Zestoarren erretolika

232 ziherokua ez izanziherokua ez izan. ‘zeharokoa ez izan’.Norbait zeharo sanoa edo betea ez deneanerabiltzen da. Hori eztek ziherokua! Ik. betebetiaez izan, zihero.zikin. ‘zikin’. iz. 1. Orbanak, hautsak, hondakinak,etab. dituena; garbia ez dena. Arpei zikiña;ur zikiña. 2. Engainuzkoa, amarruzkoa;zintzoa ez dena, azpijokoa darabilena. Jokozikiñakin irabazi zun. ZIKIN-ESTALI. ‘zikin-estali’. izond. Koloreiluna, sufritua, zikinduta dagoela agerianuzten ez duena. Orbanak, hautsak, mantxakdisimulatzen dituena. Eskerrak galtza hauekzikin-estaliyak dian, bestela mantxa prankoantzemango zan. ZIKIÑ-AURKI. ‘zikin-aurki’. iz. Zikinensaila, multzoa adierazten du. Askotan,ordea, “zikin aurkiak kendu” bezalako esapidearekinerabiltzen da, eta holakoetan“nabarmenena den edo gehien ikusten denzikina kendu” bezala ulertuko genuke. Zikiñaurkiyakkendu ta poltsa hontan sartu. Ik.aurki.zil. ‘zil’. iz. 1. Zilborra, sabeleko orbaina. 2. Zilborrestea.Ik. zila bota. ZILA BOTA. ‘zila bota’. Haur jaio berrieigeratzen zaien zilborrestea bota. Haurrek ezezik txahalek ere jaio eta egun batzuetarabota egiten dute zila (lehortu egiten zaie). Ik.zil.zima. iz. Alkarrentzako eraman ezina; xextra,tirabira. Hori beayen artian zima bat zeolakoizan tzan. Ik. zimokeya, xextra.zimel. ‘zimel’. izond. 1. Mardultasuna edo freskotasunagaldu eta lehortzen edo ihartzenhasitako landare, landare-zati edo fruitua. 2.Gaztetasuna galdu duena, urteen eraginezzimurrez beterik dagoena. 3. Mami gutxikoa,argala; gogortua, zaila.zimentuak. ‘zimendu’. iz. (askotan pl.). 1. Eraikinbaten lur azpiko zatia, beste guztiari eustendiona. Paetak iteko zimentuak iten. 2. Oinarria.zimitayo. ‘zimitorio’. iz. Eliz-ataria; elizariatxikitako aterpea. Arruan, zimitayuan majiñataldiz ibilli gea pelotan. Ik. zimitayope.zimitayope. ‘zimitariope’. iz. Zimitorioarenazpian. Badirudi, garai batean, gorputzakelizaren atarian lurperatzen zituztela.zimokeya. ‘zimokeria’. iz. Une batean pertsonenartean sortzen den konponezina edoxextra; alkarrentzako eraman ezina. Zimokeyapranko! Ik. zima, xextra.zintabelar. ‘zintabelar’. iz. Belar-mota.Lerro edo lantza-formako hostoak izan ohidituzte, zurtoin zuzen eta luze samarrak.Leku heze eta zingiratsuetan hazten dira etaSan Juan-sortan jarri ohi dira txintxanbelarrekinbatera apaintzeko.zintz in. ‘zintz egin’. Mukiak kentzeko,sudurretik arnasa indarrez egotzi. Hi, zintzinda kendu itzak muskirak!zintzel. ‘zizel’. iz. Mailuz joka metala etaharria lantzeko esku-erreminta. Mallua tazintzela hartu ta ibiltzezan lanian.zior. ‘zigor’. iz. 1. Makila luze eta mehea; jotzekoerabili ohi den makila edo bestelako tresnamalgua. Akordatze naiz nola Itzira Txikikoneskak, Joxepak, hartu ziorra ta gorde sasiartian, ta abantatze giñanakin batea hartuziorra. Hango brixti-brauxtiak mutillai ziorrakin.Ziorra izatea makillatxo bat, mihia. Ik.zigortu. 2. Hutsegite edo delituren baten ordainetan,horretarako esku duenak ezarritakobetebeharra. Eskolan zigorra jarri diyue.zipitzik ez. ‘zipitzik ez’. Batere ez, ezer ereez. Oro har, ezezko perpausetan erabiltzenda. Ik. tutik ez.