Zestoarren erretolika

maxkal 159martingala. ‘martingala’. iz. Jakinaren gainean,konszienteki, egiten den zerbait.Trikimailua.Harek martingala guztiyakin indinhori, ez etzekila.martxa in. ‘martxa egin’. Joan. Haize fiñazion da laiste martxa inberkoñau.masail. ‘masail’. iz. Ugaztunetan, aho-albogainean eta begi azpian dauden aurpegiarenbi zati mamitsuetako bakoitza. Ik. masailleko.masailleko. ‘masaileko’. iz. Masaileanematen edo hartzen den ukaldia; zaplaztekoa.Ama horrek masailleko earra emandiyo umiai. Ik. masail.mateotxistunak in. ‘mateotxisturenakegin’. Izugarriak egin; nahi zituenak eta biegin. Goñik aurrian mateotxistunak intzizkonanEugiri. Ik. nahi zittunak eta bi.matrailla. ‘matrail’. iz. Masaila.matraillezur. ‘matrailezur’. iz. Masailezurra.Ta matraillezurrak goortu ta lerdiadayola, hotzak aguantau ezinda. MATRAILLEZURRAK GOORTUTA. ‘matrailezurrakgogortuta’. Norbait hoztuta dagoelaesateko modua. Ta matraillezurrak goortuta lerdia dayola, hotzak aguantau ezinda.Ik. matrailezur.matraka. ‘matraka’. izond. Ume mugitua,bihurria eta lotsagabea. Matraka xamarrada. Ik. mari-matraka.matxaka. ‘matxaka’. iz. 1. Gari jotzeko makinakizan ohi zuen tresna. Txanketa zan lenota geo jarri zan makina hori, matxaka.Matxaka zan mahi honen posturakua hola,ohol bat izate zun barruun ta bueltaka ibiltzezan. 2. Sagardoa egiterakoan, sagarra txikitzekotresna. Matxakak sagarra txikitzezuniantxikittutako sagar hori zabaltzeko lekua. MATXAKAN SAGARRA JO. ‘matxakansagarra jo’. Matxaka deituriko makinaksagarrak txikitu. Sagardua itteko lenbizimatxakan sagarrak jo ber izateia. Ik. matxaka.matxakan/baxakan. ‘basaran’. iz. Elorribeltzaren edo alorri-arantzaren fruitua da.Hamabost mm-raino hazten den fruitu iluneta jangarria da, baina bereziki patxaranaegiteko erabiltzen da. Aurtene baxakanakbildu berkottu, ia geo patxarana ite deun.matxisalto. ‘matxinsalto’. iz. Jauzi egitekomoldatuta dauden atzeko hanka luze eta sendoakdituzten intsektuak.Kolore berdea dute.matxura. ‘matxura’. iz. 1. Tresna, makinaedo motor baten osagai edo mekanismoangertatutako kalte, akats edo ezbeharra, funtzionamenduaerabat eragozten duena. Ik.matxurik ez. 2. Akatsa, kaltea. MATXURIK/MATXURAIK EZ. ‘matxurarikez’. Zorigaiztoko ezbeharren batean gertazitekeen kaltearen edo akatsen arrastorik ez.Kotxiak ez emendu iñolako matxurik. Ik.matxura.mauka. ‘mauka’. iz. Erraz lortzen den gauzaoso onuragarria. Hau dana urria balitz, azemauka! MAUKA-MAUKA JAN. ‘mauka-maukajan’. Jateari buruz mintzatuz, gogoz jan etajan. Mauka-mauka jaten aizan. Ik. mauka.mausa. ‘mausa’. iz. Patata ateratzekomoduan dagoenean, patata-aleak lur azpianegon ohi dira, baina lurrazalaren gainetikateratzen diren belar-ostroei deitzen zaie.Mausak ateatzene nahikua lan badao, baiñamausak atea ta geo patata ateatze ezpahauek usteldu iteia.maxkal. ‘maskal’. izond. 1. Ahula, argala, zurbila.Gaxoik eontzanetik maxkal jitta earra