Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
164 mordoxkamordoxka. ‘mordoxka’. iz. Pila, multzoa;kantitate edo kopuru ez txikia adieraztekoerabilia. “Mordo” hitzaren txikigarria.kamamillare mordoxka bildu deu honezkeo.morokil. ‘morokil’. iz. Uretan arto-irina egosieta gatzarekin nahasiz egiten den janarilodia. Aia baino sendoagoa da.morroi. ‘morroi’. iz. Ordainketa bidez inorenzerbitzutan eta baserri edo etxe batean lanegiten duen gizonezkoa; eskuarki nagusiarenetxean bizi ohi da.mortal. ‘mortal’. grad. Sekulako, izugarria.“Oso” graduatzailea bezala ere erabil daiteke.Itsusiya mortala.mortero. ‘mortero’. iz. Ura, hondarra etaaglomeratzaile bat nahasiz egiten den orea,airean berez gogortzen dena eta adreiluakelkartzeko edo zarpiatuak egiteko erabiltzendena. Zopa honeke mortero xamarra daolaemateu./Harriya eo egurra, palta zana ekarri;beste batzuk morterua inda jaso.mortxotu. du ad. Pilatu, multzokatu. Berezikibelarra pilo- edo multzo-forman jarri. Zortzinbatbelar-besaka mortxotu ta sokarekinlotuta karga in.moru. ‘modu’. iz. 1. Era, gisa, moldea .2.Prezioari buruzko esapide batzuekin ere erabiltzenda. MORU ONIAN. ‘modu onean’. adb. Prezioonean, moruz. Erropa moru onian ikusi deu.Ik. moruz erosi. MORUZ EROSI. ‘moduz erosi’. Moruonean erosi; prezio egokian. Trajia nehikomoruz erosiet. Ik. moru onian.moteill. ‘motel’. iz. Mutilekin erabiltzen dendeikia. Moteill, moteill,! Kontuz ibili hai.moto-bonba. ‘motor-bonba’. iz. Motordunbonba. Arten, iñork ez omentzakan urkorrientia etxetan. Xelebria izango zan, bai,garai hartan, moto-bonbaik ezagutzen etzutengarayan, betik gora ura eramate hori.motxalle. ‘motxaile’. iz. Ijito, buhamea. Maitekiroesan ohi den hitza. Hemen guremotxalle txikiya.motz. ‘motz’. izond. 1. Luzera txikikoa; ohi edobehar den baino luzera txikiagokoa. 2. Nolakotasunbaten urritasuna edo gabezia agertzenduena; txisteak nahiz bromak harrapatzeaedo ulertzea kosta egiten zaiona. Bai,bai ulertuit txistia; enauk hain motza. 3.Iraupen txikikoa; ohi edo behar den bainoiraupen txikiagokoa. Bertso-sayua bai motzaizan dala.moxkote. ‘mozkote’. izond. Altuera txikikoaeta lodi samarra dena. Ba, moxkote bat daharen mutilla.mozkorra gañian dula ibilli. ‘mozkorragainean duela ibili’. Erabat mozkorturikegon. Egun habetan gazte jendia ta gizonetxe-jaun jendia mozkorra gañean duteladabiltza eran ta eran. Ik. mozkor.mozolo. ‘mozolo’. iz. 1. Hegazti harraparigautarra, orban zuriz apaindutako bizkarraldearrea duena. 2. Ergela, tontoa, zentzumaitakorrean esanda. Ene, mozolua haiz ba!muestra azaldu. ‘muestra azaldu’. Zerbaitenzantzuak azaldu; erakusgarriren edoadierazgarriren bat agertu. Gure etxianbarrabas belarrik etzan oaiñ artian; oaintxehasi da muestran bat azaltzen.mugarri. ‘mugarri’. iz. Lursail, jabego,etab.en muga non dagoen adierazteko jartzenden seinale edo harri berezia. Ez zenedozein harri izaten; lehendabizi ikatza jarriohi zen, ondoren teila edo ladrilo gorriren
muturka 165bat eta haren gainean harria. Gure terrenuakondo neurtuak izantzian, mugarriyake ondomiatuak.muika/muitta. iz. Belar mota. Belar txarranekazaritzarako. Ik. barrabas-belarrra, uztaua,lurruntxa.mun eman. ‘mun eman’. Errespetuzkomusua, aurpegian ematen ez dena. Santoei,Jesusen irudiei nahiz aita santuari eman izanzaio. Gabonetan haurtxo Jesusi mun ematezaio.mundu hontatik ixkutau. ‘munduhonetatik ezkutatu’. Hil. Oaintxe lagungeyenak mundu hontatik ixkutau zaizkit. Ik.lagunak gastau.mundu-aldi earra pasa. ‘mundu-aldiederra pasa’. Mundu honetan urte-ilarahandia pasa; ez du zertan urteak erosoak,ongi pasatakoak direnik adierazten. Danadala, mundu-aldi earra pasa zuan gure amonak.murmu. ‘murmu’. iz. Ardiek-eta muturreanizaten duten gaisotasuna; granoak eta ateraeta muturra handitzen zaie.mus. ‘mus’. iz. 1. Karta-jokoa; Berez bi bikoterenartean jokatzen den karta-jokoa, jatorrizEuskal Herrikoa omen dena. Launa kartabanatzen dira eta lau apustu-aukera desberdinditu: handia, txikia, pareak eta jokoa(jokorik ezean puntua). Ik. musian jokau /in. 2.Joko horretan, kartak banatutakoan lagunbakoitzak dituen lau kartetako bat, batzukedo guztiak aldatu nahi dituela adieraztekohitza. Musik ba al dao? Eztao musik. MUSIAN JOKAU/IN. ‘musean jokatu/egin’. “Mus” deritzan karta-joan aritu. Ik. mus.musker. ‘musker’. iz. Narrastia. Sugandilenantzekoak dira, baina handiagoak eta sarritankolore berdexka edukitzen dute. Ik. subelindara.muskira. ‘muskira’. iz. Mukia. Giza-sudurraridarion gai likatsua. Muskirak zintz indakedu.musua garbittu. ‘musua garbitu’. Aurpegiaoso osorik garbitzeari dagokio; eta ezsudurra soilik. Hala, apapa juteko musu horigarbittu inber da.musumotz. ‘musu motz’. izond. Sudur zapala,txatoa duena. Sudurmotza. Musumotzarrayua!musu-zulo. ‘musu-zulo’. iz. Sudur-zuloak. MUSU-ZULOTIKE JANGO BAI. ‘musuzulotikere jango bai’. Zerbait, janarirenbat jateko gogo izugarria izan eta halaz erejanariari uko egiten zaionean erabiltzen da.Musu-zulotike jango, ta halare ezetz esanber,eztula nahi.mutikoxkor. ‘mutil koskor’. iz. Mutil koskortua,mutil txikia. A ze maitia genun horireguk mutikoxkor ta neskakoxkorrak. Ik. neskakoxkor.mutur-haundi. ‘mutur handi’. izond. Lotsagabea,berak nahi duena edo berari komenizaiona egitearren besteak kontuan ez hartzekogehiegizko ausardia duena. Hori, muturhaundibat da.mutur-joka. ‘mutur joka’. adb. Ukabilez aurpegiedo muturrean joka.muturka. ‘muturka’. adb. 1. Lurrean muturrasartuz, indusiz. . 2. Haserre, bekozko ilunez.Ik. muturka eon. 3. mutur-joka. Ik. mutur-joka. MUTURKA EON. ‘muturka egon’. Haserre,bekozko ilunez egon. Eztakit nola arreglatzezeaten, baña beti muturka zaudete.
- Page 117 and 118: in 111luze batez jotzen zen. Koltxo
- Page 119 and 120: iñularrian 113intsentsu. ‘intsen
- Page 121 and 122: irrintzi 115aldea, sustraiei lotuta
- Page 123 and 124: ixtrilla iña izan/eon 117ittukin.
- Page 125 and 126: izpittu 119 IZOTZ BELTZ. ‘izotz b
- Page 127 and 128: 122 Jan1Jan1. ‘jan’. iz. Janari
- Page 129 and 130: 124 jo/ja batea ta jo/ja besteajo/j
- Page 131 and 132: kaabizulo. ‘karobi-zulo’. iz. K
- Page 133 and 134: kale 129Ume kakanarro haueke diskot
- Page 135 and 136: kare 131 KANIKETAN IBILLI. ‘kanik
- Page 137 and 138: kasta 133karrajasotzaile. ‘karga-
- Page 139 and 140: kizki 135 KERA IN/KERA BAT IN. ‘k
- Page 141 and 142: kontu 137 KOMERI-BUELTA. ‘komeri-
- Page 143 and 144: korde 139kontu-esatalle. ‘kontu-e
- Page 145 and 146: kupo 141kriston. ‘kristoren’. i
- Page 147 and 148: labain. ‘labain’. izond. Irrist
- Page 149 and 150: lar 145 LANAK EMAN. ‘lanak eman
- Page 151 and 152: lauhortzeko 147nean argi egiteko er
- Page 153 and 154: lerde 149lengo lepotik burua! ‘le
- Page 155 and 156: lo 151lima-zorro. ‘lima-zorro’.
- Page 157 and 158: luze bezain/bezin zabal 153lurmen.
- Page 159 and 160: maatilla. ‘maratila’. iz. Zurez
- Page 161 and 162: mari 157manejuak ikasi. ‘maneiuak
- Page 163 and 164: maxkal 159martingala. ‘martingala
- Page 165 and 166: meza 161Arto asko ta lagun gutxi ba
- Page 167: monagillo 163miña berrittu. ‘min
- Page 171 and 172: nabar. ‘nabar’. iz. 1. Lurra la
- Page 173 and 174: nolabait 169ordu, minutu, etab. jar
- Page 175 and 176: ñañan. ‘ñañan’. haur. Haur
- Page 177 and 178: 174 oheestaltzen duena. Ogi mamirik
- Page 179 and 180: 176 ondoondo. ‘ondo’. adb. Ongi
- Page 181 and 182: 178 orduko kontuak berrittu ORDUAK
- Page 183 and 184: pa. ‘apa’. haur. Haur hizkeran,
- Page 185 and 186: patatazale 183ten adierazteko; nahi
- Page 187 and 188: pertzun 185ya bat in da arraya pasa
- Page 189 and 190: pitxi 187sagarra da hori. Hori beya
- Page 191 and 192: prepertziyozko/perperziyozko 189 PO
- Page 193 and 194: puska 191bau zan baña lenengo kolp
- Page 195 and 196: aka-raka. ‘raka-raka’. onom. Ze
- Page 197 and 198: 196 sagar-txikitzeko makinako otarr
- Page 199 and 200: 198 sasiadierazteko. Izane gure etx
- Page 201 and 202: 200 sigi-saa SESIYUAN IBILLI. ‘se
- Page 203 and 204: 202 sufizientesufiziente. ‘sufizi
- Page 205 and 206: 204 tar-tar-tartar-tar-tar. ‘tar-
- Page 207 and 208: 206 tolare TOKIYAN TOKIKO. ‘tokia
- Page 209 and 210: 208 trazajira guztia nonbait egin:
- Page 211 and 212: 210 txalAntiguotik Donnostira bi tx
- Page 213 and 214: 212 txapatxapa. ‘txapa’. iz. 1.
- Page 215 and 216: 214 tximu inda eontximu indaeon.
- Page 217 and 218: 216 txoiximortxoiximor. ‘txori-si
164 mordoxkamordoxka. ‘mordoxka’. iz. Pila, multzoa;kantitate edo kopuru ez txikia adieraztekoerabilia. “Mordo” hitzaren txikigarria.kamamillare mordoxka bildu deu honezkeo.morokil. ‘morokil’. iz. Uretan arto-irina egosieta gatzarekin nahasiz egiten den janarilodia. Aia baino sendoagoa da.morroi. ‘morroi’. iz. Ordainketa bidez inorenzerbitzutan eta baserri edo etxe batean lanegiten duen gizonezkoa; eskuarki nagusiarenetxean bizi ohi da.mortal. ‘mortal’. grad. Sekulako, izugarria.“Oso” graduatzailea bezala ere erabil daiteke.Itsusiya mortala.mortero. ‘mortero’. iz. Ura, hondarra etaaglomeratzaile bat nahasiz egiten den orea,airean berez gogortzen dena eta adreiluakelkartzeko edo zarpiatuak egiteko erabiltzendena. Zopa honeke mortero xamarra daolaemateu./Harriya eo egurra, palta zana ekarri;beste batzuk morterua inda jaso.mortxotu. du ad. Pilatu, multzokatu. Berezikibelarra pilo- edo multzo-forman jarri. Zortzinbatbelar-besaka mortxotu ta sokarekinlotuta karga in.moru. ‘modu’. iz. 1. Era, gisa, moldea .2.Prezioari buruzko esapide batzuekin ere erabiltzenda. MORU ONIAN. ‘modu onean’. adb. Prezioonean, moruz. Erropa moru onian ikusi deu.Ik. moruz erosi. MORUZ EROSI. ‘moduz erosi’. Moruonean erosi; prezio egokian. Trajia nehikomoruz erosiet. Ik. moru onian.moteill. ‘motel’. iz. Mutilekin erabiltzen dendeikia. Moteill, moteill,! Kontuz ibili hai.moto-bonba. ‘motor-bonba’. iz. Motordunbonba. Arten, iñork ez omentzakan urkorrientia etxetan. Xelebria izango zan, bai,garai hartan, moto-bonbaik ezagutzen etzutengarayan, betik gora ura eramate hori.motxalle. ‘motxaile’. iz. Ijito, buhamea. Maitekiroesan ohi den hitza. Hemen guremotxalle txikiya.motz. ‘motz’. izond. 1. Luzera txikikoa; ohi edobehar den baino luzera txikiagokoa. 2. Nolakotasunbaten urritasuna edo gabezia agertzenduena; txisteak nahiz bromak harrapatzeaedo ulertzea kosta egiten zaiona. Bai,bai ulertuit txistia; enauk hain motza. 3.Iraupen txikikoa; ohi edo behar den bainoiraupen txikiagokoa. Bertso-sayua bai motzaizan dala.moxkote. ‘mozkote’. izond. Altuera txikikoaeta lodi samarra dena. Ba, moxkote bat daharen mutilla.mozkorra gañian dula ibilli. ‘mozkorragainean duela ibili’. Erabat mozkorturikegon. Egun habetan gazte jendia ta gizonetxe-jaun jendia mozkorra gañean duteladabiltza eran ta eran. Ik. mozkor.mozolo. ‘mozolo’. iz. 1. Hegazti harraparigautarra, orban zuriz apaindutako bizkarraldearrea duena. 2. Ergela, tontoa, zentzumaitakorrean esanda. Ene, mozolua haiz ba!muestra azaldu. ‘muestra azaldu’. Zerbaitenzantzuak azaldu; erakusgarriren edoadierazgarriren bat agertu. Gure etxianbarrabas belarrik etzan oaiñ artian; oaintxehasi da muestran bat azaltzen.mugarri. ‘mugarri’. iz. Lursail, jabego,etab.en muga non dagoen adierazteko jartzenden seinale edo harri berezia. Ez zenedozein harri izaten; lehendabizi ikatza jarriohi zen, ondoren teila edo ladrilo gorriren
Change language