Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
hitz 103hesola. ‘hesola’. iz. Itxiturak egiteko lurreanzutika sartzen diren egurrezko oholen modukoak.Ta hainbeste ixtura berri, hainbestehesola ta hoinbeste erreztasun sortzekobasarriko lanai, basarriko bizitzai, ziluakdiala, makinak diala, kamioak diala ta bideberriyak diala.heste-sobre. ‘heste sobre’. iz. Apendizea.hezur. ‘hezur’. iz. Ornodunen eskeletoa osatzenduten pieza gogor eta zurrunetako bakoitza. HEZUR HUTSETAN GELDIU. ‘hezurhutsetan gelditu’. Erabat argal gelditu.Azidentia euki ta geo, hezur hutsetan geldiuzan. Ik. hezurra ta azala geldiu/eon. HEZUR TA AZAL GELDITTU/EON. ‘hezureta azal gelditu/egon’. Asko argaldu;oso argal gelditu, egon. Oaintxe hezur taazal hao, neska! Ik. hezur hutsetan geldiu. HEZURRETAÑO SARTU. ‘hezurretarainosartu’. Hezur-muinetaraino sartu;barne-barneraino sartu. Bildurra hezurretañosartu zitzayon.hezurbeltz. ‘hezur beltz’. izond. Erdalduneieransten zitzaien mespretxuzko deikera, despektiboa.Ik. belarrimotz.hezur-berri. ‘hezur-berri’. iz. 1. Haur jaioberria. 2. Norbait haurdun dagoela esatekoere erabiltzen da. Hezur-berriya ba omendezue, e? Ik. hankagorriya.hilban-orratz. ‘hilban-orratz’. iz. Artilezkogauzak konpondu eta egiteko orratza.hileko jornal. ‘hileko jornal’. iz. Soldata. Ik.jornal.hil-kanpai. ‘hil-kanpai’. iz. Norbait hil delaadierazteko jotzen dena. Hil kanpaik attu aldezue ba? Ik. kanpai.hilla hillai erantsi ezinda. ‘hila hilarierantsi ezinda’. Hilaren amaierara iritsiezinda. Ik. astian bi ostiral pasau.hil-oihal. ‘hil-oihal’. iz. Hilotzaren aurpegianjartzen den zapia. Ik. izardi-zapi.hiru liberdiko. ‘hiru liberdiko’. iz. Zazpirehuneta berrogehita hamar gramo.hiru txikiko botilla uztu. ‘hiru txikikoboteila uztu’. Hirurogehita hamabost cl-kobotila edan.hirubelar. ‘hirubelar’. iz. Urte berean hirugarrenaldiz ateratzen den belarra; belarrarenhirugarren mozketa. Ik. bibelarra.hirugiyar. ‘hirugihar’. iz. Urdaiez mintzatuz,hiru gihar dituena; urdai zuria eta giharranahastuta. Urdai hirugiyarra amurrautajateu.hiruhortzeko. ‘hiruhortzeko’. iz. 1.Hiruhortza. Hiru hortzeko golde-mota. 2.Hiru hortzeko sardea. Hartu hiruhortzekuabaike ta bai abanta earren belarra bildure.hiru-illoba. ‘hiru-iloba’. iz. Birbiloba; birramonareniloba edo bilobaren seme edoalaba. “Illoba” izeko-osabentzat eta “billoba”amonarentzat eta aitonarentzat den bezala,“hiru-illoba” birramonarentzat izango da.Ta asmo hau da noiz eo noiz gure illobak,billobak, hiru-illobake, batzuk baike, pozikakordauko dialako. Ik. illoba, billoba.hirukuxta. ‘hirusta’. iz. Leguminosoen familiakoeta trifolium generoko zenbait landarebelarkararen izen arrunta. Hosto trifoliolatuakosatzen dituzten loreak dituzte.hitz. ‘hitz’. iz. Ele, berba. Ik. azken hitza euki/izan,hitz erdike esan ez, hitz-joko, hitz gutxikua, hitz-erokiyaizan, hitzik atea ez, hizpidia jarri, hizpidiaeman, hitzak neurtu.
104 hitzeiteko moua in HITZ ERDIKE ESAN EZ. ‘hitz erdirik ereesan ez’. Ezer gutxi esan gabe; ia hitzikegin gabe. Hitz erdike esan gabe jun da. Ik.hitz, txintik atea gabe. HITZ GAIZTO. ‘hitz gaizto’. iz. Hitz totela. HITZ JOKO. ‘hitz-joko’. iz. Antzeko hotsakbaina esanahi desberdinak dituzten hitzezeratutako esaldi bitxi, asmotsu edo jostagarria.Hitz-joko polittak itettu. Ik. hitz. HITZ MOTEL. ‘hitz motel’. iz. Tartamutua.Silabak errepikatuz, ahotsa trabatuz etanekez hitz egiten duena. Ik. hitz totela. HITZ TOTEL. ‘hitz totel’. iz. Tartamutua.Silabak errepikatuz, ahotsa trabatuz etanekez hitz egiten duena. Ik. hitz motela. HITZ GUTXIKO. ‘hitz gutxiko’. izlag. Isila,gutxi hitz egiten duena. Hitz gutxiko pertsonada, baña bai fiña. Ik. hitz. HITZA ATEA. ‘hitza atera’. Zerbaitenkexua adierazi. Hemen hitza ateatzeuna txarraizatea ta, hobe ixillik eon. HITZA BETE. ‘hitza bete’. Aurrez esandakoa,agindutakoa gauzatu. Emandako hitzabete inber izatea. HITZA JAN. ‘hitza jan’. Agindutakoa ezbete. Ik. hitz. HITZA KENDU. ‘hitza kendu’. Isilarazi;hitz eginaz adierazi beharrekoa adierazten ezutzi. Ik. hitz. HITZEITEN GUTXIK ERAMAN. ‘hitz egitengutxik eraman’. Oso esatari edo hiztun egokiadela adierazteko; bera bezalako esatari onikbazterretan gutxi direla adierazteko. Oso gutxikeramangoyo ari hitzeiten. Herriko bikayuakintzuan hitzaldiya, ta hura seriyo hasteanian,oso gutxik eramangoyo hari hitzeiten. HITZAK NEURTU. ‘hitzak neurtu’.Hitzak hausnartu eta ongi pentsatu ondorenesan, inor mindu gabe. Liskar edo beroaldibatean esandako gehiegikerien aurrean, hiztunbatek besteari eskatu ohi dio, berezikihitzek mindu badute behintzat. Hi, ta hitzakneurtu, esan aurretik! Ik. hitz. HITZIK ATEA EZ. ‘hitzik atera ez’. Kontrakoezer esan ez. Etzidaten hitzik atea, tratuaiña zeola ta aurrea. Ik. txintik atea ez, hitzerdik esan ez, hitz.hitzeiteko moua in. ‘hitz egitekomodua egin’. Hitz egiteko aukera, egokieraizan. Ia hitzeiteko moua ite deun.hitzeko. ‘hitzeko’. Emandako hitza edoagindutakoa zuzen betetzen duena izan. Ik.hitz.hitz-erokiya/egokiya izan. ‘hitz-egokiaizan’. Hiztun egokia, ona izan. Eskola handirikigual eztik izango, baña motillak hitzegokiyadek! Ik. hitz.hizketan baleki (zerbaitek), hitzeingoluke. ‘hizketan baleki (zerbaitek) hitzegingo luke’. Biziduna ez den zerbaitekikusteko eta hitz egiteko ahalmena izangobalu, izango luke zer kontatua. Gure etxekosukalde zarrak hizketan baleki, hitzeingoluke.hizketan makala ez izan. ‘hizketanmakala ez izan’. Hiztun ona izan. Da Ixidroreetzan hizketan makala. Ik. hitz-erokiyaizan.hizpide. ‘hizpide’. iz. Hizketa-gaia; eztabaida-gaia. HIZPIDIA EMAN. ‘hizpidea eman’. Zerbaitetazaritzeko gaia, mintzagaia eman.Esandako zerbaitek beste zerbait esatekogaia eman, bide eman. Ta esandako horrek
- Page 59 and 60: 50burrundazale”, “pastelzale”
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67 and 68: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 69 and 70: 62elurrausoitteunian asko hil iteia
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75 and 76: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 77 and 78: 70eskuarte handiya izan/bihargañia
- Page 79 and 80: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 81 and 82: 74etxe kordoadreiluz, harriz edo ho
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
- Page 87 and 88: 80freskatzea indeitua. Guk han pran
- Page 89 and 90: 82gaixotasunak gizona bukau GAIXUAK
- Page 91 and 92: 84ganbaillaSeguru asko urte hartan
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95 and 96: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 97 and 98: 90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
- Page 101 and 102: 94gurdikaondo koipeztatu gabe zeude
- Page 103 and 104: 96haizeleku HAIZE-BOLADA. ‘haize-
- Page 105 and 106: 98hankagorrihankagorri. ‘hankagor
- Page 107 and 108: 100 harrika1ta ke harri-tiraka jard
- Page 109: 102 haustrapuhaustrapu. ‘hauts-tr
- Page 113 and 114: 106 hortzak emanala janbazan basua,
- Page 115 and 116: iarri. ‘igarri’. dio/du ad. Ust
- Page 117 and 118: in 111luze batez jotzen zen. Koltxo
- Page 119 and 120: iñularrian 113intsentsu. ‘intsen
- Page 121 and 122: irrintzi 115aldea, sustraiei lotuta
- Page 123 and 124: ixtrilla iña izan/eon 117ittukin.
- Page 125 and 126: izpittu 119 IZOTZ BELTZ. ‘izotz b
- Page 127 and 128: 122 Jan1Jan1. ‘jan’. iz. Janari
- Page 129 and 130: 124 jo/ja batea ta jo/ja besteajo/j
- Page 131 and 132: kaabizulo. ‘karobi-zulo’. iz. K
- Page 133 and 134: kale 129Ume kakanarro haueke diskot
- Page 135 and 136: kare 131 KANIKETAN IBILLI. ‘kanik
- Page 137 and 138: kasta 133karrajasotzaile. ‘karga-
- Page 139 and 140: kizki 135 KERA IN/KERA BAT IN. ‘k
- Page 141 and 142: kontu 137 KOMERI-BUELTA. ‘komeri-
- Page 143 and 144: korde 139kontu-esatalle. ‘kontu-e
- Page 145 and 146: kupo 141kriston. ‘kristoren’. i
- Page 147 and 148: labain. ‘labain’. izond. Irrist
- Page 149 and 150: lar 145 LANAK EMAN. ‘lanak eman
- Page 151 and 152: lauhortzeko 147nean argi egiteko er
- Page 153 and 154: lerde 149lengo lepotik burua! ‘le
- Page 155 and 156: lo 151lima-zorro. ‘lima-zorro’.
- Page 157 and 158: luze bezain/bezin zabal 153lurmen.
- Page 159 and 160: maatilla. ‘maratila’. iz. Zurez
hitz 103hesola. ‘hesola’. iz. Itxiturak egiteko lurreanzutika sartzen diren egurrezko oholen modukoak.Ta hainbeste ixtura berri, hainbestehesola ta hoinbeste erreztasun sortzekobasarriko lanai, basarriko bizitzai, ziluakdiala, makinak diala, kamioak diala ta bideberriyak diala.heste-sobre. ‘heste sobre’. iz. Apendizea.hezur. ‘hezur’. iz. Ornodunen eskeletoa osatzenduten pieza gogor eta zurrunetako bakoitza. HEZUR HUTSETAN GELDIU. ‘hezurhutsetan gelditu’. Erabat argal gelditu.Azidentia euki ta geo, hezur hutsetan geldiuzan. Ik. hezurra ta azala geldiu/eon. HEZUR TA AZAL GELDITTU/EON. ‘hezureta azal gelditu/egon’. Asko argaldu;oso argal gelditu, egon. Oaintxe hezur taazal hao, neska! Ik. hezur hutsetan geldiu. HEZURRETAÑO SARTU. ‘hezurretarainosartu’. Hezur-muinetaraino sartu;barne-barneraino sartu. Bildurra hezurretañosartu zitzayon.hezurbeltz. ‘hezur beltz’. izond. Erdalduneieransten zitzaien mespretxuzko deikera, despektiboa.Ik. belarrimotz.hezur-berri. ‘hezur-berri’. iz. 1. Haur jaioberria. 2. Norbait haurdun dagoela esatekoere erabiltzen da. Hezur-berriya ba omendezue, e? Ik. hankagorriya.hilban-orratz. ‘hilban-orratz’. iz. Artilezkogauzak konpondu eta egiteko orratza.hileko jornal. ‘hileko jornal’. iz. Soldata. Ik.jornal.hil-kanpai. ‘hil-kanpai’. iz. Norbait hil delaadierazteko jotzen dena. Hil kanpaik attu aldezue ba? Ik. kanpai.hilla hillai erantsi ezinda. ‘hila hilarierantsi ezinda’. Hilaren amaierara iritsiezinda. Ik. astian bi ostiral pasau.hil-oihal. ‘hil-oihal’. iz. Hilotzaren aurpegianjartzen den zapia. Ik. izardi-zapi.hiru liberdiko. ‘hiru liberdiko’. iz. Zazpirehuneta berrogehita hamar gramo.hiru txikiko botilla uztu. ‘hiru txikikoboteila uztu’. Hirurogehita hamabost cl-kobotila edan.hirubelar. ‘hirubelar’. iz. Urte berean hirugarrenaldiz ateratzen den belarra; belarrarenhirugarren mozketa. Ik. bibelarra.hirugiyar. ‘hirugihar’. iz. Urdaiez mintzatuz,hiru gihar dituena; urdai zuria eta giharranahastuta. Urdai hirugiyarra amurrautajateu.hiruhortzeko. ‘hiruhortzeko’. iz. 1.Hiruhortza. Hiru hortzeko golde-mota. 2.Hiru hortzeko sardea. Hartu hiruhortzekuabaike ta bai abanta earren belarra bildure.hiru-illoba. ‘hiru-iloba’. iz. Birbiloba; birramonareniloba edo bilobaren seme edoalaba. “Illoba” izeko-osabentzat eta “billoba”amonarentzat eta aitonarentzat den bezala,“hiru-illoba” birramonarentzat izango da.Ta asmo hau da noiz eo noiz gure illobak,billobak, hiru-illobake, batzuk baike, pozikakordauko dialako. Ik. illoba, billoba.hirukuxta. ‘hirusta’. iz. Leguminosoen familiakoeta trifolium generoko zenbait landarebelarkararen izen arrunta. Hosto trifoliolatuakosatzen dituzten loreak dituzte.hitz. ‘hitz’. iz. Ele, berba. Ik. azken hitza euki/izan,hitz erdike esan ez, hitz-joko, hitz gutxikua, hitz-erokiyaizan, hitzik atea ez, hizpidia jarri, hizpidiaeman, hitzak neurtu.
Change language