Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
138 kontuIk. kontuak eskau, kontuak esan, kontuak atea,kontuak in, kontu in, kontu-esanak in, kontu-esatalleearra izan. 2. Irabazien edo gastuenzenbatekoa dakarren agiria. Zenbatekokontua etorri da? 3. Arreta, ardura. Kontupixkat in umiai! BETI IGUALA GURE KONTUA! ‘betiiguala gure kontua!’. Okerren bat gertatzendenean erabiltzen da: ekitaldi garrantzitsurenbatera norbait berandutzean, norbaitgaltzean, zerbait puskatzean, etab.erabiltzenda. Ik. marka dek pa, beti igual ibilli berra! HOLAXE BA (GURE KONTUAK)! ‘holaxebada (gure kontuak)!’. 1. Komunikazio-estrategia,betelan gisa, isilune batsaihesteko erabilia. Isiluneak, edo hutsuneakjendea urduri jarri ohi du gehienetan, etaurduritasuna sortarazten duen isiltasun horiapurtzeko betegarritzat erabili ohi dute berezikiedadeko jendeak. Ik. holaxe ba kontuk takomerik! 2. Batzutan “holaxe ba gure kontuak!”oso-osorik esan ohi da, eta bestetan,“holaxe ba!” esatea aski izan ohi da. HOLAXE BA KONTUK TA KOMERIK!‘holaxe bada kontuak eta komeriak!’.Komunikazio-estrategia, betelan gisa, isilunebat saihesteko erabilia. Ik. holaxe ba gurekontuak! KONTU IN. ‘kontu egin’. Norbait zaindu,begiratu; norbaitetaz arduratu. Haretxekgure amai kontu in! Ik. kontu. INTZAUN KONTU. ‘egin dezagun kontu’.Demagun, eman dezagun. Intzaun kontubihar euriya iteula, toki earrian geatzeiahainbeste baba. INTZAZU KONTU. ‘egin ezazu kontu’.“Kontura zaitez, egizu kontu” esapideenpareko. Zuzeneko elkarrizketa batean, hiztunaksolaskidearen arreta bereganatzeko erabilzenduen esapidea. Hartzaileak igorleakdioen zerbaiti errepara diezaion erabiltzendu; zerbaitetaz kontura edo jabe dadin.Intzazu kontu, egun hartane etzala etxeabate azaldu. KONTU! ‘kontu!’. interj. Kontuz. Kontu,kontu, kotxia dator da! Ik. kontuz. KONTUAK ATEA. ‘kontuak atera’. 1.Kalkuluak egin, kalkulatu. Ik. kontuak in. 2.Zerbaitetatik halako ondorioak atera. Hortikatea kontuak ze kaltegarriya dan harrotzia. KONTUAK ESAN. ‘kontuak esan’. Halakogauza zehaztugabe batzuk kontatu. Bai,kontu batzuk esan genittun, baña oain enaizakordatzen. Ik. kontu-esanak in, kontu. KONTUAK ESKAU. ‘kontuak eskatu’.Zerbaiten azalpena eskatu; bereziki, erantzunkizunaduenari. Aizu nereana ez etorrikontuak eskatzea e! Ik. kontu. KONTUAK HORTIK ATEA. ‘kontuak hortikatera’. Zerbaitetatik halako ondoriorenbat atera. Hortik kontuak atea zenbateañokokaltia intziyon. KONTUAK IN. ‘kontuak egin’. Kontuakatera; kalkuluak egin, kalkulatu. Afaitakokontuak inbeittugu. Ik. kontu. KONTUAK JAN. ‘kontuak jan’. Bestekesaten dutena entzuten adi-adi dagoenariesan ohi zaio. Hi ze? Beti besteen kontuakjaten? KONTUAK JATEN EON. ‘kontuak jatenegon’. Bestek zer esango zain-zain dagoenariesan ohi zaio. Beti bestek esaten dutenaentzuten egotea adierazi nahi du. Beti kontuakjaten eotea. KONTU-ESANAK IN. ‘kontu-esanakegin’. Kontu-kontari aritu. Kontu-esangalantak ingenittun. Ik. kontu.
korde 139kontu-esatalle. ‘kontu-esataile’. Hiztuna;erraztasunez edo trebetasunez mintzatzendena. Kontu-kontari aritzen dena. Pozakeote giñan beti hura etortzeko, kontu-esatalleearra zan da. Ik. hitz-erokiya.kontuz! ‘kontuz!’. interj. Kontu! .kontzejupe. ‘kontzejupe’. iz. Udaletxeazpia. Kontzejua, Erdi Aroan, komunitatearentzatgarrantzia zuten gaiak aztertzekotoki bateko biztanle guztien batzarra zen.Gaur egun, Udaletxe edo administrazio-entitategisa hartzen da. Kontzejupeko balkoitikintzuen ta oso txalotua izan zan.kontzu. ‘kontzu’. iz. Konortea. Zentzumenezbaliatzeko gaitasuna, kordea. Kontzuik gabegeldittu zan. Ik. konorte.kopeta. ‘kopeta’. iz. Aurpegiaren goiko zatia,bekainen gainean eta bi lokien artean dagoenaeta ilearen hasieraraino iristen dena. Zezenakkopetan bi aldetan dazka adarrak. Ik. kopetezur,kopetilun, kopeta beltz ipini, kopeta izan, kopetekuak. KOPETA ILLUN/BELTZ IPINI. ‘kopeta ilun/beltz ipini’. Aurpegiak triste-edo haserreitxurahartu. KOPETA IZAN. ‘kopeta izan’. Lotsagabekeria.Horrek daka kopeta horrek! Ik. azalaizan, aurpegia izan.kopeteko. ‘kopetako’. iz.(askotan pl.). Idi etabehiei, uztarriak min egin ez diezaien, kopetanjartzen zaien larru bigunezko zatia.Kopetekuak uztarriyakin ta eriakin katiatzeya.2. Kopetean hartzen den kolpea. Kopetekoearra hartuet.kopetezur. ‘kopeta-hezur’. iz. Frontala. Ik.kopeta.kopetillun. ‘kopetilun’. adb. Kopeta ilunduena, aurpegian tristura edo haserrea adieraztenduena. Etxea, behintzat, kopetillunetorri zan. Ik. kopeta.kopla. ‘kopla’. iz. 1. Bertsoa, eta bereziki,kanta baten ahapaldietako bakoitza. 2.Gezurra, aitzakia. Nei kopla gutxi, ta beakonak! Ik. txantxaik ez! KOPLA GUTXI, TA BEAK ONAK. ‘koplagutxi, ta berak onak!’. “Aitzakia etaberriketa gutxi eta eman beharrekoak, gainera,onak eta zentzudunak izan daitezela”bezala ulertuko genuke. Ik. berriketa gutxi! KOPLAKIN EZ ETORRI. ‘koplarekin ezetorri’. Norbaiti aitzakiekin datorreneanesan ohi zaio. Nei koplakin ez etorri e! Neikopla gutxi ta beak onak.korajia izan/euki. ‘korajea izan/eduki’.1. Adorea, kemena izan. Ta nik korajia faltata ez eskatzen, ta iñork ekarri ez. 2. Eguraldiazmintzo garelarik, oso ilun dagoeneanedo trumoika ari denean ere erabiltzen daesamoldea. Hau dek egualdiyan korajia,hau!/Egualdiyak e etzakak koraje earra aldehorretatik.korda. ‘korda’. iz. Baratzuri, txorizo, tipula,odolki, etab.bata bestearen ondotik loturikosatzen duten multzoa. Gure amak tipulakordakiteittu, ta geo ganbaran zintzilikjarri. Ik. oolki-korda.kordatu. ‘kordatu’. du ad. Baratxuri, tzorizo,tipula, etab.ez kordak egin, eratu.kordel. ‘kordel’. iz. 1. Ganaduaren pisuakalkulatzeko erabiltzen zen soka fin luzea,kanak eta ontzak zituena. Ganaua bizitangutxi gora bera kontrolatzeko zenbaterralde zan kordela ibiltze zan. 2. Aingirakharrapatzeko soka, muturrean amuazuena .korde. ‘korde’. iz. Ezaguera, konortea.
- Page 91 and 92: 84ganbaillaSeguru asko urte hartan
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95 and 96: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 97 and 98: 90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
- Page 101 and 102: 94gurdikaondo koipeztatu gabe zeude
- Page 103 and 104: 96haizeleku HAIZE-BOLADA. ‘haize-
- Page 105 and 106: 98hankagorrihankagorri. ‘hankagor
- Page 107 and 108: 100 harrika1ta ke harri-tiraka jard
- Page 109 and 110: 102 haustrapuhaustrapu. ‘hauts-tr
- Page 111 and 112: 104 hitzeiteko moua in HITZ ERDIKE
- Page 113 and 114: 106 hortzak emanala janbazan basua,
- Page 115 and 116: iarri. ‘igarri’. dio/du ad. Ust
- Page 117 and 118: in 111luze batez jotzen zen. Koltxo
- Page 119 and 120: iñularrian 113intsentsu. ‘intsen
- Page 121 and 122: irrintzi 115aldea, sustraiei lotuta
- Page 123 and 124: ixtrilla iña izan/eon 117ittukin.
- Page 125 and 126: izpittu 119 IZOTZ BELTZ. ‘izotz b
- Page 127 and 128: 122 Jan1Jan1. ‘jan’. iz. Janari
- Page 129 and 130: 124 jo/ja batea ta jo/ja besteajo/j
- Page 131 and 132: kaabizulo. ‘karobi-zulo’. iz. K
- Page 133 and 134: kale 129Ume kakanarro haueke diskot
- Page 135 and 136: kare 131 KANIKETAN IBILLI. ‘kanik
- Page 137 and 138: kasta 133karrajasotzaile. ‘karga-
- Page 139 and 140: kizki 135 KERA IN/KERA BAT IN. ‘k
- Page 141: kontu 137 KOMERI-BUELTA. ‘komeri-
- Page 145 and 146: kupo 141kriston. ‘kristoren’. i
- Page 147 and 148: labain. ‘labain’. izond. Irrist
- Page 149 and 150: lar 145 LANAK EMAN. ‘lanak eman
- Page 151 and 152: lauhortzeko 147nean argi egiteko er
- Page 153 and 154: lerde 149lengo lepotik burua! ‘le
- Page 155 and 156: lo 151lima-zorro. ‘lima-zorro’.
- Page 157 and 158: luze bezain/bezin zabal 153lurmen.
- Page 159 and 160: maatilla. ‘maratila’. iz. Zurez
- Page 161 and 162: mari 157manejuak ikasi. ‘maneiuak
- Page 163 and 164: maxkal 159martingala. ‘martingala
- Page 165 and 166: meza 161Arto asko ta lagun gutxi ba
- Page 167 and 168: monagillo 163miña berrittu. ‘min
- Page 169 and 170: muturka 165bat eta haren gainean ha
- Page 171 and 172: nabar. ‘nabar’. iz. 1. Lurra la
- Page 173 and 174: nolabait 169ordu, minutu, etab. jar
- Page 175 and 176: ñañan. ‘ñañan’. haur. Haur
- Page 177 and 178: 174 oheestaltzen duena. Ogi mamirik
- Page 179 and 180: 176 ondoondo. ‘ondo’. adb. Ongi
- Page 181 and 182: 178 orduko kontuak berrittu ORDUAK
- Page 183 and 184: pa. ‘apa’. haur. Haur hizkeran,
- Page 185 and 186: patatazale 183ten adierazteko; nahi
- Page 187 and 188: pertzun 185ya bat in da arraya pasa
- Page 189 and 190: pitxi 187sagarra da hori. Hori beya
- Page 191 and 192: prepertziyozko/perperziyozko 189 PO
korde 139kontu-esatalle. ‘kontu-esataile’. Hiztuna;erraztasunez edo trebetasunez mintzatzendena. Kontu-kontari aritzen dena. Pozakeote giñan beti hura etortzeko, kontu-esatalleearra zan da. Ik. hitz-erokiya.kontuz! ‘kontuz!’. interj. Kontu! .kontzejupe. ‘kontzejupe’. iz. Udaletxeazpia. Kontzejua, Erdi Aroan, komunitatearentzatgarrantzia zuten gaiak aztertzekotoki bateko biztanle guztien batzarra zen.Gaur egun, Udaletxe edo administrazio-entitategisa hartzen da. Kontzejupeko balkoitikintzuen ta oso txalotua izan zan.kontzu. ‘kontzu’. iz. Konortea. Zentzumenezbaliatzeko gaitasuna, kordea. Kontzuik gabegeldittu zan. Ik. konorte.kopeta. ‘kopeta’. iz. Aurpegiaren goiko zatia,bekainen gainean eta bi lokien artean dagoenaeta ilearen hasieraraino iristen dena. Zezenakkopetan bi aldetan dazka adarrak. Ik. kopetezur,kopetilun, kopeta beltz ipini, kopeta izan, kopetekuak. KOPETA ILLUN/BELTZ IPINI. ‘kopeta ilun/beltz ipini’. Aurpegiak triste-edo haserreitxurahartu. KOPETA IZAN. ‘kopeta izan’. Lotsagabekeria.Horrek daka kopeta horrek! Ik. azalaizan, aurpegia izan.kopeteko. ‘kopetako’. iz.(askotan pl.). Idi etabehiei, uztarriak min egin ez diezaien, kopetanjartzen zaien larru bigunezko zatia.Kopetekuak uztarriyakin ta eriakin katiatzeya.2. Kopetean hartzen den kolpea. Kopetekoearra hartuet.kopetezur. ‘kopeta-hezur’. iz. Frontala. Ik.kopeta.kopetillun. ‘kopetilun’. adb. Kopeta ilunduena, aurpegian tristura edo haserrea adieraztenduena. Etxea, behintzat, kopetillunetorri zan. Ik. kopeta.kopla. ‘kopla’. iz. 1. Bertsoa, eta bereziki,kanta baten ahapaldietako bakoitza. 2.Gezurra, aitzakia. Nei kopla gutxi, ta beakonak! Ik. txantxaik ez! KOPLA GUTXI, TA BEAK ONAK. ‘koplagutxi, ta berak onak!’. “Aitzakia etaberriketa gutxi eta eman beharrekoak, gainera,onak eta zentzudunak izan daitezela”bezala ulertuko genuke. Ik. berriketa gutxi! KOPLAKIN EZ ETORRI. ‘koplarekin ezetorri’. Norbaiti aitzakiekin datorreneanesan ohi zaio. Nei koplakin ez etorri e! Neikopla gutxi ta beak onak.korajia izan/euki. ‘korajea izan/eduki’.1. Adorea, kemena izan. Ta nik korajia faltata ez eskatzen, ta iñork ekarri ez. 2. Eguraldiazmintzo garelarik, oso ilun dagoeneanedo trumoika ari denean ere erabiltzen daesamoldea. Hau dek egualdiyan korajia,hau!/Egualdiyak e etzakak koraje earra aldehorretatik.korda. ‘korda’. iz. Baratzuri, txorizo, tipula,odolki, etab.bata bestearen ondotik loturikosatzen duten multzoa. Gure amak tipulakordakiteittu, ta geo ganbaran zintzilikjarri. Ik. oolki-korda.kordatu. ‘kordatu’. du ad. Baratxuri, tzorizo,tipula, etab.ez kordak egin, eratu.kordel. ‘kordel’. iz. 1. Ganaduaren pisuakalkulatzeko erabiltzen zen soka fin luzea,kanak eta ontzak zituena. Ganaua bizitangutxi gora bera kontrolatzeko zenbaterralde zan kordela ibiltze zan. 2. Aingirakharrapatzeko soka, muturrean amuazuena .korde. ‘korde’. iz. Ezaguera, konortea.
Change language