Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
140 korko KORDIA JUN/ETORRI/GALDU. ‘kordeajoan/etorri’. Konortea galdu, berreskuratu.Amamai kordia juntzayo.korko. ‘korkox’. iz./izond. Bizkarrean konkorraduena. Pakoneko Joxepake korkua zakan. Ik.konkor, korkox.korkox. ‘korkox’. iz./izond. Ik. korko.korkua erten/izan. ‘korkoa irten/izan’.Joroba, bizkarrean konkorra irten /izan.korritu. ‘korritu’. da ad. Norbaitekin tratuaizan; hitz egin, hitzezko harremana izan.Geo nik etzakit noiz hasiko zan, urte dexentein ote zian hola, hayekin korritze etzala.korroska. ‘korroskada’. iz. Korrokada.Urdailean eratzen diren gas edo haizeak ahotikzarata eginez jaurtitzea. Korroska earrabota dek e narras haundi horrek!kortabanaka. ‘kortabanaka’. adb. Umejolasa.Bizpahiru ume gainerako guztiakharrapatzean oinarritzen da. Bien bitartean,aske daudenak erreta edo harrapatuta daudenakaskatzen ahaleginduko dira.kosiñaketan/koziñaketan. adb. Ume-jolasa,oro har, neskena; etxeko amak egin ohizituen lan-jarduerak imitatzean datza: jostailuzkoontzi txikiekin sukaldari bezala jolastea,etab. Kosiñaketane ibiltze giñan; hartutella zar pusketak eta hayek platerak eoontziak balia bezela. Etxeko andrazketanibiltze giñan. Ik. amatan ibilli, andrazkotan ibili,etxeko andrazketan.koskor. ‘koskor’. iz. 1. Material jakin batekopuska txiki eta bereziki gogorra. Holakoetan,hitz elkartuko bigarren osagai gisa erabiliohi da. Ik. ogi-koskor, harri-koskor, azukrekoskor.2. Zerbaiten muturreko zati gogorra.Ik. ogi-koskor. 3. Tamaina txikikoa. Herri koskorra.4. Mutil edo neskez mintzatuz, askihazia edo hazi samarra dagoena. Mutil koskorpolitta dakauba etxian. KOSKORREKO. ‘koskorreko’. iz. Buruanhartutako kolpea.kosta-haixe ‘kosta-haize’. Norbait kanpolarrosasamarra denean esan ohi da. Horrekkosta-haixia zakak!kostata in. ‘kostata egin’. Neke eta zailtasunaskoren ondoren egin. Lan handiarekinegin, nekeza izan. Kostata indako etxia.kotxe-kapota. ‘kotxe-kapota’. iz. Umekotxea.Gainaldetik estalki arin eta mugikorradu, euria ari duenean edo hotz deneanbabesgarri moduan erabiltzen dena. Lasaieuri pixka honeatik! Kotxe-kapota dakabehintzat eta.koxka. ‘koska’. iz. Gainalde batean, edo berezikiertz batean dagoen edo egiten den hutsuneedo irtengune txikia. Koxka batetik eroida umia. Ik. hor daoba koxka!, koxka atea,. KOXKA ATEA. ‘koska atera’. Aldeaatera. Kirol-lehiaketetan batak besteari diferentzianabarmena ateratzea. Belokiri koskaatea ziok Amstronek. Ik. koska.koxkabillo. ‘koskabilo’. iz. (askotan pl.).Barrabilak. Oro har pluralean erabiltzenda.koxkortu. ‘koskortu’. da ad. Hazi, handitu.Pixkat koxkortutakuan jungoa zuekin.krakateko. ‘krakateko’. onom. Hezur-hotsa.Hezurrek “krak”-hotsa ateratzea. Hezurrakkrakateko earra ateaye.kris-kras. ‘kris(ki)-kras(ka)’. onom. Zenbaitgauza haustean edo zapaltzean ateratzenduen zarataren onomatopeia. Lurreko orbelakkris-kras zapalduz.
kupo 141kriston. ‘kristoren’. izlag. Egundokoa, ikaragarria,itzela. Jarraian izena duela, graduatzailefuntzioa du, beraa. Askotan, ordea,gazteen artean, adjektiboarekin ere erabiltzenda edo, behintzat, erabilera hori egonbadago. Kriston buruko miña dakat./ Mutilhori kriston earra dao. KRISTONAK ESAN. ‘kristorenak esan’.Norbaiti egundokoak, sekulakoak esan;sekulako errieta egin. Esan zizkiyon kristonak,ta martxa atzea. Ik. kristonak jo. KRISTONAK IN. ‘kristorenak egin’. Izugarriakegin. Barruan eontzanian kristonakin zizkioten. KRISTONAK JO. ‘kristorenak jo’. Zerbaitetanahalegin izugarria egin. Egundoko,sekulako, ikaragarrizko esfortzua egin. Jodittugu kristonak ta bi egunetan ebakihorratik! Ik. kristonak esan.kuartillo. ‘kuartilo’. iz. Lautik bat. Bat laurenekoedukiera duen boteila ere adieraztendu.kukaratxa. ‘kukaratxa’. iz. Labezomorroa.Kukaratxa ta zikiña bai etxe hontan! Ik. labezamorro.kuku. ‘kuku’. iz. Usapalaren tamainako hegaztia,hego eta isats luzeak dituena. Lumajeagrisa du burualde, bizkarralde eta hegoetan.Sabela zuria du eta marra grisez apaindua.Arrautzak beste txori-txikien kabitan uztenditu hauek zain ditzaten. Kukua aitzeakuandiruik baldin bakazu, aberatsa seguru.kuku! ‘kuku!’. haur. Haur hizkeran, norberaezkutatuta dagoela egiten den deia. Hola,Aimar, kuku!kuku-adar. ‘kuku-adar’. iz. Zuhaitz batiñausi ondoren ustel ez dadin, ebaki gabeuzten den adarra. Ik. kuku.kuku-belar. ‘kuku-belar’. iz. Landare belarkara,gehienetan biribildutako hostoak ditu,bost petalo eta lore more, zuri edo urdinakditu. Ik. kuku.kuku-bildots. ‘kuku-bildots’. iz. Garaizkanpo jaiotako bildots berantiarra. Ik. kuku.kukuka ibilli. ‘kukuka ibili’. Ezkutaketanibili, jolastu. Haur-jolasa. Ik. zapoketan ibilli.kukurruku. ‘kukurruku’. iz. Oilarraren oihuaedo kantua. Kukurrukua jo. KUKURRUKUA JO. ‘kukurrukua jo’. onom.Oilarrak bere oihu edo kantua egin/bota.Kukurrukua jo. 2. Erabilera metaforikoan,norbaitek harro-erteraren bat egin. Hara,oaiñe horrek jo dik bere kukurrukua.kukurruku-eztul. ‘kukurruku-eztul’. iz.Kukutxeztula; eztul gogor, itsusi eta kutsakorra.Haurtzaroan ohikoa da eta eztualdibortitz eta itogarriak ezaugarri ditu.kuku-sagar. ‘kuku-sagar’. iz. Haritz gazteariatera ohi zaion sagar moduko fruitua;konkor biribildua.kulunka. ‘kulunka’. adb. Oreka-puntu edoardatzariburuz alde batera eta besterakohigidura. Sieska kulunkan dabil.kuluxka. ‘kuluxka’. Loalditxoa, loaldi arina.Kuluxka bat in da lanea jute naiz.kunk hartu. ‘kunk hartu’. haur. Haur hizkeran,buruko golpetxo bat hartu.kupo. ‘kupo’. iz. 1. Kuota. 2. Kantitate-muga.Ik. kupua bete. KUPUA BETE. ‘kupoa bete’. Kantitate-mugajakin bat gainditu. Normalean, pazientziaren mugagainditu duela adierazteko erabili ohi da. Ta, ixilduai!Dagoeneko kupuare bete dek eta. Ik. kupua.
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95 and 96: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 97 and 98: 90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
- Page 101 and 102: 94gurdikaondo koipeztatu gabe zeude
- Page 103 and 104: 96haizeleku HAIZE-BOLADA. ‘haize-
- Page 105 and 106: 98hankagorrihankagorri. ‘hankagor
- Page 107 and 108: 100 harrika1ta ke harri-tiraka jard
- Page 109 and 110: 102 haustrapuhaustrapu. ‘hauts-tr
- Page 111 and 112: 104 hitzeiteko moua in HITZ ERDIKE
- Page 113 and 114: 106 hortzak emanala janbazan basua,
- Page 115 and 116: iarri. ‘igarri’. dio/du ad. Ust
- Page 117 and 118: in 111luze batez jotzen zen. Koltxo
- Page 119 and 120: iñularrian 113intsentsu. ‘intsen
- Page 121 and 122: irrintzi 115aldea, sustraiei lotuta
- Page 123 and 124: ixtrilla iña izan/eon 117ittukin.
- Page 125 and 126: izpittu 119 IZOTZ BELTZ. ‘izotz b
- Page 127 and 128: 122 Jan1Jan1. ‘jan’. iz. Janari
- Page 129 and 130: 124 jo/ja batea ta jo/ja besteajo/j
- Page 131 and 132: kaabizulo. ‘karobi-zulo’. iz. K
- Page 133 and 134: kale 129Ume kakanarro haueke diskot
- Page 135 and 136: kare 131 KANIKETAN IBILLI. ‘kanik
- Page 137 and 138: kasta 133karrajasotzaile. ‘karga-
- Page 139 and 140: kizki 135 KERA IN/KERA BAT IN. ‘k
- Page 141 and 142: kontu 137 KOMERI-BUELTA. ‘komeri-
- Page 143: korde 139kontu-esatalle. ‘kontu-e
- Page 147 and 148: labain. ‘labain’. izond. Irrist
- Page 149 and 150: lar 145 LANAK EMAN. ‘lanak eman
- Page 151 and 152: lauhortzeko 147nean argi egiteko er
- Page 153 and 154: lerde 149lengo lepotik burua! ‘le
- Page 155 and 156: lo 151lima-zorro. ‘lima-zorro’.
- Page 157 and 158: luze bezain/bezin zabal 153lurmen.
- Page 159 and 160: maatilla. ‘maratila’. iz. Zurez
- Page 161 and 162: mari 157manejuak ikasi. ‘maneiuak
- Page 163 and 164: maxkal 159martingala. ‘martingala
- Page 165 and 166: meza 161Arto asko ta lagun gutxi ba
- Page 167 and 168: monagillo 163miña berrittu. ‘min
- Page 169 and 170: muturka 165bat eta haren gainean ha
- Page 171 and 172: nabar. ‘nabar’. iz. 1. Lurra la
- Page 173 and 174: nolabait 169ordu, minutu, etab. jar
- Page 175 and 176: ñañan. ‘ñañan’. haur. Haur
- Page 177 and 178: 174 oheestaltzen duena. Ogi mamirik
- Page 179 and 180: 176 ondoondo. ‘ondo’. adb. Ongi
- Page 181 and 182: 178 orduko kontuak berrittu ORDUAK
- Page 183 and 184: pa. ‘apa’. haur. Haur hizkeran,
- Page 185 and 186: patatazale 183ten adierazteko; nahi
- Page 187 and 188: pertzun 185ya bat in da arraya pasa
- Page 189 and 190: pitxi 187sagarra da hori. Hori beya
- Page 191 and 192: prepertziyozko/perperziyozko 189 PO
- Page 193 and 194: puska 191bau zan baña lenengo kolp
kupo 141kriston. ‘kristoren’. izlag. Egundokoa, ikaragarria,itzela. Jarraian izena duela, graduatzailefuntzioa du, beraa. Askotan, ordea,gazteen artean, adjektiboarekin ere erabiltzenda edo, behintzat, erabilera hori egonbadago. Kriston buruko miña dakat./ Mutilhori kriston earra dao. KRISTONAK ESAN. ‘kristorenak esan’.Norbaiti egundokoak, sekulakoak esan;sekulako errieta egin. Esan zizkiyon kristonak,ta martxa atzea. Ik. kristonak jo. KRISTONAK IN. ‘kristorenak egin’. Izugarriakegin. Barruan eontzanian kristonakin zizkioten. KRISTONAK JO. ‘kristorenak jo’. Zerbaitetanahalegin izugarria egin. Egundoko,sekulako, ikaragarrizko esfortzua egin. Jodittugu kristonak ta bi egunetan ebakihorratik! Ik. kristonak esan.kuartillo. ‘kuartilo’. iz. Lautik bat. Bat laurenekoedukiera duen boteila ere adieraztendu.kukaratxa. ‘kukaratxa’. iz. Labezomorroa.Kukaratxa ta zikiña bai etxe hontan! Ik. labezamorro.kuku. ‘kuku’. iz. Usapalaren tamainako hegaztia,hego eta isats luzeak dituena. Lumajeagrisa du burualde, bizkarralde eta hegoetan.Sabela zuria du eta marra grisez apaindua.Arrautzak beste txori-txikien kabitan uztenditu hauek zain ditzaten. Kukua aitzeakuandiruik baldin bakazu, aberatsa seguru.kuku! ‘kuku!’. haur. Haur hizkeran, norberaezkutatuta dagoela egiten den deia. Hola,Aimar, kuku!kuku-adar. ‘kuku-adar’. iz. Zuhaitz batiñausi ondoren ustel ez dadin, ebaki gabeuzten den adarra. Ik. kuku.kuku-belar. ‘kuku-belar’. iz. Landare belarkara,gehienetan biribildutako hostoak ditu,bost petalo eta lore more, zuri edo urdinakditu. Ik. kuku.kuku-bildots. ‘kuku-bildots’. iz. Garaizkanpo jaiotako bildots berantiarra. Ik. kuku.kukuka ibilli. ‘kukuka ibili’. Ezkutaketanibili, jolastu. Haur-jolasa. Ik. zapoketan ibilli.kukurruku. ‘kukurruku’. iz. Oilarraren oihuaedo kantua. Kukurrukua jo. KUKURRUKUA JO. ‘kukurrukua jo’. onom.Oilarrak bere oihu edo kantua egin/bota.Kukurrukua jo. 2. Erabilera metaforikoan,norbaitek harro-erteraren bat egin. Hara,oaiñe horrek jo dik bere kukurrukua.kukurruku-eztul. ‘kukurruku-eztul’. iz.Kukutxeztula; eztul gogor, itsusi eta kutsakorra.Haurtzaroan ohikoa da eta eztualdibortitz eta itogarriak ezaugarri ditu.kuku-sagar. ‘kuku-sagar’. iz. Haritz gazteariatera ohi zaion sagar moduko fruitua;konkor biribildua.kulunka. ‘kulunka’. adb. Oreka-puntu edoardatzariburuz alde batera eta besterakohigidura. Sieska kulunkan dabil.kuluxka. ‘kuluxka’. Loalditxoa, loaldi arina.Kuluxka bat in da lanea jute naiz.kunk hartu. ‘kunk hartu’. haur. Haur hizkeran,buruko golpetxo bat hartu.kupo. ‘kupo’. iz. 1. Kuota. 2. Kantitate-muga.Ik. kupua bete. KUPUA BETE. ‘kupoa bete’. Kantitate-mugajakin bat gainditu. Normalean, pazientziaren mugagainditu duela adierazteko erabili ohi da. Ta, ixilduai!Dagoeneko kupuare bete dek eta. Ik. kupua.
Change language