Zestoarren erretolika

JABE. ‘jabe’. iz. Zerbaitekiko, delako hori bereaduena, bere mendean duena. BERE BURUAN JABE EZ IZAN. ‘bereburuaren jabe ez izan’. Osasuna delaeta bere burua zaintzeko gauza ez izan; ezertazez konturatu, besteren menpe egon. Azidentiaizantzunetik ezta bere buruan jabe,dana bestek inberdiyo.jaiki zai eon. ‘jaiki zain egon’. Norbaitetzanda edo eserita dagoena zutik jarri zainegon; nonbaitetik altxatzeko zain egon. Tahan bazkaltzen ai zianak jaiki-zai ez giñalaeongo.jainko/jaungoiko. ‘jainko/jaungoiko’. iz.Gizakiaz gaineko izakia, ahalmen eta boterebereziz hornitua. JAINKUAK BAKARRIK JAKIN. ‘Jainkoakbakarrik jakin’. Zerbait jakitea osozaila edo ezina dela adierazteko hitza. Esapidehau, bera bakarrik zuzeneko elkarrizketabateko erantzun izan daiteke. Horrez gain,ondoan galdetzaile batez hasitako perpaustxertatua ere har dezake. —Noa jun da pelota?—Jainkuak bakarrik daki. Guk zenbatibilli alperrik in deun, Jainkuak bakarrikzekik! Ik. auskalo!, batek daki! JAINKUAK DAKIYEN TOKITIK ETORRI-TAKUA. ‘Jainkoak dakien tokitik etorritakoa’.Norbait leku ezezagunetik edourrutitik datorrenean esan ohi da. Hori, jainkuakdakuyen tokitik etorri ta familiyabakar-bakarrik hazi du. JAINKUAK DAKIYEN TOKIYAN EON/IBILI.‘Jainkoak dakien tokian egon/ibili’. Osourruti, inork ezagutzen ez duen tokian dagoelaesateko. Hori, jainkuak dakiyen tokiyanibilikoa. Ik. tokitan eon/gerau.jakimiñoso/sa. Besteren kontuak jakitekogogo bizia duena, neurrigabeko jakin-minajjduena; kuxkuxeroa. Bai, bai, hori jakimiñosahoyetakua da.jakin. ‘jakin’. du ad. 1. Zerbaiten berri edo ezagueraizan edo eskuratu; zerbaiti buruzkoaski ezaguera izan. 2. Zerbait egiteko gaitasunaizan. Delako egitekoak aditzaren eraburutugabea hartu ohi du. UDAZKENA/UDABERRIYA ONA ITENJAKIN. ‘Udazkena/udaberria ona egitenjakin’. Udazken /udaberri ona egin izanduela adierazteko.”Udazken”, “Udaberri”nahiz urtaroak erabili gabe ere, eguraldia +“jakin” aditzarekin esapidea osatu ohi da.Hemen udazkena ona ittene baaki e/Hemen, hamabost eun segidan ona ittenebadaki e.jakinako. ‘jakineko’. izond. Ezin argiagoa,ezin dudatu edo ukatuzkoa. Ik. bistakua izan.jakiñan gaiñian ipini. ‘jakinaren gaineanipini’. Jakinarazi, aditzera eman.jalgi. ‘jalki’. da ad. Alea oso helduta dagoenean, garaiz biltzen ez bada, erortzea; aleakburutik edo lekatik bereiztea. Jeneralianhelduta eonda geo euzki berua danian jalgiiteia.