Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
184 patrifiliyopatrifiliyo. ‘patrifilio’. iz. Garai batean, aitortzaegitea omen zen, baina egun, Zestoan,esapidetan bakarrik erabiltzen da, eta ezaitortza zentzuarekin gainea. Gaur patrifiliyotajunberko deu. Ik. patrifiliyotan ibilli, patrifiliyuakin. PATRIFILIYOTAN IBILLI. ‘patrifiliotanibili’. Zerbait egiteko aitzakitan ibili. Inberdezunain ta nei ez ibilli patrifiliyotan!Ibillizien nehikua patrifiliyo gauza txiki bat iteko.Ik. patrifiliyo. PATRIFILIYUAK IN.‘patrifilioak egin’.Zeregin bat berehala bukatu. Txerriya hiltzeajun da laiste inzizkien hango patrifiliyuak.Ik. patrifiliyotan ibilli, patrifiliyo.patrika. ‘patrika’. iz. Poltsiko, sakela. Patrikabetian.pattal. ‘pattal’. adb. Gaixorik, ondoezik. Ik.pattal eon/ibili. PATTAL EON/IBILI. ‘pattal egon’. 1. Jota,ondoezik edo gaixorik egon. Amona pattalsamar dabil. Ik. pattal. 2. Ibillera geldoa, arintasunikez duenaz ere esaten da.patxada izan. ‘patxada’. Ezergatik larritzenez den pertsonaren nolakotasuna. Lasaitasunezkoegoera. Gizon horrek daka patxada,andria ospitalian da bea lasai! Ik. patxaroso.patxaroso. ‘patxadoso’.patxada handikoa. Ik. patxada.izond. Lasaia,patz. ‘pats’. iz. Sagarra tolarean jo ondorengelditzen den sagar mami lehorra, gelditzenden hondarra edo hondakina.pau berkozu olua. ‘pagatu beharkoduzu oloa’. Izugarria ordaindu beharkoduela esateko. Bai lana indet baña pau berkozuolua. Ik. imiya bat urre.pauso. ‘pauso’. iz. Urratsa. PAUSUA BOTA. ‘pausoa bota’. Urratsaeman. Pausua blaut-blaut botatze zun. PAUSUAK ONDO KONTAUTA IZAN.‘pausoak ondo kontatuta izan’. Tokibatetik besterako distantzia ondo kontrolatutaeduki. Pausuak ondo kontauta izate ziantxabola abittutakuan.paxa-paxa inda. ‘pasa-pasa eginda’.adb. Zeharo urduri, ezertarako gauza ez delaegon.pazko. ‘pazko’. iz. Juduen jai nagusia; kristauerlijioanJesu Kristoren piztuera ospatzenden festa. PAZKO-BILDOTS. ‘pazko-bildots’. iz.Juduek Pazko egunean jaten zuten bildotsa.Ik. bildots. PAZKOKUA IN. ‘pazkokoa egin’. Pazkotanjauna hartzeko agindua bete. Ik. pazkuak in. PAZKUAK IN. ‘pazkoak egin’. PazkotanJauna hartzeko agidua bete. Garai batianpekatu handiya zan Pazkoik ez itia. Ik. pazkokuain.pelotaleku. ‘pilotaleku’. iz. Frontoia. Pilotajokoanaritzeko frontisa duen leku edo eraikinberezia. Ik. pelotaleku irekiya. PELOTALEKU IRIKI. ‘pilotaleku ireki’. iz.Jokatzeko paretak soilik dituen pilotalekua,estaltzen edo inguratzen duten bestelakohorma edo eraikinik ez duena.pelotan ziharreta. ‘pilotan zeharretara’.adb. Frontoirik ez zegoen tokian pilotan jokatzekomodalitatea; esparru baten erdianarraia bat jarri eta, tenisean bezala bainaeskuz, arraiaren alde batetik bestera pilotapasatzean zetzan joku honek. Erdiyan arra-
pertzun 185ya bat in da arraya pasaber izate zan; gukezkendun frontoian berrik izaten.penau. ‘penatu’. da/du ad. 1. Oinazetu, nekatu,larri ibili. Zerbaitetan nahi eta ezineanaritu. Askotan lanarekin erabiltzen da, baitakirol-esparruan ere. Atzo zaltaka penautaibilli zan./Huraxe zan lanian penatzia! 2.Zerbaitekin, norbaitekin edo zerbaitegatiksamindu, tristetu. Dana penauta geldittuda.pendiz. ‘pendiz’. iz. Aldapa, malda. Pendiziangora junber.pentsau. ‘pentsatu’. du ad. 1. Adimenazbaliatuz ideiak eratu, elkartu eta ordenatu. 2.Gogoeta egin, ideiak gogoan erabili, zerbaitetanhausnartu. HORREATIK PENTSAU + ENUNTZIATUA+ -ELA. ‘horregatik pentsatu + enuntziatua+-ela’.Hortik atera kontuak zenbat+ enuntziatua+ -en. Zerbaiti enfasia ematekomodua da. Horreatik pentsau, baten batekedo baten batzuk haundi-atxurrak mugittuzituztela!peoi. ‘peoi’. iz. Langile espezializatu gabea,lanbide batzuetan laguntzaile gisa aritzendena eta lanbideen eskalan mailarik baxueneanegon ohi dena. 2. Xake-jokoan, jokoarenhasieran lehen lerroan jartzen diren zortzifitxetako bakoitza.perkal. ‘perkal’. iz. Kotoizko ehuna, fina etasarria. Egun hartan perkalezko soiñekua jantzinun.perkalin sagar. ‘perkalin sagar’. iz.Sagar-mota. Kolorez gorri-gorria eta zaporezgeza. Sagardo-sagarra da.perlesiyak jota. ‘perlesiak jota’. Paralisirenbatek eraso eginda. Perlesiyak jota hilomentzan.perra. ‘ferra’. iz. Metalezko arku-moduko txikia,zamariei eta abelgorriei apoen babesgarriezartzen zaiena.perrau. ‘ferratu’. du ad. Zamari edo abelgorriariferrak ezarri. Zaldiya perrau. Ik. perra.perro. ‘perro’. iz. Garai bateko txanpona. PERRO HAUNDI. ‘perro handi’. iz. Txakurhandi. Garai batean, hamar zentimokotxanponari ematen zitzaion izena. Ik. perrotxiki. PERRO TXIKI. ‘perro txiki’. iz. Txakurtxiki. Bost zentimoko txanponari ematenzitzaion izena. Ik. perro handi. PERRO TXIKI BATEN ALDEIK GABE-KUAK IZAN. ‘perro txiki baten alderikgabekoak izan’. Biak berdin-berdinakdirela adierazteko esapidea; bien artean ezdagoela ia batere alderik. Hoyek biyakeperro txiki baten aldeik gabekuak dittun! Ik.biyak uztarriyan juteko moukuak izan. PERRO TXIKIKE EZ. ‘perro txikirik ereez’. Dirurik ez. Txakur txikirik ere ez. Gukgarai hartan perro txikike ez gitxakan. Ik.txori txikike ez, txakur txiki, txakur handi.pertika. ‘pertika’. iz. Gurdiari ezpatatik ezpataraluzetaka ipintzen zitzaion egurra. Iñaurkiñakargau ta heltzeko pertika jartze zitzayongurdiyai.pertz. ‘pertz’. iz. Egosteko eta erabiltzen denontzia, euskarri bakarra eta mugikorraduena. Pertza izatea holakoxe borobil bat,kerten bakarduna eta esnia, eosteko erabiltzenzan./Batzuk apuka harrapatzen ekonomikagaiñeko pertzatik.pertzun. ‘bertzun’. iz. Nekazaritzarako lanabesa;aitzur handiaren modukoa. Igeltseroekere erabiltzen zuten masa egiteko. Pertzuna,
- Page 135 and 136: kare 131 KANIKETAN IBILLI. ‘kanik
- Page 137 and 138: kasta 133karrajasotzaile. ‘karga-
- Page 139 and 140: kizki 135 KERA IN/KERA BAT IN. ‘k
- Page 141 and 142: kontu 137 KOMERI-BUELTA. ‘komeri-
- Page 143 and 144: korde 139kontu-esatalle. ‘kontu-e
- Page 145 and 146: kupo 141kriston. ‘kristoren’. i
- Page 147 and 148: labain. ‘labain’. izond. Irrist
- Page 149 and 150: lar 145 LANAK EMAN. ‘lanak eman
- Page 151 and 152: lauhortzeko 147nean argi egiteko er
- Page 153 and 154: lerde 149lengo lepotik burua! ‘le
- Page 155 and 156: lo 151lima-zorro. ‘lima-zorro’.
- Page 157 and 158: luze bezain/bezin zabal 153lurmen.
- Page 159 and 160: maatilla. ‘maratila’. iz. Zurez
- Page 161 and 162: mari 157manejuak ikasi. ‘maneiuak
- Page 163 and 164: maxkal 159martingala. ‘martingala
- Page 165 and 166: meza 161Arto asko ta lagun gutxi ba
- Page 167 and 168: monagillo 163miña berrittu. ‘min
- Page 169 and 170: muturka 165bat eta haren gainean ha
- Page 171 and 172: nabar. ‘nabar’. iz. 1. Lurra la
- Page 173 and 174: nolabait 169ordu, minutu, etab. jar
- Page 175 and 176: ñañan. ‘ñañan’. haur. Haur
- Page 177 and 178: 174 oheestaltzen duena. Ogi mamirik
- Page 179 and 180: 176 ondoondo. ‘ondo’. adb. Ongi
- Page 181 and 182: 178 orduko kontuak berrittu ORDUAK
- Page 183 and 184: pa. ‘apa’. haur. Haur hizkeran,
- Page 185: patatazale 183ten adierazteko; nahi
- Page 189 and 190: pitxi 187sagarra da hori. Hori beya
- Page 191 and 192: prepertziyozko/perperziyozko 189 PO
- Page 193 and 194: puska 191bau zan baña lenengo kolp
- Page 195 and 196: aka-raka. ‘raka-raka’. onom. Ze
- Page 197 and 198: 196 sagar-txikitzeko makinako otarr
- Page 199 and 200: 198 sasiadierazteko. Izane gure etx
- Page 201 and 202: 200 sigi-saa SESIYUAN IBILLI. ‘se
- Page 203 and 204: 202 sufizientesufiziente. ‘sufizi
- Page 205 and 206: 204 tar-tar-tartar-tar-tar. ‘tar-
- Page 207 and 208: 206 tolare TOKIYAN TOKIKO. ‘tokia
- Page 209 and 210: 208 trazajira guztia nonbait egin:
- Page 211 and 212: 210 txalAntiguotik Donnostira bi tx
- Page 213 and 214: 212 txapatxapa. ‘txapa’. iz. 1.
- Page 215 and 216: 214 tximu inda eontximu indaeon.
- Page 217 and 218: 216 txoiximortxoiximor. ‘txori-si
- Page 219 and 220: 218 txotxolo TXOTXO ARRAYUA! ‘txo
- Page 221 and 222: 220 umesentittuumesentittu. ‘umes
- Page 223 and 224: 222 ustezeusteze. ‘ustez ezen’.
- Page 225 and 226: 224 xi-xigertatzen den irekidura lu
- Page 227 and 228: 226 zaildu ZAI SAMAR JARRIAK. ‘za
- Page 229 and 230: 228 zarba inten duen ekintza orain
- Page 231 and 232: 230 zelai utzibihotz hobeokuak. Ik.
- Page 233 and 234: 232 ziherokua ez izanziherokua ez i
- Page 235 and 236: 234 zokorrragoa izan’. Oso-oso eg
184 patrifiliyopatrifiliyo. ‘patrifilio’. iz. Garai batean, aitortzaegitea omen zen, baina egun, Zestoan,esapidetan bakarrik erabiltzen da, eta ezaitortza zentzuarekin gainea. Gaur patrifiliyotajunberko deu. Ik. patrifiliyotan ibilli, patrifiliyuakin. PATRIFILIYOTAN IBILLI. ‘patrifiliotanibili’. Zerbait egiteko aitzakitan ibili. Inberdezunain ta nei ez ibilli patrifiliyotan!Ibillizien nehikua patrifiliyo gauza txiki bat iteko.Ik. patrifiliyo. PATRIFILIYUAK IN.‘patrifilioak egin’.Zeregin bat berehala bukatu. Txerriya hiltzeajun da laiste inzizkien hango patrifiliyuak.Ik. patrifiliyotan ibilli, patrifiliyo.patrika. ‘patrika’. iz. Poltsiko, sakela. Patrikabetian.pattal. ‘pattal’. adb. Gaixorik, ondoezik. Ik.pattal eon/ibili. PATTAL EON/IBILI. ‘pattal egon’. 1. Jota,ondoezik edo gaixorik egon. Amona pattalsamar dabil. Ik. pattal. 2. Ibillera geldoa, arintasunikez duenaz ere esaten da.patxada izan. ‘patxada’. Ezergatik larritzenez den pertsonaren nolakotasuna. Lasaitasunezkoegoera. Gizon horrek daka patxada,andria ospitalian da bea lasai! Ik. patxaroso.patxaroso. ‘patxadoso’.patxada handikoa. Ik. patxada.izond. Lasaia,patz. ‘pats’. iz. Sagarra tolarean jo ondorengelditzen den sagar mami lehorra, gelditzenden hondarra edo hondakina.pau berkozu olua. ‘pagatu beharkoduzu oloa’. Izugarria ordaindu beharkoduela esateko. Bai lana indet baña pau berkozuolua. Ik. imiya bat urre.pauso. ‘pauso’. iz. Urratsa. PAUSUA BOTA. ‘pausoa bota’. Urratsaeman. Pausua blaut-blaut botatze zun. PAUSUAK ONDO KONTAUTA IZAN.‘pausoak ondo kontatuta izan’. Tokibatetik besterako distantzia ondo kontrolatutaeduki. Pausuak ondo kontauta izate ziantxabola abittutakuan.paxa-paxa inda. ‘pasa-pasa eginda’.adb. Zeharo urduri, ezertarako gauza ez delaegon.pazko. ‘pazko’. iz. Juduen jai nagusia; kristauerlijioanJesu Kristoren piztuera ospatzenden festa. PAZKO-BILDOTS. ‘pazko-bildots’. iz.Juduek Pazko egunean jaten zuten bildotsa.Ik. bildots. PAZKOKUA IN. ‘pazkokoa egin’. Pazkotanjauna hartzeko agindua bete. Ik. pazkuak in. PAZKUAK IN. ‘pazkoak egin’. PazkotanJauna hartzeko agidua bete. Garai batianpekatu handiya zan Pazkoik ez itia. Ik. pazkokuain.pelotaleku. ‘pilotaleku’. iz. Frontoia. Pilotajokoanaritzeko frontisa duen leku edo eraikinberezia. Ik. pelotaleku irekiya. PELOTALEKU IRIKI. ‘pilotaleku ireki’. iz.Jokatzeko paretak soilik dituen pilotalekua,estaltzen edo inguratzen duten bestelakohorma edo eraikinik ez duena.pelotan ziharreta. ‘pilotan zeharretara’.adb. Frontoirik ez zegoen tokian pilotan jokatzekomodalitatea; esparru baten erdianarraia bat jarri eta, tenisean bezala bainaeskuz, arraiaren alde batetik bestera pilotapasatzean zetzan joku honek. Erdiyan arra-