Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
sartu-etxe 197San Juan lore. ‘San Joan lore’. iz. Landarebelarkara; 75 cm-rainokoa izatera iritsdaiteke eta arrunta da larre, belardi eta bideertzetan.San Juan sagar. ‘San Joan sagar’. iz.Sagar-mota. Kolore horixka du eta zaporez,geza antzekoa da. Sagardoa egitekonahiz gordinik jateko egokia da. Sagarmotahau da, gainera, inguruko sagarrenartean lehenen sortzen dena; San Juaningurukoa da.San Juan sorta. ‘San Joan sorta’. iz.San Juan egunez bedeinkatzen den loresorta.Lore-sorta hau, mota askotako loreezgain, gerezi eta mendafinarekin osatuta egotenda. San Juan sorta earra prepaatzenbaaki gure amak.San Miel haize. ‘San Migel haize’. iz.Ipar-hekialdetik datorren haizea.santaeskian. ‘santaeskean’. adb. SantaAgeda egunez, kantak abestuz etxez etxeegiten den eskea. Abestien truk dirua edozerbait jasotzea. Santaeskiane iya beti ertetzegiñan.Santio-Santa Anetako eulazi. ‘Santio-SantaAnetako eulazi’. Uztailainguruan egiten duen euri suabea; xiri-miribaino gehiago, baina zaparra izatera heldugabe.santokristo. ‘santokristo’. iz. Gurutzefika.Horko santokristo horrire hautsak kenduberko zaizkiyo ba?santu-santu ez eon. ‘santu-santu ezegon’. Gaixoantzean egon; ondoezik egon.Ez nao santu-santure, barrualde hauek nehikoaztorauta badazkat. Ik. oso katoliko ez eon.sapa. ‘sapa’. iz. Ile nahasi eta zaindu gabea.Illia sapa inda ibiltzeu. SAPA INDA IBILI. ‘sapa eginda ibili’.Ileari buruz ari garela, zaindu gabe eta grasezjosita ibili. Illia dana sapa inda ibiltzeu.sapai. ‘sabai’. iz. 1. Gela, barrunbe, eraikinedo eraikuntza baten estalkiaren barnekoaldea. 2. Ukuiluko goialdeko lastategi edobelartegia. Sapayan eukitze deu lastua.sapaizulo. ‘sabaizulo’. iz. Ganbaratik ukuiluraabereentzako belarra, lastoa, etab. botatzenden zoruko irekigunea. Ik. sapai.sapo-salda. ‘sapo-salda’. iz. Pozoia. Saposaldapixkat emanber.sarde. ‘sarde’. iz. Batik bat nekazaritzan erabiltzenden lanabesa, kirten luzea eta burdinazkohortz zorrotz eta luzeak dituena.sare. ‘sare’. iz. Hari, lokarri edo alanbreamodu jakin batean elkarrekin gurutzatuzegindako ehuna. SARE-SARE IN. ‘sare-sare egin’. Jantziedo arropari gagozkiola, gasta-gasta egin.Oaintxere galtza hoyek sare-sare inda dazkak,moteill!sargori. ‘sargori’. iz./izond. Bero-itogarria, tenperaturaaltuak eta hezetasun handiak eragitendutena. Motillak ondo egualdi sargoriyaziok! Ik. eguraldi ittua.sartu-erten. ‘sartu-irten’. iz. Bisita. SARTU-ERTEN BAT IN. ‘sartu-irten bategin’. Norabait aldi labur batez sartu etabertatik irtetea; bisita. Fabrikare sartu-ertenbat in. Ik. jun-etorri bat in, sartu-ertena.sartu-etxe. ‘sartu-etxe’. iz. Sarrera, sarbide. SARTU-ETXE HAUNDIKO BASERRIYA.‘sartu-etxe handiko baserria’. iz. Baserrizehatz horretara jende ugari sartzen zela
198 sasiadierazteko. Izane gure etxia sartu-etxehaundiko baserriya zan da beti gordetzezittuen arrautzak eo zeoze.sasi. ‘sasi’. iz. Laharra, sastraka. Bidetxurhura sasiyak ta larrak janda do.sasiko. ‘sasiko’. iz./izlag. Sasikumea. Lehen,ezkontzaz kanpo sortutako umeari ematenzitzaion izena. Mutil hori sasikua zan. Ik. sasikume,larreko.sasikoipatsu eguna. ‘sasikoipatsueguna’. iz. Inauterietako ostegun gizeneguna.sasikume. ‘sasikume’. iz. 1. Lehen, ezkontzazkanpo jaiotakoari ematen zitzaion izena.Ik. sasiko. 2. Irain-hitza.sasimeiku. ‘sasimediku’. iz. Medikuntzaikasketakedo titulua izan gabe sendagintzandiharduen pertsona. Ik. xaxiletrau.sasoi. ‘sasoi’. iz. 1. Denbora, garaia. Sasoibatian nei esan hola biziber nula ta sinistuez. 2. Osasuntsu eta indartsu dagoen pertsonarenegoera. Sasoiko mutilla./Sasoi horrekinda beti nekauta! 3. Zerbaitetarako garaiegokia, bereziki nekazaritzan jardueraren batburutzeko garaia. Babak heltzeko sasoia etorrida. 4. Urtaroa. Sasoi hontan normala daelurra itia. SASOYA IZAN. ‘sasoia izan’. Osasuntsueta indartsu dagoen pertsonaren egoeraizan. Nike banun sasoya nun garaya. Ik.sasoi.sasoiko. ‘sasoiko’. iz./izlag. Pertsonaz mintzatuz,bizitzako sasoi onean dagoena; gaztea,indartsua. Gizon hori oaindik sasoikua do./Sasoiko mutilla. Ik. sasoi.sasoiz. ‘sasoiz’. adb. Garaiz. Sasoiz etorrida. Ik. sasoi.sasta. ‘sastada’. iz. Orratzez nahiz bestelakotresna zorrotzez eta sarkorrez egindako zauria.Eltxuak eo sasta earra indit.sastraka. ‘sastraka’. iz. Lahar eta antzekolandare adartsuez beteriko lekua. Sastrakaguztiyak erre arte,sua zaitzen gelditzengiñan.sator. ‘sator’. iz. Ugaztuna. Oso ile ugari etabeltza du, baita industeko erabiltzen dituztenazazkal luzeko eskuak ere. Lur azpian egitendituzten zuloetan bizi dira. SATOR-LUR. ‘sator-lur’. iz. Satorrak zuloainduskatzean lurzoruan egiten duen lur-pila.Ik. sator-zulo. SATOR-ZULO. ‘sator-zulo’. iz. Satorrakegiten duen zuloa. Ik. sator-lur.sega. ‘sega’. iz. Belarra hondo-hondotik ebakitzekoerabiltzen den lanabesa, bi eskutokidituen kirten luze eta zuzen batez eta honekmuturrean duen burdinazko xafla luze etaokertu batez osatua. Ik. sega-poto, sega-joko,saga-apustu, segadora. SEGA ARRAIZTU. ‘sega arraiztu’. Segazorroztu; sega arraitzez zorroztu. Ik. harraitza. SEGA-APUSTU. ‘sega-apustu’. iz. Herrikirola.Denbora jakin batean nork belar gehiagoebaki egiten den apustua. Ebakitako belarrarenpisua edo lursailaren azalera erabil daitezkeirabazlea zehazteko irizpide gisa. SEGA-JOKO. ‘sega-joko’. iz. Herri-kirola.Denbora jakin batean nork belar gehiagoebaki egiten den jokoa. Ebakitako belarrarenpisua edo lursailaren azalera erabil daitezkeirabazlea zehazteko irizpide gisa. Ik. segaapustua. SEGAK PIKAU. ‘segak pikatu’. Mailueta ingude txiki batez sega zorroztu. Sega
- Page 147 and 148: labain. ‘labain’. izond. Irrist
- Page 149 and 150: lar 145 LANAK EMAN. ‘lanak eman
- Page 151 and 152: lauhortzeko 147nean argi egiteko er
- Page 153 and 154: lerde 149lengo lepotik burua! ‘le
- Page 155 and 156: lo 151lima-zorro. ‘lima-zorro’.
- Page 157 and 158: luze bezain/bezin zabal 153lurmen.
- Page 159 and 160: maatilla. ‘maratila’. iz. Zurez
- Page 161 and 162: mari 157manejuak ikasi. ‘maneiuak
- Page 163 and 164: maxkal 159martingala. ‘martingala
- Page 165 and 166: meza 161Arto asko ta lagun gutxi ba
- Page 167 and 168: monagillo 163miña berrittu. ‘min
- Page 169 and 170: muturka 165bat eta haren gainean ha
- Page 171 and 172: nabar. ‘nabar’. iz. 1. Lurra la
- Page 173 and 174: nolabait 169ordu, minutu, etab. jar
- Page 175 and 176: ñañan. ‘ñañan’. haur. Haur
- Page 177 and 178: 174 oheestaltzen duena. Ogi mamirik
- Page 179 and 180: 176 ondoondo. ‘ondo’. adb. Ongi
- Page 181 and 182: 178 orduko kontuak berrittu ORDUAK
- Page 183 and 184: pa. ‘apa’. haur. Haur hizkeran,
- Page 185 and 186: patatazale 183ten adierazteko; nahi
- Page 187 and 188: pertzun 185ya bat in da arraya pasa
- Page 189 and 190: pitxi 187sagarra da hori. Hori beya
- Page 191 and 192: prepertziyozko/perperziyozko 189 PO
- Page 193 and 194: puska 191bau zan baña lenengo kolp
- Page 195 and 196: aka-raka. ‘raka-raka’. onom. Ze
- Page 197: 196 sagar-txikitzeko makinako otarr
- Page 201 and 202: 200 sigi-saa SESIYUAN IBILLI. ‘se
- Page 203 and 204: 202 sufizientesufiziente. ‘sufizi
- Page 205 and 206: 204 tar-tar-tartar-tar-tar. ‘tar-
- Page 207 and 208: 206 tolare TOKIYAN TOKIKO. ‘tokia
- Page 209 and 210: 208 trazajira guztia nonbait egin:
- Page 211 and 212: 210 txalAntiguotik Donnostira bi tx
- Page 213 and 214: 212 txapatxapa. ‘txapa’. iz. 1.
- Page 215 and 216: 214 tximu inda eontximu indaeon.
- Page 217 and 218: 216 txoiximortxoiximor. ‘txori-si
- Page 219 and 220: 218 txotxolo TXOTXO ARRAYUA! ‘txo
- Page 221 and 222: 220 umesentittuumesentittu. ‘umes
- Page 223 and 224: 222 ustezeusteze. ‘ustez ezen’.
- Page 225 and 226: 224 xi-xigertatzen den irekidura lu
- Page 227 and 228: 226 zaildu ZAI SAMAR JARRIAK. ‘za
- Page 229 and 230: 228 zarba inten duen ekintza orain
- Page 231 and 232: 230 zelai utzibihotz hobeokuak. Ik.
- Page 233 and 234: 232 ziherokua ez izanziherokua ez i
- Page 235 and 236: 234 zokorrragoa izan’. Oso-oso eg
- Page 237 and 238: 236 zurrupaHonek gabian zurrunkak i
- Page 239 and 240: 240alanbre-garrotxa. alanbregarrotx
- Page 241 and 242: 242rak bete. arto ugariyakbegiyak b
- Page 243 and 244: 244baliatu. baliyaubaliteke. balaik
- Page 245 and 246: 246besterentzat behar izan.besteetz
- Page 247 and 248: 248dirugose. dirugosedirutan. dirut
sartu-etxe 197San Juan lore. ‘San Joan lore’. iz. Landarebelarkara; 75 cm-rainokoa izatera iritsdaiteke eta arrunta da larre, belardi eta bideertzetan.San Juan sagar. ‘San Joan sagar’. iz.Sagar-mota. Kolore horixka du eta zaporez,geza antzekoa da. Sagardoa egitekonahiz gordinik jateko egokia da. Sagarmotahau da, gainera, inguruko sagarrenartean lehenen sortzen dena; San Juaningurukoa da.San Juan sorta. ‘San Joan sorta’. iz.San Juan egunez bedeinkatzen den loresorta.Lore-sorta hau, mota askotako loreezgain, gerezi eta mendafinarekin osatuta egotenda. San Juan sorta earra prepaatzenbaaki gure amak.San Miel haize. ‘San Migel haize’. iz.Ipar-hekialdetik datorren haizea.santaeskian. ‘santaeskean’. adb. SantaAgeda egunez, kantak abestuz etxez etxeegiten den eskea. Abestien truk dirua edozerbait jasotzea. Santaeskiane iya beti ertetzegiñan.Santio-Santa Anetako eulazi. ‘Santio-SantaAnetako eulazi’. Uztailainguruan egiten duen euri suabea; xiri-miribaino gehiago, baina zaparra izatera heldugabe.santokristo. ‘santokristo’. iz. Gurutzefika.Horko santokristo horrire hautsak kenduberko zaizkiyo ba?santu-santu ez eon. ‘santu-santu ezegon’. Gaixoantzean egon; ondoezik egon.Ez nao santu-santure, barrualde hauek nehikoaztorauta badazkat. Ik. oso katoliko ez eon.sapa. ‘sapa’. iz. Ile nahasi eta zaindu gabea.Illia sapa inda ibiltzeu. SAPA INDA IBILI. ‘sapa eginda ibili’.Ileari buruz ari garela, zaindu gabe eta grasezjosita ibili. Illia dana sapa inda ibiltzeu.sapai. ‘sabai’. iz. 1. Gela, barrunbe, eraikinedo eraikuntza baten estalkiaren barnekoaldea. 2. Ukuiluko goialdeko lastategi edobelartegia. Sapayan eukitze deu lastua.sapaizulo. ‘sabaizulo’. iz. Ganbaratik ukuiluraabereentzako belarra, lastoa, etab. botatzenden zoruko irekigunea. Ik. sapai.sapo-salda. ‘sapo-salda’. iz. Pozoia. Saposaldapixkat emanber.sarde. ‘sarde’. iz. Batik bat nekazaritzan erabiltzenden lanabesa, kirten luzea eta burdinazkohortz zorrotz eta luzeak dituena.sare. ‘sare’. iz. Hari, lokarri edo alanbreamodu jakin batean elkarrekin gurutzatuzegindako ehuna. SARE-SARE IN. ‘sare-sare egin’. Jantziedo arropari gagozkiola, gasta-gasta egin.Oaintxere galtza hoyek sare-sare inda dazkak,moteill!sargori. ‘sargori’. iz./izond. Bero-itogarria, tenperaturaaltuak eta hezetasun handiak eragitendutena. Motillak ondo egualdi sargoriyaziok! Ik. eguraldi ittua.sartu-erten. ‘sartu-irten’. iz. Bisita. SARTU-ERTEN BAT IN. ‘sartu-irten bategin’. Norabait aldi labur batez sartu etabertatik irtetea; bisita. Fabrikare sartu-ertenbat in. Ik. jun-etorri bat in, sartu-ertena.sartu-etxe. ‘sartu-etxe’. iz. Sarrera, sarbide. SARTU-ETXE HAUNDIKO BASERRIYA.‘sartu-etxe handiko baserria’. iz. Baserrizehatz horretara jende ugari sartzen zela
Change language