Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
sesiyo 199pikatzen bai alnekiyan da galdera batzukintzizkian. Ik. sega, pikau.segadora. iz. Sega-makina. Belarra nahizlaboreak ebakitzeko makina.segapoto. ‘sega-poto’. iz. 1. Segalariak,sega zorrozteko harria bustita edukitzeko,gerrian lotzen duen zurezko ontzia. Ik. sega.2. Lasaia, lasartea, kaikua. Hi haiz hi segapotua!segarri. ‘segarri’. iz. Sega zorrozteko erabiltzenden harria; sega-potoan eman ohi da. Ik.sega.segi hortziar! ‘segi hor zehar!’. Alde!,ospa!, aide hemendik!segika in. ‘segika egin’. Norbaiti atzetiksegitu, jarraitu. Segika earra in omentziyon.segittu/segiu/segi. ‘segi(tu)’. du ad. 1.Ardiei erreparatu. Ardiyai segitzeko nundiknoa dabiltzan. 2. Atzetik jarraitu. Ardiyeiatzetik segittu eziñik.segitukua izan. ‘segitukoa izan’. Segituan,bapatean emandakoa izan. Ta gureJoxemain erantzuna segitukua izan.seko. ‘seko’. Erabat, guztiz, osoro. Oro har,jarraian aditzondoa darama. Seko indarrikgabe geldittu./Seko herriyan alde jokau.sekula. ‘sekula’. adb. 1. Galderetan “noiz”edo “noizbait” galdetzaileen pareko litzateke.Sekula ikusi al dezue holakoik? Ik. sekulako.2. Ezezko testuingurutan “inoiz ez” adieraztendu. Sekula eztet holakoik ikusi. Ik.sekula santan. SEKULA SANTAN. ‘sekula santan’. adb.Inoiz. “Sekula” hitzaren adiera nabarmentzekogehitu ohi da “santan”. Normaleanbaiezkoak ez diren testuingurutan erabiltzendira. Sekula santan eztet holakoik ikusi. Ik.sekula.sekulako. ‘sekulako’. 1. Ezustekoa, inoizegin edo gertatu gabekoa. Sekulakuak aittuberizan emendittu. 2. Apartekoa, bikaina.Sekulako afaya ingendun Oriyon.selemon in. ‘selemon egin’. Ezertxo ereegin gabe egoteko edozer gauza egin. Jatorriz,badirudi, pikota aurrean, hots, herriakexkutatuen buruak edo zigortutakoak eskarmentumodura denek ikus zezaten lotsagarrigeratu esan nahi omen du. Ordu batzuklanian pasa baño ñayo selemon in.semeordeko. ‘semeordeko’. iz. Odolekoaez izan arren, norbaitek semetzat hartzenduen gizonezkoa.sendo. ‘sendo’. adb. Irmoki, tinko. Sendo languduziyon obrako lanetan. Ik. aldrebesiansendo.serora. ‘serora’. iz. Elizan inguruko arduraduen eta zenbaitetan apaizari laguntzen dionemakumea.sesiyo. ‘sesio’. iz. Liskarra, disputa, treta,iskanbila. Sesiyua pranko izan zuen. Ik. sesiyoakoprest. SESIYO BILDURRIK EZ. ‘sesio beldurrikez’. Sesio, treta edo tirabirarik izatekoarriskurik ez dagoenean erabiltzen da; sesiorikizango ez delako ziurtasuna dagoenean,alegia. Etxe hartan etzeon sesiyo bildurrik. SESIYOAKO PREST. ‘sesiorako prest’.Iskanbilarako pronto; tretarako prest. Ziharoharrotuta lenaz gain, beti sesiyoako prest. SESIYUA PREPAATZEKO PREST. ‘sesioapreparatzeko prest’. Istilua, eztabaidazkozarata, liskarra, borroka prestetzeko prest. Ze,hik beti sesiyua prepaatzeko prest eonber al dek!
200 sigi-saa SESIYUAN IBILLI. ‘sesioan ibili’. Istiluan,borrokan, liskarrean ibili. Ik. sesiyua prepaatzekoprest.sigi-saa. ‘sigi-saga’. adb. Sarguneak etairtenguneak dituela. Biria Ertxiñondotikgora Pagiyora sigi-saa dijua.sikira. ‘sikiera’. lok. Gutxienez, behintzat.Gure anayak sikira esamiña aproatzen bau,gaitz erdi.sillajoko. ‘sila-joko’. Ume-jolasa. Haurrenkopurua baino aulki bat gutxiago borobileanjarri eta haurrak musikak diharduen bitarteanaulkien jiran saltoka eta brinkoka ibiltzeandatza. Musika isiltzearekin batera, hutsikdauden aulkietan esertzen ahalegindu behardute.sillan puntan. ‘silaren puntan’. Sila edoeserlekuaren ertz-ertzean. Beti sillan puntaneonber izateu ta, azkenian eroi!silo. ‘silo’. iz. Baserrietan belar ebakia gordetzekobarnean egiten zen zulo moduko eraikinbertikala. Geora iñak izango zian siluaketxe barruan.sinistiake lanak dizkik! ‘sinesteak erelanak dizkik!’. Zerbait sinesteak ere lanakematen ditu! Sinesgaitza den zerbaitenaurrean gaudenean erabili ohi da. Horrek?Sinistiake lanak izkik!sisti-pist. ‘sisti-pist’. onom. 1. Bapatean. Languztiya sisti-pist intzun. 2. Oharkabean, zerzuan berririk gabe + aditza. Sisti-pist hasarrauta junda.sits. ‘sits’. iz. Intsektu-mota bat. Batez eregauez dira aktiboak eta arropak, oihalak,etab. jaten dituzte. SITSAK JAN. ‘sitsak jan’. Arropa, oihala,etab. sitsak zulatzea, jatea. Ik. sits, pipiyak jan.soakai. ‘sorokari’. izond. Landutako sailetanedo besteren sailetan sartzeko ohitura edojoera duen aberea; oro har, ardi gaiztoa.Gañea orduan, baakik, ardi txarra izatenhuan soakaya bazan, da oain etziok soakairik.sobra. ‘sobra’. adb. Sobera, gehiegi. Ik. sobraneon, sobra geyegitan, sobra handirik izan ez. SOBRA GEYEGI. ‘sobra gehiegi’. adb.“Gehiegi” adberbioa indartzeko modua;“gehiegi baino gehiago” bezala parafraseadezakegu. Lene sobra-geyegi iteiulana. SOBRA GEYEGITAN. ‘sobra gehiegitan’.zenbtz. zehaztgb. Askotan, nahi baino gehiagotan.Lene sobra geyegitan hitzein deu gaihoni buruz. Ik. sobra. SOBRA HAUNDIRIK IZAN EZ. ‘sobrahandirik izan ez’. Diruari buruz dihardugula,norbaitek diru gutxi duela adieraztekoerabiltzen da. Ta larunbat eguerdiyan, fabrikatikatea ta etxeko andriai asteko janakpauta, etzan sobra haundirik izaten. Ik. sobra,sobran eon. SOBRAN EON. ‘sobran egon’. Sobera,gehiegi egon. Hitz hoyek danak sobran zeuden.Ik. sobra.soiñian eaman. ‘soinean eraman’. Gizagorputzean bertan eraman. Nola galduko zat,soiñian damakit behintzat eta.soiñujole. ‘soinujole’. iz. Soinularia. Erniyokoegunian soñujole pranko izate zan.soka luzian jarri. ‘soka luzean jarri’.Batak besteari eskutik helduz jarri. Erregabe zeudenak, danak han ibilliko zian bueltan;sokai ikutu ezkeo, libre izaten zan sokadana. Soka umiakin itezan, eskua batak bestiaiemanda.
- Page 149 and 150: lar 145 LANAK EMAN. ‘lanak eman
- Page 151 and 152: lauhortzeko 147nean argi egiteko er
- Page 153 and 154: lerde 149lengo lepotik burua! ‘le
- Page 155 and 156: lo 151lima-zorro. ‘lima-zorro’.
- Page 157 and 158: luze bezain/bezin zabal 153lurmen.
- Page 159 and 160: maatilla. ‘maratila’. iz. Zurez
- Page 161 and 162: mari 157manejuak ikasi. ‘maneiuak
- Page 163 and 164: maxkal 159martingala. ‘martingala
- Page 165 and 166: meza 161Arto asko ta lagun gutxi ba
- Page 167 and 168: monagillo 163miña berrittu. ‘min
- Page 169 and 170: muturka 165bat eta haren gainean ha
- Page 171 and 172: nabar. ‘nabar’. iz. 1. Lurra la
- Page 173 and 174: nolabait 169ordu, minutu, etab. jar
- Page 175 and 176: ñañan. ‘ñañan’. haur. Haur
- Page 177 and 178: 174 oheestaltzen duena. Ogi mamirik
- Page 179 and 180: 176 ondoondo. ‘ondo’. adb. Ongi
- Page 181 and 182: 178 orduko kontuak berrittu ORDUAK
- Page 183 and 184: pa. ‘apa’. haur. Haur hizkeran,
- Page 185 and 186: patatazale 183ten adierazteko; nahi
- Page 187 and 188: pertzun 185ya bat in da arraya pasa
- Page 189 and 190: pitxi 187sagarra da hori. Hori beya
- Page 191 and 192: prepertziyozko/perperziyozko 189 PO
- Page 193 and 194: puska 191bau zan baña lenengo kolp
- Page 195 and 196: aka-raka. ‘raka-raka’. onom. Ze
- Page 197 and 198: 196 sagar-txikitzeko makinako otarr
- Page 199: 198 sasiadierazteko. Izane gure etx
- Page 203 and 204: 202 sufizientesufiziente. ‘sufizi
- Page 205 and 206: 204 tar-tar-tartar-tar-tar. ‘tar-
- Page 207 and 208: 206 tolare TOKIYAN TOKIKO. ‘tokia
- Page 209 and 210: 208 trazajira guztia nonbait egin:
- Page 211 and 212: 210 txalAntiguotik Donnostira bi tx
- Page 213 and 214: 212 txapatxapa. ‘txapa’. iz. 1.
- Page 215 and 216: 214 tximu inda eontximu indaeon.
- Page 217 and 218: 216 txoiximortxoiximor. ‘txori-si
- Page 219 and 220: 218 txotxolo TXOTXO ARRAYUA! ‘txo
- Page 221 and 222: 220 umesentittuumesentittu. ‘umes
- Page 223 and 224: 222 ustezeusteze. ‘ustez ezen’.
- Page 225 and 226: 224 xi-xigertatzen den irekidura lu
- Page 227 and 228: 226 zaildu ZAI SAMAR JARRIAK. ‘za
- Page 229 and 230: 228 zarba inten duen ekintza orain
- Page 231 and 232: 230 zelai utzibihotz hobeokuak. Ik.
- Page 233 and 234: 232 ziherokua ez izanziherokua ez i
- Page 235 and 236: 234 zokorrragoa izan’. Oso-oso eg
- Page 237 and 238: 236 zurrupaHonek gabian zurrunkak i
- Page 239 and 240: 240alanbre-garrotxa. alanbregarrotx
- Page 241 and 242: 242rak bete. arto ugariyakbegiyak b
- Page 243 and 244: 244baliatu. baliyaubaliteke. balaik
- Page 245 and 246: 246besterentzat behar izan.besteetz
- Page 247 and 248: 248dirugose. dirugosedirutan. dirut
- Page 249 and 250: 250errieta egin/eman. errietain/ema
200 sigi-saa SESIYUAN IBILLI. ‘sesioan ibili’. Istiluan,borrokan, liskarrean ibili. Ik. sesiyua prepaatzekoprest.sigi-saa. ‘sigi-saga’. adb. Sarguneak etairtenguneak dituela. Biria Ertxiñondotikgora Pagiyora sigi-saa dijua.sikira. ‘sikiera’. lok. Gutxienez, behintzat.Gure anayak sikira esamiña aproatzen bau,gaitz erdi.sillajoko. ‘sila-joko’. Ume-jolasa. Haurrenkopurua baino aulki bat gutxiago borobileanjarri eta haurrak musikak diharduen bitarteanaulkien jiran saltoka eta brinkoka ibiltzeandatza. Musika isiltzearekin batera, hutsikdauden aulkietan esertzen ahalegindu behardute.sillan puntan. ‘silaren puntan’. Sila edoeserlekuaren ertz-ertzean. Beti sillan puntaneonber izateu ta, azkenian eroi!silo. ‘silo’. iz. Baserrietan belar ebakia gordetzekobarnean egiten zen zulo moduko eraikinbertikala. Geora iñak izango zian siluaketxe barruan.sinistiake lanak dizkik! ‘sinesteak erelanak dizkik!’. Zerbait sinesteak ere lanakematen ditu! Sinesgaitza den zerbaitenaurrean gaudenean erabili ohi da. Horrek?Sinistiake lanak izkik!sisti-pist. ‘sisti-pist’. onom. 1. Bapatean. Languztiya sisti-pist intzun. 2. Oharkabean, zerzuan berririk gabe + aditza. Sisti-pist hasarrauta junda.sits. ‘sits’. iz. Intsektu-mota bat. Batez eregauez dira aktiboak eta arropak, oihalak,etab. jaten dituzte. SITSAK JAN. ‘sitsak jan’. Arropa, oihala,etab. sitsak zulatzea, jatea. Ik. sits, pipiyak jan.soakai. ‘sorokari’. izond. Landutako sailetanedo besteren sailetan sartzeko ohitura edojoera duen aberea; oro har, ardi gaiztoa.Gañea orduan, baakik, ardi txarra izatenhuan soakaya bazan, da oain etziok soakairik.sobra. ‘sobra’. adb. Sobera, gehiegi. Ik. sobraneon, sobra geyegitan, sobra handirik izan ez. SOBRA GEYEGI. ‘sobra gehiegi’. adb.“Gehiegi” adberbioa indartzeko modua;“gehiegi baino gehiago” bezala parafraseadezakegu. Lene sobra-geyegi iteiulana. SOBRA GEYEGITAN. ‘sobra gehiegitan’.zenbtz. zehaztgb. Askotan, nahi baino gehiagotan.Lene sobra geyegitan hitzein deu gaihoni buruz. Ik. sobra. SOBRA HAUNDIRIK IZAN EZ. ‘sobrahandirik izan ez’. Diruari buruz dihardugula,norbaitek diru gutxi duela adieraztekoerabiltzen da. Ta larunbat eguerdiyan, fabrikatikatea ta etxeko andriai asteko janakpauta, etzan sobra haundirik izaten. Ik. sobra,sobran eon. SOBRAN EON. ‘sobran egon’. Sobera,gehiegi egon. Hitz hoyek danak sobran zeuden.Ik. sobra.soiñian eaman. ‘soinean eraman’. Gizagorputzean bertan eraman. Nola galduko zat,soiñian damakit behintzat eta.soiñujole. ‘soinujole’. iz. Soinularia. Erniyokoegunian soñujole pranko izate zan.soka luzian jarri. ‘soka luzean jarri’.Batak besteari eskutik helduz jarri. Erregabe zeudenak, danak han ibilliko zian bueltan;sokai ikutu ezkeo, libre izaten zan sokadana. Soka umiakin itezan, eskua batak bestiaiemanda.
Change language