Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
190 presentzi onekopresentzi oneko. ‘presentzia oneko’.Itxura onekoa. Presentzi oneko neska den. Ik.kurioso.prest eon. ‘prest eon’. Pronto egon; zerbaitetarakogertu, puntu-puntuan egon. Ik. pronto eon.primeran. ‘primeran’. adb. Egoera onean,erosotasun handiz, oso egoki, oso ondo. Jantzihauek primeran etorriko zaizkit umiantzat/Azken aldiyan primeran dabil.printza/brintza. ‘printza’. iz. 1. Zura edobeste material bat apurtzean sartzen den zatitxikia; punta zorrotza du. Egur-printzan batsartu zat azkazalian. Ik. egur-printza, garo-printza,burni-printza, esproa. 2. Argi-izpiak. Eguzki-printzakeatea ttu.probarri. ‘probarri’. iz. Demarria. Idi-probetanherrestaka eramaten den harri handi etapisutsua.pronto jarri/eon. ‘pronto jarri/egon’.Prest jarri, prest egon. Gu beti pronto eotegeakalea ertetzeko.propiyo. ‘propio’. adb. Asmo jakin bat gogoandela; apropos. PROPIYO ESAN, BAÑA ALPERRIK. ‘propioesan, baina alferrik’. Bereziki berarizuzenduta esan, baina jaramonik egiten ezduenean erabiltzen da. Propiyo esan nitxion,baña alper-alperrik! PROPIYO JUN/ETORRI. ‘propio joan/etorri’. Asmo jakin bat gogoan delajoan/etorri; apropos. Hik ze ustek! Ni horretakotxeetorri nauk propiyo e.pujamanta. ‘pujamanta’. Ganaduari ferratuaurretik atzazkalak (apatxak) mozteko tresna.pulamentu/fundamentu. ‘fundamentu’.iz. Pertsonez mintzatuz, ganora, funtsa. Izangozan poza, pulamentua ta alkarri laguntzia.punba. haur. Haur hizkeran, umea erortzendenean esaten den hitza. Ik. punbala.punbala. haur. Haur hizkeran, umea erortzendenean esaten den hitza.punta. ‘punta’. iz. 1. Mutur zorrotza. 2. Gauzameheen muturra. MAHAI PUNTA BATEN JARRI. ‘mahaipunta baten jarri’. Mahai ertz batean jarri.Ollasko hotzakin ase ta mahai punta batenjarri ta lo in ohi zuan. Ik. sillan puntan.puntada. ‘puntada’. iz. 1. Jostean jostorratzezegiten den zuloetako bakoitza; hurbilenekobi zulotxoren arteko espaziotik pasatzenden hari-zatia. Puntada luziak eo puntadamotzak. Ik. puntada bota. 2. Norbaiti zeharkaesaten zaion esaldi mingarria. Ik. puntadabota. PUNTADA BAT EMAN. ‘puntada bateman’. Zerbait josi; zerbait jostorratzez etahariz josi. Ik. puntada. PUNTADA BOTA. ‘puntada bota’. Norbaitizaharka esaldi mingarriak bota edoesan. Bai, baña badaki puntada earrak botatzene.Ik. puntada.puntanetakua izan. ‘puntanetakoaizan’. Bikaina, goren mailakoa izan. Harekerropak beti puntanetakuak ibilli ber izatettu.Bai futbolista berri bat fitxau due, bañaeztet uste puntanetakua danik.punta-puntan ibili. ‘punta-puntan ibili’.Bikain, goren mailan jardun. Reala aurtenpunta-punta dabil. Ik. aurreko puntan ibili.puntaz bera. ‘puntaz behera’. Zerbaitmutur zorrotza beherantz duela. Segane pro-
puska 191bau zan baña lenengo kolpian puntaz beralurrian sartu zun sega.punttu. ‘puntu’. iz. Hitz hau bere bakarreanbaino gehiago erabiltzen da ondorengo esapideetan. PUNTTUAN IBILI. ‘puntuan ibili’. Kartajokoa.Zeinek puntu gehiago egin edo bilduhark irabazten du. Zazpikoa da gehien balioduena eta zaldunak erregeak eta txotak puntubakarra balio dute. Ni karta-jokuan punttuanbakarrik ibiltze nitzan. PUNTTUKA JARDUN. ‘puntuka jardun’.Bertsotan, bakoitzak puntu bat kantatuzaritu. Zentzu horretan, puntua oin bakoitzakmugatzen duen hitz-andana litzateke; hauda, bertso-lerro bat edo bi. Punttuka jardunzian arratsalde guztiyan; zeiñek baño zeiñekpuntu aldrebesouak bota. PUNTTU-PUNTTUAN. ‘puntu-puntuan’.adb. Prest; unerik onenean. Jana oaintxe dopunttu-punttuan. 2. Doi-doia, delako orduzehatzean; ez goiz ez berandu. Punttu-punttuanetorri da.puntu. ‘puntu’. iz. 1. Perpaus-bukaera adieraztekoortografia-zeinua. 2. Musean, jolalariekjokorik ez dutenean egiten den apustua. PUNTUA IN. ‘puntua egin’. Orratz edomakina bidez puntuzko ehuna egin. Gureamamak puntua iten orduak ta orduak pasatzezittun.puntual. ‘puntual’. izond. Lekuetara beharden orduan iristen dena edo gauzak aldezaurretik agindu duen ordurako egitendituen pertsonaz esaten da. Hori oso mutilpuntuala da. 2. Puntu, leku edo ingurunejakin bati edo batzuei dagokiena edo kasujakin batean edo batzuetan gertatzen dena,orokorra ez dena. Hori, ordia, oso arazopuntuala da.pupua. ‘pupua’. haur. Haur hizkeran mina.Umiak pupua hartu al du? PUPUA HARTU. ‘pupua hartu’. haur.Haur hizkeran, mina hartu, zauritu.purga. ‘purga’. iz. Libragarria. Zazpi eundamatzat librau gabe ta purga eo zeozehartu berko nuke.purgatoyo. ‘purgatorio’. iz. Erlijio katolikoan,kondenatu gabe baina osorik garbitugabe dauden arimek zerura joan baino lehen,beren bekatuak guztiz garbitu arte, zigorrapairatzen duten tokia. Zerua ta infernuantartian omen dao purgatoyua.puri-puriyan. ‘puri-purian’. adb. Pil-pilean,denen ahotan. Ilegalizaziyuan gaya puripuriyandao.purra-purra. ‘purra-purra’. onom. Oilo,txita, oilar eta oro har hegaztiei deitzekomodua.purrusta. ‘purrustada’. iz. Ahopean, haserreesandako hitz edo esaldi minbera etamingarria. Beti purrustan bat botaber. PURRUSTA EARRAK BOTA. ‘purrustadaederrak bota’. Ahopean, haserreantzean esandako hitz edo esaldi minberak.Beti purrustanbat botako oteun beldurrez.purrut in. haur. Haur hizkeran, puzkerra bota.Umiak purrut indu.puska. ‘puska’. iz. Gauza solido baten zatia.Ik. bi puska in. PUSKAK EUKI/IZAN. ‘puskak eduki/izan’.Musean jokatzen ari garelarik, paretara“dupleak” edukitzea; hau da, binaka pareakizatea. Utziyozu, puskak izangottu ta. Ik. mus,musian jokau.
- Page 141 and 142: kontu 137 KOMERI-BUELTA. ‘komeri-
- Page 143 and 144: korde 139kontu-esatalle. ‘kontu-e
- Page 145 and 146: kupo 141kriston. ‘kristoren’. i
- Page 147 and 148: labain. ‘labain’. izond. Irrist
- Page 149 and 150: lar 145 LANAK EMAN. ‘lanak eman
- Page 151 and 152: lauhortzeko 147nean argi egiteko er
- Page 153 and 154: lerde 149lengo lepotik burua! ‘le
- Page 155 and 156: lo 151lima-zorro. ‘lima-zorro’.
- Page 157 and 158: luze bezain/bezin zabal 153lurmen.
- Page 159 and 160: maatilla. ‘maratila’. iz. Zurez
- Page 161 and 162: mari 157manejuak ikasi. ‘maneiuak
- Page 163 and 164: maxkal 159martingala. ‘martingala
- Page 165 and 166: meza 161Arto asko ta lagun gutxi ba
- Page 167 and 168: monagillo 163miña berrittu. ‘min
- Page 169 and 170: muturka 165bat eta haren gainean ha
- Page 171 and 172: nabar. ‘nabar’. iz. 1. Lurra la
- Page 173 and 174: nolabait 169ordu, minutu, etab. jar
- Page 175 and 176: ñañan. ‘ñañan’. haur. Haur
- Page 177 and 178: 174 oheestaltzen duena. Ogi mamirik
- Page 179 and 180: 176 ondoondo. ‘ondo’. adb. Ongi
- Page 181 and 182: 178 orduko kontuak berrittu ORDUAK
- Page 183 and 184: pa. ‘apa’. haur. Haur hizkeran,
- Page 185 and 186: patatazale 183ten adierazteko; nahi
- Page 187 and 188: pertzun 185ya bat in da arraya pasa
- Page 189 and 190: pitxi 187sagarra da hori. Hori beya
- Page 191: prepertziyozko/perperziyozko 189 PO
- Page 195 and 196: aka-raka. ‘raka-raka’. onom. Ze
- Page 197 and 198: 196 sagar-txikitzeko makinako otarr
- Page 199 and 200: 198 sasiadierazteko. Izane gure etx
- Page 201 and 202: 200 sigi-saa SESIYUAN IBILLI. ‘se
- Page 203 and 204: 202 sufizientesufiziente. ‘sufizi
- Page 205 and 206: 204 tar-tar-tartar-tar-tar. ‘tar-
- Page 207 and 208: 206 tolare TOKIYAN TOKIKO. ‘tokia
- Page 209 and 210: 208 trazajira guztia nonbait egin:
- Page 211 and 212: 210 txalAntiguotik Donnostira bi tx
- Page 213 and 214: 212 txapatxapa. ‘txapa’. iz. 1.
- Page 215 and 216: 214 tximu inda eontximu indaeon.
- Page 217 and 218: 216 txoiximortxoiximor. ‘txori-si
- Page 219 and 220: 218 txotxolo TXOTXO ARRAYUA! ‘txo
- Page 221 and 222: 220 umesentittuumesentittu. ‘umes
- Page 223 and 224: 222 ustezeusteze. ‘ustez ezen’.
- Page 225 and 226: 224 xi-xigertatzen den irekidura lu
- Page 227 and 228: 226 zaildu ZAI SAMAR JARRIAK. ‘za
- Page 229 and 230: 228 zarba inten duen ekintza orain
- Page 231 and 232: 230 zelai utzibihotz hobeokuak. Ik.
- Page 233 and 234: 232 ziherokua ez izanziherokua ez i
- Page 235 and 236: 234 zokorrragoa izan’. Oso-oso eg
- Page 237 and 238: 236 zurrupaHonek gabian zurrunkak i
- Page 239 and 240: 240alanbre-garrotxa. alanbregarrotx
- Page 241 and 242: 242rak bete. arto ugariyakbegiyak b
puska 191bau zan baña lenengo kolpian puntaz beralurrian sartu zun sega.punttu. ‘puntu’. iz. Hitz hau bere bakarreanbaino gehiago erabiltzen da ondorengo esapideetan. PUNTTUAN IBILI. ‘puntuan ibili’. Kartajokoa.Zeinek puntu gehiago egin edo bilduhark irabazten du. Zazpikoa da gehien balioduena eta zaldunak erregeak eta txotak puntubakarra balio dute. Ni karta-jokuan punttuanbakarrik ibiltze nitzan. PUNTTUKA JARDUN. ‘puntuka jardun’.Bertsotan, bakoitzak puntu bat kantatuzaritu. Zentzu horretan, puntua oin bakoitzakmugatzen duen hitz-andana litzateke; hauda, bertso-lerro bat edo bi. Punttuka jardunzian arratsalde guztiyan; zeiñek baño zeiñekpuntu aldrebesouak bota. PUNTTU-PUNTTUAN. ‘puntu-puntuan’.adb. Prest; unerik onenean. Jana oaintxe dopunttu-punttuan. 2. Doi-doia, delako orduzehatzean; ez goiz ez berandu. Punttu-punttuanetorri da.puntu. ‘puntu’. iz. 1. Perpaus-bukaera adieraztekoortografia-zeinua. 2. Musean, jolalariekjokorik ez dutenean egiten den apustua. PUNTUA IN. ‘puntua egin’. Orratz edomakina bidez puntuzko ehuna egin. Gureamamak puntua iten orduak ta orduak pasatzezittun.puntual. ‘puntual’. izond. Lekuetara beharden orduan iristen dena edo gauzak aldezaurretik agindu duen ordurako egitendituen pertsonaz esaten da. Hori oso mutilpuntuala da. 2. Puntu, leku edo ingurunejakin bati edo batzuei dagokiena edo kasujakin batean edo batzuetan gertatzen dena,orokorra ez dena. Hori, ordia, oso arazopuntuala da.pupua. ‘pupua’. haur. Haur hizkeran mina.Umiak pupua hartu al du? PUPUA HARTU. ‘pupua hartu’. haur.Haur hizkeran, mina hartu, zauritu.purga. ‘purga’. iz. Libragarria. Zazpi eundamatzat librau gabe ta purga eo zeozehartu berko nuke.purgatoyo. ‘purgatorio’. iz. Erlijio katolikoan,kondenatu gabe baina osorik garbitugabe dauden arimek zerura joan baino lehen,beren bekatuak guztiz garbitu arte, zigorrapairatzen duten tokia. Zerua ta infernuantartian omen dao purgatoyua.puri-puriyan. ‘puri-purian’. adb. Pil-pilean,denen ahotan. Ilegalizaziyuan gaya puripuriyandao.purra-purra. ‘purra-purra’. onom. Oilo,txita, oilar eta oro har hegaztiei deitzekomodua.purrusta. ‘purrustada’. iz. Ahopean, haserreesandako hitz edo esaldi minbera etamingarria. Beti purrustan bat botaber. PURRUSTA EARRAK BOTA. ‘purrustadaederrak bota’. Ahopean, haserreantzean esandako hitz edo esaldi minberak.Beti purrustanbat botako oteun beldurrez.purrut in. haur. Haur hizkeran, puzkerra bota.Umiak purrut indu.puska. ‘puska’. iz. Gauza solido baten zatia.Ik. bi puska in. PUSKAK EUKI/IZAN. ‘puskak eduki/izan’.Musean jokatzen ari garelarik, paretara“dupleak” edukitzea; hau da, binaka pareakizatea. Utziyozu, puskak izangottu ta. Ik. mus,musian jokau.
Change language