Hizkuntza-politiken Urtekaria 2012 - Erabili.com

HitzaurreaBadakit 2012an ere urtekaria argitaratu beharko duela Kontseiluak, baina espero dezagun2011n sortu diren kezka guztiak gainditu direla jasotzea. Hala bedi!!! Horiexek diraiazko urtekariaren hitzaurrean jasotako azken hitzak. Tamalez, 2012ak ezditu iazko kezkak gainditu, eta beraz, ez dugu hori esaterik.Ariketa interesgarri bezain aberasgarria da urteari begirada ematea, eta lanhori errazte-aldera sortu dugu beste urte batez eskuartean duzun argitalpena.Hamabi hilabeteotan hizkuntza-normalizazioaren inguruan gertatutakoaketa esandakoak izango dituzu irakurgai, eta hortaz, gure hizkuntzarenetorkizunean asmatzeko erabat baliagarria da dokumentu hori. Horretarako,ahalik eta perspektiba gehien batzen saiatu gara, eta horrela, ahots asko irakurtzeko aukera eskaininahi dugu.2012an, egun bizi dugun egoera soziopolitiko berri honetan euskaraz bizitzeko nahia kokatu nahi izandu Kontseiluak. Askotan adierazi dugun bezala, hizkuntzen arteko gatazketan botere-gatazkak daude.Are gehiago, batzuek erabakitzen dute noiz, norekin eta nola erabil edo ikas dezakegun guk geurehizkuntza. Batzuek, boterea erabiliz, erabakitzen dute gure herriari nola deitu behar diogun. Eta,horrexegatik jarri behar eta nahi izan dugu euskararen, Euskal Herriko berezko hizkuntzaren, auziaagenda guztietan, garai berriari begira egoki joka dadin.Eta zein dira oinarri horiek? Gure ustez, bi ardatz nagusi bete beharko lirateke. Batetik, gurehizkuntza-komunitateari kanpo esku-hartzerik gabeko hizkuntza-politikarako eskubidea aitortubeharko litzaioke. Bestalde, gure herriaren normalizaziora iristeko bake-bidean aterabidedemokratikoaren zutabeak zehazterakoan gure hizkuntzak estatus egokia behar du izan, eta estatushori lau ezaugarrik ardaztuko dute: berezkoa, ofiziala, lehentasunezkoa eta ezagutu beharrekoaEta gutxieneko horiek lortzeko gai izan beharko genuke euskararen lehentasunak ezarri eta eragilepolitikoek nahitaez onartzeko moduan jartzeko. Euskaldunok botere-guneetan ere bagaude, alegia,sindikatuetan, alderdi politikoetan, gizarte-eragileetan… eta gune horietan guztietan euskaraklehentasuna har dezan egin behar dugu lan.Esnatu beharra dugu, gure benetako indarraz ohartu behar dugu, gutako bakoitza euskaraz bizi nahi dutmarkaren eragile aktibo bihurtu behar da. 2012an ekin diogu bide horri. Euskaraz bizitzeko nahiaribultzada berria eman zaiola ondoriozta daiteke urtekaria irakurrita. Euskaraz bizitzeko nahiaaldarrikatu dugu Baionan eta Donostian. Are gehiago, euskaraz bizi-nahi horrek urte osoa zipriztinduduela esango genuke.Oraingoan zuhurragoa izango naiz eta ez dut iaz idatzitakoaren antzekorik jarriko. Segurki, 2013anez dira kezka guztiak gaindituko; halere, gure esku dagoen guztia egingo dugu gainditze-bideanjartzeko, eta horretarako euskaraz bizitzeko nahiari pasioz, gogoz eta determinazioz eutsiko diogu.Paul Bilbao SarriaEuskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko Idazkari Nagusia

Urtarrila

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaPortugaleten, Olentzeroeuskalduna nahi dugu!Iritzia2012/01/03Gezurra ematen du, baina hala da;Portugaleten Olentzero euskaldunik ere ezdugu!!! Alkate berria dugunetik euskararenkontrako jarrera sutsurik ez dugu ezagutu,baina modu sotilean etengabe ari dira gurealkate maitea eta ingurukoak geurehizkuntzaren aurka.Oso ondo landuta daukate publizitate gaia,baina euskararen aldeko ekintzak benetanbultzatzeko garaia ailegatzen deneant r a b a k b a i n o e z d i t u g u e z a g u t uPortugaleteko euskaltzaleok.A z k e n a , e t a u r t e r oerrepikatzen den legez, Olentzerorenetorrera da. Alabak dauzkadanetik, urterojaisten naiz goizez udaletxe ingururaOlentzeroren etorreraz gozatzeko, eta,urtero legez, sekulako haserrearekinbueltatzen naiz hango egoera ikusitakoan.Olentzero Portugaleteko dantza taldebateko gizon bat izaten da. Ez dakieuskaraz, noski, Portugaleten ez baitagoeuskaraz dakienik! Buruz ikasitako hiruesaldi botatzen ditu, eta agur esan osteanbarrura sartzen, abestu ere egin gabe.Gero, udaletxetik jaisten denean, erdarazhitz egiten du umeekin, klaro.Alkateak geure Olentzero erdaldunakbaino hitz gutxiago egiten du. Umeenaurpegiak ikusi behar! Hori tristura! Nolaba ez dituzte erregeek jarraitzaile gehiagoedukiko!Olentzeroren kondaira ezagutzen al dutegeure umeek? Eta udal gobernukoek?Jakitun al dira Olentzero eta euskararenartean dagoen harremana?Baten batek esango du esfortzu nahikoaegiten duela gizon koitaduak. Ni ez natorbat. Beraz, ea hurrengo urteari begiraegoera aldatu ahal dugun.Andoni Canales Portugalete.K

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaUrtea inoiz baino larriago hasidute 'Guaixe' eta'Beleixe' hedabideekBerria2012/01/04I z a n e r e, E u s k oJaurlaritzarenlaguntzek ere beheraegingo dutela aurreikusten da. «Dirusarrerak %25 jaitsiko dira, guztira».Administrazioak ukatutako babesaherritarrrengandik jaso nahi dute. Hala,bihar, 10:00etatik aurrera, irrati maratoiaegingo dute gonbidatu bereziekin; halanolaesatari ohiak eta idazleak.Herritarren deiekin burua jaso nahi dute;«Oraingoz, lantaldeari eutsi nahi diogu,baina dena dago kolokan».Guaixe aldizkariaren urte bukaerako aleaberezia izan da, argazkiak desagertu egindira, eta zuriuneak daude euren lekuan.Udatik, Belaixe Guaixe Txartela dagoeskuragarri. Laguntzaile eginez gero,inguruko hainbat dendtan deskontuak etaeskaintza bereziak lor daitezke.Nafarroako Gober nuak euskarazkokomunikabideei diru-laguntzak kentzeasalatu nahi izan du Sakanako (Nafarroa)aldizkariak.«Murrizketek sortutako zuloa islatu nahigenuen» dio Ainhoa Urretagoiena Bierrikfundazioko kudeatzaileak. Egoeraekonomiko zaila bizi dute Beleixe irratiaketa Guaixe aldizkariak.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaIruñean ETB ikus daiteke,hedagailu bat jarri baituteherritar batzuekBerria2012/01/07Lanaren ardura norena den erakundeakika-mikan ari diren bitartean, herritartalde batek, urratsa egin, eta ETBIruñerrian LTD lurreko telebista digitalbidez ikusteko modua jarri du.N a f a r r o a k o G o b e r n u a e t a E u s k oJaurlaritza ez dira ados ETB Nafarroanj a r t z e a z ; I r u ñ e k o g o b e r n u a k d i oJaurlaritzak ordaindu behar duela; harkdio erdi bana egin behar dela.Erreniega mendian jarri dute hedagailubat, eta, beraz, hara begira daudenantenek jaso dezakete seinalea.Herenegun hasi zituzten probak, etaespero dute Iruñerriko herritarren%80-90ek izango dutela modua ETBikusteko.Oraingoz lehen bi kanalak daude ikusgai.Bi horiek dira Nafarroan sistemaanalogikoz ikus daitezkeenak; hain zuzenere, seinale analogikoa digital bihurtzenduen gailu bat jarri dute herritar horiek,eta, hala, LTD bidez ikus daitekeetxeetan.Besterik da hirugarren eta laugarrenkanalei dagokienez; horiek sistemadigitalean soilik ematen ditu ETBk, eta,beraz, aldaketaren bat egin beharko lukeErreniegan jarri duten hedagailura helduahal izateko.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaEuskarak inbertsioakbehar dituIritzia2012/01/08Euskararen Egunean, Eusko JaurlaritzakoHizkuntza Politikarako Sailburuordetzaksustatuta, testu bat irakurri zuten, eta honelazioen, hitzez hitz: «Euskararen garai ilunakbukatu dira». Handik hiru astera, EuskoJaurlaritzak hedabideen egoera asko zaildukoduen diru laguntza deialdia onartu du. Dirulaguntzak %11 jaitsi eta hedabideen garapenakolokan jartzea al da garai ilunak gainditzea?Horrela sustatzen al da euskara eta euskalkultura, baliabideak kenduz?Larria da oso 2012ko diru-laguntza deialdia.Oso garai zailak dira hauek hedabideentzat,eta are zailagoak lehendik ezinean ari zireneuskarazko hedabideentzat. Ezinean aridenari diru laguntzak murriztea erabaki dute.Bai, badakigu, garai zailak, egoera ekonomikomakurra, eta denei kendu behar zaiela esangodigute; baina ez dute inoiz kontrakorik esan:baliabideak izan direnean, ez dute pentsatudenen artean banatu behar zirenik,e u s k a r a z k o h e d a b i d e e t a n i n b e r t s i ohandiagoak egin behar zirenik. Ez,euskalgintzaren garapena beti hartu izan duteagintariek mehatxu gisa, eta orain, krisiarenaitzakiaz, aukera bihurtu nahi dute iraunezinean jartzeko.Benetan sinetsi behar al dugu 600.000 euroezin direla bideratu lehentasunezkotzat jotzenden sektore batera? Ez, hori ez da sinestekoa.Benetan lehentasunezkotzat hartzen densektorea sustatzeko, baliabideak jartzen dira—instituzioek hori oso argi dute, krisi guztiengainetik, bankuak edo AHTa sustatzeaerabakitzen dutenean—.Euskarazko hedabide askoren iraupenazalantzan jarriko du 2012ko diru-laguntzadeialdiak, haietan inbertitzea ez duelakolehentasunezkotzat jotzen, eta EuskoJaurlaritzak ez duelako benetako laguntzabideratu nahi izan sektorea egokitzeko,sektorea lanean ari dela eta gogoeta serioaplanteatzen ari dela jakinda ere.Biderik zuzenena laguntzei eustea izangozatekeen, diru saila handitzea ere bai,kontuan hartuta oso egoera zailean daudelahedabideak, mundu guztian gertatzen ari denaldaketa dela medio, eta aurrekontuoparoagoak izan direnean ere euskarazkohedabideetarako laguntzak eta, oro har,euskalgintza eta euskal kulturgintzarabideratutakoak ez direlako handitu gainerakosailak bezala. Bide hori hartuta, EuskoJaurlaritzak era zezakeen instituzio etaeragileen arteko mahaia, 2011ko apirileanplanteatu genuen bezala, eta hor aztertu,denon artean, errealitate gordina aurrean

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaizanda, etorkizunera nola bideratu behardugun euskarazko hedabideen sektorea. Bainaez: instituzioek, berriz ere, eragileekin bateralan egiteari uko egin eta beren aldetik jo dute,sektorea entzun gabe.Badakit hau irakurtzen ari den batek bainogehiagok pentsatuko duela diru laguntzakbeharrezkoak direla baina horrekin baterahedabideek ere bestelako urrats batzuk eginbeharko dituztela, eskatzea ez dela nahikoa.BERRIA Taldean ez diogu ihes egingo horri,eta etengabeak dira azken urteotan bideratzenari garen erabaki eta aldaketak.Euskarazko hedabideen sektoreak indarrakbildu beharko ditu etorkizunera begiraproiektu sendoagoak egiteko, bere eskaintzaXXI. mendera egokitzeko eta diru laguntzenmenpekotasuna gutxitzeko. Hala ere, ez dagozertan laguntzei uko egin; estrategikoak direngainerako sektore ekonomikoetan ere dirupublikoa inbertitu egiten da, eta euskararenberreskurapenean derrigorrez inbertitu behardute instituzioek; besteak beste, beraiekdirelako, behar diren lege neurriak hartzen ezdituztenez, euskalduntze prozesua ezazkartzearen erantzule nagusietakoak.Euskarazko hedabideek etorkizunerakoplanteamendu bateratua landu behar dute,inongo zalantzarik gabe. Baina horretaz ezgara gaur konturatu, urteak baitaramatzaguaskok eta askok bide hori jorratzen.Etxekoak aipatzearren, hor dago HamaikaTelebista, indarrak bilduz sortutakoa eta,egoeraren jabe, jakitun eskualde batzuetan biproiektu izatea ezinezkoa zela, lehendik tokitelebistak zeudenekin akordioa egin zuena,eskualde horietan beste telebista bat ezsortzeko eta elkarlanerako bideak jartzeko.Eta hor daude Hitza egunkariak, zeintzuenbidez eskualdeetako hedabideen indarrakbilduz proiektu sendoagoak sortu diren, nahizeta horiek ere egokitu behar izan dutenegungo egoerara. Eta ez dira bakarrak, horbaitaude Goiena eta beste hainbat, hura ereeskualdeko indarrak bilduz eratutakoa.Bai, bide zaila da hedabideena, etaderrigorrez pasatu beharko dute egokitzeprozesua, bildu beharko dituzte indarrak,bateratu beharko dituzte proiektuak eta sortubeharko dituzte hitzarmenak, elkarrekin indarhandiagoa egin, jende gehiagorengana iritsieta behar duten lekua hartzeko.Lan horretan ari da sektorea, eta 2012anikusiko dira horren emaitzak, argi baitagoetorkizunean ere hedabideek beren bideaegingo dutela, trabak ugariak izan arren.Eusko Jaurlaritzak bi bide har ditzake:sektoreari behar duen garrantzia eman gabejarraitu eta eragiten ari den kaltearekinaurrera egin, edota sektorearen laguntzaileriksendoena bihurtu, egoerari buelta eman etagauzak bideratzeko. Bigarren bideari ekiteko,eta hori litzateke zentzuzkoena, dirulaguntzetako dirua handituz abiatu beharkoluke, eta sektorearekin batera partekatu huraegiten ari den gogoeta.Eusko Jaurlaritzak (gobernua hartuta, eta ezsoilik hizkuntza politika) badu aukera,inbertsioetarako dirua jarriz, sektorearenbidea ez oztopatzeko, eta bere esku daukaegitea edo ez. Hori erabaki politikoa da,krisiaren gainetik, nahi bada har daitekeena,eta nahi ez bada hartuko ez dena.Joanmari LarrarteBERRIA Taldeko kontseilari ordezkaria

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila'Ttipi-Ttapa' da Nafarroanirakurle gehien ditueneuskarazko argitalpena'Ttipi-Ttapa' hamabostekariak iaz 29.000 irakurle izan zituen, 2009anbaino 14.000 gehiagoBerria2012/01/11Nafarroan argitaratzen diren euskarazkoargitalpenen artean, gehien irakurtzendena Bortziri eta Malerreka eskualdetakoTtipi-Ttapa hamabostekaria da.C I E S e r a k u n d e a k N a f a r r o a k oGobernurako egindako azken ikerketarenarabera, 2011n 29.000 irakurle zituenTtipi-Ttapa-k. 2010eko ikerketarekinalderatuta, 4.000 irakurle irabazi ditualdizkariak. Eta 2009koarekin alderatuz,14.000 irakurle gehiago.Joan den astean irrati maratoia egin zuten.E t a a s t e bu r u h o n e t a n e u s k a r a z k ohedabideen aldeko afariak antolatu dituzteEtxarri-Aranatzen eta Altsasun.Hamabostekarien artean, Ttipi-Ttapa daliderra. Ondotik datoz Lizarreriko CalleMayor (20.000 irakurle) eta Tafallako Lavoz de la Merindad (13.000 irakurle).Nafarroako 289.000 herritarrek(biztanleen %52,9) Nafarroan bertanargitaratzen diren aldizkako argitalpenakirakurri zituzten 2011. urtean.Gehien irakurtzen den astekaria La Verdadda (23.000 irakurle). Ondotik, TuterakoPlaza Nueva (20.000 irakurle) eta La vozde la Ribera (15.000) datoz. La RiberaSemanal aldizkariak beste 15.000 irakurleditu.Sakanan oso datu onak lortu ditu Guaixealdizkariak. CIESek 14.000 irakurle emandizkio euskarazko argitaralpen horri.Baina diru laguntzak murriztu ostean,egoera ekonomiko zailean daude baiGuaixe bai Beleixe irratiak.Hilero argitaratzen direnen artean, Barriosde Iruña irakurtzen da gehien (51.000irakurle). Tarte handia ateratzen dioArrotxapeko Ezkaba-ri (18.000 irakurle).Ze Berri bihilabetekeriak 42.000 irakurleditu, hiru hilean behin argitaratzen denConocer Navarra-k 29.000 irakurle etaRibera Navarra bihilabetekeriak 20.000irakurle.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaEuskarazko hedabideaklaguntzeari ezetz esandiote UPN, PSN eta PPkBerria2012/01/122009. urtean gobernuari hedabideokin lankidetza hitzarmena egiteko eskatuarren, PSNk ere mozioaren aurkako botoa eman du.Legea betetzeko eskatu duteNaBaik, Bilduk eta Ezkerrak; kezkagarritzat jo dute egoeraAtzera bota du. Nafarroako ParlamentukoHezkuntza Batzordeak ez du onartueuskarazko hedabideak diruz laguntzekomozioa. Nafarroa Baik, Bilduk etaEzkerrak aurkeztu dute, eta haien aldekobotoa baino ez du jaso. UPNk, PSNk etaPPk, berriz, aurkako boza eman dute.Sozialisten jarrerak, hain zuzen ere,NaBaiko parlamentari Nekane Perezenhaserrea piztu du. «Zergatik aldatu zaretezuritik beltzera?», galdetu dio PSNkoparlamentari Pedro Rasconi. Izan ere,orain atzera bota dutena onartu egin zutensozialistek 2009. urteko otsailean.Duela hiru urte, euskarazko hedabideekinlankidetza hitzarmena sina zezan eskatuzion Nafarroako Parlamentuak NafarroakoGobernuari. Sozialisten babesa jaso zuenmozio hark. Eskaera bera egin du NaBaik,Bilduk eta Ezkerrak orain aurkeztu dutentestuak, baina PSNk ez du harekin bategin.Rascon sozialistak argi eta garbi erran du:«Aurrekontuak eginda daude jada. Ezingara berriz kontuak egiten hasi». Kontuhorietan, hain zuzen ere, euro bakar batere ez da aurreikusten euskarazkohedabideentzat Nafarroan 2012. urterako.Canal6, Canal4 eta Popular Televisiontelebista kateek, berriz, ia 2,5 milioi eurokolaguntza jasoko dute. Diru sail hori bertzemodu batera banatzeko eskatu zuen berrikiTopaguneko arduradun Oskar ZapatakN a f a r ro a k o Pa rl a m e n t u a n b e r t a n ,euskarazko hedabideek 650.000 eurokolaguntza jasotzeko aukera izan zezaten.Proposamen hari ezezko borobila emanzioten UPNk, PSNk eta PPk. Eta NaBaik,B i l d u k e t a E z k e r r a k a u rk e z t u t a k omozioaren harira egindako eztabaidanjarrera horri eutsi diote hiru alderdihoriek.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilahedabideentzako diru laguntzak egokiakote diren: «Legearen arabera, laguntzenhelburua da euskara sustatzea, ez, ordea,enpresei eustea». Komunikatzeko moduakaldatu direla erran du Casadok, gero etaaldizkari gutxiago erosten dela, eta egoerahorrekin lotu du laguntzen murrizketa.Nafarroako Gobernuak baliabidematerialak erosteko saila aurreikusi duelagaineratu du.Casadok argi du legea betetzen ari delaadministrazioa. «Dena emanen bagenizueere, ez zenukete nahikoa izanen», erran diemozioa aurkeztu duten alderdiei.Legeak hedabide guztiak aipatzen dituelagogoratu die alderdi horiei PSNkoRasconek. «Zuek euskarazkoak bertzerikez dituzue aipatzen, eta horrek susmoakpizten ditu». Kezka bera agertu du PPkoAmaia Zarranzek. Aurrekontuetan,euskarazko hedabideak dira sailik gabegelditu direnak.elkarteek Nafarroan. 56 langile aritzen dirahaietan, eta 4.000 bazkide eta laguntzailedauzkate. Sostengatzaileen kopuruahanditzen segitu nahi dute.Irrati lizentzia berrietarako deialdia ezdute oraindik egin2011 amaitzerako egingo zuela iragarribai, baina Nafarroak Gobernuak oraindikez ditu irrati lizentzia berriak lehiaketaraatera. 42 baimen banatuko dituzte,haietako bi Iruñean. Aurreko deialdietangorabeherak izan dira, eta auzitegiek legezkanpoko jo izan dute gobernuaren jokaera.Lizentzien zain da Euskalerria irratia.CIESen arabera, euskarazkoak kazetairakurrienetakoak diraNafarren erdiek baino gehiagok irakurtzendituzte tokiko kazetak, CIES etxeakegindako azken inkestaren arabera.Areago, ikerketaren arabera, gehitzen aridira hedabide horien kontsumitzaileak.Tokiko hedabideetan, euskarazko kazetakdira irakurrienetakoak, CIES etxearenarabera.Bi hilabetean behin argitaratzen direnetan,Nafarroan jarraitzaile gehien dituena daZe Berri (42.000 irakurle), hainbat udalekelkarrekin argitaratzen zutena.4.000 dira Euskal hedabideen elkarteenbazkideak.Sei aldizkari, sei irrati eta telebista batkudeatzen dituzte euskal hedabideenHamabostean behin kaleratzen direnetan,Baztan-Bidasoa inguruko Ttipi-Ttapaaldizkaria da buru (29.000 irakurle);astekarietan, berriz, bosgarren daSakanako Guaixe kazeta (14.000 irakurle).Iazko urrian eta azaroan egin zutenkontaketa.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila«Gauza bat da murriztea, etabeste bat laguntzadesagertzea; oso larria da»Berria2012/01/12Urte hasiera zaila izan dute Nafarroakoeuskarazko hedabideek. Diru laguntzak kendudizkie gobernuak, eta egoera larrian utzi.Sakanako Guaixe astekariaren eta Beleixeirratiaren kasua hori da. Herritarrei egindakodeia ari da erantzuna izaten, hedabideen arduraduen Bierrik fundazioko buru AinhoaUrretagoienak (Ordizia, Gipuzkoa, 1985)dioenez.Nola dator 2012. urtea?Zulo ekonomiko handiarekin hasi dugu, dirulaguntzen kontuarengatik. Orain bi hilabete jakingenuen aurten ez dugula laguntzarik jasokoNafarroako Gobernutik. Gure iturrietako batdiru laguntzak dira; Nafarroako Gobernuarenadesagertu egin da, eta Jaurlaritzarena, murriztu.Bierrik fundazioaren aurrekontuaren %40 inguruziren laguntzak; aurten,%25. Irabazi asmorikgabeko fundazio bat gara eta hedabideenalorrean ari gara, eta handia da zuloekonomikoa. Iragarpenak eginda zeuden, dirulaguntzak izango zirelakoan; bertan beherageratu dira, eta zailtasun handiak dauzkagu gureetorkizuna bermatuko dela jakiteko.Nafarroako Gobernuarekin hitz egiteko aukerarikizan duzue?Ez digute aukera askorikeman, egia esan. Topaguneko kideek eta gukgeuk izan ditugu harremanak Euskarabidearekineta alderdi politikoekin. Baina zailtasunak izanditugu. Ez digute kasu handirik egin. Krisiarenaitzakian ezer egiterik ez dagoela esan digute.Itxaropen gutxi daukagu.Krisia «aitzakia» dela diozu.Krisirik ez zegoenean ere euskarazko hedabideeioso diru sail txikia ematen ziguten, eta, orain,batere ez. Uste dugu bestelako erabaki bat izandela, politikoa. Gure eskualdean eta bestehainbatetan zerbitzu oso garrantzitsua ematendiogu gizarteari. CIES etxearen inkesta atera da.Nafarroako Gobernuak berak eman ditu datuakeskualdeka: nafarren erdiek baino gehiagokirakurtzen dute tokiko prentsa. Sakanarenkasuan, euskarazkoa %70ek irakurtzen dute.Datu horiekin, harrigarria da gobernuak ezbabestea. Gainera, eskatzen dugun diru saila osotxikia da. Gaztelaniazko telebistei ematen dienetikzatitxo bat euskarazko hedabideei eta euskarazzerbait argitaratzen dutenei ematea, hizkuntznormalizaziorako eta euskararen egoerababesteko. Legeak dio hori.Gaztelaniazko hedabideei laguntzen segitukobaitute.Murrizketak jasan dituzte, baina gauza bat damurriztea, eta beste bat laguntza desagertzea.Oso muturrekoa eta larria da gurekin egindutena. Euskararen kontuagatik egin dutela ustedugu.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaLaguntza eske jo duzue kalera.Hainbat kanpaina hasi ditugu: finantzaketa iturriberriak jorratu nahi ditugu, eta dirua biltzekokanpaina bat ere jarri dugu martxan. Hainbatekimen antolatu dituzte. Harrituta geratu garaharrerarekin. Jendeak oso beharrezko ikusten dugure lana. Abian jarri dugu laguntzaile txartelbat; eskualdeko dendetan deskontuak izangodituzte bazkideek. Eginahaletan ari gara. Aurten2.000 bazkidera iritsi nahi dugu.Jendearena badaukazue, baina horrelakoproiektuek egin dezakete aurrera erakundeenbabesik gabe?Hori da gure zalantza. Ikusten dugu jendeakondo erantzuten duela, baina hori ezin da izanbetirako kontua. Une larri batean laguntzaematen dugu denok, baina ezin da izan betirako.Gurearen gisako proiektu batek izan beharko lukeadministrazioaren babesa. Diru laguntzez gain,beharko litzateke itun bat hainbat urterako gurejarduna bermatzeko.Gobernuak beste nolabait lagundu ahalko luke,publizitatea jarriz edo.Aztertu izan dira horrelakoak, baina oraingojarrera ez da baikorra. Beste bide batzukbadaude, bai. Publizitateari dagokionez, eskatzendugu beste hedabideei ematen zaien tratu bera.Logikoa da. Gainera, interesatuko zaie: gizarteanharrera hain ona badu eta hainbeste irakurlebaditu, publizitatea egitea interesatuko zaie, jendegehiagorengana iristeko. Hor egon beharko lukelaguntza.Nafarroako Gobernuak kendu ditu laguntzak, etaJaurlaritzak, jaitsi. Udalen ekarpenak zertan dira?Egoera ez da batere ona, baina, hala ere, gurekasuan laguntzei eutsi dien bakarra udalak dira,Sakanako Mankomunitatea. Iaz murrizketa txikibat jasan genuen, baina aurten ez dugu gehiagoizango. Bermatu digute laguntza. Babes horibehintzat jasoko dugu. Garrantzi handia emandiote horri.Eta ezin baduzue aurrera egin?Ez dakigu zer gertatuko litzatekeen. Desagertukobagina, sekulako eragina izango luke. Informazioaldetik, jendea oso ohituta dago, eta faltako luke.Euskararen aldetik ere egiten dugu lana:informazioa euskaraz jasotzeko eskubideabermatzen dugu, eta euskaraz ez dakitenekinaritu gara, alfabetatzen, poliki-poliki. Horidesagertzea kolpe handia litzateke. Ez duguimajinatzen Guaixe eta Beleixe gabeko Sakana.2,45Nafarroako gaztelaniazko hedabideei emandako laguntza, milioitan.Euskarazko hedabideentzat ez, baina gaztelaniazko telebistentzat dirua hitzeman du NafarroakoGobernuak: 2,45 milioi euro jasoko dituzte Canal 4, Canal 6 eta Popular TV telebistek aurten.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaEAren arabera, 40.000 eurokokostua du LTD bidez NafarroanETB hartzeak«Gezurretan ibiltzea» egotzita, Nafarroako Gobernuari etaEusko Jaurlaritzari ardurak hartzeko eskatuko dieBerria2012/01/121.776 euro eta bi zentimo kosta zaieEAko militanteei Erreniegan iraganastean jarritako hedagailua. Fakturaeskuetan zuela, Maiorga Ramirez EAkoNafarroako koordinatzaileak jakinarazidu lurralde osoan antzeko hedagailuakj a r t z e k o k o s t u o s o a 4 0 . 0 0 0 e u r oingurukoa dela.Horregatik, EAk «gezurretan ibiltzea»eta polemika artifizialak sortzea leporatudie Nafarroako Gobernuari eta EuskoJaurlaritzari. «Arazoa ez da ekonomikoa,arazoa borondate falta da», salatu duozen Ramirezek. Horregatik, datozenegunetan ardura politiko zuzena dutenekdimisioa aurkezteko eskatuko diete bigobernuei.Ezaguna denez, Nafarroan ez dago ETBlurreko telebista digitalean ikusterik.2009ko uztailean, Patxi Lopez EAEkolehendakariak eta orduko NafarroakoGobernuko lehendakari Migel Sanzekprotokolo baten bidez ETB1 zein ETB2LTD bidez ikusi ahal izatea hitzartuzuten.Bi urte eta erdi geroago, ETBko bikateak seinale analogiko bidez baino ezindituzte ikusi nafarrek. Kostu ekonomikoosoa milioi bat eurokoa dela argudiatuta,Nafarroako exekutiboak Jaurlaritzakordaintzea nahi du, eta alderantziz.Blokeo politiko hori saihesteko etabiluzteko asmoz, iragan astean, enpresabatek Erreniegako Iberdrolaren postebatean hedagailu bat jarri zuen, moduhorretan ia Iruñerri osoan ETBren bikateak LTD bidez ikusi ahal daitezen.Inork ez zekien, ordea, nork ordainduzuen enpresa horren faktura... atzo arte.Iruñean emandako prentsaurrekoan,EAko Nafarroako zuzendaritzakjakinarazi zuen EAko militanteen diruekarpenen bidez ordaindu delahedagailua jartzea.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila«Oihala bertan behera erori da».Ramirezen irudiko, horrek agerian utzidu bi gobernuek argudiatutako ustezkoarazo ekonomikorik ez zegoela eta ETBNafarroan LTD bidez ikusi ahal izatea«sinplea, bideragarria eta merkea» dela.« N a f a r ro a k o G o b e r nuak e t a PatxiLopezek Nafarroako herritarrei isekaegin diete», salatu du Miren Aranoak,EAko Lurralde Batzordeko eledunak.langile kaleratzeko arriskua dagoela bigobernuen akordio faltaren ondorioz.Epemuga gobernuariEAk «hilabate bateko epea» eman dioNafarroako Gobernuari lurralde osoanhedagailuak jar ditzan eta mantenua ziurtadezan. EAk gogorarazi du Euskal Herritikat Espainian antzeko 300 hedagailudaudela eta ez dutela arazorik eragiten.Ekainaren 30etik aurrera seinaleanalogikoa betiko itzali beharko du ETBk,eta hedagailuak jarri ezean, lurralde osoanez da euskara hutsezko telebista katerikegongo.Erreniegako hedagailuak beste frekuentziabatean ematen ditu ETBren kateak.Horregatik, antena bizilagunen arteanpartekatzen duten etxebizitzetan, kanalberria antzemateko anplifikagailu berriajarri behar da, eta, behar den kasuetan,antenaNafarroako Gobernuari beste euskallurraldeekin harremanak ez izatekoobsesioa izatea eta ETBren bi kateakLTD bidez hartzea oztopatzea leporatudio.Eusko Jaurlaritzari ere polemika faltsuhori «asmatzea» aurpegiratu dio.Erreniegarantz begira jarri behar da.Horregatik, hainbat bizilagun elkartekantena enpresetara jo dute ETB ikusteko.Ia Iruñerri osoan ikusi ahalko da, bainabadira gune itsu zehatz batzuk, berezikiIruñerriaren iparraldean.Larritzat jo du agintari politikoenarduragabekeria, Europako HizkuntzaGutxituen Itunaren gomendioak aintzathartu ez dituztelako.Ramirezek gogoan hartu du, gainera,uneotan Navarra Directo saiotik hogei

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila«Pirata eta legez kanpokotzat»jo du Nafarroako GobernuakEAren ekinaldiaKultura kontseilari Juan Luis Sanchez de Munianek «legea»betetzea eskatu dio Industria MinisterioariBerria2012/01/13EAko militanteek ordaindutako diruarekinErreniegan joan den astean hedagailu batjarri zuten, eta, horri esker, ETB1 etaETB2 LTD bidez ikus daitezke Iruñerrian.Faktura erakutsi zuten EAko ordezkariek:11.776 euro. Eta Nafarroa osoan kostua40.000 eurokoa izango dela azaldu zuten.Nafarroako Gobernuak EAren ekimenarierantzun zion atzo. Kultura, Turismo etaErakunde Harremanetako kontseilari JuanLuis Sanchez de Munianek adierazi zuenEAren ekinaldia «legez kanpokoa, pirataeta narraskeria» dela. Halaber, EspainiakoIndustria Ministerioari eskatu dio«lehenbailehen legea betetzeko».U P N k o e t a g o b e r n u f o r a l e k oordezkariaren arabera, Nafarroa ez daprotokoloa hausten ari: «Akordioakezartzen du Nafarroako Gobernuakkonpromisoa izatea ETBk LTD bidezemititu dezan uzteko. Eta ezartzen duEusko Jaurlaritzak ordaindu behar duelaETB1 eta ETB2ren seinaleen garraioa etamantentze lana».Kultura kontseiluaren arabera, NafarroakoGobernuak bere partea bete du. «Bainaparte ekonomikoa falta da, eta hori ETBkberak edo Eusko Jaurlaritzak bete behardute».Nafarroan ETB LTD bidez ikusi ahalizateko inbertsioa milioi bat eurokoalitzatekeela esan izan dute NafarroakoGobernuak eta Eusko Jaurlaritzak. Aldehorretatik, Sanchez de Muniainek dioberaiek ez dutela kostua asmatu: «EITBkozuzendari nagusi Alberto Suriok berakeman zuen milioi bat euroko datua».Bilduren dimisio eskaeraBilduko legebiltzarkide MaiorgaRamirezek «eskandalagarritzat» jo zuena t z o N a f a r r o a k o G o b e r n u k okontseilariaren agerraldia: «Nafarroakoherritarrek eskubidea dute nahi dituztenkateak ikusteko, tartean euskara hutsezkokateak. Nafarroako Gobernuak fedetxarrez jokatu du».Erreniegako hedagailuaren fakturaerakutsi ostean, UPNko gobernariei esan

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilazien: «Zuek zarete arduradunak etaherritarrak engainatu dituzue». Hori delaeta, Sanchez de Muniainen dimisioa eskatuzuen.Nafarroa Baik «kezka eta etsipena» azaldudu Sanchez de Muniainenadierazpenengatik.«Interes falta erabatekoa du NafarroakoGobernuak akordioa bete dadin», esanzuen atzo Manu Aierdi legebiltzarkideak.Izquierda-Ezkerra koalizioko TxemaMauleonek adierazi zuen ez dutelaulertzen gobernuaren ekintzarik eza:«Hainbeste urteren ostean, ez duguulertzen zergatik ez den konpontzen hainsinplea dirudien arazo bat».20 minutuko iraupena izaten jarraituko du,baina saioaren erdia elkarrizketa batekbeteko du.«Zortzi lagunek egindako saio batek ezindu hogeik egindakoaren kalitate berabermatu», salatu dute langileek. «Lan taldetxikiagoarekin ezingo da herritarprotagonista guztiei ahotsa eman».EAko Maiorga Ramirezek herenegunadierazi zuen langile horien egoera bigobernuen akordio faltaren ondorioa dela.Horren harira, Nafarroa Baiko NekanePerezek saio horretako langileenprekarietatea salatu zuen.PSNko Roman Felonesek esan zuenez,sozialista nafarrek ETB Nafarroan ikusdadila nahi dute. Navarra Directo saioadefendatu zuen, «interesgarria» delako.PPko Amaia Zarranzek, berriz, UPNrenjokabidea defendatu zuen: «Protokoloa ezda betetzen ari Eusko Jaurlaritza edoETBren aldetik. Eusko Jaurlaritzarekin hitzegin beharko litzateke zer gertatzen ari denikusteko».Protokoloak ezartzen duenez, bestalde,Nafarroako Gobernuak ETBko emisioaeteteko eskubidea izango luke, «edukiak ezbadira eskakizunetara egokitzen».'Navarra Directo'-ko 12 kaleraNavarra Directo saioko hogei langileetatikhamabi kaleratuko dituzte hilaren 27an.Otsailetik abenduaren 31 bitartean saioak

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaPolemika ez hain txoroaIritzia2012/01/14Gertatzen da batzuetan erabili egiten deladirua aitzakia gisa. Komodina da,denetarako balio du, inork ez dizuzalantzan jarriko ezer, mundu guztiakbadu orain arazoren bat sosarekin.Baina aitzakiak hori du: tarteka ikustendela aitzakia dela, usain hartzen zaiolaarrain ustelari. Azken egunetan nabarmenagertu da, Nafarroan ETB ikusi ahalizateko polemikaren harira.Efektu kolpea eman diote bi urte eta erdiez atzera ez aurrera ari den afera itxuraztxoroari. Txoroa diot, berez konponbideoso errazekoa baitirudi. Teknikoki,nahikoa da ingeniari talde bati eskatzeahedagailu batzuk jartzea.Ekonomikoki ere erakutsi da esan izan denbaino dezente merkeagoa litzatekeela:40.000 euro inguru. Errealitatea beste batda: seinale analogikoa ekainaren 30eanitzaliko da inork ez badu ezer egiten.Ez dut ulertzen, zinez, zer beldur dionNafarroako gobernuak ETB Nafarroanikusteari. Pentsatzen dut pentsatzen dutelaberen interes politikoen aurkakoalitzatekeela, kalkuluren bat egina dutela.Auskalo: euskal izenlaguna duen edozerkalergia moduko bat sortzen dielakoazalean; euskara bera entzuteak, zappingegin bitartean bada ere, goitikakoaeragiten dielako. Baina ez derrigor;pentsatzen dut UPN, PSN, PPNko bozemaileaskok eta askok nahiago duelaostiral gaueko etaigande arratsaldekopilota partida euskarazi k u s i—horietako askok eta askok euskarazjakinik gainera; gogoratu Baztan— ostiralgaueko eta igande arratsaldeko pilotapartida ez ikustea baino.Eta seguru bat baino gehiago apuntatukolitzatekeela igandeko meza ikustera,saioaren audientzia apur bat aupatuz.Eta beldurra bada euskal adjektiboduntelebista batek nafarren ideologia ezbakarrik kontserbadore, kristaua, baizikespainiazalea ere karraskatuko duela,mesedez, barrea ateratzen zait.Inork uste du zintzoki gaur hemen ETBkespainiarra ez den abertzaletasunen batezkutsa dezakeela inor? Kontrara, adeptuaklortzeko bidea litzateke ETB ikusten duteneuskal abertzaleen artean ere, tresnapolitiko ezinhobea.Baina, noski, agian dute buruan EAEkoerrealitate soziopolitikoa, eta jakinbadakite datorren urtean egingo direlahauteskunde autonomikoak.Eta, akaso, kasu horretan ez da haininozoa polemika txoro honekin mendeetaneta mendeetan segitzea. NafarroakoETBren balizko teleikusleen kalterako,bistan da.Aritz Galarraga

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaUemak erakundean sartzeko diruarazoak dituzten herriei nolalagundu aztertuko duUdalerri Euskaldunen Mankomunitateko kide izatekoasmoa azaldu dute beste 25 udalerri ingurukEuskararen arnasguneak ugaritzea etaIparraldeko eragileekin duten harremanaberreskuratzea. Horiexek izango diraaurten Uema Udalerri EuskaldunenMankomunitateak izango dituen erronkanagusiak. Hala erabaki zuten atzomankomunitateko kideek Zumaian(Gipuzkoa) egindako batzarrean.Ar nasgune horiek handitze aldera,mankomunitatean herri gehiago sartzeanahi dute. «Iazko hauteskundeen ostean,borondate politiko handia dute udal askokUeman sartzeko», dio Maren Belastegik,Uemako lehendakariak.Baina udalerri horietako askok zailtasunekonomikoak dituzte, eta, ondorioz, diruarazoak Uemako kuota ordaintzeko.«Horrenbestez, hemendik ekainera bitarteherri horiei nola lagundu aztertuko dugu».zuzendaritzabatzordean alderdiabertzale guztietakoordezkariak daude».Berria2012/01/15Bide horretan jarraitu nahi dute lanean,nabarmendu du Belastegik. «20-25 batherrik Ueman sartzeko interesa dute, etahaiekin hitz egiten ari gara».Batzuek dagoeneko ordaindu dute sartzekokuota, eta ekainean Goizuetan (Nafarroa)egingo duten urteko batzarretik aurreraizango dira bertako kide. Han egingo duteUema Eguna ere.Atzoko bileran aurtengo aurrekontuaonartu zuten, baita iazko jardunareninguruko azterketa egin ere. 2011. urteaberezia izan zen Uemarentzat, hogei urtebete baitzituen udalerrietan euskararennormalizazioaren alde lanean.«Urte oparoa izan zen, gainera, 61 kidei z a t e r a i r i t s i b a i k a r a . G a i n e r a ,Beste batzuek ere badute kide izatekonahia. Baina Ueman sartzeko, biztanleenaraberako kuota bat ordaindu behar dute

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaudalerriek, eta batzuek zailtasune k o n o m i k o a k d i t u z t e h o r r e t a r a k o.«Badakigu krisialdiaren ondorioz egoeraekonomikoa ez dela erraza. Horregatik,zuzendaritza batzordeak konpromisoahartu du herri horiei erakundean nolasartu laguntzeko proposamen bataurkezteko».Asmo hori ekaineko batzarrean aurkeztueta bozkatuko dute. 2013ra begira erehainbat udalerri ari dira plangintzakprestatzen mankomunitateko kide izateko.Ueman. Hori aldatzeko, hango eragileekinhasi dira hizketan. «Hori ere bada gureerronketako bat. Izan ere, gure eragineremua handitu nahi dugu, etagarrantzitsua iruditzen zaigu Iparraldekoherriak egotea ere».Horrekin batera, eragile sozial nahizpolitikoekin akordioak lortzeko, aurrekozuzendaritzak hasitako bidearekin erejarraitu nahi dute.Krisia ere eragiten ari zaio Uemari. Hala,harremanetan ari dira erakundeekinaurtengo laguntzak adosteko.Deialdi publikoen bidez izan beharrean,h i t z a r m e n b i d e z i z a n g o d i r a .«Aldundiekin, Eusko Jaurlaritzarekin nahizNafarroako Gobernuarekin harremanetangaude.Eragileekin harremanakIparraldeko herririk ez dago oraingozOraingoz, Gipuzkoako Foru Aldundiakborondatea erakutsi du horretarako. Haienlehentasunetako bat da euskara, eta jarreraona dute. Besteekin hitz egiten ari gara,eta ikusiko dugu zer gertatzen den, zeinden haien erantzuna».

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaEuskal Herria helburuJose Luis Alvarez Enparantza 'Txillardegi' hil da, 82 urtezituela. Aitzindari izan zen politikagintzan,Berria2012/01/15Ondo bereizita egonagatik, elkarri loturikohiru jarduerak zedarritu zuten Jose LuisAlvarez Enparantza Txillardegi-renibilbideaa. Gutxienik hiru ezpalekointelektuala izan zen. Pentsalaria etaekintzailea. Politikagintzan, ETArensortzaileetako bat izan zen, eta Altsasukomahaiaren eta Herri Batasunaren sorreranere parte hartu zuen. Aralarreko kide ere izanzen. Hizkuntzalaritzan, euskararensoziolinguistika arloko aldarrikapenarenaitzindari izan zen, eta Federico Krutwig etaKoldo Mitxelenarekin batera euskarabatuaren bultzatzaile nagusietakoa.Literaturan, euskal nobelagintzamodernoaren abiapuntutzat hartzen da bereLeturiaren egunkari ezkutua estreinakonobela.Atzo goizen zendu zen Txillardegi politikari,hizkuntzalari eta idazlea, Donostian, 82 urtezituela. Orain gutxi arte kalera irteten bazenere, adinaren ondorioz osasuna ahuldua zuenaspaldian. Atzo 16:00etatik aurreraDonostiako Errekalde auzoko beilatokian(Donostia) izan zen Txillardegiren gorpua,oihal batez estalirik. Txomin Iturbe AbasoloTxomin ETAko kide historikoaren gorpuaestaltzeko erabilitako oihal berak estali duTxillardegiren hilotza ere. Gaur 15:15eanerraustuko dute gorpua, familia giroan. Ez dahileta elizkizunik izango. Ezker Abertzaleakatzo iragarri zuenez, omenaldi nazionalaegingo diote hilaren 29an.Hiru ur emari izanzituen bereekinbideak, baina itsasobera xede. 1994an Euskal Herria helburusaiakera liburua argitaratu zuen. Berejarduerak kontatzen ditu memoria liburuhorretan, bere ideiak nola sortu eta garatuziren.Euskal Herria izan zuen beti pentsamendu etabizi-akuilu, helburu. Bere pentsamenduei betileial, sarri joan behar izan zuen joeranagusien kontra. Bere pentsamenduarikoherente izan zitzaion, euskarazko herriarenalde egiteko.Jose Luis Alvarez Enparantza DonostiakoAntigua auzoan jaio zen 1929ko irailaren27an. Gurasoek euskaraz jakin arren, ez

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilazioten irakatsi: etxean entzun ez eta berekabuz hasi zen 1948an ikasten. Frankismoagazte-gaztetatik bizi izan zuen, eta EuskalHerriaren egoera gogorraren kontzientziahartuz joan zen. Handik aurrera harenbizitzako ardatz izan ziren Euskal Herria etaeuskara.Bilbora joan zen Ingeniaritza ikastera, eta,han, ikaskide batzuekin batera Ekin taldeasortu zuen, gerora ETA izango zenarenaurrekoa. Abertzaletasun klasikoarekinkritikoak ziren, eta frankismo itogarriarenaurrean EAJk agertzen zuen jarrera pasiboasalatzen zuen. EGIrekin elkarlanean aritu etagero, EAJ-tik erabat banandu, eta Ekinekoekbeste erakunde bat sortzea erabaki zuten1959an: Euskadi Ta Askatasuna. Hain zuzenere, Txillardegik berak asmatu zuen ETAsigla. ETAko zuzendaritzako parte izan zen,kulturaren adarrean. Fronte abertzale batenaldeko jarrera agertu zuen ETAn jardun zuenbitartean, eta marxismo-leninismoaren aurkaazaldu zen.ETA sortu aurretik idatzi zuen Leturiarenegunkari ezkutua bere lehen eleberria,1956an. Urtebete geroago argitaratu zuenEuskaltzaindiak. Ramon SaizarbitoriarenEgunero hasten delako nobelarekin bateraeuskarazko eleberrigintza modernoarenabiapuntutzat hartzen da lan hori. Ondorenbeste sei nobela eta hainbat saiakera liburuidatzi zituen Txillardegik.1958tik 1960ra bitartean, GipuzkoakoDiputazioan euskal literatura eskolak emanzituen. 1961ean erbesteko bidea hartu zuen.Frantzian, Suitzan eta Belgikan bizi izan zen.Atzerrian izan arren, ETAn segitu zuen(zuzendaritza utzi zuen arren), etakulturgintzan murgildua. Beste zereginaskoren artean, Baionan Euskal Idazkaritzasortu zuen beste euskaltzale batzuekin batera.Elkarlan horretatik, ortografian eta morfologianoinarrizko arau batzuk adostu ziren euskarabaturako, eta 1965ean agiri batean argitaratu.Lantalde horrek aurkeztutako proposamengehienak geroago Euskaltzaindiak onartu zituenArantzazuko Batzarraren ondoren, eta, hortaz,Txillardegi aurrerabide haren eragilenagusietakoa izan zen.Politikagintzan ia amaiera arteIldo politikoarekin desadostasunak zirela eta,1967an ETA utzi zuen, V. Biltzarra egin etagero. 1977an, behin Hego Euskal Herriraitzulita, politikagintzan murgildu zen eta ESB(Euskal Sozialista Biltzarrea) alderdiarensortzaileetako bat izan zen Iñaki Aldekoarekinbatera. 1980an alderdi horretatik kanporatuzuten, euskarak alderdian izan behar zuengarrantziaren inguruko eztabaida batenostean. Herri Batasunaren sorreran ere partehartu zuen 1978an eta koalizioaren izeneansenatari hautatu zuten. Bere bizitzako unegogorrenetakoa Madrilen senatari zela biziizan zuen, armaturiko bi gizonek JosuMuguruza Herri Batasuneko diputatua(Espainiako Kongresuan) erail zutenean,1989ko azaroaren 20an.1976an unibertsitatean hasi zen lanean,hizkuntzalaritzan espezialista gisa. BordelekoUnibertsitatean, EUTGn eta DeustukoUnibertsitatean irakasle izan zen, 1967tik1983ra arte. 1983-84ko ikasturtetik aurrera,Zorroagako Fakultatean soziolinguistikakoirakasle izan zen. 70 urte bete zituenean,katedratiko emeritu izendatu zuen EHUK.Euskal Herrian Euskaraz taldearensortzaileetarikoa ere izan zen Txillardegi1979an, baita Udako Euskal Unibertsitatekokide ere, hasieratik bertatik. Euskaltzaindian,hiru aldiz proposatu zuten euskaltzain osoizateko: 1980. urtean (Patxi Altuna aukeratuzuten); 1987. urtean (Juan Mari Lekuona); eta

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila1987. urtean (Ibon Sarasola). Euskaltzainurgazle zen 1957tik.Bere bizitzaren azken urteetan ere ez zion utziTxillardegik ekinbide politikoari. ETArenbide armatua agortuta zegoela iritzita, Aralaralderdiarekin bat egin zuen, hura sortu etahilabete batzuetara. 2007ko maiatzaren25ean, ordea, alderdia uztea erabaki zuen,Aralarrek ETAren biktimen aldeko ekitaldiofizial batean parte hartu eta urte hartakoudal hauteskundeetara Ezker Batuarekinbatera koalizioan joan zenean. 2008kourtarrilean, EAE-ANV alderdiko kideekinbatera agertu zen hedabideen aurrean,Espainiako hauteskundeetarako hautagaizerrendaerregistroan aurkeztera joanzirenean.Txillardegiren heriotzaren albisteaBERRIA.INFOk eman zuen atzo eguerdian,eta lehen minututik oihartzun zabala izanzuen. Atzo ikusgai jarritako edukiak ikusgaiizango dira gaur ere egun osoan. Albisteabera eta erreakzioak jasotzeaz gain, MartxeloOtamendi Berriako zuzendariaren, eta IñakiPetxarroman eta Juan Luis Zabala kazetarienadierazpenak bideoan jaso zituenBERRIA.INFOk atzo, hurrenez hurren,Txillardegik politikan, hizkuntzan etaliteraturan izan zuen eragina jasoz.Soslaia. «Beti at edo kontra»Heriotzaren ideiari ez zizkion buelta asko ematen Txillardegik. «Fatalitate» handi bat zenberetzat. «Badakit egunen batean etorriko dela eta kito! Ez dut gauza horietan pentsatu.Beharbada arbuio modu bat izan daiteke, heriotza hor dagoela ahazteko modu bat, bainaez dut gauza horietan pentsatu». Honela zion Txillardegik Joxean Agirrek egindako Hitzahitz. Txillardegirekin solasean elkarrizketa liburu luzean. Euskal Herrian kristautasunagailen zen garaian agnostiko zen Txillardegi. Korrontearen kontra joateko joera izan zuenbere bizitzan. Edo beharra. «Ez da hala nahi izan dudalako izan. Ni ez naiz snob bat eta ezzait gustatzen korrontearen kontra ibiltzea. Halabeharra izan da. Bidea PNV zela onartuazenean, ETAren beharra sumatu nuen. Soluzioa Marxengan zegoela nagusi zenean, nikestalinismoaren goragalea sentitu nuen. Beti at edo kontra».Beti korrontearen alde izan zuena Jone Forcada emaztea izan zen: «Arranke izugarrikoada, ausardia handikoa eta beti aurrera jotzen duen horietakoa. Niri oso bizimodu gogorratokatu zait. Jonek egin du posible, dudarik gabe, nik eraman dudan bizimodu zail etaeskergabea», dio elkarrizketa liburuan. Neska kontuetan berantiarra izan zela — «25 urtenituenean hasi nintzen oilartzen»—, aspektu fisikoari dagokionez ez dela izan osonartzisista —«ez zait gustatzen zerri bat bezala joatea, baina ez dut sekula horrekinproblemarik egin», eta bertsolari zaharrak gazteak baino nahiago zituela aitortu zionAgirreri: «Batzuetan programatutako bertsolariak iruditzen zaizkit. Aspaldikoek beste kutsubat zuten». Telebista ingelesez soilik ikusten zuen. «Euskal telebista amorratu arte ikustendut, hau da, pare bat minutu». Kiroletan txirrindularitza soilik zuen gustukoa, «oraindikere alderdi erromantikoa baduelako», eta oso aldian behin pururen bat erretzen zuen.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaAsko zor dizugu,TxillardegiIritzia2012/01/15Euskaldunon Egunkaria jaio zen gaua,1990eko abenduaren 5a, LasartekoI n d u s t r i a l d e a r e n e r r e d a k z i o a n .Berripaperaren lehen alea osatzen nahikolan, eta ez zen astirik izan jaiotza merezibezala ospatzeko. ETBko lankide pare batagertu ginen jaiotzear zegoen egunkariarenlangile sortzaileei zorionak ematera. Gureustekaberako ez zen festa girorik, pizzabatzuk apenas.Halako batean, Txillardegi agertu zenerredakzioko atetik xanpain botila batzukeskuetan. Gaua animatu zien nekea etaurduritasuna aurpegietan marraztutazeukaten aitzindari gazte haiei.Aitzindarien bi belaunaldi bildu ziren gauhartan, maisua eta ikasleak. Inprentarabidali berriak zituzten plantxa haiekirudikatzen zuten ondo baino hobetourteetan Txillardegik euskararentzatproposatzen zuen modernitatea.Profil poliedrikoa dauka, gutxik bezalaherri honetan, Txillardegik. Politika,hizkuntza, soziolinguistika eta literatura.Azken hamarkadetako erreferentzianagusietakoa. Alor horietan guztietanlehen mailako eragilea izan zen, bainasoziolinguistikarenean aitzindaria.Euskara museoko hizkuntza izanbeharrean hizkuntza modernoa etanoranahikoa bihur zedin ahaleginnekaezina egin zuen, eta eskola sortu.Eskola eta pentsamendua, teorizazioa,praktika etaaldarrikapena. Eta Euskal HerrianEuskaraz erakundea. Erakutsi ziguneuskarak balio zuela bizitzaren edozeinalorretan jarduteko, balio zuela eta baliohori eman behar geniola. Komunikabideenalorrean, adibide bat besterik ez da,gogoangarria da euskarazko telebistalortzeko antolatu zuen «Gabonetarakotelebista euskaraz» kanpaina, geroago jaiozen EITBri bidea erraztu ziona EuskoJaurlaritza sortu berrian.Euskararen estatus modernoak asko zordio Txillardegiri; gaur egun euskarazegiten diren gauza asko ez ziren egingoTxillardegik pentsamendu eskola sortu ezbalu.Asko aurreratu du euskarak planosozialean Txillardegik lehen lerroak idatzizituenetik, baina asko falta da oraindikamestutako egoerara iristeko. Badagooraindik despistatu xamar dabilenik; esatebaterako, atzo alderdi abertzale batenizenean Txillardegiren balorazioagaztelera hutsez idatzita bidali zuena.Asko zor dizugu ,Txillardegi. Egin duzunazor dizugu, eta egiteko dagoena egitea zordizugu.Martxelo OtamendiBerria egunkariko zuzendaria

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaKonprometitua, koherenteaeta ezinbestekoaAurrena Txillardegi politikaria ezagutu nuen.Euskal Herri euskaldun eta sozialistarenaitzindaria zen. Bagenekien ETAren sorreranegon zela, eta gazteria abertzalean halakomiresmen bat eragiten zuen, berarekin adosegon edo ez egon. Pixkana-pixkana,eboluzionatuz joan zen: EAJtik ETArensorrerara, ETAtik kanpora, Xibertako fronteabertzalea bultzatzera, Herri Batasunasortzera, Aralarrera, EAE-ANVra... Horrekguztiak erakusten du Txillardegik helburuakbeti garbi zeuzkala, analisi propioak egitenzituela eta behar zenean ez zeukala beldurrikpausoak emateko. Oso garbi zeukan EuskalH e r r i e u s k a l d u n b a t u a r e n a l d e k okonpromisoa. Hori Txillardegi politikoa zen.Hori izan zen lehen aldi batean gehien ikusinuen alderdia. Baina gero, parez pare,ekoizpen literarioa hasi zuen. Lan izugarria.Gogoan dut nolako harridurarekin irakurrigenuen Leturiaren egunkari ezkutua. Unehartan euskarazko literaturan ezagutzengenituen autoreekin alderatuta —Orixe etabeste zenbait—, bere literatura zeharo berriazen, bai edukiz, bai formaz. Geroago irakurrigenituen Elsa Scheelen, Peru Leartzako...Leturiaren egunkari ezkutua-k eraginnabarmena izan zuen. Txillardegik Europakoexistentzialismoa oso ondo ezagutzen zuen,bere zabalera guztian, ez bakarrik literarioa.Unamunozale porrokatua ere bazen.Literaturan, beraz, leku nabarmena du, etaaitzindari izan zen, gero etorri ziren bestebatzuekin batera.Saiakeran, zer esanik ez. Hizkuntzalaritzanegindako lana nabarmendu nahi dut.Txillardegiren lana ezin da ulertu hizkuntzarieskaini dion denborarik gabe. Euskara batuariIritzia2012/01/15bultzada izugarriaeman zioten berake t a K r u t w i g e k ,Arestirekin batera.Gaurko euskara batuapentsaezina da berak egindako lana gabe.Pena izan da bere momentuanEuskaltzaindian izan behar zuen lekua ezlortu izana. Hala ere, erakundearen kanpotik,bere presentzia ezinbestekoa bihurtu daeuskararen aurrerabidean.Oso pertsona garrantzitsua galdu dugu, bainabere obra hor dago eta berak abiatutako lanakhor daude. Ondoren etorri diren belaunaldiekhori oso kontuan dute, eta Txillardegi berezabalera eta sakonera guztian balioestenasmatuko dute. Oraindik gauza asko dagoTxillardegiren obran aztertzeko etasakontzeko. Saiatu beharko genuke bereahaleginaren parean egoten.Txillardegi XX. mendearen bigarren erdikoe t a X X I . m e n d e a r e n h a s i e r a k oeuskalgintzaren zutabe nagusietako bat da.Txillardegi ez ezik, aipatu behar dira ereMitxelena, Villasante eta beste gutxi batzuk.Baina, bere osotasunean, zutabe handienaizan dela esango nuke. Beste batzuek agianliteratura edo hizkuntzalaritza landu dituzte,baina Txillardegik Euskal Herri osoareneraikuntza lotu du. Bere ideiekin ados egonedo ez, inork ezin dio ukatu hasieratikbu k a e r a r a i z a n d u e n k o h e r e n t z i a .Euskalgintzak eta Euskal Herri euskaldunakgaldu egin dute beren aita ponteko nagusia.Xabier Mendiguren BereziartuIdazlea eta itzultzailea

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaBazter utzi dute EuskararenLegea aldatzeko proposamenaBerria2012/01/18Ezkerrak aurkeztu du egitasmoa Nafarroako Parlamentuan,eremu ez-euskalduneko sare publikoan euskaraz ikasi ahal izateko.NaBaik eta Bilduk babesa eman diote; UPNk, PSNk eta PPk kontrabozkatu duteHemezortzi boto alde, eta 32 kontra.Zenbakitan, emaitza hori jaso du EzkerrakEuskararen Legea aldatzeko eta euskarazikasteko eskubidea Nafarroa osoko sarepublikoan bermatzeko asmoz NafarroakoParlamentuan aurkeztutako proposamenak.Atzera bota dute, Nafarroa Baiko eta Bildukoparlamentarien babesa baino ez baitu jaso.UPNk, PSNk eta PPk, berriz, kontrako bozaeman diote.Ezkerrak aurkeztutako proposamenak helburuargia zuen, talde horretako parlamentariTxema Mauleonen hitzetan: «Nafarroa osokogurasoen eskubideak berdintzea». Hau da,denek aukera izatea seme-alabak euskarazmatrikulatzeko. Nafarroa osoan, eta sarepublikoan. Eskubide hori, gaur egun, ez dabetetzen eremu ez-euskaldunean. Eremuhorretan ikastolek eskaintzen dute D eredua,eta zentro horietara jo behar izaten duteeuskararen aldeko hautua egiten dutengurasoek; ikastoletara, bai eta eremu mistokoondoko herrietako ikastetxeetara ere.Hautu horrek, hain zuzen ere, ahaleginberezia eskatzen die gurasoei, Mauleoneka z p i m a r r a t u d u e n e z . E z k e r r a k oparlamentariaren ustez, ordea, ahaleginaegitea administrazioari dagokio. Gizarteak,gainera, euskarazko irakaskuntzaren aldekojarrera argia erakutsi duela gogorarazi du, etaNafarroako Gobernuak, ondorioz, eskaintzaerrealitatera egokitu beharko lukeela eskaerahorri erantzuna emateko. «2008koa da azkeninkesta soziolinguistikoa; haren arabera,nafarren %66,5ek babesten dute euskarazkoirakaskuntza herrialde osora zabaltzea; eremuez-euskaldunean, horren alde dira herritarren%60,8; eremu ez-euskalduneko gurasoen%28,2k, gainera, seme-alabek euskarazikastea nahiko lukete».Datuek erakusten duten errealitatea ikusirik,«gutxieneko akordioa» lortzeko asmoa agertudie Mauleonek Nafarroako Parlamentukogainerako taldeei. Ez du lortu, ordea.Nafarroa Baik eta Bilduk baino ez diotebabesa eman Ezkerrak Euskararen Legeaaldatzeko aurkeztutako proposamenari.Argi utzi dute, hala ere, ez dutela babestenegun indarrean dagoen legea. «Ez die

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaerantzuten Nafarroak dituen beharrei; legebaztertzailea da», erran du NaBaiko NekanePerezek. Antzeko iritzia agertu du BildukoBakartxo Ruizek: «Euskararen Legeakjasotzen duen zonifikazioak hizkuntzaeskubideak urratzen ditu». Ezkerrakproposatutako aldaketari babesa eman diote,dena den, euskararen aldeko urratsa delako.bat egin dute hamabost urtez gure hizkuntzapolitikarekin». Gonzalezen hitzetan,Nafarroako Gobernuak bermatzen du gurasoorok seme-alabak euskaraz matrikulatzekoduen eskubidea: «Eremu ez-euskalduneanikastolak daude, eta ikastetxe publikoak eremumistoan. Ahalegina egin behar dutelagurasoek? Akaso bai, baina ahalegin horrek ezdu lege aldaketa justifikatzen».PSNko parlamentari Pedro Rasconen ustez,bertzetik, Ezkerrak proposatutakoa ez dagarrantzizko aldaketa. Eta, horregatik, hainzuzen ere, haren kontrako boza eman dutesozialistek. «25 urte bete ditu EuskararenLegeak, eta zenbait arlotan zaharkitutagelditu da; Ezkerrak proposatutako aldaketa,dena den, ez da esanguratsua. Legeabaliagarria da oraindik», erran du.Sozialistak azpimarratu du, gainera, egungolegeak ez duela debekatzen eremu ezeuskaldunekosare publikoan euskarazikasteko aukera eta, ondorioz, NafarroakoGobernuaren hezkuntza politikaren eskudagoela bide hori gauzatzeko aukera.Aldaketaren aurkaEz dira urrats hori egiteko prest, ordea,UPNko, PSNko eta PPko kideak. Argi utzidute hori Nafarroako Parlamentuan.Nafarroako Gobernuko bazkideek, hala ere,arrazoi ezberdinak jarri dituzte mahaigainean. UPNk, batetik, legea aldatzekoproposamenarekin egun indarrean dagoenzonifikazioa bertan behera utzi nahi izateaegotzi dio Ezkerrari. Hau da, eremumistoaren pareko bilakatu nahi izatea eremuez-euskalduna. UPN, Carmen Gonzalezparlamentariaren hitzetan, ez da halakorikonartzeko prest. Haren ustez, herritarrenbabesa dute: «Herritarrek haien botoen bidezHorretarako beharrik ez du ikusten PPk.Horixe erran du Amaia Zarranzparlamentariak, eta zalantzan jarri du eremuez-euskaldunean euskarazko irakaskuntzarenaldeko jarrerak gora egin duenik.Datuak berretsi ditu Ezkerrako Mauleonek,hari erantzunez. PSNkoen jarrera kritikatudu, halaber, eta Ezkerrak eskatutako aldaketasozialistek ere babestu izan dutela erran du.«Orain, ordea, lehen errandakoa ahaztuegiten dute». Aurkeztutako proposamenabertan behera gelditu arren, gaiari buruzkoeztabaidari ez dio uko egin Ezkerrak.Mauleonek iragarri du NafarroakoP a r l a m e n t u a n p o n e n t z i a e g i t e k oproposamena aurkeztuko dutela.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila6.600 euroren isunakjarri dizkiote EHEriBerria2012/01/18Errepideko seinaleak ezabatzeagatik etadesobedientziagatik jaso dituzte, Altsasun eta IruñeanAzaroan egindako Ezabatu eta Euskarazbizi ekintzen harira, 6.600 euroren isunakjaso ditu Euskal Herrian Euskaraz-ekNafarroan. Lau isun jarri dizkiete taldekobertze hainbertze kideri.Hilabeteon hartu dituzte agiriak. Haietakobi Altsasun identifikatu zituzten foruzainek,joan den azaroan egindako protesten harira.Errepideko seinale bat ezabatzeagatik jarridiete isuna, batetik.haiek gaztelaniaz erantzuteko eskatu, bainaegin ez zutenez, desobedientziagatik ereisun bana jarri diete», azaldu du EHEkokide Gorka Iriartek. Bakoitzari 150 eurokoisuna jarri die Foruzaingoak. «Egoeraerabat surrealista da».Altsasun ez ezik, Iruñean bertan ere isunakjaso dituzte EHEko kideek. Arrosadian hiribarruko zirkulazioko seinaleakezabatzeagatik isun bana jarri diote bikideri, 150 euroko isun bana alegia.Kopuruan dagoen aldea nabarmendu duIriartek.Egoera salatzeko, agerraldia eginen dutegaur bertan taldeko kideek Iruñeko ZaldikoMaldiko elkartean. Isunei aurre egitekomoduak aztertzen hasi dira jada.Helegitea aurkeztu dute, isunak atzerabotatzeko asmoz, baina Iriartek aitortu duhori lortzeko esperantza handirik ez dutela.Espainiako Trafikoko ZuzendaritzaNagusitik ailegatu zaie isuna. Kidebakoitzak 3.000 euroko isuna jaso duhorregatik.Desobedientziagatik bertze isun bana jarridiete. «Euskal Herrian Euskaraz taldekokideek euskaraz egin zieten foruzainei;Edozein modutan, hizkuntza eskubideakaldarrikatzen jarraituko dutela azpimarratudu EHEko kideak.«Gure mezua berretsiko dugu karrikan,hizkuntza paisaiaren harira, hedabideenaurkako erasoen harira, irakaskuntzangertatzen diren erasoen harira eta abar».

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaLehiaketa bidez emangozaizkie diru laguntzakNafarroako telebista kateei2012. urterako Nafarroako Gobernuak kateei emandakolaguntza bi milioi eurokoa izango daBerria2012/01/19minutuko iraupena izan beharko dute etaasteburu eta jai egunetan 15 minutukoa.Nafarroako turismoaren promozioa, kulturprogramazioa, kirola, ingurugiroa, osasunaeta berrikuntza enpresariala jaso beharkodira kateetan (alor horretan 500.000 euroizango da laguntza).Haur eta gazteentzako programazioan, 25minutuko asteroko saio bat egongo da(160.000 euro). Beste sail bat ere bada,definitu gabeko edukiak biltzen dituena.Nafarroako Gobernuak aldatu egin dutelebista kate nafarrei emandako dirulaguntzen prozedura.Puntuaketa sisteman aurreneko aldizkontuan hartuko dute euskaraprogramazioan sartzea.Hemendik aurrera lehiaketa publiko bidezadjudikatuko dira laguntzak. Eta 2012.urterako bi milioi euro izango da laguntza,aurreko urteetan baino milioi bat eurogutxiago. Orain arte Canal4, Canal6 etaPopular TV kateei bakoitzari milioi bate u r o e m a t e n z i z k i e n N a f a r r o a k oGobernuak.Deialdiak honako tipologia hauek ezarrikoditu: informazio zerbitzu osoa eskainibeharko dute kateek, nafar geografiaguztiko herritarrei eskainia.Infor mazio tarteek astegunetan 25

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaKonprometitua zenez,Txillardegi nor zen eta hark ekarritakoa zer izan den aztertzeko asmoarekin,Berria Telebistak mahai ingurua egin du Joxe Austin ArrietaetaJose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi-rekin(1929-2012) «gauza askotaz» hitz egin zitekeen,Xabier Mendiguren Bereziartu (Ezkio-Itsaso,Gipuzkoa, 1945) hizkuntzalari eta itzultzailearenustez .«Atsegina zen, gainera». Joxe AustinArrieta idazle eta itzultzaileak «adiskidehurbilen» taldekoa zuen: «Bera irakasle eta niikasle ginen garaitik, hasieratik, samurra etaxumea zela ikusi nuen. 'Hika egin niri', esan zidanlehen egunean». Berria Telebistak mahai ingurubatean batu zituen biak atzo, eta, Idurre Eskisabelkazetaria gidari zutela, Txillardegiz, haren lanaz,mintzatu ziren luze eta zabal. Pertsonaz, idazleaz,hizkuntzalariaz, euskaltzaleaz, abertzaleaz,politikariaz... Nor zen eta hark ekarritakoa zerizan den aztertu zuten. Ez zitzaien eskatu hilberria definitzea, baina Mendigurenek zeraadierazi zuen: «Hasieratik bukaerarakonprometitua egon zen bere analisi, ideia etaobrekin. Eta horregatik zen librea».Intelektual «fina eta zorrotza» ere bai,Arrietarentzat. Huntaz eta Hartaz liburuarenbidez ezagutu zuen hil berria: «Lan hark zirraraeragin zigun niri eta nire belaunaldikoeuskaltzaleoi». Mendigurenek Saioka eta Ikertaldeetan aritu zenean eduki zuen lehen hartuemanaTxillardegirekin.«Zalantza asko» zituen pertsona iruditu zitzaionbeti Arrietari. «Argi zuen, ordea, zeintzuk zirenbere bizitzaren ardatzak: euskara, Euskal Herria,Berriaeta horren gaineko2012/01/19gogoeta eta ekintza».E z z e n , o r d e a ,m o n o t e m a t i k o a .«Pertsona kezkatu batenerradio osoa hartzen zuten haren gogoetek.Aurreneko saiakera liburuan, adibidez, gizakiguztioi dagozkigun gaiak azaltzen zituen»,adierazi du Arrietak. Horregatik, unean uneko«pentsalari garrantzitsuenen» testuak irakurtzenzituela gehitu du Mendigurenek. «MiguelUnamunoren zalea zen, eta hark bizitzari buruzzuen sentimendu tragikoa oso errotua zeukanbere baitan. Uste dut Euskal Herriaren berarenbizitza horrela ikusten zuela».Kanpotik zetozen pentsalarien ekarpenakkontuan hartu zituen. Jean Paul Sartre etaSimone de Beauvoirenak, esaterako. «Eta horienekarpenak ez ziren hizkuntzari lotutakoak»,

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilanabarmendu du Mendigurenek. «Gizakiakeguneroko bizitzan eta gizartean dituen arazoeierantzun bat emateko modua zen. Gizakiarekinzerikusia duen guztia iruditzen zitzaion osointeresgarria». Puntuari erantzun dio Arrietak:«Unean uneko eginkizunari, eta norberarenhurbileko gizarteari erantzun bat ematenaurkitzen zuen bizitzaren zentzua».Horren guztiaren ondorioz, euskal literaturariekarpen handia egin zion. «Formaz eta edukiez,aurreko egileekin konparatuta, zeharo ezberdinaizan zen haren ekarpena. Balioetan, kezketan...Ezberdinak ziren. Batzuek, dena den, formetanhain berritzailea ez zela zioten», esan duMendigurenek. «Bai, izan ziren horren ingurukoeztabaida batzuk», Arrietaren erantzuna.Mendigurenek beste hari bati tira egin dio.«Halere, jada garai horretan euskara batuaizango zena eskaintzen zuen nolabait». Arrietak,baina, egilearen obraren zenbait ekarpen ezdirela aintzat hartu iritzi dio: «Haizeaz bestaldetiketa Labartzari agur, adibidez, ia-ia oharkabeanpasatu ziren. Eta, agian, hor dago Txillardegirenadierazpide poetiko trinkoena». Mendigurenekbeste pentsalari handi bat jarri du mahai gainean,gaiari jarraipena emanez: «Askotan ematen zuenNietzscheren prosaren ispilatze moduko bat zela.Ohiko irakurleei zaila egiten zitzaien hurairakurtzea. Oso landua zen, trinkoa, hizkuntzaaberatsekoa...Kriptikoa, batzuen esanetan».Mendiguren iritziz, Txillardegiren nortasunzabalaren ezaugarrietako bat haren«prosagintza» zen. «Liburu batetik besteraeboluzionatu egiten zuen».Eredu onak edo baztergarriakSegidan hizkuntzaren gaia atera du: «Europakohizkuntza gutxituen inguruan izugarrizkoinformazioa jarri zuen eskura. Hasi herrialdebaltikoetatik... Israel, Irlanda, Txekia... Eredubatzuk imitagarriak iruditzen zitzaizkion, etabeste batzuk baztergarriak». Txillardegik«bazekien» zeinen garrantzitsua den hizkuntzabaten etorkizunerako haren «estandarizazioa etabatasuna». Hain zuzen, bera izan zen lehena«gramatika baten oinarriak» ezartzen: « Horixezen gero euskara batuak hartu zuen bidea. Berabezalakorik gabe, batua beranduago iritsikozatekeen».Azken urteetan, aldiz, «prosodiarekin» kezkatutazegoela adierazi du Arrietak: «Espainoltzen etafrantsesten ari garela prosodikoki... Melodiarenusaina galtzen ari ote garen...».Politikagintzan ere «bide urratzailea» izan zen,Mendigurenen aburuz: «Baina berak politikahelburu baterako bideratzen zuen. Uste dutegundoko eredua dela bizi osoa aulki bateaneserita pasatzen duen politikari errepikatzaileenaurrean». Arrietak uste du «politikarigarrantzitsua» izan zela, «estandarra» ez zelako:«Batzuetan, momentu hartan integratuta zegoentaldearekin eztabaidatu eta hautsi izan zuen. JonJuaristik, adibidez, nor aipatzen du euskalabertzaletasunari buruzko bere lanetan?Txillardegi. Juaristik badakielako hizkuntzanardazturiko abertzaletasuna oso inportanteadela».Transmisioari ematen zion garrantzia. EtaMendiguren beldur da ez ote den horretan hutsegin: «Badago belaunaldi bat Txillardegi edogarai batean euskalgintzan parte hartu dutenenmundua ezagutzen ez duena, zoritxarrez.Ikuspegi historikoa edukitzea falta zaigu». Etatransmisioa ez hausteko, ideia bat plazaratu duArrietak: «Zeinen interesgarria eta beharrezkoaden Txillardegiren obra jasoko zukeen fundaziobat edukitzea. Bilgune bat ikertzeko, eta geroaztertutakoa zabaldu ahal izateko. Horrelakozerbait amestuko luke». Pertsonakonprometituak, libreak.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaLanbide Heziketako zentrobat ireki dute ikastolekBilbon, euskara xede duenaAzarotik, informatika, komunikazio, kirol eta jarduerafisikoko goi eta erdi mailako zikloak eskaintzen dituBerria2012/01/20Harrobia Fundazioak Ikastolen LanbideHeziketarako Harrobia izeneko zentroainauguratu zuen atzo Bilboko San Frantziskoauzoan. Helburu nagusietako bat hainbattitulazio euskaraz ematea dela adierazi zuenJ u a n C a r l o s G o m e z f u n d a z i o k olehendakariak. «Lanbide Heziketan osoeskaintza urria izan da euskarazkoformakuntzan. Baina hizkuntza jendarteannormalizatzeko nahitaezko elementua daLanbide Heziketa euskaraz eskaintzea».Baina urteek aurrera egin ahala kopuru horihanditzea espero dute. Era berean, formazioez arautuari dagokionez, ikasturte osoanantolatutako ikastaroetan 500 bat pertsonakparte hartzea espero dute.Zentroak hainbat titulazio eskaintzen ditu:erdi mailako zikloak informatika zeinkomunikazio arloetan, eta goi mailako zikloakjarduera fisikoan eta kiroletan. Hala ere,datorren ikasturterako eskaintza handitzekoborondatea dute. Arreta zerbitzu soziokulturalaeta marketin zein merkataritzaikasketak dira aurrera begira dituztenerronkak.Atzo ireki zuten modu ofizialean LH zentroa.Egitasmoak, ordea, ibilbide luzea izan du.2006an hasi ziren eraikitzeko obrak. Urteetanegindako lanari esker eta izandako arazoeiaurre eginez, azaroan lortu zuten aurrenekoikasturtea martxan jartzea. «Asko kostatuzaigu proiektua aurrera ateratzea, baina pozikgaude», esan zuen Gomezek.Euskara xede garrantzitsua bada ere,proiektuak baditu beste zenbait jomuga.Erronka horietako bat da «LH integrala»txertatzea. Horrekin batera, ikastolen ereduparte hartzailea enpresa mundura zabaltzekoborondatea ere badu.Fundazioa Bizkaiko zazpi ikastolak osatzendute, eta egun ehun ikasle baino gehiago ditu.Zentroak 6.400 metro koadroko azaleradauka. Proiektua burutzeko sei milioi eurokoinbertsioa egin dute, eta %25 Bizkaiko ForuAldundiak ordaindu du. Gainerako kopurua,berriz, Harrobia Fundazioa osatzen dutenikastolek jarri dute. Bilboko Udalak, bestalde,ikastetxea dagoen ingurua berreskuratzekosustapen politikaren barnean, eraikina eginden orubea eskaini zuen.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaIribasi egotzi dioteagirietan euskaraezkutatzeaBerria2012/01/21Nafarroako Hezkuntza kontseilariak hala erabakita, ikastetxeek bereizi eginbeharko dituzte euskara eta gaztelania paperetanEuskara «ezkutatzeko eta desagerrarazteko»Nafarroako Hezkuntza kontseilari JoseIribasek egindako beste urrats baten moduan.Hala ikusi dute EILAS sindikatuak etaSortzen-Ikasbatuaz elkarteak departamentukoeta haren menpe dauden zentroetako —tartean, ikastetxeak— agiriak, txostenak,ziurtagirik, errotulazioak eta bestelakojakinarazpenak euskaraz eta gaztelaniaz ezegoteko Iribasek onartu duen dekretua.Hemendik aurrera agiriak bereizita egonbeharko dira, batetik euskaraz eta bestetikgaztelaniaz. Soilik «baldintza berezietan etakontseilariak aginduta» egongo dira bi eletan.Martxoak 31 baino lehen hasi beharko diraikastetxeak araua betetzen.Orain arte ikastetxeek nahi bezala eginzitzaketen agiriak eta jakinarazpenak: elebitan edo bereizita. «Baina beharrezkoikusten genuen departamentuan euskararenerabileraren inguruan irizpide komun batezartzea.Hori erabakitzea kontseilariari dagokio, eta ezikastetxeei», defendatu du Iribasek. Gainera,nabarmendu du neurria indarrean jartzeak ezduela kostu ekonomikorik eragingo.Hori ukatu du Sortzen-Ikastabatuaz-ekoNestor Salaberriak. «Gaur [atzo]departamentuan egon naiz, eta hangolangileek beraiek esan didate bi eleko euskarriberriak prest zituztela. Beraz, kostua izangoduela neurriak. Hori ezin da zalantzan jarri».Salaberriak argi du Iribasek zergatik hartuduen halako erabakia: «Kontseilariaaurrematrikulazio kanpainan dago.Horregatik hartu du erabakia une honetan.Euskara eta euskarazko ikastetxeak ikusezinegin nahi ditu, azken batean, bazterreanutzi».«Inposatutako» halako erabakien aurkaerantzunak «argia» izan behar duela esan duSalaberriak. «Erantzunik onena haurrak Dereduan matrikulatzea da. Hori egitera deitunahi ditugu gurasoak».EILASek atzera egiteko eskatu dio Iribasi.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila«Euskara ikusezin egiteko beste estrategia batda, eta horretan ez jarraitzea galdegin nahidiogu. Onar dezala agiriak, errotulazioak etabestelakoak bi eletan egotea», salatu du.Sindikatuak onartu du 29/2003 dekretuakbide ematen diola Iribasek hartutakoerabakiari. Izan ere, jakinarazpenak bereizitaegiteko aukera jasotzen zuen. «Baina zentzuaerabili, eta ez zuten egiten.Alberto Catalan departamentura iritsi zenean,ordea, guztia aldatzen hasi zen. Harkeuskarazkoak eta gaztelaniakoak bereiztekogomendioa eman zien langileei. Bainabadirudi ez zutela egin, eta azkeneaninposatuta egin behar izan dute».Iribasen erabakia salatu du, halaber, BildukoAitziber Sarasolak, eta nabarmendu du«kezka eta ondoeza» eragin duela D eredukoikastetxeetan. Hala, kontseilariaren agerraldiaeskatu du Bilduk, azalpenak eman ditzan.Ezkerraren eskariaNafarroako hezkuntza sisteman euskarakduen egoera aztertze aldera, parlamentuanbatzorde bat osatzea proposatu du Ezkerrak.«Gure nahia da lurralde osoan izateaeuskaraz ikasteko aukera sare publikoan», dioTxema Mauleon parlamentariak.Mauleonek hori nola egingo litzatekeenzehaztu du. «Jendearen berdintasun etaaskatasun eskubideak bermatuko genituzke.Kontua ez da zerbait inposatzea, baizik etaNafarroa osoko gurasoek eskubidea izateaseme-alabak nahi duten ereduanmatrikulatzeko».S i n d i k atuekin, g u r a s o e l k a r t e e k i n ,irakasleekin, eta abarrekin bilduko litzatekebatzorde hori. «Ahalik eta adostasun sozial etapolitiko handiena lortu behar dugu euskarakhezkuntzan izan behar duen rolareninguruan».D EREDUAREN ALDE EGIN DUNIZE-KOtsailaren 6an Haur eta LehenHezkuntzan hasiko den aurrematrikulaziokanpainaren atarian, sare publikoko Dereduaren alde egin du NIZEk, NafarroakoIkastetxeetako Zuzendarien Elkarteak.Publikoa ez ezik kalitatezko hezkuntza erebadela azpimarratu du NIZEko zuzendariIñaki Anduezak, bai eta eleaniztuna ere,euskaratik abiatuta. Nafarroako D ereduko59 ikastetxe publikok egiten dute batNIZEn. Haur eta Lehen Hezkuntzako8.000 ikasle dituzte.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaLetonia-Nafarroa-Txillardegi2001ean Adios herriko (orduan Adiotzdeitu behar genion euskaraz, geroragaztelerazkoaren parekoa erabiltzea onartudu Euskaltzaindiak) galdeketaren albisteae g i n n u e n , E u s k a l Te l e b i s t a k oalbistegietan. Uxue Barkos nuen editore,lanbide honetan konfiantza handienetakoaeman didan pertsona, beti zorrotz, betieuskaltzale.Azken orduan agindu zidan Izarbeibarkoudalerri haren berri ematea. Herria eremuez-euskaldunetik mistoan sartzea bozkatuzutela uste dut (marka da interneten denaei dagoen garaian duela hamar urtekoalbisterik ezin topatzea. Baina Egunkariarenabsoluzio eta guzti, 1991-2003 artekoartxibo bikain hori desagertuta dago,liburutegi osoa erreta Iñigo Aranbarrikesan bezala). Kontua da, euskararenaldekoek irabazi egin zutela. Ez dakit zelaneman nuen albistea, baina gauzap o s i t i b o t z a t h a r t u g e n u e l a b a i .B i h a r a m u n e a n , G a r a - k b e s t e l a k oirakurketa egiten zuen: eskubideak ez dirabozkatzen. Hau da, gehiengoaren iritziaeremu ez-euskaldunean geratzea balitz ere,euskaldunek eskubideak izaten jarraitukolukete. Hau da, gehiengoak ez daukagutxiengoari eskubideak ukatzerik.Horixe ekarri dit gogora egunotanLetoniako kazetari adiskide bateke s a n d a k o a k , e t a N a f a r r o a k oLegebiltzarrean gertatu denak (eremu ezeu s k a l d u n a m i s t o b i h u r t z e k oproposamenari PSNk emandako ezetzak,PP eta UPNrekin batera). Txillardegizenak aspaldi adierazi zuen herrialdebaltikoetako bidea, independentzia lortuIritzia2012/01/22eta hizkuntzagaldu zuenIrlandaren aurretik(hori Euskal Herrikoparadoxa: euskarake s t a t u a / i n d e p e n d e n t z i a b e h a r d ubizitzeko, baina independentziakerdaldunak —ere— beharko ditu, balizkogaldeketan gehiengoa izateko). Estatubaltikoetako errealitatea, Letoniakoa batezere, ondoen ezagutzen dutenetakoa daAsier Blas, eta ñabardura eta kritika ugariegin dizkio eredu horri.Aski interesgarria da Blasen blogeanbarneratzea, hizkuntza normalizatzekoereduaren —eta balizko independentziaeta estatua eratzeari buruzko— porrotarenberri izateko. Datu soil bat: duela hogeiurte independentzia lortu zuenean 2,6milioi herritar zituen Letoniak, egun ez dabi milioira iristen. «Biztanleen % 25 bainogehiago galdu ditu, gerra gogor etalazgarria sufritu duen herrialde batendatuak dira» argitu izan du Blasek.Te s t u i n g u r u h o r i a h a z t u g a b e ,

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilahizkuntzaren auzia berriz ere hizpidedaukate Letonian. Eta errusiera ofizialtzeaeskatzen duen erreferenduma egingo duteotsailaren 18an. Errusieraren aurkakoneurriak gogortu ahala, eslaviar jatorrikoherritarrak antolatu eta erreferendumarenaldeko 187 mila sinadura lortu zituzten.Letoniako zentsuaren %10ak (154 milalagunek) erreferendum eskaera eginezgero, hala egin behar da.Ostiralean Auzitegi Gorenak galdeketaberretsi zuen, eta atzera bota eskuineko bialderdiren eskaera, bertan behera gerazedin. Ez dago zalantza askorik emaitzariburuz: zentsuaren erdiaren botoak beharkolituzkete errusieraren aldekoek.Biztanleen ehuneko berrogei inguruk dutee s l a v i a r j a t o r r i a , b a i n a e h u n e k ohamabostek ez dauka herritartasunik (boteeskubiderik ere ez, beraz), besteak besteletonieraz ez dakitelako. Hala ere,letonieraz bikain dakiten milakaherritarren aurkako arrazakeriaren berrieman izan du Asier Blasek sarritan,eslaviar jatorria izan edo ezkerrekoalderdietan (gehienetan bat datoz)aritzeagatik.Bestelako politikak egon dira Lituanian,baita errusiar jatorriko biztanle askodituen Estonian ere. Txillardegiren sokakmerezi du jarraipenik, Baltikoko, Irlandakoeta beste herrietako arrakasta eta porrotenberri izateko. Baina hizkuntza-eskubideaketa herritarren borondatea ere aintzathartu beharko lirateke.Duela 25 urte euskal eremuan sarturikoudalerri batzuetan zegoen euskaldunkopurutik gora daukate gaur eremu ezeuskaldunekozenbait udalerrik. Etaparlamentuek edo udalbatzek dena erabakiordez, herritarrei hitza ematea ez daesperientzia txarra, norbere herria nonkokatu erabakitzeko.Urtzi UrrutikoetxeaD EREDUA ALDARRI, FESTAGIROANErmitaberri ikastetxe publikoak eta gurasoelkarteak antolatuta, D ereduaren aldekofesta egin zuten atzo Burlatan (Nafarroa).Bertan, Nafarroako guraso guztiek semealabakeredu horretan matrikulatzeko duteneskubidea aldarrikatu zuten, besteak beste.Jai giroan egin zuten aldarrikapena guraso,ikasle eta irakasleek, egitarau betea prestbaitzuten horretarako. Haurrentzakotailerrak, txistorra eta txokolate jatea etaburuhandien kalejira izan ziren, besteakbeste, goiz osoan.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaLodosako ikastola larridago, eta IkastolenElkarteak dirua biltzekokanpaina bat hasi duBerria2012/01/24Ostegunean hasiko da kanpaina ikastoletan, eta, hortik aurrera, edonork izangodu dirua emateko aukera«Muturreko gabezia ekonomikoan».Halaxe dago Lodosako Ibaialde ikastola(Nafarroa). Urte hauetan, Nafarroakoikastolak aritu dira hari laguntzen.«Isilean, lan handia egin da. Bainaelkartasun kutxa amaitua dago», dio PelloMariñelarenak, Nafarroako ikastolenzuzendariak.Egoeraren larritasuna ikusita, IkastolenElkarteak laguntza kanpaina bat jarri duabian. Ekimen horren lehen urratsaIkastolen Elkarteak berak egingo du,ostegunean, Euro bat, marrazki bategitasmoaren bidez. Egun horretan,ikastoletako ikasle bakoitzak euro batekoekarpena egingo du Ibaialde ikastolarenalde.Gainera, elkartasun keinu moduan,marrazkiak egingo dituzte, Lodosakoikastolaren egoeraren larritasuna azalduz.Kontu korronte bat ere jarri dute, nahiduenak ekarpena egin dezan.«Erantzun aktibo eta eraginkor bat emanbehar dugu, inposizio eta eragozpenenaurrean», nabarmendu du Koldo Tellituk,Ikastolen Elkarteko lehendakariak.Kanpaina atzo aurkeztu zuten, etaMariñelarenarekin eta Telliturekin bateraizan zen Seaskako lehendari Paxkal Indo.Ibaialdek Lodosa, Sartaguda eta ingurukoherriei ematen die zerbitzua, eta 74 ikasleditu.Egun, ikastetxea eraiki ahal izateko obrenmailegua ordaintzen ari da: 70.000 eurourtean. Gainera, itundu gabeko biikasgelaren kostua hartu behar du beregain. Urtero, 100.000 euro ingurukokostua dute bi ikasgela horiek. Horrekataka zailean jartzen du.Mariñelarenak argi du non dagoenIbaialderen egoera ekonomikoarenjatorria: «Nafarroako Gobernuak ikastoleiinposatutako finantzaketa ereduan dagoarazoa. Itunak ez dira nahikoa gastu

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaarruntari eusteko, eta defizita metatuegiten da. Hori gertatu zaio, zoritxarrez,Ibaialderi».dituzten gurasoen ahaleginari eskermantentzen da han gure hizkuntza».Ikastola horien lana ere aitortu dute.Orain arte, gainera, Eusko Jaurlaritzatiketa Espainiako Gobernutik ere jasotzenzituzten laguntzak.«Gaur egun, ordea, amaitu dira jatorrihorretako ekarpenak. Elkartasunarenbidea geratzen da soil-soilik», azaldu duMariñelarenak.Nafarroako Gobernuaren jarrerarekin osokritiko da Tellitu. «Nafarroan, familiaasko daude ikastolen aldeko hautuaegiteko prest.Foru administrazioak, ordea, oztopatuegin nahi du joera hori. Horregatikukatzen die ikastolei finantzaketa egokia».Hori «diskriminazioa» dela salatu du.«Lurraldeko inguru batzuetan euskarazhezteko bidea ematen du, eta bestebatzuetan, berriz, ukatu egin du.Izan ere, ikastolak dira aukera horieskaintzen duten bakarrak. Gurasoekseme-alaben ikastetxea aukeratzeko duteneskubidea ere urratzen du NafarroakoGobernuak. Hori oso larria da».Hori dela eta, erantzun «baikor, eraginkoreta aktibo bat» emateko beharradefendatu du Tellituk.Aurrematrikulazio kanpainaDatorren astean hasiko da 0 eta 3 urtebitarteko haurren aurrematrikulaziokanpaina Hegoaldean. Urtarrilaren 30etikotsailaren 10era izango da Araban,Bizkaian eta Gipuzkoan, eta otsailaren6tik 13ra Nafarroan.Ikastolek Konfiantzan, Ikastola hartu dutekanpainarako lelo moduan. Ikastolenaldeko apustua egitera deitu dituztegurasoak.«Krisi eta nora ez garai honetanziurtasunaren alde egin dezatela, kalitatekontrastatuaren alde, ikastolensendotasunaren alde», nabarmendu dute.«Arazoak dituzten ikastoletakoek jakinbehar dute guk eskainiko diegula beharduten elkartasuna eta arreta.Seme-alabak ikastetxe horietara eramaten

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaAkademiak irakaslepostuak kentzea onartutaEEPk hondoa jo duela dioIkas-BikBerria2012/01/25Ikas-Bik uste du Parisek eskola publiko elebidunari muzin egin diola; herrizherriko kanpaina bultzatuko duIkas-Bi eskola publikoko gurasoenelkarteak itsasontzi bat hautatu dusinbolikoki haren haserrea plazaratzeko.I t s a s o n t z i a r e n p a r a b o l a b a l i a t u z ,Frantziako Hezkuntza Ministerioak eskolapubliko elebiduna zorabiatzen duelajakinarazi zuen Thierry Delobel Ikas-Bikopresidenteak.kenduko dituen heldu den eskola sartzean.Hala ere, murrizketa bakar bat ez dutelaonartuko jakinarazi zuen Delobelek atzokoagerraldian. «Murrizketa dagoen eskolao r o t a n p r o t e s t a e g i n e n d u g u » .I r a k a s k u n t z a e l e b i d u n a g a r a t z e k oe n g a i a m e n d u a h a r t u b a z u e n e r e,Frantziako Hezkuntzak baliabideakmurrizten ditu. Akademia ikuskariak erranzuen onartuko zuela irakaskuntzaelebiduna garatzea, baina frantsesezkol a n p o s t u e t a t i k h a r t u z e u s k a r a z k olanpostuak betetzeko.M i x e l E s t e b a n I k a s - B i k okoordinatzailearen iritziz, politika horiezin da horrela garatu. Familiaren barruaneuskararen transmisioa eten delaazpimarratu zuen.Eskola publiko elebidunarekin batera,Euskararen Erakunde Publikoarenhizkuntza politikak ura hartu etahondoratzeko bidean dagoela azaldu zuen.Azkenik, Ikas-Bik unamak askatu eta urhandietan aritzeko prestasuna duelajakinarazi zuen.Paueko Akademia Ikuskaritzak ez duoraindik jakitera eman zenbat postu

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaH o r r e l a , g i z a r t e h a r r e m a n e t a r a k ohizkuntza frantsesa delarik, euskara eskolahizkuntza bihurtzen da kasurikhoberenean. Ikasgeletan haurrak metatuz,ezinezkoa bihurtzen da kalitatezkoeskaintza bermatzea.Gainera, legeak parekotasunera behartzenditu eskolak, frantses eta euskara orenkopuru berak eskainiz. Estebanek adierazizuen euskararen aldeko eragina lortu nahibada eskola elebidunean ere murgiltzeeredua indartu behar dela.Murgiltze eredua gela barruko erabileraramugatzen da, hala ere, eskola laguntzaileaketa langileak herriko etxeetako langileakdirelako.EEPk porrotHizkuntz politikaren bihotzean belaunaldigazteen euskalduntzea ezarri zuen EEPklehentasun gisa. Eskola publikoa dagoenbaldintzetan, ikasleak metatuz eta irakaslepostuak kolokan jarriz, helburu horiezinezkoa dela azaldu zuen Delobelek.EEPko langileek tokiko errealitateaezagutu ez, eta urratsik ez delanabarmendu ondorioztatu zuen. «Ez dioterrua botatzen presidente berriari, bainahasieratik hartutako bide teknokratak honaekarri gaitu», adierazi zuen Max BrissonEEPko presidente ohiari zeharkakoerreferentzia eginez.Horren aitzinean, geldirik egoteko asmorikez duela azaldu zuen Ikas-Bik. Otsailetikapirila bukaera arte gurasoen artekobilkurak antolatuko ditu Ikas-Bik, herrizherri.«Ez du balio teknokrata batek plangintzaaurkeztea irakasle bati; gurasoek dutenesperientziaren lekukotasuna eman behardiete guraso berriei».Ikas-Bik uste du guraso berriei informaziozuzena emanez gero gela eta eskolaelebidun berriak sortzeko aukera dagoela.A l d i z , p r o z e d u r a a l d a t u b e h a r k olitzatekeela dio.Izan ere, gaur egun irakasle xume batekeragotz dezake eskola elebidun batirekitzea. Eskaintza orokortzea litzatekeaterabidea, baina horretarako EEPkjorratu beharko luke bidea.Anartean, ama eskoletan «murgiltze»eredua «esperimentazio» gisa baliatzekoaukera indartzea eskatzen du Ikas-Bik.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaDenda handien hizkuntzabetekizunak baliogabetzekotestua, prestBerria2012/01/25Euskaraz bizitzeko nahiari eutsi eta kontsumo harremanakeuskaraz izateko eskatu du KontseiluakEuskaldunei euskaraz kasu egiten ez dietenAraba, Bizkai eta Gipuzkoako saltoki handieke z d u t e i s u n i k o r d a i n d u b e h a rk o.Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen estatutuakoinarrizko hizkuntza betekizunak ezarrizituen, baita horiek ez betetzeagatik ordaindubeharreko zigorrak ere.Eusko Legebiltzarrak, ordea, legea aldatukodu hizkuntza betekizun horiek zigortuak izanez daitezen. Kontsumo Batzordeak oniritziaeman dio PSEk aurkeztu zuen testuari, PPreneta UPDren babesarekin. Horrenbestez,osoko bilkurak bozkatuko duen proposamenaprest dago.Dena den, babesa eman dioten bialderdietako ordezkariek zenbait kritika egindizkiote. Hizkuntza betekizunak ere kentzeko«ausardia» falta izan zaiola leporatu dio IñakiOiarzabal PPko legebiltzarkideak. GorkaManeiro UPDko kideak «beldur handiegia etakonplexu asko» izatea egotzi dio PSEkogobernuari.Zigorrak kentzeko asmoa kritikatzeaz gain,legea aldatzeko hartutako bidearen aurka erej o d u G a r b i ñ e M e n d i z a b a l E A J k olegebiltzarkideak. Hain zuzen ere, aldaketalegebiltzarreko taldeak proposatu duelagogorarazi du, eta ez Eusko Jaurlaritzak legeproposamen baten bitartez: «Parte hartzeasaihestu nahi dute».Bestetik, aldaketa gezurretan oinarritu dutelanabarmendu du Mikel Basabe Aralarrekolegebiltzarkideak. «Aldaketaren gobernuakaldaketa dakarkigu PPren eskutik eta UPDrenitzaletik».Erabileraren aldeko deiaVicente Reyes PSEko kideak uste du legealdaketarekin «oinarrizko adostasuna»berreskuratuko dela. Adostasun hori hautsiizana leporatu dio Ibarretxeren gobernuari.Kontsumitzaileen estatutuaren aldaketak«babesgabetasuna» ekarri arren, euskarazbizitzeko nahiari eutsi eta kontsumoharremanak euskaraz egiteko deia egin duEuskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak.«Euskaraz bizitzeko hautu tinkoari eskerlortuko dugu gero eta enpresa edo saltokigehiagok gure eskubideak bermatzea».

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaEsan Erran isildu arren,'Pulunpe' aldizkariakaurrera jarraituko duNafarroako Anue, Atetz, Basaburua, Imotz, Odieta etaUltzama ibarretan banatzen da hileroEgoera ekonomikoak bultzatuta, aurrekoostiralean Nafarroako Esan Erran irratiakisildu behar izan zuen, halabeharrez. Ametzakultur elkarteak, ordea, ez du etsi euskarazkokomunikabideak herritarrei zabaltzekoasmoarekin. Eta Pulunpe euskarazkoaldizkaria egiten jarraituko du, azkeneko 20urteetan bezala.Berria2012/01/25«Gogorra da gure eskualdeko ahotsa ezentzutea uhinetan», dio Pulunpe aldizkarikokoordinatzaile Arantxa Puignauk. «Irratikoesatariarekin lana estua izan da, eta irratiarenitxierak gauzak beste modu batean egiterabultzatuko gaitu. Ez gaude irratia isiltzearekinkonforme, eta irratiari beste ate batzukzabalduko dizkiogu». Pulunpe aldizkariahonako ibar hauetan banatzen da: Anue,Atetz, Basaburua, Imotz, Odieta eta Ultzama.«Gure xedea herri bakoitzeko etxe bakoitzeansartzea izan da, aldizkaria sortu genuenetik,eta hala egiten dugu», dio Puignauk. Herri etaibar horietan gertatzen direnak jasotzensaiatzen dira. «Herritarrek hurbil sentitukoduten aldizkaria egin nahi dugu, eta,horretarako, haiei protagonismoa ematea etahori euskaraz egitea da gure helburugarrantzitsuena».Aldizkariak Atetz, Basaburu, Imotz etaOdietako udalen babesa du, eta Ametzakultur elkarteko 220 bazkideena ere bai.«Pulunpe, egun dituen baldintzak kontuanhartuz, ez dago arriskuan».Euskarazko aldizkariak, ordea, NafarroakoGobernutik ez du sosik jasotzen. «NafarroakoGobernuko agintariek euskarari diotengorrotoa ulertezina da. Argi dago ito nahigaituztela eta isilarazi».Nafarroako euskarazko komunikabideakohituta daude baldintza kaxkarretan bizirik

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilairauten, «zoritxarrez». Egoera horrekelkarlanean sakontzera eramaten dituPulunpe eta beste proiektu batzuk.«Aldizkariekin bakarrik ez, euskarazkohedabide eta kultur taldeekin ere bai. Egoerahonek guztiengan izanen ditu ondorioak, eta,seguruenik, une hau ezin egokiagoa izandaiteke guztiak elkartzeko eta norabideberean jartzeko». Indarrak metatu eta bideberean jartzen saiatu beharko dutela uste dualdizkariko kideak.1992. urtean Pulunpe aldizkariaren lehenzenbakia kaleratu zuteneko erronka berarekinjarraitzeko asmoa dute: «Hotsa atera baietz!».Maitane Burusko. Esan Erran irratiko esataria«UPN-PSN gobernuaren gorrotoak eraman gaitu gaudenlekura»Zein izan da Esan Erran irratia itzaltzearen arrazoia?Erabaki politiko baten ondoriozko arrazoi ekonomikoa izan da. Ez da borondatez etagogo onez hartu dugun erabakia. Egoera larrietan erabaki larriak hartu behar izatendira, eta oraingoan behartuta ikusi dugu geure burua irratia, oraingoz, isiltzeko.Besteak beste, Nafarroako Gobernuak diru laguntzak desagerraraztearen ondorioz.Kolpe latza izan da; orain arte arrastaka, oztopoak gainditzen, estu eta larri ibili gara,baina irauteko lanetan eta sinesten genuen horretan indar eta ilusio guztia jarriz.Itzultzeko aukerarik ba al dago?UPN eta PSNren gobernuak eraman gaitu gauden lekura, beren harrokeriak,gorrotoak eta ezjakintasunak, alegia. Baina, egunen batean gauzak aldatukodirelakoan gaude, esperantza ez omen da sekula galdu behar. Aldizkariak gureetxeetara iristen jarraituko du, eta uhinak guztion artean berreskuratuko ditugu.Horretarako, orain dugun aukera bakarra auzolana da. Hasi gara mugitzen,lantaldeak osatzen, irratian ahotsa jartzeko jendea antolatzen...Zer baldintza beharko lirateke normaltasunez irratia itzultzeko?Euskaraz ari garen hedabideontzat normaltasuna euskararen normalizazioak ekarrikodu. Herri honetan gure hizkuntzan bizitzerik ez dagoen bitartean zaila izanen dadena.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaD ereduaren onuragoraipatu dute Nafarroakohainbat udalekBerria2012/01/26Haurrak euskarazko hezkuntza ereduan aurrematrikulatzekokanpaina bat aurkeztu dute erakundeekzituzten.Hauexek dira kanpainaren bultzatzaileak:N a f a r ro a k o h a m a s e i u d a l ( A g o i t z ,Antsoain, Aranguren, Atarrabia, Barañain,Baztan, Berriobeiti, Berriozar, Bidaurreta,Burlata, Esteribar, Etxauri, Gares, Uharte,Oltzako Zendea eta Orkoien); Aezkoako,Erronkariko eta Zaraitzuko BatzordeNagusia; Zizur Nagusiko KulturP a t r o n a t u a k ; e t a S a k a n a k oMankomunitatea.D ereduak euskaraz eta gaztelaniazikasteko aukera ematen duela nabarmendudute, bi hizkuntzak ikasten direla. Eredueleaniztuna dela azpimarratu dute, eraberean, atzerriko hizkuntzak ikasteko«oinarri sendoa» ematen duelako.2012-2013ko ikasturtean Nafarroanlehenengo aldiz matrikulatuko direnhaurren gurasoek D eredua aukeratudezaten sustatzeko, kanpaina bat jarri duteabian. Fidel Arakama Garesko alkateak,Unai Lako Agoizko alkateak eta MariaTeresa Garatea Arangurengo alkateordeakatzo Artikako Kultur Etxean emandakoprentsaurreko batean hezkuntza eredueleaniztunak dituen onurak goraipatuHiru hizkuntza ikasteko aukera emateakbatere hizkuntzarik ez baztertzeabermatzen duela adierazi dute. «Mundukoedozein hizkuntzarekiko zabaldutakoeredua».D ereduak 30 urteko esperientzia etaibilbidea duenez, haren kalitatea«bermatua» dagoela adierazi dute. Horrezgain, nabarmendu dute hainbatikerketarekin frogatu dela abantaila anitzdituela euskarazko irakaskuntzak.Ikerketa horien arabera, D ereduko

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaikasleek ezagutza gaitasunak garatuagoakdituzte, eta hirugarren edo laugarrenhizkuntza bat ikasteko erraztasunhandiagoa, A eta B ereduko ikasleekinalderatuz gero. Ikerketek diote haurrekerrendimendu eta emaitza hobeakd i t u z t e l a , k o m u n i t a t e e n a r t e k ointegraziorako bide dela etaetorkizunerako lan aukera zabalagoaeskaintzen duela.Kanpaina ahalik eta gehien hedatu ahalizateko ohiko publizitate euskarriak —kartelak eta argibide liburuxkak—erabiliko dituztela azaldu duteprentsaurrekoan. Hamaiketakoa eramatekopoltsak ere banatuko dituzte opari gisa.Nafarroako ikastetxeetan aurrematrikulaegiteko epea otsailaren 6tik 13ra bitarteegongo da zabalik.«Dortokaren egonkortasuna»D formako oskola duen betaurrekodundortoka bat aukeratu dute kanpainarenirudi gisa. Esoporen Erbia eta dortokaalegiako protagonistak zituen ezaugarriakD e r e d u a r e k i n a l d e r a t u d i t u z t esustatzaileek.Hala, «egonkortasuna, ir motasuna,segurtasuna, esperientzia, etxearekikoharremana eta lasaitasuna» izango dirakanpainaren ezaugarriak.Hezkuntza eredua egun batetik besteraaukeratzen ez denez, 2 urteko haurrengurasoengana ere joko dute, hurrengoikasturtera begira beren haurrak Dereduan matrikula ditzaten.Haiei informazioa emateaz gain, neurgailubat oparituko diete, seme-alaben altueraneurtzearekin batera hizkuntza batbereganatzeko prozesua neurtzeko.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaEtorkizunaospatzeko bestaBerria2012/01/27Otsailaren 5ean jaialdi bat eginen dute Lodosako Ibaialdeikastolako kideek, egoera ekonomiko larria arintzeko. Jasotakoelkartasuna eskertu dute; hainbat irakaslek lau hilabete egin dute kobratuAurrera jarraitu. Lodosako (Nafarroa) Ibaialdeikastolako gurasoek eta irakasleek bertzerik ezdute nahi. Eta halaxe azpimarratu dute.Ikastolan bertan bat egin dute. Egungoek, baieta duela 25 urte ikastola sortu zutenekoek ere.Mende laurdenean bidean harri anitz aurkitudutela azpimarratu dute, baina beti egin dutelaaurrera bide horretan. Eta oraingoan erelortuko dutela zalantzarik ez dute. «Ikastolaezin da itxi». Zentroko aurreneko presidenteLuis Miguel Martinezenak dira hitzak.Otsailaren 5ean besta eginen dute Sartagudan(Nafarroa). Orain artekoa eta, batez ere,etorkizuna ospatzeko asmoz.Biziki zaila da oraingo garaia Ibaialdekoguztientzat. Egoera ekonomiko larriak anitzestutu ditu gurasoak eta langileak. 53 familiakosatzen dute eskola, eta eskualde osoko 73ikasle dituzte. Bederatzi irakasle eta idazkariadaude lantaldean, eta haietako bakar batek ereez du jaso azken lau hilabeteotan jasobeharreko soldata osoa. Haietako lauzpabost,gainera, esku hutsik gelditu dira. Haienlanpostuak hitzartuta ez daudenez, sosik ezdute kobratu.«Une zail asko izan ditugu, baina oraingoa,benetan, oso-oso larria da». Arantxa Arizekerran ditu hitzok. Haur Hezkuntzakohirugarren mailako irakaslea da. Hura da lauhilabetez deus kobratu ez duten irakasleetakobat. Iruñe ondotik, Getzetik egiten du eguneroLodosara bidaia. «Ni duela hamalau urte hasinintzen ikastola honetan lanean; aurrera eginbehar dugu».Irakasleen ahalegina bereziki eskertu duikastolako egungo presidente AnaMendizabalek. «Haiei esker itzuli ahal izanzuten geletara gure haurrek urtarrilaren 9an».Gurasoek egin behar izaten dutena ere ez delamakala gaineratu du. Ahalegin ekonomikoa dagehienetan. «Jantokia gurasook ordaintzendugu, adibidez». Hemezortzi hilabete eta 12urte bitarteko neska-mutilak hartzen dituikastolak. 12 urte betetzen dituztenean,Lizarrako ikastolan jarraitzen dituzteDerrigorrezko Bigarren Hezkuntzakoikasketak. «Bidaia gurasook ordaintzen dugu».Babesa eskertu

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaAhalegina aipatu du Mendizabalek. Egungoegoera «zail, ezeroso eta larriari» aurre egitekoahalegina. Ahalegin horren ondorio da, hainzuzen ere, otsailaren 5erako ikastolako kideekprestatu duten besta. Bete berri duten mendelaurdena ospatu nahi dute, eta, aldi berean,tunela argitzen lagun dezakeen dirua bildu.Hogei egun eskasean antolatu dute jaialdia.«Euskal Herriko talde, elkarte eta abarrenerantzuna sekulakoa izan da; denentzakotokirik ez dugu, baina jendaurrean eskertu nahidugu denen aldetik jaso dugun babesa».Ikastolen Elkarteak atzo bertan Ibaialdeikastolaren alde egindako Euro bat, marrazkibat egitasmoa ere eskertu zuen, bai etaelkartasun kutxatik orain arte jasotakolaguntza ere.Txarangak, dantzak, bertsolariak, herribazkaria eta bertze izanen dira Sartagudan,otsailaren 5ean. Eguneko lehen ekitaldianabarmendu du, hala ere, Ibaialdeko egungozuzendari Iñigo Telleriak. «Omenaldia eginendiegu ikastola martxan jarri zuten gurasoei etairakasleei». Luis Miguel Martinez izan zenguraso horietako bat. 1986-87ko ikasturteanbost ikaslerekin jarri zen martxan ikastolaSartagudan. Lodosan, 1991n hasi zenMuskaria ikastolaren bidea. 2001-2002koikasturtean bat egin zuten, eta batasun horrenondorio da egungo Ibaialde ikastola.Martinezek berak, ikastolako aurrenekoirakasle izan zen Mari Paz Iturbek eta hasierahartako bost ikasleek jasoko dute otsailaren5eko omenaldia.Hasierako urte haiek gogora ekarri dituzteIturbek eta Martinezek. Orduan egin beharizan zuten lana. «Hemen ez baitzen euskarazegiten», erran du Iturbek. Bereziki gogoan duirakasleak 1987. urteko udan Azpeitia,Legazpi (Gipuzkoa) eta bertze hainbatherritako ikastoletako haur talde bat izan zelaherrian. «Hamabost egun egon ziren gurekin;oso garrantzitsua izan zen herrikojendearentzat haurrak euskaraz entzutea».Ikastolako bost ikasleentzat ere bai. Haietakobat zen Beatriz Martinez. Egun, Ibaialdeikastolako ikasle den 4 urteko mutiko batenama da. Ezin izan die malkoei eutsi. Iturbeizan zen haren lehendabiziko irakaslea, etautzitako arrastoa handia dela sumatzen zaio.«3 urterekin hasi ginen, eta gogoan dudangauza bakarra da Mari Paz beti egoten zelagurekin. Ikastolak euskara eman zigun, eta niresemeari gauza bera eman nahi diot», erran duMartinezek.Eremu ez-euskalduneanIkastolaren lanari esker, euskara jada ez daarrotz Lodosan, Sartagudan eta ingurukoherrietan. Ez, behintzat, lehen bezala. Horixeazpimarratu du Iturbek, baina argi utzi duurrats bakoitza egiteko lana gogorra izan dela.«Lautada gorrian loratu den kimua da euskara,haize hotz eta bortitzen artean». Kimuakfruituak eman dituela gaineratu du irakasleak,baina oraindik jarraitzen duela haize hotz etabortitzek inguratuta. 1986-87ko ikasturteansortu zuten ikastola, eta zentroak bezalamende laurdena bete berri duen euskararenlegea ekarri du gogora Iturbek. «Eremu ezeuskalduneanutzi gintuen lege horrek».

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaIbaialde ikastolako hasierako eta oraingokideek lanean jarraitu nahi dutelako bat egindute. Eta argi utzi dute zentroak kalitatezkoirakaskuntzarekin duen konpromisoari eutsidiola. Egungo egoerak otsailaren 6an hasikoden aurrematrikulazio kanpainan eraginikizanen duen beldur dira ikastolan.Kezkatzen ditu horrek. Eta horregatik ereantolatu dute Sartagudako besta. «Aurreraeginen dugula, eta kalitatezko hezkuntzaeskaintzen jarraituko dugula bermatu nahidiegu gurasoei; une honetan izan ditzaketenzalantzak uxatu», erran du Mendizabalek.Egungo gurasoek bat egin dute ikastolakopresidentearekin. Haien artean, BeatrizMartinezek. «Nafarroan gaude; euskara edukibehar dugu denok. Ikastola ez da itxiko»,azpimarratu du.Otsailaren 5a bitarte zer egin anitz duteIbaialdeko kide guztiek. Egun osoko bestabilakatu da hasieran 25. urteurrena lagunartean ospatzeko pentsatutako ekitaldia.Egoerak bultzatu ditu zentroko kideak bertzeurrats bat egitera. Asmo horretanSartagudako, Lodosako eta Andosillakoudalek emandako laguntza eskertu duikastolak. «Sartagudako Udalak herri osoaeskaini digu. Herriko azpiegitura guztiakerabiltzeko aukera eman digu. Lodosa etaAndosilla ere parte hartzen ari dira bestaprestatzeko lanetan».Ikastolan agerikoa da bestak piztu duena.Laguntza behar-beharrezkoa dute Ibaialden,eta dena ongi aterako dela bertzerik ez dutepentsatu nahi. «Hunkituta gaude denok»,aitortu du Mendizabalek.Hunkituta, besta egiteko, eta egungo egoeraestua atzean uzteko gogoz. 25 urtekoibilbidean oraingoa da inoiz bidean aurkituduten harririk handiena. Kostatzen ari zaieharen gainetik jauzi egitea. Otsailaren 5eanegingo duten bestak behar duten bultzadaemanen diela espero dute Ibaialde ikastolakokideek.Ibaialde ikastolak prestatutako bestan 300pertsona ariko dira lanean. Lodosako zentrokokideek osatu dute jada lantaldea. Hala ere,laguntzeko prest direnentzat ateak zabalikizanen dituztela azpimarratu dute.EHEk «eskola euskaldun etaburujabearen alde» egin duEuskal Herrian Euskaraz taldeakelkarretaratzea eginen du otsailaren 3anIruñean, Euskaraz bizi nahi dugulako,eskola euskaldun eta burujabea! lelopean.UPNren egoitzaren aurrean izanen da,19:00etan. AEK, Ikasle Abertzaleak etaSortzen Ikasbatuaz taldeen babesarekinaurkeztu du egitasmoa EHEk.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila«Ez dute kontuanhartzen hezkuntzari etaeuskarari egiten diegunekarpena»Berria2012/01/27Ikastolei ere eragin diete krisiak ekarritako murrizketek. Dena den, IkastolenElkarteko zuzendari Imanol Igeregik esan du ziur dela indartuta aterako direlaegoeratik.«Ezin gara erakundeen zain egon». Mezu argiaeman du Imanol Igeregik, Ikastolen Elkartekozuzendariak. Igeregi ziur da krisitik «indartuta»aterako direla ikastolak. Izan ere, aurreraegiteko lana «etengabea» da. Azken erabakia:elkartasun kutxa nazional bat sortzea. Osokritiko azaldu da Nafarroako Gobernuarenjokabidearekin.Hezkuntzatik. Kultura Sailean bi jaitsieranabarmen izango ditugu. Sarean duguneuskaltegirako dirua murriztu egin digute, etasoin hezkuntza eta euskara lotzen zituenproiekturako laguntza erabat kendu digute.Hezkuntza Sailean, berriz, 0-3 ziklorako dirua%10 murriztu digute. Gainera, oztopoarkitektonikoak kentzeko laguntza ere ezabatudute. Gero hor dago langileen soldaten kontua,2010etik izoztuta baitaude.0-3 urte bitarteko zikloko jaitsiera horikezkatzekoa da, ezta?Bai. Kontuan izan behar da haur bakoitzagatiklaguntza bat jasotzen dela. Horretarako, dirukopuru bat dago. Aurten, haur kopurua igo eginda. Hori gertatu denean, diru saila igo egin dute.Aurten, ordea, ez. Ondorioz, jaitsiera bat izanda.Nafarroan benetan da egoera larria.Nola eragiten diete ikastolei krisiaren ondoriozerakundeek egindako murrizketek?Eusko Jaurlaritzari dagokienez, guk bi sailetatikjasotzen ditugu diru laguntzak: Kulturatik etaEgoera larria egiturazkoa bihurtu da, eta horibenetan da kezkagarria. Horren atzean ez dagobakarrik arlo ekonomikoa, baita legala ere.Benetan kalte egiten diguna Euskararen Legeada. Eremu ez-euskaldunean euskarari egitenzaion aitortza hutsaren hurrena da, eta itunakhorren araberakoak dira. Euskararen Legea

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaeuskararen aurka aplikatzen dute. IkastolenElkarteak gero eta diru gehiago jarri behar dueremu ez-euskalduneko ikastola horiei eutsi ahalizateko. Bestela, desagertu egingo lirateke.Eremu horretan bost ikastola daude, eta kasuaskotan bideragarritasun plan zorrotzak jarribehar izan ditugu martxan.Seaskako ikastolak ere beti egon dira atakaestuan.Bai. Baina Seaskaren arazoak zorionekogertaera bategatik da: hazten ari dira ikastolakIparraldean. Azkenaldian, bi zabaldu diraurtero. Lizeo berri bat ere egiten ari dira, etalanbide heziketari ere erantzun nahi diote. Aldehorretatik, baikorrak izan behar dugu. Legea ezdago alde, baina instituzioen jarrera aldatzen arida pixkanaka. Baina bideratzen den dirua ez dahazkundearen adinakoa. Hor dago arazoa.Kasu askotan, gainera, eskatzen dena ez dadirua, baizik eta baliabideak: ikastola eraikitzekozorua uztea, esaterako. Legeak, ordea, horidebekatzen du. Alde horretatik, ikastola batzuenegoera zaila da. Beraz, han ere elkartasunarenbidea ari gara lantzen. Espero dezagun, denaden, Iparraldean halako arazo asko izateaetorkizunean ere.Krisi egoera ikusita, erakundeei zer eskatzendiezue?Hezkuntzan arazoa da erakundeek egiten duteninterpretazioa titulartasunaren araberakoa dela.Baliabideak behar baino eskasagoak dira, eta,batez ere, publikora bideratzen da. Ez dutekontuan hartzen ikastolek euskarari etairakaskuntzari egiten dioten ekarpena. Bestalde,guk halabeharrez izan behar dugu titulartasunpribatua. Baina titulartasuna soziala da.Hegoaldean guraso eta irakasleen koperatibabat gara. Etekin pribaturik lortzeko asmorik ezdugu gure jardunean. Iparraldean, aldiz, kulturelkarte moduan funtzionatzen dugu. Hor ere ezdago irabazi asmorik. Hori gure estatutuetanargi eta garbi jasotzen da. Baina hori kontuanhartzen ez duten arte, zaila da gurearen modukomugimendu bat ulertzea. Jaurlaritzariinterpretazio hori egitea eskatzen diogu, batezere. Nafarroako Gobernuari beste mezu bateman nahi diogu: euskara ez da haien etsaia.Nafarroako izaeraren parte bat dela ulertubehar dute. Iparraldean, berriz, izaten ari garentxanpa hori aprobetxatzeko laguntza eskatzendugu.Nola aterako da ikastolen mugimendua krisigarai honetatik?Gu beti izan gara ataka zailean, bainaerakundeen laguntzaz edo herriarenelkartasunarekin aurrera atera gara. Kasuhonetan ere, indartuta aterako gara. Lanarekin,sormenarekin eta elkartasunarekin aurreraegingo dugu. Ezin gara erakundeen zain egon.Adibidez, guk elkartasun kutxa nazional batsortu berri dugu. Hala, beste tresna bat izangodugu egoera zail honi aurre egiteko.103Ikastolen Elkartean dauden ikastetxeak.103 ikastola daude egun Ikastolen Elkartearen barruan: zortzi Araban, 24 Bizkaian, 29Gipuzkoan, hemeretzi Lapurdin, sei Nafarroa Beherean, hamabost Nafarroan eta biZuberoan. 50.400 ikasle dituzte, eta 4.300 irakasle.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila«Gutxi eta gaizkigastatzen da Nafarroaneuskararen alde»Kontseiluak salatu du administrazioak plangintzarik ezduela, eta, gainera, herritarren lana ito nahi duelaBerria2012/01/28Kontseiluak argi eta garbi erran duNafarroako Parlamentuko HezkuntzaBatzordeko kideen aurrean: «NafarroakoGobernuak gutxi eta gaizki gastatzen dueuskararen alde». Bilduk eskatuta egin duteagerraldia erakunde horretako arduradunPaul Bilbaok eta Iñaki Lasak. Aurtengo urtekoaurrekontuak aztertu dituzte, eta zenbakiekerrealitate argia islatzen dute haien ustez:euskararen normalizazioaren beharretatikhagitz urrun daudela aurrekontuak. Aregehiago, euskararen normalizazioarenkontrako hizkuntza politikaren ondorio diraaurrekontu horiek, Kontseiluaren ustez.Hizkuntza politika horrek, aldi berean,ondorio garbiak ditu, Bilbaok esan duenez:«Herritarron hizkuntza eskubideon urratzesistematikoa betikotu egiten du». Kontseilukoidazkari nagusiak azpimarratu du NafarroakoGobernuak hizkuntza plangintzarik ez duela.Baina ez hori bakarrik.Administrazioak egiten ez duena herritarrekbultzatzen dutenean ere, haien kontra egitendu Nafarroako Gobernuak, Kontseiluakazaldu duenez. «Herri ekimenez sortutakoproiektu estrategiko asko ekonomikoki itonahi ditu Nafarroako Gobernuaren hizkuntzapolitikak».Aurtengo aurrekontuek ematen dute egoerahorren adibiderik argiena. «Euskarazkohedabideentzako diru laguntzak % 100murriztu dira; helduen euskalduntzerako etaalfabetatzerako laguntzak, berriz, % 29»,erran du Bilbaok.Hedabideentzat euro bakar bat ere ez dagoaurtengo aurrekontuetan. Euskaltegientzat,berriz, 280.000 euro. Iaz, ia 394.400 eurokoaizan zen diru saila. Euskararen aldekokanpainetan ere nabarmena izan damurrizketa, % 21etik goitikoa. Iaz 70.000eurokoa izan zen diru saila, eta aurten,55.000koa.Murrizketa horiek azaltzeko, krisia aipatu izandu Nafarroako Gobernuak beti. Hori, halaere, «aitzakia hutsa» dela argi du Bilbaok.«Nafarroako aurtengo aurrekontua ez da ezta

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila%3 ere gutxitu iazkoarekin alderatuta;euskararen arloan gertatu den murrizketa,berriz, oso nabarmena izan da. Desorekaagerikoa da».politikak duen arazo bakarra. Plangintzarikezak ere etengabe ematen du nafarrenhizkuntza eskubideak urratzeko bidea, PaulBilbaok agerian utzi duenez. «Edozeinhizkuntza politikak hiru zutabe behar du izan:corpus juridikoa, plangintza eta bi horiekgaratzeko baliabideak». Nafarroan, hiruzutabeek huts egiten dute.Euskararen Legeak baldintzatzen duNafarroan hizkuntzaren corpus juridikoa.«Zonifikazio zitalak eragotzi egiten dueuskararen berezko garapena, eta herritarroneskubideak zapuztu egiten ditu».«Dirua xahutzeko makina»Desoreka agerikoa, eta kudeaketa, berriz,txarra. Euskararen alde dauden baliabideurriak ez baititu ongi erabiltzen NafarroakoGobernuak, Kontseiluko idazkari nagusiarenhitzetan. Euskarabidea erakundea bera daegoera horren adierazgarririk argiena: «Laueurotik hiru bere egiturari eusteko gastatzenditu; euro bakarra, beraz, euskalgintzalaguntzeko. Dirua xahutzeko makina bat daEuskarabidea».Erakunde horren aurtengo aurrekontua 2,3milioi eurotik goitikoa da. Horietatik ia 1,5langile gastuetarako dira, eta ia 188.000 euroohiko gastuetarako.Transferentzietarako, beraz, 580.000gelditzen dira. «Murrizketek arriskuan jartzendituzte herritar askoren lanarekin eta ahaleginekonomikoarekin bultzatutako motag u z t i e t a k o p ro i e k t u a k » , a z a l d u d uKontseiluak, Nafarroako ParlamentukoHezkuntza Batzordeko kideen aurrean.Ez da kudeaketa txarra Nafarroako hizkuntzaPlangintzaren esparruan, NafarroakoGobernuak administrazioa euskalduntzekobatere plangintzarik ez duela nabarmendu duKontseiluko idazkari nagusiak.Balibideen errealitatea zein den agerian uztend u t e N a f a r r o a k o a u r t e n g o u r t e k oaurrekontuek, Bilbaok argi eta garbi erranduenez. Bilduk eskatuta egon da Kontseilukoidazkari nagusia Nafarroako ParlamentukoHezkuntza Batzordean.Baliabideen murrizketen ildoan, koaliziohorretako parlamentari Aitziber Sarasolakazpimarratu du «gastatzen dena eta gastatzenez dena ere» badela hizkuntza politika, hauda, Nafarroako Gobernuak euskararen aldeegiten ez duenak ere agerian uzten duelaherrialde horretako agintarien hizkuntzapolitikaren asmoa eta helburua.Normalizazioaren bidetik urrun daudenaurrekontuen bidez hizkuntza eskubideenurratzea sistematikoa dela berretsi du PaulBilbaok Iruñean, eta hizkuntzak, aurreraegiteko eta nor malizatzeko, arauak,plangintza eta baliabideak behar-beharrezkodituela.

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila'Dekretuzeuskalduntzea' ez daeuskalduntzeaIritzia2012/01/28Eusko Jaurlaritzak iragarri zigun 2011.urtearen bukaera aldera dekretu bat aterakozuela, herritar batzuei euskara ziurtagiriakemateko: unibertsitateko ikasketak euskarazegin dituztenei EGAren pareko mailaaitortuko die, DBHren erdia euskaraz ikasidutenei B1 maila, Batxilergoaren erdiaeuskaraz egin dutenei 2. hizkuntzeskakizuna… Siglen saltsa horren erdianarriskua dugu arazoaren muina zein den ezkonturatzeko.Eta arazoaren muina hau da: Jaurlaritzakeuskara maila bat aitortuko dio euskaramailarik ez duen jende multzo bati. Iritziezh a r a g o, Ja u rl a r i t z a r e n H e z k u n t z a ,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak agindutakoikerketen ondorio nagusia da hezkuntzasistemaren baitan ikasle batzuk ez direla iristeneuskara maila jakin batzuetara. Hona hemen2005eko txostenean Josu Sierra Orrantia garaihartako ISEI-IVEIko zuzendariakadierazitakoa: «Irakastereduek lortu dezaketemaila jakin bat edo bestea, baina ez batak ezbesteak ere ez du ziurtatzen ikasle guztiak'euskaldunak' izango direnik». Ezin da besterikondorioztatu datuak irakurrita.Bestalde, bada kontu harrigarri bat.Jaurlaritzak orain arte euskara azterketaknazioartean horretarako irizpideak paratzendituzten erakundeekin bat eginik diseinatu ditu,kalitatezko egiaztatze sistema bat lortu nahian:ILTA, ALTE eta EALTArekin, eta azkenbiekin batera Europako Kontseiluarekin. Izanere, HABE EALTAren sarean dago gaur egun,eta Jaurlaritzaren EGA titulua ALTEko kideda.Eta orain, halako batean, dekretuz egiaztatunahi da herritarren euskara-maila. Baina argidago horrela Ikaskuntza, Irakaskuntza etaEbaluaziorako Europako ErreferentziaMarkoan proposatzen diren ebaluazioirizpideak hankaz gora jartzen direla.Erakunde horien arabera, azterketariengaitasun komunikatiboaren maila neurtzeko biprintzipio nagusi bermatu behar dira:ebaluazio prozesuen kalitatea eta zuzentasuna.Eta horretarako, oinarrizko irizpideak betebehar dira: azterketen baliotasuna, probenkonparagarritasuna eta egonkortasuna, etazuzenketen fidagarritasuna eta zehaztasuna.Dudarik gabe, Jaurlaritzak orain planteatzenduen egiaztatze sistemak ez ditu irizpide horiekbetetzen, eta ez du batere berme teknikorik.Talka egiten du, bete-betean ebaluaziorakooinarri zientifiko guztiekin. Ez dago

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilabidezidorrik; ez da onartzekoa euskalduneneuskara maila dekretuz neurtzea.Sierra Orrantia jaunaren adierazpenarenarrastotik, galdera bat egin nahi dugu:irakastereduek ikasle euskaldunak izateaziurtatzen ez badu, zergatik ziurtatu behar duhori dekretu batek?Gehiago ematen du entelekia bat sostengatzenari direla: irakastereduek euskalduntzen duteeta kito! Izan ere, Jaurlaritzaren argudiobakarra Blanca Urgell Kultura sailburuarenhitz hauek laburbiltzen dute: «Herrialdebatean hizkuntza bat ofiziala bada, ez danormala herritarrei hizkuntza ofizial horrenziurtagiria eskatzea administrazio publikokolanpostu bat eskuratzeko». Gauza bera esanzezakeen Nafarroako Gobernuko kide batek,Nafarroan ere hasiak baitira ikasketak euskaraziurtagiriekin parekatzen.Gure ustez, hausnarketa horrek bi hutsuneditu. Alde batetik, galdera honi erantzutea faltazaio: normala al da berezko hizkuntza euskaraduen lurralde oso batean euskara ofiziala ezizatea? Eta, beste alde batetik, esaldiaribigarren zatia falta zaio: toki batean hizkuntzaofiziala bada, zer da normala hizkuntza ofizialbateko hiztunarentzat? Ofizialtasunak berehorretan ez du bermatzen euskaraz normaljarduteko eskubidea —hau da, normalizazioa—. Beste hitz batzuekin esanda: Hego EuskalHerriko hizkuntz legeek euskarari lurraldejakin batzuetan (Gipuzkoan, Araban, Bizkaianeta Nafarroaren zati batean) ofizialtasunestatusa emateak ez dakar bere horretaneuskara eta euskararen erabilera normalaizatea. Gure aburuz, ofiziala izatea ez dalortutako helburua, baizik eta administrazioakeuskararen alde neurriak hartzeko akuilua.Eta, horren baitan, administrazioari dagokioeuskaldunari euskarazko tratua eman beharizatea. Horixe da normala, edo, horrek izanbeharko luke normala. Euskaldunari, euskaraz.Eta euskararen legeek eta legeon garapenek(garapenik ezak?) horretarako balio ez badute,esan nahi du legeek ez dutela euskaldunaasetzen, ez EAEkoa, ez Nafarroakoa.Argi daukagu bide horrek orain artekodesoreka mantendu ez ezik handitu egingoduela: gaztelania euskararen gainetik,erdaldunak euskaldunen gainetik. Bi hizkuntzaofizialen ezagutzari begiraturik, elebakarrakelebidunen gainetik. Eta hori egiturazkoa da,orokorra; ez da kasu bakan bat.Hemen, Euskal Herrian, eragile asko ari garaeuskararen normalizazioan. Horien arteandago Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea.Geure gabeziekin eta akatsekin, hortxegabiltza, tirrika-tarraka, udalerri euskaldunakeuskaldun(ago) izateko borrokan pedal kolpeakemanez. Eta aurrera goaz euskararennormalizazioaren bide malkartsu etagorabeheratsuan. Eta Jaurlaritzak etaNafarroako gobernuak aldapa gogorra jarridigute dekretu bidez euskalduntzearenformularekin.Errepidea lauago egin, zuloak estali,euskalgintzan ari direnei ura eskaini edotarteko helmugetan sariak eman ordez,nahiago dute ibilbidean aldapak jarri. Bainatrabak traba eta mugak muga, aurrerajarraituko dugu, argi daukagulako hau: zenbateta bide malkartsuagoa egin, orduan etagozamen handiagoa helmugara iristengarenean.Maren BelastegiUdal Euskaldunen Mankomunitatekozuzendaria

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaHiriko ez da soilik autobatIritzia2012/01/28Hiriko ez da kotxe bat. Hiriko hiri barnekomugikortasunerako irtenbidea da. A newsolution for the new urban mobility. JesúsEchavek, Hirikoren presidenteak adierazi duenbezala, jasangarriak izan eta pertsonenganoinarritu nahi diren hirietako mugikortasunariekarpen berritzailea izateko helburuarekin jaioden proiektua da, Green Capital 2012 denVitoria-Gasteizko izena munduan zeharzabaltzen ari dena. Gizarte berrikuntzaren etahirien aldeko apustu sendoaren eredua, berelurraldearen jasangarritasunarekin etagarapenarekin konpromiso tinkoa duen gizataldebatek garatua. Gainera, aberastasunasortuko du Hirikok, izan ere, 800 lanpostusortzea aurreikusten baitute proiektuarenarduradunek.Hiriko, beraz, proiektu iraultzailea da garraioaridagokionez, Gasteiz iraunkortasunarenabangoardian kokatuko duena, garapenekonomikoa eta soziala planetaren berezkoorekarekin uztartuko dituena… Baina,hizkuntza-jasangarritasunaren abangoardian ereegongo al da Hiriko?Hiriko izenaren bitartez bertakoa dela adierazinahi da; keinu bat da. Hala ere, nire ustezbehintzat ez da nahikoa, ez naiz horrekinkonformatzen. Jakin badakit bizi garen munduglobalizatuan, nazioartean komunikatu ahalizateko, ezinbestekoa dela hizkuntza nagusiakbaliatzea. Bainagurean beste hizkuntzabatzuk, beste hizkuntza-komunitatebatzuk ere badirela azpimarratzea ezinbestekoairuditzen zait, sozialki berritzailea den ekimenhonen sostengu izango direnak. Sozialkiarduratsu jokatu nahi badugu, jasangarritasunaeta aniztasuna sustatu behar dira, hizkuntzakomunitateguztiek lekua izan dezaten. Sozialkiberritzaile izan nahi badugu, egitasmo honekbertako garapenaren alde egin behar du, baitabertako hizkuntza-komunitateen garapenarenalde.Honelako proiektuek euskara bezalakohizkuntza bat munduan kokatzen lagundubehar dute. Hain erraza den www.hiriko.comwebgunea euskaraz ere ipintzea, proiektuarenordezkariek (enpresa eta ekonomia arlokoerreferenteak direnek) egiten dituztenadierazpen eta komunikazioak euskaraz izatea,edota etorkizunean proiektu honetan lan egingoduten pertsonei euskaraz egiteko aukera ematea,oso garrantzitsuak dira euskararenposizionamenduaren mesederako.Izan gaitezen jasangarriak hizkuntza arloan ere.Balia dezagun Hirikok edo beste edozeinenpresa-proiektuk eskaintzen diguten aukera,euskara berrikuntzarekin, aniztasunarekin,jasangarritasunarekin, abangoardiarekin,garapenarekin eta aberastasunarekin uztartzeko.Rober GutierrezBai Euskarari Ziurtagiriaren zuzendaria

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaXede nagusiaIritzia2012/01/28Anitzele-k ere eman du azkena. Ostegungauean pasa zuten hondar elkarrizketa, MikelGoñi —pilotari esan behar nuen, bainaesango dut— sailkaezinarekin eginikoa.Berripaper honetantxe irakurri ahal izangenuenez, saio berri baten prestaketan ari daK2000 ekoizpen etxea, nahiz ETBko edukizuzendari Pello Sarasolak adierazi: «Atsedenhartuko du, eta baliteke bueltatzea». Eta saioberri horretan elkarrizketak platotik kanpoegingo lituzke Xabier Euzkitzek, gonbidatub a k o i t z a ren g i ro a n g r a b atutakoak.Planteamenduak gogora ekarri dit TV3 katekatalaneko saio bat, El convidat, nonaurkezlea sartzen den gonbidatu famatuarenetxera, egun pare bat pasatzera. Eta ez dutoso aldeko iritzia: txutxumutxutik asko dauka,eta aurkezleak edertzen du bere burua,elkarrizketatua beti geratzen da gaizki. Hobeez badute eredutzat hartzen —audientziadatu oso onak izan arren—.Azken Anitzele-ra itzulirik, sorpresa hartunuen Goñirekin; ikusi nuen tipo bat lasai,konforme bere buruarekin, aurretiko mamuakuxatuta edo. Eta esan zituen gutxi batzuk,Espainia aldetik ere deitu izan diotela realitybatera joateko, diru parrasta jarrita gaineraeskura, eta ezetza eman ziela. Mezu positibobatekin bukatu zen Anitzele; hortaz,erredentzioa posible dela, posible dela bizitzaberri bat hastea —hor sartu su-festa sorta—.Saioaren bukaeraren harira, baina, galderagutxi batzuk egin zizkioten Euzkitzeriberripaper honetantxe ere. Eta kezkatutaagertu zen gizona. Arrazoiarekin. Krisigaraietan garrantzitsuena lehentasunak argiizatea dela zioen;eta,ondorioz, hauxe esan z u e n :«Euskarazko kateak behar luke, nireikuspegitik, xede nagusi. Ez ditzagun ahantzsorrerako helburuak».Maria Gonzalez Gorosarrik ekarri diguberehala 1982ko ekainaren 2ko EuskalHerriko Aldizkari Ofiziala. Bertan irakurdaiteke EITBk, hau da, «lege honen gai direngizarte-adierazpideak […] euskal kulturarensuztapen eta zabalkundearekiko gureerapidetzaren oinarrizko lankidetasun tresnadirenez ere, euskeraren suztapena etazabalkundea bereziki kontutan izanik» eginbehar dutela behar. Eta nahiko argi ez balego—idazkera administratiboa da, gaur 30urtekoa—, aurrerago dio «kulturaren etaeuskeraren suztapena» behar dutela oinarriirizpide.Ez soilik jende saldoa, beraz,badirudi legea ere Euzkitzerekin batdatorrela.Aritz Galarraga

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaAlerta gorria euskalgintzanEuskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluaren arabera,azken murrizketek agerian utzi dute euskalgintza ez delasektore estrategiko bat erakunde publikoentzat.Euskalgintzaren ekarpena aldarrikatu du Kontseiluak.Berria2012/01/31Euskalgintzak behar dituenak ez dira laguntzak,baizik eta inbertsioak». Paul Bilbaoren hitzakdira, Euskararen Gizarte ErakundeenKontseiluko idazkari nagusiarenak. Erakundeekegin dituzten murrizketek egoera «makur etazailean» utzi dute euskalgintza. Azken asteetanhainbat adibide izan dira: Euskal UdakoUnibertsitatea (UEU) laguntzarik gabe geratzea,Esan Erran irratiaren itxiera, hainbat hedabideklaguntza kanpainak hasi behar izatea…garrantzi ekonomiko eta sozialaren araberakoaitortza bat eskatu behar dugu».Bilbaok salatu du Kontseiluari zaila egiten zaiolaerakunde publikoen aurrekontuen baloraziozehatz bat egitea. «Dirua askotariko sailetatikbideratzen denez, ezin dugu jakin zenbat diruematen zaion euskalgintzari. Baina ez da gukeskatzen duguna betetzen: aurrekontuen %2euskarara eta euskararen normalizaziorabideratzea».Datuei erreparatuz, bereziki da larria egoeraNafarroan. Euskarazko hedabideak dirulaguntzarik gabe utzi ditu NafarroakoGobernuak, eta euskalduntze-alfabetatzeko dirulaguntzak %29 gutxitu ditu: 394.000 eurotik280.000 eurora, hain zuzen. Euskararen aldekokanpainetarako dirua, berriz, 70.000 eurotik55.000 eurora gutxitu dute. Dena den, horibezain larria iruditzen zaio Bilbaori, euskararakodauden baliabide «apurrez» Euskarabideakegiten duen kudeaketa «txarra». «Lau eurotikhiru erakundearen barne funtzionamenduangastatzen dituzte. Euro bakarra da hizkuntznormalizaziorako. Euskararen Legearen bidezaplikatzen ari diren hizkuntz politika glotozidagehitu behar zaio horri. Hizkuntzarennormalizaziorako lan guztia euskalgintzarenbizkar geratzen da, beraz».«Aski da» esateko unea dela esan du Bilbaok, etalobby moduan funtzionatzekoa. «Benetakohizkuntza politika eraginkor bat egiteko eskatubehar diegu erakundeei, eta sektore gisa dugunEusko Jaurlaritzako Hizkuntza PolitikarakoSailburuordetzak hiru milioi eta erdi eurogutxiago inbertitu ditu hizkuntza politikan. Ia arloguztietan izan dira jaitsierak. Kontseiluari bi

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilairuditu zaizkio bereziki esanguratsuak:hedabideetakoa eta euskalduntze- alfabetatzekoa.Hedabideetako laguntzetan%11ko murrizketaizan da. Euskarazko hedabideen kontsumoasustatzeko 90.000 euroko diru partida eredesagertu egin da.Euskalduntze-alfabetatzean, berriz, kendu egindute beken diru saila. Partida 1.500.000 eurokoazen. «Bereziki da larria murrizketa hori, euskarakhiztun berriak behar baititu, eta horretaneuskaltegien sektorea estrategikoa da. Gauregungo moduko krisi garai batean euskaltegiekbeteta egon beharko lukete. Baina erakundeetatikjustu kontrakoa bultzatzen ari dira. Salatzekoa daeuskara ikasteagatik ordaindu behar izatea.Norbaitek imajinatuko al luke Parisen frantsesaikasteagatik ordaindu behar izatea, edo Madrilengaztelania ikasteagatik?».Iparraldean, egoera ekonomikoa zaila izateazgain, legea aurka dago. «Dena da borondatekontua. Lege aldetik babes falta handia da, etahorrek eragina du gizarteak hizkuntzareninguruan duen pertzepzioan».Beraz, egoera «kezkagarria eta larria» da.«Normalizaziorako bi gauza behar dira nagusiki:dirua eta arauak. Dirua murrizten ari dira, etaarauak ez dira garatzen. Azken horretarako ezda dirurik behar. Erakundeen aldetik, ordea, ezda borondaterik ikusten. Jaurlaritzakkontsumitzaileen hizkuntz eskubideak arautzekodekretuarekin egin duena ikustea besterik ezdago».Hala, erakundeek normalizazioa eta euskararenerabilera arau bidez sustatuko baluteeuskalgintzaren egoera nabarmen hobetukolitzatekeela iritzi dio Bilbaok. «Herritar guztiakelebidunak izatea bultzatuko balute, adibidez,euskarazko hedabideek irakurle potentzialgehiago izango lituzkete». Beste adibide batadministrazioaren eta lan munduareneuskalduntzea aipatuta jarri du. «Hizkuntzeskariak gutxitu egin dituzte, eta, beraz, ezenpresek eta ezta erakundeek ere ez dituzteinbertsio handiak egin behar euskalduntzen.Egoera hori ikusita, motibaziotik arautzerapasatzeko unea iritsi dela uste dugu».Sektorearen garrantziaEuskalgintzak ekonomikoki duen garrantziaaldarrikatu du, Bilbaok. «Milaka lanpostu daudeeuskalgintzan, eta barne produktu gordinariegiten diogun ekarpena handia da. Ehunduraekonomiko bat osatzen dugu. Ezin gaituztebazterrean utzi».Azken urteetan erakundeetatik euskalgintzarabideratutakoa «diru apurrak» izan dira,Bilbaoren ustez. «Egin dugun ekarpena kontuanhartuta, desoreka ikaragarria izan da. Inbertitudutena, gainera, gaizki egin dute».Erakundeek gaztelanian edo frantseseaninbertitzen dutenagatik ere kezka azaldu du.«Noizbait galdetu beharko zaie horren inguruan,eta azterketa bat egin». Hedabideetakopublizitatearekin gertatzen dena jarri du horrena d i b i d e m o d u r a . « G a z t e l a n i a k okomunikabideetan publizitatea jartzen gastatzendutena nabarmen gehiago da. Hori bidegabeada, bi hizkuntzek trataera bera izan beharkobailukete».Euskararen normalizazioan inbertsioak egitea«bizikidetzan eta herri eraikuntzan» inbertitzeadela gogorarazi du Bilbaok. Hala, «ardurak etaerantzukizunak» eskatzeko ordua dela esan du.«Erakundeak gure hizkuntzaren normalizazioahipotekatzen ari dira, aitzakia merkeak erabilita.Normalizazioan atzerapausoak emateko arriskuadago. Beraz, planto egiteko unea da. Indarrakbatu, eta presio politikoa, soziala eta ekonomikoaegin behar dugu».

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaIndarrak biltzeko deiaEuskalgintzako eragile guztiei eragin diete murrizketek. Egoerazaila bada ere, denek berretsi dute aurrera egiteko nahia etakonpromisoa. Horretarako ari dira lanean.Berria2012/01/31Bihar beteko da urtebete editorial bateratubaten bidez euskarazko hedabideek sektoremodura duten estrategikotasuna aldarrikatu,eta laguntzak handitzeko eskaria egin zietenetikerakundeei. Bide horri jarraituz, elkarlanerakodeia egin dute euskalgintzako bestesektoreetatik ere, eta erakunde publikoeikonpromisoak eskatu dizkiete.JASONE MENDIZABALTopaguneko lehendakaria«Murrizketen ondorioz, guztiz mugatu da gurejarduera»Elkarte gisa 2009an jaso zuen Topaguneakkrisiaren lehen ondorioa: Gipuzkoako ForuAldundiak ez zuen elkartearekin zuenhitzarmena luzatu. «Hori ez da zuzendu, etagaur egun aurrekontuaren %5 baino ez daGipuzkoako Foru Aldunditik jasotzen duguna.Egitura handiena lurralde horretan dugulakontuan hartuta, pentsa zein den egoera»,azaldu du Topaguneko lehendakari JasoneMendizabalek. Aurten, gainera, Jaurlaritzakere gutxitu dizkie laguntzak: %12hitzarmenetan eta %9 diru laguntzetan.«Murrizketek guztiz mugatu dute gurejarduna. Gure eginkizuna bazkideei babesaematea da, eta haiek dituzten erronketanlaguntzea. Horretarako, ordea, apenas dugunbaliabiderik».Elkartearen egoera baino gehiago kezkatzendu, ordea, bazkideen jardunak. «Batik batNafarroan, hedabideak eta euskara elkarteakoso egoera larrian daude. Hedabideaklaguntzarik gabe uztea kolpe gogorra izan da.Esan Erran irratia ixtea izan da aurrenekoondorioa, baina hurrengo hilabeteetan besteasko itxi beharko ez ote diren beldur gara.Egoera honetan, eta laguntzak kenduta,ezinbestean gertatuko da hori». Nafarroakoaurrekontuei dagokienez, horrenbesteoihartzun izan ez duen beste datu bat azaldudu. Bereziki lurraldeko euskara elkarteeieragiten die datu horrek. Euskal kulturarilotutako jarduerak bultzatzeko aurtengorakodiru saila hamar eurokoa izango da. «Kopuruhorrek ondo baino hobeto erakusten du zeinden haien borondatea. Existentzia bera ereukatu nahi digute. Udalei ere ez diete inolakolaguntzarik ematen euskara susta dezaten. Bibideak itxita, etorkizuna iluna da».

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaAraba, Bizkai eta Gipuzkoaren kasuan, joeraaldaketa bat ikusi du Mendizabalek. «Azkenurteetan jaitsierak egin dituztenak aldundiakizan dira. Aurten, ordea, Gipuzkoako etaBizkaiko aldundiek eustearen alde egin dute.Jaurlaritza izan da mozketak egin dituena».Arabako Diputazioaren kasuan, murrizketak«nabarmenak» izan dira. «Gainera, laguntzaguztiak Ogasunean dituzten diru sarrerenarabera egongo dira. Beraz, gerta litekelaguntza bat espero eta gero ez egotea».Euskalgintzako eragileei eta herritarrei amoreez emateko eskatu die. «Inoiz bainogarrantzitsuagoa da euskaraz bizitzea:euskarazko hedabideak erosiz, euskarazkoproduktuak kontsumituz, euskaraz hitzeginez... Horrek ere bultzatuko dituerakundeak jarreraz aldatzera».ANDRES URRUTIAEuskaltzainburua«Ez dugu urte osoan ikerketak egin ahalizateko adina diru»«Gogor» eragin diote murrizketekEuskaltzaindiari. Hala ziurtatu du AndresUrrutiak, euskaltzainburuak. EspainiakoGobernuaren aurrekontuekin zer gertatukoden zain, %20-25 diru gutxiago jasoko duteadministrazioetatik. Horrek ataka zailean jarridu erakundea. «Ez dugu urte osoan ikerketakegin ahal izateko adina diru. Babesle edolaguntzarik lortu ezean, urrira arte bainoezingo ditugu egin halakoak». Diru falta delaeta, aurten iaz baino argitalpen gutxiagokaleratuko dituzte. «Erdia gutxiago-edopublikatuko dugu».Horrek eta oro har euskalgintzak duen egoerakeuskararen normalizazioan izan ditzaketenondorioekin kezkatuta dago Urrutia. «Dudarikgabe, emango dira atzerapausoaknormalizazioan, edo behintzat geldotze bat.Kontua da krisiaren ondoren gai izango otegaren, gutxienez, egungo egoerara itzultzeko.Izan ere, autoetan gertatu den bezala, motorbat denbora luzez mugitzen ez bada, gero kostaegiten zaio martxan jartzea. Ajeak eta arazoakhor daude».Hala, batzeko deia egin die euskalgintzakoeragileei. «Sinergiak bilatuz, gure estrategiakfindu eta zorrozteko gogoeta egin behar dugu.Ditugun baliabideei ahalik eta etekin handienaatera behar diegu. Agian, oparoak izan direnurte batzuk izan ditugu, eta eroso sentitu gara.Orain ez da unerik onena. Baina ezinbesteanegin behar dugu». Hizki larrizko kulturaegiteko eskatu die erakundeei, eta baitabaliabideak emateko ere. «Ez bakarrikekonomikoak, baita teknikoak eta pertsonalakere».Euskaraz bizi ahal izateko sare sozial sendo bataldarrikatu du Urrutiak. «Euskararaerakarritako jende horri euskaraz bizi ahalizateko baldintzak eskaini behar dizkiogu.Hori funtsezkoa da, euskarak aurrera egingobadu. Egoera ekonomikoa larria bada ere,jendeak modua izan behar du euskarazbizitzeko. Hori ez da diruarekin bakarrikegiten, oinarri legal sendo batekin ere egitendira».MERTXE MUJIKAAEK-ko koordinatzaile nagusia«Ikasleen eta irakasleen ahaleginari esker arigara aurrera egiten»E u s k o Ja u rl a r i t z a k k e n d u e g i n d ueuskaltegietako irakasleei ikasturteagainditzeagatik ematen zitzaien beken dirulaguntza. Horrek egingo dio kalte gehien

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaeuskalduntze-alfabetatzeari, AEK-kokoordinatzaile nagusi Mertxe Mujikarenarabera. «Irailetik aurrera joango garanabarmentzen erabaki horren ondorioak.Borondatea izan arren, krisiaren ondoriozbada euskara ikasteko dirurik ez duen jendea.Diru laguntzak kenduta, gehitu egingo dirahalako kasuak, eta horrek kezkatu egiten gaitu.Izan ere, krisi garai honetan euskaltegiekgainezka beharko lukete».Gainera, azken urteetan pixkanaka gutxituzjoan da erakundeek euskaltegietarabideratutako dirua. «Jaitsiera txikia izan daurtero, baina pilatuz doa. Horrek eragina dubaliabideetan. Gero eta murritzagoak dira».Administraziotik bidaltzen dieten ikaslekopurua ere txikiagoa da.Aurten eutsi egingo diote lantaldeari. «Bainaez da erakundeetatik jasotako bultzadagatik,baizik eta ikasleen eta langileen ahaleginagatik.Ikasle asko benetako ahalegina egiten ari diramatrikula ordaintzeko, eta langileek berenbaldintzak ez hobetzea onartu dute». AEKn1.200 langile inguru ari dira lanean. «Herrihonentzat aberastasun ekonomikoa sortzendugula ezin da ukatu, eta ezin gaituzte bazterbatean utzi».Mujikak argi du, egungoan ez ezik, geroan erejarri behar dela arreta. «Zer nahi dugunerabaki behar dugu. Baina ziur nago indartutaaterako garela. Elkarlanean hainbat kontulandu behar ditugu, eta gero bakoitzak bereabegiratu». Krisia gainditzean euskaraklehentasuna izan behar duela azaldu du.«Benetan egin dezatela hizkuntza politikaeraginkor bat. Eman diezaiotela euskararimerezi duen aitortza».IÑAKI MURUABertsozale Elkarteko lehendakaria«Ez dugu proiekturik bertan behera utzi, bainabai baldintzak estutu»Eusko Jaurlaritzak 136.000 eurotik 108.800rajaitsi du Bertsozale Elkarterako dirua. «Orainarte ez dugu proiekturik bertan behera utzibehar izan, baina bai baldintzak estutu. Denaden, ohituta gaude baliabideei etekin handiaateratzen, eta oraingoan ere egokitzen arigara. Borondatezko lanak pisu handia dugurean, eta horrek oraingoa moduko egoerabatean asko laguntzen du», azaldu du IñakiMuruak, Bertsozale Elkarteko lehendakariak.Bazkide kopuruari eutsi egin diote, gutxigorabehera. «Berriz ere eskertzekoa dabazkideek elkarteari erakutsi diotenkonpromisoa eta inplikazioa». Etorkizunaribegira, «eustea eta eragiten jarraitzea» daelkartearen xedea.Muruak desoreka bat ikusten du euskalgintzakgizarteari eskaintzen dionaren etaadministraziotik jasotzen duen ordainarenartean. Baina egoerari ikuspegi zabalagotikbegiratzeko esaktu du. «Ez litzateke egokiaizango bakoitza bere buruaren inguruanpenak kontatzen hastea, beti topatukodugulako okerrago dagoen norbait».Krisi honi arrisku bat ikusten dio Muruak:euskalgintzako kideak elkarren lehiakidebilakatzea. «Diru laguntzen menpe bizi garaneurri handi batean. Biziraute garaiak dirahauek, eta eragitea beharrean bizirik irauteadenean helburua, arriskuak areagotu egitendira».Hori dela eta, elkarlanerako deia egin dieeuskara eragileei. «Batzuetan sumatzen daindar batuketak sendoagoa edo gertuagokoaizan beharko lukeela». Administrazioei horieskatu die. «Inoiz baino garrantzitsuagoa daelkarlana».

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilaElebitasunera gehienhurbiltzen dena Deredua dela oroitarazidiete gurasoeiEuskara hutsezko eredua nabarmendu du Sortzen Ikasbatuaz-ek,aurrematrikulazioen lehen eguneanBerria2012/01/31Ereduen politika gainditu bitartean D ereduakduen garrantzia nabarmendu du SortzenIkasbatuaz-ek. Elkarteak oroitarazi duenez,eredu horrek lortzen ditu emaitza onenakelebitasunean; beraz, euskara hutsean ikastekoereduaren alde egiteko eskatu die elkarteakgurasoei, aurrematrikulazioa egiteko lehenegunean.Sortzen Ikasbatuaz-ek agerraldi bat egin zuenatzo, Gasteizen. Elkartearen idazkari BegoBitorika, Arabako koordinatzaile OlatzUrbina eta Nafarroako koordinatzaile NestorSalaberria izan ziren prentsaurrean.Aurreneko eguna izan zen atzo Haur, Leheneta Bigarren Hezkuntzako ikasleak2012-2013ko ikasturtean Arabako, Bizkaikoeta Gipuzkoako ikastetxe publikoetan etaitunpekoetan aurrematrikulatzeko. Otsailaren9ra arte egongo da zabalik Internet bidezizena emateko epea, eta hurrengo eguneraarte, ikastetxeetan ematekoa.Nafarroan, gaur aurkeztuko du Hezkuntzakontseilari Jose Iribasek herrialde horretakoikastetxe publikoetan eta itunpekoetanaurrematrikulatzeko kanpaina; datorrenastelehenean irekiko dute epea.Sortzen Ikasbatuaz-ek gogorarazi duenez,gazteek, derrigorrezko ikasketak amaitzendituztenean, ez dute euskara menperatzen.Salaberriaren iritziz, helburu hori ezbetetzeak adierazten du indarrean dagoenhezkuntza politikak ez duela euskalduntzeneta, hortaz, legea ez dela betetzen. NafarroaGaraiko eta Behereko, Lapurdiko etaZuberoako herritarren egoera Arabako,Bizkaiko eta Gipuzkoako herritarrena bainookerragoa dela gaineratu du Salaberriak;Nafarroako Euskararen Legean ezarritakoeremuak eta Frantziaren politika «zorrotza»kritikatu ditu.Euskal Herrian euskaraz bizitzeko aukerabermatuko duen hezkuntza ereduaaldarrikatu du Salaberriak. Horretarako,euskaldun guztien eskubideak errespetatu eta

urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrila urtarrilabermatuko dituen lege bakar bat ezartzea«inoiz baino beharrezkoagoa» dela adierazidu.Ereduen politika indarrean dagoen bitartean,euskara hutsezkoaren bertuteak defendatudituzte Sortzen Ikasbatuaz-eko ordezkariek.Euskara eta gaztelania «maila berean»garatzeko gai den bakarra D eredua delaazaldu du Salaberriak, eta erantsi du euskaraikasteak ez duela beste hizkuntza batzukikastea oztopatzen.Gainera, hezkuntza sistema publikoaren aldeegin du, «aukera berdintasuna» eskaintzenduelakoan. Baina berdintasun hori desagertuegiten dela uste du Salaberriak, ikasleak ezbadira gai euskaraz egiteko: «Euskara ongijakin gabe eskola uzten duen umeak ez dugainerako haurren aukera berdintasunikizango; ez lan munduan, ezta bizitzakogainerako eremuetan ere».Ingelesa «amu»Euskararen eta ingelesaren irakaskuntzakontrajarri nahi izatea leporatu dieSalaberriak Eusko Jaurlaritzari etaNafarroako Gobernuari: «Jende askokmodernitatearen eta hizkuntzenikaskuntzaren amua irentsi du». Hezkuntzaeredu hirueledunaren sinesgarritasunazalantzan jarri du Salaberriak, eredu horrenemaitzak azaleratzen dituen ikerketarik ezdagoela azalduta. Elebitasun «orekatua» etaaukera berdintasuna D ereduak lor dezakeelaeta, Salaberriak ziurtatu du hiru elekohezkuntza sistemak ezin dituela helburuhoriek erdietsi.Eskola publiko «biziak, parte hartzaileak etaeraldatzaileak» beharrezkoak direla adierazidu Salaberriak, eta elkarlana eskatu dieirakasle, ikasle, guraso eta hezkuntza arlokogainontzeko langileei.Gipuzkoak 24.000 euro emango dizkio Lodosako Ibaialde ikastolariIkastolen elkartea osatzen duten Gipuzkoako ikastoletako ikasle bakoitzeko euro bat emangodio Gipuzkoako Aldundiak Lodosako (Nafarroa) Ibaialde ikastolari; orotara, 24.000 euroemango ditu. Nafarroan euskaraz bizi nahi duten herritarren laguntza eskaerari ezin diotelaentzungor egin adierazi dute Gipuzkoako ahaldun nagusi Martin Garitanok eta Euskarazuzendari Zigor Etxaburuak, eta haiei laguntzea «lehentasunezko ardura» dela.Egoera ekonomiko zailean da Ibaialde ikastola, eta Etxaburuak Nafarroako Gobernuariegotzi dio egoera horren erantzukizuna; haren hizkuntza politikaren ondorio dela ziurtatudu Etxaburuak. Hortaz, ikastolaren egoerari irtenbide «duina» emateko eskatu dioNafarroako Gobernuari. Lodosako ikastolak egindako lana «eredugarria» dela adierazi duteGaritanok eta Etxaburuak, eta gogorarazi dute auzolanari esker sortu zutela ikastola.Nafarroa bakean uzteko eskatu dio UPNk Garitanori, herrialde horretako politikan ezsartzeko eta «senide gaztea» izango balitz bezala tratatzeari uzteko: «Badakigu nola zuzendubehar dugun Nafarroa». Gipuzkoako PPren arabera, «larritasun ekonomikoak» dituztengipuzkoarrei «iseka» egitea da aldundiak Ibaialde ikastolari 24.000 euro ematea.

Otsaila

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaSeaskak salatu duaurten ere ikasleekez dutela BaxoaBerria2012/02/01Eskola publikoetako langileek mobilizazioak egin dituzte zentroetan, etaehundik gora bildu dira Baionako karriketanSeaskak bat egin du lizeoko ikasle etagurasoen mugimenduarekin, eta ostegunhonetarako elkarretaratzea iragarri duBaionako Etxepare lizeoaren aitzinean.Seaskak salatu du aurten ere ikasleek ezdutela baxoa euskaraz egiteko paradarikukanen. Azken urteotan zenbait ikasgaieuskaraz egiteko aukera aztertuko zuelajakinarazi zuen Frantziako Hezkuntzak,baina, orduko hitzak jan, eta ikasketaguztiak euskaraz burutu dituzten ikasleak,bertze behin ere, baxoa frantsesez egiterabehartuko dituzte. Euskal Konfederazioak,Kontseiluak eta Hizkuntza EskubideenBehatokiak bat egin dute deialdiarekin.Teknikoki azterketak euskaraz egin etazuzentzeko arazorik ez dagoela adierazi duSeaskak; Brebeta azterketa egiteko,adibidez, trabarik ez da egon azken hogeiurteetan; eta gutxiago FrantziakoHezkuntzak, EEPk eta Seaskak eginlanaren ondotik. Teknikoki posible izanik ezbada gauzatzen horren arrazoia borondatepolitikoa dela dio Seaskak. Euskarari trabakjartzen zaizkiola, alegia.Nabarmendu du eskubidea dela euskarazikastea eta azterketak euskaraz egitea.Osteguneko mobilizazioa sostengatzeazgain, martxoaren 31n Baionako karriketanegingo den Deiadar manifestazioan partehartzera ere deitu du Seaskak.Protestak eskola publikoanEskola publikoko hainbat sindikatukprotestak egin zituzten atzo; kari horretara,eta SNUipp-FSU sindikatuak deiturik,ehun eta berrehun irakasle inguru bildu

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaziren Baionako Herriko Etxearen aitzinean.Grebak oihartzun ahula ukan zuen.Baionan ez ezik, Hendaian ere mobilizazioaegin zuten Lanbide Ikastetxeko irakasle etagurasoek. Hiru lanpostu galduko dituzte helduden eskola sartzean, eta bertako irakasle batgose greban sartu da, baliabide murrizketasalatu eta eskola publikoaren bermeadefenditzea eskatzeko.LABek ez du bat egin greba deialdiarekin,deialdia bera egiteko arrazoiak aintzat hartzenbaditu ere. LABek nabarmendu du FrantziakoGobernuak eskola publikoan 12.650 lanpostukenduko dituela heldu den urtean eta 1.350eskola pribatuan. 85 irakasle postu kendukodituzte Pirinio Atlantikoetako eskolapublikoetan. «Diskriminazio sozialaren tresnabilakatzen ari da eskola, eta murrizketa horienkontra borrokatu behar dugu».Eraginkor izateko, ordea, greba ez dela beharbezala prestatu jakinarazi du LABek, etahorregatik erabaki du deialdiarekin bat ezegitea. Indar harremana antolatzera deitu duLABek; egun bateko greba eta mobilizaziobakanak gainditu eta «mobilizazio jarraiki,orokorrak» antolatu behar direla azpimarratudu.Barcinak ere kritikatu duGipuzkoak Ibaialde ikastoladiruz lagundu izana«Euskararen aldeko lanak min egiten die»,erantzun du foru aldundiko bozeramaileLarraitz UgartekNafarroako Gobernuko presidente YolandaBarcinak bere alderdiak erabilitako hitzakbaliatu ditu Gipuzkoako Foru AldundiakLodosako Ibaialde ikastola diruz lagunduizana salatzeko, eta azpimarratu duGipuzkoak ez duela zertan sartu Nafarroakohezkuntza kontuetan. «ErabakiakNafarroako Gobernuak eta NafarroakoParlamentuak hartzen dituzte».Iritzi bera agertu du Nafarroako Hezkuntzakontseilari Jose Angel Iribasek ere, etaikastola diruz laguntzeko erabakia«onartezina» dela erran du.Gipuzkoako Foru Aldundiko bozeramaileLarraitz Ugartek argi du euskararen aldekolanak gogaitzen dituela benetan Nafarroakoagintariak: «Ikastola bati eman diogu dirua,eta horrek mintzen ditu, euskararen aldeegiten den lanak mintzen ditu», azpimarratudu.Gipuzkoako Aralarrek txalotu egin duGipuzkoako Aldundiaren erabakia. «Euskalhiztunen arteko elkartasuna ezinbestekoa dagure hizkuntzak aurrera egin dezan», errandu Rebeka Uberak, Aralarreko kideak.Nafarroako Bilduk, berriz, Barcinarenjarrera kritikatu du: «Benetan kezkatzenduena ikastolak aurrera jarraitu ahal izateada. Ezin da onartu eremu ez-euskaldunekoikastolak itotzea eta laguntza jasotzekoduten aukera zapuztu nahi izatea».

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila«Independentziak ez lukealdatuko norberaren baitakohizkuntzaren hautua»Berria2012/02/01Jendeari euskaraz egiteko eskaerarenak egin du, EuskalHerri post-euskaldunean. Fermin Etxegoien idazlearentzat,Idazlea da Fermin Etxegoien (Oñati,Gipuzkoa, 1966). Euskara eta estetikahitzaldia emango du gaur, 19:00etan,Zumaiako Alondegian (Gipuzkoa). Euskara,bestela ez gara hitzaldi zikloko lehenaizango da. Datorren asteazkenean JoxeManuel Odriozolak hartuko du txanda, eta,hurrengoan, Jon Sarasuak.Artistak esaten zuen etika hil den honetanestetika baino ez zaigula geratzen.Euskararentzat ere balio du horrek?Orain arte euskararen diskurtsoa aginduetiko batzuetan oinarritu dugu, izaerarekinloturikoak. Horrek eman du berea, etaematen jarraituko du. Baina identitarioabaino askoz motibazio indartsuagoa daestetikoa. Alegia, norberak erabiltzen duenplastika linguistiko horrekin gozatzea, etaberbetan modu jatorrean ari zarelasentitzea euskaraz. Estrategiak horrenarabera ezarri beharko genituzke. Eta halagertatzen ari da, zorionez.Neurona eta zeurona saiakerannabarmendu nuen esperientzia linguistikoaesperientzia estetikoa dela eta euskararenaldeko estrategiak kontuan hartu beharkolukeela hori. Euskal Herri posteuskalduneanbizi gara. Euskara eta erdaraia denon baitan daude. Lehia hemen ez daeuskaldunaren eta erdaldunaren artekoa,baizik eta norberaren baitan direneuskaldunaren eta erdaldunaren artekoa.Frantsesaren eta espainolaren estetikakg a r a t u t a d a u d e m a i l a g u z t i e t a n ,k o l o k i a l e a n , k u l t u a n , fi l o s o fi k o a n ,umorean... Hori etengabe sartzen digutehedabideok, guk nahi eta nahi ez, oihartzunbaten modura. Erdaldun pasibo gero etaosatuagoak gara. Euskaraz gauza bera lortubeharko genuke.Zergatik ematen digute euskararen aldekokanpainek gero eta lotsa handiagoaeuskaldunoi?

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaNon ikusten duzu hori?Batez ere, Interneten. Jendea ari da jatori d a z t e n , k o m u n i k a t z e n , m o d ukonpaktatzaile batean; hau da, esfortzuaeskatzen ez dizuen eredu batean. BERRIAbatek lortzen du hori ere, zalantzarik gabe,baina euskarara itzulitako zinemagintzakez, esaterako. Hiztunak gozatu egin behardu bere hizkuntzarekin. Euskara bizirikdagoen tokietan, plastika linguistikogozagarria izan da hiztunarentzat.Internet goraipatzen duzu... FerminEtxegoien Twitterren al dago?Beste mila tokitan nago. Gaur, egun bakarbatean, XIX. mende osoan baino gehiagoidazten da euskaraz, deskuidatzen bazara.Zelako kanpainak egin beharko liratekeeuskara bultzatzeko?Kanpaina pedagogikoak ez, jendea gogaitue g i t e n d e l a k o l e k z i o a k j a s o t z e a z .Subliminalak egin beharko genituzke.Amurizak Euskara batuaren bigarrenjaiotza liburuan eginiko azterketa fina etanaturala aintzat hartu beharko lukeadministrazioak. Hizkuntzaren formensozializazioa lagundu beharko litzateke, ezhizkuntzaren beharraren sozializazioa.Azken hori egin dugu dagoeneko milioi bataldiz, aldez eta moldez: «mintza zaitezeuskaraz», «euskarak behar zaitu».Zergatik, bada, nire hizkuntza gozagarriaerdara bada? Bestea ez dugu ikusi oraindikadministrazioaren aldetik.Independentziak aldatuko luke jokalekua?Agian kontrakoa lortuko luke: jende askoklortutzat emango luke helburua, etahizkuntzaren aldeko tentsioa lasaitukolitzateke.I n d e p e n d e n t z i a k e z l u k e a l d atukonorberaren baitan dagoen hizkuntzarenhautua, motibazio estetikoa identitarioarengainetik dagoelako.Autoeskolan euskarazIaz gidabaimenaren atal teorikoa euskarazgainditu zuten bederatzi pertsona saritudituzte Buruntzaldean (Gipuzkoa); sarituekazterketa teoriko baten balioa jasoko dutedirutan.2010ean jarri zuten martxan egitasmoaAndoaingo, Astigarragako, Hernaniko,Lasarte-Oriako, Urnietako eta Usurbilgoeuskara batzordeek, elkarlanean.Egitasmoari esker, Buruntzaldeko hainbatautoeskolatan gidabaimena euskarazateratzeko aukera ematen zaie herritarrei.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaOfizialtasuna eta lurraldetasunaJoan den ebiakoitzean bildu zen Ipar EuskalHerriko Hautetsi eta Garapen Kontseiluarenosoko bilkura. Azken hilabeteotan 60 aditu etahautetsik landutako 6 txostenen emaitzakjakinarazi ziren. Euskara eta kulturarenlantaldeari dagokionez, duda guti: euskarakofizialtasuna behar du eta normalizaziorakobidean hizkuntza politika gidatuko duenberezko instituzio bat. Ofizialtasuna etalurraldetasuna.2005. urtean Euskararen Erakunde Publikoarensorrera urrats garrantzitsua izan zen, Estatu etaegitura publikoen hizkuntza politika erasotzailebatetik euskararen aldeko politikara pasatzeko.Bide hori, diskurtso mailan bederen, eginik,haratago joateko tenorea da, hitzetatikekintzetara pasatzekoa.Egungo hizkuntza politikak sabaia jo baitu.Ahalak eskasak dira eta borondate hutseanoinarritutako politikek borondatearen bermeabesterik ez dutenez, betebeharren politikabaterat pasa beharra dago. Eta betebeharhorien obratzea akuilatu eta lagunduko dueninstituzioarenb e h a r r a d u g u .L e h e n b a i l e h e n ,gainera, azkenurteetan egindako languztia peko errekara joanbaitaiteke, borondate onak ez baitu betizailtasun oro eta borondate txar oro gainditzekosegurtamenik ematen. Eskaeraren logikatikeskaintzaren logikara pasa behar dugubizitzaren arlo guztietan.Tokiko hautetsiek ibilbidearen zati bat egin dute,abenduan euskal kulturaren herriartekosindikatuak ofizialtasunaren aldeko martxoaren31ko Deiadar manifestaldiarekin bat eginbaitzuen. Jendarte zibilak eta politikariek ereurratsa egin dute orain. Paue, Bordele etaPariseko agintarien gaitasun demokratikoa dagoorain ikusgai, Lapurdi, Baxe Nafarroa etaZuberoako herritarren eta beren ordezkariengogoa betetzeko.Hur GorostiagaIritzia2011/02/03Baxoa euskaraz pasatu nahi dutelakoUrtero entzuten den aldarria berrizentzunarazi zuten atzo Baionaneuskalgintzako eragileek. Hain zuzen, baxoaeuskaraz pasatzeko eskubidea aldarrikatuzuten 200 bat lagunek, Beñat EtxepareLizeo aitzinean. «Teknikoki posible da,nahikeria da eskas», zioen GillermoEtxebarria lizeoko zuzendariak. Ikasle zeinirakasleez gain, Seaskako, EuskalKonfederazioko, Kontseiluko, EuskalHerrian Euskarazeko eta HizkuntzaEskubideen Behatokiko kideak egon zirenprotestan.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEuskara. Tokiko hizkuntzei buruzko hitzaldia«Konstituzioa aldatu gabeeuskarak ez du frantsesareneskubiderik ukanen»Berria2012/02/04Hizkuntzen ofizialtasuna eskatzearen balioa gutxietsi du Frantziako lehenministro ohiaren aholkulariak Baionan, topaketetan. Euskalgintzako eragileek,saminez, erantzun diote jasanezina dela euskararen egoeraBegien bistako baieztapen batek inarrosi zuenatzo, Tokiko hizkuntzak: jarraipena ala etenatopaketetan, Baionako unibertsitateanbildutako euskaltzaleen gogoa: «Konstituzioanerreformarik egin ezean, hizkuntza gutxituakez dira sekula egonen frantsesaren pare»,erran zuen Guy Carcassonne Paris Xunibertsitateko irakasleak. Michel RocardFrantziako lehen ministro ohiaren aholkularieta laguna da Carcassonne, eta zuzenbidearloko aditua. Hizkuntza gutxituen arloanaritu izan da luzaz.Frantziako Konstituzio Kontseiluak hartutakoerabakien harira eta epaileek konstituzioko75.1 artikuluaren inguruan egindakoebazpenen ildotik, etsipenez aitortu zuenhizkuntza gutxituek ez dutela aitortza biderikkonstituzioan erreforma sakon bat egiten ezbada. Frantziako hizkuntza bakarra frantsesadela dio konstituzioko bigarren artikuluak,gainerateko hizkuntzen aipamena baztertuz.«Erraten delarik Errepublikaren hizkuntzafrantsesa dela, ulertarazten da frantsesa delafrantziarren hizkuntza», erran zuenCarcassonek, konstituzioko 2. artikuluaribegira. Aipamen horrek espero ez zirenondorioak ukan dituela adierazi zuen,gainerateko hizkuntzei eskubideak ukatudizkiela. Frantziak Europako HizkuntzaGutxituen Ituna izenpetu zuen, baina ez zuenberretsi, tartean Konstituzio Kontseiluakjakinarazi baitzuen hainbat puntukkonstituzioa urratzen zutela.Frantziako Konstituzioak Frantziaren«ondaretzat» hartu ditu hizkuntza gutxituak,baina epaileek egindako ebazpenek berehalaargitu zuten adierazpen horrek ez dielaeskubiderik aitortzen. Sortutako itxaropenakbertan lurperatu zirela erran du Carcassonek.Lege batek egoera erraztuko lukeela azaldu du,baina aldi berean gogorarazi du orain artekosaioek ez dutela ondoriorik ukan.Hala ere, aldaketarik egingarriena lege batensustapena litzatekeela adierazi du. Hizkuntzagutxituen aurkako zein aldeko jarrerakFrantziako alderdi politiko guztietan atzematendira, eta horrek legea onarraraztea zailtzenduela zehaztu du, ordea.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaHizkuntza gutxituei ofizialtasuna aitortzearenbalioa gutxietsi du Carcassonek. Ofizialtasunakinposizioaren irudia eragiten duela argudiatudu, eta azaldu sinboloen inguruan uzkurtzendiren jarrerek kontrako ondorioak lortzendituztela. «Frantsesa ez da Frantziakohizkuntza ofiziala, hizkuntza konstituzionalabaizik», erantsi du argibide gisa.hizkuntza gutxituei ondare balioa eman arrenhorrek ez duela neholako eskubiderik aitortzennabarmendu du. Beraz, arau baliorik ez duenadierazpena dela ebatzi du. Frantsesezegindako hitzaldian, declaratif (adierazle) etadecoratif (apaingarri) hitzak nahasi zituenartikulu horren balioa azaltzerakoan. Umorezazaldu zuen nahasketa baino ez zela izan.Hizkuntza gutxituen aldeko lege bateneskaerari dagokionez, Frederic MitterrandFrantziako Kultura ministroaren hitzak ekarrizituen gogora: «Lege beharrik ez dago; legerikgabe ere gauza anitz egin daitezke gaur egunplantan dagoen sistemaren barruan».Gaur egun lau lege proposamen daudeFrantziako Parlamentuan, baina aitzineraateratzeko esperantzarik ez dago. Lege bateanoinarritzen ez diren bideak jorratu behar direlaagertu zuen.Arropa saltegi baten adibidea hartu zuen,azaltzeko lurralde bakoitzak neurrira egindakohizkuntza politika behar duela, denen neurriraegindakoak ez lukeelako nehorendako baliorik.Legeak baimentzen dituen eta egiten ez direnildoetan sakondu behar dela erran du Alessiok.Hala nola azaldu du deusek ere ez dueladebekatzen herriko etxe batek euskaraz egiteabilkurak edo aktak, betiere dokumentuakofizialak izateko frantsesez egin behar badira.Aitormenik ezFrantziako Kultur Ministerioaren eledun gisamintzatu zen Michel Alessio Frantsesa etaFrantziako Hizkuntzetarako Batzordekoordezkaria.Hizkuntza gutxituekiko politikan hausturarikez dagoela azaldu du. 75.1 artikuluakFrantziak onartu duelarik tokiko hizkuntzakFrantziaren ondare izatea, haien gainekoardura eta erantzukizuna guztiena dela azaldudu. Eta horren kudeaketa estatuaren etaeskualdeetako erakundeen artean banatubehar dela azaldu du.Euskalgintza, sumindurik

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEuskalgintzako gizarte eragile ugari egon zirenCarcassonen eta Alessioren mintzaldiakentzuten, eta haien hitzek eragindakosuminduraren berri eman zuten galderenunean. Ofizialtasuna eskatzea estrategia okerradela erratea onartezina dela erran zion JakesBortairu Euskal Konfederazioko kideakCarcassonni.Zapalkuntza egoera guztietan eskubideakaldarrikatzen direlarik eta ohar mota horijasotzen delarik sumintzekoa dela adierazizuen. «Zuen hitzaldiak entzun ondoren, legeakez badu baliorik, ulertu beharko duguhizkuntza gutxituek bizirik iraun nahi baduteestatu baten beharra dutela».Ildo beretik ihardetsi zion Paxkal IndoSeaskako lehendakariak Carcassoni. Frantziakhizkuntza bat ofizial bihurtzeko legitimitaterikez duela erran zion: «Ulertu behar baduguhizkuntza batek bere herriari zor diolalegitimitatea, autodeterminazio eskubideabaliatu behar dela badiozu, ados gaudehorretan».Eguneko txalo zaparrada bakarra entzun zenaretoan hitz horien ondotik, Carcassonenharridurarako.«Ofizializazioa, ko-ofizializazioa... hitzak bainoez dira, funtsean eskatzen duguna ezagutzaeta aitortza direlako», gaineratu zuen Indok,martxoaren 31n Baionan eginen den Deiadarmanifestazioari erreferentzia eginez.Ofizialtasunaren eskaria atxikiko dutela erranzuen, hizkuntza gutxituek onarpeninstituzionala behar dutelako, urrats delarikhori hizkuntza bizituen iraupena bermatzeko.Frantziako lurralde bakarra gara, bainaEstatua-Lurraldea hitzarmena duen bakarrakgara». Euskararen Erakunde Publikoarensorrera hitzarmen horren ondorioa delanabarmendu zuen Indok, orduan FrantziakoKonstituzioan hizkuntza gutxituen aipamenikatxikitzen ez bazen ere. Aitzinera egin ahalizateko lege oinarria eta estatuaren laguntzafuntsezkoak direla erran zuen Indok.Bortairuk azaldu zuen ez zuela berrikuntzarikantzeman Alessioren diskurtsoan. «Mingarriada, ordea, dena dutenen partetik (konstituzioa,legea, dirua) gauza anitz egin daitezkeelaentzutea. Sumintzekoa, duenak ez duenarierraten diolarik zer egin dezakeen; faltsukeriaerakusten du».Indok ohartarazi zuen euskararen aldediharduten gizarte eragileak hobeki zeudela2011ko maiatzeko ebazpenaren ondotik. «Ezdakit lehen 75.1 artikuluak zerbaiterako baliozuen, baina bederen eragileek balio bat ematengenion, eta baliatu dugu auzapezei etaagintariei laguntza eskatzeko orduan.Konstituzio Batzordearen barruan erreformakegin behar direla erantsi zuen Indok.Batzordearen osaketa aldatzen ez den bitarteanhaien iritzia eta ebazpenak ere ez direlaaldatuko erran zuen.Lege batek gauza batzuk baimendu eta bertzeanitz debekatzen dituela gogorarazi zuenIndok. «Ezagutza instituzionalik ez duen

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaMobilizazioa da eskubideeneskulekua KontseiluarentzatKontseiluak dio gizartearen mobilizazioa dela bidea euskarazbizitzeko borondatea erakustekoBerria2010/02/04Frantziak hizkuntza eskubideen ukazio faseansegitzeko erabakia hartu duela salatu du IoneJosie Behatokiko Ipar Euskal Herrikoeledunak Baionako topaketen ondoren.Tokiko hizkuntzak: jarraipena ala etena zenatzoko topaketen izenburua, eta, Josiereniritziz, hizlariek argi erantzun dute Frantziakorain arteko logikan segitzen duela.Alegia, «ukapenaren zikloan», euskal hiztuneieskubide berririk bermatuko liekeenziurtasunik eskaini gabe. Adituek argijakinarazi dute Frantziako Konstituziokobigarren artikulua indarrean dagoen bitarteaneuskarak edo gainerateko hizkuntza gutxituekez dituztela ukanen frantsesak dituen eskubideberak. Kontseiluak mobilizaziorako deia egindu.«Herritarren hizkuntza bermatzeko tresnao fi z i a l t a s u n a d a , a d m i n i s t r a z i o a r ib e t e b e h a r r a k fi n k a t z e n d i z k i o n a .Ofizialtasuna ez bada aitortzen, nolakoestatusa beharko luke gure hizkuntzakherritarrek normal-normal, balio juridikoosoz, frantsesarekin berdintasunean, euskarab a l i a t z e k o a d m i n i s t r a z i o a r e k i k oharremanetan?», galdetu du Josiek.Carcassonnen hitzek egoerarik gordinenaerakutsi dutela nabarmendu du, adieraziduelarik konstituzioa aldatu gabe tokikohizkuntzak ez direla sekula hartukofrantsesaren maila berean. «Ofizialtasunarenesparrua gainditzen du horrek; alegia, gurehizkuntzak ez direla sekulan i z a n e nfrantsesaren pare».Sakoneko jakobinismoaHizlariek Frantziaren sakoneko jarrerajakobinoa agerian utzi zutela erran du PaulBilbao Kontseiluko idazkari nagusiak. Kontuaez da konstituzioa aldatu behar den ala ez.«Estatuak ez ditu onartzen oinarrikoprintzipioak, hots, berak kudeatzen duenlurraldean badaukala benetako hizkuntzaaniztasuna. Aniztasun hori demokraziarenbidez, berdintasun ereduaren bidez kudeatubeharko luke». Horretarako bideak itxirikdaudela ondorioztatu du Bilbaok.Konstituzioko 75.1 artikulua eraginkorra izanala ez, Frantziaren egiazko hizkuntza politikazein den agerian gelditu dela azaldu duBilbaok. «Frantziak hizkuntza bakarra du, etabesteen egoera kudeatzeko 'tolerantzia' baliatuizan dute. Baionan entzundakoaren ondoren,

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaargi ikusten dugu ez ikusiarena baino ez duelaegiten; alegia, euskararen desagerpenarenkudeaketa».Mintzaldietan aipatu dute Nazio BatuenErakundeak (NBE) oharra egin ziolaFrantziari, sakoneko aldaketak egin zitzan.Hori ere aldatu eta baliogabetu dute,Bilbaoren iritziz. NBEko batzordeak ez zienesan bakarrik Europako Hizkuntza GutxituenItuna berretsi behar zutela, baizik etaFrantziako Konstituzioa aldatu behar zutela.Frantziak entzungor egin ziola erran zutenorduan, eta orain berretsi. «Euskarazbizitzeko helduleku juridikorik ez dago IparEuskal Herrian, eta gizarte mugimenduokerakutsi behar dugu euskaraz bizi nahidugula».Alessiok aitortu du badireladiskriminazio kasuakBaionara frantsesaren eta Frantziakohizkuntzentzako ordezkaritzaren izeneanheldu zen Michel Alessio, eta onartu zuenhizkuntza gutxituek diskriminazio kasuakpairatzen dituztela.Aitorpen publikoa izan da, David GrosclaudeAkitaniako hautetsiak egindako oharrarierantzunez. Grosclaudek jakinarazi duFrantziako Kultura Ministerioak trabak ezarridizkiela hiru hedabideri Internetekohedapena laguntzeko orduan. Ipar EuskalHerriko Hitzak, Kazeta.info-k etaOkzitaniako hedabide batek Internet bidezkohedapena egiteko diru laguntza eskatu ziotenFrantziari. Kultura Ministerioak erantzunzuen ez ziela aitortzen «interes orokorrekoizaera» baina kultur eragile gisa hartzenzituela, orotariko informazioa landu arren.Informazio guztia euskaraz edo okzitanierazegiten dutenez, hizkuntza horietan mintzoden «gutxiengo» bati mugatzen direlaargudiatu zuen ministerioak.Gisa horretan, diru laguntzak heren batezapaltzen dira, kopuruak txikiak izan arren.Jakinean zegoela erantzun du Alessiok, etadiskriminazio nabarmena dagoela onartu.Egoera hori bideratzeko ondoko asteotanbilkura bat eginen dutela jakinarazi zuen.«Bai EEPk, bai bertze eragile batzuek, kasuhorren berri eman digute, eta konponbide batemateko eskatu».Frantziako Kultur Ministerioak egoera horiaztertu eta zuzentzeko borondatea duelaazaldu zuen Alessiok. 2004ko dekretuakfrantsesezko hedabideek dituzten eskubideakhizkuntza gutxituei emateko dela gaineratudute.Lege xedea egiteko laguntza eskatudiote CarcassoneriZuzenbidean hizkuntza gutxituen aldeko legeegitasmoek dituzten trabak ikusirik, oztopohoriek gaindituko lituzkeen lege xede batenosaketan laguntza ematea eskatu zionCarcassoni Frederique Espagnac PSkosenatariak. Sozialisten programan agertzeanahi du Espagnacek.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEuskal idazleak buruajasotzen dueneanIritzia201/02/04Euskal idazleak burua idazmahaitik jasotzenduenean, zer ikusten du bere begien aurrean?Duela hamarkada asko ikusten zuen panoramaber-bera: hizkuntza hegemoniko bat, espainola(Iparraldean frantsesa bezala, baina Hegoaldeadut nik ezagun), eta menpeko hizkuntza bat,euskara, legez, aurrekontuz eta ahalmenez ongieta gogor mugatua, idazlea, bere sormenorduan askea bada ere, lana plazaratu ordukomenpeko izaki bihurtzen duena automatikoki.Hizkuntza orok dauka bere historia, etahistoria horren arabera izango du sostenguaeta zabalkundea emango dion botere bat.Hizkuntza babesten duen botere kuota horinolakoa den, horrelakoa izango da berehedapen soziala. Inongo hizkuntzak ez dufuntzionatzen botere baten bermerik gabe, etaesaten denean hizkuntza bat ez dela modernoaeta garatua, esan nahi da ez daukala beregarapena eta gaurkotasuna bermatuko dituenbotere bat atzean.Gizartearen gunean ezarriko duen boterearendependentzian bizi da hizkuntza batenhedapena, garapena eta eboluzioa. Estatuzentralista eta hegemonikoak hizkuntzazentralista eta hegemoniko bat ezarriko du, etaestatu horrek, hegemonikoa ez den bestehizkuntza baten garapena ez du baimenduko.Estatuek ez dituztejasaten hizkuntzahegemonikoaoztopatzen dutenhizkuntza arrotzak.Aurrena hizkuntza horiek deusezten saiatzendira. Lortzen ez badute, hurrena mende askoiraun ditzakeen kanpaina gogorrari ekingodiote, hizkuntza horiek gutxietsiz, hiztuneiiseka eginez eta hiztun horien herrialdeaprobintzializatuz eta basatitzat aurkeztuzpropagandaren bidez.Honek guztiak huts egiten badu, azkeneangaurko egoerara iritsiko gara: estatuaknolabaiteko tolerantzia bat erakusten duhizkuntza horiekiko, baina estu mugatu etazedarrituko ditu, mugiezinak diren hesiak jarrizhaien zabalkundeari; egoera horretan,hamarkada askotan hizkuntza horienhazkundea ez da izpi bat baino izango.Elebitasun asimetrikoa? Ez. Elebitasundesorekatua; desorekatua eta desorekatzailea.Euskara babesten duen boterea ahula da, osobaliabide eskasak dituen autonomia batbesterik ez; Espainiako sistema politikoakemandako azpi-sistema bat, estatuak zorrotzzelatatzen duena. Euskaldunok ez dugu inongobotererik gure esku, baizik eta estatuak utzi etabaimendu dizkigun eskumen apur batzuekikokudeaketa besterik ez, erabat boterezentralaren mendekoa dena. Mendeko boterebati mendeko hizkuntza dagokio.Estatu hegemonikoak beti kamustu eta uzkurtuegingo du mendeko hizkuntza: legeen bidez,parlamentu autonomikoek onartutakoerabakiak errekurrituz; komunikabideen bidez,

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailamendeko hizkuntzaren aurkako giroa sortuzeta agerpen-kuota txikietara baztertuz;politikaren bidez, ospearen kontra eginez; etapropagandaren bidez, bere aurkako kanpainakantolatuz.Horrela, mendeko hizkuntzak harremanagaltzen du bizitzarekin, desagertzen dapiramide sozialaren gailurretatik; euskararik ezdago epaile, abokatu, mediku, kazetari,enpresari eta abarren ahotan. Euskararik ezdarabilte Basque Culinary Centerren.Estatuak frogak jartzen dizkio etengabemendeko hizkuntzari: frogatu behar du,etengabe, modernoa dela, zientzietarako balioduela, erakargarria dela. Biolentziazinposatutako hizkuntza nagusiak seduzitzekogaitasuna eskatzen dio hizkuntzamenderatuari.Hala esan zuen Hizkuntza PolitikarakoSailburuordeak euskararen egunean: «Jendeaerakarri egin behar dugu modu onekin etaformak zainduz. Jendeak ikusten dueneaneuskara modernoa dela, eguneratua dagoela,bizitzarako edozein alorretarako balio duela(…) jakin-minarekin hartuko dute». Ez al zenaspaldi frogatu euskara modernoa dela?Hizkuntza menderatua beti dabil frogatubeharrean beharrezkoa dela mundu honetanbere existentzia.Herrialde serioek bere kultura bultzatu etasubentzionatu egiten dute, batetik bere herrianexistitu dadin, eta bestetik kanpoan ezagunaizan dadin. Gure herria ez da serioa. Eta zerezberdintasun du serioak diren herrialdeekin?Bakarra: estatua. Estatua duten herrialdeakerrespetuz hartzen dira beste nazioetan, ez dakuestionatzen haien kultur politika, edo diruazertan xahutzen duten. Horregatik gu ezgaituzte seriotzat hartzen, ez bada Espainiakoestatuaren baitan, hortik sari nazionalen pisua,kanpoan aurkezten gaituena.Norvegiako gobernuak argitaratzen diren ialiburu guztien mila ale erosten ditu, liburutegisarean banatzeko. Laguntzak ematen ditu,baita ere, liburuak itzultzeko eta atzerrianargitaratzeko. Herbjorg Wassmo idazleakukatu egiten du hori protekzionismoa denik:«Horri esker gure liburuak berdin aurki litezkeMoskun edo Madrileko Retiron. Ez du merezibere kultura babesten ez duen herri batdefendatzerik. Estatuak jakin behar du inorkbaino lehenago artistek lana egin eta bizi eginbehar dutela». Lau milioi eskas dituenhizkuntza da norvegiera, baina a zer lekuaduen munduan! Dio Wassmok: «Hainhizkuntza txikia izanda, pentsatu nahi dut gureliteratura, ez exotikoa soilik, baizik eta onadelako zabaltzen dela mundura». Subentzioakgoraipatzen ditu, beren kalitatearekikokonfiantza erakusten du, nola? Naturaltasunosoz. Guk ez daukagun naturaltasun batekin.Ni harritzen naiz hemengo idazle, zutabegileeta gogoetagile gehienek, JosebaSarrionandiari emandako Euskadi sariarenistiluaren aurrean, kasu, esaten duteneanpolitika ez dela hizkuntzarekin nahastu behar.Justu kontrakoa denean: ekimen politikoaksoilik salbatzen eta hedatzen ditu hizkuntzakmunduan. Horrela izan da nazio guztienhistorian. Hona zer zioen El País egunkarianberriki Martin Davidson British Council-ekozuzendariak: «Lan kulturala politikoa da, etazerikusia du nazioen eta pertsonen arteaneratzen diren harremanekin».Botere politikorik gabe, hurrengo 100 urtetanizpi bat bat baino ez du aurrera egingoeuskarak. Eta mendeari izpiarekin erantzutendion hizkuntzak ez du bi menderen beharrikizango desagertzeko.Pako AristiIdazlea

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaHizkuntza sedukzio tresnabihurtzen denekoaAbdelfattah Kilito idazle eta kritikari marokoar probokatzaileak,beste zenbaiten aldean, itzulpengintza etikoa proposatzen du, 'Ezduzu nire hizkuntzan hitz egingo' liburuan.Berria2012/02/05Arabiar munduko idazle eta literatur kritikariinteresgarri eta probokatzaileenetako batdugu Abdelfattah Kilito (Rabat, Maroko,1945). Denetariko lanak idatzi ditu, delafikziozkoak dela itzulpengintzari buruzkoak.Edozein delarik ikuspuntua, KilitokMendebaldearen eta mundu arabiarrarenarteko harremana aztertzen du bereliburuetan, (neo)kolonialismoaren eraginahobeto ulertze aldera. Haren fikziozkolanetan ohikoak dira Mendebaldekokulturaren sedukzioaren atzaparretan eroriedo hari aurre egiten saiatzen direnpertsonaiak.S e d u k z i o a , K i l i t o r e n h i z t e g i a n ,kolonialismoaren armarik indartsuena da.Sedukzioaren oinarrian dago norberarenjarreraren gorespena, baina gorespen horibakarrik da posible baldin eta besteek —gu ezgaren horiek, alegia— onartzen badute.Sedukzioa hainbat modutan ager daiteke:«aurrerapen teknologikoa» izena daramabatzuetan, «demokrazia» bestetan. Kulturakere sedukzio ahalmen handia du. Hizkuntzaedota literatur tradizio jakin batenhanditasuna aipatuko zaigu, gainerakoakbigarren mailan utzita. Azken horri buruzdihardu Kilitoren (Ez duzu nire hizkuntzanhitz egingo, 2002) liburuak.Esaten dute hizkuntza baten eta dialektobaten arteko aldea zera dela, hizkuntzaarmadadun dialektoa dela. Armada horizehazki definitzeko eskatu, eta Kilitokberehala esango digu maila ideologikoanfuntzionatzen duela batik bat baina hareneragina ez dela eremu horretara mugatzen.Aitzitik, ondorio materialak izan baditu.Jarraian, beharbada Napoleonek Egiptookupatzerakoan (1798-1801) martxan jarrizuen plana aipatuko digu. Frantzia etafrantsesaren nagusitasuna arabiar mundurazabaltzeko orduan, Egipto indarrez hartzea ezzela estrategia egokia otu zitzaion, herritarrenezinikusia eragingo zuelako horrek. Aldehorretatik, askozaz eraginkorragoa irudituzitzaion egiptoarren adimena konkistatzea.Horretarako, Frantziak Egiptoren kulturekoizpenari buruzko zertzelada guztiak jakinbehar zituen, eta, helburu horrekin,lurraldearen historia eta geografia zehaztasunosoz jasoko zuen entziklopedia osatzekoagindu zuen Napoleonek. Milaka eta milakatestu itzuli zituzten arabieratik frantsesera,Ekialdeko kontuetan adituak ziren akademikofrantsesek (Edward Saiden orientalistak) azter

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailazitzaten. Ondoren, historia hori guztia beretestuinguruan kokatu beharra zegoen, hots,bere burua Grezia eta Erroma klasikoarenondorengo zuzentzat zuen Frantziaren aldeanEgiptok zein toki betetzen zuen. Taktika sotilhorrekin frantsesa hizkuntza bihurtu zen,arabiera dialektoaren rolera kondenatuzmundu kolonialean.Itzulpengintza, batez ere literatur arlokoa,ezagutza asmo zintzo eta osasuntsu batekgidaturik dagoela pentsatzeko joera dugugaur egun, baina Napoleonen adibideakkonplikatu egiten du uste hori. Hastapenetik,itzulpengintza eta literatura konparatzearenjarduera «garaipen» eta «konkista»kontzeptuei lotuta joan da, helmugahizkuntzak markatu duelako zer den itzulibeharrekoa eta nola ulertu behar den hura.Ez duzu nire hizkuntzan hitz egingo liburuanezin hobeto aztertzen du Kilitokitzulpengintzaren alderdi ilun hori, baitaarabiar munduan izan duen eragina azalduere. Izan ere, Europako hizkuntzen aldeanarabiera bigarren mailako, hots, «dialekto»moduan aurkeztu izanaren eraginez, munduarabiarrak itzulpengintzarekiko jarreraatzerakoi samarra agertu du azkenhamarkadetan.Napoleonen garaian, pentsalari arabiar askoberen hizkuntza literatura frantsesarenmailako lanak eskaintzeko gai ez zela sinisterairitsi ziren, arabiera hizkuntza konplexua etazabarra —hau da, frantsesaren ukitupoetikorik gabea— zelako. Alabaina,independentzia osteko urteetan, arabiarharrotasunaren urteak dei genitzakeenhorietan hain zuzen, arabiera hizkuntzasakratua zela eta horrek itzulezin bihurtzenzuela defendatzen zuen diskurtsoa nagusituzen. Sakratua izatearen ideia Koranaarabieraz idatzita egoteari zor zaio, jakina.Aldi berean, beste hizkuntzaren bateanidatzirikoa arabiarrentzat interesgarria ezzela iritzita, atzerriko literaturaren itzulpenaribizkarra eman zioten.Beraz, arabiar hizkuntzaren defendatzaileekNapoleonen orientalisten jarrera bere egindute, mundu arabiarrean kolonialismoazeinen barneratua duten agerian utziz. Kasuhonetan, ez da frantsesa hizkuntza etaarabiera dialektoa; aitzitik, arabierahizkuntza bihurtu da gainerako hizkuntzakdialekto mailan jarrita.Napoleonen garaiko orientalisten zeinhainbat arabiarren jarrera arbuiagarriairuditzen zaio Kilitori, baina, aldi berean,agerian uzten dute zenbat dagoen jokoan lanbat itzultzen den bakoitzean. Itzuli ez baitirapaper gainean dauden hitzak bakarrikitzultzen; prozesu horretan, kultura oso bat(berriro) interpretatzen da helmugahizkuntzako irakurlearentzat. Interpretazioune hori ez da batere inozentea, baina aldehandia dago hizkuntza batetik besterakoitzulpen prozesua prozesu zuzen eta gardenadela defendatzen dutenen etaitzulpengintzaren inplikazio ideologikoezkontziente direnen artean. Kilitoren aburuz,azken horiek erakusten duten jarreratikabiatuta soilik irits gaitezke itzulpengintzaetiko batera, eta horixe da, hain zuzen, Ezduzu nire hizkuntzan hitz egingo laneandefendatzen duena.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaAna Mendizabal. Lodosako Ibaialde ikastolako presidentea«Aurreikuspenak ez dira bete, bainajendearen berotasuna sumatudugu»Elurra eta hotza izan ziren protagonista igandeko Ibaialdeikastolaren aldeko bestan. Joan zirenen berotasuna eskertu duAna Mendizabalek; ate-joka jarraituko dutela dio, eusteko.Berria2012/02/07Eguraldiari aurre egin zioten herritar anitzekigandean Sartagudan (Nafarroa), Ibaialdeikastolaren aldeko bestan. Eskertu du partehartzea Ana Mendizabal presidenteak.Elkartasuna ez da amaitu. Mila euro emanendute, adibidez, Elkartasuna-EtorkizunaEgunaren antolatzaileek.Bai. Eguraldiaren kontura hagitz haserregaude, azkenean ezin izan genituelakoaurreikuspenak bete. Guk 15.000 pertsonainguru etorriko zirela uste genuen, eta 4.000inguru egon ginen.Gogorra izan da?Bileran argi gelditu zaiguna horixe da,aurreikuspenak ez direla bete. Baina, hala etaguztiz ere, etorri zen jendearen erantzunazoragarria izan da, etorri zen jendeak gastatuegin baitzuen. Ez da bakarrik dirua. Karrikanjende anitz etorri da guregana elkartasunaagertzera eta lanean jarraitzeko indarraematera. Eskertu nahi dugu berotasun hori.Jende anitz gelditu zen etxean eguraldiagatik.Zer moduz zaudete?Hagitz kontent gaude bestara etorri zenjendearekin. Etorri zirenek erruz parte hartuzuten antolatu genituen ekitaldi guztietan.Jendearen berotasuna sumatu dugu, etazoragarria izan da.Eguraldia, berriz, hotza izan zen.Bai. 40 autobus inguru gelditu ziren etorrigabe. Lanera etorri behar zuen hainbat taldeere ezin etorri gelditu zen eguraldiarenondorioz. Badakigu jende anitz gelditu zelaetortzeko gogoz etxean, eta haiei gogorarazinahi diegu ikastola lagundu nahi badute kontukorronte zenbaki bat dugula, laguntza horiekbideratu ahal izateko.Espero zenituzten helburuak betetzeko bideaetor daiteke hortik?

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaHori espero dugu guk. Gainera, guk argi dugugure lana ez dela hemen amaitzen. Ikastolarenarazoa konpontzeko borrokan segitu behardugu, eta, horretarako, bideragarritasun planserio bat behar dugu. Hainbat irakasle duguhitzartu gabe; hipotekaren zorrari egin behardiogu aurre, garraioari ere bai. Hemen arazoaez da ikastola gaizki kudeatzen dugula. Horiekguztiak gastu arruntak dira; ezin dugu gehiagomurriztu. Murrizten ahal genuen guztiamurriztu dugu jada. Ezin dugu gehiagomurriztu kalitateari eragin gabe.edozeinengana joanen gara. EuskoJaurlaritzatik eta Nafarroako Gobernutikjasotzen genituen diru laguntzak 2009. urtehasieran galdu genituen. Geroztik ez dugusosik jaso. Inor ez da gure beharrak betetzeraetorri, eta horrek ekarri gaitu egungoegoerara. Bi urtez Nafarroako ikastolenelkartasun kutxari esker egin dugu aurrera,baina hori ere amaitu da. Eta gure arazoek horjarraitzen dute.Proiektuari eustea da kontua?Hemen, gurasoek haien seme-alabek euskarazikastea nahi badute, aukera bakarra dute.Badakite ikastola ordaindu beharko dutelahorretarako. Eskualdeko ikastola da gurea.Ikasleak bazkaltzera gelditzen dira, eta gastuhorri gurasoek egiten diote aurre. Zer erranendiegu? Anitzez ere gehiago ordaindu behardutela? Alde eginen dute hori egiten badugu.Eta 53 familia bertzerik ez gara.Zeintzuk dira orain egin beharreko urratsak?Orain, ate-joka jarraitu behar dugu. Irakurrieta entzun dugu erran dutela guk ikastolarenekonomia gaizki kudeatu dugula, eta hori ezda egia. Hutsak betetzea gauza bat da.Edozeinek egiten ahal ditu, eta guk ere bai.Baina horrek ez du erran nahi dirua xahutudenik. Hemen, errealitatea badakigu zein den;gutxi gara euskararen alde lanean. Eta gutxihoriei ezin diegu euskaraz ikasteko duteneskubidea ukatu. Legeak ezartzen dituenmugen gainetik, euskarazko irakaskuntzaeskaintzen jarraitu nahi dugu guk.Ate-joka jarraituko duzuela diozu; zer ate?Politikariengana, erakundeetara etaelkarteetara joko dugu. Entzun nahi gaituenNafarroako Gobernutik zer espero duzue?Egunotan ez dugu balorazio politikorik eginnahi izan, gure besta euskararen aldeko bestaizan delako. Baina argi erran behar dugunorbaitek ez badu ongi ikusten guk bertzebatzuen eskutik laguntza jasotzea baduelalaguntza hori hark ematea. Argi dago legeakuzten dituela gure seme-alabak babesik gabeeta norbaitek egin beharko diola aurre ardurahorri. Egin dugun gauza bakarra da gureeuskaraz ikasteko eskubidea defendatu.Eta, orain, zer?Lehenik eta behin, lasaitu eta arnasa hartu.Hilabete gogorra izan da azkena. Eguraldiakzapuztu ditu gure asmoak, baina aurrera eginbehar dugu. Zorrak kitatzeko zer egindezakegun aztertu behar dugu. Lehentasunairakasleak dira. Orain arteko zorrari aurreegiteko gai izanen garela uste dut. Hortikaurrera, arazoak nola konpondu pentsatzenjarraitu beharko dugu.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaIrakaskuntza publikoaren alde egin duteHerrikoak eta Sortzen-ekKalitatea nabarmendu dute guraso elkarteek, etaaukera egokiena dela zehaztu, «ekologiagatik etahurbiltasunagatik»Berria2012/02/07«Kalitatearen aldeko hautua da irakaskuntzapublikoa». Horixe nabarmendu duteHerrikoa federazioak eta Sortzen Ikasbatuazkoordinakundeak. Atzo zabaldu zenaurrematrikulazioa egiteko epea Nafarroan,eta seme-alabak eskolara eramateko adineandituzten gurasoentzat mezu argia zabaldubehar-beharrezkoadela eta sare publikoadela, gainera, parekidetasuna eta integrazioabermatzen dituen aukera».Atzo bertan, aurrematrikulazio kanpainarenlehendabiziko egunean, San Adriango SantasReliquias izeneko haur eskolan izan zirenNafarroako Gobernuko presidente YolandaBarcina eta Hezkuntza kontseilari Jose Iribas.Ikastetxe pribatua da.Murrizketakdute bi elkarteok: «Hurbiltasunagatik,ekologiagatik eta kalitateagatik» irakaskuntzapublikoa dela aukerarik onena.Azken hamar urteotan, ikasleen %61-65ekegin dute irakaskuntza publikoaren aldekohautua. Nafarroako Gobernuaren HezkuntzaDepartamentuak ezartzen dituen eskolaratzeirizpideek, hala ere, hitzartutako irakaskuntzapribatuari egiten diote mesede, SortzenIkasbatuaz-eko Nafarroako koordinatzaileN e s t o r S a l a b e r r i a k s a l atu d u e n e z .«Aurrematrikulazio kanpainak aukera ematendie gurasoei Hezkuntza Departamentuari argieta ozen errateko irakaskuntza publikoaHerrikoak eta Sortzen Ikasbatuaz-eknabarmendu dute Nafarroako Gobernuakezarritako murrizketei aurre egin behar izandietela ikastetxe publikoek azkenhilabeteotan. «Udan egindakoei, azkenboladan guraso elkartekoek jasandakoakerantsi behar zaizkie».Murrizketen gainetik sare publikoakkalitateari eutsi diola argi adierazi duSalaberriak, «irakaskuntza publikokozentroetan ari diren irakasleenprofesionaltasunari esker». Aurrematrikulaziokanpainaren eskutik irakaskuntza publikoarenalde egitea, beraz, «kalitatezko irakaskuntzabermatzeko hautua» dela zehaztu du.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaBilduren esku dauden udalek diruzlagunduko dute IbaialdeKoalizioa agintari den herrietan dagoen ikasle bakoitzeko, eurobat jasoko du Lodosako eta Sartagudako ikastolakHego Euskal Herrian Bilduren eskudauden udalek ere diruz lagunduko duteLodosa eta Sartagudako ikastola(Nafarroa).Hainbat hautetsik atzo Iruñean egindakoagerraldian iragarri zutenez, koalizioaagintean den herrietan matrikulatutakoikasle bakoitzeko euro bana emango dioteIbaialderi.Egoera ekonomiko larrian da Ibaialdeikastola, «muturreko gabeziaekonomikoan». Elkartasun adierazpenugari jaso ditu auzolanean oinarritutakoegitasmo horrek; kontu korronte bat jarridute abian, nahi duenak dirua emateko,eta Ikastolen Elkarteak kanpaina bat hasidu, ikasle bakoitzeko euro bateko ekarpenaegiteko.Berria2012/02/08L o d o s a k oikastolaren aldeagertzearekin batera,G i p u z k o a k o F o r uAldundiaren jarduna babestu dute udalek.Diputazioak 24.000 euro eman dizkioegitasmoari, Nafarroan euskaraz bizi nahiduten herritarren laguntza eskaerari«entzungor» egin ezin ziotelakoan, haieilaguntzea «lehentasunezko ardura» delaargudiatuta.Elkartasunak, ordea, kritikak baino ezz i t u e n j a s o B a r c i n a r e n t a l d e t i k :Nafarroako kontuetan «eskua sartzea»egotzi zion exekutiboak aldundiari.Kanpaina horrekin bat egin du Bilduk.Hautetsien ustez, Nafarroako Gobernuaktrabak jartzen dizkio haurrak eta gazteakeuskaraz trebatzeari. «Gobernuaren eskuegon beharko litzateke lurralde osoaneuskarazko irakaskuntza bermatzea, baina,zoritxarrez, ez da hala», adierazi du JuanLuis Illarramendi Zarauzko alkateak(Gipuzkoa).Eremu euskalduneko ikastolen egoeraekonomikoa larria dela berretsi du, etaYolanda Barcinaren gobernuari leporatudio «euskaraz ikasteko eta bizitzekoeskubidea urratzen duen politikabaztertzailea» egitea.Bilduko udalen erabakia ere salatu duUPNk. Adierazi du «alderdiko interesak»lehenetsi dituztela herritarrenakbeharrean.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaAdostasunzabalagoekin euskaraIritzia2012/02/08Euskarak urrezko aldi bat bizi du. Euskararenezagutza ez da historian zehar gaur egunbezainbat zabaldu, batez ere, irakurketari etaidazkerari dagokionez. Bere oraingo garapenakedozein arlotan erabiltzea ahalbidetzen du, arlozientifikoan baita ere, eta hezkuntza sistemariesker euskaldunen kopuruak belaunaldizbelaunaldi aurrera egiten du.Hori guztia ez zen lortuko indar politikoenEuskararen Legearen inguruko kontsentsurikgabe, adostasuna honetan oinarritzen delako:alde batetik, herri-administrazioaren beharraizan behar dela herritarrek aukeratzen dutenhizkuntzan arreta ematea. Eta, bestetik, neurriakprogresibitatearekin ezarri behar direla. Ez dagobeste biderik, baina, artean ere, aurrekogobernuak arlo pribatuan hizkuntzarrazoiengatik ezarritako zigorrak onartu zituen,PSE-EEri kontsultatu gabe. Euskararenaurrerapenerako funtsezko kontsentsua apurtuegin zen alde bakarretik.Gobernu horrek eragotzi izan ez balu zigorhorien ezartzea, lanpostuak galdu egingo ziren,egoera ekonomiko larri baten enpresagizonemakumeekzailtasun handiak izango zituzten etaeuskarak atzera egingo zuen, behartzeak, batezere zigorren bitartez,euskararen erabiltzearenkontrako erreakzioa sortukozuelako.Ez dezagun ahatz Euskararen AholkuBatzordeak ondorioztatzen duena: erabatbeharrezkoa dela euskara, aldika gehiago,hizkuntz erakargarri bat izan dadila, atsegina zeinnaturala pertsona kopuru handiago batentzat, etaez arazoen jatorria. Aholku Batzordeakkontsideratzen du hizkuntz politikaren funtsamalgutasuna eta progresibitatea izan behar dela,ez dadila eraso baten moduan hautemana izan.Horregatik, ezin dugu zigorren bidetik jarraitu,herritar askori eta euskarari kalte egingo baitiegu.Adostasuna ezinbestekoa da, euskararenindartzea ekarri nahi duen adostasuna. Edo besteera batera esanda, euskara babesteko ekintzekzentzuzko muga bat izan behar dute: lan etagizarte errealitatearenganako egokitzapena, hainzuzen ere.Alde horretatik, euskal sozialistok beti defendatuizan dugu irmotasunez euskararen aurreratzearimesede egiten dioten neurriak progresiboki ezarribehar direla, errealitate soziolinguistikoa aintzathartuta eta pertsonei kalteak saihestuz.Hori dela eta, Euskal Sozialistak taldeakKontsumitzaileen eta ErabiltzailearenEstatutuaren Legea aldatzeko legez bestekoproposamen bat aurkeztu du, arlo pribatuanhizkuntz arrazoiengatik ezarritako zigorrakezabatzeko eta, era berean, euskararenerabileraren sustapena eta promozioa indartzeko.Euskal hizkuntzak aurrera egin duenean izan daatxikimendu askearen alde apustu egin denean,eta ez inposizioaren bidez.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEkimen horrekin ez da aipaturiko legean jasotzendiren hizkuntz ezaugarri bat bera ere ezabatzen,zigorrak bakarrik. Beti defendatu izan dugun arrenhizkuntz linguistikoen definizioa lege berezi batekinegin behar dela —eta ez lege sektorial baten bitartez—, kasu honetan egin zen bezala, ez ditugualdaketa gehiago sartuko, ez baitugu euskarareninguruan desadostasunik piztu nahi, kontsentsuaberrezarri baizik.Halere, ulertu egin behar da botere publikoek ezindietela herritarrei hizkuntz baten ala bestearenerabilera inposatu euren harreman pribatuetan, etamerkataritza arloa arlo pribatu bat da. Hizkuntzpaisaia, informazioa, erregula daiteke, baina ez bipertsonaren arteko ahozko komunikazioa, jakina,herri-administrazioek eman behar duten arretasalbu.Are gehiago. Legea ez betetzeagatik ezarritakozigorrek ez dituzte euskaldunen hizkuntzaeskubideak bermatzen. Norbait egungo arautegiabetetzen duen denda batera joaten denean, unehorretan dagoen dendariak euskaraz hitz egingodiolako bermerik ez du. Modu bakarra izangolitzateke dendari guztiak euskaldunak izatea, bainahorixe publikoa kontsidera daitekeen horretatikkanpo geratzen da.Oreka sustapena da, ez zigorra; hizkuntza batenerabilera ezin da dekretuz inposatu. Era horretan,hainbat aspektu formal estaltzea lortuko litzateke,baina ezinbestean jendeak errefusatuko luke. Nahidugu euskara erakundeen hizkuntza izatea edoherritarrek nahi duten hizkuntza? Atxikimenduaskea bultza dezagun.Gai honi zuhurtasunez heldu beharko geniokedenok, eta horrela ulertu izan dute ELA, CCOO,LAB eta UGT sindikatuek, zeintzuek joan denlegealdian Eusko Jaurlaritzarekin elkarlan akordiobat sinatu zuten, enpresa munduan euskaranormalizatzeko. Hitzarmenaren neurri guztiakborondatean oinarritzen dira, eta enpresabakoitzaren egoera soziolinguistikoan.Confebaskek, bere aldetik, testu bera sinatu zuenadministrazioarekin, eta testu horrek bat egiten duiaz enpresagizon-emakume gipuzkoarren idazkarinagusi José Miguel Ayerza jaunak esandakoarekin:Euskara lan eremuan pixkanaka sartzeko langintzahorretan aurrera egitekotan, enpresen ikuspegitik,printzipio batzuk erabat errespetatu behar direlauste dugu; borondatezkoa izan behar duela, inorbaztertu gabe, arian-arian egin behar dela, betiadostasuna lortuta eta lankidetzan jardunda.Borondatezkoa diogunean, norberaren borondatezeta inor baztertu gabe egin behar dela esan nahidugu, gure ustez, prozesu hau aurrera eraman ahalizateko eta onargarri izateko, ez dagoelako bestebiderik; beraz, partaideetako bakoitzak, enpresabakoitzak alegia, hartu behar du erabakiaaskatasunez, bere kabuz; eta beste guztiok erabakihori errespetatu behar dugu, aukeratu duenpartaidetza mailaren arabera inor baztertu gabe.Enpresagizon-emakumeen, sindikatuen etaEuskararen Aholku Batzordearen zuhurtasunaikusita eta azken hogeita hamar urteetakoeuskararen aurreratze ikusgarria kontuan izanda,dendei eta enpresei isunen bidezko euskararenerabileraren inposizioa azal dakieke soilik aldebateko interes bategatik, batez ere jakindabelaunaldi berriek euskara naturaltasunez erabilikodutela lan munduan.Sozialistok ziur gaude gure hizkuntz hitzarmenguztiak biltzen dituen printzipioaprogresibitatearena dela. Eta ez dezagun ahatzhizkuntzak direla elkarbizitza eta ulermenarenzerbitzura egon behar dutenak, eta ez pertsonakhizkuntzen zerbitzura.Vicente ReyesPSE-EEko Hezkuntza eta Kultura idazkaria

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaAkademiak ez du eskolaelebidunik irekiko aurtenIpar Euskal Herriko lehen mailako eskoletan hiru irakasle eta erdikendu nahi ditu Paueko Akademia IkuskaritzakBerria2012/02/09Paueko Akademia Ikuskaritzak ez du eskolaelebidunik irekiko heldu den eskola sartzean.Horretaz gain, kenduko eta emanen dituztenirakasle lanpostuen zenbaketaren harira, hirulanpostu eta erdi kenduko ditu Ipar EuskalHerriko lehen mailako eskoletan. Hori da,bederen, Akademia ikuskariak heldu denastean eginen den batzorde parekidekobilkurara eramanen duen proposamena.Jokabide «maltzurra»Akademia Ikuskaritzak gutxienik hirulanpostu eta erdi kenduko ditu Ipar EuskalHerriko lehen mailako eskoletan. Formeteniritziz, Akademia Ikuskaritzak «maltzurki»jokatzen du, lanpostu eskaintzen eta kentzeenarteko «oreka» dagoela erakutsi nahi duelarik.Herri txikietan galera sistematikoa delanabarmendu du.Hala, Donibane Lohizuneko (Lapurdi)eskualdean da irabazi bakarra, berezikiHendaiako eskolei esker. Gaineratekoeskualdeetan, Angelukoan, Baionakoan,Miarritzen (Lapurdi) eta Oloroeko (Biarno,Frantzia) barrutian dauden Zuberoakoeskoletan irakasle postuak gutxituko dituzte.Hezkuntzako sindikatuek gogor gaitzetsi duteasmo hori. Proposamenak hizkuntzapolitikako kontraesanak argira ekartzendituela dio Pierrette Formet-ek, SNUIPPsindikatuko ordezkariak. «Aurten ez duteeskola elebidunik irekiko Ipar Euskal Herrian,eta horrek argi erakusten du hizkuntzapolitikaren muga; ez da sinesgarria errateaeuskararen aldeko politika ausarta egitendutela eta aldi berean eskola elebidunik ezirekitzea edo irakasle postuak kentzea eskolaelebidunean».Gainera, lanpostu murrizketa gehiago izanendira eskoletako arduradun funtzioetan. Horigertatuko da Itsasun (Lapurdi) eta Baionan,lanpostu eta erdi kenduko dietelarik oro har.Miarritzen lanpostu erdi bat emanen dute.Eskola publikoaren baldintzak gero etatxarragoak direla salatu dute sindikatuek.Nahiz eta ikasle kopurua egonkorra izan edoemendatu, Akademia Ikuskaritzak irizpideekonomikoak baliatu eta murrizketak egitendituela kritikatu dute. Gero eta haur gehiagobiltzen dira geletan, eta, zenbait kasutan,hainbat adin eta mailatako 30 haur metatzendira irakasle bakar baten ardurapean.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEuskal hiztunen eskubideakurratzen dituzten enpresakzigortzeko bidea kenduEusko Legebiltzarrak Kontsumitzaileen Dekretua aldatzeaonartu du PSE, PP eta UPDren botoekinBerria2012/02/10Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen HizkuntzEskubideei buruzko Dekretua aldatzekoproposamena onartu du Eusko Legebiltzarrak.2008an onartu zuten dekretua, eta atzo eginzizkioten aldaketen ondorioz, hemendikaurrera, zerbitzu elebiduna eskaintzen ez dutenenpresei ezingo zaie inolako zigorrik jarri —alderdi eta eragile batzuek salatu izan dutedekretuak, lehen ere, ez zuela horretarakobiderik uzten—. Atzo egin zuten osoko bilkuran,PSEko, PPko eta UPDko ordezkariek bozkatuzuten PSEk egindako proposamenaren alde.Aldaketaren aurka, berriz, EAJk, EAk, EzkerAnitzak eta Aralarrek.iritzian, «euskararen erabilera normalizatuarenkontra doa» onartutako lege proposamena.EAko legebiltzarkide Juanjo Agirrezabalaksalatu du euskaraz bizi nahi duen herritarrari ezzaiola horretarako aukerarik ematen, etaeuskaldunen hizkuntz eskubideak urratzendirela. 2008ko legea egiteko 37 eragilereniritziak bildu zituztela nabarmendu du GarbiñeMendizabal EAJko legebiltzarkideak. EzkerAnitzako Mikel Aranak PSEri egotzi dioeuskara alor publikoan soilik bultzatzen duela.EAJko Juan Jose Ibarretxe lehendakari zelaezarri zuen dekretua Eusko Jaurlaritzak,«kontsumitzaileari informazioa euskaraz etagaztelaniaz ematea bermatzeko». Dekretu hurahainbat erakunde publikori eta pribaturiaplikatu zioten. Hain justu, interes orokorrekozerbitzuak eskaintzen dituzten enpresei, baldineta honako baldintza hau betetzen bazuten:250 langiletik gora eta urtean 50 milioi eurokonegozio bolumena izatea; salmenta gunearenazalera 400 metro koadrotik gora izatea etaelebidun tasa %33tik gorakoa den herri bateanegotea; edo, Bilbon, Donostian edo Gasteizen,bestela. Enpresa txikiei ez zien eragitendekretuak.EAJk, EAk, Aralarrek eta Ezker Anitzak albistetxartzat jo dute 2008ko dekretuaren aldaketa.Aralarreko legebiltzarkide Mikel Basaberen

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailadu legeak bultzatu behar, herritarren nahiakbaizik». UPDko ordezkari Gorka Maneirokere pozik agertu da dekretua aldatu delako.«Atzerapauso handia da»Aldaketaren alde egin dutenek, berriz,aurkakoa diote: «Erakunde publikoek alorpribatuetan ezin dute hizkuntzarikinposatu», esan du PSEko Vicente Reyesek.PPko Iñaki Oiartzabalen ustez, «euskara ezEuskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluaeta Hizkuntz Eskubideen Behatokia kritikoagertu dira legebiltzarrean hartu dutenerabakiarekin. «Kontsumitzaile euskaldunenhizkuntz eskubideen urraketa sistematizatunahi izatea onartezina da», salatu duKontseiluko Paul Bilbaok. Bide beretikmintzatu da Behatokiko zuzendari GarbiñePetriati: «Herritar euskaldunen hizkuntzeskubideak zapuzten dituzte, eta herritarrekeuskaraz bizitzeko dituzten nahiakgutxiesten».Hizkuntza erdiakHizkuntza osoak daude, eta hizkuntza erdiak. Hizkuntza osoek legeak dauzkate, dekretuak,arauak, ordenantzak... eta zigorrak eta isunak jarriko dizkizute hark arautu bezala erabiltzenez badituzu. Hizkuntza erdiek aitorpenen bat izan dezakete, edo ez; legeren bat izandezakete, edo ez; baina ezin dute isunik eta zigorrik jarri; isunik eta zigorrik ez,borondatezkoak dira. Hizkuntza osoek behartu zaitzakete berau ezagutzera; hizkuntzaerdiek limurtu, erakarri, liluratu egin behar zaituzte, ezagutu eta erabil ditzazun. Hizkuntzaosoak konstituzionalak dira, hizkuntza erdiak dialektalak dira, gutxiengoarenak,barbaroenak, mendiko hizkuntza.Euskara arau, lege edo dekretu jakin batera ekartzeko ahalegin bat izan zen PatxiBaztarrikaren taldeak orain lau urte aurkeztu zuena; Euskararen Legea 1982an onartuzenetik, lehendabiziko ahalegin serio antzekoa. Saltoki handietako batzuk euskaraerabiltzera behartzeko ahalegin bat, zigorrak oso lausoak zituen arren; dena esateko,hizkuntza urraketa kasu bakoitzak zer zigor ekarriko zuen ez zuen zehazten dekretu hark,UPD, PP eta PSE puntu horrekin egoskortu badira ere.Eta, hala ere, ahalegin bat zen, hizkuntza erdi bat hizkuntza osoen parera eramaten hastekosaio bat, 25 urteren ondoren lehena. Hizkuntza erdiak ezingo du zigorrik jarri; lasai lo egindezake hizkuntza osoak.Mikel Peruarena

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaZigor espedientea jarridiete ETB hartzekohedagailua ipini zuteneiCarmen Alba Orduna Espainiako Gobernuak Nafarroanduen ordezkariak hartu du zigor neurriaZigor espediente bat zabaldu du EspainiakoGobernuak ETB Iruñerrian LTD lurrekotelebista digitalean ikusteko Errenieganhedagailu bat jarri zutenen kontra, hedagailuabaimenik gabe ipini zutela argudiatuta. CarmenAlba Orduna Espainiako GobernuakNafarroan duen ordezkariak hartu du neurria.Berria2012/02/10EAko militante batzuek jarri zuten dirua —11.000 euro— duela aste batzuk Errenieganhedagailua paratzeko. Halaber, EAkoordezkariek «gezurretan ibiltzea» egotzi zietenNafarroako Gobernuari eta Eusko Jaurlaritzari,eta ardurak hartzeko eskatu zieten. «Arazoa ezda ekonomikoa: arazoa borondate falta da»,adierazi zuen urtarrilaren 11n MaiorgaRamirez Nafarroako EAko koordinatzaileak.EAk hilabete eman zion NafarroakoGobernuari lurralde osoan hedagailuak jarri etamantentze lana ziurta zezan. Kostu osoa 40.000eurokoa izango zela iragarri zuten.EAk agerraldia egin eta hurrengo egunean,Nafarroako Gobernuak erantzun egin zion.Kultura, Turismo eta ErakundeenHarremanetarako kontseilari Juan Luis Sanchezde Muniainek adierazi zuen EAren ekinaldia«legez kanpokoa, pirata eta narraskeria» zela.Halaber, «lehenbailehen legea betetzeko» eskatuzion Espainiako Industria Ministerioari.Hilabete pasatu ostean, NafarroakoGobernuaren eskaera hori bete du EspainiakoGobernuak zabaldutako zigor espedientearekin.Maiorga Ramirezek «eskandalagarritzat» jozuen Juan Luis Sanchez de Muniainkontseilariaren agerraldia, eta haren dimisioaeskatu zuen. «Zuek zarete arduradunak, etaherritarrak engainatu dituzue». Nafarroa Baiketa Ezkerrak ere oso kezkagarritzat jo zituztenSanchez de Muniainen adierazpenak. PSNkadierazi zuen ETB Nafarroan ikus dadila nahiduela, baina orain arte ez du inolako neurririkhartu horretarako.Espainiako Gobernuak Nafarroan duenordezkariak jarri duen zigor espedientearekin,esan daiteke aferak luze jo dezakeela etakonponbiderako asmo gutxi dutela NafarroakoGobernuak zein Espainiakoak. Nafarroako EAkgaur emango du zigor espedientearen gainekoiritzia.Nafarroan ez dago ETB LTD bidez ikusterik,eta ekainaren 30etik aurrera seinale analogikoa

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailabetiko itzali beharko du ETBk. Hala,hedagailuak jarri ezean, inon ez da ikusi ahalkoETB lurraldean.Akordioak bete gabe2009. urteko uztailean, protokolo baten bidezETB1 eta ETB2 LTD bidez ikusi ahal izateahitzartu zuten Patxi Lopez Eusko Jaurlaritzakolehendakariak eta orduko NafarroakoGobernuko lehendakari Miguel Sanzek. Kostuekonomikoa milioi bat eurokoa delaargudiatuta, ordea, Nafarroako GobernuakEusko Jaurlaritzak ordaintzea nahi du, etaalderantziz.2010eko ekainean, Nafarroako ParlamentuaETB3 eta ETB4 LTD bidez Nafarroanikustearen alde agertu zen; Nafarroan ez dagoETB3 ikusterik, haur programazioa euskarazduen ka- tea.Iazko urrian, halaber, beste mozio bat onartuzuen parlamentu nafarrak PSN, Bildu, NaBaieta Ezkerraren aldeko botoekin: NafarroakoParlamentuak foru gobernuari eskatzen dioJaurlaritzarekin negoziazioak egiteko bideaerraztu dezala.Madrilgo gorteetan, bestalde, legegintzaldihonetan eztabaidatuko dute Mugarik GabekoTelebista herri ekimen legegilea, irailaren 13antramiterako onartu ostean.EA: «Barregarrikeria da PPk zigor espedientea abian jartzea»Nafarroako EAren arabera, UPNk eskertu egin beharko lieke herritarren eskaera batierantzuna eman izanaCarmen Alba Orduna Espainiako Gobernuak Nafarroan duen ordezkariak zigor espedientebat zabaldu du ETB Iruñerrian LTD bidez ikusteko Erreniegan hedagailu bat jarri zutenenkontra, EAko militanteen aurka alegia.Zigor horren gaineko erantzuna eman du Nafarroako EAk: «Erridikulua da PPk, UPNkeskatuta, EAren ekimenaren aurkako zigor espedientea abian jartzea, ekimen horrek nafarherritarrei ETB1en moduko euskarazko kateak sintonizatzeko aukera baino ez baitie ematen».EAren ustetan, UPNk eskertu egin beharko lieke EAko militanteei egin dutena, herritarreneskaera bati erantzuna eman baitiote. «Diruaren aitzakiarekin haiek erantzuteko kapaz izan ezdiren eskaera bat».Nafarroako EAko idazkari nagusi Maiorga Ramirezek honako hau gogorarazi du: «Kontuaherritarren sintonizatzeko askatasuna moztea bada, PPk beste zigor espediente bat zabaldubeharko luke UPN-PSN gobernuaren aurka, Opnatel enpresa publikoaren poste batekTeleAragon sintonizatzeko bidea ematen baitu». Ramirezen ustetan, UPN eta PPrenlehentasuna berriz ere beste euskal lurraldeekiko harreman normal bat bere onetik ateratzeada: «PPk eta UPNk demostratu dute benetan kezkatzen dituena ETB sintonizatu ahal izateadela, eta ez izan dezakeen kostua. Beste behin, lotsagarri gelditu dira, eta haien argumentuakgezurrak direla ikusi da». Ramirezek dio argi gelditu dela aitzakia ekonomiko guztiak faltsuakdirela: «Eta, orain, erantzukizun politikoak beren gain hartu beharrean, mehatxu eta salaketabatekin erantzun dute. Hain justu, haiek aurrera eraman behar luketen egitasmo bategatik».

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaE u s k a r a r i l a g u n d u e d onormalizatzeko inbertitu?Berria2012/02/11Sartagudako ikastolara 2000. urtean iritsinintzen. Nire zain 40 familia eta zatikaerortzen zen etxebizitza zahar bat ikastolaizena zuena. Han ez zen baliabiderik,baliabide ekonomikorik esan nahi dut, gizabaliabideen ilusioa ez baitzen kontatzen ahal.40 nekazari, Erriberako haize gogorrak,ziertzoak alegia, zartatutako 40 aurpegi, 80begi borobil, 80 beso sendo. Horiexek zirenOinez bat egiteko zenbakiak, baliabideak,aktiboak. Une hartan bertan jakin nuenbetirako markatuko ninduen urte batenaurrean nengoela. Ikastola eraiki zuten haiek,Ibaialde ikastola, eta nik, ordea, inoizahaztuko ez ditudan lagunak egin nituen.Hamabi urte pasatu dira harrez geroztik etaborrokan segitzen dute baliabideakeskuratzeko, baliabide ekonomikoak esannahi dut. Baina, oraingoan, estutasunekonomikoak dituzten bakarrak ez diraLodosa eta Sartagudako lagunak, Tuterakoikastola eta Nafarroako Hegoaldekogainerakoak, euskal hedabideak, BERRIAbarne, Esan-erran irratia itxi da, Ttipi-Ttapatelebistaren bide beretik, euskaltegietanegoera ez da hobea; egia esan, ez da inoiz onaizan. Hau da, nekehandiz urte askotaneraiki ditugun proiektuakune zailean daude, eta, horiekin batera,euskararen normalizazioa bera.Testuinguru horretan, euskaltzale batzuk,instituzioekiko menpekotasunaz hizketanentzun ahal izan ditugu, eta beste batzukherritarrei dirua eskatzera jo dute naufragoakitsasoan galdurik dabilen egur puskari eustendion aldarte berarekin. Atzean, ordea, ongipentsatutako hizkuntza-politika dago, euskaraez normalizatzea bilatzen duen hizkuntzapolitika,alegia.Administrazioek ez dute egoki inbertitzen.Izan ere, bi bide nagusi daude politika egitekoaraua eta inbertsioa. Gaur egun, oro har,aplikatzen den hizkuntza-politikak izaeraasistentziala du. Hau da, zerbitzuakeskaintzera mugatzen da, sustapen kanpainakegitera eta helburuak betetzen ez dituzten etahutsune nabarmenak dituzten plangintzakordaintzera. Dirua emateak ez du botorikgalarazten, eta borondateak eros daitezkeelapentsatzen dute gure agintariek. Bainapolitika horren kontraesanak oso handiakdira. Euskaraz ez dakiten funtzionarioakkontratatzen dituzte haien euskalduntzeaadministrazioaren lepoan jarriz aurrerago.Gure eskoletatik oraindik ere, euskara ezdakiten pertsonak ateratzen dira, geroagoenpresen euskalduntze planetan murgildubeharko dutenak hizkuntza-eskubideenurratzaile aktibo izango ez badira, bederen.Gure unibertsitatea, 30 urte pasatu ondoren,ez da gauza izan herri bezala behar ditugunprofesional euskaldunak eskaintzeko.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaDaramagun erritmoarekin, euskararenezagutzaren unibertsalizaziora iristekoehunka urte beharko ditugu. Ipar argirikgabeko hizkuntza-politiken ondorioak dirahoriek.Diru baliabide mugatuak ditugu, beti izangoditugu beraz; soilik inbertsioan oinarritzenden hizkuntza-politika, araua baztertzenduena, porrota izango da. Iraulketak, ordea,badu norabide argia. Lehenengo eta behin,eskolak belaunaldi berriak oso-osorikeuskaldundu behar ditu. Ordua daesperimentuak bazterrean uzteko eta benetaneuskalduntzea lortuko duen irakasteredu batabian jartzeko. Euskara eskolan ikasteaeskubidea izateaz aparte, betebeharra daadministrazioarentzat. Ondoren, euskaldunakkontratatu. Horrek bakarrik, epe ertaineanmilaka euro liberatuko ditu, gaur egun,administrazioek funtzionarioak euskalduntzengastatzen den guztia, alegia. Horrekin batera,helduen euskalduntzeak gaur egun ez duenizaera estrategikoa eskuratu behar du.Ezagutzaren unibertsalizaziora abiada oneanhurbiltzen ez gaituen hizkuntza-politikahonen ondorioa, diru baliabideen alferrikakoxahuketa da.Paraleloki espazioen euskalduntzea jorratubehar dugu. Agintari askok urte luzetanpentsatu du pertsonak euskaldunduz berezetorriko zela euskalduntzea. Hau da,euskaldunen presentzia hutsak ekarriko zuelaespazioaren euskalduntzea. Ezer ez dagoerrealitatetik harago, gaur egun, gizarteespazioek erdalduntzen dute, euskara ezinerabiltzeak duen eragina hizkuntzahautatzeko unean latza da. Hala ere,administrazioek segitzen dute dirua oparitzeneuskara sustatzeko alor sozioekonomikoan,zehapenak baztetuz, araua erabili beharrean.Espainiako estatuan 500 arau daude, legeak,dekretuak eta abar espainolaren erabileraderrigortzen dutenak; euskararen erabilera,ordea, ezin da arauz bermatu, borondatea etasustapena dira bide bakarrak.Te s t u i n g u r u h o n e t a n , N a f a r r o a k oGobernuak, bereziki eta nabarmen, krisiekonomikoa erabiliz euskararen aldekomugimenduaren kontrako eraso handiaabiatu du. Gobernuak badaki testuinguru zailhonetan, non herritarrak haien etorkizunhurbilarekin kezka handia duten, suntsiketapolitika hori oharkabean pasatuko dela etabatere gupidarik gabe ari da aplikatzen,Euskalgintza erabat baldintzatzea bilatuz.Horren aurrean ere, defentsa-bideaherritarren babesa da.Krisi ekonomikoaren eraginez, hizkuntzapolitikaasistentzialak huts egin du. Horrenondorioz, Euskalgintzak eraikitako proiektuasko kolokan daude. Egiturazko irtenbidea,ordea, ez da herritarrei diru gehiago eskatzea;izan ere, herri honetan euskaltzaleok bi aldizgaude zergapeturik, batetik, administraziodesberdinei zergak ordainduz, eta, bestetik,euskararen aldeko proiektu desberdinei diruaeskainiz. Egiturazko irtenbidea hizkuntzapolitikaeragingarria abiatzean datzabaliabide nahikoak egoki inbertituz etaarautegi sendoa eraikiz.Beraz, une honetan Euskalgintzarentzatlehentasunezko gaia ez da bakarrik dirubaliabideak nola eskuratu baizik eta, euskaranormalizaziora eramango duen hizkuntzapolitikaberri eta eragingarria abian jartzekobeharrezkoak diren baldintza politikoak,sozialak, juridikoak eta ekonomikoakeskuratzeko jokatzea. Euskaraz bizi nahiahedatuz, gizartea aktibatuz eta politikoki etasozialki oldartuz egin behar dugu bidea.Iñaki Lasa (Euzkaltzalea)

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaUrgell: «Zentzuzkoa daadierazpenak egiteanhizkuntz askatasuna izatea»Aralar pozik da Kultura sailburuak konpromisoa hartu duelakoeuskal hiztunari ez eskatzeko gaztelaniaz aritzeaBerria2012/02/11Duela egun batzuk Megaupload itxi izanarenharira, Gari Araolazarengana jo zuen ETBk.Adierazpenak euskaraz egin ostean, kazetariakgaztelaniaz errepikatuko ote zituen eskatu zion.Araolazak ETB2n ere euskaraz agertu nahizuela-eta, azpidatziak jartzeko eskatu zuen. Eta,azkenean, ETB2n ez ziren haren adierazpenakagertu.Gai hori Eusko Legebiltzarrera eraman zuenatzo Aralarreko legebiltzarkide Mikel Basabek.Salatu zuen elebidunari gaztelaniaz ere hitzegin dezala eskatzeko «ohitura txar horrek»gaztelaniazko eremu sozialean «euskararenikusezintasuna» dakarrela. Hori dela eta,Blanca Urgell Kultura sailburuari hauxe eskatuzion: «Adierazpenak euskaraz egiten dituenarigaztelaniazkorik sistematikoki ez eskatzeko».Urgellek erantzun zuen «normaltasunarenbaitan» dagoela adierazpenak bi hizkuntzetanegitea, hark ere hala egiten duela. «Aurkakoaere egiten da, gaztelaniaz eskatu osteanelkarrizketatua euskalduna bada euskarazeskatzea». Urgellek zehaztu zuen adierazpenakbi hizkuntzetan eskatzea «ETBko estilo liburuanjasota» dagoela eta 2005eko ekainean EITBkoAdministrazio Kontseiluak ontzat eman zuela.«Hala ere, euskarak aurrera egin du urteotan,eta ados nago urratsak egin behar direla bidehorretatik. Hala, zuzendaritza berria helduzenetik hasi dira ETB2n euskaraz adierazpenbatzuk agertzen». Urgellen ustez, gainera,«zentzuzkoa da elkarrizketatuak adierazpenakegitean hizkuntza aukeratzeko askatasunaizatea».Kultura sailburuaren erantzunaren ostean,Aralarrek pozik hartu du haren konpromisoaeuskal hiztunari egindako adierazpenakgaztelaniaz errepika ditzala ez eskatzeko.Ikusteko dago orain ETBko kazetarien jarduna.Atzera bota dute euskara sustatzeko mozioaNafarroako Parlamentuak atzera bota du hedabideetan euskara sustatzeko mozioa. Bildukaurkeztu du proposamena, eta koalizio horren, Nafarroa Bairen eta Ezkerraren aldekobotoak bertzerik ez du jaso. UPNk, PSNk eta PPNk, berriz, testuaren kontra bozkatu dute.Mozioaren helburua zen euskara gero eta gehiago agertzea hedabide sozialetan eta horrenaldeko konpromisoa hartzea parlamentuak; horrekin batera, euskarak hedabideetan duentokia zehazteko plangintza osatzea zen xedea.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaIragana eta orainagero eskeBerria2012/02/12'Zure ziztada behar dugu' ekimenaren bigarren fasea abiatu duBERRIA Taldeak; sarea herriz herri zabaltzea izango du xedeEuskaldunon Egunkaria-ko eta BERRIAkolangile eta langile ohi ugarik atxikimenduaadierazi diote BERRIA laguna ekimenari.Etorkizunean ere euskarazko kazeta izateko etaerronka berriei aurre egin ahal izateko diruabiltzen ari da BERRIA Taldea, eta egunkariaegin zutenen eta egiten dutenen babesa jaso zuenatzo. Kanpaina herriz herri eta sektorez sektorehedatzea da asmoa, proiektuari eusten lagundukodioten herritar sare zabala osatzeko. Urtean ehuneuroko kuota ordaintzeko prest dauden 5.000pertsona topatzea da helburua, baina norberarenahalmenaren araberako diru laguntzak dira orainarte eginikoak.Ehun langile eta langile ohi inguru elkartu zirenatzo BERRIAren eta Euskaldunon Egunkariazenaren egoitzan, Andoaingo Martin Ugaldekultur parkean (Gipuzkoa) eginiko batzar batean.Bertan izan ziren egun hezkuntzan laneandiharduten baina BERRIAn edo Egunkaria-naritu ziren Lorea Agirre, Andres Gostin etaBeatriz Zabalondo, esaterako. Egunkariakokontseilari ordezkari izandako Iñaki Uria erebertaratu zen, beste askoren artean. Ondorenargazkia atera zuten atzoko eta gaurkobeharginek, Zure ziztada behar dugukanpainaren ikurrekin.Taldearen egoera ekonomiko zailaren gaineanjardun zuen Joanmari Larrarte BERRIATaldeko kontseilari ordezkariak, eta, besteakbeste, erakunde publikoek komunikazio taldeariemandako babesa gero eta urriagoa delagogorarazi zuen —Eusko Jaurlaritzak %11murriztu ditu euskarazko hedabideentzako dirulaguntzak—. Larrartek azaldu zuenez, beheraegin dute papereko edizioaren diru sarrerek —iragarkiek bereziki—, eta sareak apenas sortzenduen irabazi ekonomikorik. Egoera iraultzekohainbat ekimen abiarazi ditu taldeak urteotan —Irrien Lagunak eta Nora aldizkariak,herrialdeetako Hitza-k, Bidera mezularitzazerbitzua merkaturatzea, Berriketan.info saresoziala—, baina horiek ez dira nahikoa izanegoera hobetzeko. Gauzak horrela, taldeari diruzlaguntzeko prest daudenen beharra nabarmenduzuen Larrartek: «Paradoxikoa bada ere, inoizbaino irakurle gehiago dituen garaian ari dirabehera egiten BERRIAren diru sarrerak».Langileei aritu zitzaien Larrarte, horiei ere eragindielako enpresaren ibilbide ekonomikoak.Lanpostuei eutsi ahal izateko, neurri«murriztaile» batzuk hartu dira; 2008. urteazgeroztik soldatak izoztea, esaterako. 270 pertsonaari dira beharrean BERRIA Taldean, eta beste

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila110, taldea partaide den hemezortzi enpresetan;orotara, 380.Sektorez sektoreJose Anjel Aldai kanpainako arduradunak emanzituen ekimenaren xehetasunak. Egitasmoarenbigarren fasea abiatuko dute orain; atzoko bileraizan zen abiapuntua. Kirol eta kultur arlokohainbat eragilek dagoeneko babesa adierazi dioteekimenari, eta gainontzeko sektoreetan ereatxikimenduak bilatzen jarraituko du BERRIATaldeak. Ekainera bitartean ezinbestekoa izangoda herriz herriko lana, eta ahalegin horretanarituko da taldea; Gipuzkoako Goierriko etaUrola Kostako eskualdeetan jada egin dituztebilerak kanpaina hedatzen lagundu nahi duteneiinformazioa emateko. Bilera horiei segidaemango diete beste eskualde batzuetan ere.BERRIA Taldearen esanetan, «laguntza txikienaere handia da, denon ekarria behar dugu».Enpresetako ateak ere joko ditu taldeak, ekarpeneske. Kanpaina iazko azaroan hasi zen. Besteizaera bat hartuko du, ordea, aurtengoudazkenetik aurrera, Larrarteren arabera.Izan ere, hamar urte beteko ditu BERRIAegunkariak 2013. urtean. 2003ko ekaineanargitaratu zen aurreneko alea, EspainiakoPoliziak Euskaldunon Egunkaria itxi eta lauhilabetera. Orduan ere euskara hutsezkokazetaritzak ez zuen etenik izan, Egunkaria itxieta hurrengo egunean Egunero kazeta argitaratubaitzuten langileek. Orduko zailtasunak gogoanditu komunikazio taldeak: «2003an 24.000lagunek egin zuten diru ekarpenak bidea emanzuen BERRIA Taldea eta BERRIA egunkariasortzeko. Aurrera begira ere herritarrensostengua behar dugu, orain artekoari eustekoeta proiektu berriak garatu ahal izateko».CIESen azken datuen arabera, batez beste19.000 bisita izaten dira egunean Berria.infowebgunean, eta 63.000 inguru dira BERRIAegunero erosten dutenak. Doakoa izanik,egunkaria sarean irakurtzen dutenentzat da,batez ere, ekimena. Teknologia berrietaraegokitzea da, gaur-gaurkoz, hedabideen erronkanagusia, eta apustu hori irmotasunez egiteaahalbidetuko diote herritarren ziztadekeuskarazko komunikazio taldeari.1.160Iazko azaro amaieran Zure ziztada behar dugu kanpaina aurkeztu zenetik hona 1.160pertsonak diru ekarpena egin diote BERRIA Taldeari. Orotara, 160.000 euro inguru emandituzte.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEuskara IKTetansustatzeko laguntzaurritu du GipuzkoakBerria2012/02/14Iaz baino 41.667 euro gutxiago jarriko ditu foru aldundiakteknologia berrietan euskara hedatzekoIKT informazioaren eta komunikazioarenteknologiak erabiliz edukiak euskarazhedatzeko proiektuak sustatze aldera, 199.934euro bideratuko ditu aurten Gipuzkoako ForuAldundiak; iaz baino 41.667 euro gutxiago.IKTetan euskara sustatzeko iaz emandakodirua Gipuzkoa 2.0 programaren barruanjaso zuen aurreko diputazioak, bainaprograma horrek ez du jarraipenik izanaurten. Gipuzkoa 2.0ko lau laguntzalerroetatik bi Euskara Zuzendaritza Nagusiakkudeatzen zituen, eta bi horiei zegokiendiruaren parte bat da aldundiak aurtenemango duena. Diputazioko Kultura Sailakoraindik ez du diru laguntzako deialdirikkaleratu.Zalaparta izan zen atzo sarean, GipuzkoakoForu Aldundiak euskararen eta IKTengaineko diru laguntzen zenbatekoa jakinarazizuenean. Informazio batzuen arabera,teknologia berrietan euskara sustatzeko diruaerdia baino gutxiagora murriztu dualdundiak: 507.600 eurotik 199.934ra.Datu hori, baina, gezurtatu egin du Euskarazuzendari Zigor Etxeburuak. Gipuzkoa 2.0programak 2011n eta 2010ean euskaraIKTetan sustatze aldera emandako dirua dira507.600 euroak, Etxeburuaren esanetan.Programak lau laguntza lerro izan zituen iaz:azterketak, lan monografikoak eta antzekoakeditatu edo argitaratzekoak (64.000 euro);edukiekiko eta edukien arteko elkar eragintzaeta sarbidea errazten duten tresnateknologikoak garatzekoak (103.467 euro);IKTak erabiliz edukiak euskara hutseanhedatzeko enpresentzako laguntzak (138.134euro); eta IKTak erabiliz kultur esparrukoedukiak hedatzeko proiektuetarakoak(202.000 euro).Bigarren eta hirugarren lerroak kudeatzenzituen Euskara Zuzendaritzak; lehena etalaugarrena, berriz, Kultura Sailak. Gipuzkoa2.0 desagertzearen ondorioz, IKTeilaguntzeko Euskara Zuzendaritzari dagokionaurrekontua 241.000 euro da, ez 507.600euro, Etxeburuaren hitzetan; laguntza241.000 eurotik 199.934ra murriztu dutelaazaldu du. Gainerako 266.000 euroakadjudikatzea Kultura Sailari dagokiola argitudu.Gainontzean gehiagoEuskara gainontzeko alorretan sustatzeko iazbaino 12.932 euro gehiago eman dituEuskara Zuzendaritzak; 2.373.490 euro emanzituen 2011n, eta 2.386.422 euro emangoditu aurten. Bereziki, euskararen erabilerasoziala normalizatzeko udal planetannabarituko da gorakada: 399.833 euroemango ditu aldundiak horretarako; iaz baino95.833 gehiago.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila«Gurasook lan egin behardugu, geure seme-alabekeuskara aberatsagoa izateko»Berria2012/02/14Hizkuntzaren kalitatea hizpide izango du filologo etaidazleak, gurasoentzat antolaturiko hitzaldi praktikoan.Edu Zelaieta (Gasteiz, 1973) idazlea etairakaslea da. Hizkuntzaren eta literaturarendidaktika irakasten du EHUn. Seme-alabekeuskara aberatsa izateko aholkua hitzaldiaemango du gaur, Iñaki Eizmendirekin batera,Arabako hiriburuko Ibaiondo gizarte etxean,18:00etan.Didaktikaren irakaslea izateaz gain, aita erebazara. Horrek ziurtatzen dizu gaiaren aldeteorikoa zein praktikoa landuko dituzula?Eguneroko gaia dut, eta, horrez gain, hitzaldihauek praktiko samarrak dira. Dena den,gauza batzuk behar bezala praktikatzeko,gogoeta minimoa behar da. Iñaki Eizmendikalde teorikoa landuko du; eta nik filmekogaiztoarena egingo dut, alde praktikoa, alegia.Eremu erdaldunduenetako gurasoek badakiteikastolarekin ez dela aski, seme-alabek euskaraaberatsa izateko. Kezka horretatik abiatuzarete?Norberak bere kezka du, baina hori kezkaestandarra da, hein handi batean. Susmo etabehar horietatik abiatu gara. Laguntzapraktikoa eskaini nahi dugu. Galderak eginbehar dira hor, dena den: Zer da euskara ona?Zer da euskara aberatsa? Euskal Herrifilologizatu honetan —eta filologo batekesaten dizu— oso zabalduta dago horreninguruko eztabaida. Gaitasun komunikatiboazer den azaldu behar da hor. Gaur qualitydelako hori sartua zaigu leku guztietan,onerako zein txarrerako, eta esan behar duguhizkuntzaren kalitateaz hitz egitea posibledela. Gure haurrek kalitate hobeko hizkuntzaegin dezaten gurasook izan beharko genukeenjarrera da hirugarren ardatza.Euskaldunok lan gehiago egitera kondenatutagaude, guraso gisa ere?Hezkuntzaren atala ere bada hizkuntza.Gurasook, normalean, arduratu egiten garaseme-alaben hezkuntzaz, eta hezkuntzak lanaematen du, benetan nahi badugu seme-alabekhizkuntza ona eta aberatsa izatea; guretzat erepolita da eta interesgarria, baina lana erebada. Gurasoek bilaketa lana egin behar dute,esaterako, seme-alaben adinetik etainteresetatik abiatuta, euskarazko komikiak,liburuak edo dena delakoak bilatzeko.Gurasoek hizkera-zuzentzaile lana hartzeak ezdu seme-alabeekiko komunikazioa pozoituko?

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEskola inguruan eta parkean ikusten ditutguraso asko zuzentzen ibiltzen direla oraindikere. Zuzenketa ona da, neurrian eta tentuzerabiliz gero. Seme-alabekin gakoetako bat ezda horrenbeste zuzentzea, baizik etainterakzioa bideratzen jakitea. Elkarrizketarenbidez, asko ikasten da; ez bakarrik edukia,forma ere bai. Ohar gaitezen zer-nolakoelkarrizketak ditugun egunero: galderarikprobokatzen ote dugu? Pentsaraztea oso onabaita. Entzuten ere jakin behar dugugurasook, rolei buelta eman eta haieiprotagonismoa eman. Bide horiek zuzenketabaino askoz emankorragoak dira.Zure etxean nola funtzionatzen du horrek?Nik deformazio profesionala dut, baina,zorionez, nire bikotekidea euskaldun normalada, Euskal Herriak behar dituen horietako bat.Hau da, ez da filologoa, ez irakaslea...euskararekiko atxikimendu normala duena.Umeentzat, hizkuntza eta euskara plastilinabezalakoak dira: jolasteko, esperimentatzeko,ondorioak ateratzeko eta ikasteko. Zuk jolastenbaldin baduzu haurrarekin eta hizkuntzarekin,gogo hori transmititzen badiozu, hizkuntzaberez aberastuko da.Gure hizkuntzak dituen arazo batzukEgia da, nire ustez behintzat, euskarak arazo batzuk dituela. Beraien artean gero etagehiago zabaltzen dena, zailtasunarena hain zuzen ere, aurreiritzi batean oinarrituta.Baina, objektiboak izango bagina, esan beharko genuke edozein hizkuntza ikasteak, eta ezbakarrik euskarak, zailtasunak dituela. Ez gutxiago, ez gehiago.Nire aburuz, mito interesatu hori oso ondo datorkio ikasteko eta mintzatzeko inolakoasmorik ez duenari, zeren eta ikus dezakegunez zailtasun hori hainbeste aldarrikatzenduten horiek gauza askoz ere zailagoak egin (eta egiten) baitituzte kexarik gabe.Beste arazo bat izan daiteke, ikasi dutenen artean, askok eta askok ez dutela ezertarakoerabiltzen, ez dutelako horretarako inolako beharra ikusten, edota, ikusten badute ere,berdin die, eta erraztasun miragarri batekin erderara jotzen dute.Nik, berriz, onartzen dut euskarak berak gutxieneko borondate bat eskatzen digulaegunerokoan; noski, bestela ezinezko izango litzateke gure artean aritzea, denokdakigulako une orotan nahitaez erdaldun ozeano batean murgilduta bizi garela.Dena dela, zailtasunak zailtasun, hizkuntza gure artean bizi dadin, motibazioa behar da,eta horretarako ezinbestean merezi dituen begirune eta maitasuna, zoritxarrez batzueifalta zaizkienak, nahiz eta usu beraiek kontrako adierazi nahi.Tomas Anjel GonzalezAbantoSuspensefeugiat mi

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEgina dagoKontsumitzaile euskaldunon hizkuntzaeskubideaksistematikoki urratzen segituko dute,eta urraketa horrek ez du babes juridikoeragingarririk izango. Horixe da, eta ez besterik,Eusko Legebiltzarrean hartu zen erabakiarenondorioa. Alderdi sozialistak euskararen kontrakotamainako erasoa egiteko erabiltzen dituenargudio nagusien inguruko hausnarketa egitea daartikulu honen xede nagusia, Vicente Reyesjaunak otsailaren 8ko iritzi artikuluanplazaratutakoak.Hizkuntza-politikaren funtsa progresibotasunadela argudiatzen dute behin eta berriro.Hizkuntza baten normalizazio prozesua beti daprogresiboa, definizioz da progresiboa, bainahizkuntza-politikak epe eta helburu zehatzak izanbehar ditu. Hori da noizko zer lortu behar denpolitika egoki baten printzipio zuzentzailea da.Hori horrela egin ezean, nora eza nagusitzen da.EAEn euskaren normalizazioarekin zerikusiaduen arautegian kasu bakarrean erabiltzen daprintzipio hori, hau da, zikiratu berri dutendekretuan. Lehen inkesta soziolinguistikoa eginzenetik, 1991tik, alegia, ezagutzan izan dugunhazkundearen proiekzioa eginez, ia 200 urtebeharko lirateke ezagutza unibertsalera iristeko.Gauza bat da progresibotasuna eta beste bat, osodesberdina, progresibotasunaren kontzeptuaerabiltzea euskararen normalizazioa eragozteko;izan ere, denbora faktoreak kasu guztietanhizkuntza gutxiagotuaren kontra jokatzen du eta.Euskararen normalizazioak helburu eta epezehatzak behar ditu, hala nola ebaluazio zorrotzaere.Arautzea ez dela egokia diote sozialistek VicenteReyesen ahotik. Borondatea eta sustapena dirabidea; baina, badaezpada ere, gaztelania ezagutubeharrekoa da, Konstituzioaren aginduz.Espainiako nazionalitatea duen herritarrak ezinIritzia2012/02/14d u a r g u d i a t ugaztelania ez duelaezagutzen; hori bai,katalanek beren estatutu berrian katalanaezagutu beharrekoa zela idatzi etaerreferendumean onartu zutenean, artikuluakendu behar zen, inposizioa zelako. Hori gutxibalitz bezala, Plataforma per la LLengua-kolagunek egin zuten lan bikainean gaztelaniaezartzen duen 500 arau bildu dute; horietakoasko alor sozioekonomikoari begirakoak, etiketaketa beste.Euskararentzat ezin da, baina gaztelaniakoplexurik gabe arautzen da. Ez dugu ikusi inoizVicente Reyes jauna neurri horien kontra inolakoiniziatiba parlamentariorik hartzen.Garbi esan nahiko genuke, hizkuntza-politikasaihestu ezina dela, beti egiten dela. Gaizkiohituta gaude Euskal Herrian, oraindik ere jendeaskok pentsatzen du hizkuntza-politikaeuskararen aldekoa bakarrik dela. Ezer ez dagoerrealitatetik harago; euskararen aldekoa ezdenean, gaztelaniaren hegemoniaren aldekoa dahizkuntza-politika. Euskara ez dakien kontseilariahautatzea hizkuntza-politika da, 3 urte pasatajario onargarriz hitz egiteko gaitasunik ez duenlehendakari bat izatea ere hizkuntza-politika da,eta, adibidez, euskalduntzen ez dutenirakastereduak indarrean edukitzea, horrela legeabetetzen ez dela jakinda, hori ere, hizkuntzapolitikada.Merkataritza jarduneko gaiak ezin dituAdministrazioak arautu, alor pertsonen artekoakdira eta. Pertsonen arteko harremanak ezin omenditu Administrazioak arautu, baina KanarietakoMaspalomasen, esate baterako, 1.500 eurokoisunak ezartzen dira gaztelania ez erabiltzeagatik.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaAdministrazioak ahal du edo ezin du arautu alorsozioekonomikoko establezimenduetan nola hitzegin behar den? Borondatea behar da horretarako,sozialistek ez dutena, ez dutelako euskaranormalizatu nahi eta euskaldunon hizkuntzaeskubideenurraketa sistematikoak berdin dielako.Zehapenak ez dira tresna bat besterik gizaeskubideakdiren hizkuntza-eskubideak babesteko.Zehapenik gabeko araua diskurtso hutsa da, inorlotzen ez duena eta ondorio praktikorik izango ezduena.Bestalde, oso eztabaidagarria da dekretuak berebarruan biltzen dituen enpresak pribatuak otediren; izan ere, kudeaketa pribatua izan dezakete,baina zerbitzu publikoa eskaintzen dute. Gogoanizan dezagun erregai hornitzaileak, garraioenpresak, saltoki handiak, telekomunikazio enpresakdirutza irabazteaz gain, administrazioen laguntzakjasotzen dituztela eta zerbitzu publikoa eskaintzendutela. Zinismoan murgiltzen da Vicente Reyesjauna dekretuaren aldaketa argudiatzeko lanpostuakgalduko zirela esanda. Enpresa horiek ez dutezailtasunik dekretua betetzeko; gainera, VicenteReyes jaunak ez daki betetzen ote duten ala ez,Eusko Jaurlaritzak ez baitu inoiz aztertu betetzemaila. Azterketa bakarra Kontseiluak egindakoa da,eta garbi ikusten da enpresa batzuek ahalegina eginduten bitartean beste batzuk ez dutela egin; beraz,ez da zailtasun arazoa, borondate arazoa baizik.Hizkuntza-paisaia, informazioa erregula daitekeeladio Reyesek, baina ez aurrez aurrekoa. Bi urtekoepean enpresek honako hau ziurtatu behar zuten:kartel edo errotuluetan ageri den informazioa,katalogoak, inprimakiak, kontratuak, abonatuengidak, telefono publikoetan agertzen deninformazioa, txartelak, informazio elektronikoa…30 urte enpresa horiek seduzitzen eta diruaeskaintzen pasatu ondoren ez badira gauzaeskubideak babesteko, jakin nahi dugu zer egingoduen alderdi sozialistak hor esaten direnakbermatzeko.Azkenik, diskurtsoa borobiltzeko, belaunaldi berriaknaturaltasunez erabiliko dutela euskara lanmunduan kontatzen digu Reyes jaunak. Hala ere,jakin badaki hori ez dela posible izango. Harenalderdia da euskalduntzea lortzen ez dutenirakastereduen defendatzaile nagusia, euskara ikasinahi ez duten irakasleen babeslea. Nola hitz egingodute belaunaldi berriek euskaraz, lan munduanhezkuntza-sistemak ez baditu euskalduntzen? Reyesjaunak jakin beharko luke pertsonek ez dituztelaespazioak euskalduntzen, ez bada horretarakohizkuntza-politika eragingarria abiatzen. Gauregun, gizarte espazioek gizabanakoak erdaldunduegiten dituzte, euskara erabiltzea etengabe etasistematikoki eragotzita gaitasun komunikatiboagaltzen delako. Gizarte-espazioak euskaldunduezean, ez dago aurrera egiterik euskararennormalizazioan; horrexegatik, hain zuzen, egiten duReyes jaunak ordezten duen alderdiak dekretuarenkontra.Konpromisoa behar dugu, gardena, dudarik gabea,euskara normalizatu nahi duten indar politikoenaldetik hizkuntza-politika berria eta eragingarriaabian jartzekoa. Bitartean, herritarron esku egongod a e n p resa h o r i e i e r a g i t e k o a u k e r a ,kontsumitzaileak garen aldetik, gure dirua nongastatu nahi dugun erabakiz.Iñaki Lasa (Euskaltzalea)

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaD ereduan hasiko diraikasle berrien %77, iazbaino %1,6 gehiagoBerria2012/02/15Iaz baino 419 gehiagok aukeratu dute euskaraz ikastea Araba,Bizkai eta Gipuzkoan; behera egin dute A eta B ereduekD ereduak gora egiten jarraitzen duArabako, Bizkaiko eta Gipuzkoakoaurrematrikulazioetan. 2 urteko ikasleberrien gurasoen artean, %76,83k egindute euskaraz ikastearen alde —iaz baino%1,6 gehiagok—. Guztira, aurreko urteanbaino 419 ikasle gehiago arituko dira Dereduan.Bestelako bidean jarraitzen dute A eta Bereduek, ikasleak galduta. Eskolekeskaintzen ez duten hizkuntz ereduren bat,berriz, 161 lagunek eskatu dute. Joan denurtean 282 izan ziren.Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak atzoeman zituen aurrematrikulazioen behinbehinekodatuak. Ikasle kopuruarierreparatuta, 36.325 eskari berri egindituzte EAEn, iaz baino zortzi gutxiagobesterik ez. Horietatik erdiak pasatxo dira2 urteko umeak: 18.433. Aurreko urteanbaino 170 gehiago, hain zuzen ere; 18.268izan ziren iaz. Nafarroan, berriz,martxoaren 1etik 16ra bitarte egongo dazabalik matrikulaziorako epea.EAEn Haur Hezkuntzari 2 urterekinekingo dieten ikasleei dagokienez, sarepublikoaren alde egin dutenak gehiagoizan dira pribatuetara jo dutenak baino.9.801 ikaslek eman dute izena eskolapublikoetan. Aldiz, 8.632 haurrekpribatuetan. Gehienak mutilak izango dira:9.387; neskak, berriz, 9.046.Ereduei dagokien datua bereziki danabarmentzekoa. D eredua da oraindikjaun eta jabe ikasle berrien artean EAEn.18.433 ikasletatik 14.162k egingo dituzteikasketak euskarazko ereduan (%76,83).Guztira, iaz baino 419 gehiago dira horiek.Bizkaian gertatu da aldaketariknabarmenena D ereduan. Iaz baino 203ikasle gehiagok egin dute euskarazkoarenaldeko hautua —6.902 ikaslek guztira—.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaGainontzeko bi herrialdeetan ere goranzkojoera hartu du. Gipuzkoan, 111 haurgehiagok ikasiko dute euskaraz —5.641umek—, eta Araban, 105 gehiagok —1.619k—.Pello Mariñelarena ikastolen elkartekozuzendariak, ordea, hauxe adierazi zuen:«Kontuan hartu behar da jaiotza tasakbehera egin duela, herri txikietan batez ere,eta krisi ekonomikoak gogor jo duela».Arrazoi horiez gain, baliteke TIL ereduak(ingelesezko ereduak) eragina izatea.Gehienek eskola publikoen aldeko apustuaegin dute. Ikastoletan 485 ikaslek emandute izena, iaz baino 53 gutxiagok.Iruñerriko eta inguruko ikastoletanesperotako datuak bildu dituzte, bainaherrixketan ez.Aldiz, beste bi ereduek beheranzko bideanjarraitzen dute Araba, Gipuzkoa etaBizkaian. A eta B ereduetan, 4.271 haurrekeman dute izena, iaz baino 254 gutxiagok.Suspensefeugiat mised lectusoreet necinterdummetuscommodovariusEsanguratsua da Arabako datua, bi gelas o i l i k e g o n g o b a i t i r a A e r e d u a r idagokionez. 35 ikasle arituko dira guztira,iazko erdiak baino gutxiago —joan denurtean, 73 izan ziren—. B ereduan, ordea,igoera txiki bat gertatu da, iazko 1.066ikasletik 1.190era igo baita ikasleenkopurua.Bizkaiaren eta Gipuzkoaren kasuan,antzekoa da joera. Bizkaian, A eta Bereduek egin dute behera. Gipuzkoan,baita Bk ere. A ereduan, baina, 192 ikaslekeman dute izena, eta, iaz, 169k.Nafarroan, D ereduak beheraLehen Hezkuntza eta derrigorrezkohezkuntza aintzat harturik, euskarazikasteko matrikulatu diren ikasleen kopuruajaitsi egin da Nafarroan. Halaxe jakinarazizuen atzo Nafarroako Gobernuak, behinbehinekodatuetan.Nestor Salaberria Nafarroako SortzenIkasbatuaz elkarteko zuzendariak adierazidu egoera larria dela: «Datuak behinbehinekoakbadira ere, iazko antzera ibilikogarela uste dugu.Horrek erran nahi du eskolaren bitartezegiten den euskalduntzea geldirik dagoela.Eta hori gertatzen da, NafarroakoGobernuak euskara aintzat hartzen ezduelako eta bultzatzen ez duelako».Orain arte, haur kopuruaren herenake m a t e n z u e n i z e n a e u s k a r a z k oirakaskuntzan; orain, ia laurdenak.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaKontseilua: «Euskal Herrikohizkuntza politikek errotikoaldaketa izan behar dute»Berria2012/02/16Iaz egoerak okerrera egin duela azpimarratu du PaulBilbao Kontseiluko idazkari nagusiak IruñeanEz dira eraginkorrak, eta aldatu behardira. Horixe azpimarratu du Kontseilukoidazkari nagusi Paul Bilbaok, Iruñean,Euskal Herriko hizkuntza politikei buruz.Politika horien inguruan urtekariaplazaratu du Kontseiluak, bigarrenez,2011. urteko jarduera aztertuta.Jasotako emaitzak ez dira onak: «Okerreraegin dute hizkuntza politikek, aurrera eginbeharrean, atzera egin baitute. Errotikoaldaketa behar dute», azpimarratu duBilbaok.Hilabetez hilabete hizkuntza politikariburuzko berriak eta gertakariak aztertudituzte Kontseiluko kideek urtekariaosatzeko eta euskararen normalizazioprozesua zertan den ezagutzeko.Eta 2011ko datuei so eginda, prozesuarenegoera ez da ona, Kontseiluaknabarmendu duenez. EAEko, Nafarroakoeta Iparraldeko egoera aztertu duerakunde horrek, administrazio bakoitzakmartxan jarritako hizkuntza politikei soeginez. Eta hiruretan atzerapausoakgertatu direla erran du Bilbaok.Eremu estrategikoetan atzeraEAEn, atzerapauso horiek estrategikoakdiren eremuetan gertatu dira, Kontseilukoi d a z k a r i n a g u s i a r e n h i t z e t a n .H e z k u n t z a r e n a d a h o r i e t a k o b a t :«Administrazioak muzin egin dio DBHbukatutakoan ikasle guztiek bi hizkuntzaofizialak menperatzea ahalbidetuko lukeenikasteredu berria ezartzeari, eta eutsi dioikasle guztiak euskalduntzen ez dituenikastereduen sistema zaharkituari», errandu.Esparru sozioekonomikoan ere zer salatubada, Bilbaoren erranetan.Eusko Legebiltzarrak KontsumitzaileenD e k r e t u a a l d a t z e k o o n a r t u t a k oproposamena aipatu du zehazki, aldaketahorren bidez euskal hiztunen hizkuntza

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaeskubideak urratzen dituzten enpresakzigortzeko bidea kendu baita.Administrazio publikoko hezkuntzaren etaosasunaren arloko lan deialdiak ere aipatuditu Bilbaok, euskara behar bezala kontuanez hartzeagatik.Nafarroari dagokionez, aurrekontuetangertaturiko murrizketak salatu ditu, batezere, Bilbaok. «Euskararen etaeuskalgintzaren kontrako bere estrategiaorokor eta planifikatua sakondu duNafarroako Gobernuak», azpimarratu du.Suspensefeugiat mised lectusoreet necinterdummetuscommodovariusEuskararen Legeak 25. urteurrena bete du2011. urtean, eta lege horrek Nafarroa hirueremutan zatitzen duela gogorarazi duB i l b a o k . E g o e r a h o r i a l d a t z e k oproposamenak izan diren arren legeari berehorretan eutsi zaiola erran du.Iparraldean, berriz, Euskararen ErakundePublikoak hitz politak bertzerik ez dituelaeskaini erran du Kontseiluko idazkarinagusiak. «Asmo ederrak eta paper gainekoplangintzak baino ez».Murrizketak gertatu direla eta euskararenaitortza ofizialerako urratsik ez dela egingaineratu du.Urratsak herritarrek egin dituztelanabarmendu du Bilbaok. Krisiari aurreeginez, euskalgintzak egindako ekarpenainoiz baino garrantzitsugoa dela erran du,argi eta garbi, eta bide hori sendotzekobeharra azpimarratu du, «administraziotikez baita deus etorriko».Ondorioz, oraingoa lehentasunak ezartzekogaraia dela argi du Bilbaok, eta horriburuzko hausnarketa behar dela.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaDBHko 2. mailako ikasleen%36k ez dute euskararenoinarrizko gaitasunikEusko Jaurlaritzak 2009ko emaitza baino hobea delagogorarazi du; ordea, %3 okertu da 2010eko datuen aldeanBerria2012/02/16Araba, Bizkai eta Gipuzkoako 13 eta 14 urtearteko ikasleen %36k ez dituzte euskararenalorrean Hezkuntza Curriculumak zehaztendituen gaitasunak. ISEI Irakas-SistemaEbaluatu eta Ikertzeko EAEko erakundeakemandako datuen arabera DBHko 2. mailakohiru ikasletatik bat oinarrizko mailan dagoeuskaraz komunikatzeko gaitasunaridagokionez. Lehen Hezkuntzako 4. mailakoikasleen egoera bertsua da. 9-10 urtekoikasleen %30 oinarrizko mailan daude.jaitsi da 2009tik, eta %2,2 igo dira mailaaurreratuan daudenak. DBHn ere %2,1 jaitsida oinarrizko konpetentziak ezdituztenak, eta%2,8 igo maila aurreratua dutenak.Isabel Zelaa Hezkuntza sailburuak EuskoLegebiltzarrean emandako datuak 2011negindako ebaluazio bati dagozkio, eta2010eko datuak baino txarragoak dira.Euskaraz komunikatzeko gaitasunarenhastapeneko mailan dauden LHko 4. mialakoikasleen kopurua %2,9 hazi da, eta DBHko 2.mailako ikasle kopurua %2,5. Bestetik, erdikomailan daudenak %6,3 jaitsi dira LHn, etamantendu egin dira DBHn. Azkenik,ezagutza maila aurreratua dutenen batezbestekoa %3,5 igo da LHn eta %2,9 jaitsiDBHn.Hezkuntza Sailak gogorarazi du ISEIkebaluazio hori egin zuen lehen urtearekikohazkundea dagoela. Urteen arteko datuenmugimenduei garrantzia kendu, eta 2009tik«gorako joera» dagoela jakinarazi du.Hastapen mailan zeuden ikasle kopurua %2,9Zelaak gogorarazi du ISEIko 2011koebaluaketako datuak 2009an zehaztutakohelburuekin bat datozela: lau urteko epeanhastapeneko maila dutenen kopurua %5 jaitsi,

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaeta maila aurreratuan daudenena %5 igo.Hortaz, «aurrera pauso ontzat» jo ditu Zelaak2011ko datuak. Eboluzioa hizkuntza ereduguztietan gorakakoa dela gaineratu du, etahazkunde handiena A ereduan gertatu delagaineratu du. Ordea, eredu horren emaitzahobetu arren batez bestekoaren oso azpitikdago oraindik ere.kopurua jaitsi da, orokorrean, baina mailaaurreratuan daudenen kopurua ez da aldatu.Ebaluazioa LHko 4. urteko 19.254 ikasleriegin zioten, eta DBHko 2. urteko 18.279ikasleri.Ingelesari, arretaEuskaraz eta gazteleraz komunikatzekogaitasuna eta matematikak aztertzeaz gain,ikasgai ezberdinak aztertu ohi ditu ISEIkurtero. 2011. urtean ingelesez komunikatzekokonpetentzia aztertu zuen, eta kontuanhartzeko egoera bat antzeman zuen.Ingelesezko eskolaz kanpoko ekintzak egitendituzten umeek ekintza horiek egiten ezdituztenak baino maila hobea dute. Ordea,ekintza horietako parte hartzea familien mailasozioekonomikoarekin lotuta dagoela ikusidute. «Ingelesezko hizkuntza gaitasunetanhaustura bat gertatzeko arriskua dago, etahori saihesten saiatzen ari gara», nabarmendudu Zelaak.Euskaraz komunikatzeko gaitasunaz gain,ISEIk gazteleraz komunikatzeko gaitasuna etamatematikari buruzko ezagutza ere aztertzenditu 2009tik. Horiekiko alderaketan euskaraez da leku onenean geratu 2011koebaluaketan, beste gaitasunen emaitzenazpitik geratu baita.Matematikei dagokienez LHko emaitzaknabarmen hobetu dira 2010 urteko datuekiko.Hastapen mailan zeudenen kopurua %3,5urritu da, eta maila aurreratuan dauden ikaslekopurua %6,8 igo. DBHko datuetan osoaldaketa txikiak gertatu dira. Gaztelerarenkasuan hastapeneko mailan daudenenEskola publikoaren eta itunpeko ikastetxeenartean alde nabariak daudela azaldu dusailburuak. A ereduko ikasleen kasua berezikiargigarria da; eskola publikoko ikasleen %8kparte hartzen dute ingelesezko eskolazkanpoko ekintzetan, eredu berdinekoitunpeko zentroetako ikasleen %28arenaurrean. D ereduan aldea txikiagoa da; eskolapublikoko ikasleen %46,9k parte hartzen duteekintza horietan, eta itunpeko ikastetxeetakoikasleen %55,4k.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila'Ipar Euskal Herriko Hitza'-ridiru laguntza apalduko diote,euskaraz idazteagatikBerria2012/02/17Euskaldunentzat egina dela argudiatuz, informazioorokorra ematen duen argitalpen izaera ukatu dio ParisekFrantziako prentsa agentziak eta argitalpenakkudeatzen dituen batzorde parekideak(CPPAP) ez dio onartu Ipar Euskal HerrikoHitza-ri informazio orokorra eta politikoalantzen duen astekari elektronikoaren izaera.Ondorioz, Interneteko aldizkarientzatbaliatzen duen diru laguntzaren heinamurriztuko dio.Informazioak irakurle talde mugatu bateninteresak baino zabalagoak izan behar dira».Horra batzordearen ebazpena. Euskarazegina denez, euskaldunen taldea gainditzenduen eremu orokorrean ez duela eraginik.Horrela jakinarazi dio Ipar Euskal HerrikoHitza-ri, horrek ezarritako helegitean.Hori ebazteko arrazoia euskara bera da.Alegia, Ipar Euskal Herriko Hitza osokieuskaraz egitea. Batzordearen arabera, sarekoargitalpena edonork irakur dezake, eta, IparEuskal Herriko Hitza osoki euskaraz eginadenez, orok ez dute hango informazioairakurtzeko paradarik.Gogoeta horretatik abiaturik, ondorioztatzendu irakurle talde mugatu batentzat baino ezdela egiten Hitza.Batzordeak 2009-1340 dekretuaren bigarrenartikulua dakar gogora. «Interneteninformazio politikoa eta orokorra lantzenduen hedabidetzat hartuko dira herritarreniritzia argitzeko laguntza ekartzen dutenhedabideak, informazioa lantzen dutenakiraunkorki eta molde jarraikian, tokiko,Frantziako edo nazioarteko egun-egungopolitika gaiak zein orokorrak landuz, analisiakedo iritziak argitaratuz sarean.Lehen erabakiaren aurkako helegitean, IparEuskal Herriko Hitza-k nabarmendu zuen

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaFrantziako Konstituzioaren 75-1 artikuluanFrantziako ondaretzat hartzen direlahizkuntza gutxituak. Batzordeak ondokooharra egin du: «Frantziako KonstituzioKontseiluak 2011ko maiatzaren 20koerabakian zehazten du artikulu horrek ez dielaneholako aitortza edo eskubidekonstituzionalik ematen hizkuntza gutxituei».erabakia aldatu. Auzitegira jotzeko aukeraematen du Batzordeak, baina ez du argituurrats horrek nolako ondorioak ukanditzakeen.Eskubiderik aitortuko balie ere, batzordeareniritziz, sarean informazio politikoa etaorokorra lantzeko ezaugarriak ez lituzkeHitza-k. Papereko argitalpenari buruzbatzordeak gauza bera ebatzi du, eta kulturalorreko izaera aitortu dio. Ezagutzahorregatik, diru laguntzaren parte bateskuratuko du, baina ezagutza osoa balu bainoSuspensefeugiat mised lectusoreet necinterdummetuscommodovarius%20 apalagoa.Galbahe beraIpar Euskal Herrian argitaratzen denKazeta.info-ri eta okzitanierazko La Sematnariere «sareko izaera orokorra» ukatu zietenotsailean , arrazoi bera argudiatuz. Baionanegindako hizkuntza gutxituen topaketetan,Michel Alessio Frantziako Kulturaministroaren ordezkariak onartu zuendiskriminazio argia zela. Baina horrek ez du48.231Patxi Lopezen euskara eskolen kostua eurotan.Patxi Lopez Eusko Jaurlaritzako lehendakariak aurten ere segituko du euskara eskolakhartzen, eta 2012ko kostua 48.231 eurokoa izango da. Ulibarri Bilboko euskaltegiak emangodizkio klaseak, Gasteizen; Jaurlaritzak dio irakaslea Gasteizera joateak igotzen duela kostua.Iaz 40.235 euro eta 2010ean 36.600 euro jarri zituen Jaurlaritzak.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaGasteizko Udalak kinkalarrian utzi du ArabakoBertsozale ElkarteaDuela lau urte sinatu zuten 50.000 euroren hitzarmenamodu «axolagabean» moztea egotzi diote MarotoriBerria2012/02/16Arabako Bertsozale Elkarteak egiten dituenekintza gehienen jarraipena kolokan dago,Gasteizko Udalak elkartearekin zuenhitzarmena eten egin baitu. 50.000 eurorenhitzarmen bat zuten, duela lau urte sinatua bialdeek, eta bertso eskola eta Gasteizko zenbaitikastetxetan ematen dituzten eskolakfinantzatzen dituzte, besteak beste.Ordea, Ekaitz Elorriaga Arabako BertsozaleElkarteko lehendakariak gogorarazi du lanhorren guztiaren etorkizuna kolokan dagoela,udalaren mozketaren ondorioz. Dena dela, ezdu eragingo une honetan egiten ari denArabako Kuadrilla Arteko Bertso Txapelketan.Gasteizko Udalak aurrekontuetan egindakomozketak modu «baldar eta axolagabean» egindituztela salatu du Elorriagak. «Ikasturteerdian gaude, eta Arabako BertsozaleElkartearen Gasteizko proiektu guztia dagojokoan». Gogorarazi du azaroan EncinaSerrano Kultura zinegotziarekin izan zutenbileran krisiaz hitz egin zutela baina mozketeiburuz ez zutela hitzik egin. Halaber, Elorriagaknabarmendu du oraingoz ez dutela jasohitzarmenaren etetearen azalpen ofizialik.«Hedabide eta alderdi politikoen bidez jasodugu udalaren asmoaren berri».Murrizketak modu arrazionalean eginbeharrean udalak egitasmo berriak lehenetsidituela azaldu du, eta Arabako BertsozaleElkartearen egitasmoa «klinex baten moduan»baztertu duela. Elorriagaren ustez, jokabidehorrek agerian uzten du udalak euskarazko etagaztelaniazko kultura ez dituela maila bereanjartzen, ez maila ekonomikoan, ezta politikoanere.Nabarmendu du ere bai euskararen iraupenadela mahai gainean dagoen erronka.«Euskarazko kulturak ezin du plaza etazentimo bakar bat ere galdu».Arabako Bertsozale Elkarteko ordezkariakmartxoaren 1ean bilduko dira Javier MarotoGasteizko alkatearekin, eta atzera egitekoeskatuko diote. «Sinetsi nahi dugu udala ezdela kontziente bere erabakien ondorioez, ezduela euskal kultura zokoratu nahi». Dena den,ordurako erabaki guztiak hartuta egongo dirensusmoa du elkarteak.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEuskarabideak %46murriztu ditu laguntzak eta%14 barneko gastuakErakundeko zuzendari Maximino Gomezek agerraldiaegin du, ateak itxita, Nafarroako ParlamentuanBerria2012/02/18Orekarik gabeko murrizketa. Euskarabideakaurten emanen dituen diru laguntzen ataleanegindakoa horrela epaitu du Aitziber SarasolaBilduko parlamentariak. %46 eginen dutebehera laguntzek; barne funtzionamendukogastuak, aldiz, %14 inguru murriztu ditu.Euskarabideko zuzendari MaximinoGomezek agerraldia egin zuen atzoNafarroako Parlamentuan, erakunde horrek2012rako dituen aurrekontuei buruzazalpenak emateko.Hiru ardatz nagusi ditu Euskarabidearenjarduerak, Gomezek berak parlamentarienaurrean azaldu zuenez, baina batean etabertzeetan gertatutako murrizketen arteanalde handia dago. Kontseiluko idazkari nagusiPaul Bilbaok berriki errana da Euskarabidea«dirua xahutzeko makina» dela, lau eurotikhiru bere egiturari eusteko erabiltzendituelako, eta euro bakarra uzten duelakoeuskalgintzarentzat. Gomezek Euskarabidearieutsi ahal izatea berri ontzat jo zuen atzo.Lantaldeari ia bere horretan eutsiko dioerakunde horrek aurten. %14 baino ez dajaitsi aurrekontua, zerbitzuburuakdesagertzearen ondorioz. Ondasun etazerbitzuen atalean %16 egin du beheraaurrekontuak. Erakundeak banatzen dituendiru laguntzen atalean, berriz, % 46. Denera,2,3 milioi eurokoa da Euskarabidearenaurtengo aurrekontua.Bilduk joan den azaroan eskatu zuenG o m e z e n a g e r r a l d i a , N a f a r r o a k oParlamentuan azal zezan aurtengo aurrekontuhori osatzeko zer-nolako irizpideak erabilidituzten. «Galdera horri ez dio erantzun;Euskarabidearen plangintzaren berri emandigu Gomezek», Aitziber Sarasola Bildukoparlamentariak azaldu duenez.Kazetariek, gainera, ezin izan zituztenGomezen azalpenak zuzenean entzun, Bilduklan saioan egoteko eskatu bazuen ere, ateakitxita egin baitzuen agerraldia. Idatziz ereagiririk ez zuen banatu Euskarabidekozuzendariak.Parlamentuan, nagusiki, erakunde horrek urtehonetarako prestatutako plangintza azalduzuen Gomezek, Sarasolaren hitzetan. Hau da,prestakuntzaren arloko lanaz, euskalkieningurukoaz, toponimiari buruz egin

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailabeharrekoaz, toki entitateei laguntza etaaholku emateko lanaz.. aritu zen. Euskarazkohedabideen ingurukoaz eta kultur jardueraz,berriz, hitz gutxi erran zuen.«Kultur zikloari eutsi dio Euskarabideak,baina kultur jarduera desagertu da. Kanpokojarduerentzat, berriz, hamar eurokoaurrekontua baino ez du aurten», erran duBilduko parlamentariak.Hedabideen inguruan galdera zehatza eginzion Sarasolak Gomezi, 2012rako dirulaguntzarik gabe gelditu baitira.UPNren ahotik Hezkuntza Batzordeanaurretik entzun izan den argudio berabaliatu zuen Gomezek erantzuteko,Sarasolaren hitzetan: «Gaur egun herritarrekInternet erabiltzen dutela esan digu, arlohorretara bideratu behar direla laguntzak».Bilduko parlamentariak hizkuntzaeskubideak aipatu zizkion Gomezi, eta bideb e r e t i k j o z u t e n N a f a r r o a B a i k oparlamentariek.Euskarabideko zuzendariak horrela erantzunzien parlamentariei: «Esperantza faltsuaksortzen direnean, esperantza horiek etsipenaeragiten dutela erran digu [Gomezek];eskubideak legeak ematen dituela, eta ezindugula pentsatu eskubideak izanen ditugula,legeak ematen ez dizkigunean.Hizkuntza eskubideak Nafarroako Gobernuosoak errespetatu behar dituela uste duguguk».Behatokia ere, parlamentuanBehatokiak ere hizkuntza eskubideak izanzituen mintzagai atzo, NafarroakoParlamentuko Hezkuntza Batzorde berean.Azken hamar urteotako egoera aztertzenduen txostena aurkeztu zuen GarbiñePetriati zuzendariak, Bilduk eta NaBaikeskatuta.Petriatik argi eta garbi erran zuenNafarroako administrazioek urratu egitendituztela nafarren hizkuntza eskubideak.Euskararen legea aipatu zuen, etanormalizaziorako tresna izan beharrean,prozesuai oztopatu egiten duela azpimarratuzuen. «Kasu askotan, dagoena ere ez dubetetzen administrazioak».425Euskara ikasteko liberatutako Osakidetzako langileak.Osakidetzak lan egitetik liberatu zituen 425 langile iaz, euskara ikas dezaten. Guztira 3,6milioi euro jarri zituen Osakidetzak langile horiek euskalduntzeko. 2010. urtean 609 langileliberatu zituen.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaKontseilua: «Euskarak garai berrianez dauka dagokion garrantzia»Politikoki eragitea erabaki du, normalizazio politikoa hastenari den garai honetan euskara erdigunean egon dadinBerria2012/02/18«Euskal Herrian garai berria hasi da azkenhilabeteotan; zurrunbilo berri horrek, eragilepolitiko guztiak euren posizioak berrirodefinitzera behartu ditu», azaldu du PaulBilbaok, Euskararen Gizarte ErakundeenKontseiluko idazkari nagusiak.Zurrunbilo politiko horrek euskal gizartea besteagertoki baten aurrean jarriko duela uste duKontseiluak; baina «garai berri» horretaneuskarak ez duela «dagokion zentralitatea»hartu, hori ere zehaztu du Bilbaok. «Euskarakbehar duen garrantzia izan dezan lan egingodu Kontseiluak», horretarako politikoki modueraginkorrean eraginez.Hori izan da Kontseiluaren urteroko batzarnagusiak iritsi dituen ondorioetako bat. Atzobildu zen batzarra, Andoaingo Martin Ugaldekultur parkean (Gipuzkoa). Hego EuskalHerrian iaz egindako foru eta udalhauteskundeak ere gogoan izan dituztekontseilukideek. Alderdi politikoekin ere bilerakegin dituzte azken hilabeteetan, eta«lankidetzarako ateak zabaldu» egin direlaadierazi du Bilbaok.Beraz, orain «esatetik egitera» igarotzekomomentua dela ohartarazi du: «Teoriandiseinatutako hizkuntza politika eraginkorraabian jartzeko aukerak zabaldu dira orain;normalizazio prozesua bizkortzeko unea da».2010ean udaletako hizkuntza politikenazterketa egin zuen Kontseiluak, eta horretanoinarrituz urratsak egiten hasi behar delaazaldu du.Iazko urterako, euskaraz bizitzeko nahian indarhandiagoz eragiteko konpromisoa hartu zuenKontseiluak, eta aurten ere lan horretan jarraitzekoasmoa agertu du batzarraren ostean. Horrenharira aurkeztu zuen iaz Euskaraz bizi nahi dutkanpaina, eta kulturgile eta kirolari zenbaitenatxikimenduak jaso. Zeregin horretan ere laneanjarraitzeko asmoa du: «Dinamikak zabala izannahi du, arlo ugaritara zabaltzeko helburua du».2000. urtean eratu zen Euskararen GizarteErakundeen Kontseilua, eta era askotako talde,elkarte eta enpresak batzen ditu. Kontseilukobazkide osoak dira, besteak beste, honakook:AEK, BERRIA Taldea, Bertsozale Elkartea,Elhuyar Fundazioa, Elkar, Emun, EuskalEditoreen Elkartea, Euskal Herrian Euskaraz,Euskal Herriko Ikasleen Gurasoen Elkartea,Euskal Herriko Ikastolak, Euskal Konfederazioa,IKA, Jakin, Osasungoa EuskalduntzekoErakundea, Topagunea eta Udako EuskalUnibertsitatea.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila'Egunkaria'-renmemoriaren argitanIritzia2012/02/19Oin-hotsak elur gainean bezala entzuten duthurbiltzen, orriak hostoak balira bezala Argiarenegutegiari erortzean. Otsailaren 20aelurrez eta hotzez markatua geratu zaiguoroimenean Euskaldunon Egunkaria ixtekooperazioan atxilotutako lagunoi, eta zuri-zuri,ez gorri eta ez beltz, BERRIAren egutegian.Kontatua dago biharko egunez duelabederatzi urte gertatutakoa.Kontua ez da urterokontu bera gogoraekartzea otoitz batenmoduan. Jakina. Kontua memoria egitea daeuskal herritarrok Euskal Herrian euskaldungisa bizi ahal izateko. Kontua da kontu beraera askotan, une askotan eta gune askotankontatu beharra dagoela euskaldun gisa etaherri gisa aurrera egin nahi badugu.Txio batean esanda: Aznarren PPrengobernuak Euskaldunon Egunkaria itxi zuen.Txioa blog bihurtuz gero, zabalduko litzatekehamar atxilotu gintuztela, inkomunikatu,torturatu eta kartzelatu.Prentsa askatasunaren aldeko aldarriren batere zabalduko litzateke webguneren batean:euskaldunon eskubideen aurkako atentatua,adierazpen askatasuna, informazio eskubidea,herritarron hizkuntz eskubideak… Etaamonaren arrosarioan bezala harilkatukolirateke eskubide guztiak ordenagailuarenpantailako listarian.Egunkariren bateko artikuluren batean ereaipatuko lirateke eskubide zibil eta politikoakhankaz gora bota zituztela, eta oso kalitatedemokratiko eskaseko erresuma dela operaziojuridiko-militar hori agindu zuena.Euskaraz izango lirateke, gainera, txio, blog,web eta egunkari aipamen horiek. Nekeziritsiko lirateke telebistara edota bertako bestehizkuntzadun hedabideetara.Duela bi urte Xabier Lekuonak kontatu zuenbezala, Egunero operazioa izenburu jarrita:«Bihar, zazpi urte Egunkaria-ko langileekerabaki zutela ezetz, mutu ez zirela geldituko.Bihar, zazpi urte, Egunero operazioa martxanjarri zutela, egun argiz. Hamahiru urtekoesperientziaz baliatuta, tripako tximeletaguztiak uxatu eta lanari ekin zioten.K a z e t a r i a k , p r o d u k z i o k o a k ,administraziokoak... guztiak lanean. Egoitzabila, mantxeta bila. Segurtasun kopiak agertuziren, informatikariek sistema egokitu zuten...eguna amaitzerako operazioaren lehen zatiaborobil amaituta. Egunero errotatiban zen.Banatzaileek arrakasta osoz amaitu zuten

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaoperazioa. Guardia Zibilari aurre egin nahiizan zioten milaka eta milaka euskaldunekEgunero eskuratu zuten goizean.»Egunkaria-ko langileak ere ausartu ziren.Operazio zibiko borobila.Aznar eta Acebesen operazio militarrarenaurreko herri operazioa. Bat-batekoa, zabala,sendoa eta iraunkorra.Mina sortzen dit gure historiako pasarte honenoroimenak. Oroimina bihurtu zait oroimena,memoriaren paisaia elurtuan. Jakina daoroimen laburrekoak garela eta ahaztu eginbehar izaten ditugula minak eta oroitzapentxarrak. Gizartean nagusi direnkomunikabideetan eta erakunde politikoetan,Memoriaren eta errelatoaren garra piztu dengarai hauetan, Euskaldunon Egunkaria-renitxiera lehen lerrora ekartzea ezinbestekoairuditzen zait, aurrera begira egin beharditugun lanak ondo egin ditzagun. Biktimaizan gara. Turkiaren estiloko estatu batenindarkeria biktima. Indarkeria gure gainerabili dutelako gara biktima, biktima paperaaldarrikatzen ez bagabiltza ere.Kazetari, historialari, euskaldun oinezkoenesku dago geure memoriaren kontakizuna ereegitea. 'Egunkaria Aurrera!'manifestazioarekin batera Egunero argitaraeman zen modu berean edo besteren batean.BERRIA eta ondoren Hitza-k sortu zirenmodu berean edo besteren batean. Kontua daorain herri aldizkarietan, Hitzetan, BERRIAn,Argia-n, Hamaikan edota euskal irratietanzabiltzaten gazte askorentzat erreferentziahandia dela duela bederatzi urte PPrengobernuak egin zuena eta orduan 25-35bitarteko adina izango zuen kazetari multzobatek euskal herritar gehienen bultzada etalaguntzarekin egin zuena.Jakin behar dugu hemen, Kurdistanen bezala,posible dela egunkariak agintekeriaren indarrezixtea. Jakin behar dugu hemen Jabier, Teresa,Karlos, Jesus Mari, Xabier, Jose Luis, Isidro etabeste batzuk kartzelan dituztela oraindik1998an Egin egunkaria itxi ondoren.Jakin behar dugu Reporteros Sin Fronterasekokazetari espainiarrek Bir maniakoak,Txinakoak edota Turkiakoak adoptatzendituztela, nazioartean euren babesaeskaintzeko.Jakin behar dugu kartzelan diren bitarteanpreso jarraituko dugula kalean, egunkariak itxiondoko komunikazio egitasmoei ekinez.Biharko eguna, uztailaren 14arekin batera,Adierazpen Askatasunaren Eguna izendatubeharko genuke gure memoriaren egutegian.Iñaki Uria

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila«Euskarazko edukiaksustatu nahi ditugu .eusdomeinuarekin»Urteak daramatzate .eus elkartekoek domeinua eskatzekolana egiten. ICANNek eskaerak egiteko epea ireki du apirilaBerria2012/02/21ICANN Izenak eta Zenbakiak BanatzekoInterneteko Korporazioak, zazpi urterenondoren, domeinuak eskatu ahal izateko epeaireki du. .eus elkarteko Iratxe Esnaolak azalduditu domeinua lortzeko eman beharrekopausoak eta helburuak.horrek berak bakarrik nahiko indar zuela,beste alor batzuetan aritu ginen lanean.Proiektua helburura iristen ari da, eskaeraeginda gertuago egon daitekeelako .eusdomeinua Interneten sortzea.Bai. ICANN da domeinuak noiz eta nolaplazaratzen diren erabakitzen duena, etaazkenengo zazpi urteetan ez du eperik ireki,eta apirilaren 12 arte zabaldu dute epeaorain. Eurek ezarri dute noiz eskatu ahal den,eta domeinuak eskatzeko baldintzak. Urtehauetan guztietan ICANNen barne prozesuabarnetik aztertu dugu, baina Interneten epeaireki arte. Behin irekita, eskaria aurkeztekoaukera daukagu, eta eskatuko dugu, etaebaluazio prozesua hasiko da, eta onartua edoez izango den jakingo dugu, urteetan zainegon ondoren. Onerako edo txarrerako,egiarako ordua iritsiko da laster.Zenbat pertsonaren sostengua lortu duzuekanpaina hasi zenutenetik?Proiektuaren berri 2009an jakinarazi genuen.Atxikimenduak egun horretatik aurrera lortudira; 26.800 atxikimendu, guztira. Hasieran,indarra egin genuen horretan; lehen biasteetan 20.000 lortu genituen, eta, ikusitaZer hartzen dute kontuan ICANNekoek?Lehenik, dokumentu bat aurkeztu behardugu. Nor den eskatzailea, zein domeinu etazergatik eskatzen dugun, zein onura ekarrikodituen... Bigarrenik, alde teknikoa dago,euskara eta euskal kultura Internetenuztartzen duen proiektua da, eta erregistroakaurrera eraman behar dira; horrekfuntzionatu egin behar du. Eta esan behardugu nola eramango diren aurrera erregistrohoriek, nola izango diren baldintza teknikoak,non gordeko diren kopiak, nola egin,segurtasun neurriak... Hirugarrenik,domeinua saldu eta erosi egiten da, eta planekonomiko bat behar du horrek atzetik.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaBeraz, ekonomikoki bideragarria bihurtubehar den proiektu bat da; hortik kalkuluakegin behar dira, zenbat saltzea espero dugun,horren arabera izango ditugun gastuekinzenbatean saldu beharko den eta halako planekonomiko oso bat. Azken atalean eskatzendigute banketxe baten bermea. Denetara 50baldintza bete behar dira, eta, horretaz gain,185.000 dolar [139.427 euro] ordaindu beharda, ebaluazio kostea. Koste horrek guredokumentua ebaluatua izateko balio du.Ondo bidean, 2013ko udaberrirako egondaiteke martxan...Hori eskaera onartzen duten dataren araberaizango da. Ebaluazio fase minimoa zortzihilabetekoa da, eta, apirilean itxi eta orduanhasten bada lehen ebaluazioa, 2013kourtarrilera goaz. Orduan jasoko dira lehenonarpenak, ezin dugu ziurtatu gure eskaerahor egongo den. Ez dakit zer pasatuko den,baina espero dugu udaberrirako onartuaizatea eta ekainerako funtzionamenduanegotea.Zuen kalkuluen arabera, zenbat erabiltzailekhartuko lukete domeinuaren jabetza?Proiekzio errealena eta jokaleku txarrena eginbehar izan ditugu. Errealean, kalkulatu dugu8.000 inguru saltzea lehen urtean, eta apurkaigoz joango dela; baina horretan sartutaerakunde publiko, pribatu enpresa eta denak.Argi dago lehen urtean izango dela .eus-ekizango duen bultzada handiena, eta gero horegongo da horiek iraun dezaten, eta berriaketortzeko. Baina lehen urtea izango daindartsuena.Zein baldintza bete beharko dituztewebguneek .eus domeinua lortzeko?Irizpide linguistikoa eta kulturala izango diranagusi. Printzipioz, irizpide linguistikoaizango da gehien erabiliko dena, eta eskatukoda gutxieneko euskarazko eduki batzukedukitzea.Azkenean, euskarazko edukiak sustatu nahidira. Hori horrela ez balitz, izan daitekeeuskal kulturaz hitz egitea beste hizkuntzabatean, baina hori gutxienekoa izango da.Baina kultura ulertuta bere esanahirikzabalenean: hasi gastronomiatik kirolera, etakiroletik beste edozein espresio motara.Alde horretatik, espero duzue euskal kulturaeta hizkuntza sustatzea Interneten?Bai, eta gure argudio nagusia .cat domeinuada. Horrek 20.000 domeinu lortu zituen lehenurtean, baina domeinua lortu zuten herenekaurrez ez zuten katalanezko bertsiorik. Beraz,webguneak .cat domeinua lortzekokatalanezko bertsioa lortu behar izan zuten.Beste heren bat, webgunerik gabeko enpresaeta jendea zen. Orduan, edukien sorkuntzaere bultzatu zen. Hau da, .cat domeinuaedukita, jendea animatu zen webguneasortzera; gainera, katalanez.Euskaraz publizitate gehiago sartzea baztertu du NafarroakIRUÑEA. Nafarroako parlamentuak ez du onartu hedabideetan euskarazko publizitateinstituzional gehiago sartzeko eskaera. Nafarroa Baik aurkeztutako mozioa atzoko ohikobilkuran atzera bota zuen parlamentuak, UPN, PSN eta PPN alderdien botoekin.Mozioaren alde bozkatu zuten NaBaik, Bilduk eta Ezkerrak.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaLurdes Auzmendi. Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordea«Normalizazioari dugunarekineustea da garrantzitsuena»Berria2012/02/25Eusko Jaurlaritzaren murrizketek egoera larrian utzi dituztelasalatu dute euskalgintzako eragile ugarik. Lurdes Auzmendi ezdator bat, eta lehentasunak zehaztearen alde egin duDatorren astean zain duen lan eskergakurduritasuna eragiten dio Lurdes Auzmendiri(Ataun, Gipuzkoa, 1956), baina, horiaipatzean, ilusioa antzematen zaio ahotseaneta aurpegian. BERRIAri tarte bat egin, etaluze eta zabal aritu da egun euskaldunenkezka diren hainbat gairi buruz.Hedabideei eragin die jaitsierak; %11 egindute behera laguntzek. Hedabideak ez al diraestrategikoak hizkuntz normalizazioan?Jaurlaritzak 3,5 milioi euro urritu dituinbertsioak hizkuntza politikan.Krisiak jota gaude denok, eta, tamalez, ez dioinork ihes egiten. Jada ez da borondatezkokontu bat; sakrifizioak egitea guztioi ari zaigutokatzen, eta sakrifizio horien barruan dagoeuskalgintza. Krisian sartzen hasi ginenean,esan nuen mundu osoak solidario izan beharzuela, eta gauza bera pentsatzen jarraitzendut.Dena den, Jaurlaritza ez da mozketarikgehienak egiten ari dena. Aurrekontuakaspalditxo onartu genituen, eta kontualaiagoekin zebiltzan beste batzuei ere iristenari zaie ordua: adibidez, Gipuzkoako ForuAldundiak %17ko mozketa egin behar izandu IKTen deialdian, eta gure mozketakhorren oso azpitik doaz. Mozketak ez diraorain garrantzitsuena, baizik etadaukagunarekin eutsi ahal izatea, euskararenberreskuratzean eta normalizazioan etenik ezegitea. Proiektu batzuk eten daitezke, baina ezdezagula ezer funtsezkorik gelditu.Euskararen garapen maila, besteak beste,euskarazko hedabideei esker lortu dugu.Euskarazko hedabide bikainak behar ditugu,normalizazioan jarrai dezagun. Garaiberrietara egokituz joan beharra dago, etahedabideak estrategikoak dira.Nafarroako Gobernuaren murrizketekhainbat hedabide itxiarazi dituzte. Horigertatuko al da Arabako, Bizkaiko etaGipuzkoakoekin ere?Arnasa indartsu hartu genuen garai batean;IKTetan, hedabideetan eta abarretanpresentzia behar genuen, eta dirua zegoeneanjarri genuen martxan hori guztia.Beharrezkoa al da Gipuzkoan 27 herri

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaaldizkariri eustea? Ez da nahitaezkoa.Kalitatezko medioak behar ditugu, eta behardugu euskararen presentzia indartsu bathedabide guztietan, baina horretarako ez danahitaezkoa dugun guztia. Beste era bateraantolatzeko esan diogu sektoreari, eta ulertudute. Horretan ari dira, eta espero dut2013rako beste panorama bat edukitzea.Denbora daramagu euskalgintzan elkarlaneanaurkeztutako proiektuak lehenesten. Herri etaauzo bakoitzak ezin du bere ekimenekinjarraitu; ez gara horrenbeste.Euskalgintzako hainbat eragilekkezkagarritzat jo dute egoera. Zer esangozenieke?Ez dudala uste Jaurlaritzaren mozketengatikinor kolokan jartzen dugunik. Beste gauza batda erabaki behar izatea zer den lehentasuneta zer ez. Etxe guztietan daude gauzagarrantzitsuak, eta hain garrantzitsuak ezdirenak. Min handia ematen digu horierabaki beharrak, baina egin daiteke saiohori; egin behar dugu. Gizarteak askoeskertuko digu. Eredu izan behar duguhorretan ere.Helduak alfabetatzeko diruak ere behera egindu. Nola sustatu helduen alfabetatzea bekakkenduta?Ez ditugu euskara ikasteko bekak jaitsi, titulubat lortzeagatik emandako sariak baizik.Guztiz nahitaezkoak dira euskaltegiak,herritarrek izan dezaten aukera euskaraikasteko, eta prozesu horretan ordaindubeharreko dirua lagundua egon dadin.Mozketak pentsatu behar izan genituenean,ez genuen zalantzarik izan; garai oparoetakokontua zen sari hura. 2012ko aurrekontuetanez dugu euro bat ere murriztu euskaltegipublikoen eta pribatuen laguntza; hori izan dagure erronka.Zer-nolako harremanak dituzue EuskararenErakunde Publikoarekin eta Nafarroarekin?Iparraldekoekin jario oso handiko harremanadugu, eta horiei ere tokatu zaie laguntzagutxiago jasotzea. Pena handiz. Ongi ari diralanean, adostasun handiarekin eta baliabidegutxirekin. Aurrera jarraitzen dute kementsu,mozketak mozketa. Etorriko da eguna haienbaliabideekin bakarrik bidean aurreraegitekoa, baina laguntza behar dutenbitartean ondoan izango gaituzte.Nafarroarekin harremanetan gaude, etaaurrera dezaket laster lankidetza akordio bategingo dugula Euskarabidearekin.Zein asmo duzue gerora? Zein gai edo neurrid a u d e H i z k u t z a P o l i t i k a r a k oSailburuordetzaren agendan?Euskara 21 itunaren azken iradokizuna daeuskara biziberritzeko planak ibilbideabukatzen duenerako plan berri bat abianjartzea. Horrek markatu du euskararennormalizaziorako bidea azken urteotan, etaplan berri bat egiten ari gara, EuskararenSustapenerako Ekintza Plana. Markoorokorra erabakita dago, eta ekintzekin arigara orain. 2013rako indarrean egotea dagure asmoa.Ele biz egiten ez duten saltokiei isunik ezjartzea onartu du Legebiltzarrak. Zerderitzozu?Ez dugu zigorrik edo isunik nahi. Oraindikeuskararen normalizazioaren bidean gaudenpuntuan egonda, ezin dugu jendea zigortu.Konbentzitu behar dugu, euskara erakargarri

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaegin, jendea irabazi. Denok nahi genukeaskoz hobeto egon, baina ez dezagun ahaztunondik gatozen. Bizkorrago joateak ez digubermatzen helburua lehenago lortzea.Jarraitzen dugu lan eta merkataritza munduakanimatzen euskararen presentzia areagotudezaten, benetako garrantzia emandiezaioten. Izango dugu etorkizun hobea,baina ez gaitezen azkarregi joan; isunik ez,erakarri egin behar dugu jende horieuskararen kausara.Ez al ditu urratzen euskaldunen eskubideak?Ez nago hain seguru. Beti egongo daaxolagaberen bat, baina harentzat okerrago.Ez da sekula isunik egon, eta, halere, enpresaasko izugarrizko lana egiten ari dira. Isunekere ez dute bermatzen jendeak gauzak hobetoegitea. Zirkulazioan, esaterako, isunak jartzendira, baina askok ez dute ikasten.Zure adibidearekin jarraituz, beste askokurrats hori egiten dute isunik ezordaintzearren.Baten batzuek, baina ziur nago gutxiengoadirela. Lan munduan ditugun harremanenarabera, euskararen erabilerak onurakeragiten badizkie, ez izan zalantzarik euskarazere emango dituztela produktu edozerbitzuak. Hori ikusarazi behar diegu.%13 langile publikok frogatu zuten 2010eaneuskara gaitasuna. Kopuru horrekin nolabermatu euskaldunen eskubideak?Gero eta langile gutxiagok frogatu behar dute,zorionez, hizkuntza gaitasuna, gero etagehiago baitira hizkuntza eskakizuna dutenlanpostuetara sartu direnak. Jaurlaritzakolangileen ia lautik hiruk dute hizkuntzaeskakizuna. Kontua da administrazioangarrantzi handiagoa eman zaiola hizkuntzeskakizunari, ele biz lan egiteko sistema batzehazteari baino.Osakidetzako iazko oposizioetan murriztuegin zen euskararen garrantzia, azterketaeredua aldatuta.Azterketa eredua aldatu da; ez euskararenpisua. Gero eta jende gehiago aurkezten da,zorionez, euskaraz dakiena. Dena den,Osakidetza medikuek, erizainek etaadministrazioko langileek osatzen dute, etaezin dira konparatu. Administraziokoenartean askoz handiagoa da euskarazdakitenen portzentajea. Gero eta erizaingehiago daude bi hizkuntzetan prestatuak.Sendagileekin dugu arazoa, EHUtik ezdirelako sendagile asko ateratzen, eta euskaradakitenen ehunekoa txikia delako. Gabeziadugu, hizkuntza eskakizunekin konpontzen ezdena.Bengoak berak esan zuen «azkarregi» doalaOsakidetza euskalduntzeko prozesua. Batzatoz?E z nuke e s a n g o a z k a r regi d o a n i k .Osakidetzarako hizkuntza eskakizunakadministraziorakoak bezalaxe dauded i s e i n atuta, e t a e z d i r a b e rdinak.Osakidetzan, garrantzitsuagoa dahizkuntzaren alderdi komunikatzailea,ahozkoaren erabilera, eta ez hainbesteidatzizkoa, baina hori ez da bereizten.Guztientzako ez da beharrezkoa ezagutzamaila bera.Euskaraz ikasi dutenei tituluak ematekodekretua egiten ari zarete.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEz dute agiririk eskuratuko. DBH, batxilergoaeta unibertsitate ikasketak euskaraz egitendituztenei lehen, bigarren eta EGA mailakaitortuko zaizkie. Horrek esan nahi du haienespedientean agertuko dela zenbat kredituegin dituzten euskaraz, eta, horren arabera,salbuetsita egongo direla titulu bataurkeztetik.Esan digute jende horren euskara maila ezdagoela bermatua; ezin dugu inondik ere horionartu. Euskal hezkuntza sisteman konfiantzagehiago eduki beharrean gaude. Euskalhezkuntza sistemak heldua da.Eskola Kontseiluak esan zuen D eredukoikasle askok ere euskara gaitasun urria dutela.Ikasleek ikasgaiak gainditzen badituzte, ezindut zalantzan jarri irakasleen gaitasuna; aregutxiago ikasleena. Hezkuntzan ere badituzteindartu beharreko puntuak, baina horrek ezdu esan nahi maila hori ez denik lortzen.Dekretuan jasotakoa oso ondo aztertutahartutako erabakia da.Inkesta soziolinguistikoaren emaitzakplazaratuko dituzue laster. Emaitzarikaurreratu al dezakezu? Zer deritzozuemaitzei?Martxoaren 7an aurkeztuko ditugu EAEridagozkion datuak, eta eman dezakedan datubakarra da %2 egin duela gora jakite mailak.Espero genuena zen, hori baitzen inkesta eginbaino lehen aurreikusten genuena, etairagarpenak bete dira.Itzultzaile automatiko bat aurkeztuko duzuedatorren astean. Zertan datza? Noiz izangoda erabilgarri?Beste hainbat hizkuntzatan dauden bezalakoada. Gazteleratik euskararakoa da datorrenastean aurkeztuko dugun lehenengoa, eta,adibidez, webguneak itzuliko ditu. Hasieranakatsak izango ditu, urteak daramatzatensistemek bezala, baina erabiltzearekin batera,gutxitzen joango da. Librea, irekia, doakoaeta askea izango da.HIZKUNTZ ESKUBIDEEN BERMEA,ESKARIHizkuntz Eskubideen Behatokiko kideakEAEko ararteko Iñigo Lamarcarekinbatzartu ziren atzo. Hamar urte hauetanBehatokiak egindako lanaren txostenaaurkezteko bilera izan zen. Baina horrekinbatera, euskaldunen hizkuntz eskubideakbermatzen direla ziurtatzeko tresnak abianjartzen direla berma dezan eskatu ziotenLamarcari. «Legedia betearaztekoderrigortasunik ez egoteak urraketakbetikotzen ditu», salatu zuen GarbiñePetriati zuzendariak.

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila«Euskara atmosfera baldin bada izango dazerbait; bestela, jai dugu»Horretarako bidean, sinbolo gisa erabiltzen ere jarraitu beharda, «tamalez», Eduardo Apodakaren ustezBerria2012/02/25«Aldi berean gara denok, euskaldun garenaldetik eta, neurri batean edo bestean,euskaraz bizi garen aldetik, euskararensubjektuak», esan zuen EHUko Gizarte etaKomunikazio Zientzien Fakultateko irakasleEduardo Apodakak atzo, soziolinguistikajardunaldietan egin zuen hitzaldiarenhasieran. «Baina aspalditik sortu ziren euskalsubjektu horren gainean lan egiten zutenbatzuk, objektibatu egin zutenak. Eta hemengauden gehienok, alde batetik edo bestetik,subjektu hori objektibatu egiten dugu; neurtu,pisatu, ireki, analizatu, ikertu, aztertu».Objektibatzea ez da gaur egun adituen kontusoila, «euskaldun guztiena baizik»,Apodakaren ustez. «Euskaldunak euskarazbizi nahi badu, bere burua aztertuz bizi behardu. Bere buruaren objektu izan behar dusubjektu izan ahal izateko. Euskara bizi behardu euskaraz bizitzeko».Euskara, kasu askotan, diferentzia erakustekoeta identitatea markatzeko erabiltzen delaekarri zuen gogora, sinbolo bat baino ez delaizaten. Bainaeuskarak hori bainogehiago izan behar du.Euskarak «atmosfera» izatera i r i t s ibehar du, airean dagoela konturatzen ezgaren arren beharrezkoa dugun oxigenoarenantzekoa. «Euskara atmosfera baldin badaizango da zerbait; bestela, jai dugu».Nolanahi ere, «tamalez», oraindik eresinboloei eutsi egin behar zaiela uste duApodakak, batez ere euskarak indarrikgutxien duen inguruetan. «Ez da nahikoa»,ohartarazi zuen, hala ere, «eta txarrenanahikoa dela pentsatzea da, sinbolo estatushorretan geratu ahal dela. Askorentzat, horbukatzen da bidaia, hori da mugarria».Baina bidaiak jarraitu egin behar duelakoandago Apodaka, sinbolo izatetik atmosferaizaterainoko bidea egiten, eta atmosferaahalik eta erakargarriena, gainera. Gurasogisa duen esperientzian oinarrituta, Pirritx,Porrotx eta Marimotots pailazoak jarri zituenadibidetzat, euskaraz ez dakiten guraso askori«mundu bizi, oso eta erakargarri bat» jarridietelako begien aurrean, mundu horretaneuskara sinbolo hutsetik harago atmosferaizanik.Hitzaldiaren bideoa ondorengo loturan ikusliteke:http://vimeo.com/37985273

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaBaxoa euskaraz egiteko eskubideaaldarrikatu dute SeaskakoAzken hogei urteetan Seaskan hazitako ikasleek, eskariarekinbategin, eta dei egin dute Deiadar manifestazioraBerria2012/02/26Azken hogei urteetan Seaskan ikasi dutenbelaunaldiek bat egin zuten atzo Baionan,baxoa euskaraz egiteko eskubideaaldarrikatzeko. Seaskako ikasleek 1992anpasatu zuten lehen aldiz baxoa, eta, geroztik,Historia eta Geografiako azterketa bakarrikegin dezakete euskaraz baxoan. Ikasketaprozesu osoa euskaraz egin arren, ehunkaikaslek frantses hutsez egin behar izan duteproba. Eskubide urraketa bidegabetzat jo duteikasleek, eta agintari publikoei eskatu dietehitzak utzi eta ekiteko.1992an baxoa egin zuten ikasleak hantxeegon ziren atzo Baionan, aurten baxoa eginbeharko duten ikasleen sostenguz. SeaskakoEtxepare lizeoko ikasleek izenpetze bilketa batezarri dute abian. Agintariek onartu nahi ezbadute ere, ikasleek nabarmendu duteeskubidea dutela azterketa garrantzitsu horieuskaraz egiteko, hizkuntza horretan egindutelako ikasketa osoa. Mobilizaziora dei egindiete euskalgintzakoeragileei.Xan Aire Seaskako euskaraarduradunak eta Hur Gorostiaga Seaskakozuzendariak gogorarazi dute duela lau urteEEP Euskararen Erakunde Publikoarenbarruan Akademia Ikuskaritzak etaErrektoretzak aho batez onartu zutelaeuskararen eta euskarazko hezkuntzaegituratze kualitatiboaren bidea, etaazterketarako neurri egokiak hartzeraaholkatu zuten, baita euskaraz egin ahalizateko ateak ireki ere. Dena den, geroztik ezda aitzinamendurik egin, eta euskaraz ikastenduten ikasleek bigarren edo hirugarrenhizkuntza gisa dute euskara, mailaketa horrekeuskararen balioa apaltzen duelarik baxoan.«Ez dezatela erran arauek ez dutelabaimentzen; hor daude hezkuntza kodearen121-3 eta D334 artikuluak», ohartarazi dute.Nabarmendu dute arazo teknikoak aitzakiabaino ez direla, eta gogorarazi EEPk zerrendabat osatu duela, euskarazko azterketakzuzentzeko gaitasuna daukaten irakasleena.Salatu dute Frantziako HezkuntzaMinisterioak ez diola baliorik emateneuskaraz ikasteari. Gaineratu dutenez,Frantziaren borondate politikoan dago baxoaeuskaraz ez egiteko arrazoi nagusia.Frantziako Hezkuntzak orain arteko trabakindarrean atxikitzen baditu Seaskak horrenkontrako neurriak indartuko dituela

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailajakinarazi dute. EEPren aholku batzordeakadierazi duenez, Seaska prest dago baxoatrabatzeko. «Seaskatik aterako dira biharkosendagileak, arkitektoak eta irakasleak, etaerrespetua merezi dute».euskaltzale oro deitzen dugu Deiadarmanifestaziora, ofizialtasunaren alde etabaxoa euskaraz egiteko eskubidearen alde».Protesta BaionanSeaskako ikasle ohien izenean, martxoaren31n Baionan egingo den Deiadarmanifestazioan parte hartzera deitu duteArantxa Hirigoienek eta Gorka Torrek.Euskararen aldeko hitz ederrak gainditu,eta euskarari zor zaion lege gerizaaitortzeko eskatu dute. «Euskaldun etaHaurdunaldi luzeegiaOtsailaren 22an jaio zan Sare, gure bigarren umea. Gauak luzeagoak dira orain, batez ereamarentzat. Aitari, niri, goizak egin zaizkit luzeen umea jaio osteko lehen aste honetan.Paperak eskuratzen pasatu dut astea. Egin beharreko urrats guztiak euskaraz egitea erabakinuen. Lehenengo zita Barakaldon, umea hango epaitegian erregistratzeko. Harreran neskaeuskaldun bat. Fenomeno. Bigarren geralekua, Bilboko udaletxean. Errolda agiriarekin aterabehar nintzen handik. Neska polit batek hartu ninduen. Euskara ez zuen hain polita, ostera.Nekez lortu genuen komunikatzea; baina, tira, irribarre batez eskertu nion ahalegina.Handik gizarte segurantzako bulegoetara, diru laguntzen inprimakien bila. Han, emakumebatek, «buenos días» lehor batekin agurtu ninduen. Ni euskaraz hasi nintzaion, eta beraurduri jarri zen. Ez zen gai esaldi duin bat osatzeko; saiatu zen, baina. Eguneko bigarrenirribarrea opari.Handik atera, eta umearen osasun txartelaren bila. Beste andre bat, erderaz aritu zitzaidan.Nik, ea euskeraz zekien, berak «venga, lo intento» makur bat. Eskurik ez balu, ez nion ezerulertuko. Keinuen hizkuntzekin mundu guztian zehar ibil daitekeela demostratu genuen.Azken geltokia, osasun etxea. Harreran, «euskaraz badakigu» deigarri bat. Nik, «egun on,jaio barri dan u….», berak «ehh.. lo siento es que las de euskera no están ahora».Diooooooooooooos!!!! Erderara makurtu behar, azkenean, bidea egiten kostatuzaidanarekin. Ondorioa: Administrazioa euskalduntzeko hazia aspaldi jarri ei zuten, bainahaurdunaldia luze jotzen ari da, luzeegi.Eñaut Intxaurraga

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaHerriaren izena euskaraz jarriko duteFaltzesen, eskaria onartuSinadura bilketa egin zuten herrian euskaraz bizitzekoeskubidearen alde, eta proposamena bere egin du udalbatzakBerria2012/02/26onartutako mozioak.E u s k a r a z b i z i t zekoeskubidea dutela nabarmendu zutenherritarrek sinadura bilketan, eta eskariarekinbat egin du orain herriko etxeak.Sinadura bilketa egin zuten herrian euskarazbizitzeko eskubidearen alde, eta proposamenabere egin du udalbatzakNafarroako Euskararen Legearen arabera,eremu ez-euskaldunean dago Faltzes, eta,horrenbestez, gaztelania da hango hizkuntzaofiziala. Euskara ez da ofiziala, eta, esatebaterako, hezkuntza sare publikoan ez duteaukerarik ematen euskaraz ikasteko. Eremu ezeuskaldunean,oraindik orain, ez dute Faltzesenbakarrik egin halako egitasmo bat euskalduneneskubideen alde. Tafallako Udalak eskatua dueremu mistora pasatzea. Erantzunaren zaindaude orain.Faltzesko Udalak (Nafarroa) babestu egin dueuskaraz bizitzeko eskubidearen aldeherritarrek eginiko eskaria, eta erabaki duherriko sarreran euskaraz jartzea herriarenizena. 142 herritarrek sinadura bilketa bat eginzuten, eta proposamena udalari aurkeztu.Mozio gisa eztabaidatu zuten ostegunekoudalbatzan, eta aurrera atera zen AgrupacionIndependiente Falcesina taldearen sei botoekin;PSNko bost zinegotziek egitasmoaren aurkaegin zuten.Herriaren izena euskaraz jartzea «lehenurratsa» izatea nahi dute egitasmoarensustatzaileek, eta hori bera dio Faltzesko Udalak

otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsaila otsailaEredugarriak ez diren ereduak2. DBHri dagokion Ebaluazio Diagnostikoa2011. Laburpen exekutiboa deritzondokumentuan, beste gauza askoren artean, 2.DBHko ikasleen euskarazko hizkuntzakomunikaziorakokonpetentzia aztertzen da.Iritzia2012/02/29A ereduaren ohikoe m a i t z aparegabeak aldebatera utzita, B eta Deredukoek nire arretabereganatu dute.Txostenaren arabera eta B ereduari dagokionez,erdiko maila eta maila aurreratuan zegoen ikaslekopurua jaitsi omen da.Hau da, 2009. urtean erdi mailan ikasleen%45.8 zegoen, eta 2011n, aldiz, %43.3. Eta,tamalez, hori ez da gertatu aurreratura pasadirelako.Aurreratuan, lehen %15,8 baitzegoen, eta,orain, berriz, %15,1.2009ko datuak eta 2011koak aztertu etakonparatzen ditu txosten horrek, eta jasotakodatuak ikusita, zaila da mutu geratzea, nahiz etabatzuetan, datuak hain argiak izanda, solasabeharrezkoa ez izan, kopuruen islatze hutsanahikoa baita egoeraren berri emateko.Horretaz gain eta egoera borobiltzeko, Dereduan, oraindik ikasleen ia %25 dagohasierako mailan hobiratua.Bingen Zupiriaren galdera nire eginda, noizkoeuskararen eta beste hizkuntzen arteko orekaziurtatzeko neurriak eta apustuak?Iban Laka (Bilbo)

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaMartxoa

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEuskarabideak,Jaurlaritzak eta EEPk dirubila jo dute BruselaraBerria2012/03/01Elkar hartu dute hiru erakundeek, eta eskatu dute EuropakoBatasunak euskararen aldeko ekimenak lagundu ditzala hemendik aurreraizan zituzten Europako Parlamentuko etaBatzordeko ordezkariekin. EAJko eta PSEkoparlamentariekin ere elkartu ziren.Batasun irudia agertu zuten atzo EuskalHerrian euskara sustatzeko hiru erakundeofizialek: Eusko Jaurlaritzako HizkuntzaPolitikarako Sailburuordetzak, Euskarabideaketa EEP Euskararen Erakunde Publikoak.Euskal Herrian ez, Bruselan egin zutenkeinua: Europako Batasunetik diru laguntzaklortzeko helburuarekin, bisita egin zutenparlamentura. Hurrengo aurrekontuetanEuropak euskararentzat diru sail bat sortzeanahi dute. Lurdes Auzmendi JaurlaritzakoHizkuntza Politikarako sailburuordeaknabarmendu du euskarak ekarpena egitendiola Europari: «Badakigu eredu garelahizkuntza gutxituen berreskurapenean.Merezi dugu laguntza hori, eta behar dugu».Auzmendirekin batera, Bruselan izan zirenEuskarabideko zuzendaria, MaximinoGomez, eta EEPkoa, Frantxua Maitia. BilerakEuskararen alde egiten dituzten proiektuakazaltzeko baliatu zuten eguna. Hartara, horiekEuropako Batasunaren xedeetan nolako bideaegin dezaketen jakin nahi dute, diru laguntzaklortze aldera. 2014an daukate begia jarrita,Gomezek jakinarazi duenez: «2014-2020bitarteko programak ezagutu nahi ditugu,haietan gure proiektuak nola txerta daitezkeenaztertzeko».Besteak beste, hiru erakundeek azaldu zutenzertan diren hizkuntza berreskuratzekoproiektuak, eta bereziki aipatu zuten EuskalHerriko hizkuntza industriaren egoera.Ondo hartu dituzte Bruselan. Hala adierazidio Auzmendik BERRIAri, handik presazegindako balorazio batean: «Etorkizunaribegira perspektiba onak ireki zaizkiguEuropako erakundeen babesari eta dirulaguntzei dagokienez». Nabarmendu du«harrera ezin hobea» jaso dutela Europan, etalaguntza jasotzeko itxaropena agertu du.Euskara berreskuratzen egindako lanaEuropan «eredugarria» dela azaldu du, eta«kontsentsuz» egin dela.Adostasuna, irudia du bereizgarri atzokoekimenak. Lehen aldiz, elkarrekin agertu

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoabaitira Euskal Herri osoan eragina duten hiruerakundeak. «Egun historikoa» da,Auzmendiren ustez. «Estreinakoz, euskararenhiru lurraldeetako hizkuntza politikarako goiagintariek bat eginik jo dugu EuropakoParlamentura eta Batzordera, eta horrelaulertu dute Europako erakundeetakoordezkariek ere». Euskal Herriaren egoeragogoan izan du: «Momentu honetanzirkunstantzia oso berezietan eta osoindartsuetan gaude. Euskarak gora jarraitzendu, eta ezin dugu inola ere eten».Ofizialtasuna ez dute helburuEuskarabideko zuzendariak ere aipatu du hiruerakundeen arteko adostasuna, eta« e l k a r l a n a z » m i n t z a t u d a . E E P k oarduradunak adierazi du xede berbera dutelaguztiek: «Helburua da guretzat euskarazabaldu dadin. Beraz, tresnak behar ditugu,eta diru iturriak ere ezagutu».Hori izan da Europako ekimenaren helburua,dirua. Maitia: «Jadanik ukan ditugu proiektubatzuk Europak lagunduak, baina baditugubeste asko eta asko». Beste helbururik ez duteaipatu.Auzmendik aitortu du, adibidez, «oraingoz»ez dela haien helburua euskararenofizialtasuna: «Helburu pragmatikoagoakditugu». Nolanahi ere, aurreratu du atzohasitako elkarlanak jarraipena izango duelahurrengo hilabeteetan. «Ildo sendo etazehatzak aztertuko eta garatuko ditugu».EEP-RI «MOZORROA»KENDU NAHIANEuskal Herrian Euskaraz elkarteko kideugarik protesta egin dute Baionan,Euskararen Erakunde Publikoarenegoitzan. Mozorrotuta sartu dira egoitzara,«EEPri mozorroa kendu eta euskaldunoisaldu nahi digun iruzurra agerian uzteko».Atarian, berriz, Euskaraz bizi nahidugulako, hizkuntza politika burujabealelopean elkartu dira. 2012rako EEPkeginiko hizkuntza politikaren txostenareninguruan dantza egin dute, agiriaren«izpiritu txarrak» aldentzeko.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaAuzmendik dioitzultzaile guztiekdauzkatela akatsakSare sozialetan hizpide izan dira gaztelaniatik euskararaitzulpenak egiteko gailuak egiten dituen hanka sartzeakBerria2012/03/01Gaztelaniazko esaldiak euskarara itzultzekogailu berriak hizpidea jarri zuen atzo saresozialetan. Itzultzailea Interneten jarri etaberehala jarri zuten proban, eta azkar zabalduzituzten trakets itzultzen dituen esaldiak.Eusko Jaurlaritzak erantzun du aurkezpeneanbertan ohartarazi zuela itzultzaile automatikobat dela gaztelaniazko esaldiak euskaratzendituena eta, horrenbestez, normala delahutsak egotea.Lurdes Auzmendi Eusko JaurlaritzakoHizkuntza Politikarako sailburuordeaknabarmendu du hobetuko dela itzultzailea:«Tresna gero eta gehiago erabiliz gero,itzulpenaren kalitatea hobetzen joango da».Muga bat du orain sarean den itzultzaileak —gehienez 1.024 karaktere itzultzen ditukolpetik—, eta aurki gainditzea espero duAuzmendik. Gainera, memoria handitukodenez sistema «asko» hobetuko dela adierazidu.Bien bitartean, atzo, sarean zeresana emanzuen itzultzaileak. Twitterren zabalduzituzten esaldi traketsak: «autobusak bihareta berandu» («autobuses mañana y tarde»),«gaur duela denbora on» («hoy hace buent i e m p o » ) , « p a r r i l l a r a k o t a b a k ohautsa» («rapé a la parrilla»), «bat behar dutzamarra neskako» («necesito una cazadorade niña»)...Auzmendik argitu du gailu automatiko batdenez gero litekeena dela esaldi batzuk osorikzuzen ez euskaratzea. «Hori ezinbestean dahorrela, itzulpen automatikoaren arloanteknologiaren egoera ikusita. Kontuan hartubehar da itzulpen automatikoko programabatek ez duela ulertzen itzultzen ari dena etaegiten duena esaldien itzulpen 'mekanikoa'dela». Gogorarazi du itzulpenakegitekorakoan laguntzeko tresna bat dela, ezdela pertsona baten itzulpena, etaezinbestekoa dela gailuaren itzulpenaberrikustea.Gisa horretako itzultzaile gehiago jartzekoasmoa du Jaurlaritzak. Lan «estrategikoa» da,Blanca Urgell Kultura sailburuaren esanetan.Beste bi proiektu dauzkate esku artean:euskarazko esaldiak gaztelaniara itzultzekogailua eta ingelesetik euskararakoa. 1,6 milioieuro jarriko dituzte horretarako. Espero dutedatorren urteko udan abian izango direlabeste bi itzultzaileak.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEuskarak %5eko balioaizanen du Iruñean,irratien lehiaketanBerria2012/03/01Nafarroako Gobernuak 44 lizentzia banatu behar ditu,haietako bi bakarrik hiriburuan; Euskalerria irratia bat lortzen saiatuko daEremu euskaldunean, ehundik hamar puntu;mistoan, berriz, bost. Hori da, gehienez ere,euskararen erabilerari emanen dioten balioa,Nafarroako irrati lizentziak banatzeko eginenden lehiaketa publikoan. Foru Gobernuak gaurbertan argitaratuko du Aldizkari Ofizialeandeialdia, eta apirilaren 2tik aurrera aurkeztu ahalizanen dira proiektuak. Nafarroako Gobernuakkonpromisoa agertu du lehiaketa urria bainolehen erabakitzeko. Hilaren 13an argitaratu zenNafarroako Aldizkari Ofizialean ikusentzunezkoendekretu berria, eta haren eskutiketorri da oraingo lehiaketa.Denera 44 lizentzia daude Nafarroan partitzeko,baina haietako bi bertzerik ez dira Iruñeanemateko. Horietako bat lortzen saiatuko daEuskalerria irratia, Mikel Bujanda zuzendariakazpimarratu duenez. «Oztopoak dauden arren,aukera gisa hartu nahi dugu deialdi hau, etaproiekturik onena aurkeztu. NafarroakoGobernuarentzat ere aukera ona izan daitekeoraingo deialdia gauzak behar bezala eginditzan», erran du Bujandak. Irratiak lizentziarikgabe jarraitzen du. 1998. urtean egindakobanaketan esku-hutsik gelditu zen, puntu gehienjaso arren. Epaitegietara jo zuen irratiak, etaorain Espainiako Auzitegi Gorenaren esku dagoauzia. Haren erabakiaren zain dira Euskalerriairratiko arduradunak.Euskarari eman zaion balioaz ari da MikelBujanda, bertzeak bertze, oztopoak aipatzendituenean. Nafarroako Gobernuko bozeramaileJuan Luis Sanchez de Muniainek azpimarratudu oraingo lehiaketako baremoan lehendabizikoaldiz kontuan hartu dela euskara «moduderrigorrezko, objektibo eta zehatzean».Bujandaren ustez, ordea, deialdiak ez du deusberririk, euskarari dagokionez, 1998. urtekolizentzien lehiaketarekin alderatuz gero.«Eskema orduko bera da; programazioaren %20euskaraz ematen duten irratiek bost puntujasoko dute; gutxiago ematen dutenek punturenbat lortu ahal izanen dute; gehiago ematendutenek, ordea, ez». Hau da, berdin izanen daprogramazioaren %20, 30 edo osoa emateaeuskaraz. Gehienez ere bost puntu jasoko duteeremu mistoko irratiek. «Zentzurik gabekoegoera sortzen du horrek, eremu mistoan,denera, gehienez, 95 puntu jaso ahal izanendelako».

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaIruñean bakarrik bi lizentzia banatzea ere oztopoizan daitekeela erran du Euskalerria irratikozuzendariak, hautagai anitz dagoelako. Deialdiakirrati kate handiei mesede eginen diela uste duBujandak, eta kritikatu du euskara hutsez aridiren irratientzat lizentziarik gorde ez izana.Euskalerria irratiko buruak gogoratu du2010eko martxoan Espainiako Kongresuakadierazi zuela beren borondatearen kontraegoera irregularrean zueden irratien egoeraberriro aztertu behar zela. «Pena da, baina horiez du kontuan hartu Nafarroako Gobernuak».Espainiako Kongresuak Nafarroa Bairenekimenez onartu zuen adierazpen hori.Hiru atal puntuak banatzekoLizentzien lehiaketak hiru atal zehaztu dituparte hartuko duten irratien artean puntuakbanatzeko. Irrati eskaintzari dagokiona danagusia. 50 puntu lortu ahal izanen dira hariesker; hau da, puntu guztien erdiak. Euskararenerabilera atal horretan hartuko dute kontuan.Bada bertzerik: ekoizpen propioa egiteagatik,hamar puntu jaso ahal izanen dira, gehienezere; tokian tokiko eta Nafarroako programazioaegiteagatik,berriz, hamalau; herritarrentzaterakargarri izan daitezkeen bertzelako edukiakjorratzeagatik, bertze hamar; eta, azkenik,egungo irrati dialean ez dauden edukiakeskaintzeagatik, bertze sei puntu.Ekonomiari dagokio bigarren atala, eta 30puntu lortzeko aukera ematen du. Irratiproiektuek tokian tokiko ekonomia laguntzenote duten hartuko du kontuan epaimahaiak.Hirugarren atalak egokitzapen eta berrikuntzateknikoari eginen dio so, azkenik, eta 20 puntubanatuko ditu, gehienez ere. Horiek diraerabiliko dituzten irizpideak.Nafarroako Gobernuak 2006. urtean hasi zuenirrati lizentziak banatzeko prozesua. Sei urtezegon da geldirik, ordea. Espainiako Gobernuakikus-entzunezkoen lege berria onartu zuen2010. urteko maiatzean, eta haren harira onartudu Nafarroako Gobernuak bere dekretua.Dekretu horrek martxan jarri du lizentzienbanaketa, berrriz ere. Datorren urria bainolehen amaituko da.Orain arte 20 lizentzia banatu ditu NafarroakoGobernuak, eta lehiaketa berriaren bidez, orainarte FMko irrati komertzialak entzutekoaukerarik ez zuten hainbat herritara ailegatukodira lizentziak, Nafarroako Gobernuakazpimarratu duenez. 44 banatuko dituztedenera. Haietako bi lizentzia 1998ko lehiaketanhutsik gelditu ziren.Eusko Jaurlaritzak 34 irrati lizentzia banatuko ditu, herenak euskarazEusko Jaurlaritzak 34 irrati lizentzia banatuko ditu datozen hilabeteotan, lehiaketa publikobaten bidez, eta haietako 11 izanen dira euskaraz, Kultura sailburu Blanca Urgellekezagutarazi duenez. Lizentzia horietako hamar Araban emanen ditu Eusko Jaurlaritzak,hamarrak Gasteizen. Bizkaian, berriz, hamahiru banatuko dituzte: lau Bilbon, sei Getxon, biDurangaldean, eta bat Gernika-Lumon. Gipuzkoan hamaika emanen dituzte: bostDonostian, hiru Beasainen, bi Legazpin, eta azkena Azkoitian. Euskarazko lizentzieidagokienez, Gasteizen (3), Bilbon (2), Donostian (2), Durangon (1), Getxon (1), Beasainen (1)eta Legazpin (1) banatuko dituzte. Urgellek azpimarratu du Eusko Jaurlaritzaren asmoa delaeuskararen presentzia bermatzea hedabide pribatuetan ere.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaOxigenoaEuskara bizi behar da euskaraz bizitzeko.Horrelaxe da, boutade bat eta guzti dirudienarren. Eta euskalduna euskaldun izango bada,aldiro aztertu behar du bere burualaborategiko xagu bat bailitzan. Euskaldunakbere buruaren objektu izan behar du subjektuizango bada. Horrelaxe azaldu zuen EduardoApodakak Soziolinguistika Klusterrak gaurzortzi antolatutako jardunaldietan eman zuenhitzaldi argigarrian. Boutade bat dirudien horientzun orduko, baietz egin genuen geurebaitarako bertan ginenok. Euskaldun izateabizitzaren ia egoera gehienetan hautu bat da,kontzientea, pentsatua, kasik aurrezplanifikatua. Oso eremu, adin eta une gutxitangertatzen da erabat inkontzienteki jardutea.Eta pentsatzen duzu, hau da hau gai beraribueltaka ibili beharra. Kaka esplikatzen,azkoitiarrek esan ohi duten legez. Nik erenahiago nuke arnasa hartu behar dudalapentsatu gabe arnasa hartu, oxigenoa soberadudala indarrak beste kontu batzuetan jarri,baina oxigenoa eskas denean lehentasuna daoxigenoa bilatzea, arnasa hartzea, ito gabebizitzea. Eta horretan konturatzen zara esatenduzun hitz bakoitzeko oxigenoa hartzen arizarela, eta aldi berean oxigenoa sortzen.Horrelako lanak ematen dizkiozu zure buruari.Minorizazioaren ajeak dira, bistan da.Minorizazio linguistikoa sekula bizi izan ezduenak horrelako kezka eta obsesiorik ez du.Erdaldunak, demagun, ez ingelesdunak, ezfrantsesdunak ez espainoldunak sentitzen duhorrelako katramilarik. Bere hizkuntzan bizida, eta kitto. Oxigenoa lepo du, hainbeste ezenbaduen edo ez duen sekula pentsatu beharrikere ez duela. Horretan zaude.«(…) Logikoa denez, elebitasun hori (ingelesaeta espainolaren artekoa) bereziki hezkuntzaIritziasistemaren bitartez 2012/03/02bultzatu beharko da,eta hezkuntza osoaingelesez izan dadininork zalantzan jarriko ezduen dogma bat izan beharko du eta ez dabatere gomendagarria izango horren ingurukozalantza txikiena ere agertzea: ingelesaeskolako hizkuntza izatera iristen bada, gurelehiakortasunak eta bikaintasunak urratserraldoia emango dute, denok baitakigub e r r i k u n t z a r e n , t e k n o l o g i a r e n ,globalizazioaren eta orokorrean etorkizunarenhizkuntza zein den.Inongo eskolak ez unibertsitatek ezin dubenetan lehiatu elebidun ez bada, eta horrekesan nahi du ingelesa izango dela herritarrekikasiko duten gutxi edo asko horren hizkuntza,eta edozein jakintza mota seriotasuneztransmititzeko hizkuntza ingelesa izango dela.Horra iritsita, beharbada, gerta liteke gaztelerafamilia hizkuntza izatera murriztea (edotakasurik onenean, baita literatur hizkuntzaizatea ere), eta beharbada ez dago ezer txarrikhorretan. Egia da, azaldu dugun honekdiglosiaren antz handiagoa duelaelebitasunarena baino, baina ez dago zertansutilkerietan sartu edo jarrera apokaliptikoak

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaagertu, ze dakigunez, etorkizunarekin ezin dajolasean ibili».Antonio Valdecantos filosofo katedradunakironia handiz agertzen dituen kezkak zeinezagun egiten zaizkigun, hizkuntzak gorabehera. Espero ez genuen ahotan (etahizkuntzan) entzutea da berriena, agian. Izanere, gazteleradun aditu askoren diskurtsoa (ezguztiena, baina bai zabalkunde gehien ematenzaienena) elebitasunaren aurkakoa da eurekperiferietako hizkuntz politikak deitzen dutenhorren kasuan, alegia euskara, katalana etagaliziera normalizatzeko politikenean. Etaberebizi tematuak daude hezkuntzarekin.Sutilkeriarik ez eta jarrera apokaliptikorik ereez, mesedez. Hori ere gurean behin eta berrizentzuten duguna da. Ez da hainbestekoaeuskararena, hizkuntza ofiziala da,normalduxea dago, gizartea elebiduna da.Hautua librea da, ezin da inposatu. Zertarahainbeste espantu.Zertara hainbeste espantu Valdecantos jaunaingelesarekin, ñabarduretan sartu behar hori.Espainolak minorizazio arriskua izanbadezake, zer izango ote dugu periferiakohizkuntzok. Egia da, Europan ingeles ezagutzagutxien dutenak espainiarrak direla, hala dioteestatistikek. Euskal Herrian horretan erehobexeagoak omen gara, eta puntaren puntanez bagabiltza ere, ingelesez gero eta hobetomoldatzen gara eta gero eta umeago garelahasten gara ingelesean murgiltzen. Ez alferrikari gara indarrak jartzen hezkuntza hirueledunean. Ezin da ukatu gero eta hizkuntzagehiago jakitea eta gero eta ezagutza gehiagoizatea ona dela, oso ona. Galdera da nolaegiten den hori hizkuntza minorizatua kaltetugabe, eta posible ote den kaltea ekiditeaelebitasunera iritsi ez eta oraindik diglosiangaudenean, baita euskara nagusi denhezkuntza ereduan ere. Zer esanik ez hortikkanpo. Euskaraz bizitzeko euskara bizi behardela dioen boutade-an sinesten duen batenkezka da lagunduriko arnasketan dagoenarioxigeno pixka bat kentzea ez ote den.Lorea AgirreUfEta orduan bai, euskaraz ez gara mintzatuko, baina bai euskarari buruz, eta mundu zabalean hartukogaituzte ondo, hiriz hiri ibiliko gara euskararen sekretuak aletzen, Europako hizkuntzarik zaharrena,enigma, kasik nazien mezu kodetuak baino zailagoa ulertzen, zeharo gauza bitxia, altxor etniko bihurtugara, hiriz hiri ibiliko gaituzte garai batean indioak ibiltzen zituzten bezala, zibilizazioaren harridura etamirespenerako, uf, eskerrak ez garen euskaldunak.Ez al duzu irakurri, Madrilen ere maite gaituzte orain, Euskarari gorazarre izeneko jardunaldiak egingodituzte martxoaren 13tik 16ra, espainolezko izena da polita, El euskera, una lengua con futuro, ez al dapolita, euskaldunak bere hizkuntzari gorazarre, mintza gaitezen euskarari buruz, zer da ba gure hizkuntzagoxoa eta garbia, eta espainolak, lasai, mintza gaitezen euskarari buruz, oraindik baduzue etorkizuna,mundiala da, esan egingo dut.Facebooken jakin nuen jardunaldien berri, jakin mina egin zitzaidan, pdf-a jaitsi nuen egitaraua ikusteko,baina egitarauak ez zeukan sorpresarik, sorpresa pdf-aren izenak berak zekarren:Programa_Etxepare_Homenaje_al_euskera_en_Madrid.pdf. Omenaldiak zeini egiten zaizkien, badakigu.Xabier Gantzarain

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaArizmendi ikastolatik eskerrakJoan zen otsailaren 24an Lodosa-SartagudakoIbaialde Ikastolaren alde hiru herrietan antolatugenuen ekimena arrakastatsua izan zen benetan.Dirutan, 12.000 euro inguru bildu diraIbaialdekoen alde. Kopuru handia da, baina ezda hori ekimen horrek utzi duen emaitzabakarra.Ikastolen Elkartearen deiari erantzunez jarrigenuen martxan Ikastola, hemen bai. Lodosanzergatik ez? izeneko ekimena. Horri esker, dirubilketabera baino garrantzitsuagoa den zerbaitlortu du hiru herriotan:Eskerrak emannahi dizkizueguekimen horretanaritu zareten guztiguztioi.Eskerrak,Aretxabaleta, ArrasateBerria2012/03/02etaEskoriatzako eragileoi. Eskerrak, h i r uherriotako plazetan bildu zineten herritarguztioi. Eta eskerrik asko, azkenik, Lodosa-Sartagudako Ibaialde Ikastolari berari ere gureIkastolari berari zentzua ematen laguntzeagatik.·Ikastolako ikasle-irakasle-langile-gurasoak ilusiohandiz elkarlanean aritzea.·Hiru ekitaldiak antolatzeko herrietakoeragileekin batera indarrak metatzea.·Lodosa-Sartaguda aldetik etorri ziren 110lagunei bizitzen ari diren zailtasun eta oztopenaurrean berotasun eta indar apur bat ematea.Eta hori gutxi balitz, dei honi erantzunez hiruplazak herritarrez betetzea.Izugarria da lortu duguna! Elkarlana,herrigintza, elkartasuna ... Zer da, bada, Ikastolahau ez bada?Aurrerantzean ere, batzuk zein besteak,bidelagun izango zaituztegulakoan hurrengoraarte!Andoni MujikaArizmendi ikastolako lehendakaria.EAJ: «RTVEk euskarari ez dio jaramonik egiten»EAJko bozeramaile Pedro Azpiazuk salatu du RTVEk ez duela legea betetzen euskararenpresentziari dagokionez. RTVEko behin-behineko presidente Jose Manuel Silvak esan duRNEren EAEko lantaldean esatariek euskara ezagutza ezberdinak dituztela baina ez dagoelaelebiduntzat har daitekeen langile bakar bat ere. EAJko ordezkariak, aldiz, «RTVEkEuskadiko hizkuntz errealitatea errespetatu behar» duela adierazi du.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEuskarazko lehenirratsaioa aireratu zela 80urte beteko dira gaurBerria2012/03/02Joseba Zubimendik eta Ander Arzelusek egin zuten lehensaioa, eta gaur omendu egingo dituzte, Donostian«Airetan dabiltzan egun mila deabruerderetan, sartu da azkenian euskara. Noizizango dugu egun guziz?» P. Garmendiak1932. urtean idatzitako gogo hartatik bete zenarte urte asko pasa behar izan ziren. Tartean«genozidio bat», Elixabete GarmendiakEuskara hegaz. Euskal Irratiak 80 urtejardunaldietan gogoratu zuenez.ari da azkeneko asteetan Ordozgoiti eta garaihartako dokumentu eta argazkiekin laneandabil. «Hitza, abestia, musika eta Euskal Herriosoko artistak entzun ahal ziren euskarazkolehen saio haietan».Mikroaren aurrean pasa ziren, besteak besteXabier Lizardi, Aitzol, Telesforo Monzon,Emeterio Arrese, Orixe, Toribio Alzaga,Elbira Zipitria, Tomas Garbizu, Jean Lafite.Orduko prentsak, berriz, izartzat AmaleArzelus 8 urteko neska jotzen zuen, AnderArzelusen alaba.Aitak idatzitako bakarrizketak etaelkarrizketak gauzatzen zituen Amalek mikroaurrean, arrakasta handiarekin.1932ko martxoaren 2a zen JosebaZubimendik eta Ander Arzelusek DonostiakoUnion Radio irratian euskarazko aurrenekoirratsaioari ekin ziotenean. «Euskal irratiarenmugarria hor dugu.Eta irratia euskaraz sortu zuten gizonemakumeekinzorra kitatzeko garaia badugu»adierazi zuen atzoko mahai-inguruan KoldoOrdozgoitik. Euskadi Irratian euskarazkoirratiaren historiako kontaketa atalka egitenOrdozgoitik gogoratu zuenez ia irratsaioguztietako egitarauak argitaratu ziren garaikokazetetan. «Baina ez dugu grabaziorik, penada hori. Saio guztiak zuzenean egiten zituzten.Musika, antzezpenak, dena zuzenean eginbehar zuten».Asteazkenetan 20:00etatik 21:00etaraentzuten zen saioa. Eta Ipar Euskal Herritikere gutun ugari jasotzen zituzten. Baina1934ko urrian Errepublikako gobernuarenaginduz, euskal irratsaioa itxi, debekatu eginzuten.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaZubimendi eta Arzelus, ordea, ez ziren mutugelditu. Hala, 1935eko irailaren 19anArzelusek aurreneko aldiz KontxakoBanderaren zuzeneko kontaketa egin zueneuskaraz Union Radion.Beste urrats garrantzitsu bat, laburra izanarren, 1936ko ekainean martxan jarritakolehen euskara ikastaroa izan zen. Hamar batsaio egin zituzten, 36ko Gerra heldu zen arte.egunkarian euskal orria gidatzen zuenegunero Arzelusek eta El pueblo vasco-neuskarazko asteroko orria Zubimendik.Baina gerra iritsi zen. Arzelusek Ipar EuskalHerrira jo behar izan zuen ihesi. EuskalIrratia ere sortu zuen. Eta minbiziaz hil zen1949an. Zubimendi komandante izan zengerran. Kanbora joan zen eta han hil zen1939an.1976an, arrastorik ezEuskarazko irratigintzak baditu beste bimugarri: 1976ko 24 orduak euskaraz eta1982an EITB taldearen sorrera. HerriIrratiaren 1976ko irrati maratoian ez zenoroitzapenik 1932ko lehen saioetaz.Inazio Mujika Iraolak Zubimendi eta Arzelusz e i n i z a n z i r e n l a b u r b i l d u z u e n :«Donostiarrak ziren. Euskalzaletasuna zangogainean zeramaten. Eragile, bidegile etabultzatzaile izan ziren, eta egile tarteka erebai. Itzultzaileak eta kazetariak.Surik ez zegoen lekuan sua pizten zuten».Argia aldizkarian hasi ziren kolaboratzen20ko hamarkadaren hasieran. El Dia«Memoria ezabatu egin zen», dio ElixabeteGarmendiak. «Galera eta atzerapena ekarrizituen erdian jasandako genozidioak. Zerotikhasi beharra ere bai. Eta hori oraindiknozitzen ari gara».Gaur izango da jardunaldien bigarren etaazken eguna. Lehen saio hartako partaideakomenduko dituzte, eta Koldo Mitxelenanizango dira Amale Arzelus, Txaro Arteaga etaJose Mari Iriondo.MARKAGAILUA EUSKARAZ JARRI ZAINCaja Laboral Baskoniak Gasteizko Buesa Arena pabiloi berrituan jokatu dituenlehendabiziko partidekin gozatzeko aukera izan dute zaleek azken asteotan. Pabiloiko goikoeraztunen sektoreak eta kanpoaldea atontzea falta bada ere, prest da saskibaloi gunea, bideomarkagailu berri eta guzti. Pantaila erraldoi horretan, ordea, euskarak ez du tokirik.Saskibaloizale askok sare sozialetan salatu moduan, gaztelaniaz bakarrik irakur daiteke, etaaldatzeko eskatu dute.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEuskal hedabideek adierazidute euskaraz idazteagatikgutxiestea onartezina delaBerria2012/03/03Diskriminazio mota guztiak gainditzera deitu duteFrantziako Gobernua, martxoaren 31ko Deiadarrera deituzEuskaraz edo okzitaneraz idazteagatikFrantziako Gobernuak diru laguntzamurriztu dietela edo ez dietela eman salatudute Ipar Euskal Herriko Hitza-k,Kazeta.info-k eta Okzitaniako La Setmanaastekariak. Hizkuntzaren araberakodiskriminazioa onartezina dela nabarmendudute hiru hedabideek, eta egoera horizuzentzera deitu dute Frantzia.Aldarriarekin bat egin zuten, atzo, IparEuskal Herriko Euskal Irratiek, Herriaastekariak eta Kanaldude herri telebistak.Euskal Konfederazioa eta HizkuntzEskubideen Behatokia ere presente egonziren ekitaldian. David GrosclaudeAkitaniako kontseilaria ere presente egon zenagerraldi horretan.Frantziako agentziak eta prentsa kudeatzendituen Batzorde Parekideak informaziopolitikoa eta orokorra egiten duen hedabideizaera ukatu zien hiru komunikabideei, otsailerditsuan.Papereko argitalpena dute La Setmana-k etaHitza-k, eta eskatu diru laguntzen %40 bainoez die onartu, eta, hori, «kultur eragiletzat»hartzen dituelako. Kazeta.info agerkaridigitalak, aldiz, ez du laguntzarik ukanen,Interneteko edizioa bakarrik duelako.«Beste hedabideetako kazetariek bezala,egunerokoan informazio orokorra lantzendugu euskal kazetariok; gure berezitasunaeuskaraz edo okzitaneraz idaztea da. Bestekomunikabideek eta kazetariek merezi dutenbegirune bera zor digute», erran du MaiteUbiria K azeta.info-ko zuzendariak.Gaineratu du Batzorde Parekidearenerabakiak gutxiespena eta mespretxuaislatzen dutela.Batzorde horren erabakiak kazetaritzarekindeus ikustekorik ez duela nabarmendu duM a r t x e l o O t a m e n d i B E R R I A k ozuzendariak. «Frantziako inori ez zaiobururatzen Le Figaro edo Le Mondeegunkariak kultur eragileak direnik frantsesezidazteagatik, edo frantsesa sustatzea dutelahelburu bakarra».

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaAldiz, «ikuspegi jakobinistena» baliatuz,euskaraz edo okzitaneraz ari direnhedabideak mailaz apaltzen dituzte, leheneta bigarren mailako hedabide etak a z e t a r i a k s o r t u z , h e d a b i d e e t a k oordezkarien erranetan.Deiadarrean biltzeko eskeaHedabideek pairatu duten diskriminazioarenoinarrian euskararen estatus eza dagoelaerran du Ximun Carrerek euskal hedabideenizenean. Hizkuntz Eskubideen Behatokiak etaEuskal Konfederazioak azpimarratu dutehizkuntza politika egokirik ezin dela egineuskara ez delarik ofiziala eta ez duelarik legegerizarik. Hedabideek eta eragileekmartxoaren 31n Baionan eginen den Deiadarmanifestazioan parte hartzera deitu dute.GordinaOmenaldiarena ez zutela aipatu nahiko uste nuen, ezkutuan mantendu nahiko zutela,gogorra egingo zitzaiela hain gordin azaltzea, zer naiz ba inozoa, lasai asko jarri duTwitterren Lurdes Auzmendik berak: «Madrid homenajeará al euskera en marzo». LurdesAuzmendik berak, uler? Hizkuntza Politikarako sailburuordeak: omenaldia euskarariMadrilek. Eta gero besteak dira hil-kanpaiak jotzen dituztenak, ezkor ageri direnak,apokaliptiko jartzen direnak, autopsiarako frogak bilatzen dituztenak.Jardunaldien egitaraua hobeto begiratu nuen, kolonizatuaren masokismoa da, eta hara, neunaiz gaizki pentsatua, neu naiz asmo gaiztoak ikusten dituena, ez dago ezer txarrikjardunaldietan, alderantziz, dena da asmo ona, hantxe zetorren dena garbi-garbi: hasteko,Euskara ikasleekin topaketa Madrilen, Hizkuntza Iberikoen Espazioan. Bigarren eguneangoizetik, Real Academia Españolaren egoitzan, Euskarari omenaldia, tartean Wert ministroadela; arratsaldean, berriro ere Hizkuntza Iberikoen Espazioan, Euskara, etorkizunekoa denhizkuntza hitzaldi sorta. Hurrengo egunean, Circulo de Bellas Artesen, Hizkuntzaerakargarria, Bernardo Atxagaren errezitaldia, Jabier Muguruzaren konpainian. Etabukatzeko, At!Xabier Gantzarain

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa"Asimilazio kulturalari beste era bateraaurre egiten ikasi behar dugu"Zer esan nahi du EHEk Euskaraz Bizileloa aireratzen duenean?Orain dela bizpahiru urtetik dator hau dena,gure diskurtsoa analizatzen hasi ginenetik.Garai batean, hizkuntza eskubideakaldarrikatzea, defendatzea, zen kontua.Ordea, konturatzen hasi ginen defentsarako,salaketarako, borrokarako diskurtsoa, edukiaketa tresnak genituen bezala, jendearenhizkuntza ohituretan eragiteko garaianhutsuneak zeudela. Zer transmititzen genionguregandik gertu zebilen euskaldunari,euskaraz bizitzeko izugarrizko grina zuenari,eguneroko bizitzarako? Aktibo egon beharginela bai, baina aktibo besteekiko, eskatzeko,aldarrikatzeko… Konturatu ginen defentsamekanismoak kendu gabe, eraikuntzamekanismoak martxan jartzeko garaiangeundela. Hizkuntza Eskubideen Egunaegitetik Euskaraz Bizi Egunera pasa gara.Nola hartu du aldaketa EHEreninguruko jendeak?Batzarretan-eta, jendeak oso ondo hartu du.Dena dela, beste kontu bat aipatu nahi nuke:asimilazio kulturala, hizkuntzari lotutakoa.Asimilazio politikoa baino lehenagokoa dakulturala. Adibidez,iazko leloan Sasiguztien gainetik,euskaldun etaburujabe, irakurketahortik hasten da. Gu zerkArgia2012/03/04egiten gaitu herri? Gure hizkuntzak. Horribegira, zer dator Frantziatik eta Espainiatiketa guk nola ematen diogu buelta asimilazioprozesu horri? Beraz, ondo dago besteeieskatzea, baina lehenengo eta behinkontziente izan behar dugu zein egoeratangauden eta asimilazio kulturalaren aurreanbeste era batera jokatzen, aldatzen,berrasmatzen ikasi behar dugu.“Euskalduna naiz eta harro nago”,“%100 euskaldun”... tankerahorretako esaldiak darabiltzazue.Eguneroko bizitzan menpekotasunak sortzendizkigu asimilazioak eta horiei aurre egitekoaldaketak egin behar ditugu, eta aldaketok ezdira horrelako hausnarketak: “Ni osoeuskalduna naiz, oso kontziente naiz…”,trankil, Odriozolak esaten duen bezala, gurefrantsesito edo espaiñolitoa denok daukagubarruan. Jakin egin behar dugu frantsesitoa/espaiñolitoa dagoela barruan eta geroeuskalduntasuna lehentasun izan dadinasmatu behar dugu. Konturatu behar dugugure buruarekiko errespetuz egiten dugulaariketa hori, harrotasunez, eta beraz ona deladenentzat, guretzat, gure ingurukoentzat,erdaraz bizi nahi duenarentzat. Horrela,asimilazio prozesua eteten dugu, hortik irtetenari gara. Baina irteteak ez du esan nahikonfliktoa bilatzea edo besteari eskatzea ez

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoadakit zer, baizik eta gugan dagoen horretatikzerbait berria eraikitzea.Euskaldunak kikilduta bizi izan garelaeta garela esan ohi da.Eta erdaldunekiko errespetuz gure buruarikristoren egurra eman izan diogu eta ematendiogu. Zazpi euskaldun gehi erdaldun bat,zortzi euskaldun izan beharko luke ekuazioak,eta ez zortzi erdaldun. Ez dugu gatazkariksortu nahi inorekin, beraz amore ematendugu segituan eta asimilazio prozesua ari garaelikatzen horrelako jokabideak ditugunbakoitzean. Beharbada super-euskaldunaksentitzen gara, oso ondo ari garela uste dugu,Euskal Herri euskalduna nahi dugu… bainahorrelako egoeren aurrean ez gaudearmatuta, ez daukagu mekanismorik egoeraribuelta emateko.Jokaerak aldatzea gure esku dago, ez dagoinongo konstituziotan idatzita, kalekoa da etakalekoa askotan gogorragoa izaten da.Horrek guztiak ariketa pertsonala, eta eraberean, kolektiboa eskatzen du. Gu horretangabiltza eta beste eragile batzuk ere bai;denak elkartzen ari gara.Esan duzu asimilazioari aurre egitekobidea probatzeak ez daukala zertangatazka eragin.Interesgarria da besteek ere ulertzea zergatikegiten dugun planteamendu hori, askok ez duimajinatzen menpeko egoeran gaudela,egunerokoan zein ezinegon sortzen zaizkigun.Euskaldun euskaltzalea ez bada jabetzen nolaasimilatzen gaituzten, jende hori [erdaldunak]are gutxiago. Beharbada ez dugu lortukohaiek euskaraz bizitzea, baina txip aldaketaeragin diezaiekegu. Ez goaz inoren aurka,gurearen alde egingo dugu, harrotasunez,autodeterminazioz, burujabetzaz, jokabidesumisoak gaindituz... hitz egokia zehazten erejoan beharko dugu.Burujabetza, asimilazioa... erabakiak hartzekoeskubideaz hitz egin nahiko nuke...Aurrera.Je n d e a k e t e n g a b e g a l d e t z e n d i g u ,“independentzia aldarrikatzen ari zarete?” Ez,ez dugu independentzia aipatzen, gukdioguna da euskal komunitateak bere lurreanbere politikak, bere legeak, mahai gaineanipintzeko eskubidea beharko lukeela izan.Gaur egun, politika batzuk aplikatuz gumenpeko bihurtzen ari dira eta horrekinapurtzeko diogu gurea egin nahi dugula.Baina herri mugimendu bezala estatuaaldarrikatu behar al dugu euskararenalorretik? Gure lana da ala politikariena?Horrekin lotuta dago orain esango dudana.Abertzale munduari orain arte ez diogu ezeresan. Euskal Herria askatzeko lanean dabilenjende guztia zer askatu nahian dabil? Herria?Lur eremua? Abertzaleak zer defendatzen dugaur egun? Eztabaida zabaldu beharra dagoeta hor eragin. Parametroak aldatu beharditugu. Guk diogu herria askatu behar delaeta hau zerbait baldin bada euskararen herriada, euskaraz bizi zen herria, orain asimilatua,gutxiagotua.Beraz, jar dezagun herri euskaldunaerdigunean, eta era berean, jar dezagunnorbanakoaren euskalduntasuna gutxienezabertzaletasunaren parean. Etaeuskalduntasuna abertzaletasuna bainolehenago jartzen baldin badugu, hobeto.Aldaketa hori ematen dugunean askoirabaziko dugu. Konkista politikoaren aurretikkonkista kulturala dago. Hori ulertzen hasibehar dugu.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaUPN y PP vetan el pase a Pleno delreglamento que iguala castellano yeuskera en las señalesN. de Navarra2012/03/06Votaron ayer en contra en la comisión de presidencia, dondeson mayoría. NaBai, PSN, Bildu e I-E impulsaron una mociónapoyando la equiparación de las lenguas, pero no es vinculanteesta no es vinculante y la modificacióndependería de nuevo de la voluntad de UPN.El pleno aprobó el pasado 21 de octubre, conlos votos de NaBai, PSN, Bildu e Izquierda-Ezkerra, una moción que pedía modificar elreglamento del vascuence para que ambaslenguas sean iguales a la vista de la ciudadanía(en tamaño de la letra, contraste...) en loscarteles, folletos, etc. de la ciudad.La Junta de Gobierno Local (integrada porUPN) debe dar luz verde a la modificacióncomo paso previo a su aprobación en el pleno,y ante la falta de avances a este respecto,NaBai, Bildu e I-E (que no tiene, sin embargo,representación en este órgano) llevaron ayer eltema a la Comisión de Presidencia.Al contrario que en el pleno, los votos de UPNy PP en este órgano son mayoría con cincovotos frente a cuatro del resto de grupos Asílas cosas, el trabajo de la oposición pasa porpresentar una nueva moción insistiendo en lanecesidad del cambio del reglamento, aunquepetición del pleno Los grupos de NaBai, Bildue Izquierda-Ezkerra llevaron a pleno el pasado21 de octubre una moción sobre paisajelingüístico en la que se pedía que euskera ycastellano tuvieran "idéntica presencia" en elpaisaje lingüístico de Pamplona. Se solicitabaasí que ambas lenguas tuvieran mismo"tamaño y contraste de la rotulación de placasde calles, señales, carteles y resto de elementosque componen el mencionado paisajelingüístico". Esta es también una de laspeticiones que reivindican el movimientosocial a favor del euskera que integran diversoscolectivos. La propuesta contó con los votos afavor de los socialistas y se posicionaron encontra UPN y PP.La actual ordenanza del vascuence, que sepuso en marcha por primera vez en 1997 y

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoacuya última modificación tuvo lugar en juniode 2005, establece que el Ayuntamientoutilizará "el castellano y el vascuence cuandose dirija de modo general a los ciudadanos"en la rotulación en nombres de calles yedificios, folletos informativos, etc.Sin embargo, no concreta cómo deben estarrepresentadas las lenguas en cuanto altamaño, etc. y a día de hoy pueden versenumerosas señalizaciones, -las de tráficocomo la de la fotografía, sin ir más lejos- enlas que el castellano predomina sobre eleuskera.propuesta al considerar que "la actualordenanza garantiza la presencia del euskeraen nuestra ciudad".Alonso consideró que "el euskera se respeta"y se "promueve" a través de actividades a lasque se dedican unos 400.000 euros anuales.Por este motivo, para garantizar laequiparación en el paisaje lingüístico, lamoción establecía que "se realizarán loscambios necesarios en la actual ordenanza".Ya en el debate del pleno el concejal deEducación y Cultura, Fermín Alonso, se dabapor satisfecho con la actual normativa yadelantaba que UPN no iba a apoyar la

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaAdultos antisistemasiembran el caos en elAyuntamientoIritzia2012/03/06Se pasan al Pleno por el arco del zaguán de laCasa Consistorial. Bloquean las comisiones. Seciscan en las leyes. Son adultos antisistemasembrando el caos en el Ayuntamiento dePamplona. Son... ¡los miembros del Equipo deGobierno de UPN! No es broma. O sí. Pero esverdad.posteriormente en variasocasiones.Así las cosas, NaBai, Bildu e IE intentaron llevarla cuestión a la Comisión de Presidencia,incluyéndola como punto fuera del orden del día.La presidenta, Ana Elizalde, no lo aceptó. Lesolicitaron entonces que la incluyera en elsiguiente orden del día. Tampoco lo hizo.Visto lo visto, dichos grupos convocaron paraayer una sesión extraordinaria de la Comisión dePresidencia, con el objetivo de poder abordar deuna vez el tema. Aprovechando que en esacomisión la representación no es estrictamenteproporcional, entre UPN y PP bloquearon eldebate impidiendo que pasara a Pleno.El 21 octubre del año pasado, el Pleno delAyuntamiento de Pamplona aprobó una mociónsobre paisaje lingüístico, presentada por NaBai,Bildu e Izquierda Ezkerra, y apoyada tambiénpor PSN. En ella se acordaba dar idénticapresencia al euskera y al castellano en señales,carteles y similares; también aplicar conrigurosidad la Ordenanza del Euskera, e inclusomodificarla, si ello fuera necesario para cumplirel objetivo de tratar ecuánimemente a ambaslenguas.El 14 de noviembre, en la Comisión de AsuntosCiudadanos, preguntaron por primera vez alconcejal delegado del ramo, Fermín Alonso, quépasos estaba dando para llevar a cabo loacordado por el Pleno. Alonso dio muchasexplicaciones para no responder nada. La jugada-pregunta concreta y respuesta evasiva- se repitióEl paisaje lingüístico no pasa a Pleno, pero UPNy PP sí que se pasan al Pleno por salva sea laparte; y, ya de paso, también la ley. Fue el Pleno,la mayoría del mismo, quien aprobó idéntica. Yla Ley Reguladora de las Bases de Régimen Localotorga al Pleno la potestad de aprobar ymodificar las ordenanzas.Lo dicho: como se han quedado sin coberturalegal para seguir condenando al euskera acaracteres diminutos y a colores apagados, sepasan por el arco del zaguán de la CasaConsistorial al Pleno. Bloquean las comisiones.Se ciscan en las leyes. Son adultos antisistemasembrando el caos en el Ayuntamiento dePamplona. Son... ¡los miembros del Equipo deGobierno de UPN! Dan ganas de ponerse a loP i q u e r a s : ¡ Tremendo! ¡ E s p e l u z n a n t e !¡Horripilante!Juan Kruz Lakasta

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaBiztanleen herenek euskarazdakite EAEn, baina %80kerdara darabilteBerria2012/03/08Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, hamar urtean 2,6 puntu igoda euskaraz dakitenen kopurua Araban, Bizkaian eta GipuzkoanArabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ehunbiztanletik 32 elebidunak dira, eta beste 17euskara ulertzeko gai dira. Gainontzeko 51ekez dakite euskaraz; erdaldun elebakarrak dira.Bost urtean bi puntu igo da elebidunenkopurua, %30,1etik %32ra, baina, hamarurtean, 2,6 baino ez du gora egin euskaradakitenen ehunekoak.Bosgarren Inkesta Soziolinguistikoarenemaitzak aurkeztu zizkion atzo EuskoJaurlaritzak Euskararen Aholku Batzordeari,Donostian. Soilik Arabako, Bizkaiko etaGipuzkoako emaitzak ezagutarazi zituen;1991tik, lehen inkesta egin zutenetik,aurreneko aldia da zazpi herrialdeetakodatuak banandu dituela.Jaurlaritzak azaldu du «euskararen lurraldeguztietan» egin dutela inkesta, baina horiegiteko orduan «beste prozedura batzuk»jarraitu dituela argudiatu du. Bi hilabete barrujakinaraziko ditu Nafarroako, NafarroaBehereko, Lapurdiko eta Zuberoako emaitzak.Trebiñu (Araba), berriz, ez dute aipatu.Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburu BlancaU r g e l l e k , H i z k u n t z a Po l i t i k a r a k osailburuorde Lurdes Auzmendik etaHizkuntza Ikerketa eta Koordinaziozuzendari Ivan Igartuak ezagutarazi dituzteinkestaren xehetasunak.1. EzagutzaDatu bat nabarmendu du Auzmendik: duelahogei urte baino 181.000 elebidun gehiagodaude EAEn (600.050 euskaldun); beraz,euskaraz hitz egiteko gai direnen kopuruak 11puntu egin du gora hogei urte igaro ondoren.1991etik 2001era zortzi puntu igo zirenelebidunak; eta ordutik, hiru.Elebidunen kopurua bost urtean bi puntuhanditzea espero zutela adierazi du Urgellek, etahogei urtean «aurrerapauso handia» eman delaerantsi du. Erdaldun elebakarren eta elebidunhartzaileen —euskaraz ulertu bai baina hitzegiteko gai ez direnak— ehunekoa apurkabehera egiten ari dela ere ziurtatu duAuzmendik. Erdaldunak %50,8 dira; orain delasei urte, %51,5; eta duela hogei urte, %59,2.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaHerrialdeen artean tarteak daudehizkuntzaren ezagutzari dagokionez.Gipuzkoarren erdiak dira elebidunak(%49,9), eta hirutik bat, erdaldun elebakarra(%33,7). Bizkaian, lau herritarretik bat daeuskalduna (%25,4), eta erdiek bainogehiagok ez dute euskara ulertzen (%56,8).Araban, bi heren gaztelaniaz soilik moldatzendira (%66,4), eta %16,8k dakite euskaraz.Lurralde horretan bi puntu eta erdi igo daeuskararen ezagutza bost urtean, eta bestehorrenbeste Bizkaian. Gipuzkoan, berriz,puntu bat baino gutxiago.Lau gune bereizi dituzte inkestan.Herritarren %20k baino gutxiagok dakiteeuskaraz lehenengoan; %20 eta %50 artean,bigarrenean; %50 eta %80 artean,h i r u g a r r e n e a n ; e t a % 8 0 t i k g o r a ,laugarrenean. Euskararen erabilerak goraegin du aurreneko hiru guneetan, baina ez,ordea, laugarrenean. «Hiriguneerdaldunagoetatik gune euskaldunetarabizitzera joan direnen hizkuntza ezaugarriak»daude horren atzean, Auzmendiren esanetan.euskaraz jarduteko aukera». 65 urtetik gorakoelebidunak daude beste muturrean;hamarretik zortzi mintzatzen dira euskaraz(%82,7).16 urtetik gorako biztanle elebidun guztieierreparatuz gero, ordea, emaitza bestelakoada. Nahiz eta gazteen erabileraren bilakaeraokerra izan, oro har hartuta, euskaraz egitendutenen kopurua puntu eta erdi igo da bosturtean.Izan ere, herritar gehiago dira 35 urtetikgorakoak, eta horien artean handitu egin daeuskararen erabilera. Hamarretik bik egitendute euskaraz erdaraz bezainbeste edogehiago. Besteak beste, horrek adierazten duelebidunen %37,5ek ez dutela euskara inoizedo ia inoiz erabiltzen.2. ErabileraAraban, Bizkaian eta Gipuzkoan, azken hogeiurteetan behera egin du euskara erdarabezainbeste edo gehiago erabiltzen duten 35urtetik beherako elebidunen ehunekoak. Hainzuzen, 25 eta 34 urteko elebidunen artean%57,2k egiten zuten euskaraz 1991n; iaz,aldiz, %50,2k. 16 eta 24 urtekoen erabilerakhiru puntu pasatxo egin du behera hogeiurtean.Jaurlaritzak «erraztasunarekin eta harremansarearekin» lotu du atzeraldia, elebidunenerdiak bizi baitira erdara nagusi denguneetan: «Horrek asko mugatzen duEremu formalean egin du gora, batez ere,e u s k a r a r e n e r a b i l e r a k . U d a l e k i k oharremanetan, euskara darabilte Arabako,Bizkaiko eta Gipuzkoako herritarrenlaurdenek (%24,7); beste horrenbeste egitendu bostetik batek osasun zerbitzuetan. Etxekoerabilerak, aldiz, apenas egin duen gora.Hogei urtean puntu eta erdi besterik ez daigo, eta %18 dira etxean euskaradarabiltenak; beraz, elebidunen erdiekpasatxok ez dute etxean euskaraz egitekoohiturarik.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa3. TransmisioaHizkuntza umeei transmititzeko orduanzerikusi zuzena du gurasoen hizkuntzaezagutzak. Egungo transmisioa aztertzeko, 2eta 15 urte arteko haurren gurasoeierreparatu die Eusko Jaurlaritzak. Bi gurasoekeuskaraz dakiten kasuetan, seme-alaben%97k euskara jaso dute etxean; gehienekeuskara jaso dute soilik (%86), eta hamarretikbatek erdara ere bai.Guraso bakarrak badaki euskaraz, %71,3umeri transmititu diote hizkuntza;gehienetan, erdararekin batera. Hortaz,guraso elebidunen bat duten haurren iaherenek ez dute euskara jaso etxean. Halaere, Jaurlaritzak zehaztu du ume horiekelebidunak direla, eskolan euskalduntzendirelakoan.Soziolinguistikoan. Herrialdeen artean,Gipuzkoan ikusi dute proportzioan euskaldungehien, eta berdin gertatu da Donostian ere:hiru herritarretik bat pasatxo da euskalduna.Nolanahi ere, euskaraz ulertzen ez dutenakgehiago dira Gipuzkoako hiriburuan ere:%52,1. Herrialdean ere erdiak baino gehiagodira erdaldunak. Hitz egin ez baina ulertzendutenak %14,4 dira.Erdaldunak gehiago dira Donostian, etagainerako hiriburuetan are handiagoa dahaien kopurua. Bilbo eta Gasteiz parekodaude, baina egoera desberdina den Arabaneta Bizkaian. Euskaraz hitz egiteko gaidirenen artean, Bilboko datuen etaBizkaikoen artean badago diferentzia:herrialdean, %25,4 dira euskal hiztunak, etahiriburuan, %17,6.Gasteizen gutxiago dira (%15,5), Arabakodatutik hurbilago (%16,8). Hitz egiteko gaiizan ez baina euskara ulertzen dutenakgehiago dira Gasteizen: %18,7 —Bilbon%17,6 dira—. Eta euskara ulertu ere egitenez dutenak Bilbon dira gehiago: %66,2.Gasteizen %65,8 dira. Herrialdeka, aldiz,Araban gehiago dira Bizkaian baino.Euskarari buruzko jarrerak ere ikertu dituzte.16 urtetik gorakoen %12 euskara sustatzearenaurka daude. Jarrera horrek apenas izan duenaldaketarik hogei urtean: %14 zirenaurkakoak 1991n.H i r i bu r u e t a n , D o n o s t i a n d a goeuskaldun ehuneko handienaEuskara Donostian, Bilbon eta Gasteizen zeinegoeratan dagoen aztertu dute V. Inkesta

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEuskararen 'ez-herria'Euskararen V. Inkesta Soziolinguistikoa aurkeztu du Eusko Jaurlaritzak. Datuetansartu aurretik, kontu batek ematen du atentzioa: lehen aldiz, Araba, Bizkai etaGipuzkoako datuak Euskal Herriko gainerako lurraldeetakoetatik bereizita emandituzte. Beraz, Euskal Herriko inkesta soziolinguistikorik ez dago oraingoz. Ez dagojakiterik euskararen lurralde osoan egoera hobetu edo okertu den, euskaldunenkopurua handitu edo gutxitu den... Euskararen herriaren argazkirik ez dago.Euskararen ez-herria jarri dute berriz ere begien aurrean.Eta hiru administrazio eta bi estatutan banatuta dagoen herriaren kasuan, egoerahorren azpian erabaki politiko bat dagoela susma daiteke. Ez dute jakinarazi eaeremuren batek erabaki duen ez duela nahastu nahi besteekin edo hirurekhitzartutako erabakia izan den. Baina jakina da ondorioa: euskararen arloan ere, arlolinguistiko eta kultural hutsean ere, herri honen izatea eta agertzea mingarri zaieagintariei. Ez dute euskararen herriaren argazki osorik ikusi nahi. Argazki puskatuaaurkeztu dute, ikusten ez dena ez dela existitzen sinetsita, beharbada.Hizkuntza eta politika ez direla nahasi behar sarritan aipatzen duten horiek azaldubeharko lukete ea zer arrazoi linguistiko eta kultural dauden erabaki horren azpian,kosta egiten baita politikatik haragoko ziorik igartzea.Bestalde, inkestaren mami hutsari erreparatuta, kezkarako arrazoi ugari daude. Hala,datu batean azal daiteke ez aurrera ez atzera dabilen hizkuntza baten ataka estua: 10urtean bi puntu eta erdi bakarrik igo da Araba, Bizkai eta Gipuzkoako euskaldunenkopurua. %29,4 ziren euskaldunak 2001ean eta %32 dira gaur egun. Alegia, geldirikgaude. Ezagutzak ez du aurrera egiten. Erabilerak atzera ere egin du. Orain arteindarrean egon den hizkuntza politikak ez dakar normalizaziorik. Kale itsu bateangaude, eta herritarren borondate hutsean oinarritutako ereduak ageri-agerian azalduditu bere mugak.Etorkizuna izango badute, euskarak eta euskaldunen komunitateak benetako bultzadabehar dute, benetako lege babesa. Eta, horretarako, erakundeek berebiziko arduradaukate. Arriskuan den hizkuntza gutxitu baten geroa bermatzeko, orain arteko bainoaskoz ere politika ausartagoak eta zorrotzagoak behar dira. Orain arteko bideamugaraino iritsi da, eta alternatibak eskatzen ditu. Abiadura motelean doan trena,geratu ez ezik, atzera egiten hasteko zorian dagoelako.Iñaki Petxarroman

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaGuardia Zibilak zigilatu egindu ETB hartzeko hedagailuaEAko militanteek Erreniegan jarritako hedagailuarenbidez jada ezin da ETB ikusi Iruñerrian LTD bidezBerria2012/03/08Azken bi hilabeteetan, ETB lurreko telebistadigitalaren bidez ikusi da Iruñerrian, EAkomilitante batzuek Erreniegan jarritako hedagailuariesker. Atzotik, ordea, ETB ezin da ikusi, GuardiaZibilak zigilatu egin baitu.Urtarrilaren hasieran, Nafarroako EAkoordezkariek jakinarazi zuten 11.776 euroko kostuaizan zuela Erreniegako hedagailuak. Eta lurraldeosoan antzeko hedagailuak jartzeko kostu osoa40.000 euro inguru litzatekeela. NafarroakoGobernuari eta Eusko Jaurlaritzari «gezurretanibiltzea» eta «polemika artifizialak sortzea»leporatu zien Maiorga Ramirezek.Baina hedagailua jarri eta beherala, NafarroakoGobernuak «pirata eta legez kanpokotzat» jo zuenEAren ekinaldia. Juan Luis Sanchez de MuniainekEspainiako Industria Ministerioari eskatu zion«lehenbailehen legea betetzeko». Handik astegutxira, otsailaren 9an, Carmen Alba OrdunaEspainiako Gobernuak Nafarroan duenordezkariak zigor espedientea zabaldu zuenErreniegan hedagailua jarri zutenen kontra,hedagailua baimenik gabe ipini zutela argudiatuta.EAk, berriz, hau erantzun zuen: «Barregarrikeriada PPk, UPNk eskatuta, EAk egindakoarenaurkako zigor espedientea abian jartzea, EAkegindakoak ETB1en moduko euskarazko kateaksintonizatzeko aukera baino ez baitie ematen nafarherritarrei».Zigor espedientea zabaltzearen ostean,azken pausoa Guardia Zibilak eman du,Espainiako Gobernuak aginduta Erreniegakohedagailua zigilatuz.Luze doa ETB LTD bitartez Nafarroan jasotzekoafera. 2009. urteko uztailean, ETB1 eta ETB2LTD bidez ikusi ahal izatea hitzartu zuten PatxiLopez Eusko Jaurlaritzako lehendakariak etaNafarroako Gobernuko orduko lehendakariMiguel Sanzek protokolo baten bidez. Bi urte etazortzi hilabete geroago, ETBko bi kate horiekseinale analogiko bidez baino ez dituzte ikusinafarrek. Eta ETB3 euskarazko katea ikustekomodurik ez dute. Laster, ekainaren 30ean, seinaleanalogikoaren bitartez ere ezingo dira Nafarroanikusi ETB1 eta ETB2. Kostu ekonomiko osoamilioi bat euro dela argudiatuta, NafarroakoGobernuak Jaurlaritzak ordaintzea nahi izan du.EAko ordezkariek hedagailuen kostua 40.000 eurolitzatekeela azaldu dutenean, ordea, UPN etaPSNren gobernuak ETB ikusteko hedagailuarenaurka jo du.Joan den astean, Alberto Surio EITBkozuzendariak iradoki zuen Canal4 itxita lizentzienberreskuratze prozesu bat egon daitekeela, ETBLTD bidez hartzea ekar dezakeena. BainaNafarroako Gobernuko ordezkariek esan duteCanal4ko lizentziak kate komertzialentzat direla.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEuskarazko liburu berrienkopuruak bi urtez jarraianegin du beheraBerria2012/03/09Joan Mari Torrealdairen azterketaren arabera, 2010ean2.023 liburu argitaratu ziren, 2009an baino 319 gutxiagoGaia ikertzen duenez geroztik aurreneko aldiz—azken 34 urtean—, bi urtean segidan jaitsida euskarazko liburu berrien produkzioa, JoanMari Torrealdaik Jakin aldizkariaren 188.zenbakian argitaratu duen azterketarenarabera; nahiko modu nabarmenean, gainera.Euskarazko 2.023 liburu berri argitaratu ziren2010ean; 2009an, 2.342 izan ziren (319gehiago); eta 2008an, 2.573 (540 gehiago).2008koa da, oraindik ere, inoizko uztarikhandiena. 2010eko liburu kopuruaren osoantzekoak izan ziren hala 2007an (2.147) nola2005ean (2.030); 2006an, berriz, apalagoa:1.822.2010eko 2.023 liburuak 291 agenteargitaratzaileren artean ekoitzi dituzte. Baina291 horietatik erdiek baino gehiagok —%55ek, zehazki— liburu bakarra atera dute2010ean. Areago: «Hamarretik ia bederatzi(%87) dira urteko 10 titulura iritsi ez direnak».Datu horien harira, «hutsala da harrokeria»,Torrealdairen ustez. «Gainera, hurrengourteetan ikusi egin beharko da zenbat jaitsikoden produkzioa, krisi ekonomikoa dela eta,agente horiek murrizketak egin behar izangodituztenean».Argitalpen digitalari dagokionez, aurten 222liburu elektroniko plazaratu dira, ekoizpenosoaren %11. Liburu mota horrek ez du hartuiragartzen zitzaion abiadurarik, baina denborakontua izango dela ematen du, Torrealdairenustez. Iaz hasi zen ikerlaria liburu digitalaliburu analogikoaren parean kontabilizatzen.2010eko liburugintzan, 1.527 argitaratu diranobedade gisa (%75,5), eta 496 berrargitalpengisa (%24,5). 2009tik, %7,6 jaitsi diranobedadeak: 126 gutxiago. Berrargitalpenenkopurua, berriz, gehiago jaitsi da: %28, 193g u t x i a g o . To r r e a l d a i r e n u s t e z ,berrargitarapenaren maila jaistea ez da seinaleona: «Beste kuku batek joko liguke, frantsesedizioaren eredura, berrargitalpena indartukobagenu. Frantziako argitalpenetan erdia bainogehiago da berredizioa. Estatuan publikatzendiren liburuen berrargitalpena %21,5 da;galegoena askoz baxuagoa da, %12. Etakatalanak eta gu elkarren ondoan gaude, %25inguruan, puntu erdi gora, puntu erdibehera».Liburu guztiak gai multzotan sailkaturik, haureta gazteentzako liburua da multzorikhandiena (568 liburu, %28); bigarren lekuan,irakaskuntzaren ingurukoa dator (491, %24,3);hirugarren, giza eta gizarte zientzien ingurukoliburuak (387, %19); eta, ondoren, helduenliteratura (292, %14,5).Literatur liburuak generoz aztertuz gero,lehentasuna, beti bezala, narratibak du (%66).Gero, alde handiz, beste generoak datoz:

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaolerkia (%10,5), saioa (%8), antzerkia (%3,5)eta herri literatura eta bertsoa (%3).Txillardegi gogoanIrazabalbeitiak (Teknozientzia),GoizaldeLandabasok (Literatura), Lionel Jolyk(Soziolinguistika) eta Josu Larrinagak(Glokalia) idatzi dute.Jose Luis Alvarez Txillardegi idazle etaikerlari zendu berriari eskainitako bi lan erebadakartza Jakin berriak: batetik, JakinTaldeak hari eskainitako omenezko agurra;bestetik, Paulo Agirrebaltzategiren artikulua,Txillardegik Jakin Taldearekin 1957-1977aldian izandako harreman hurbil eta biziarenberri emanez.Azkenik, Egunen gurpilean sailean, HaizeaB a rc e n i l l a k ( A r t e a atalean), I n a k iDiglotakKorsikeraren egoeraz, eta korsikar nortasunaz, mintzo zaigu Jacques Thiers Nortasunpapera(k) (Papiers d'identité(s)) saiakeran. Abisua-n (Avertissement) dio ikerketa-ekintzan(recherche-action) kokatzen dela lana. Dio ere, itxura guzien arabera 1988ko lehen edizioakukan zituen bezainbat eraso ukanen dituela 2008ko bigarren edizio honek. Egia erran,erasoak ez direla sekulan gelditu aitortzen du (Depuis 1988, les attaques n'ont pas cessé).Zergatik? «… hizkuntzaren erabileraren errealitateaz diren argitze-lanak, beti eta non nahipentsamenduaren akademismoentzat, nagusiki entzuten diren diskurtsoentzat, Savonarolettipien eta minduen konformismoentzat, trabak direlako».Demagun, adibidez, elebidun terminoa. Elebiduntasuna hitza nabarmenki polisemikoa delaargi da. Anitzetan, antinomikoak diren konotazioak badituela hitzak, ere. Hau guziagizartean, azpiz, jokoan diren borroka ideologikoen ispilu delarik: «… egun, korsikarhizkuntzaz diren diskurtso guziak, nahitaez ideologia batek edo besteak konnotatuakdira» (… tout discours sur la langue corse est aujourd'hui nécessairement connoté par telleidéologie ou telle autre). Gogorarazten du 1980ko hamarkadan Institut national de lastatistique et des études économiques-ko agentziak (I.N.S.E.E.) korsikarrei egin zien galderahau : «Korsikeraz mintzo ote zara?». Eta azpimarratzen du %80ak erantzun zuela: «bai »...Eta korsikeraren defentsako elkarteek aldarrikatu eta salatu zutela inkestaren emaitza,«hanpatua» zelako... Konflikto linguistikoaren adierazle, hau guzia: «Korsikarrak dudarikgabe diglotak baitira»...Aurelia Arkotxa

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaInkestaGutxi-gehiago espero zitekeen: gutxi gehiagokdaki euskaraz eta gehiago gutxik erabiltzendute.Inkesten interpretazio zailtasunaren neurrikoesaldi batekin hasi nahi izan dut erretolika,ezer ez baita samurra inkestak tarteandirenean. Edo bai. Lehengoan entzun ahalizan nuen irrati batean, binakako pilotapartida baten atariko solasaldian, faboritohalako eta halako zirela, sasoi hobeanzeudelako eta, gainera, estadistika ere aldezutelako: behin neurtu zituztela indarrakegun hartan arerio zituztenen aurka, etagaraile suertatu zirela orduan. Partidabakarretik balio estadistikoa, GrouchoMarxek aterako zukeen… eta, jakina,txantxetan.Ez da Inkesta Soziolinguistikoaren kasua.Taxuz egina dela pentsatzekoa da.Jendaurreratu duten modua, ordea, nahikobitxia izan da. Ez dut ulertzen zergatik emandituzten Autonomia Erkidegoko datuakbakarrik, Nafarroa eta Iparraldekoakgerorako utzita. Euskara ez dela politikarekinnahasi behar, hori lukeela hobi, esaten aritudirenek nahastu dute gehien euskara etapolitika. Administrazio eredua hartu duteaintzat, eta hizkuntz errealitatea atzendu,noiz eta hizkuntzari buruzko inkesta batargitara eman behar zuten garaian!I n k e s t a r e n e m a i t z a k i n t e r p r e t a z i oaskotarikoak onar ditzake. Axola handirik ezaulertu uste izan dut zenbait hedabidek eskainidioten garrantzian eta titularretan; bestezenbaitentzat euskara ongi doa, behetikgorako bidean; beste batzuek, berripaper hautartean dela, kezka sakona azaldu dute.«Baino ez» eta «baina» ziren azo BERRIArenlehen eta bigarreno r r i a l d e e t a k otitularretan zetozenIritzia2012/03/10bi esamoldee s a n g u r a t s u e n a k :«Euskara dakitenen kopuruak 2,6 puntubaino ez du egin gora hamar urtean» eta«biztanleen herenek euskaraz dakite EAEn,baina %80k erdara darabilte».Ni ere kezkatu egin naute datuek eta joerek.Jakinekoa zen ezagutza maila ez delahainbeste ere igo eta, gainera, ez dela neurriberean igo erabilerarena. Eta jakinekoa zen,era berean, gazteengan sumatzen delaeuskaraz jakin arren erdarara jotzeko ohitura.Sumatzekoa zen badela oraindik ehunekohamarraren inguruko jende kopuru bateuskara sustatzearen aurka aurrez aurreazaltzen dena… Niretzat berria izan dendatua da euskararen erabilerak gora eginduen eremuarena: formalenetan egin du gora,alegia, lantegian, udaletxean, osasunzerbitzuetan… eta etxean egin du goragutxien. Igaro gara, beraz, «zu etxerako!»-rengaraitik «etxeko partez»-enera…Argi daukat euskarak indarrez iraungo badu,hizkuntzaz kanpoko faktoreetan etahizkuntzaren baitakoetan, bietan, eraginbehar dugula. Ez da aski hizkuntzaz kanpokoarrazoiketa lantzea: «gurea delako»,«arbasoen hizkuntza zelako», «etorkizunekoherriaren hizkuntza izango delako», «ezlitzatekeelako Euskal Herririk euskararikgabe»… Kilometroak edo Ibilaldira joan etaeuskaraz jakin arren, eta euskaldunen artean,erdaraz ari denak, hizkuntzaz kanpoko ziohoriek bereganatuak ditu baina bestetik dabileskas. Hots, hizkuntzaren baitako arrazoiek,hitzen lilurak, hitz bat edo bestea

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoahautatzearen eraginak, esamoldeek, esaldienxarmak, berriaren deskubrimenduak,zaharkituaren berritzeak… ez diote deusesaten.Hizkuntzaz kanpoko arrazoiak etahizkuntzaren baitakoak dira, beraz, gako. EtaA d m i n i s t r a z i o a k e t a g u e r a n t z u l e.Administrazioek behar adinako lege babesaeman behar diote euskarari, eta horretatikurrun dabiltza. Erkidegotik kanpo etaErkidegoan bertan ere aurrera eginbeharrean zenbait kontutan atzera egiten aridira. Eta guk ere zerbait gaizki egin dugulaonartu beharko dugu. Sinistuta nago ni gureaurreko eta gure belaunaldikoen ahaleginak(ikastolak, eskola publikoaren euskalduntzea,euskarazko irrati-telebistak, euskarazkoegunkaria, euskarazko kultur produkzioa…)zintzoak izan direla eta zenbait kontutansortzeaz gain asmatu ere egin dugula. Datueketsipen mingotsera eraman ordez ernesegitzera eraman behar gintuzkete. Gehiagoeskatu behar diegu Administrazioei. Etagehiago geure buruei ere. Gehiago sortu.Gehiagotan asmatu.Andoni EgañaKatalunian murgiltzeereduak segiko du, bainagaztelaniaz ikasteko aukerabermatu beharko daKataluniako Justizia Auzitegi NagusiakKataluniako murgiltze eredua babestu du.Murgiltze eredu horren arabera,Kataluniako hezkuntzako irakats-hizkuntzakatalana da.Kontua da 2010ean hiru familiakerrekurtsoa aurkeztu zutela, eskolan beraienhaurrek gaztelaniaz ikasteko eskubideaeskatzeko. Espainiako Auzitegi Gorenakarrazoi eman zien hiru familiei etaGeneralitatea neurriak hartzera behartuzuen.gaur egungo eredua, murgiltze eredua,beharrezkoa zela argudiatuz. Ultimatumabertan behera geratu zen, baina AuzitegiNagusiak Generalitatea hiru familieneskaria bermatzera behartu du.Batzuek arnasa hartu dute AuzitegiNagusiaren epaia entzunda, murgiltzeeredua ez delako kolokan jarri. Bestebatzuen ustez, murgiltze eredua arriskuanjarri da, gaztelania ere irakats-hizkuntzaizateko ateak ireki direlako.Kataluniako Auzitegi Nagusiak bihilabeteko ultimatuma eman zionGeneralitateari Gorenaren sententzia betezezan eta honek helegitea aurkeztu zuen, bihizkuntza ofizialen ezagutza bermatzeko

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa500 urteestrategiarik gabeIndependentzia, instituzioetatik alainstituzioetatik kanpo?» galderaren bueltan,Joseba Ariznabarretak eta Pako Aristik «500urte estrategiarik gabe» premisan oinarrituta,hainbat hitzaldi eman dituzte azkenaldian,independentziarako estrategiarik ez dagoelaesanez, eta egungo estrategia guztiakakasdunak eta alferrikakoak direlaazpimarratzen. Aristiren eta Ariznabarretarenkritiken funtsa bi ardatzetan laburtu daiteke.Batetik, ezker abertzalearen estrategia berriagauzak eskatzean datzala diote, arerioakonbentzitzean. Premisa horretatik tirakahaien kritika argia da: Estatuari ez zaio ezereskatu behar, behartu baizik. Kritika honeknabarmen nahasten ditu, nire ustez,erretorika politikoa eta estrategia politikoa.Politikaren joko erretorikoaren atzeanestrategia politikoa dago, hain zuzen,hitzetatik harago Estatua behartu nahi duenaeuskal afera soluziobidean jartzera (ikusibesterik ez dago, ordea, iragan 50 urteetakoborroka azken premisa hori gezurtatzeko).Hemen inork ez baitu Estatuarenborondatean sinesten. Horregatik AietekoDeklarazioa, aldebakarreko erabakiak...Horrelako tresna efikaz gehiago eta hobeaksortzean datza kontua, Estatuari begiratuzbaino, euskal herritarrei so eginez. Etabigarren kritika litzateke, independentziarabidean erakundeen parte-hartzea aldezaurretiko porrot bat dela (paradoxa ederra,bide batez, 25 urtez ezker abertzaleariinstituzioetan egon ez izana kritikatuzaionean, orain kontrakoagatik kritikatzea).Erantzuna erraza da: nola eraiki gureIritzia2012/03/11instituzio propioak,Udalbiltza esaterako,Espainiaren menpe daudenudaletxeetan egoterik ere ez bada? Nolaeraiki, esaterako, Euskal Unibertsitatea(Aristik ideien lizeo bat proposatu du), guredirua den diru publikoaren laguntzarik gabe,instituzio espainolek -Jaurlaritzak,diputazioek...- ematen badute?Kritika horiek, beste ezeren aurretik zerauzten dute agerian: Euskal Herria krisiandago. Abertzaletasuna eta bere mugimendupolitiko nagusia ere bai. Krisia, ordea, berezentzu filosofiko positiboan ulertu behar da,abagune gisa. A priori, ez da ezer negatiboa.Orain eta hemen, beste ezeren aurretik orainarteko paradigma politiko, moral etasozialaren nolabaiteko bukaera adierazten du,eta paradigma berri baterako posibilitateakirekitzen ditu.Ideologikoki, abertzaletasuna proiektupolitiko eta sozial gisa krisian dago,abagunean: alde batetik, artikulatu gabedauka oraindik gehiengo abertzale etae z k e r t i a r z a b a l b e r r i a r e n t z a k oindependentismo koherente bat, motibazio

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoapolitiko guztiak (historikoak, linguistikoak,ekonomikoak, feministak, ekologikoak...)barne bilduko dituena, eta bestetik, horrekinguztiz lotuta, abagune berriari erantzungodion artikulazio ideologiko zein praxi politikobat ere definitzeke dauka, eraldaketa sozialaridagokionez. Krisi horrek ondoren praktikapolitikoari eragiten dio. Krisian gaude, bai,baina 50 urteko kapital ideologiko etapraktiko izugarria dago aurretik ditugunerronkei aurre egiteko, haize berriak jaso zeinzaharrak egokitzeko.Hortaz, ideologikoki (1) bi abagunerenaurrean gaude: independentismo berri bateneta Euskal Herrirako sozialismo berri batenformulazioaren beharrean, hurrenez hurren.Urteak daramatzagu independentismoaantolatuko duen diskurtso oso eta koherentebat eratu nahian, eta oraingoz saiakeraguztiak partzialak izan dira: historizismonafarra, nazionalismo linguistikoa... Ez batak,ez bestek ez du lortu herri honek behar duenguztiontzako artikulazio bat ematea (bainaesan behar da, baita ere, bidea zabaldudutela), motibazio edo borroka partikular bathartu eta bere gain hartu nahi izan baitutediskurtso independentista eratzeko arduraosoa.Horrek ez du zentzurik gehiago; efikaza ezizateaz gain, denbora galtze nabarmena da.Artikulazio politiko batez ari garen heinean,motibazio politiko guztiak bilduko lituzkeenformulazio bat behar dugu, hain zuzen,motibazio bat edo beste aldez aurretik eta apriori besteen gainetik jarriko ez duena. Izanere, independentismoa beste ezeren gainetikproiektu politiko bat denez, asmo politikoakedo nahiak determinatzen du maila formalbatean; gero, maila materialean, objektuak,zer nahi izanak.Independentismoa mugimendu zabala izanik,motiboen unibertsoa infinitua dauka. Hortaz,helburuan koherentea eta bateratua(independentzia), eta motibazioan anitza izanbeharko luke. Independentziak, beraz,helburu politikoa den horrek (estrategikoadena, nahi bada, sozialismoa lortzeko),motibazio politiko guztiak artikulatu beharditu. Teorian (a), hortaz, independentzia daartikulatzailea, eta motibazioak diraartikulatuak. Praktikan (b), herri batek garaibakoitzean erabakitzen du zein motibaziokhartu behar duen estrategikoki lehentasunaeta zein bigarren planoan utzi. Horreknahitaez dakar estrategikoki praktikanerabakitzea zer diskurtso indartu behar den,aldian aldikoa. Baina eguneroko praktikahorri ezinbestekoa zaio gaur egun urgentziazdiskurtso politiko koherente eta egituratubatez janztea.Diskurtso independentista koherente batenbeharra estuki lotuta dago sozialismoarenb i r f o r m u l a z i o a r e n b e h a r r a r e k i n .Independentzia, antagonismo politiko bateanoinarrituz artikulatzen bada (hura nahidutenen eta nahi ez dutenen artean),sozialismoarekin berdin eratzen da,antagonismo politiko batekin: proiektu sozialjakin bat nahi dutenen eta nahi ez dutenenartean. Kontua litzateke sozialismo edoproiektu sozial hori Euskal Herrian moduzehatz batean definitzea. Hau da, XXI.mendeko Euskal Herrirako sozialismoa esatendugunean, zehazki zer proiektu ekonomiko,

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaekologiko eta sozial eta abar konkretudefendatzen ari garen jakitea, eta horrekinbatera, proiektu horrek Europaren etorkizuna(gure testuingurua) nola imajinatzen duenpentsatzea.Praktika politikoan (2), hortaz, aurrekodefinizio ideologiko eza islatu egiten da. Horidela eta, kontraesanak azaleratu egiten dira.Izan ere, praktika sozio-politikoan bi aukeradaude: dauzkagun instituzioetatik lan egitea,independentziara eta aldaketa sozialerabidean, edo mugimendu sozialetatik ekitea.Idealena, ordea, biak osagarriak izatea etabiei ekitea litzateke, dudarik gabe.baldintzetatik partitu behar dugu. Egungobaldintzetatik partitu ezean, bizantinismoeskolastikoan erortzen gara. Izan ere,dauzkagun baldintza politikoak dauzkagu, etaez izatea gustatuko litzaizkigukeenak. Etadaukaguna eta izatea gustatuko litzaigukeenanahasten ditugula iruditzen zait.Izan ere, mugimendu eta borroka sozialakbakarrik kamuts dira, zeren eta «`arazo bakarbaten kontrako' mugimenduak dira, eta,hortaz, dimentsio unibertsala falta zaie, hauda: ez dira harremantzen osotasunsozialarekin» (Slavoj Zizek. «Repetir Lenin»).Eta alderantziz, instituzioetatik egindako lanhutsa ere kamuts da, borroka sozialekinuztartu gabe egiten bada. Biak uztartzenasmatzea da kontua.Kezka horietatik ateratzen den galderagarrantzitsuena hau da: zer egin? Jakindaekitea politikariaren lana dela, intelektualarenpapera, hain zuzen, «zer egin?» pentsatzekoideiak ematea litzateke (eta ez «zer egin beharden» predikatzea).Intelektualaren papera «eguneroko bizitzakoparte hartze aktiboan, eraikitzaile bezala,organizatzaile bezala, `limurtzailepermanente' bezala, eta ez bakarrik oradoresoil gisa» ulertu behar da, Gramscik zioenez.Hau da, ez predikadorea, baizik eta ideiaemailea:esku artean ditugun aferaideologikoei tresna berriak eman etaestrategia berri baterako ideia berrienpentsarazle izatea, alegia. Denok baikoazhelburu beraren bila, baina ditugunEstrategia zuzenarekin topo egin arte,pentsatu, pentsatu eta pentsatu, eta ekin, ekineta ekin ibili beharko dugu. Agian oraindik ezdugu guztiz asmatu, baina inork ez dezalapentsatu saiatzen jarraituko ez dugunik.Bitartean, Jose Mari Sagardui Gatza-kemandako gomendioa ona iruditzen zait:«Kartzelan pazientzia izaten ikasten da...pazientzia bertute iraultzailea da».Andoni OlariagaFilosofian lizentziatua

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEl euskera es saludableOsakidetza ultima una campaña para potenciar la lenguavasca en ambulatorios y hospitales. Identificará con un logoa los profesionales y a pacientes euskaldunes que lo deseenpara que puedan comunicarseDiario Vasco2012/03/13'Euskaraz bai sano!' ('¡En euskera sí que essano!'). Este es el lema de la campaña que elServicio Vasco de Salud va a poner enmarcha para potenciar el uso de la lenguavasca en centros de salud y hospitales. Elmotivo es claro. De un tiempo a este parte,desde diferentes instancias se viene señalandoa la Sanidad como una de las tres parcelas dela Administración -las otras dos son Justicia yErtzaintza- en las que los vascoparlantestienen más problemas para relacionarse siquieren hacerlo exclusivamente en esteidioma. Así lo ha puesto de manifiesto elArarteko, al censurar que, tras tres décadasde políticas de fomento del bilingüismo, hayaámbitos en los que no se garantiza el derechoa ser atendido en euskera.A su vez, Kontseilua -el Consejo de losOrganismos Sociales del Euskara- hadenunciado que Osakidetza es la entidad quemás quejas concentra en relación con elderecho a ser atendido en la lenguavernácula. Frente a estas críticas, elDepartamento vasco de Sanidad harecordado que su primer plan deeuskaldunización arrancó más tarde queningún otro, en concreto en 2005, mientrasque la Administración General del Gobiernovasco va ya por su cuarta programación.En cualquier caso, los responsables delServicio Vasco de Salud están convencidos deque en Sanidad «cada vez son más losprofesionales capacitados para dar unservicio asistencial de calidad» en cualquierade las dos lenguas oficiales. Entienden que lavasca se usa en ambulatorios y hospitalesmucho menos de lo que podría utilizarsedebido, en parte, a que los usuarios «muchasveces tienen dificultades a la hora deidentificar a los empleados bilingües». Portanto, la razón de ser de la campaña es hacerque el euskera suene en los espaciossanitarios, entre pacientes y profesionales yentre los empleados.Un fonendoscopio con 'e'El logotipo será un fonendoscopio con laletra 'e' y el lema 'Euskaraz bai sano!',mediante el que se pretende conciliar, demanera directa y agradable, la comunicaciónen euskera con la salud y lo sano. Esta misma'e' de color blanco sobre un fondo naranja seutilizará como símbolo identificativo delpersonal y de los servicios bilingües.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaremitirán una carta a todos los trabajadorescon el fin de animarles a secundarla. Deforma paralela, se editarán folletosinformativos para los usuarios para que nose 'corten' a la hora de hablar en euskeracuando estén con un profesional que lleve la'e'.Dentro de la iniciativa para impulsar eleuskera, el Ejecutivo de Patxi López firmóayer un convenio de colaboración con elrepresentante del Centro Vasco de Burdeos,David Mugica, para asegurar su enseñanzaen la ciudad francesa. Según la viceconsejerade Política Lingüística, Lurdes Auzmendi, elacuerdo servirá para financiar mil horas declase a algo más de sesenta personas.El símbolo se utilizará en los rótulos de lasconsultas, junto a los nombres de médicos yenfermeras que sean bilingües. Asimismo, seempleará de forma sistemática en las batas yuniformes de estos mismos empleados paraque sean reconocibles por los usuarios. Losrótulos de mostradores, mesas y de paredestambién incluirán el logo para que seafácilmente visible por parte de las personasque esperan turno para ser atendidas.El plan, diseñado por una empresa y aún enproceso de estudio, contempla la posibilidadde que los pacientes euskaldunes se coloquenun pin con la 'e' para que los profesionalesque conocen la lengua la utilicen cuando sedirijan a ellos. Estas chapas estarán adisposición de la población en las entradas ysalas de espera de los centros sanitarios.Asimismo, se propone que sirva tambiénpara señalar las camas de pacientes bilingüesingresados.Cuando la campaña arranque -todavía nohay fecha-, los responsables de Osakidetza

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEuskal hedabideek behatokibat sortzea proposatu duteBerria2012/03/14Euskarazko 48 hedabidek dokumentu bat egin dute,sektorearen egoera zaila eta etorkizunera begira dituenerronkak azaltzekoKrisiari aurre egiteko eta etorkizunekoerronkei erantzuteko indarrak metatzenjarraitzen dute euskarazko herri ekimenekohedabideek. Agiri bateratu bat aurkeztu dute,sektorearen diagnosiaren berri emateko etaetorkizuneko erronkak zehazteko. Bostpuntutan laburbildu dituzte erronka horiek.Lehentasunen artean dituzte hauek:euskarazko hedabideek behatoki bat sortzea;diru laguntzak hitzarmen bidez jasotzea;sektoreko langileen lan baldintzak hobetzea;ikerketan, kalitatean eta lehiakortasuneanurratsak egitea; eta euren arteko elkarlanasustatzea. Erakunde publikoei, gainera, deiegin diete gogoeta mahai bateratu batosatzera. «Bada garaia erronka horieisendotasunez heltzeko, beste molde eta bidebatzuk jorratuz, irudimena landuz, gogotikarituz eta, batez ere, elkarlanean arituz»,adierazi du Topaguneko buru JasoneMendizabalek, dokumentua sinatu duten 48hedabideen izenean.Atzo aurkeztu zuten dokumentua, AndoaingoMartin Ugalde kultur parkean (Gipuzkoa).Oraingoz, 48 hedabidek babestu dute. Bainaatxikimenduak jasotzen jarraitzeko asmoadute. Agiria azken urtebetean egindakohausnarketa prozesuaren emaitza da, etaetorkizunean ere horretan jarraituko dute.«Gaur aurkeztutako dokumentua bide luzebaten hasiera baino ez da, abiapuntua da.Modu antolatuan lan egiteko lehen harria jarridugu».Etorkizunera begirako erronkak bostesparrutan banatu dituzte. Sinatzaileeifuntsezkoa iruditzen zaie negozio ereduarenaldaketari aurre egitea eta sektoreko langileenbaldintzak hobetzea. «Horretarako, inbertsiohandiak egin behar dira».Produktuen kalitatean eta kudeaketan zerhobetua badela ere aitortu dute. «Atzean ezgeratzeko eta bezeroek merezi duten zerbitzuajasotzeko, asko sakondu behar da salmentaneta merkatu mekanismoen ezagutzan».Hedabideen behatoki bat sortzea. Hori daetorkizunera begira aipatu duten beste zereginedo erronketako bat. Behatoki horrek gogoetaeta ikerketa izango ditu ardatz. Euskarazkohedabideak zertan diren aztertzea etaatzerriko esperientziak gertutik jarraitzeaizango da haren lana, besteak beste. Ereduberriei gertutik jarraituz.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaHainbat kasutan elkarren lehiakide direlaaitortu arren, elkarlanean ere aritu beharranabarmendu dute. «Bai gure artean, baiinstituzioekin. Garai zailei bakarka bainotaldean hobeto egiten zaie aurre». Hala, aldiberean lehiakortasuna eta elkarlanasustatzearen alde egiten dute.Erakunde publikoen diru laguntzen ereduaaldatzearen alde ere egin dute. Ezinbestekoaikusten dute hori. Laguntzak hitzarmen bidezjaso nahi dituzte: «Sektorearen inbertsioaketa garapena sustatu behar dituzte erakundepublikoek».Urtebeteko lanaEuskarazko hedabideek duela urtebete emanzuten elkarlanerako eta hausnarketarakolehen pausoa. Editorial bateratu bat aurkeztuzuten. Otsailaren 1ean izan zen. Idatziansalatu zuten erakunde publikoen babesa ezzela nahikoa, «hutsala» zela.Horrenbestez, sektorearen aldeko «apustusendoa» egiteko eskatu zieten administrazioei.«Bankuen, autoen, altzarien eta etxeko tresnaelektrikoen salbamendu garaian, guk eresostengu sendoagoa eskatzen dugu.Euskarazko komunikazioak merezi dutamainako apustua, eta euskal kulturak erebai», zioen testuak. 61 hedabidek sinatu zuteneditoriala.Handik bi astera, agerraldi bat egin zuten.Editorialean esandakoa gogorarazi, eta dirulaguntzen nahiz publizitate instituzionalenkudeaketa eredua aldatzeko eskatu zuten.«Egonkorragoak izan behar dute». Besteagerraldi batean zehaztu zituzten eskariak:batetik, aurtengo aurrekontuetan dirulaguntzak %25 igotzea, eta, bestetik,publizitate instituzionalaren %25 euskarazkohedabideei ematea.Hori, ordea, ez da bete. Igo beharrean, EuskoJaurlaritzak %11 murriztu du euskarazkohedabideentzako diru laguntza, etaNafarroako Gobernuak ez die eman eurobakar bat ere.Publizitatea ere behera doa urtetik urtera.«Ohituta gaude krisian bizitzera, eta ondobaino hobeto dakigu halako egoeretan lanegiten». Baina egungo egoera «benetan dakezkagarria», Mendizabalen esanetan: dirulaguntzak eta publizitatea jaisteaz gain,informazio eta komunikazio teknologienhedapenak salmentetan eragin diekomunikabideei. «Negozio ereduan aldaketasakona izan da horren ondorioz».Horri aurre egiteko asmoz, dokumentuansektorearen diagnostikoa ere egin dute.Euskarazko hedabideek gizarteari egitendioten ekarpena ekarri du gogoraMendizabalek. «Bai euskararen garapeneandugun zeregin funtsezkoagatik, baita euskalhiztunen komunitatearen barruankomunikazioa lantzeak eta jorratzeaksuposatzen duenagatik ere agerikoa da gurefuntzio soziala». Hala, sinatzaileekbeharrezkoa ikusten dute euskarak hedabidesare indartsu bat izatea. «Hiztun komunitateguztiek dute mundua beren hizkuntzanikusteko eta kontatzeko beharra, etaeuskarazko hedabideak zeregin horrenmuinean gaude. Euskaraz ez badugu egiten,beste hiztun komunitate batzuek egingo dute,gazteleraz, frantsesez edo ingelesez».Sektoreak duen «pisu ekonomikoa» erealdarrikatu dute, eta hori kontuan hartzekoeskatu diete erakunde publikoei. Ehundikgora hedabidetan 600 langile baino gehiagoari dira beharrean. Urtean 27 milioi eurotikgorako aurrekontua mugitzen dute, eta zazpimilioi eurotik gorako ekarpena egiten duteGizarte Segurantzaren eta zergen bidez.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEkonomiak kondenatutaTtipi-Ttapa, Geu Gasteiz, Txaparro, Esan Erran, Nabarra, Eusko News Gaztea… Azken biurteetan krisiaren ondorioz itxi behar izan dituzten euskarazko hedabideen zerrenda da. Guztiekzuten jarraitzaile kopuru oparoa. Baina diru laguntzen zein publizitatearen jaitsierak estututa, ezinizan dute proiektuekin aurrera jarraitu. Aurten ere diru laguntzak murriztu direla kontuanhartuta, Topagunea Euskara Elkarteen Federazioak ohartarazi du zerrenda horrek gora egindezakeela. Hauek dira azken urtean itxi dituztenak:'Nabarra'Abenduan utzi zion Nabarra kultur elkarteak Nabarra aldizkaria argitaratzeari. Aurrenekobederatzi urteetan, Iruñean argitaratu zuten. Baina Nafarroako Gobernuak diru laguntza kenduzion 2009an. Horrenbestez, 2010eko udaberrian aldizkaria Iruñetik Bilbora joan zen. Milaharpidedunetik gora zituen aldizkariak. Haatik, Bilbotik ere ezin izan zioten buelta eman egoeraekonomikoari. Diru laguntzen murrizketa eta atzerapena nahiz publizitatearen jaitsieraerabakigarriak izan zirela nabarmendu zuten arduradunek. «Irakurle fidelak izan dituguhasieratik, eta penaz hartu dute erabakia», esan zuen Irati Jimenez zuzendariak.'Eusko News Gaztea'«Zu hor egon zarelako aritu izan gara ilusioz eta ekimenez. Helburu batzuk genituen lehenzenbakia atera genuenean, eta bete dugulakoan gaude». Hitz horiekin esan zioten agur EuskoNews astekari digitaleko arduradunek bost urteko ibilbideari. 2007ko urtarrilean jarri zuen sareanEusko Ikaskuntzak agerkariaren lehen zenbakia. Gazteentzako agerkaria zen. Egoeraekonomikoak bultzatuta, ordea, urtarrilaren 12an egin zuten azken zenbakia. «Pena da euskaranormaltasunerako bidea egiten ari dela halako euskarriak ixtea».Esan ErranUrtarrilaren 20an egin zuen azken emankizuna Nafarroako Esan Erran irratiak. Arrazoia argiazaldu zuen Maitane Burusko esatariak: «UPN-PSN gobernuaren gorrotoak eraman gaitu gaudenlekura. Egoera ekonomiko larria da». Dena den, Ametza kultur elkarteak Pulunpe aldizkariaargitaratzen jarraituko du, azken hogei urteetan egin duen moduan. Anue, Atetz, Basaburua,Imotz eta Odietako ibarretan banatzen da. «Herritarrek hurbil sentitzen duten euskarazkoaldizkari bat egiten jarraitu nahi dugu», esan zuen aldizkariko koordinatzaile Arantxa Puignauk.'Mondraberri'23.288. Itxi zutenean Mondraberri.com webguneak astean zituen bisita kopurua da. «Mingarriaegiten zaigu, datuak oparoak baitira». Agerkaria zortzi urtez aritu da Arrasateko (Gipuzkoa)informazioa euskaraz ematen. Eskertuta azaldu dira. «Sortuko dira hutsunea betetzen lagundukodutenak».

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaNazionalismo linguistikoaHizkuntzan edo historian oinarritutakonazionalismoa «partziala» dela egotzi diguoraindik orain Andoni Olariagak (500 urteestrategiarik gabe, Gara, 2012-03-11).Badirudi nazio-identitatearen osagarriguztiak aldi eta neurri berean garadaitezkeela, elementu guztiak (linguistikoa,sozio-ekonomikoa, historikoa, lurraldea…)modu orekatu eta perfektuan artikulatuzeta onduz. Egon, ordea, ez bide dagohorrelako nazionalismo-eredurik inon. Betigailendu dira identitate-elementu batzukbesteen gainetik. Horietako baten batekedo baten batzuek gidatu izan dute betinazio eraikuntzaren zer-nolakoa.Iritzialortu herri honek2012/03/15behar dueng u z t i o n t z a k oartikulazio batematea (baina esanbehar da, baita ere, bidea zabaldu dutela),motibazio edo borroka partikular bathartu eta bere gain hartu nahi izan baitutediskurtso independentista eratzeko arduraosoa.Horrek ez du zentzurik gehiago; efikaza ezizateaz gain, denbora galtze nabarmenada. Artikulazio politiko batez ari garenheinean, motibazio politiko guztiakbilduko lituzkeen formulazio bat behardugu, hain zuzen, motibazio bat edobestea aldez aurretik eta a priori besteengainetik jarriko ez duena. Izan ere,independentismoa beste ezeren gainetikproiektu politiko bat denez, asmopolitikoak edo nahiak determinatzen dumaila formal batean; gero, mailamaterialean, objektuak, zer nahi izanak».Zertaz ari garen jakiteko, Olariagaren hitzbatzuk landatuko ditut hemen: «Urteakdaramatzagu independentismoaantolatuko duen diskurtso oso etakoherente bat eratu nahian, eta oraingozsaiakera guztiak partzialak izan dira:historizismo nafarra, nazionalismolinguistikoa… Ez batak ez besteak ez duNi ez naiz historian oinarritutakonazionalismoaz jardungo. Bide batez,ordea, galdera bat egitea zilegi bekit:historian oinarritutako nazionalismoazergatik hartu du begitan gure artekozenbaitek? Biziki adierazgarria egiten zaitiragana, oraina eta etorkizuna tankanitxitako konpartimendu gisa hautematekodaukaten egoskorkeria. Nazio larrutu gisagertatu zaiguna, gertatzen ari zaiguna etagertatuko zaiguna ez ote daude baelkarrekiko harreman estuan?Nolanahi ere, neure aldetik nazionalismolinguistikoaren aldeko argudio batzuk

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoao n d u n a h i n i t u z k e n i k h e m e n ,nazionalismo orok ezinbestez nazioelementubatzuk edo besteak lehenesteneta hobesten dituela uste dudalako.Lehenik eta behin, Juan Carlos Morenorenbaimenarekin, esan dezagun«nazionalismo linguistiko» oro ez delanahitaez gaitzesgarria, Espainiarena etaFrantziarena hala baldin badira ere. Bada,j a k i n a , n a z i o n a l i s m o l i n g u i s t i k oinperialista franko munduan barrena,baina bada, orobat, gizateriaren hizkuntzaeta kultura aniztasuna aldezten duenhizkuntza-nazionalismo ekologiko etaa s k a t z a i l e r i k e r e j a t o r r i z k o h e r r iminorizatuen aldetik.Esan nahi nuke, halaber, nazionalismolinguistikoaren behar gorria hiztun-herriukatuen eta zapalduen eremuan dagoelabatez ere, ingelesa ikasteko eta erabiltzeko,adibidez, ez baita behar naziomotibaziorikmodu esplizituan bederen.Horregatik, hizkuntzaren nazio-estatusgabeziak eta erabilera-balio sozialik ezakg a r a m a t z a l a e u s k a r a r e n a l d e k onazionalismora. Hizkuntzen merkatulehianeuskarak zer egin sozialik eta baliokomunikatibo askirik balu, euskaldunok ezgenuke horretara zertan jo. Ezta euskaraeta nazio-identitatearen arteko loturagaratzeko premiara ere. Gertatzen zaigunagertatuta, ordea, ez daukagu beste bidesendorik: hau da, besterik ezean eta hobebeharrez, euskararen herria bere atakam i n o r i z a t u t i k a t e r a t z e k o m a k u l usendoagorik ez dugu aurkitzen.Gatozen orain Andoni Olariagaren auzira,atariko ohar horiek eginda. Euskaralehenesten duen nazionalismo motapartziala omen da. Alabaina, deiturakdeitura, «motibazio politiko guztiakbilduko lituzkeen formulazio bat» ez otelitzateke partziala izango? Olariagakbenetan sinesten ote du nazionalismoorekatu eta idealean? Elementu guztiak,euskal hizkuntza eta kultura barne, moduosagarrian eta aberasgarrian artikulatukodituen nazionalismo batean?Sineste kontuak gorabehera, ordea,nazionalismoen historian nekezegiaztatuko du halako eredu amesgarririk.Ezagutzen ditugun nazio-eraikuntzaguztietan naziotasunaren osagarri batzukgailendu izan dira beti, eta gainerakoak ezdira haien mirabe besterik izan.Guk dakigula, klase-arazoa lehenestenduenak nazionalismo soziala eta

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaekonomikoa aldezten du oroz gain.Genero-arazoa hobesten duenfeminismoak emakumearen estatusa iraulinahi du bereziki. Lurralde-nazionalismoalehenesten duenak beste ezeren aurretiknazioaren espazio geografikoa du xede.Historian oinarritutako nazionalismoak,gurean, nazio modernoaren aurrekarizuzena izan zen Nafarroako Erresuma duerreferentzia nagusia egungo egoeran a z i o n a l a u l e r t z e k o e t a l a n t z e k o.Nazionalismo linguistikoa aldeztendugunok euskararen herria dugu gurejardunaren erreferentzia nagusia, ezordezkapenak eta asimilazioak larrututakoegungo Euskal Herria.nabarmena baldin bada Olariagarentzat,zer egingo dugu ba.Hala eta guztiz ere, nahiago dugu euskarazeta euskaratik eraikitako nazio batenaldeko saiakera alferrean tematu, balizkoindependentzia politiko arrakastatsuanlehiatu baino.Esan bezala, ez dugu egungo euskalnazioaren egoerari darion «borondate»politikotik sor daitekeen askatasuneansinesten, gauzak errotik aldatzen ez badinbadira behinik behin.Olariagaren nazionalismoak elementu etafaktore horiek guztiak eta gehiago bildunahi lituzke bere baitan, baina jakinarengainean edo oharkabean estali eta ezkutatuegiten dizkigu de facto gailenduko direnidentitate-elementuak.Jakina, teorian asmoa ideala da, nola ezbada? Baina praktikan ez du deus orekatik.Hain zuzen, egungo nazio-egoeran nagusidiren ideologiak eta hizkuntza-praxiakgailenduko direlako ezinbestezindependentziaren aldeko balizko nazioproiektuarengarapenean.Azken hamarkada luzeetan ez ote gara bahorrexen lekuko izan? Egungo euskararenh e r r i o h i t i k a b i a t u t a e z d a g oindependentziarik eta askatasunikeuskararen herriarentzat, euskaraz bizinahi dugunontzat, hizkuntza eta kulturaarrotzean goxo bizi diren abertzaleentzatez baldin bada.Gure nazionalismo «partzialaren» aldekoborroka antzua eta denbora galtzeEta gauzak errotik aldatzeko, berriz,mundu abertzale zabalak Euskadinbereganatzen dituen ehunka mila botosinboliko horien praxi linguistikoa etakulturala aldatu behar du erabat, baliosinbolikoa izateaz gain praxi-eskakizunerreal eta koherente bat beregana dezanzorioneko «borondate» politikoak.Gainerakoan, hau guztia ez baitas i m u l a k r o b a t b e s t e r i k i z a n g o .Heteronomia nazionala.Joxe Manuel OdriozolaEuskara irakaslea

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaLegearen gerizpeahelburuBerria2012/03/16Ipar Euskal Herrian euskara babestuko duen arau batenbeharra nabarmendu dute Ione Josiek, Paul Bilbaok eta HurGorostiagak«Zerbait mugitzen ari da Ipar EuskalHerrian». Euskarak Iparraldean duenegoera kezkagarritzat badute ere, hizkuntzagutxituen aldeko presioa urratsak egiten aridela eta uzta jasoko duela uste dute IoneJosie Kontseiluko kideak, Hur GorostiagaSeaskako zuzendariak eta Paul BilbaoKontseiluko idazkari nagusiak.Hizkuntza Gutxituen Ituna sinatu bazuenere, Konstituzio Kontseiluak ez zuenizenpetze hori baimendu, baina hor abiatuziren, Josieren arabera, hizkuntza legebaten inguruko proposamenak.Euskararen lege babesa Ipar EuskalHerrian gaiari helduta, mahai inguru bategin zuten atzo Martin Ugalde foroan,kultur parkeko areto nagusian, Andoainen(Gipuzkoa). Orain dela hiru aste egin zutenforoaren azken-aurreko ekitaldia, etaGipuzkoako ahaldun nagusi MartinGaritanok eman zuen orduan hitzaldia.Atzo, Josie, Gorostiaga eta Bilbao izanziren hizlariak, eta luze aritu ziren euskarakIparraldean duen egoeraz. BERRIAkazetako zuzendari Martxelo Otamendikgidatu zuen saioa, eta Txillardegiren hitzakmoldatuta eman zien puntua hizlariei:«Lege babesarekin zail dauka euskarakbizirautea; gabe, ezinezkoa da».Azken bi hamarkadetan euskarak araudianizandako babesaren bilakaeraren errepasoaegin du Josiek. Oroitarazi duenez, hogeiurte dira Frantziako hizkuntza frantsesadela dioen artikulua Konstituzioan txertatuzutela; bi urte geroago, frantsesarenerabilera derrigor egiten duen legea onartuz u ten. 1 9 9 9 an Frantziak E u ro p akoIpar Euskal Herrian eragina duen eta izanduen hizkuntza araudiaren ibilbideaatzeragotik abiatu du Bilbaok; hain zuzen,XVI. mendetik. Haren esanetan, ordukoada gaur egun indarrean dagoen hizkuntzapolitika. Frantsesa lehenesten zuen arau bategin zuen Frantziako erregeak, latinareneragina murrizteko asmoz, eta «albokokaltearen biktima» bilakatu zen euskara.Frantziako Iraultzaren urteei ere egin die soBilbaok, eta datu bat eman du: 1789an 26milioi biztanletik 15 frantsesa ez zen bestehizkuntza batean mintzo ziren. Iraultzarenhastapeneko urteetan frantsesa ez zen

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoahizkuntzetara itzultzen zen legeria berria.Ordea, 1794ko uztailaren 20ko dekretuakerakusten du agintariek jokabidea aldatuzutela, Bilbaoren iritziz. Dekretu horrenarabera, sei hilabeteko espetxe zigorrajasoko zuten idatziz, lanean, txostenetan,epaietan, kontratuetan eta abarretanfrantsesa ez beste hizkuntzaren baterabiltzen zutenek.behar garela, eta hori lege bidez egitenda».EEP Euskararen Erakunde Publikoareneginbeharra jada ez dela nahikoa ereziurtatu du Gorostiagak: «Sabaia jo du.Neutro bihurtu ditu euskararen aurkakoak,eta aldeko, neutro zirenak. Legerik gabe,ezin du indar gehiago egin. Ageriangelditu da borondate hutsa ez delanahikoa». Seaskako zuzendariarenesanetan, iritzia ematetik erabakiakhartzera igaro behar da EEP. Ustehorretakoa da Josie: «Hizkuntza politikaeraginkorra da bertatik kudeatzen dena,eta horrek behar du lehentasuna».ProposamenakEuskal Konfederazioak eta KontseiluakMartxoaren 31rako Baionan deitutakomanifestaldiaren garrantzia nabarmenduGorostiagak. Euskarak Iparraldean biziduen ataka zailaren hainbat adibideaipatuta defendatu du Gorostiagak legebaten beharra; erakunde publikoekikastolei diruz laguntzeko debekua etahezkuntzako baxoa frantsesez egitekobeharra gogorarazi ditu, besteak beste.«Ohartu gara eskaeratik eskaintzara pasatuEuskara babestuko duen lege batek zeinezaugarri izan beharko lituzkeen azaldu duBilbaok. Hiru zutabetan oinarritu dubalizko lege hori: osoa, zehatza etadinamikoa behar du izan. Osoa behar du,hain justu, euskararen normalizazioarenalor guztientzako erantzunak izan behardituelako, Bilbaoren ustez. Zehaztasunarie r e g a r r a n t z i z k o a i r i t z i d i o ,«anbiguotasunak beti jokatzen baituhizkuntza gutxituaren kontra, eta, beraz,zehaztasun maila handi bat normalizazioprozesuarentzako bermea delako». Egoeraaldakorra izango den heinean, arauak eredinamikoa izan behar duela argitu du.Legearen edukiez jardun du Bilbaok, bainabaita euskarak lege horretan izanbeharreko estatus juridikoaz ere. Euskarariberezko izaera aitortu behar zaiolaadierazi du, eta erantsi FrantziakoKonstituzioak dagoeneko aitortzen diolaizaera hori — «eskualdeetako» hizkuntzak«Frantziako ondaretzat» jotzen ditukonstituzioak—. Ofizialtasuna eskatu du

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaBilbaok, hiztunen eskubideak juridikokiaitortzeko urratsa dela uste baitu. Gainera,euskarari lehentasuna eman beharzaiolakoan dago, hizkuntzen artekodesoreka amaitzeko: «Gutxiagotzeprozesuak gertatu direnean, hizkuntzagutxituak lehentasunezko bihurtzeakomenigarria da». Hizkuntza gutxituaezagutzeko betebeharraren alde egin duBilbaok: «Euskaldunen babes gabezia askoamaituko lirateke».Batzeko deiaMartxoaren 31ko Deiadar manifestazioanelkartzera deitu dute Josiek, Gorostiagaketa Bilbaok. Hegoaldeko euskalduneizuzendu zaie Josie: «Denak garaeuskaldunak, eta ofizialtasuna eta euskarazbizitzeko nahia aldarrikatu behar dugu».Bilbaok, berriz, «komunitate gisa aurreegiteko» garaia dela nabarmendu du.Gorostiagak 2009ko Deiadarmanifestazioa izan dugu gogoan —5.000pertsona batu ziren—, eta orduko langag ainditzeko itxaropena azaldu du:«Elkartasun beharrean gaude. Bakoitzakberetik eman behar du euskara bizirikikusteko». Gorostiagak gogogorarazi duagintari askok zin egin dutela dagoenekoeuskara babesteko lege bat indarreanjarriko zutela, eta 31ko martxa«izenpetze» bat izan behar dela esan du.han soilik, hizkuntza gutxituak dituztenFrantziako beste herrialde batzuetara erezabaldu baitute deialdia: HerrialdeKatalanetara, Korsikara, Bretainiara,Okzitaniara eta Alsaziara.Kontseiluak etaEuskal Konfederazioakdiote FrantziakoSenatuko hizkuntzagutxituen legeproposamena, nahikoaez izateaz gain,euskararentzako«atzerapausoa» delaKontseiluak eta Euskal Konfederazioakdiote Frantziako Senatuko hizkuntzagutxituen lege proposamena, nahikoa ezi z a t e a z g a i n , e u s k a r a r e n t z a k o«atzerapausoa» dela. Legea«interpretazioetarako irekia» geratzen delaesan dute, eta horrek neurriak gutxitzekoaukera ematen duela.Deiadar manifestaziora deitu dute hilaren31rakoEuskararen Gizarte ErakundeenKontseiluak eta Euskal KonfederazioakDeiadar manifestaziora deitu dutemartxoaren 31rako, hizkuntza gutxitueneskubideak errespetatzeko eskatzeko.Baionan egingo dute protesta, baina ez

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEuskaltegien alde egiteko,herritarrak protagonistaBerria2012/03/17Euskaltegiek aurrera egiteko giltza gizarteak du, Helios del SantoNafarroako AEK-ko koordinatzailearentzatEz dute izan, ordea, Nafarroako Gobernuarenbabesa, Del Santok adierazi duenez. 2000tik2010era bitarte jasotako diru laguntzenkopuruak %50 behera egin duela salatu duAEK-ko arduradunak. Iaz, 240.000 eurokoaizan zen euskaltegientzako diru saila. «Aurten,%40 egin du behera».«Herritarrak, ikasleak dira gure altxorra».Nafarroako AEK-ko koordinatzaile Helios delSantorenak dira hitzak. Mezu hori bilakatu dueuskaltegiak bere azken kanpainako ardatz.120 talde, 74 irakasle eta 1.300 ikasle dituAEK-k Nafarroan, eta haiek dirakanpainarako egindako bideoko protagonista.Egun bakar batean ateratatako 116argazkitan, AEK-k herrialde horretako 50herritan dituen euskaltegietako irakasleak etaikasleak ageri dira.Gobernuak euskaltegiak ito nahi dituelaohartarazi du AEK-ko arduradunak.Nafarroako agintariek, gainera, helduenalfabetatzerako eta euskalduntzerako inolakoplangintzarik ez dutela salatu du Del Santok.Egoera hori ikusirik, argi du herritarrek dutelaeuskaltegiek aurrera egiteko giltza.Euskaltegiko arduradunak NafarroakoParlamentura joanen dira datorren astean,euskaltegien aldeko kanpainarako egindakoargazkiak alderdi guztiei ematera. Bitartean,elkarretaratzea eginen dute parlamentuarenegoitzaren aurrean.Haien babesa badute euskaltegiek.Kanpainaren aurkezpenean, gainera,Nafarroako Ikastolen Elkarteko zuzendariPello Mariñelarena, Kontseiluko kide IñakiLasarena eta Sortzen Ikasbatuaz-ekoNafarroako koordinatzaile NestorSalaberriarena jaso dute, bertzeak bertze.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaJoxe ManuelOdriozolari erantzunezIritzia2012/03/17Badirudi urteak aurrera joan etaabertzaletasunaren diskurtso berri batartikulatzeko saiakera berria hasi zenetik behineta berriz eztabaida berdinetan kateatzen arigarela. Déjà vu sentsazio etengabea. Izan ere,martxoaren 11n Gara egunkarian 500 urteestrategiarik gabe artikulua plazaratu nuen, etaJoxe Manuel Odriozolak, lau egun beranduago,Nazionalismo linguistikoa izeneko artikulubatean nireari erantzun dio (hortaz, lerrohauekin jarraitu aurretik bi artikuluak irakurtzeagomendatzen dut). Hortik aipatutako sentsazioa.Ez naiz luzatuko, mamira joango naizzuzenean. Odriozolak dio: «Olariagak benetansinesten ote du nazionalismo orekatu etaidealean? Elementu guztiak, euskal hizkuntzaeta kultura barne, modu osagarrian etaaberasgarrian artikulatuko dituen nazionalismobatean?» Erantzuna nire artikuluan bertanaurkitu daiteke: «Independentziak, beraz,helburu politikoa den horrek (estrategikoa dena,nahi bada, sozialismoa lortzeko), motibaziopolitiko guztiak artikulatu behar ditu. Teorian(a), hortaz, independentzia da artikulatzailea,eta motibazioak dira artikulatuak.»Hau da, (1) teorian motibazio guztienartikulatzaile izango den independentismo bateratu behar dela diot. Zergatik? Odriozolakberak ematen du erantzuna artikuluan: «Gukdakigula, klase-arazoa lehenesten duenaknazionalismo soziala eta ekonomikoa aldeztendu oroz gain. Genero-arazoa hobesten duenfeminismoak emakumearen estatusa irauli nahidu bereziki. Lurralde-nazionalismoa lehenestenduenak beste ezeren aurretik nazioaren espaziogeografikoa du xede.Historian oinarritutakonazionalismoak, gurean, nazio modernoarenaurrekari zuzena izan zen NafarroakoErresuma du erreferentzia nagusia egungoegoera nazionala ulertzeko eta lantzeko.Nazionalismo linguistikoa aldezten dugunokeuskararen herria dugu gure jardunarenerreferentzia nagusia, ez ordezkapenak etaasimilazioak larrututako egungo Euskal Herria».Hortaz, ikus daiteke motiboen unibertso osozabala dela abertzaletasuna. Eta, beraz,independentziarako motibazio guzti horiekteoria batean batzea litzateke eraginkorrenamugimendu politiko horrentzat, bere helburupolitikoari begira. Zergatik da beharrezkoateoria hori artikulatzea? Artikuluan bertanematen nuen erantzuna: «Independentismoamugimendu zabala izanik, motiboen unibertsoainfinitua dauka. Hortaz, helburuan koherenteaeta bateratua (independentzia), eta motibazioananitza izan beharko luke». Hau da,Odriozolaren motibazioa eta TafallakoFagorreko langile baten motibazioak berdinakez direlako, besteak beste, behar da

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaabertzaletasunaren motibazio diferenteakbarnebilduko dituen teoria bat gorpuztea(adibide bat besterik ez da, ez bada egokia, bestebat topatu, aldatu eta kitto). Hortaz, Odriozolariez diot arrazoia kentzen, teoria hori «ideala»da, teoria bat den heinean. Ados.Horregatik, ez dut ukatzen errealitatean gauzakoso bestelakoak direnik. Izan ere, teorian baino,(2) praktikan, artikuluan diodan bezala «herribatek garai bakoitzean erabakitzen du zeinmotibaziok hartu behar duen estrategikokilehentasuna eta zein bigarren planoan utzi.Horrek nahitaez dakar estrategikoki praktikanerabakitzea zer diskurtso indartu behar den,aldian aldikoa. Baina eguneroko praktika horriezinbestekoa zaio gaur egun urgentziaz,diskurtso politiko koherente eta egituratu batezjanztea.» Hau da, praktikan beti aldezten damotibazio jakin bat, gure gustukoa izan edo ez.Aurten, agerikoa denez, memoria historikoa(1512ko konkista, Gernikako bonbardaketarenurteurrena…) da motibazio guztien gainetikindar gehien hartzen ari dena, horrekin bateranazionalismo historizistak hartu du pisu gehien(Katalunian, aldiz, nazionalismo ekonomikoakdu indar handien orain).Hori estrategikoki (helburu politikoari begira)onuragarria den edo ez eztabaidatzea litzatekekontua. Hortaz, nik ez dut esaten ze motibazioizan behar den lehena, hori abertzaletasunaosatzen duen unibertsoak erabakitzen duegunez egun, borrokaz borroka. Noski, erabakihori ez da kontsentsu baten bidez hartzen:borroka dialektiko gogor baten ondorio da,korronteen arteko borroka (Nabarralde, LapikoKritikoa, EHE, Gaindegia, Bilgune Feminista…nahi duzuen guztiak jarri); oilar-borroka, nahibada, gehienetan. Odriozolak euskararen aldeegiten du gehienbat, historizistek memoriarenalde, ekologistek borroka ekologistaren alde,sozialistek klaseak deuseztearen alde, feministekparekidetasunaren alde, eta abar, logikoa denez.Badakigu praktikan ezinezkoa dela guztien aldemodu bateratuan egitea, izan ere, praktikan betialdezten da bat edo batzuk, eta ondorioz, bestebatzuk bigarren plano batean uzten. Bainateorian, motibazio guztiak barnebildu ditzakeenartikulazio independentista bat egitea ez daezinezkoa. 500 urte estrategiarik gabeartikuluan horixe besterik ez nuen esaten.Joxe Manuel Odriozolak, bere artikuluan, argieta garbi utzi du beretzat lehen motibazioa(beste guztien gainetik dagoena etabaldintzatzen duena) zein den: euskara.Errespetu osoa merezi dit. Bere arrazoiakdauzka eta artikuluan ederki deskribatzen ditumotibazio hori garrantzitsuetariko egiten dutenarrazoiak (eta noski, gehienbat konpartitzenditut).Motibazioak, ordea, pertsonalak diren heinean,subjektiboak dira, eta, beraz, beste milamotibazio daude abertzaletasunaren baitan:horiek errespetatzen ere jakin behar delairuditzen zait. Izan ere, a priori, zein da bamotibazio garrantzitsuena: langile borroka,borroka linguistikoa, memoria historikoarenaldekoa, borroka ekologista, feminista…?Bakoitzak berearen alde egiten du. Nireartikuluko kritika zera zen: behingoagatik,abertzaletasunaren motibazioen unibertsozabal hori bilduko duen independentismoarenformulazio bat egiteko ordua heldu zaigula.Horixe da, eta besterik ez, artikuluan laburtutaesan nahi nuen guztia.Odriozola kontrakoan tematu arren, esan gabedoa Lapiko Kritikoa kolektiboaren motibaziogarrantzitsuenetarikoa zein den praktikan.Teorian, ordea, beste motibazioak zilegitzat etagarrantzi berdinekotzat jotzen ditugunez,guztiak berdintasunean egongo direnformulazio baten alde egiten segituko dugu.Andoni Olariaga

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaKomunikabideakestrategikoak diraIritzia2012/03/17Aurkeztu berri den V. Inkesta Soziolinguistikotikdatu batek, bederen, kezka handia sortu du:EAEko euskaldunen artean gero eta txikiagoa daetxean euskara erabiltzen dutenen proportzioa,gaur egun %51 izanik. Kezka orokorrago batenbarruan kokatzen da hau, eta honela laburbilliteke: azken hogei urtean euskararen ezagutzak%40 gora egin du, baina erabilerak %4 baino ezdu egin. Desoreka handia da, eta ondo aztertubeharra dago.Hasteko, beste datu batzuek oso bestelako joerakerakusten dizkigute: Inkesta bera hartuz, eremuformaleko erabilerak (administrazioan,esaterako) nabarmen gora egin du hogei urtean;eta etxean bertan ere seme-alabekiko erabilerakgora egin du. Inkestatik at, eskolan gero eta umegehiagok eta Unibertsitatean gero eta ikaslegehiagok euskaraz ikasten dutela badakigu.Beraz, edo erabilerak oso joera kontraesanezkoakditu, edo zerbait ez dugu behar bezalainterpretatzen. Nik bigarren hipotesia hartukodut.Euskararen erabilera neurtzeko erreferentenagusiak Kale Erabileraren Neurketa eta InkestaSoziolinguistikoa dira. Bietan neurtzen dirasoziologian harreman primario eta bigarrendarizenekoetan gertatzendiren elkarrekintzak —lehenakhurkoekin ditugunak dira, bigarrenak rolekdefinitutako pertsonekikoak—: etxean,lagunartean, medikuarenean, eta abarretan;labur esanda, pertsona arteko harremanakbehatzen dira, gehienetan aurrez aurre gertatuaketa batzuetan (gero eta gehiago) tresnateknologikoen bitartez gauzatuak (sakelakoa,sarea, eta abar). Alabaina, gure gizartean geroeta presentzia handiagoa dute harremanhirugarrendarrek eta are laugarrendarrek ere.Hirugarrendarrak interesatzen zaizkit hemen:erakunde bati gutuna igortzen diogunean, edotakomunikabideetatik informazioa zein publizitateajasotzen dugunean gertatzen direnak dira. Gauzajakina da hirugarren mailako harreman horietanere osatzen dela komunitatea—komunitatehandi guztiak—, eta, noski, hizkuntzarenerabilera bat dago bertan. Areago, zenbaitkasutan, harreman hirugarrendar horiekhurkoekiko harremanen ordezko simulatu gisajokatzen dute, eta indar afektiboa hartu.Beraz, euskararen erabilera modu egokian neurtunahi badugu, ezin ditugu bazter batera utzihirugarren mailako harreman horietan gertatzendiren elkarrekintzak. Horrek zera eskatzen du:erabilera kontzeptua berrikustea, eta pertsonaarteko komunikaziokoaz gain erakundeekiko etakomunikabideekiko erabilera ere integratubeharra neurketetan. Eta arlo horretan oso gutxiikertu da hemen.Beste nonbait bai, ikertu da, eta mundukotelebistaren joerak aztertzen duten zenbaitikerlarik «espazio geolinguistikoak» kontzeptua

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaproposatu dute, planetan zehar sakabanatutadauden etorkin eta diasporak satelite bidezko —eta sareko— telebistaren bidez nola lotzen direneta komunitatea nola osatzen duten erakusteko.Horrela, hizkuntzak definitzen du komunikazioespazioa, ez lurraldeak, eta —adibidez— bostkontinentetan sakabanatuta dauden hamarnakamilioi txinarrek topo egiten dute txinerazkotelebista erabiltzean, hirugarren mailakoharreman horien bitartez; hizkuntzakomunitatea,horrela, Txinatik kanpora indartuz.Gaur egungo euskaldunak, gero eta gehiago,munduan sakabanatuta bizi diren txinarrenantzekoak gara: lurralde txikian baina erdararenunibertsoan sakabanatuta bizi gara gu. Eskolasistemari esker, ama hizkuntza erdera zuten geroeta pertsona gehiago euskaldundu dira, etahorrek ekarri du gune erdaldunetan euskaldunenpresentzia nabarmen handitzea. Baina, aldiberean, zera ekarri du: euskaldunen ehunekohandi bat erdaldunen artean bizitzea. Gaurkoeuskalduna ez da familia euskaldun batean etaherri euskaldun batean bizi dena; gehienakfamilia misto eta gune erdaldunetan bizi gara.Duela hogei urte hamar euskaldunetik sei biziziren denak euskaldunak ziren etxeetan; gauregun ordea lau dira horrelako etxeetan, etagainerakoak euskaldun pasibo edotaerdaldunekin bizi dira. Beraz, nolatan egingo dugora etxeko euskararen erabilerak —betiereehunekoez ari garelarik—? Era berean,euskaldunen erdiak euskaldunen tasa %40tikbehera duten herrietan bizi dira. HemenTxillardegi zenak erakutsitakoa gogoratu behardugu: taldeko mintzaideen artean erdaldunbakarra egoteak nabarmen urritzen ditu euskarazegiteko aukerak.H o r t x e k o k a t z e n d a , h a i n z u z e n ,komunikabideen garrantzi estrategikoa. Datuurriak ditugun arren, duela urte batzuk eginikoEuskal nortasuna eta kultura XXI. mendearenhasieran ikerlan oparoak zera erakutsi zuen:euskaldunek euskarazko komunikabideak erabiliegiten dituztela: erdiak baino gehiagok eguneroikusten du euskarazko telebista —gutxi, itxuradenez, eta ez hura bakarrik, baina ikusi—;irratiarekin antzera; eta astero irakurtzen dueuskarazko egunkari, aldizkari, edo antzekorik.Sektoreak eman berri dituen datuen arabera,euskaldunen erdiak baino gehiagok (450.000)kontsumitzen ditu, modu batera edo bestera,euskarazko komunikabideak. Datuak, bistan da,itxaropentsuak dira, kontuan izanik euskara zeintxikia den komunikabideen eremuan.Beraz, ezagutzaren arloan egin diren aurrerapenhandiei segida emateko eta eskolak euskalduntzendituen horiek euskararen komunitateanintegratzeko, estrategikoak dira komunikabideak.Euskaldun sakabanatuak euskarazkokomunikazio espazioan sartzeko bideeraginkorrak eta, horren ondorioz, erabileraareagotzeko tresna paregabeak; baldin etaerabilera kontzeptua orain baino moduzabalagoan ulertzen badugu. KomunikabideekTxillardegik zorrotz aztertutako oztopoa —elebakar erdaldunen presentzia— gainditzendutelako.Horrela ikusirik, pentsatu egin beharko da zerzentzu duen euskararen normalizaziorakoeskolan egin den esfortzu erraldoiak, baldin etaazken urratsa egiten ez bada. Eta azken urratshori —euskaldunberrien integrazioa, azkenbatean— komunikabideen eskutik etor daitekeneurri handi batean; areago —oso garrantzitsua,krisi garai honetan— horrenbesteko esfortzurikgabe. Hortaz, euskarazko komunikabideei dutengarrantzi estrategikoa aintzat hartu, eta eskolasisteman bezala itun bidezko komunikabideensistema bat diseinatzen hasi beharko litzateke,non komunikabide publiko eta pribatuez gain,beren eginkizun sozial bazterrezina eta eskolarenosagarritasuna bermatuko dituztenkomunikabideak tajuz eratuko diren.Josu Amezaga (Nor ikerketa taldea, EHU)

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEuskaraz bizi nahiduen herriaBerria2012/03/18Euskal Herrian Euskaraz-ek deituta, euskaraz bizitzearen aldeko hautuaaldarrikatu dute Donostiako kaleetanHarrotasuna. Euskaldun izatearen harrotasunaeta euskara harro erabiltzearen garrantziaaldarrikatu dute Donostian, Euskaraz BiziEgunaren karietara eginiko manifestazioan.Euskaraz bizitzeko zailtasunak kritikatu dituzte,baina baita gogorarazi ere hizkuntza erabiltzeahautu bat dela: «Txikia izatea ez da eskasa izatea;eman diezaiogun euskarari duen balioa, eta egindezagun segundoro haren alde apustu», adierazidute Euskal Herrian Euskaraz taldeko kideek.Haiek antolatu dute Euskara Bizi Eguna.«Euskaraz bizi nahi duen herriaren erakusleiho»izan zen atzo Donostia. Euskaraz Bizi Egunaospatu zuten atzo Gipuzkoako hiriburuan, EHEEuskal Herrian Euskaraz-en deiarekin bateginda. Hirugarrenez ospatu zuten atzo, 2010eanEtxarri-Aranatzen (Nafarroa) eta iaz Gernikan(Bizkaia) egin eta gero. 11:00etan hasi zirenekitaldiak, eta, eguraldia alde zutela, egitarauanparte hartu zuten haur, gazte eta helduek. Jendedezente elkartu zen goizean hizkuntza jokabideentailerrean eta herri bazkarian, besteak beste.Skakeitan, 3gabe2 eta Betagarri musika taldeekeutsi zioten giroari iluntzera arte, Trinitate plazaneginiko kontzertuan.Manifestazioa izan zen ekitaldi nagusia; 18:30eanabiatu zen, Bulebarretik, eta euskaldun etaeuskaltzale andana batu ziren Euskalduna naizeta harro nago leloaren atzean, haien hizkuntzanbizitzeko eskubidearen alde indarra egiteko.Euskalgintzako eta politikako ordezkari ugariizan ziren manifestazioan. Besteak beste, hauexekparte hartu zuten martxan: Xabier MikelErrekondo Amaiurreko Espainiako Kongresukodiputatuak, Garbiñe Errekondo Gipuzkoako ForuAdministrazioko diputatuak, Joseba Alvarezezker abertzaleko kideak, Paul BilbaoKontseiluko idazkari nagusiak, Garbiñe PetriatiHizkuntza Eskubideen Behatokiko zuzendariaketa Joanmari Larrarte BERRIA Taldekokontseilari ordezkariak. Errekondoren irudiko,euskarak oraindik badu zer berreskuratu, etaherritarrek kalera atera behar dute horiek lortuartean: «Hizkuntza nazionala euskara dugu, etaberme eta eskubide guztiekin behar dugu».Herritarrek gogoz hauspotu zuten euskarazbizitzearen aldarria, haizeak gogor jo baitzuen

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaibilbide osoan zehar. Euria ere lagun izan zutentarte askotan, baina eguraldiak ez zuen inoraterpera eraman; manifestazio luzea osatu zutenherritarrek. Esaterako, manifestazioaren buruaBulebarreko kioskora ailegatzen ari zela, SantaKatalinako zubi parean ziren martxari amaieraematen ziotenak. 600 metro pasatxoko tartea dahori. Euskal Herrian Euskaraz-eko banderaugarik jarri zioten kolorea manifestazioari, etamusikak eta herritarren deiadarrek doinua.Donostia, Lizarra, Iparraldea, Nafarroa eta besteleku ugari euskaldunak direla gogorarazi zuten,eta euskararik gabe Euskal Herririk ez delaizango oihukatu.Guk euskaraz kantua abestu zutenmanifestazioaren burukoek, eta festa giroan eginzuten bidea atzetik zihoazenek. Hasi eta 45 batminutura iritsi zen manifestazioaren buruaabiapuntura, Donostiako erdiguneko kalenagusiak gurutzatu eta gero. Txalaparta doinuekeman zieten ongietorria manifestariei kioskoan.Hasi bezala amaitu zuten protesta: giroapartarekin.EHEko kide Igone Lamarainek, UnaiLarreategik, Izarne Zelaiak eta Ametz deMiguelek irakurri zuten protesta amaierakoadierazpena. Duela bi hilabete zendutako JoseLuis Alvarez Enparantza Txillardegi idazle etaeuskaltzalea oroitu zuen Lamarainek: «Gureartean oso present jarraitzen dute hark eta harkutzitako ekarpen guztiek». 2011ko otsaileanBERRIAk Txillardegiri eginiko elkarrizketabatean esandakoa —«Estatu batekin, agian,euskara ez da salbatuko; baina estaturik gabe ziurezetz»— izan zuen ahotan Lamarainek: «Argizeukan bere lurraldean beharrezkoa ez denhizkuntza oro desagertu egiten dela eta hori ezgertatzeko euskarak lehentasunezko estatusabehar duela bere lurralde osoan». Haren iritziz,hizkuntza bat babesteko beharrezkoak direnlegeez eta haren ospeaz lortuko du euskaraklehentasuna.«Eguneroko borroka»Estatus hori erdiesteko herrialde burujabe batizatearen beharra adierazi zuen Lamarainek,uste baitu Espainiak eta Frantziak ez diotelalehentasuna izateko aukera ematen euskarari:«Euskararen beharrezkotasuna ukatzen dutenlegeek hizkuntzaren desagerpena daramate».Nolanahi ere, burujabetzaren zain ez egoteko,menpeko jarrerak gainditzeko eta euskararilehentasuna emateko eskatu zuen Lamarainek:«Egitea eta eragitea, hori dagokigu euskaldunoi.Euskaraz bizitzeko hautua egin behar dugu. Etaingurukoek ere hautu hori egiteko eragin behardugu». De Miguelek, berriz, ezinbesteko iritzi diohizkuntza politika eraginkor bat indarreanjartzeari, baina herritarren jokabidearengarrantzia nabarmendu du.Euskara erabiliz gizartean eragitea da, hainzuzen, EHEk herritarrei eskatutakoa. Inguruareneraginez erdaraz hitz egitera pasatu beharrean,Zelaiak nahiago du ingurua euskaldundu: «Gurehitzen ekintzaz kutsa dezagun jendea, herri txikihonetako azken biztanleak ere euskarabeharrezko, ezinbesteko dugula sentitu arte».Horretarako, beharrezkoa da, De Miguelenhitzetan, konplexuak alboratu eta euskaraz harroegitea. Euskaraz egitea hautu bat, «egunerokoborroka» dela uste du Lamarainek, baina erantsidu gehiago izan behar dutela euskaraz bizitzekonahiak eta horri jartzen zaizkion trabakgainditzeko ausardiak eta harrotasunak.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaKonplexurik gabearitzekoBerria2012/03/18Edonon eta edonorekin euskaraz hitz egin eta gaizki ez sentitzeko hainbataholku jaso dituzte hizkuntza jokabideen tailerrean aritu direnek.Taberna batera sartu, zerbitzariak euskaldunitxurarik ez duelako tragoa gaztelaniaz eskatu,eta hark euskaraz erantzun. Edo euskarazeskatu, eta hark ulertzen ez duelako gaztelaniazeskatu behar, berriz. Eta gaizki sentitu.Horrelako egoerak ohikoak dira euskal hiztunenegunerokoan. Euskal hiztunenean etagainontzeko hizkuntza gutxituetakoenean.Frustrazioa, lotsa, etsipena, haserrea eragitenduten egoerak dira.Baina errazago gaindi daitezke, nola jokatujakinez gero. Juanjo Ruiz Emun hizkuntzazerbitzuetako langileak hainbat aholku emanzizkien atzo Donostiako San Telmo museoraTELP hizkuntza jokabideen tailerrari buruzkohitzaldia entzutera joan zirenei.Valentzian eta katalan hiztunentzat sortu zutenTELP tailerra, eta, 2007az geroztik, harenegokitzapen bat eskaintzen du Emunek. Hamarorduko tailer hori euskaraz egiteko gogoa dutenhiztun kontzientziadunentzat da, euskaraz bizinahi baina zailtasunak dituztenentzat. Ruizekazaldu zuen hiztun bakoitzari berea egin etadefendatzeko baliabideak eskaintzen dizkiotelatailer horretan, besteekiko errespeturik galdugabe.Emuneko langilearen arabera, tailerrean ez duteikuspegi ideologikorik eta historikorik lantzen;hiztunen psikologia ulertzen saiatzen dira, etaegoera jakinetan aurrera ateratzeko trebatzendituzte. Hainbat adibide jarri zituen Ruizek.Zigorraren eta sariaren kontuaz jardun zuen.Kontatu zuen, 1960ko hamarkadan, eskolaneuskaraz hitz egiten zuten haurrei eraztun batjartzen zietela irakasleek eta egunaren bukaeraneraztuna jantzita zeukanak zigor fisiko gogorrajasotzen zuela.Eta Telefonicako langile bati espedienteazabaldu ziotela lantokian euskaraz egiteagatik.Eta ama bati 500 pezetako isuna jarri ziotelasemeari kalean Jontxu deitzeagatik, Juanitodeitu beharrean. Adibide horiekin guztiekin,euskara zigor bidez isildua izan dela erakutsinahi izan zuen Ruizek. «Eta aurrekoek jasotakokultura hori hor gelditzen da; maila

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoapsikologikoan eragin egiten digu, nahiz eta gaureuskaraz hitz egiteagatik ez gaituzten moduhorretan zigortzen. Gizakiak gara, eta gizakiokegoera deserosoak saihestera jotzen dugu».Eredu izatearen eta imitazioaren garrantziazere mintzatu zen. Ruizek uste du norbanakobakoitza eredu dela bere esparruan eta euskarariematen dion trataerak eragina duelaingurukoengan. «Askok euskaraz egiten dietehaurrei, eta gaztelaniaz bikotekideari etalagunei. Umeek hori ikusi egiten dute; konturatuegiten dira, eta gauza bera egien dute, umeakbaitira, ez inozoak», azaldu zuen.Horregatik, nonahi eta edonorekin euskarazegitea defendatu zuen Ruizek, baita horipraktikan jartzeko zenbait aholku eman ere.Lehendabizikoa, beti euskaraz hastea,mintzalaguna edozein dela ere, aurreiritzirikgabe, arraza, kolore eta itxura guztietakoeuskaldunak daudelako. «Aurreiritziak geukjartzen ditugun mugak baitira. Lagunak berakesango digu nora arte jarrai dezakegun».SOS euskarazko bikoizketa!Gure umetako Bugs Bunny, Tom eta Jerry, Vicky bikingoa eta Yoggi euskaldun bihurtu zizkigun. Etadragoi bola bila ipini, inguruko erdaldunek usaina ere hartu aurretik. Dallasko gaiztorik zitalenakzer-nori-norka jarri zizkigun. Detektibe istorioek euskaraz ez zutela xarmarik galtzen ikusarazi zigun,Magnum lotsabakoari esker. Hori dena eta gehiago egin du euskal bikoizketak: mundu zabalekomilaka espezie bizidun izendatu ditu, zientzia eta teknologia arloak jorratu, era guztietako kirolenberri eman, arteaz eta historiaz aritu da...Dela dokumentaletan, dela fikziozko lanetan, euskarazko bikoizketak lan eskerga (eta kasu askotaneskerbakoa) egin du mundu zabala geureganatzeko. Arian-arian, arlo honetan diharduten itzultzaile,egokitzaile eta bikoizleen lanak aurrerapauso sendoak egin ditu, eta erakutsi digu gustuko produktuagustuz bikoiztuta gustura ikusten dela.Ez da jende guztia iritzi horretakoa, badakigu. Zalantzabakoa da, ordea, euskarazko bikoizketakfuntsezko zeregina duela gure unibertsoan bestela heldu ezineko hutsuneak betetzen. Jarraitu ahalizango du, baina? Euskarazko bikoiztetxeak larri dabiltza. Sortu zirenetik, ETB izan dute bezeronagusia. Baina badirudi zutabe horrek ez diela gehiago eutsi behar. Krisia dela edo programatzaileenirizpideak direla, lanez urri dabiltza. Larri. Urte asko behar izan dira euskal bikoizketaren sareaehuntzeko. Ez dadila artazi kolpe batez betiko deseginda gelditu.Iratxe Goikoetxea. ETBko Euskara Saileko bost lagunen izenean.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoamartxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaHerritarrek euskara hutsezegin ahal izango duteBerria2012/03/21Errenta aitorpenaren kanpaina baliatuz, diputazioarekinharremana euskara hutsez izan nahi dutenen erroldaegiten hasiko dira«Egin nahi duguna PSE-EEk eta PPk leporatzendigutenaren justu kontrakoa da. Guk ez dugu inorbaztertu nahi, baizik eta gurekin harremanaeuskara hutsez izan nahi dutenei horretarakoaukera eman. Egun, kasu askotan, hori ez daposible, eta, alde horretatik, euskaldunak daudebaztertuta. Hau ez da gazteleraz hitz egitendutenen aurkako mehatxu bat». ZigorEtxeburuaren hitzak dira, Gipuzkoako ForuAldundiko Euskara zuzendariarenak.Aldundiarekin harremana euskara hutsez izannahi duten norbanako, erakunde publiko etaenpresen errolda osatzeko egitasmoak aurrerajarraitzen duela azaldu du. Errenta aitorpenarenkanpaina aprobetxatuz hasiko dira errolda horiosatzen. «Beldurrak, kezkak eta zalantzak» aldebatera uzteko eskatu die Etxeburuak herritarrei.«Egunerokoan euskaraz bizi nahi dutenek emandezatela pausoa. Guk erraztasun guztiak emangodizkiegu». Euskararen normalizaziorako halakoekinaldiek duten garrantzia nabarmendu du.«Euskara prestigiatzeko balio dute, etalehentasuna emateko».Egitasmoari buruzko argibideak emango ditugaur batzar nagusietan Etxeburuak. PSE-EEkeskatuta egingo du agerraldia. Errolda egungoforu gobernuak egingo duen arren, Etxeburuakgogorarazi du aurreko gobernuak onartutakohizkuntz ofizialen erabilera arautzeko dekretuanjasotzen zela egitasmoa. «Gure asmoa ere horiegitea zen, eta, horregatik, aurrera eramangodugu egitasmoa». Beste eremu batzuetan ere horiegitea eragin nahi dute. «Ea justizian eta lanmunduan, adibidez, urratsak egiten dituzten bidehorretan».Errenta aitorpenaren kanpaina baliatuko duteerrolda egiteko. Beraz, OgasunDepartamentuarekin landuko du EuskaraZuzendaritzak errolda egiteko lehen fase hori.«Errentaren kanpainarekin 400.000gipuzkoarrengana iristea lortzen du aldundiak, etakolpe batean jende askoren erantzuna jasotzekomodua emango digu». Zergadunei Ogasunarekinharremana euskaraz izan nahi duten galdetuko

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoadiete, eta aldundiak erantzun hori aprobetxatukodu beste sailetara ere zabaltzeko. Azken batean,aldundiarekin dituzten harreman guztiakeuskaraz izateko. «Betiere herritarrei baimenaeskatuta eta Datuen Babeserako Legeaerrespetatuta egingo dugu».Behin baietza jasota, datu baseetan aldaketakegingo dituzte, euskara hutsezko harremanahasteko. «Apur bat kostako zaigu egokitzapenhoriek egitea, baina espero dugu uda osterakodena egokitua izatea», azaldu du Etxeburuak.Herritarrei ez ezik, erakundeei ere dei egin dietealdundiarekin harremana euskara hutsez izatera.«Eredu izan daitezela, eta, bide batez, animaditzatela herritarrak urratsa egitera».Aurreikuspenik ezBi zailtasun izango dituzte errolda osatzekoorduan, Etxeburuak azaldu duenez. Batetik,informazio hori integratzeko egokitzapeninformatikoak egin beharko dituztedepartamentuetako datu baseetan. Bestetik,errenta aitorpena egiteko aurrelikidazio ereduaaukeratzen dutenen kasuan, ezingo dutebermatu erantzuna ematen duena zergaduna oteden. «Askotan, aurrelikidazoa zergadunarensenide batek egiten du.Beraz, ezin dugu bermatu erantzuna harkematen duenik». 240.000 gipuzkoar ingurukaukeratzen dute aurrelikidazio eredua errentaaitorpena egiteko. «Horiei eskatuko dieguharremana euskara hutsez nahi badutebertaratzeko Ogasun Departamentuaren bulegobatera eta han egiteko eskaria. Dena den,saiatuko gara etorkizunera begiraaurrelikidazioaren aukera hobetzen, eredu horisustatu nahi baitu aldundiak». Errentaaitorpenera itxaron gabe, herritarrek egindezakete jadanik errolda horretan sartzekoeskaria.Ez dute aurreikuspenik egin, baina herritarrenerdiek harremana euskaraz izatea eskatukobalute emaitza oso ona izango litzatekeela iritzidio Etxeburuak. Pausoa emateko eskatu die.«Badakit egunerokoan euskaraz bizi arrenbatzuek nahiago dutela halako harremanakgaztelaniaz izan. Baina beldurrak eta usteak aldebatera uzteko eskatuko nieke. Dituzten zalantzaguztiak argitzen lagunduko diegu. Gainera,askotan gaztelaniaz ere kosta egiten zaizkiehalako harremanak. Beraz, egin dezatelaeuskaraz».Egitasmoak euskararen normalizazioa sustatzenlagunduko duela ziur da Etxeburua. «Besteesparru guztietan bezala, egin ahala ohitzenjoango da jendea. Beraz, administrazioanerabiltzen den terminologia ez zaie egingohorren arrotza. Pixkanaka, gainera, terminologiaere garatzen eta ulergarriago egiten joango da.Azken urteetan aurrerapauso nabarmenakeman dira alor horretan. Bidea ekinez egiten da,eta horretan jarraitu behar dugu».Jasotako kritikei ere erantzun die Etxeburuak. Izanere, Gipuzkoako Batzar Nagusietako PSE-EEkoeta PPko bozeramaileen arabera, ekimena«baztertzailea» da, eta gaztelera hitz egiten dutenakzigortzea baino ez du helburu. «PSE-EEk, batezere, oso gogor egin du egitasmoaren kontra, eta

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoauste dugu oso joko arriskutsuan sartzen ari dela.Izan ere, bazka ematen ari zaio euskararen aurkadagoen jende multzo bakan horri».Gainera, argi utzi du erroldaren atzean ezdagoela beste inolako asmorik. «Helburuabakarra da: herritarrek administrazioarekineuskarazko harremana izateko duten eskubideabermatzea. Hori besterik ez».parekidetasuna lortzeko, emakumeei lehentasunaematen zaie hainbat esparrutan. Ikusgarri izateasustatzen da. Berdin egin behar da euskararekin.Genero gaietan hori egitea ez du inork zalantzanjartzen, baina euskara kontuekin egitea bai. Horida kezkagarriena».Etxeburuak gogorarazi du azken urteetanatzerapausoak eman direla arlo horretan, EuskoJaurlaritzak hartutako hainbat neurrirenondorioz. Hori dela eta, beharrezkoa ikusten duneurriak kontrako noranzkoan hartzea.«Herritarrei aukerak eta erraztasunak emanbehar dizkiegu egunerokoan euskaraz bizitzeko.Erakunde publikoek dugun ardura bat da hori».Etxeburuak argi du zein den etorkizunerakogakoa. «Euskarari lehentasuna eman behar zaio,bestela ezinezkoa izango da beste bi hizkuntzaofizialen mailara iristea. Are gehiago, kostaegingo zaio bizirik irautea». Generoberdintasuna sustatzeko politikak jarri ditu eginbeharrekoaren adibide gisa. «Genero artekoBadakigu euskarazAriketa praktikoa egitea nahikoa da. Azterketa edo inkestarik egin gabe. Euskaraz gutxi edo apenas hitzegiten den eremu batera joan eta galdetu zerbait eskola adinean dagoen neska edo mutil bati. Euskaraz.Nahiko genuke haren erantzuna euskara txukunean jasotzea, baina —sarritan— saiatu bai, baina ezinean,gaztelaniara joko du azkenean. Nahiz eta ikasketak euskaraz egiten dituen. D ereduan edo B-n. Zoritxarrez,Euskal Autonomia Erkidegoan oraindik ez da lortu gazte gehienak euskaraz egoki aritzea, nahiz eta urteakdiren egungo hezkuntza sistema ezarri eta gehientsuenek hori izan eskolako hizkuntza nagusia.Hizkuntzak bultzatzen diren gizarte honetan, ordea, ikasketen erdia euskaraz egin izana nahikoa izango daaurrerantzean zenbait lanpostutara aurkezteko. Ez da bestelako gaitasun titulurik eskatuko. Normalizazioprozesuan kokatu du Jaurlaritzak erabakia, baina ondorioa bestelakoa izango da: aurrerantzean inork ez duerakutsi beharko hizkuntza menderatzen duela. Gainditutako materia izango da.Mikel Lizarralde

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaBi eleko eskola publikoak5.000 ikasle ukanen dituEuskaraz ikasten duten ikasleen kopuruak gora eginen dueredu publikoan, pribatuan zein Seaskaren ereduanBerria2012/03/21Ipar Euskal Herriko bi eleko eskolapublikoak 5.000 ikasleren heina gaindituduela jakinarazi du Frantxua Maitia EEPE u s k a r a r e n E r a k u n d e P u b l i k o k opresidenteak. Eredu publikoak ez ezik,pribatuak eta Seaskaren murgiltze ereduakere gorakada nabarmena izan dute.EEP sortu zenetik aitzinamendu nabarmenaegon dela adierazi du Maitiak, eta azaldugaur egun eskolen erdiek bi eleko hezkuntzaeskaintzen dutela eta ikasleen herenak aridirela sistema horretan ikasten.Bi eleko sistema publikoan ez ezik, eskolapribatu katolikoan eta Seaskan ere gero etahaur gehiago ari dira euskaraz ikasten.Bigarren mailaHeldu den eskola sartzean plantan ezarrikodute bi eleko eskaintza Zuberoan etaNafarroa Beherean, Atharratze etaDonapaleuko ikastetxe publikoetan, hainzuzen ere.Gisa berean, Baionako Paul Vert lizeoan bieleko eskaintza eginen dute lanbideheziketan. Lehen mailari dagokionez,irekitzeak Lapurdin, Milafrangan etaAngelun izanen dira.Neguko izen emateen arabera, heldu deneskola sartzean 5.056 ikasle igurikatzendituzte bi eleko eskola publikoan, iaz 4.781ikasle zirelarik. Eskola pribatu katolikoan,2.100 ikasle izanen dira, iaz baino ehunikasle gehiago.Seaskak azken urteotako hazkundeerritmoari eutsiko dio, eta 2.100 ikaslebaino gehiago bilduko ditu lehen mailan,iaz baino 150 gehiago.Hazkunde ofiziala hori baldin bada ere,errealitatean handiagoa izanen da,Akademia Ikuskaritzak ez baititu kontuanhartzen Seaskan eskolatuak dauden 2 urtekohaurrak.Ama eskolei dagokienez, esperimentaziogisa euskara hutsezko eskola osatuko duteMiarritzen. Gelan euskara erabiliko dutehaurrek, baina ez da eskaintza horibermatzen gelaz kanpoko zerbitzuetan.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaartean, baina badakigu anitz gelditzen delaegiteko».Hala ere, orain arte egindako bideagoraipatu du Maitiak, EEP sortu zenetikizandako bilakaeraren bilduma eginez.Etorkizuneko erronkak izendatu ditu MaxBrisson EEPko presidente ohiak. Leheniketa behin, bigarren mailako eskaintzazabaltzea.Gaur egun Historia-Geografia eta Euskarabera baino ez dira euskaraz ikasten.Oren parekotasunetik urruti da errealitatea.Gisa berean, EEPren sorreran indarreanjarri zen eskariaren araberako eredua aldatueta eskaintzaren araberakoa zabaldu behardela uste du Brissonek. «2004ko protokoloaberriz aztertu behar da, eta gure lanaeskaintza orokortzera bideratu».Garrantzi handiko urratsa delanabarmendu du EEPk. Izan ere, Frantziakez zuen onartzen euskara izatea ikasgelakohizkuntza bakarra.Salbuespenak onartzen dituen«esperimentazio» ereduan bermaturik, ildohori Miarritzen irekitzea lortu dute, helduden eskola sartzetik hasita. Estatuakesperimentazio hori bermatuko duela dioAkademia Ikuskaritzak.Hezkuntza sistema kuantitatiboki bizikiaitzinatu dela nabarmendu du Brissonek.Egitura hori eraginkorra bihurtzeko aldekualitatiboan urratsak egin behar direlaazpimarratu du, eta prozedura horretanaitzinatu ahal izateko eragile guztiekgogoetak bultzatu beharko dituztelagaineratu du.Bi eleko eskola eta gelak irekitzea gero eta«zailagoa» dela onartu du Maitiak. Bi elekoeredurako urratsa egin nahi zuten eskolagehienek egin dute bide hori.Hemendik aitzina dagoen erronkagogorragoa izanen dela aitortu du.«Menturaz, lanik errazena egin dugu orain

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaDeiadarrari sostenguaadierazi dio LabazeekManifestaziorako deia berretsi dute Euskal Konfederazioak etaKontseiluak; han izanen da Frantxua Maitia ereBerria2012/03/23Georges Labazee Pirinio Atlantikoetakopresidenteak sostengua eman die martxoaren31n hizkuntza gutxituen ofizialtasuna eta legebermea eskatuko duten manifestazioei.Labazeek Kontseilu Nagusiak euskara etaokzitaniera garatzeko egindako lanaazpimarratu du.Azaldu du antolatzaileek ofizialtasuna eta legebermea eskatzen dutela, ekinbide horrisostengua adierazi nahi izan dio. «Plazerhandiz erraten dizuet Tolosako [Okzitania]eta Baionako manifestazioak sostengatzenditudala», erran du Kontseilu Nagusiarenosoko biltzarrean.joateko eskatu dute, Bilbon egindakoagerraldian.Gure hizkuntzak, eskubide bat, lege batizango da manifestazioaren leloa. FrantziakoEstatuan onarpenik ez duten beste hizkuntzenaldeko mobilizazioak ere izanen diraKemperen, Perpinyanen, Aiacciun, Tolosaneta Estrasburgon.Frantxua Maitia Euskararen ErakundePublikoko presidenteak ere jakinarazi dumartxoaren 31n Deiadarrean izanen dela.«Erakunde publiko bateko funtziotik ezin duthorrelako deirik egin, baina, militantemoduan, Baionan izanen naiz, euskarak legegeriza behar duelako».Gogorarazi du manifestazio horren eskutikeztabaida zabalagoa dela pausatzen gizartean,alegia, eskualdeetako edo eremu urrikohizkuntzen Europako Gutuna berrestea, legeproposamen egokia prestatzea eta bozkatzeaparlamentuan.Bilbon ere, deiaEuskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluaketa Euskal Konfederazioak Deiadarrera«Frantziako Estatuak, mendeetan, eremuurriko hizkuntzen kontrako politika aplikatu

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaizan du, eta egun ere halaxe egiten du, nahizeta hizkuntza horien hiztun komunitateenmobilizazioen bitartez tokian tokiko aldekoneurri edo politika batzuk abian jarri diren»,adierazi du Paul Bilbaok, Kontseiluko idazkarinagusiak.bestetik, martxan jarriak diren hizkuntzapolitika publikoak eragingarriak izateko.Bilduk bere egin du Deiadarrerako gomita,eta Baionara joateko deia egin die euskalherritarrei.«Euskaldunon hizkuntz eskubideak onartzekoeta bermatzeko ordua da; baina ez bakarrikhori, hizkuntza politika publikoak aldatubehar dira eraginkorrak izan daitezen,hizkuntzen etorkizuna berma dezaten»,adierazi du Bilduk, euskararen ofizialtasunaaldarrikatuz.Bilbaoren ustez, euskararen estatusa bermatuaegon beharko luke. «Berezko hizkuntzak bereherrian behar duena eta inguruko hizkuntzaegonkortuek duten berbera».Gaineratu du Frantziako Estatuan hizkuntzeskubideei bultzada nabarmena ematekop a r a d a d i r e l a m a r t x o a r e n 3 1 k omanifestazioak.Azpimarratu du euskara berezkoa dela berelurraldean; beraz, ofiziala izan behar duela,lehentasunezkoa eta ezagutu beharrekoa.Ipar Euskal Herrian euskara hizkuntzaofiziala izan dadin aldarrikatu duteKontseiluak eta Euskal Konfederazioak,alegia, balio juridikoa izatea eta arlo guzietanerabilia eta garatua izatea.Frantziak eskualdeetako edo eremu urrikohizkuntzen Europako Gutuna berrets dezalaeskatzen dute, euskara eta eremu urrikohizkuntzak eremu publikoan ofizialki aitortuakizan daitezen.Azkenik, hizkuntzen lege egoki bat bozkatuaeta aplikatua izatea galdegin dute: aldebatetik, lurralde hizkuntzetako hiztunenhizkuntz eskubideak onartzeko etabakoitzaren betebeharrak finkatzeko; eta,

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaIkasketen arabera euskaragaitasuna aitortzenBerria2012/03/24Eskolan ikasgaien erdiak euskaraz egin dituztenei ez diete euskaratitulua eskatuko erakundeetan jardun ahal izatekoIragarritako dekretua prest du dagoeneko EuskoJaurlaritzak: eskolan erdia edo gehiago euskarazegin dutenei ez die euskara gaitasunari buruzkotitulurik eskatuko. Egindako ikasketen araberaaitortuko die jakite maila bat edo beste. Apiriletikaurrera hasiko dira salbuespen horiek egiten.Apirilaren 3an onartuko dute dekretua gobernukontseiluan, baina, planak «jakin-mina» sortuduelakoan, atzo eman zuten horren berri IsabelZelaa Hezkuntza sailburuak eta Blanca UrgellKulturakoak. Apirilean jarriko dute indarreandekretua, baina izango du eragina ikasketaklehenago amaitu zituztenentzat ere: 2008koapirilaz geroztik lortutako tituluek balioko duteeuskara gaitasunak aitortzeko. Erakundeetanizango du balioa neurriak: hots, lan eskaintzetaneta horrelakoetan, gaitasun titulurik ez dieteeskatuko hautagaiei, betiere egindako ikasketakaski badira eskatutako euskara maila ziurtatzeko.Lau maila dituzte euskara tituluek: B1, B2, C1 etaC2. Egindako ikasketen arabera onartuko dutebakoitza; oinarrizko ikasketekin B1, BatxilergoanB2, eta unibertsitatean C1 eta C2. Tituluak ezdituzte emango, baizik eta ez eskatuadministrazioan. «Salbuestea da xedea, euskaratituluek meritu gisa jokatzen dutenean edoezinbestekoak direnean», esan du Zelaak.Azterketetara aurkeztu beharra kenduko diete,beraz, erdia edo gehiago euskaraz ikasi dutenei.«Dekretuak sekulako aurrerapausoa ekarriko dueuskararen normalizazio prozesuan», adierazi dusailburuak. Beste herrialdeetan egiten delanabarmendu du, eta adostasun zabala lortuduela Jaurlaritzaren egitasmoak. Euskaragaitasunak onartzerakoan «tentuz» arituko direlaesan du Zelaak: «Badakigu zein den egoerasoziolinguistikoa. Badakigu egoera ez dagoelanormalizatuta. Horregatik, ez da onarpenunibertsala; ikasketen araberakoa da».Jaurlaritzak uste du ez dagoela arriskurik euskarazmaila kaskarra dutenei maila aitortzeko. Urgellsailburuak honela adierazi du: «Logika aplikatzeada: euskaraz ikasi duzu; beraz, euskaraz badakizu,eta ez duzu egiaztatu behar». Kulturasailburuaren hitzetan, eskoletan euskaraindartzeko «akuilu» izango da dekretua. Besteneurri bat iragarri du: euskara tituluen zerrendabateratu bat osatuko du Jaurlaritzak. Barreiatutadaude gaur egun.BaliozkotzeakTITULUA ETA MAILA• B1. DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzakoedo Erdi Mailako Lanbide Heziketako titulua.• B2. Batxilergoko edo Goi Mailako LanbideHeziketako titulua.• C1. Karrera osoa euskaraz eginda, edo ikasgaibatzuk euskaraz egin eta euskara eskolak emandaedo ikasketa amaierako proiektua euskarazeginda.• C2. Tesia euskaraz eginda, edo Euskal Filologiaedo Itzulpen eta Interpretazioa eginda.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaFeminismoak euskalgintzariEuskalgintzak badu zer ikasia feminismotik; eta alderantziz.Hala iruditzen zaio Mari Luz Estebani; elkarrengandik ikastekogonbita egin die Udaltop jardunaldietan elkartu direnei.Berria2012/03/24Elkarren alboan egon bai, baina elkarrenberririk izan ez. Sarri gertatzen da herrimugimenduen artean. Erreferentziakerrazago bilatzen dira nazioartean, etxeondoan baino, Mari Luz EstebanAntropologian doktore eta feministakdioenez. «Normalean, feminismoangaudenok ez diegu begiratzen alboandauden beste gizarte mugimenduei.Zergatik? Jokabide horrek mugatu egitengaitu politikoki, sozialki eta teorikoki». Eta,alderantziz, zenbat begiratzen dioe u s k a l g i n t z a k f e m i n i s m o a r i ?Elkarrengandik ikasteko gonbita egin dieMari Luz Estebanek udaletako euskarateknikariei. Udaltop jardunaldiak egindituzte Lasarte-Orian (Gipuzkoa), atzo etaherenegun, eta euskalgintzak feminismotikikas dezakeenaz proposamen «xume»batzuk plazaratu ditu Estebanek.Jabekuntza dinamikaren eskutik etorri dirafeminismoaren praktika «interesgarrienak»azken hamarkadan, Estebanen u s t e z .Jabekuntza «kontzientzia eta parte hartzepolitikoari astindu bat emateko modua»dela zehaztu du, definizioa emanda:«Pertsonek bizi hautaketa estrategikoakegiteko duten gaitasuna handitzea etae k i n t z a r a k o g a i t a s u n a h a n d i t z e a » .Norbanakoak eta taldeak aldatzeko ahaladakar praktika horrek. Eta, euskalgintzanere, bide berriak urratzeko balio dezakeelasinistuta dago Esteban.Jabenkuntzaren garrantziaz ohartarazteko,botereaz gogoeta egin du, Michel Fucaulteta Antonio Gramsci pentsalarien eskutik.«Oso modu bertikalean ulertu duguboterea. Baina boterea horizontala da.Guztiok gaude botere posizio batean. Etaaldakorra da posizio hori». Mendekotasunegoerek, bestalde, ez dutela pertsonaerabat mugatzen zehaztu du: «Jende guztiada agentea. Edozein egoeratan dagoela ere,pertsona batek aukera du gauzak egiteko».Gaitasun hori esnaraztea da jabekuntzapraktiken eta eskolen zeregina: botereaeskuratzea. Boterea, ez inor menpeanhartzeko, baizik eta eraldatzeko. Etaemakumeentzako balio duenakeuskaldunentzako ere balio duela uste duEstebanek, hala esan die euskarateknikariei.Ikuspegi horrek irakurketa teorikoaaldatzen duela eta, aldi berean, praktikapolitikoa eraldatzen duela zehaztu du.«Agentzia hartu behar da kontuan».

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEkintzarako ahalmena da agentzia,Estebanen hiztegian, eta agenteen edosubjektuen boterean eta aldaketarakogaitasunean jarri behar da arreta, harenhitzetan. Baina feminismoa etaeuskalgintza, gaitasun eta praxi horietanbaino gehiago, «biktimismoan» oinarritudirela iruditzen zaio. Eta ikuspegi horrekibilbide motza duela: «Pertsonakbiktimatzat hartzen baditugu, kentzendiegu ekintzarako gaitasuna».Praxiari eta gorputzari arreta«Uste dut gehiegi erreparatzen diogulaeskubideen urraketari eta gutxiegijabekuntzari». Herri mugimenduekdiskurtsoei arreta handia jartzen dietelaadierazi du Estebanek, baina praktikarikasu gehiago egin behar zaiola ohartarazidu. Eta bide berri bat proposatu duhorretarako: gorputzari eta emozioeijarraitzea. «Haragia gara. Eta aintzathartu behar dugu hori». Gorputza etagogoa banatu egiten direla baina ez lukeelahala behar iruditzen zaio Estebani.Pentsatzeko gaia eman die teknikariei:«Euskaltzaletzea ez da, bakarrik, diskurtsobat ikastea».Feminista edo euskaltzale bihurtzekopertsona bakoitzak zer bide egiten duenaztertzeari arreta jarri behar zaiolazehaztu du: «Euskaltzaletzea ez da,bakarrik, diskurtso bat bereganatzea».Ezaugarri fisikoak, emozionalak etakognitiboak nahasten dira prozesuhorietan, eta kontraesanez beteak daude.Feminismoak gorputzean oinarritutakopraxia garatu du, euskalgintzarentzat ereinteresgarri izan daitekeena, Estebanenustez: «Gorputzari eta emozioei arretajarrita, korapilo asko aska ditzakegu.Pentsa dezagun zer egin gorputzekin».Feminismoaren ezintasun batzuk ere jarrid i t u m a h a i g a i n e a n E s t e b a n e k ,euskalgintzarentzat baliagarri izandaitezkeelakoan: «Legeak aldatzeari begiraaritu gara. Baina legeek mugak dituzte».B e s t a l d e, f e m i n i s m o a t e s t u i n g u r u«paradoxikoan» bizi dela seinalatu du:«Berdintasun legala lortu dugu, bainasofistikatu egin dira ezberdintasunak. Zailada poztu edo kezkatu, zer egin behardugun jakitea». Belaunaldi gazteagoenganairisteko ezinak eta feminismoareninstituzionaltzeak eta profesionaltzeakekarritako eztabaidak ere gogorarazi ditu,euskalgintzarekin alderaketak eta galderakeginez.Zer pentsatua izango dute udaletakoeuskara teknikariek. Estebanen ekarpenezaparte, beste hainbat esperientzia ereezagutu baitituzte bi egunez: Pasaiako,Her naniko (Gipuzkoa), Santurtziko,B e r m e o k o ( B i z k a i a ) , B e r r i o z a r k o(Nafarroa) eta Gipuzkoako Foru Aldundikoekinak ezagutu dituzte, besteak beste, etaudalen hizkuntza politikei buruzKontseiluak egindako azterketaren berriere jaso dute. Elkarrengandik ikasitakoazabaltzen hasteko momentua dute orain.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaKonplexuz jositaIkastetxe guztiak matrikulazio kanpainabetean dira otsailaren hasieraz gero, gutxigorabehera. Ikastola baten publizitate orrietanirakurri nuen leloak atentzioa eman zidan:Euskaraz bizi gara!. Testuingurua zertxobaitzehazteko, gehi dezadan pare bat gauza:ikastola hori hogei mila biztanle ingurukoudalerri euskaldun-euskaldun batekoa da,tradizio handikoa eta ibilbide luzekoa,lehenengo ikastolak sortu ziren garaikoa.Goizero ume gehien hartzen duen ikastetxeada herrian.Ardatz horrexen jirabiran dabiltza egunotaneuskarazko hedabideak ere. Bueno, sortuzgero dabiltza holaxe, beti. Euskarak beharbeharrezkodituelaesaten dute; geukere behar dituguladiogu, euskaraz bizitzekobeharra aseko badugu; munduaIritzia2012/03/24euskarazulertu eta interpretatzeko, euskarazkokomunikabideen leihotik begiratzeaezinbestekoa dugula; euskararennormalizazioan eginkizun garrantzitsuabetetzen dutela...Bada, ikasle berriak biltzeko baliatutako lelohori irakurtzeaz bat, neure buruari galdezkaari nintzen: nola bizi behar duzue/dugu, ba,euskaraz ez bada? Ondoren, beste galderahauek etorri zitzaizkidan: herri horretan,ikastolak «esan beharra» du euskaraz bizidela? Zergatik? Zer ezkutatzen da gurebarruan, oraindik ere holakoak esan beharizateko? Konplexuren batek iltzatuta gaude,pentsatu nuen.Gero eta sarriago, iritzi emaile askokplazaratzen dihardute euskaraz bizi nahiaasetzeko premia eta eskakizuna; kazeta honeketa euskarazko gainerako hedabidegehientsuenek oihartzuna ematen diote gaiari.Kalean ere sendotuz doa ahots hori. Etaseguru asko, gorabehera gutxirekin, euskaldungehienok onartzen dugu aldarria, eta askoketa askok hitzaldietan, jaialdi kilometrikoetaneta manifestazioetan hartzen dugu parte geureeskubide hori defendatzeko eta bete dadinadierazteko.Horiexek izan dira erabili ditugun argudio«objektibo» (edo arrazional) nagusietakobatzuk, nik uste. Baina, pentsatzen jarrita,norentzat ari gara arrazoi horiek emanda? Zereta zergatik justifikatu behar dugu euskalhedabideak beharrezkoak direla? Ikastolaarestiko leloari nola, hedabideak kontubertsuari bueltaka hemen ere. Gaurkoegunean, Fernandoren egiak iruditzen zaizkithoriek denak, kaka esplikatzen ibiltzea.Dinamika triste antzu batean sartutadaramatzagu urte gehiegi: guztien begienbistakoa dena, boteredunek (ahotsa dutenek)eurek ere ondo dakiten/ulertzen dutenaeskatzen (eta justifikatzen) aritu gara (euskaraz

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoabizi nahi dugula, euskarazko hedabideakbehar ditugula), eta ezezkoa jaso dugu behineta berriro… Argumentu berriak osatu etaostera hasi eskean… Menderatzaileari errentahandiak eman dizkio gure jokabide horrek,sinbolikoak batez ere, eta gure aldetik urratsikaurreratu ez dugunez, ahotsaren jabelegitimatu dugu gure jarrerarekin, baitalegearen beraren eta egiaren jabe ere. Etaindar erakustaldi galantak egiteko baliatu duteeuren posizioa gu kikiltzeko, oldarneurrigabeen ondorioz biktima bihurtzeraino(nahiz eta «biktima papera aldarrikatzen ibiliez», Iñaki Uriak dotore idatzi zuenez,berripaper honetan Euskaldunon Egunkariazarratu zuteneko bederatzigarrenurteurrenean). Izugarrikeria hari herriakneurriko erantzuna eman zion Donostiakomanifestazioarekin.Baina euskarazko hedabideok urteetan pairatuizan dute eta pairatzen dihardute bestemenderakuntza mota bat, «leunagoa»formetan, baina etengabe erasaten diena.Bourdieuk dioenez, azpiratzeko era sotilhoriek bene-benetakoak dira, eta larderiazbaliatu ohi dira mehatxukeriara jotzeko.Oharkabean pasatzeko moduko keinuak dira:hizketa tonu leunetan gauzatuak, begiratuzigortzaileetan mamitzen direnak, disimulukoerrietatxoak eta txiste errazen erdian tatiegiteko solasaldiak… Ez da erraza horiei nolaerantzun behar zaien asmatzen. Pentsalarifrantsesak argitzen du: edozein delarikerantzuna, guztiz neurrigabea izan den itxuraemango dio menperatzaileak. Zertan tematu,beraz, harriaren kontra pilota jaurtika?Euskal hedabideek berriki egin dutenagerraldi bateratuari oso alderdi positiboaikusi diot: Administrazioari egindako eskaerakeskaera, ez dira horretara mugatu: barnetikbegiratuta zehaztu dute aurrerako bidea, erdalhedabideen ereduetatik at, eta haien praktikeibegiratu gabe. Azken batean, euskalhedabideen esparrurik eraikitzekotan, irizpidepropioekin ekin beharko zaio lanari, hedabide(menderatzaile) erdaldunen uztarpetikbananduta. Komunikazioaren etaInformazioaren munduan onargarri direnirizpide bakarrak hedabide sistemaridagozkionak dira, eta horiek berdin balio duteeuskal hedabideentzat zein erdarazkoentzat.Euskarak ez die itzalik egiten erdarei. Beharrikere ez. Baina, sakonean, erdal hedabideak ezal dira beldur euskarazkoek kentzen dietennegozio puskagatik? Ez hori bakarrik: euskaraardatz duen nazio ikuspegitik, euskalhedabideek etorkizuna eraikitzeko gidaritzalana bete dezakete. Eta orduan bestekomunikabide batzuk izango dira bigarren etahirugarren mailakoak... Zer esanik ezhorietatik zabaltzen diren dikurtsoak.Euskarazko ala erdarazko hedabideak izan,merkatuaren legeak dira aldatzen direnak(Bourdieu berriro). Eta hor, amigo!, EuskalHedabideen Esparrua sortzea eta indartzea ezda erdarazkoen mesederako. Ez dezagun begibistatik galdu ideia hori.Ez etorri esaten euskarazko hedabideek ezdutela nahikoa hartzaile, ez direla negozio, ezdutela etorkizunik, eta antzeko argudio guztizfaltsuak. Krisi madarikatu hau ere aukeranetorri da: errua bota eta leun-leun, zuri-zuri«euskal hedabideentzat ez dago dirurik»esatea da errazena.Eta, bestalde, non gaude Egunkaria itxi etabiharamunean Egunero-ren 50.000 aleakerosteko bulkada izan genuen euskaldunok?Beatriz Zabalondo

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaIsabel Zelaa. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburua«Euskaraz nahiko trebetasungaratuta irteten dira ikasleak»Berria2012/03/25Hizkuntzaren alorrean hartzen ari diren neurriak defendatu dituZelaak, eta lortutakoa «zalantzan» ez jartzeko eskatu du. Krisiak ekarriko duenarekinez da baikor azaldu, ezta Wert ministroak agertu dituen asmoekin ere.Patxadaz eta luze —ordu eta erdi pasatxoz— hartudu kazetaria bulegoan Isabel Zelaak, EuskoJaurlaritzako Hezkuntza sailburuak (Bilbo, 1949).Krisiaz hasi da hizketan, egoera gogorraz, eta etordaitekeenarekin ezkor. Ez du greba egingoostegunean: «Ezin dut», esan du, nahiz onartu duen«bihotza» ez duela bulegoan izango.Erlijioa ikasgaiari buruz eztabaida bat hasi nahi duzu.Zergatik orain?Eztabaida badago azken urteetan. Espainiak etaVatikanoak 1979an sinatutako akordioek lotzengaituzte; ordutik, ordea, eboluzio handia egon dagizartean: dena ez du erlijio katolikoak hartzen.Politikarien eginbeharra da legea betetzea, bainabaita begiak eta belarriak ez ixtea ere inguruandagoen eztabaidaren inguruan. Ez naiz ari erlijioaeskolatik kaleratzeaz, baizik eta sinesmen guztiakberdintasunez egokitzeaz. Ez da arrazoizkoa taldebatek bere ibilbidea geratu behar izatea, batengatik—bat horrek badu eskubide—. Bestela antoladaiteke.Erlijioa ematen ez dutenentzat, galdutako orduak dirahoriek guztiak?Ez. Eskolek jakin dute antolatzen legea betetzeko, eta,gainera, gai dira erlijioa nahi ez dutenei egoki kasuegiteko. Norbaitek itxaro dezake curriculumagaratzea ordu horietan; ezin da. Ezin daezberdintasunik sortu legitimitate osoz erlijioaaukeratu dutenekin.Batxilergoan, erlijioa nahi ez dutenek ez duteordezkorik eman behar.Beste formula bat daukagu, eta ikasleen adinagatikeraginkorragoa da. Modu arrazoizkoagoan sartzenda erlijioa eskolako ordutegian. Baina beste irakatsaldietan ezin da. Legeak dio erlijioa ematen ez dutenikasleei behar bezala egin behar zaiela kasu.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaErlijioan bezala, gero eta ikasle gutxiago daude Aereduan ere; etorkinak dira asko. Ghetto bihurdaiteke?Ez orain eta ez gero. A eredua, B eta D ereduakbezala, desagertzen ari da. Sistema modernizatukodugu, oso malgu bihurtu. Eskola bakoitzak margotuahalko du bere eredua, hiru eleko ereduaren barruan.Eskari bakarra izango da: hizkuntza bakoitzakgutxienez %20 izatea. Gainerakoa eskolak erabakikodu. Hori bai, euskarak lehentasunezko arreta izanbeharko du: premia gehien duen hizkuntza denez,eskolan leku gehiago izan behar du, desabantailakonpentsatzeko. Euskalduntzean lan handienaeskolak egin du.Hiru eleko eredua iritsiko da ezartzera,esperimentaziotik aparte?Atzerriko hizkuntza bat eskolan izateak ez du atzerabueltarik, ezinbestekoa da. Bi hizkuntza ofizialez gain,atzerriko hizkuntza nagusia jakin behar dute gazteek:ingelesa. Esperimentazioan ari gara, ingelesarenjakintza eta ikasgaietako edukien transmisioaebaluatzen. Lehen taldeak 2013an amaituko du, etahortik sortuko da behin betiko proposamena.Eta ordurako Eusko Legebiltzarra eta Jaurlaritzaaldatzen badira?Familiek eskaria egiten dute hizkuntzetarako,hezkuntzak hizkuntzekiko bokazioa du, eta ez daerraza izango sistema funtsean aldatzea beste eskupolitiko batzuetan egon arren. Egungo ereduek betedute beren fasea: ondo egin dute, baina zahartutageratu dira, egitura oso zurruna dute eta. Askatasunaeskatzen dute eskolek, hizkuntzak eta edukiak nahiduten eran jartzeko. Edukiak hizkuntza batetikbestera pasatzen dira, eta hori abantaila handia da.Gure desafioa da gai izatea hizkuntzak eta edukiakbat egiteko.Ebaluazio diagnostikoaren arabera, DBHko 2.mailan B ereduko ikasleen %42 eta D eredukoen%25 hasierako mailan daude euskaran. Lor dezaketeeuskara gaitasunak aitortzea?Bai. Tarte zabala utzi dugu. Neurketa egiten denetikDBH amaitu arte lortzen dute ezagutzak jasotzea. B1maila aitortuko diegu DBH amaitzean, Euskaragaindituz gero. Ez dago akatserako lekurik. Egongobalitz, mobiolari eragin beharko genioke, atzera egin,eta pentsatu euskararen transmisioa ez delaeraginkorra izan herri honetan. Hori ezin duguonartu, faltsua baita. Gure ikasleak euskaraz nahikotrebetasun garatuta irteten dira. PISA probetan horiagertzen da. Gure ikasleek ikasten dute euskara etaeuskaraz.HABEko euskaltegietan, ikasleen laurdenek 16-20urte dituzte. Eskolan euskara ikasi ez duten seinale.Edo segitu nahi dutela, edo hobetu. 400.000 ikasleriburuz ari gara, eta HABEra joaten direnakproportzio txikia dira. Gure sisteman ondofuntzionatzen du euskarak.EAEko Eskola Kontseiluak oraintsu esan du ikasleeneuskara maila kaskarra oztopo dela beste ikasgaietan.Txosten hori 2008-09ko datuei buruzkoa da.Hobetzen ari gara. Hobetu dugu aurreko urteetatik,eta are hobeto egongo gara, eta euskaraz dakitenenkopurua askoz handiagoa izango da. Miraria da herrihonek egin duena euskararen alorrean. Edozeingonbidatzen dut konparatzera beste edozeinherrialderekin. Belfasten bizi izan nintzen, eta badakitzein ahalegin egin zuten gaelikoarekin, eta ez zutenlortu. Miraria da herri honek egin duena; hezkuntzasistema gabe, ez genituen lortuko helburuak. Osopozik egon behar dugu. Dena lortu dugu? Ez. Bainaez dezagun zalantzan jar lortutakoa. Konparaezinabaita.Hortaz, gaur egun, ikasleen euskara maila ez daoztopo ikasketetan?Batek hizkuntza batean maila kaskarra duenean,hobetu behar du. Baina ez da oztopoa. Une honetaneuskara maila nahiko badaukagu edukiak ikasteko.Egoera soziolinguistikoa den bezalakoa da. Baina,hemendik aurrera, ez dugu soilik eskola izango:guraso euskaldunak ditugu, seme-alabei euskaraz

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaegiten dietenak. Garrantzitsua da hori, eskolak orainarte ez baitu izan laguntzarik.Unibertsitateko zenbait karreratara kanpotik datozikasleak, eta euskaraz ikasten dutenak gutxiago dira.Unibertsitate barruti bakarra dago Espainian, etaezin dugu ezer egin. Espainia guztian dago zirkulazioaskea. Notek agintzen dute.Ezin dira leku batzuk gorde euskaraz ikasteko asmoadaukatenentzat?Ez pentsa ez dugunik aztertu. Oraingoz, ez daaukerarik.EHUk ez du sinatu adina diru jasoko.Administrazio guztiok gaude behartuta doitze batzukegitera. Azpiegitura proiektu handinahi bat genuen,eta jarraitzen dugu izaten. Ez da ezer gertatukodenbora batean mantsotzeagatik. Lanpostuei etaikerketari lehentasuna eman diegu. Erretiropizgarriak kendu behar izan ditugu. Unibertsitateplana geroago amaituko da, baina ez da aldatu.2011koa errepikatu dugu aurten. 2011n jaso zuenzegokion guztia; 2012an mantsotu egin dugu; eta2013an uste dugu jarraitu ahalko duela. Ikusiko duguzer gertatzen den.Krisitik ateratzeko ikerketa eta berrikuntza aipatzendira. Nola gaude?Oso ondo. Ahalegin etengabean ari gara.Ikerketarako baliabideak %36 handitu ditugu.Ikerketa eta garapena BPGaren %2,08 izatera iritsidira Euskadin. Europarekin alderatuz, oso ondogaude. Hala ere,%3ra iritsi nahi dugu.Ikasleek nabari dute krisia eskolan?Inola ere ez. Funtzionatzeko gastuetan ez dugumurriztu. Ordezkapenak arrazoiz egiten ditugu. Ikusigenuen hobetu zitezkeela, eta zentzuz egiten ari gara.Berdin urte hasieran eta amaieran.Murrizketarik ez badago, zergatik jarraipen handienahezkuntzan izan zuen alor publikoko lanuzteak?Sindikatu batzuek uste dute egin behar dutelaaldarrikapenen bat. Legitimoa eta errespetagarria da.Alor batzuk beti dira egokiagoak aldarrikapenakegiteko. Hezkuntza egokiagoa da osasuna baino.Osasunean, gaixoak daude, eta medikuek sendatubehar dituzte, eta askotan ezin dute bi-hiru orduitxaron. Halere, ez dut uste erantzun handia izanzuenik grebak.Akordioa UGTrekin eta CCOOrekin egin zenuen.Bozetan porrot egin zuten. LABek, EILASek etaELAk, gora.Analisia egingo banizu, haiek ez lirateke ados egongo.Errespetu handia diet ordezkari sindikalei.Irakasleen babesa sentitzen duzu?Babesa herritarren aldetik sentitzen dut. Haiei egitendiet zerbitzu. Hezkuntza sistemak oso eraarduratsuan erantzun du. Zentroetatik jasotakoerantzun sozialarekin oso pozik nago. Asko hitz egitendut zentroekin, zuzendaritzekin, guraso elkarteekin,patronalekin... Euskal hezkuntza sistema oso baikorerantzuten ari da.Azken ikerketak erakutsi du ingelesean alde nabariadagoela eskola partikularretara joaten direnen eta ezdirenen artean. Zuzendu daiteke?Eskolak ez dauzka baliabideak guztia zuzentzeko.Badauka desberdintasunak konpentsatzeko ardura.Eskolak lan egin behar du ingelesean. Saiatuko garaahalmenak dituztenek sarbide berak izaten. Horrekmugitzen gaitu.Baina kendu egin dituzu uztailean ingelesa ikastekodoako ikastaroak.Programa hori oso kutuna nuen, eta ahal dudaneanjarriko dut. Geldialdi bat egin dugu, baliabideakegokitzearren. Mila ikasle inguru aritzen zirenprograma horretan. Ez dago gaizki. Baina besteingeleseko programa batzuei eutsi diegu.Lehentasunak jarri behar dira; batez ere, baliabideakeskasten direnean. Niri kostatu zait sakrifizio horiegitea.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaNola hasi da Wert ministroa?Ez du egin tertuliakidetik ministrorako trantsizioa.Mahai gainean jarri ditu gaiak, nahiko pentsatu gabe.Erritmo lasai eta jarraituagoa behar da hezkuntzan.Espainian baino egoera hobea dugu. Wertenerrezetek on egingo digute?Espero dut errezeta batzuk ez egikaritzea. Espero dutulertuko duela sistema 16 urtera artekoa dela. Porrotaez dago lotuta sistemaren egiturarekin, baizik sistemaproduktiboarekin, historiarekin eta gizarteko usteekin.Hemen eskola-enpresa arteko kontaktu handiagoaizan da, eta horrek prestakuntza eskatu du. Euskalgizarteak baloratu du hezkuntza. Zorionez, ez diguezertarako balio Werten diagnostikoak: haren porrota%28an dago; gurea, %12an.Ikasgai berri bat jarriko du: Herritartasun Zibiko etaKonstituzionala.Espainiako eskuineko eskari tematienei egindakokeinua da. Izena aldatuko dio ikasgaiari, eta edukiak.Akatsa da. Hezkuntzaren helburu nagusietakoaherritar kritikoak sortzea da. Gaurko gizarteakmultikulturalak dira, beste zibilizazioetatik etorritakogero eta jende gehiago dago. Herritartasuna ikustekomodu bat eman behar da. Eskoletan hemengobalioak ikasi behar dira.Arriskua ikusten duzu zenbait gai eskolatik kanpogeratzeko?Bai. Baina uste dut sen ona egongo dela. Zergatikeskolan ez ditugu emango familia eredu diferenteak?Homosexualitatea? Zertarako ezkutatu errealitatea?Eskolak errealitatea ikusi eta kudeatu behar du. Eznuke nahi aldaketekin beste gauza batzuk ezkutatzea.Eskolen rankingak egin behar dira?Erabat aurka nago. Ezin da berdin tratatu desberdinadena. Injustizia da. Nola alderatuko ditugu mailasoziokultural handia duen zentro bat eta txikia duenbat? Baloratu behar dena da balio erantsia. Zer sartuden eta zer atera den. Rankingak jartzea arrunkeriada, errespetu falta da, bidegabea. Ez du hezkuntzahobetzen.Eskolek norainoko autonomia dute? Curriculumainterpretatzerainokoa?Zentroek interpretatzen dute curriculuma, betiereesentzia gordeta. Curriculumaren zati bat zentroakgaratu behar du. Oso ona da autonomia handiaizatea, betiere heziketa lan ona egiten badute.Euskal Herriari buruz dioena ere interpreta dezakeirakasle batek?Interpretatzen dute, ziur. Euskal Herria badacurriculumean: eremu soziokultural, linguistiko gisa,ez politiko-administratibo gisa.EAEko ikasleei irakatsi behar zaizkie Nafarroako etaLapurdiko ibaiak?Ez, ez dute hori ikasi behar. Ikasi behar ez dituztenbezala Santanderko [Espainia] ibaiak. Hura eremugakide da. Orain, ikas ditzakete? Bai, nola ez ba!Ikas ditzakete.Lanbide Heziketak badauka oraindik bigarren bideaizatearen zama?Inola ere ez. Hemengo LH erreferente da.Enpresetan egiten da curriculumaren zati bat, etaeskolek enpresen gisako azpiegitura dute.Praktiketako laguntzak kendu dituzu.Egoeragatik, bertan behera utzi dira ikasleengarraiorako laguntzak. Ez zait gustatu erabakia, bainakalterik txikiena egiten zuena zen. Eragileekin hitzegin dugu. Berreskuratu nahi ditut, hala ere.LHn, lautik hiru A ereduan daude.Bai irakasleek eta bai ikasleek gaztelaniazko heziketaeskatu dute, ez baita besteak bezain teorikoa. Halaere, eboluzio ona dago.Lan eskaintza publikoa izango da?Bai. Legezkoa eta arrazoizkoa da.

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaGozatu aniztasuna euskarazAniztasuna nagusi den jendartean bizi gara.Sexu, erlijio, ideologia, hizkuntza eta jatorrikultural desberdinetako pertsonak, besteakbeste, elkarrekin bizi gara gure auzoetan.Azken urteetan izandako migrazioarenhazkundeak eta prozesu honetan gureherrietara hurbildutako lagun berriekaniztasun egoera hori areagotu dute, eta,batzuek aberastasun gisa sentitu duten arren,beste zenbait kasutan, errealitate horrekzalantzak, beldurrak eta mesfidantzak sortuditu.Horiek, gehienetan, erlijioarekin eta jarrerakulturalarekin lotutakoak badira ere, badabeste faktore bat, kultura desberdinen artekoharremana indartzeko edo ahultzekoezinbestekoa dena: hizkuntza, hain zuzen.Iritzia2012/03/25Ondoko lerroetan,euskara eta etorriberriak lotzen dituengaiaren inguruan gailentzen direnzenbait mitori buelta eman nahi diegu,arriskuetatik eta beldurretatik aberastasuneraeta aukeretara salto eginez.Euskara ikastea zaila da etorri berrientzat. Ezdago hizkuntza zailik ezta errazik.Txikitanhizkuntza guztiak ikasten dira adin berarekin.Gaztelania urte birekin hitz egiten hasten daSegoviako haur bat, urte birekin ikasten dutxinatar batek bere hizkuntza eta berdinMungiako haur batek euskara.Agian, Argentinatik datorren pertsonabatentzat konplexuagoa izango da euskaraikastea, haren hizkuntzaren egitura etaeuskararen egitura desberdinak direlako.Baina Japoniatik datorren pertsona batentzatzailtasun bera du gaztelania, frantsesa zeineuskara ikasteak.Hizkuntza, komunikaziorako tresnagarrantzitsuena izanda, elkarbizitzarakooinarria da, eta, egoera berri honen aurrean,eztabaidarako gai garrantzitsu bihurtu da.Euskal jendartean, euskara hizkuntza gutxituaizanik, haren iraupenaren inguruko kezkaareagotu egin da errealitate berri honekin, etazalantzak, epaiak, usteak eta iritziak zabaldudira, sarritan, ezjakintasunetik eraikiak.Etorri berrien integraziorako, egokiagoa daberaiekin gaztelaniaz edo frantsesez aritzea,beraiek eroso sentitzeko. Jarrera hori intentziotxarrekoa ez den arren, bazterketa modu batizan daiteke. Horrela, konturatu gabe,bertakotzat jotzen ez ditugula adierazten arigara, euskara ez dela beraientzako hizkuntzabaliagarria.Heldu berriekin euskaraz mintzatzeko saioaegiten badugu, gure artean egoteaz poztengarela transmitituko diegu, euskaradenontzako komunikazio tresna bihurtuz.Carme Junyent hizkuntzalariak esaten duenbezala, «hizkuntzak paperik gabeko

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoanazionalitatea ematen du». Eta IrrienLagunek abesti ezagun batean dioten bezala,«Atzerritar bat tokatuz gero, hurbildueuskaraz, behintzat; zeren bestela, ulertuko dueuskara ez dela beretzat».Etorri berrien seme-alaba gehienak, Aereduan matrikulatzen dira. 2010/2011koikasturteko EAEko datuek diotenez,baieztapen hori ez da egia. Etorkinen semealabenartean, %28,50 A ereduaneskolaratzen da, %31,42 B ereduan eta%40,08 D ereduan. Hortaz, gehienek, eredueuskalduna aukeratzen dute beraien semealabenikasketetarako. Gainera, azken hiruurteetan D eredua igo da. Hala ere, harreraherriaren erantzukizuna da guraso etorriberriei seme-alabak D ereduanmatrikulatzearen abantailez informatzea.Gure seme-alaben ikasgeletan haur etorriberriak egoteak, bertakoen euskara mailan etaerabileran eragin negatiboa du. Kasuhorretan arazoa orokorra da, etorri berriakduden ikastetxeetan zein ez daudenetan. Gauregun, ikastetxe askotan euskara mailaren etaerabileraren kezka oso nabarmena da, bainahorren errua ez daukate etorri berriek;arazoa, hezkuntza sisteman eta, oro har,jendartean errotzen da. Haurrek aisialdikoeskaintza gehiena edo hedabideen eragina, ezal dute erdaraz jasotzen? Haurrek gaur egundituzten ereduak euskaldunak al dira?Euskal Herrian lan egiteko, euskara ez dabeharrezkoa. Zoritxarrez, kasu askotan egiada, eta gure erronketako bat euskarari mereziduen balioa eskaintzea da, baina etorri berrieiadierazi nahi diegu Euskal Herriko tokibatzuetan eta zenbait egoeratan euskarazjakitea kontuan hartzen eta baloratzen dela,eta beraien lanerako oso baliagarria izandaitekeela. Esate baterako, taberna batean lanegiten duzunean, mediku moduan, etaadineko pertsonak zaintzen. Euskarak gertukoharremanetarako bideak zabaltzen etaindartzen ditu.Horiek dira euskara eta heldu berriengaiarekin lotutako hainbat uste eta mito.Baina, ohi bezala, usteek erdia ustel izan ohidute. Baieztapen horietatik ondorioztadezakegu euskaldunok euskararekiko ditugungabezien eta betebeharren zama besteenlepoan jartzen dugula: euskaraz ikasten ezdutela, euskaldunak erdarara kutsatzendituztela, ez direla integratzen, erdal ereduaknahiago dituztela, eta abar.Baina nondik sortzen ditugu epai hauek?Elkarren arteko harremanetatik sorturikoondorioak al dira? Elkarrekin eztabaidatutakogaiak? Edo alde bakarreko ikuspuntutikausartzen gara horrelako baieztapenak egiten?Mito horiek ekidite aldera, kulturartekotasunaproposatzen dugu, jendartean dagoenaniztasuna onartu eta errespetatzeaz harago.Orain arte, kultur aniztasuna onartu dugu,errespetu keinu baten gisa, gure bizilagunberriekin espazioak konpartituz eta gatazkakekidinez, besteak beste. Puntu horretangaudelarik, badugu garaia kultur aniztasunetikkulturartekotasunera salto egiteko, hau da,kulturen arteko trukea sustatzeko, interesakpartekatzeko, elkarren berri izateko,elkarrekin jolasteko, hazteko eta hezteko.Amelia Barquin adituak dioen bezala,«euskara galduko bada, ez da etorkinen erruzizango; baina euskarak iraungo badu, ez dasoilik bertakoen hizkuntza izango, bertakoenaeta kanpotik etorritakoena baizik».Onditz Barandalla eta Ane OlabarriBizkaiko Urtxintxa Eskola

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa"Hizkuntz eskubideanahi badugu, ofizialaizan behar du euskarak"Berria2012/03/27Euskal Konfederazioak eta Kontseiluak milaka herritarespero dituzte larunbatean Baionako karriketan, DeiadarrarenEuskal Konfederazioarekin eta Kontseiluarekinbatera, euskalgintzako herri mugimenduetakoordezkariek Deiadar manifestaziorako deia berretsidute Baionan. Larunbat arratsaldeko bostetanabiatuko da Xaho kaiko plazatik, eta bertanbururatuko da. Ipar Euskal Herrian ez ezik,hainbat manifestazio eta ekimen eginen diraFrantziaren ezagutza ez duten lurraldeetan,bertako hizkuntzen sostenguz.Seigarren Deiadarra eginen da larunbatean. Zerlortu nahi duzue oraingoan?Hainbat urrats egin behar dituela gogorarazi nahidiogu Frantziari. Europako hizkuntza gutxituenituna berresteko eskatzen diogu, baita hizkuntzalegea bozkatzea eta indarrean ezartzeko ere.Hizkuntza lege horrek finkatu beharko dituhiztunok ditugun eskubideak eta eragilebakoitzaren, bereziki botere publikoen,betebeharrak. Horrekin batera, euskarariofizialtasuna onartzeko eskatzen dugu.Preseski, Frantziaren administrazioaren menpediren hainbat lurraldetan eginen diramobilizazioak, eta ofizialtasunaren aldarria dahemengo berezitasuna...Korsikan eta Ipar Euskal Herrian gure hizkuntzenofizialtasuna aldarrikatzen dugu. Bertze herrialdebatzuetan ez bezala, guk badugu hizkuntza politikakudeatzen duen erakunde publiko bat. Borondatehutsean oinarritzen den hizkuntza politikahankamotz gelditzen da ofizialtasun aitortzarikgabe. Euskaldunon hizkuntza eskubideak aitortzeanahi badugu, beharrezkoa da euskara hizkuntzaofiziala izatea. Frantses hiztunei aitortzen zaizkieneskubide berak aitortu behar zaizkie euskaldunei.Edozein herritarrek eskubidea ukan behar du,adibidez administrazioan, baliatu nahi duenhizkuntza hautatzeko. Euskarak balio juridikoabehar du. Herriko Etxe batek eginkizun guztiakeuskaraz egin ditzake, baina balioa duen bakarrafrantsesez egindakoa da. Balioa izateko, euskararilegezko aitortza egin behar zaio.Deitzaileen artean kolore guztietako politikariakdaude: Brisson eta Maitia EEPko buru ohia etagaur egungo presidentea, Georges Labazee PirinioAtlantikoetako presidentea... Nola ulertu behar damanifestaziora deitzea eta ez egitea batofizialtasunaren eskariarekin?Alderdi eta politikari guztiei eskatzen diegusostengua. Guk argi plazaratu ditugu Deiadarreko

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaaldarrikapenak. Normalean, manifestazioanegongo diren pertsonek bat egiten dutemanifestazioa deitzeko hautatu diren lelo etaaldarrikapenekin. Sostengu anitz bada, eta ona dahori. Deiadar manifestazioa, ordea, ez da zerbaitenbukaera. Beraz, manifestaziora datozen arduradunpolitikoek lan egin beharko dute gero haienegituretan aldarrikapen hauek gauza daitezen. Ezda aski Deiadarrera etortzea. Manifestazio ondotik,bakoitzak bere engaiamenduak hartu behar ditu,dagoen egituretan lantzeko eta zabaltzeko.Ipar Euskal Herriko alderdi gehienetako eragileakbat eginik eta lurralde historikoetako eragileak eregauza bera. Frantziak jartzen duen traba urratzekobide eraginkorra izango da?Badakigu hizkuntza gutxituen gaiak zatiketahandiak eragiten dituela Frantziako alderdipolitikoen barruan. Kolore politiko guztietakoordezkariek sostengua helarazi digute, beharbadabatzuek beharturik eta bertze batzuek borondateosoz. Baina aitzinera egiteko oinarri garrantzitsuada. Deiadarrera joatea urrats adierazgarria da eta,lehen erran dudan bezala, geroan ere baliatukodugu hori, oroitarazteko Deiadarrera joan bazirenengaiamendu batzuk hartu zituztela. Gu IparEuskal Herrian borrokatzen garen bezala, bertzelurralde batzuetako jendeak ere haien hizkuntzaeskubideen alde borrokatzen dira. Borrokahorretan bat egiten dugu guztiek. Ofizialtasunarenaitortza edo hizkuntza legea Parisen egiten dira.Bretoiera, okzitaniera, katalana, korsikera edoeuskara, denak pasatzen dira Paristik. Indarrakbiltzen baditugu, eragin handiagoa ukanen dugu.Horregatik, garrantzitsua da jende anitz egotealarunbatean, Ipar Euskal Herrian eta gaineratekomobilizazioetan, ondoren presio lanarekin segituahal izateko.Gipuzkoako Saskibaloi FederazioariMartxoaren 17an Astigarragan Astigarraga taldeak eta Soraluze BKE taldeak jokatutako partidangertatutakoa salatu nahi dut.Saskibaloi partida horretan gertatutako falta baten ondoren, Soraluze BKE taldeko jokalari batepaileari hurbildu zitzaion azalpen eske, euskaraz noski. Hara non, epaile horrek «a mí háblame encastellano» esan zion, modu ez egoki baten; horretaz gain eta euskaraz zuzentzearren, teknika batpitatu zion. Baina kontua ez da hor amaitzen: partida amaitu bezain laster, jokalaria berriz joanzitzaion azalpen eske, eta, hara non, epailea mahaira hurbildu, eta jokalari horren fitxa kentzeko eskatuzuen, horrek dakarren guztiarekin. Epaileari euskaraz zuzentzearren, Soraluze BKE-ko jokalari horrisaskibaloian jokatzeko fitxa kendu diote —federazioak kontrakorik esaten ez duen bitartean—. Horiguztia partidako aktan idatzita dago, eta bai Soraluze BKE-k eta federazioak berak ere badutegertakari horren eta akta horren berri.Hori guztia azalduta, gogor salatu eta deitoratu nahi dut saskibaloiko epaile horrek izan zuen jarrera.Ez dakit noren ardura izango den hau guztia aztertzea, baina Gipuzkoako Saskibaloi Federazioarizuzentzen natzaio, horrelako kasurik berriz gerta ez dadin beharrezko diren neurri guztiak hartzeko,eta epaile horri, hizkuntza eskubideen aurka egiteagatik, kontuak eskatzeko.Bada garaia gure herrian, Euskal Herrian, euskaraz bizitzeko dugun eskubidea onartua eta bermatuaizateko.Aitor Aranzabal

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaEEPrentzako diru laguntza %12gutxitu du Eusko JaurlaritzakBerria2012/03/30Ipar Euskal Herriko eragileak laguntzeko funtsa finkatudute, eta aurtengo lan ildo nagusiak adostu dituzteBlanca Urgell Eusko Jaurlaritzako Kulturasailburuak eta Frantxua Maitia EEP EuskararenErakunde Publikoko presidenteak 2012rakolankidetza hitzarmena izenpetu dute Baionan. Iazsei urterako hitzarmena finkatu zuten, etaasteazkeneko ekitaldian horren garapena gauzatuzuten. Horri esker, Ipar Euskal Herrian euskarasustatzeko funtsa finkatu dute. EEPk aitzinatuzuen bezala, eragileak laguntzeko funtsa 1,6 milioieurorena izanen da, eta eragile nagusien arteanbanatuko da. Orotara, Eusko Jaurlaritzak457.600 euroko ekarpena eginen du aurten,alegia, iaz baino 63.000 gutxiago. Orain arteanegindako ekarpena, ondorioz, %12 apaldu da.Ekonomiak jasaten duen krisialdiaren ondorioadela azaldu du Urgellek. Horrez gain, 370.000euroko funts bat izanen da proiektuen deialdiaegiteko, eta 70.000 euro bideratuko diraeuskararen irakaskuntza elebiduna sustatzeko.2012rako ezarri diren lan ildoen artean, heldueneuskalduntze alfabetatzeari dagokion eremuaaipatu dute, bereziki «hizkuntza gaitasunarenmugaz bi aldeetako egiaztagirien baliokidetzea».Inkesta SoziolinguistikoaEusko Jaurlaritzak aurkeztu berri ditu bosgarrenInkesta Sozio-linguistikoaren emaitzak, Arabari,Gipuzkoari eta Bizkaiari dagozkionak. Urgellekazaldu zuen agenda arazoak zirela medio, EuskalAutonomia Erkidegoko datuen tratamendua etaaurkezpena aitzinatu dituztela, baina, esperoduela «uda hastapenerako, Ipar Euskal Herrikodatuak eta Nafarroakoak ere» eskaintzea.Larunbatean egingo den Deiadar manifestazioarierreferentzia eginez, adierazi du espero duela,hauteskunde garai honetan «euskararenofizialtasuna aldarrikatzen duen hautagai batekirabaztea». Frantxua Maitiak, berriz,nabarmendu du Francois Holland Frantziarakopresidentziarako hautagai sozialistakhitzemandakoa. Alegia, hauteskundeak irabaztenbaditu Europako hizkuntza gutxituen itunaizenpetuko duela. Horretarako FrantziakoKonstituzioa aldatu beharko dela azaldu duMaitiak. Gogoan atxiki behar da, ordea,Hollandek baztertu egin duela euskarariofizialtasuna aitortzea; beraz, Hollandek ez dubere egin Urgellek finkatu irizpidea.Maitiak azaldu du EEPko presidente gisa ezinduela baina militante politiko gisa Deiadarrerajoanen dela larunbatean. Bertara joateko deiaegin zien euskaltzaleei, «euskararen garapenabermatzeko, funtsezkoa delako lege geriza».

martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoa martxoaHizkuntza irizpideakGaliziako TVG telebista publikoak karguhartu dio aurkezle bati g hizkiaren ahoskatzeestandarrena ez erabiltzeagatik. Hots,«gracias» edota «ata logo» horien partez,«jracias» eta «ata lojo» esateagatik, betiere jhori hasperenduna izanik —ekialdekoeuskalkietan h hizkiaren antzera, nire fonetikaezagutzen arabera—, eta ez espainieraren jhizkiaren ahoskatze estandarrena. RealAcademia Galegak onartu egiten du ofizialgisa hasperentze hori ere, baina eremuformaletarako ez du egoki ikusten. Badakontra egiten dion hizkuntzalaririk, ofizial etaerabilia izanik, galdetzen duenik zergatikukatzen zaion, adibidez, albistegietarakosarrera. Ezen albistegietako zuzendaritzatiketorri baita agindua, eta aurkezleak, noski,aldatu egin behar izan du ahoskeraderrepentean.Gauzak etxekotzeko joera patologikoarenondorioz, euskarazko telebista publikoan zergertatuko litzatekeen irudikatu dut. Tartekakritikatu izan da bertan erabili den euskara,egia —hori euskara erabiltzen denean; begirabestela zer egiten ari diren Zaindu saioestreinatu berriarekin—. ETB1en euskarairizpideak zeintzuk diren zuzen jakin gabe —badago jakiteko modurik, dokumenturik?—pentsatzekoa da Euskaltzaindiaren arauakIritzia2012/03/25jarraitzen direla,e s t u k i . E t a ,ondorioz, j hizkiarenkasuan, luze g abe,Euskaltzaindiak dioena egiten d e l a .Hots, salbuespenak salbuespen, j letrareneuskarazko ahoskera oinarrizkoa y denez,albistegietan-eta ahoskera hori ematen zaiola.Hala ere, eta gaurko egoera kontuan izanik,pentsatzen dut espainiera eta frantsesaren jestandarrak ere, onartuak izanik, lasai askoerabil litezkeela egoera informalagoetan,telesail batean, esaterako. Ez dakidana daLekeitioko tertuliakide bati j hizkia herrikoahoskeran egiteagatik kargu hartuko lioketen.Baina arrazoi duzue, txikikeriak dira horiekguztiak. Galegoen kasuan ere bai, arazopuskaz larriagoak dituzte: galegoa erabiltzenez duten tertuliakideak, estandarra erabiltzenez duten esatariak, gaztelaniaren menekogalegoa erabiltzen dutenak, akats larriakdituzten idazkun etengabeak, eta abar. Ezdakit horietako zenbat ekar daitezkeen gurera,horietako zenbat ditugun benetako arazo.Saioaren araberakoa ere izango da, seguru.Baina orduan, zergatik ez, zalantzak uxatzeko,hizkuntza irizpideak txukun argitaratu?Aritz Galarraga

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaApirila

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaEuskararen aldeko legeagaldegin dute milakaeuskaltzalek BaionanBerria2012/04/01Milaka eta milaka euskaltzalek euskaraz bizitzeko aldarria egin duteBaionako karriketan, eta eskubideen bermea eskatuDeiadarra joa zegoen, eta euskaltzaleek indartsuerantzun diote Baionako karriketan. 7.000lagunek irrintzi ozena egin dute, «Parisen entzundezaten euskaraz bizi nahi dugula». Euskalherritarren hizkuntza eskubideak bermatu ahalizateko, euskaraz normaltasunez bizi ahalizateko, euskararen ofizialtasuna, legeeraginkorra eta Frantziak Europako HizkuntzaGutxituen Ituna izenpetzeko eskatzen zutenDeiadarraren antolatzaileek. EuskalKonfederazioak eta Euskararen GizarteErakundeen Kontseiluak herritarrek emandakoindarra nabarmendu dute. Parisek horrierantzun beharko diola nabarmendu zuten.Egun handietako giroa zegoen Baionakokarriketan manifestazioa abiatu aitzin.Euskalgintzako eta kultur arloko eragile anitzzeuden bertan, bertzeak bertze, Juan MariTorrealdai, Sagrario Aleman, Aurelia Arkotxa,Beñat Oihartzabal, Xarles Bidegain, DanielLandart, Koldo Tellitu, Iñaki Lasa, GarbiñePetriati, Frantxua Karrere edo Erramun Baxok.Arduradun politiko ugari ere bai, hala nola AlainIriart kontseilari nagusia, Christian BessonartHautetsien Biltzarreko presidentea, MartineBisauta eta Jean Rene Etxegarai Baionakohautetsiak, Roland Hirigoien Aturri-Errobi HerriElkargoko presidentea, Laurence Hardouin, PeioEtxeberri-Aintzart eta Anita Lopepe EHBaikoordezkariak eta Zigor Etxeburua GipuzkoakoForu Aldundiko Euskara zuzendaria.Nabarmena izan zen alderdi sozialistakoarduradunen presentzia, han izan baitzirenFrantxua Maitia Akitaniako kontseilaria etaEEPko burua, Frederique Espagnac Frantziakosenataria eta Kotte Ezenarro Kontseilu Nagusikopresidenteordea. Frantziako presidentziarakohauteskundeen atarian, garrantzi handia duenelementua da.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaManifestazioa Xaho kaiko plazatik abiatu zen.Euskalgintzako ordezkariek Euskara, eskubidebat, lege bat zioen banderola bat zeramatenmanifestazio buruan. Horren gibelean, Koadrolegala hizkuntza politika ausarta egiteko,euskararen ofizialtasuna eskatzen zuen Deiadarkolektiboaren banderolak. Gibelean hautetsienbanderola, euskararen ofizialtasuna eskatuz.Kontaezinak ziren haien gibelean ikastola etaherri bakoitzak egindako sostengu banderolak.Alta, guztien gainetik fotokopia xume batzukikusten ziren, Euskaraz bizi nahi dut ziotenak.Manifestazioko lelo ofizialei zentzu osoa ematenzion eskari argia. Baionako karrika nagusienitzulia egin zuen manifestazioak, eta Xaho plazaamaitu zen. Bertan egin zuten bukaerakohitzaldia. Bukatu zelarik hitzaldia, oraindikheltzen ari ziren gibeleko partean zihoazenmanifestariak.Markak hautsiAtzoko mobilizazioan izandako parte hartzearierreferentzia eginez, Ipar Euskal Herrianeuskararen alde egin diren manifestazioetako«marka guztiak» hautsi zirela nabarmendu zutenPantxika Maitiak eta Paul Bilbaok, EuskalKonfederazioaren eta Kontseiluaren izenean.Frantzian euskarak eta halako hizkuntzek ezdutela oraindik ezagupenik nabarmendu zuten.«Alta, beste edozein hizkuntza komunitatekbezalaxe, euskaldunok baditugu hizkuntzaeskubideak». Deiadarreko leloetan egindakoeskariez gain, alegia, euskara ofiziala izatea,Frantziak Hizkuntza Gutxituen Aldeko Itunaizenpetzea eta eragile bakoitzaren eskubideak etabetebeharrak finkatuko dituen hizkuntz legeeraginkorra bozkatzea eta indarrean jartzea,Deiadarrean bildutako jendeek normaltasun osozeuskaraz bizitzeko eskubidea aldarrikatzen zutelaazpimarratu zuen Bilbaok. «Euskara berezkoa dagure herrian, estatus ofiziala eman behar zaio,lehentasunezkoa egun duen egoera gutxituariamaiera emateko, baita eta ezagutu beharrekoaere», gaineratu zuen.Hizkuntz eskubideen urratzeen adibide ugaridaudela gogoratu zuen Pantxika Maitiak,bertzeak bertze bi adibide eman zituen. Batetik,ikasketa prozesu osoa euskaraz egin ondorenbaxoa frantsesez egin behar duten ikasleena, eta,bestetik, euskal hedabideek diru laguntzakemateko garaian pairatzen duten diskriminazioa,lana euskaraz egiteagatik. Egoera hori gaindituahal izateko lege baten beharra dagoelanabarmendu zuen Maitiak. «Lege babes horrekeuskaldunok pairatzen ditugun diskriminazioenbukaera ekarri behar du».Frantsesa erabilia eta garatua den heineaneuskara garatu eta erabili behar dela erran zuen,bizki publikoko arlo guztietan. Horrela, herritarreihizkuntz eskubideak onartuko dizkien legea etabotere publikoei betebeherrak finkatuko dizkienlegea beharrezkoa dela azaldu zuen.Urrats batBilbaok eskerrak eman zizkien bildutako herritareta hautetsiei. «Gaur egungo manifestaldiaeuskararen berreskurapen osora eramanengaituen bidean beste urrats bat baino ez da»,ohartarazi zuen. Botere publikoei dagozkien

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaeginkizunak betetzeko deia egin zien, eta horilortzeko bermerik handiena herritarrenmobilizazioa dela nabarmendu. Manifestazioanegon ziren arduradun politikoei eskari zehatzaegin zieten. Bakoitzak bere mailan, eta diharduenerakundetik hasita, euskararen irakaskuntzan,transmisioan eta eguneroko bizian erabili ahalizateko neurrietan eragitea eskatu zieten.«Euskararen geroa gure eskuetan dago».Frederique Espagnac (PS, Frantziako senataria)Erreakzioak«Gure hizkuntzen eskubideak aldarrikatu nahi ditut. Aurki Europako Ituna izenpetzea espero dut, eta legexede bat lantzen ari gara Frantziako Senatuan. Nihaur euskararen ofizialtasunaren aldekoa naiz».Frantxua Maitia (Akitaniako kontseilaria)«Militante gisa nago manifestazioan, lege bat izan dadin. Mintzaira menperatuek lege koadro bat behardute, eta horiek zaintzeko, Frantziak Europako Hizkuntza Gutxituen Ituna izenpetu behar du».Kotte Ezenarro (Kontseilu Nagusiko presidenteordea)«Kontseilu Nagusiko lehen presidenteorde gisa nago manifestazioan. Europako Hizkuntza GutxituenItuna ahal bezain laster izenpetu behar da. Jazarpen honek luze iraun du, eta garaia da hori aldatzeko».Alice Leiziagezahar (Akitaniako kontseilaria)«Euskarak behar du ofizialtasuna, frantsesaren eta gaztelaniaren heinean. Horretarako, legeak aldatubeharko dira, koofizialtasuna indarrean jartzeko eta lege egokien bidez euskara garatu ahal izateko».Peio Etxeberri-Aintziart (EH Bai)«Eztabaida ez da euskara anitz edo gutxi lagundu behar den. Tresna eraginkor bakarra ofizialtasuna da,frantsesaren eta euskararen artean eskubide berak bermatzeko. Adostasun hori onartu behar dutealderdiek».Zigor Etxeburua (Gipuzkoako Foru Aldundia)«Deiadar manifestazioa sostengatzera etorri gara, Frantziari egiten dioten ofizialtasun aldarriasostengatzera. Euskara, ofiziala izan gabe, ez da biziko. Frantziako erakundeetara heldu behar daaldarria».Jagoba Zulueta (LABeko euskara arduraduna)«Deiadarrean parte hartu dugu ofizialtasuna eta hizkuntza eskubideak Euskal Herri osoan aldarrikatzeko.Frantziako estatuak baliatzen duen ukazioari erantzun behar zaio herri modura, langileen sostenguz».Koldo Tellitu (Ikastolen Elkarteko presidentea)«Euskararen normalizazioan ezinbestekoak gara guztiak, eta apostu handia dugu aurrean. Unegarrantzitsu batean gaude, eta beharrezkoa da herritarren mobilizazioa Deiadarreko aldarriak lortzeko».

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila«Berriro indartu beharradaukagu euskararen aldekoherri mugimendua»Berria2012/04/02Topaguneak, Euskara Elkarteen Federazioak, lehendakari berria du: Mikel Irizar. Garai zailakizan arren, «ilusioz» dago.«Euskararen inguruan diskurtso berri etaerakargarriak eraiki behar ditugu». MikelIrizar (Ormaiztegi, Gipuzkoa, 1954)Topagunea Euskara Elkarteen Federaziokolehendakari berriaren hitzak dira. Atzo hartuzuen kargua Irizarrek, Durangon (Bizkaia)To p a g u n e a k e g i n d a k o b a t z a r r e a n .Etorkizunerako gakoa herritarren etaerakundeen arteko elkarlana delanabarmendu du, eta horri esker lortuko delaeuskarazko hedabideek eta euskara elkarteekegun duten egoera zaila gainditzea.«Gizartearen ekimenarekin eta erakundeenahalmenarekin lortuko dugu».Nola hartu duzu Topaguneko lehendakarikargua?Ilusio handiz. Egia da momentu zailak direla.Baina une zailetan beti egoten dira aukerahandiak. Euskara elkarteek eta euskarazkohedabideek jauzi kualitatibo bat ematekoaukera dutela uste dut. Aukera bat bezalaikusi behar dute krisi hau. Horretarako,funtsezkoa da elkar hartuta funtzionatzea.Gainera, ohituta gaude egoera zailetanfuntzionatzera, gerri buelta handi xamarradugu halako egoeratarako.Topagunea ez da geldirik egon. Duela gutxiTokikom enpresa sortu zenuten. Zeinhelbururekin?Tokiko hedabideen etorkizuna elkarlaneandiseinatzeko tresna izango da Tokikom.Topagunea sortu zenean, ikusi zen tokikohedabideak oso tresna garrantzitsua zirelaeuskararentzat. Hala, herri askotan sortuziren. Gero bakoitzak bere garapena izanzuen. Orain, egoera ikusita, inoiz bainopremiazkoagoa iruditzen zaigu batzea.Irudikatzen badugu euskarazko hedabideenegitura bi solairuko etxe bat bezala,Tokikomen lana litzateke beheko solairua,tokiko hedabideena, ondo antolatzea. Goikosolairuan hedabide nazionalak egongolirateke, eta lortu behar dena da bi solairuenarteko eduki jario bat: goitik behera, etabehetik gora.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaproposatu genien elkarlanerako mahai batsortzea. Bakarrik egitea ezinezkoa da.Non dago etorkizuna?E u s k a r a z k o h e d a b i d e e k h a s i t a k ohausnarketarako eta elkarlanerako ekinaldianere parte hartzen duzue.Bai. Martin Ugalden duela gutxi aurkeztu zendokumentu bateratua sinatu genuen. Ustedugu Tokikomen dinamikarekin osagarriadela. Nahiko genukeena da, lehen esanabezala, elkarlana indartzea tokiko hedabideeta hedabide nazionalen artean. Horrekin,gure etekin komertzialak gutxitu egiten diraagian, baina funtzio soziala, areagotu.Horrekin erakundeak bultzatu nahi ditugugure funtzio soziala onartu eta diru-laguntzapolitika batetik hitzarmen politika bateraigarotzera. Ikastolen antzeko izaera edoestatus bat nahi dugu.Etorkizunera begira erronka asko dituzue.Bai, Martin Ugalden egindako agerraldianzerrendatu genituen. Garrantzitsuenetakoa daeredu aldaketara egokitzea. Eredu horretannegozio bide berriak topatu behar ditugu.Birmoldaketa sakon bat egin beharko da, etairaultza digitalak ekarritako aldaketetaramoldatu. Izan ere, aldaketa handia izan daherritarrek hedabideak kontsumitzeko dutenohituretan. Horretarako, egitura sendo batosatu behar dugu, eta funtsezkoa izango da ezbakarrik gure arteko elkarlana, baitaerakundeekin duguna ere. HorregatikZaila da hori erantzutea. Baina garrantzitsuairuditzen zaigu eskualde bakoitzean agerkaridigital multimedia bat sortzea. Agerkarihoriek guretik mundura egon behar duteantolatuta. Publizitatea ere egoera horretaraegokitu behar dugu, eta bezeroak errealitatehorretara erakarri. Hor dago gure erronka.Erakundeak elkarlanerako borondatez ikustendituzue?Nik eskatzen diedana da solas egiteko kanalzintzoak jartzea. Izan ere, dirua garrantzitsuada, baina are gehiago epe ertain eta luzerakodiagnostiko bateratu bat egitea. Hori lortzenbadugu, unean uneko zailtasunei aurreegiteko gai izango gara.Euskara elkarteen egoera ere ez da bateraerraza, ezta?Alor horretan ere, herri mugimendua ahulduegin da. Lozorroan egon gara. Erakundeenesku utzi dugu hizkuntza politika egiteko etanormalizazioa sustatzeko ekimena. Herriekimen hori berreskuratu behar da;gainontzean, lortu genituen gauzetako batzukgaltzeko arriskua dago. Hor lan handia duguegiteko. Topaguneak azken urteetan egindakohausnarketa bide horretatik doa. Euskaraelkarteek akuilu izan behar dute berriro ereeuskararen zabaltzean eta normalizazioan.Gizarteak berriro mobilizatu behar du, etanorbanako gisa euskaldun izateko konpromisohori indartu, handitu. Emozioetan etajarreretan eragin behar dugu. Beharrezkoa dabaita ere euskararen inguruan diskurtsomodernoak eraikitzea; ez bakarrik historiareneta eskubideen ikuspegitik. Ekologiaren eta

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaberdintasunaren alorra ere landu behar da.Asko begiratu behar diogu feminismoari,adibidez. Jabekuntzatik hainbat egoerairaultzea lortu dute. Lan handia dagohorretan, baina horrekin urrats handia egingogenuke. Haizeak euskararen alde jotzea lortubehar dugu. Funtsezkoa da hori.Hizkuntz politikek zertan lagundu dezakete?Nolakoak izan behar dute politika horiek?Nik uste beharrezkoak direla, baina horieneraikuntzan parte hartu behar duteherritarrek. Herritarren ekimenarekin etaerakundeen ahalmenarekin gauza asko lordaitezke. Hori uztartzea funtsezkoa da. Ezbakarrik euskararen alorrean, guztietan.Krisitik ateratzeko ere funtsezkoa da hori.Azken urteetan hori falta izan dela uste dut.Zerekin konformatuko zinateke karguauztean?Konformatuko nintzateke euskararen aldekoherri mugimendu hori berreskuratzearekin etahizkuntzaren gaia gatazka politikotikateratzearekin. Horrekin batera, elkarlanasendotzea nahiko nuke, bai hedabideenartean, bai erakundeekin.Kabitu ezinaTxoko honek askotan salatu du jarrera. Tamalez, eta ikusitakoak ikusita, sortuko dira (aukera)berriak. Berripaper honen larunbateko alean Amaiur osatzen duten alderdietako hainbat kideriargitaratutako artikulua da azken kasua. Gaiaren garrantziak —espetxe politika aldatu beharrak— ezin du ezkutatu egileek euskarari —eta berripaper honi— emandako maizter trataera.Erredakzioan itzulia oharra zekarren aipatu artikuluak. Alegia: sinatzaileek —euskarazdakitenak eta, tartean, euskararen ardura politikoa duenen bat— gaztelaniaz bidali zutenartikulua, eta berripapereko langileren batek artikulua itzultzeko lana hartu behar izan zuen.Egunen batean sinatzaile horiexek artikulua euskaraz idatzi eta erdarazko egunkari baterabidaliko balute erdaraz argitaratzeko eskatuz… Nekez kabitzen zaigu buruan Traducido en laredacción egoera. Euskaraz nahi (omen) dugunon buruan zergatik kabitzen da hain aise?Anjel Lertxundi

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaItunak bainoago, politikaegokiak eskatu dituzteeuskararentzatBerria2012/04/03Euskararen inguruan akordioa osatzen ari dira Eusko Jaurlaritza eta NafarroakoGobernua; prest dute lehen zirriborroa«Elkarlana aipatzen duen aldetik, akordioaurrats bat da. Baina, gero, gauzatzekobaliabideak jarri behar dituzte. Eta hori zaili k u s t e n d u g u . A r e g e h i a g o b iadministrazioek hizkuntz politikara bideratuduten dirua gutxitu dutela kontuanhartuta».Nafarroako Euskararen Kontseiluko kideJoxerra Olanori eta Mikel Belaskorisentipen «gazi-gozoa» eragin die EuskoJaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuakeuskararen inguruan sinatu nahi dutenlankidetza hitzarmenaren zirriborroak. Itunbat baino gehiago hizkuntz politikaeraginkorrak behar direla esan dute.«Egungo politikak erabat aldatzea ekarrikoluke horrek», nabarmendu du Olanok.aurkeztu zuten akordioaren zirriborroaNafarroako Euskararen Kontseiluan.Hitzarmenaren zirriborroaren arabera,Hegoaldeko bi erakundeak elkarlaneanarituko dira helduen euskalduntze etaalfabetatzean. Horretarako, urratsak egingodituzte euskara irakasteko curriculumaparekatzeko eta garatzeko.Gainera, bi administrazioetako langileeiaukera emango diete helduentzatantolatutako prestakuntza ekintzetan partehartzeko. Egoki ikusten badute, gainera,elkarrekin prestatu eta hedatuko dituztecurriculumeko materialak. «Horiek bainogarrantzitsuagoak diren gauza asko daude,gure ustez. Adibidez, euskara ikastekomotibazioa sustatzea. Herri ekimenekoeuskaltegien lanaren aitortzarik ez daegiten, eta ez da ezer esaten, eztafinantzaketaren inguruan ere», salatu duOlanok.Gainera, akordioaren zirriborroan garbiutzi dute: curriculumean argi ezarriko daEuskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroa«bi entitate politiko, instituzional etaadministratibo desberdinak direla».Nafarroako Gobernuko HezkuntzaKontseilari Jose Iribasek eta Euskarabidekozuzendari Maximino Gomezek ostiraleanHorri erreparatu dio Belaskok. Izan ere,beste puntu batzuetan ere aipatzen dutehori. «Nafarroako Gobernuak argi utzi nahi

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaizan du horrekin hori errespetatzen ez badaprest egongo litzatekeela akordioaapurtzeko».Euskararen gaitasun maila egiaztatzeprobak eta sistemak ere elkarlaneandiseinatuko dituzte. Eta ikerketak eta mapasoziolinguistikoak egitean lortzen dituztenemaitza eta datuak elkarri pasatukodizkiote. Adierazle soziolinguistikoensistemak eta hizkuntza politika prestatzekoesperientziak ere partekatuko dituzte biadministrazioek.sortzerakoan edo egokitzerakoanbikoiztasunik izan ez dadin.Bi erakundeek euskara nazioarteansustatzeko martxan dituzten edo abiatukodituzten programetan parte hartzekogonbita egingo diote elkarri. Berdin egingodute euskararen kultura sustatzekoprogrametan ere. «Oso ondo dago hori.Baina jakin nahiko nuke NafarroakoGobernuak ba ote duen programariklurraldean euskara sustatzeko», Olanokadierazi duenez.Itzulpengintza elkarlanaItzulpenena da akordioan jaso nahi dutenbeste alorretako bat. Legeen nahiz itunenitzulpenera egongo litzateke bideratuta bierakundeen arteko elkarlana. Zinpekoitzultzaile nahiz interpreteen egiaztapeneninguruko informazioa ere partekatuko dute.Gainera, bi administrazioetako itzulpenzerbitzuek egindako itzulpenak trukatu ahalizango dituzte. Horri lotuta, konpromisoahartu dute itzulpen memorien banku batsortzeko. Hala, bi administrazioek sortutakoitzulpen corpusa banku horretan bildukodute, itzultzaileek erabil dezaten.Terminoen onarpena, glosategien trukea etahaien hedapena batera egingo dute. Hala,Eusko Jaurlaritzako ordezkari batekNafarroako Terminologia Batzordean partehartzeko aukera izango du; alderantziz,Nafarroako ordezkariek ere parte hartukodute Jaurlaritzaren batzordean.IKT Informazioren eta KomunikazioarenTeknologien alorrean dituzten baliabideeninbentarioa egingo dute, erabiltzaileekerrazago eskura ditzaten, eta IKTakAkordioaren jarraipena egiteko batzordebat sortuko dute. Eusko Jaurlaritzak bi kideizango ditu bertan, eta NafarroakoGobernuak beste bi. Gainera, HABEkonahiz Etxepare Institutuko ordezkariekbatzordean parte hartu ahal izango dute,landuko dituzten gaiek hala eskatzenbadute.Urtero bilduko da batzordea, eta aldeetakobatek eskaria egiten badu. Aldatzekoeskaririk egiten ez bada, akordioa luzatuegingo da urtero. Bi aldeek adostu beharkodituzte akordioan egingo diren aldaketa etaberrikuntzak.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila«Hizkuntza exodoari» aurreegingo diote LarraganBerria2012/04/04Euskaraz bizitzeko eskubidea aldarrikatuko dute Nafarroakoherri horretan, apirilaren 22an, eta Gasteizen, 21eanEuskaraz bizitzeko eta ikasteko herria utzibehar izatea salatuko du SortzenIkasbatuaz-ek Larragan (Nafarroa),apirilaren 22an.Egunero, milaka ikaslek herria utzi etaerrepidera atera behar dute euskaraz ikasiahal izateko, Larragakoek adibidez; herrihori Nafarroako Gobernuak zehaztutakoeremu ez-euskaldunean dago. «Hizkuntzaexodotzat» jo du Sortzen Ikasbatuaz-ekg e r t a e r a h o r i , e t a N a f a r r o a k o«zonifikazioaren» aurka eta euskararenofizialtasunaren alde jai bat ospatuko duhiru asteburu barru.Sortzen Ikasbatuaz-ek jakinarazi berri duderrigorrezko eskolatze garaian dauden1.400 umek baino gehiagok herria utzibehar dutela euskaraz ikasteko. Batezbeste, egunero hogei kilometro egin behardituzte ume horiek; guztien artean, bostm i l i o i k i l o m e t r o b a i n o g e h i a g oikasturtero.Egoera horrek ezbeharrak eragin dituelagogorarazi dute. Larragako familia bateksemea galdu zuen auto istripuz, eskolarazihoala. Haurraren gurasoak zein herrihorretako biztanleak omenduko dituztehilaren 22ko jaian.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaGoizeko hamarretan hasiko da«hizkuntza exodoaren» bukaera eskatzekojaia. Janaria eta edaria ez dira faltakoegun osoan, baina umeentzako ekitaldieki z a n g o d u t e g a r r a n t z i h a n d i e n .P u z g a r r i e k , t a i l e r r e k , e r r a l d o i e k ,pailazoek eta zirkuak beteko dute egunbatez Larraga.Javier Maroto Gasteizko alkateak euskaraez zutela «ukituko» azaldu arren, azkenhilabeteetan zenbait elkarteren dirulaguntzak murriztu dituztela gogorarazidu Gartziak. «Euskarak zerbait beharbadu, inbertsioak behar ditu, eta euskaralehenetsi eta orain arteko egoera iraultzeaekarriko duten politikak».Eguneko ekitaldi nagusia manifestazioaizango da. Andre Mari Zuriaren plazatikaterako da, 19:00etan, Euskaraz bizitzeragoaz! leloarekin.O rdea, j a i a 1 1 : 0 0 etan h a s i k o d a ,Gasteizko hirigunean, eta, bereziki, Foruplazan. Bertsoak, eragileen txokoak,mintzodromoa eta beste hainbat gauzaizango dira.«Politika eraginkorrak»Euskaraz bizitzera goaz! lelopean,euskaraz bizitzeko eskubideaa l d a r r i k a t u k o d u t e G a s t e i z k oeuskalgintzako eragileek apirilaren 21ean,beste hainbat gizarte eragilerenbabesarekin.Salbuesteko dekretua, prestApirilaren 17an indarrean sartuko daeuskaraz ikasi dutenei euskara gaitasunariburuzko titulua erakutsi behar ez izatekoaukera emango dien dekretua. Atzoonartu zuen Gobernu Kontseiluak.Euskarak politika «egoki etaeraginkorrak» behar dituela nabarmendudu Azaitz Gartzia Euskal HerrianEuskaraz-eko kideak.Nabarmendu du hizkuntza politikek «urtegehiegitan» eragotzi dutela euskarazbizitzeko aukera, eta, horren aurrean,«ausardiaz» jokatu behar dela gaineratudu.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaIribasi egotzi diote udalakhizkuntz politika egitekoaukerarik gabe uzteaBerria2012/04/05Nafarroak bertan behera utzi du 1998az geroztik euskara zerbitzuekin zuenhitzarmena; deialdi publikoa egin nahi duHitzarmenaren alde. Nafarroan euskarazerbitzua duten 23 udaletako ordezkariekargi eta garbi utzi dute eutsi nahi diotelahizkuntza politika garatzeko NafarroakoGobernuarekin orain arte izan dutenlankidetza hitzarmenari. 1998. urteansinatu zuten, baina berriki bertan beherautzi du Euskarabideak, bere kabuz. Horrenordez, hizkuntza politikaren inguruko dirulaguntzak banatzeko deialdi publikoa eginenduela iragarri du Nafarroako Gobernuak,sistema hori gardenagoa delakoan.Udal ordezkariak ez dira iritzi berekoak.Eta halaxe azaldu dute jendaurrean,Nafarroako Gobernuko Hezkuntzakontseilari Jose Iribasekin etaEuskarabideko zuzendari kudeatzaileMaximino Gomezekin bilera egin bainolehen, Hezkuntza Departamentuarenegoitzaren aurrean. Lankidetza jo duteeuskararen normalizazioaren alde lanegiteko tresna egokitzat, eta ondorioz, orainarteko hitzarmenari eusteko eskatu dieteIribasi eta Gomezi. «Ez digute kasurik egin,ordea», erran du Atarrabiako alkate KirioGastearenak.Bilera luzea izan da EuskarabidekoJarraipen Batzordeko udal ordezkariek etaerakunde horretako eta HezkuntzaDepartamentuko buruek egin dutena. Biordu ingurukoa. Emaitza, berriz, eskasa.Udal ordezkariek lankidetza hitzarmenarenaldeko apustua berretsi dutelako, etaNafarroako Gobernuko kideak, berriz,aldaketaren alde agertu direlako.Gobernuaren oraingo proposamenak dituenarriskuak agerikoak dira, Gastearenarenustez. «Udal bakoitzarekin izan nahi duharremana Nafarroako Gobernuak». Hauda, sistema berriak udalen arteko elkarlanabertan behera utziko luke.Udalak, ordea, ez daude horretarako prest.«Udalon arteko egiturari eutsi nahi diogu;Nafarroako Gobernuarekin hizketakideizaten jarraitu nahi dugu». Udal guztiek,batera. Elkarlan horrek indarra ematendiela argi dute. Gastearenaren hitzetan,

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilahain zuzen ere, udalen indarra ahuldu nahidu Nafarroako Gobernuak, lankidetzahitzarmena bazter utzita. Hizkuntzapolitikaren esparruan duten eragina lausotu,nolabait.Baliabideak murriztuEuskarabideak mahai gainean jarri duenproposamenak nabarmen murriztuko ditueuskararen alde lan egiteko euskarazerbitzuek dituzten baliabideak. Horixesalatu dute udalek. Orain arteko diru sailarieutsi diolako Nafarroako Gobernuak, bainadiru hori banatzeko, ordea, hautagaigehiago izanen delako, deialdi publikoaeginez gero.Nafarroako udal guztiek parte hartu ahalizanen dute. Kopurua urria dela argi duteeuskara zerbitzua duten toki entitateek;orain artekoa ere, 23 euskara zerbitzuenartean banatu behar izan dutena, bazelako.2001. urtean, adibidez, 727.000 eurokoaizan zen diru saila, udalen hizkuntzapolitika laguntzeko. Geroztik, 11 urtekoepean, %82 egin du behera; kontuan hartubehar baita euskara zerbitzuen kopuruakere gora egin duela azken urteotan.Nafarroako Gobernuak orain hartu duenerabakiak bertze urrats bat egiten dumurrizketek baldintzatutako egoerahorretan. «Udalak hizkuntza politikaegiteko aukerarik gabe uzten ditu erabakihonek», salatu du Maitane Maritorenak,Baztango, Malerrekako eta Bortzirietakoeuskara zerbitzuen izenean. Kezka azaldudu horregatik.Euskarabidearekin sinatutako lankidetzahitzarmenaren menpe sortu eta gauzatudiren euskara zerbitzuak «kolokan» direlaazpimarratu du Maritorenak, udalek ezinizanen dutelako euskara teknikarien soldataordaindu.2011. urtean, 163.000 euro eman zituenEuskarabideak euskara zerbitzua duten 23udalen lankidetza hitzarmena garatzeko.2012. urtean diru sail horri berari eutsi dio,baina aurtengo 163.000 euro horietatik30.000 iazko gastuak ordaintzeko erabilidira. Saila, beraz, 133.000 eurora murriztuda, azkenean.Kopuru horri eutsi nahi dio NafarroakoGobernuak, prestatu nahi duen deialdipublikorako. Deialdi horretan, ordea,Lanean jarraitzeko aukera izanen duteneuskara zerbitzuek ere egoera kaskarragoanegin beharko dutela gaineratu du, «euskarazerbitzurik ez duten udalek ere parte hartuahal izanen dutelako diru laguntzen deialdipublikoan». Egoera horrek udalen artekolehia bultzatuko duela argi du Maritorenak.Udal ordezkarien ustez, hori ez daeuskararen normalizazioa lortzeko urratsakegiteko bide egokia. Horregatik, hizkuntzapolitika serioa eskatu diote Jose Iribaskontseilariari. Nafarroako Gobernuak,ordea, ez du atzera egiteko asmorikerakutsi, oraingoz.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaEz, behintzat, udal ordezkariekin egin duenbileran. Alderantziz. Diru saila banatzekodeialdi publikoa berehala egiteko asmoaagertu du, Atarrabiako alkate KirioGastearenak ezagutarazi duenez.Deialdia eginez gero, zer-nolako urratsakegin erabaki behar dute orain euskarazerbitzua duten udalek. «Ez dugu gurearteko lehiarik nahi».Hori argi eta garbi utzi du Gastearenak, etaudalen asmoa haien arteko lankidetzarieustea dela gaineratu du. «Egoera aztertubeharko dugu, eta ikusi ea noraino helgaitezkeen», erran du Atarrabiako alkateak.Kontseiluko kideekin bilera egin dute udalordezkariek, eta haien arteko bertze bilerabat egiteko asmoa ere badute.Bidea elkarlana dela argi dute. Elkarlanhorrek emanen diolako indarra, haienustez, udalek egin dezaketen hizkuntzapolitikari. Orain arte Euskarabidearekinhitzarmena zuten 23 euskara zerbitzuena r t e a n d a u d e N a f a r r o a k o e r e m ueuskalduneko toki entitate guztiakordezkatuta, eta eremu mistoko gehienak.Bai eta eremu ez euskalduneko baten batere, eremu ez euskaldunean ere euskarazerbitzua duen udalik badelako.Murrizketei bat eginda aurre egitea da udalhorien asmoa. Murrizketa horiek jasanbehar izan dituzten bakarrak ez direla argidute, euskalgintzari eta euskarazkohedabideei zuzendutako sailak ere murriztueta desagertu direla salatu baitute. Euskarazerbitzuei eusteko beharra azpimarratudute. Elkarlanari eusteko beharra.Euskarabidearen aurrekontua.Euskarabideak2,3 milioiko aurrekontua duaurten. Baina soilik lau erotik batbideratzen du euskararen sustapenera.Jaitsiera nabarmenena laguntzetan egin duaurten: %46. Barneko gastua, aldiz, %14murriztu ditu.Hizkuntza Gutxituen EuropakoItuna berretsiko duela erran duHollandekBretainian egindako mintzaldi batean, FrancoisHolland PSko hautagaiak erran du HizkuntzaGutxituen Europako Ituna berretsiko duelaFrantziako presidentetzarako hauteskundeakirabazten baditu. Hori egin ahal izateko,jakinarazi du prest dagoela FrantziakoKonstituzioa aldatzeko, hizkuntza gutxituakhedatuak eta erakatsiak izan daitezen «munduanden hizkuntzarik ederrena, Frantziako hizkuntzaofiziala, mehatxatu gabe».Deiadar kolektiboak, berriz, eskerrak eman dizkiejoan den larunbateko manifestazioan parte hartuzuten herritarrei, eta euskararen alde eragindezaten eskatu die mobilizazioan parte hartuzuten arduradun politikoei.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila«Gure lana gutxietsi dute;ari dira esaten euskarazerbitzuak ez direla behar»Berria2012/04/05Nafarroako Gobernuak udalekin zuen hitzarmena bertan behera utzi izanakezkagarritzat jo du Maite Aldazek; Altsasuk euskararen aldeko apustua berretsiduela dio, baina kolokan ikusten du hainbat zerbitzu.Nafarroako Gobernuko Hezkuntzakontseilari Jose Iribasekin egindako bileranizan zen, atzo, Maite Aldaz. SakanakoEuskara Mankomunitateko burua da, etaEuskarabideko Jarraipen Batzordeko bertzeudal ordezkariek duten kezka berak hartu duegunotan.Hizkuntza politika serioa egin ahal izatekobide zuzena lankidetza hitzarmena delaazpimarratu du.Kontua da orain batera bidali diguteladeialdi hori egiteko zirriborroa etahitzarmena bertan behera uzteko erabakia.Astebeteko epea baino ez dugu izan denaaztertzeko.Zuen ustez, zer dago Nafarroako Gobernuakhartu duen erabakiaren atzean?Guk uste dugu erabaki horren bidezNafarroako Gobernuak euskara zerbitzurikez duten udalak saritu nahi izan dituela. Eta,aldi berean, euskara zerbitzu horien lanagutxietsi nahi izan du.Diru laguntzak banatzeko martxan jarri nahiduten deialdiaren bidez hori ari dira esaten,ez dela beharrezkoa udalek euskarazerbitzua izatea. Udalen arteko lehiabultzatzen dute, gainera.Bere kabuz erabaki du NafarroakoGobernuak hitzarmena bertan behera uztea.Ezustean harrapatu zaituzte?Susmoa bagenuen. EuskarabidearenJarraipen Batzordeko aurreko bileran botazuten diru laguntzak banatzeko deialdi irekibat egiteko aukera.Nafarroako udal guztiek izanen dutelakodiru laguntzen deialdian parte hartzekoaukera?Bai. Baina ez dute diru saila handituko.Kontua da aurrerantzean NafarroakoGobernuaren asmoa dela jarduerak diruzlaguntzea. Guk ez dugu uste bidea horidenik.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaZein da bidea?Hizkuntza politikak behar du plangintza.Orain arte, hain zuzen ere, hitzarmenarenbidez horixe egin dugu guk. Hitzarmenhorretan parte hartu dugun 23 udalen artekolankidetza bultzatu dugu, denon artean egindugu plangintza, eta bakoitzak ardura bathartu du; baina denok egin dugu languztiondako.Kanpaina bateratuak egin izan ditugu. Gurearteko lan horren emaitza izan dira, adibidez,Etxepare Saria, helduen euskalduntzealortzeko kanpainak eta euskarazko katalogoa.bat behar dela hizkuntza politikarenesparruan, bultzatu behar dela ahalik eta udalgehienetan euskara zerbitzua izatea.Kontua da hitzarmenik gabe hainbatherritako euskara zerbitzuak kolokangeldituko direla, hitzarmen horri lotutadaudelako. Diru laguntza hori gabe, desagerdaitezke zerbitzuak. Irantzukoa, adibidez,desagertu egin da jada, eta beste zenbaitkolokan dira.Sakanan zein da egoera?Guk ez dugu gure euskara zerbitzua kolokanikusten. Haren aldeko apustu garbia egindugu, gainera. Hiru teknikari dituguSakanako Mankomunitatean. Hala ere,azpimarratu nahi dugu hitzarmena egokiairuditzen zaigula, eta haren aldekoa erabadela gure apustua, bide zuzena hori delauste dugulako.Kontua da diruz hornitu egin behar dela.Orain arte, hitzarmena indarrean egon badaere, zenbaitetan ez dute bete, ez dute banatuadostutako dirua, baina hala ere, haren aldeegin dugu.Hori desagertuko da lankidetza hitzarmenabertan behera utzi eta gero?Udalen arteko lankidetza bazter utzi nahidute, eta gure arteko lehia bultzatu.Euskara zerbitzuen eguneroko lanean nolakoeragina izan dezake hartutako erabakiak?Nafarroako Gobernua murrizketak egiten hasizenean, argi eta garbi esan zuen hizkuntzapolitika udalen ardura ere bazela.Hitzarmenaren helburua, hain zuzen ere,horixe izan da beti. Guk argi dugu plangintzaHitzarmena gabe, udalek ere arazoak izanditzakete euskararen aldeko lanari eusteko?Bai. Udalen egoera ekonomikoa ere zaila da.Guk hizkuntza politika serio baten alde egindugu, baina baliabiderik gabe zaila da lanegitea.Zer mezu helarazi nahi diezue herritarrei?Udalek, mankomunitateek, euskalgintzak etaherritarrek ere, denek egin behar dugulaeuskararen alde. Herritarren presioa behardugu. Garai gogorra da hau.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila«Euskarak dialeanbere lekua ziurtatutaeduki beharko luke»Berria2012/04/08Bi lizentzia lortzen saiatuko da Hala Bedi; bietako bat, euskara hutsean.Lehiaketara aurkezteko proiektuen laneanburu-belarri dabil Iñaki Ziarsolo (Ermua,Bizkaia, 1978). Zortzi urte dira Hala Bediirratian hasi zela, eta Zaharrak berri irratsaioaaurkezten du.Nola baloratzen dituzue lehiaketako oinarriak?Hutsune nabarmenak ditu. Batetik, gureabezalako irrati libre eta komunitarioak ez ditukontuan hartzen. Komunikabide lokalak etatokian tokikoak lehenetsi beharrean, Madrilenegoitza duten irrati handien neurrira egindakolehiaketa da; lehendik ere diala horrelakoekinbeteta daukagu, gainera. Herrialdezibilizatuetan ez bezala, dialean existitzen direnhiru sektoreak; irrati publikoak, irratikomertzialak eta irrati komunitarioak kontuanhartu beharrean, lehenengo biak baino ez dituaintzakotzat hartzen. Txikiak desagerraraztekoeta handien nagusitasuna areagotzekopentsatuta dago. Eta bestetik, hutsarenhurrengoa da euskarari ematen zaiongarrantzia.Euskararentzat erreserbak egin arren,gainontzekoei ez zaie obligaziorik ezartzeneuskaraz emititzeko. Zer diozu?Gure hizkuntzak duen egoera kontuan hartuta,onartezina da euskararentzako gutxienekorik ezezartzea. Jakina da komunikabideek hizkuntzabaten normalizazioan duten garrantzia;ondorioz, euskarak dialean bere lekuaziurtatuta eduki beharko luke, gure ustez; ezinda balizko borondatearen esku utzi. Bestebehin, txikia, gutxitua eta zapaldua dena, areikusezinago bihurtzeko arriskua dago.Gazteleraz entzun ditzakegun irratien kopuruaeta euskarazkoena ikusiz gero, ulertezina danola ez den euskararen aldeko neurririkhartzen; helburua hizkuntza gutxituanormalizatzea bada, behintzat.Irrati komunitarioen esparrua nola gelditukoda ?Hori ikusteko dago, baina irrati bakoitzarenegoera eta izaera ezberdinak kontuan hartuta,bakoitzak bere bidea egingo du. Irrati librebatzuen kasuan, adibidez, ez dute lehiaketaraaurkezteko aukerarik izango, beraieneskualdean ez delako lizentziarik banatuko.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaBeste batzuk, zuzenean ez dira aurkeztuko, etahorri ere zilegi deritzogu. Tas-Tas, Antxeta edogure irratiaren kasuan lehiaketan parte hartzeaerabaki badugu, erantzukizun sozial bat erebadugulako dela esango nuke. Dialean egotekoeskubidea dugula aldarrikatzeko modu bat da.Euskarazko irratia sortze prozesuan da,hilabeteak daramatza talde batek asteroelkartzen, eta eguneroko inurri lan horretan.Gure kasuan, gauzak astiro eta ondo egin behardira; asmoa ezagutarazi lehenengo, eta hainbateragilerekin bildu, bazkide berriak egin hurrenaeta emititzen hasi azkenik. Gure asmoa daeuskarazko irrati honek orain arteko HalaBediren izaerari eustea.Hurbileko irrati bat izatea nahi dugu, freskoa etaezberdina. Argi utzi nahi dugu, hala ere,programazioarekin apurka-apurka hasiko garela.Ezin dugu hasieratik sekulako programazioaeskaini; hori ere jendearen parte hartzea handituahala garatuz joango den zerbait izango da; gukhorrela funtzionatzen dugu.Lizentziarik lortzen ez duten irrati libreek lehenbezala jarraituko al dute?Dekretuak esaten duenaren arabera, lizentziarikgabe emititzen jarraitzen duten irratiak itxiegingo dira eta horretarako polizia bidaliko dahala behar izanez gero. Hau ere ez da kontuberria, lehenago ere pasa dira horrelakoakgurean.Etorkizunean zer gertatuko den ez dakigu, zailairuditzen zait orain polizia gurea bezalako irratibat ixtera etortzen irudikatzea, emititzendaramagun denboragatik eta denbora honetanzehar lortu dugun babes sozialagatik batez ere,baina hori ikusteko dago. Guk, gure aldetik, argidaukagu lizentziarekin edo gabe, uhinetanj a r r a i t u k o d u g u l a . G u rea b e z a l a k okomunikabideak beharrezkoak dira, dialarikolore apur bat ematen diotelako.Hala Bedik bi lizentzia eskatzeko asmoa du; bat,euskaraz. Nolakoa izango da euskarazkoproiektu berria?Gazte batek euskarazko hip hop irratsaio bategiteko beharra sentitzen badu noizbait, HalaBediko ateak zabalik izango ditu, eta beharhoriek sustatzeko lana ere egin beharko dugugeure aldetik.Zer ekarriko lioke Hala Bediri bi lizentzialortzeak?Emititzen jarraitu ahal izateko segurtasuna etainork zapalduko ez zaituen bermea; diala noladagoen ikusita, batez ere hiriburuetan, ez dagutxi. Horrekin batera, buruko minen bat edobeste ere bai, baina guk apustutzat hartzendugu; jende berria erakartzeko eta proiektuhonek aurrera egin dezan, gakoa da guretzatgauzak ondo egitea.Ondotik, diru laguntza izateko aukera izango alzenukete?Horrek ez gaitu gehiegi kezkatzen. Hala Bedikautogestioari esker iraun du bizirik ia 30 urte, etagure oinarri ekonomiko nagusia gure bazkideakizango dira aurrerantzean ere.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaPSNk kezka azaldu duIruñeko haur eskoletakoeskaintza «eskasa» dela etaBerria2012/04/11Iruñeko PSNko udal taldeak «kezkahandia» azaldu du hiriko haur eskolapublikoen leku eskaintza «eskasaren»inguruan.izena eman duten 0 eta 3 urte bitarteko1.421 haurretatik 647k ez dute tokirikizango. Hortaz, lekurik gabe gelditu dira%45 ume.0 eta 3urte bitarteko 1.421haurretatik 647kez dute tokirikizango.Urtero-urtero haur eskola publikoetanlekurik gabe gelditzen diren umeak ehunkadirela ohartarazi du PSNk, eta kritikatu duaurten ere egoera horrek ez duela hoberaegin: «Buztintxuri eta Milagrosa haureskolak irekitzeak arazoaren zati batkonpondu du soilik».Aurreko ikasturteetan jada lekua zeukatenhaurrek zuten aurrena izena ematekoaukera. Horiek aurrematrikula egin etagero, 774 plaza berri eskaini dituzte aurtenIruñeko haur eskola publikoek.Haur eskolek eskainitako plazen etahizkuntza eskakizunen gaineko azterketasakon bat egiteko eskatu du PSNk,«gurasoek zehazki jakin dezaten zein deneskaintza eta zer topatuko duten».Aurrematrikulen datu ofizialik ez daoraindik, baina, behin-behineko datuenarabera, Iruñeko haur eskola publikoetan

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaIbilbide orriaIpar Euskal Herrirako instituzionalizazioakbadu ibilbide orria. Garapen Kontseiluak joanden astean onartu zuen, kasik aho batez, etahautetsien kontseiluaren esku utzia du jada,horrek ere onar dezan. Estatus berezikoLurralde Elkargoa izanen da Ipar EuskalHerrirako, berezko eskumenekin. Bitarikolantalde bat osatuko da, eskumen horiekdefinitzeko eta udazkenerako Ipar EuskalHerrirako lurralde kolektibitatearenezaugarriak finkatuko dituen legeproposamena prestatzeko.Hautetsien artean kontsentsua lortzen bada,Frantziako parlamentuan urtea bukatu gabeaurkeztua izan beharko du. Trabak ez dirabakanak izanen. 200 urteren ondoren, PirinioAtlantiko departamenduaren zatiketa ez dabat-batean helduko.Alain Rousset Akitaniako lehendakariak ere ezluke begi onez ikusiko Akitania barneaneskumen bereziko edo Akitaniaren parekoizanen litzatekeen euskal lurralde kolektibitatebat. Eta Roussetek eragin zuzena izan dezakeetorkizuneko erabakietan François Hollandekirabaziko balu, ministrogaien kinieletanBerriaagertzen baita2012/04/13gizona. Eta, oro har,Ipar Euskal Herrikohautetsiek Parisekoerabakiguneetan izandezaketen pisua ikusteko dago. Baina gerogerokoak.Bizkitartean, lurrak bira oso bat eman du IparEuskal Herrian. Lehenago edozoin lurraldeezagupenen kontra ziren hautetsi etaeragileak, emeki-emeki alde agertzen ari dira.Iraun dezala.Martxoaren 31ko Deiadar manifestaldiarrakastatsuaren ondoren, hizkuntza politikakere bere ibilbide orri propioa beharko du,frantziar lehendakaria eta gobernua edozoinizanik ere, Euroituna izenpetu ala ez, lege batizan ala ez, euskal instituzio bat izan ala ez.Hizkuntza politika publikoaren bigarren aroahasteko garaia izanen da Lapurdi,Baxenabarre eta Zuberoan. Arlo guziakhunkitu beharko dituena, eta baliabidezhornitua.Hur Gorostiaga'Pirenaica' nongoa ote?Badira urte batzuk Pirenaica aldizkariko harpidedun naizela, baina baita ere Euskal Herriko mendifederazioko bazkide. Nire haserrea oso zehatza da. Euskal Herrian egiten den aldizkari batek gurehizkuntzari ematen dion trataera eta ikusirik gainera zein den egoera are eta mingarriagoa egiten zait.Ez dago lerro bat bera ere euskaraz. Betidanik egon dira lotuta mendizaletasuna eta euskara.Mendizale federatu garenok asko gara. Zergatik ez dago artikuluak euskaraz irakurtzeko aukerabermatuta? Akats larria da, egoera kaskarrean dagoen hizkuntza gurea delako, ez bestea. Neurrimoduan, harpidedun izateari utziko diot. Sentitzen dut hain gordin izatea, baina hizkuntza kontuetanepelkeriak soberan daude.Rafael Berastegi Lezarbide

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaKomunikazioa. Irrati lizentziak Hego Euskal Herrian (IX)Kontseilua: «Euskaldunakbaztertu dira»Berria2012/04/14Euskararen Kontseiluak «kezka handiz» hartu ditu bi gobernuenlehiaketa oinarriak.Irrati lizentziak adjudikatzeko dekretuak ezdiote erantzuten euskaraz bizitzeko nahiari,eta espazioak euskalduntzeko aukera berribat alferrik galdu dute», adierazi duEuskararen Gizarte ErakundeenKontseiluak. «Kezka handiz» hartu duaurten adjudikatuko dituzten irrati lizentziakhautatzeko bai Nafarroako Gobernuak baiEusko Jaurlaritzak onartu dituzten lehiaketaoinarriak.Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaokhonako iritzi hau agertu du adjudikazioeiburuz: «Euskaraz bizitzeko nahia lauhaizeetara zabaltzen ari den honetan,azpimarratu nahiko nuke euskaraz bizi nahiduen herri bati ez diotela erantzuten bigobernuek onartutako oinarriek, eta, bestebehin, euskaraz bizitzeko aukerak zabaltzekoizan dituztenean, euskaldunak baztertu egindituzte, ez dituzte espazioak euskalduntzekopauso eraginkorrik eman. Uhinakeuskalduntzeko erabaki irmorik ez da hartu».Eusko Jaurlaritzaren lehiaketari dagokionez,1986. urtetik ez da inolako erabakirik hartuirratietan euskararen presentzia arautzeko.«Kontseiluan beti gogorarazi dugu hizkuntzapolitika bi bidetatik egin daitekeela: araubidez eta laguntza bidez. Dekretua osoberandu datorrela adierazi behar dugu».1991. urtetik hona euskaldunon kopuruaEuskal Autonomi Erkidegoan 181.000lagunetan egin du gora. Hala azaldu duHizkuntza Politikarako Sailburuordetzakazken inkesta soziolingustikoaren datuakaurkeztutakoan. «Hartara, ez du zentzurikgero eta hiztun gehiago garela esateak etairratietan euskararen presentzia bermatzekoerabikirik ez hartzeak. Eusko Jaurlaritzarenhizkuntza politika kudeatzen dutenek betiadierazi dute progresibotasunaz jardunbehar dela, eta irrati lizentziak adjudikatzekodekretuan ez zaigu iruditzen progresibotasunhorri erreparatzen zaionik».Paul Bilbaok gogora ekarri du lurrekot e l e b i s t a d i g i t a l a r e n a d j u d i k a z i o a .Kontseiluak kritika zorrotza egin zuenLTDaren adjudikazioan ez zelako bermatzengutxienez kate bat euskarazkoa izango zela,eta oraingoan hori zuzendu dute. «Halere,iruzurra ere aurreikus daiteke irratienadjudikazioan, euskarazkorik aurkeztu ezean,lizentzia horiek gaztelaniazko irratiek harditzaketelako». Kontseiluak, halaber,

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilakezkagarritzat jo du euskara hutsez emititukoduten irratientzako lizentzietatik kanpo ezdela euskararen tasarik ezartzen. Euskararenpresentzia «modu apalean» balioesten da.Bilbaok salatu du agintari politikoek geurehizkuntzaren berreskurapen prozesuaenpresen borondatearen esku uzten dutela.«Eta azken urteotan ikusi ahal izan dugu zernolakojarrera erakutsi duten ia gehienek.Gobernuek hizkuntza normalizazioan urratseraginkorrak egiteko arau egokiak abian jarribehar dituzte. Oso kezkatzen gaitu haienbetekizunak hirugarrenen borondatearenesku uzteko jarrerak».Politika berri baten beharraKontseiluak «hizkuntza politika berrieraginkor» baterako hedabideen inguruanhartu beharreko neurriak jasoak ditu. «Araubitartez lotu beharrekoari dagokionez,euskara hutsezko irratiei dagokienez,euskaldunak %75etik gora diren eremuetanadjudikatu beharreko irratiak euskarahutsezkoak izatea; euskaldunak %50-%75direnetan, hiru laurdenak euskara hutsez;euskaldunak %25-50 direnetan, erdiakeuskara hutsezkoak; eta hortik beherakoetan,gutxienez batean».1986ko dekretuan berariaz jasotzen zenEAEko bi hizkuntza ofizialen erabileraorekatua egin behar zutela. Eta oraingodekretu berrian irrati gehienek ez dute zertanhitz bat bera ere euskaraz egin.Nafarroako kasuan, Bilbaok uste duNafarroako Gobernuak euskararen inguruanezarritako oinarriak gobernu horrekeuskararen aurka daraman hizkuntzapolitikaren isla direla: «Euskara hutsezkokateentzat lizentziarik ez dute gorde, etaeuskaraz emititzeagatik emango duenpuntuazioa eskasa da oso».Gainera, gogoratu du Nafarroan hizkuntzaeremuen bidez ezarrita dagoen«bidegabekeriari» eusten diola euskarazemititzeagatik ematen den puntuazioak.Iruñean gertatzen denari dagokionez,Kontseiluko arduradunak honako hauadierazi du: «Jakin badakigu NafarroakoGobernuak Euskalerria Irratiari lizentzia ezematea erabaki politikoa dela, baina esperodezagun oraingoan amaiera emango zaiolaegoera horri».Horrekin batera, euskara hutsez emititzen ezdutenentzat, Euskal Herrian hedatzen direnhedabideek euskararen erabilera kuota legezezarria izango dutela agertzen duKontseiluaren proposamenak. Kuotakalkulatzeko uneko ezagutza tasari 10 puntugehituko zaizkio, eta tasa hori lau urtez behinberritu beharko litzateke.Kuotak ezartzeaz gain horiek beteko direlabermatzeko mekaniskoak ere abian jarribehar direla berretsi du Kontseiluak.«LTDan kuotak ezarri ziren, eta egun ez dirabetetzen». Euskarari irrati uhinetan espazioberriak ez eskaintzeak euskararen

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaEuskaldunen ardura etaborondate onaIritzia2012/04/15Euskara ez da galtzen ez dakitenek ikasten ezdutelako, dakitenek erabiltzen ez dutelakobaizik». Urte saila da erran hori hedatzen joandela, aunitzek aintzat hartua, eta behin etaberriz errepikatua. Ezin ukatu egia frankobadela solas horietan, nahiz eta ez izan egiaosoa. Izan ere, egia osoa gure ahalmena bainozabalagoa eta sakonagoa baita. Gurasoeuskaldunak, errate baterako, haurrei euskarazmintzatzen bazaizkie ere, elkarrekin erdarazmaiz aritzen dira, haur horien beraienaitzinean.Nola erran, ordea, erdarara jotzen dutenguraso horien erruz, eta horien antzeradabiltzanen ondorioz euskara galtzen dela?Segur, neurri batean eta maila batean euskarakaltetzen dela horrela, gurasoen jokaera horreneragina kaltegarri nabaria dela haurrengan.Baina segur, baitaere, bertze eragile batzuek erebadutela zerikusia hizkuntzaren galerarekin.Horietako zenbait gogoratu nahi nituzkegaurkoan.Legeak. Legeek eta legeen gainetik ibiltzendiren agintedunek erabakitzen dute euskarajakin beharra eta erabili beharra den edo ez;haien erabakia da osasungintzako langileak,medikuak nahiz erizainak, erdara hutsarenjakitun izan eta euskara ikastera ez obligatzea.Horrela euskaldunen eskubideen kontra aridira, ez baitie beren hizkuntza propioanaritzeko aukera errespetatzen, eta euskaldunakeuskara erabiltzeko oztopoak plantatzen aridira, erabilera hori ahultzeko eta ttikitzeko. Etamaila handiko eta beharrezko jendeekineuskaraz ezin eginak, honen balioa ttikitzen du,eta erdaraz egitearenbalioa eta beharrahanditu. Legez gazteleradenek jakin beharra; are gehiago,euskarari lehentasuna kendu eta kanpokohizkuntzei emateak, alemaniera edo ingeleraizan, ondorio berdinak dakartzagu,euskaldunen lanpostuetako aukerak murriztea.Eta zertarako euskara orduan? Duela 40 urteeuskara ez zekiten edo maite ez zuteneiaditzen geniena aditzeko arriskuan goaz gauregun ere: «Herriko mugaz harat, zertarakobalio du euskarak?» Legearen eta legegileeneragina handia dela oroitu behar dugu.A, baina ez da onartzen ahal euskara inoriinposatzea. Hau dugu bertze gaia. Euskaraindartzea eta zabaltzea nahi baldin bada,gogoz eta borondate onez hartu behar duherritarrak. Hara bertze errana, hondarrekourteetan behar bada gero eta gehiago adierazidena. «Utikan euskara inposatzea! Nola ordea?Espainolek eta frantsesek hori egin dutela?Baina haiek gaizki egin badute eta egitenbadute, guk ez dugu haien modura jokatu

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilabehar». Hauxe gauza polita! Ustez euskaltzalediren frankok hori defendatzen du, askatasuneta demokraziaren izenean. Baita ustezkosoziologiak horrela erakusten omen duelakoere.Baina, frantsesen eta espainolen inposatzeak,ordea, eta gure ez inposatzeak noragaramatza? Goxo, goxo gure heriotzara.Herriaren beraren hizkuntz propioa deneuskara ikasten eta erabiltzen obligatzea,zergatik ez da egiten ahal, erdarari ere berebidea ukatu gabe? Herriak duen eskubidekolektiboa errespetatzea bertzerik ez da.Gizarte antolamenduan, hainbat gauza egiterabehartzen da: zergak ordaintzea, gazteakikastetxera joatea, errepideetan abiaduramugatuz ibiltzea. Eta horien ez betetzea isunazzigortzen da, guttienez, kartzelaz ere bai,larriagoa izanez gero. Garrantzizkoak dira,dudarik ez, gobernuen diru biltzea,errepideetako arriskuak ekiditea, eskolaraguttienez urte batzuz joatea. Eta horietaraobligatzea ontzat ematen da.Baina herriaren hizkuntza, galbidean dagoenagainera, ikasi beharra bezala plantatzea, horiez omen da egiten ahal. Ni harrituta gelditzennaiz, ez agintarien jokaeragatik, hauei, azkenbatean, ez zaie axolarik euskaraz mintzatu edoez. Areago, euskara desagertzea edo-eta soiliksinbolo mailan gelditzea bilatzen dute. Bai,euskaldunak izateak ez baitie beren jarrerapolitikoa sendotzen.Ni ez nau harritzen hainbat herritarrek erdarabaino gehiago baloratzea euskara. Erdarazikasiak eta euskara landugabekoak, justuanetxe barreneko mintzaeraz bertzerik ez dirajabetu. Ezta beren nor izateaz ohartu ere.Euskaltzale, euskara irakasle, euskalpedagogian edo filologian adituekeuskaraganako boluntarismoa gida bakar edonagusitzat jartzeak, berriz, horrek harritzennau eta tristetzen. Euskararen egoera baikorraaldarrikatzen dutenak bezala.Hogeita hamar urte badira, Euskal Erkidegoanelebitasunezko legedia onetsi zela, zera alegia,herritar guztiak euskaraz nahiz erdarazaritzeko gai eginen zituen legea. Horierrealitate bihurtzetik, ordea, aski urrun gaude.Berriki argitaratu diren datuek diotenez,azkeneko hamar urtez euskarak aitzinera %2,5egin omen du, eremu horretan. Etabeldurgarria, Nafarroa Garaiari eta, batez ere,Iparraldeari begiratzen badiogu.Pello ApezetxeaUmeek euskaraz ikastearenaldeko kanpaina egin duteIruñeko Alde Zaharrean haurrak euskarazmatrikulatzearen aldeko ekintza bat egin zutenatzo hainbat gurasok. Alde Zaharrean bertanumeak haur eskola euskaldun batera eramannahi dutenekin zerrenda bat osatu dute, eta atzoeraman zuten zerrenda hori udal erregistrora.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaUn fallo en el sistemaIritzia2012/04/17moradores de casi lamitad del territorioforal puedan tenerningún contacto -ni visualn iauditivo- con la lengua que usa habitualmenteotra buena parte de la población Navarra.Hay toda una legislación y una acción degobierno encaminada a ello.Cuesta creerlo. El explosivo cartel -JustiziaJauregia, rezaba- llevaba impunementecolgado dos semanas -como poco- en el nuevoPalacio de Justicia de Tudela. Nadie dio la vozde alarma. Dos semanas -tal vez nosquedemos cortos- ofendiendo la vista de lostudelanos, socavando sus meninges,haciéndoles ver que lo negro es blanco y queQueiles se escribe con k.Dos semanas -quizás alguna más- sin que,incomprensiblemente, nadie en la capitalribera se alzase ante el ultraje. Dos semanas -es probable que hasta una tercera- sin quenadie clamara contra el flagrante atentado,primer escalón, sin duda, de una sórdidaconspiración para subvertir el ordenestablecido y natural de las cosas. Dossemanas -seguro que fueron tres- sin quepasara nada de nada. Menos mal que ahíestaba Roberto para poner las cosas en susitio. O quitarlas.La de Tudela constituye la última y chuscaanécdota de una política, compartida en suslíneas generales por UPN y PSN, marcada porla obsesión y la paranoia. Una de sus líneasmaestras consiste en algo tan visceralmenteestúpido como impedir a toda costa que losEl sinsentido es tal que si entras a Navarra porEndarlatsa o Ziordia hay un cartel que tesaluda en castellano, euskera, inglés, francés,italiano y alemán. Si lo haces por Yesa oCortes te siguen saludando en la mitad de losidiomas de la CEE, pero no en el cooficial deesta Comunidad. Aquí todos son posibles,menos uno. Sólo uno.En Tudela no sonaron las alarmas. Durantedos semanas -puede que incluso tres- Navarraestuvo en juego, y nosotros tan tranquilos. Lostécnicos competentes elaboran ahora uninforme para averiguar qué falló en lossistemas de seguridad. Espero con fruición susresultados.Aingeru Epaltza

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaAgindua Zor: hautagaiekkanpainan euskararennormalizazioaz agindutakoakEuskararen Kontseiluak «kezka handiz» hartu ditu bi gobernuenlehiaketa oinarriak.Berria2012/04/17Kontseiluak www.aginduazor.eu atariaaurkeztu du. "Agindua zor" dio euskal esaerazaharrak, emandako hitza bete beharrekoadela adierazteko eta horixe bera baliatu duEuskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluakalderdi edo hautagaiek euskararennormalizazioaren karira hartzen dituztenengaiamenduak bildu eta hedatzeko sortuduen ataria izendatzeko.Atari honen bidez alderdi edo hautagaiekpublikoki hartutako konpromisoak jaso etahedatu nahi dira, gerora, hauteskunde garaianemandako hitz hori bete dezaten eragiteko.Oraingo honetan, Frantziako Estatukolehendakaritzarako hauteskundeen karirahautagai nagusiek egindako adiaerazpenakjaso dira eta jada entzun edo irakur daitezkehautagaiek euskararen egoera hobetzekoegingo omen dutena."Martxoaren 31n milaka lagunek euskarazbizi nahi dut egin zuten deiadar Baionan etahautagaiek ezin diote entzungor egin geroeta zabalagoa den nahi horri" adierazi duPaul Bilbaok, Kontseiluko Idazkari Nagusiak."Euskarak lege babesa behar du Ipar EuskalHerrian, euskarak estatus egokia behar dunormalizatuko bada, alegia, euskarakberezkoa, ofiziala, lehentasunezkoa etaezagutu beharrekoa izan behar du.Hautagaiek bere egin behar dute herriareneskari hori " gaineratu du Paul Bilbaok.Honela, Kontseiluak dei egiten die alderdiedota hautagaiei euskararennormalizaziorako konpromiso eta neurrisendoak har ditzaten eta herritarreihautagaiek hartutako konpromiso horienarabera bozka dezaten.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaObligados a reivindicar elderecho a poder estudiar ensu propio puebloGara2012/04/20Estudiar en el propio pueblo o barrio es un derecho básico, pero más de 1.400 alumnos navarros lo venconculcado diariamente porque han optado por hacerlo en euskara. Tienen que realizar anualmentecinco millones de kilómetros, el equivalente a trece viajes a la Luna. Este domingo, en Larraga,celebrarán, de la mano de Sortzen-Ikasbatuaz, una fiesta para reclamar al Gobierno de Nafarroa queacabe con este éxodo lingüístico en pleno siglo XXI.Argi Rus es la madre de uno de esos 1.400 niños.Vive en Artaxoa y cada día se tiene que desplazarhasta Gares para estudiar en euskara. Son catorcekilómetros de ida y catorce de vuelta. Todos losdías, un palizón de 28 kilómetros en total, queademás obliga a comer en el colegio. Un montónde horas fuera de casa.«Supone un esfuerzo, pero no te arrepientes.Hicimos una apuesta para que estudiara eneuskara, como en su momento hicieron tambiénnuestros padres», subraya Rus, quien, pese atodo, denuncia que esta situación deja enevidencia que «somos navarros de segunda si noscomparamos con otras familias del pueblo quehan optado por el castellano y no tienen quehacer frente a ese esfuerzo».En el caso de Rus, son más «afortunados», yaque a través de la asociación Biderra, que agrupaa padres de Larraga, Mendigorria y Artaxoa,han conseguido que el transporte hasta Gares serealice en taxi, para lo que cuentan con la ayudaeconómica de Sortzen-Ikasbatuaz. Otros padres,en cambio, tienen que utilizar sus propios cochespara realizar los traslados. Cada día.«Ahora no tanto, pero cuando tenía tres o cuatroaños, llegaba tan cansado a casa que ni siquierapodía hacer actividades extraescolares», explica aGARA.Optar por estudiar en euskara en los pueblos queno hay esta oferta supone que toda la familiatenga que trastocar sus horarios. La políticalingüística del Gobierno navarro obliga a quetoda la familia se amolde para llevar a losalumnos en coche.Rus menciona también el riesgo al que seenfrentan sus hijos, al estar obligados a pasartantas horas en la carretera, muchas de ellas eninvierno. El caso de Arantxa Asiain y VíctorMaturet es un ejemplo claro de ese riesgo. Su hijofalleció en un accidente de tráfico cuando viajabade su pueblo, Oteitza, hasta Lizarra para poder

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaestudiar en euskara. Fue en 1999. Han pasadotrece años y la situación no ha cambiado.Actualmente, otra alumna de Oteitza se veobligada a realizar el mismo trayecto. Cada día,llueva o nieve.El primer año, el hijo de Arantxa y Víctorviajaba en el autobús que el Gobierno navarroorganizaba para los estudiantes del instituto. Sinembargo, sus padres tenían que ir por la tarde arecogerle a Lizarra. Al año siguiente, desaparecióla opción del autobús y sus padres se vieronobligados a llevarle a Lizarra por la mañana ytraerle a casa por la tarde en su propio coche. Altercer año se produjo el fatal accidente.Ambos subrayan el apoyo que recibieron deSortzen, y en especial del ya fallecido RikardoEderra. Tras el accidente se realizó unacuestación económica, pero los padres decidierondestinar ese dinero a ayudar a que otros alumnosestudien en euskara. Precisamente, esos fondospermiten hoy que el hijo de Argi Rus y otrosniños de Larraga y Mendigorria se desplacenhasta Gares.Néstor Salaberria, portavoz de Sortzen-Ikasbatuaz, destaca que la responsabilidad deeste éxodo lingüístico al que se ven abocados1.400 alumnos es del Gobierno navarro. «Loúnico que pedimos es igualdad de condicionespara poder estudiar en euskara, pero el Gobiernode Navarra no hace más que poner trabas. No esque tengamos que correr los cien metrosobstáculos, sino que tenemos que correr los cienkilómetros obstáculos», explica.Aunque la Ley del Vascuence, que establecelímites internos en el herrialde reconociendo unosderechos a unos ciudadanos y negándoselos aotros por vivir unos pocos kilómetros más allá, esuno de esos obstáculos, Salaberria subraya que,incluso con la actual legislación, podríaresponderse satisfactoriamente a la demanda deeducación en euskara. «¿Por qué en Noain, quees zona `no vascófona', hay modelo D y no enAmeskoa, que es mixta, a pesar de que hay unademanda del 100% de la población escolar?»,pregunta. «El problema no es la ley, sino la faltade voluntad política», responde.Otros ejemplos confirman este análisis. PorMirafuentes pasa el autobús escolar, pero solorecoge a los alumnos del modelo en castellano.Los del D no pueden subirse. En Mañeru oZirauki existen alumnos suficientes para tenerescuela en el pueblo, pero como han optado porestudiar en euskara tienen que desplazarse hastaGares o Lizarra.«Estamos pidiendo poder estudiar en euskara, enel modelo D, que es el único que garantiza unaenseñanza en euskara, castellano e inglés.Pedimos dejar de ser navarros de segunda»,señala Salaberria, mientras que Rus recuerdaque esta situación también la sufren quienes hanoptado por escolarizar a sus hijos en ikastolas.La jornada festiva del domingo comenzará a las10.30 con una recepción en la plaza. Sehomenajeará a Arantxa Asiain y Víctor Maturet,un reconocimiento que ellos hacen extensivo atodos los padres que han optado por la enseñanzaen euskara. A lo largo del día habrá un amplioprograma festivo.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaErabili euskaraz bizitzekoaukerakIritzia2012/04/20Bagera Donostiako EuskaltzaleenElkartearen izenean dei egin nahi dizueteuskaraz bizitzeko aukera guztiak baliaditzagun. Txalogarria iruditzen zaiguherritarrekin euskara hutsezko harremanaizateko Gipuzkoako Foru Aldundiarenegitasmoa.Egitasmo hori, ordea, ezertan gera daitekeherritarrok ez badugu aukera baliatzen.Datozen asteetan, errenta aitorpenaegiterakoan, Aldundiarekiko harremanaeuskaraz izatea aukeratu ahal izango dugu.Erabilera omen da euskararen arazoa.Erabili dezagun, bada.A d m i n i s t r a z i o a r e n e g u n e r o k ofuntzionamenduan, eta haren eta herritarrenarteko harremanetan, erdara jaun eta jabeizan da luzaroan. Azken urteetan, euskarakurratsak egin ditu arlo horretannormalizaziorantz, baina oraindik ere erdaradugu hizkuntza nagusia. Zenbat alditanentzun dugu administrazioan, «erdaraz,mesedez»?, Zenbat alditan ez ote dugu jasoi n p r i m a k i b a t e r d a r a h u t s e z ?Administrazioak buelta eman behar dioegoera horri, etaeredu izan behar du:euskaraz bizi daitekeelaerakutsi behar du.Orain, herritarrok ezin dugu hutsik egin.Batzuk zalantza izango duzue: ez nagoalfabetatua, gauza horiek euskaraz egitekoohiturik ez daukat… Ziur nago funtzionarioeta langile euskaldunek prestasun osoaerakutsiko dutela horretan laguntzeko.Ausartak izateko eta harrotasuna erakustekogaraia dugu. Euskaraz bizitzeko hautua eginbehar dugu. Euskaraz bizitzea aukeradezagun!Dani Goñi (Bagera-ko lehendakaria)1,6Udaletan euskara sustatzeko Jaurlaritzak jarritako dirua, milioitan.Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak 1.630.000ko diru saila onartu du, udaletan eta herri erakundeetaneuskararen erabilera sustatzeko. Xedea da herritarrei euskaraz bizi ahal izateko aukera gehiago eskaintzea,Eusko Jaurlaritzak aurreratu duenez.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaNormalizazioaindartzeko eskatu dueuskalgintzakBerria2012/04/22Euskararen Legeak alde batera utzi dituela salatuko dute «eremu ezeuskalduneko»ikasle eta gurasoek LarraganEuskararen normalizazioa indartuko dutenpolitikak galdegin dituzte Gasteizen.Euskalgintzak, hainbat gizarte eragilerenbabesarekin, Euskaraz bizitzera goaz leloahartuta festa egin zuen atzo, etaaldarrikapenerako ere baliatu zuen eguna.Foruen plazan, bertsolari, dantza, kantueta bestelako jardueren bidez, Gasteizeneuskaraz bizitzeko gogoa eta asmoakaleratu zuten goizetik. Arratsaldeanmintzodromoa zabaldu zuten, eta19:00etan manifestazioa egin zuten, AndreM a r i Z u r i a r e n p l a z a t i k a b i a t u t a .Gaztetxeko jaiarekin bukatu zuten eguna.sortzen dituen kalteak salatuko dituzte.Lege horrek «eremu ez-euskaldun» gisazehaztutako lur eremuan bizi direnek,euskaraz ikasi ahal izateko, urtean bostmilioi kilometro ibili behar dituzte.Horrela ibili beharrak familiei sortzen diengastua gaitzetsiko dute. Larragako ume baterrepide istripuan hil zen, esaterako,eskolara zihoala. Hildakoa eta senideakomenduko dituzte gaur.Bestela, umeentzako ekitaldiak antolatuditu Sortzen-Ikasbatuaz-ek: puzgarriak,tailerrak, erraldoiak, pailazoak eta zirkuaizango dituzte hara biltzen direnek, eta ezd a f a l t a k o j a t e k o a e t a e d a t e k o a .«Hizkuntza exodoaren» aurka antolatzenduten hirugarren jaia da.Sakanan, senidetzeaEuskaraz bizitzeko aldarriak beste zita batdu gaur, Larragan (Nafarroa). Sortzen-Ikasbatuaz-ek deituta, «hizkuntzaexodoari» aurre egin nahi diotedeialdiarekin, eta Euskararen LegeakNafarroan bertan, Etxarri-Aranatzen,Nafarroa Behereko eta Sakanako ikastolenarteko senidetzea ospatzen ari diraegunotan. Atzo hasi zuten festa, hitzaldibatekin eta kontzertu batekin. Gaurgoizean harrera egingo diete NafarroaBehereko ikastoletako ordezkariei. Herrikirolak, herri bazkaria eta bertsolariakizango dituzte ikastolen arteko harremanaksendotzeko aitzakia.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaGatazka eta hizkuntzaHerritarrek idazten dute hizkuntzenhistoria eta horren truke hizkuntzak talde,komunitate izana eskaintzen die herritarrei.Bereziki nabarmena da hori gure herrian,hizkuntzak eta ez beste ezerk ematen diguizena eta ondorioz izana. Hitz egitendugulako gara, garelako hitz egiten dugu.Hizkuntza gatazkak, beraz, komunitateenarteko gatazkak dira, botere gatazkakdefinizioz. Jende talde batek lurralde batokupatu eta bertan bizi den jendeaasimilatu nahi duenean, bere hizkuntzainposatzea bilatzen duen hizkuntza-politikaabiatzen du.Iritziahizkuntzaren 2012/04/22a l d e k omugimenduaahultzeko, ingelesarenerabilera zitalahezkuntza alorrean euskarak izan duenaurrerakada gelditzeko eta abar. Estatueketa bere laguntzaile fidelek, administrazioguztietan, aurrera darraite euskararenn o r m a l i z a z i o a g a l g a t z e k o l a n e a n ,asimilazioaren bidean.Gaur egun, hizkuntza-politika kudeatzenduten arduradun nagusien artean ez dagoBoterea erabiltzen du horretarako,erabilera eragozten du, debekuak ezartzenditu, hezkuntzan hizkuntza hori erabiltzeaeragozten du eta zeregin administratiboetanbalioa kentzen dio hizkuntza horri arau etajardun zehatza erabiliz. Hori hizkuntzapolitikada, okupatua izan den herri horriaplikatzen zaiona haren izana galarazizasimilazioaren bidean jartzeko. Euskararenhistoria horixe da.Espainia eta Frantziako estatuek, garaihistoriko desberdinetan eta forma eta modudesberdinez baina kasu guztietan botereaerabiliz, Euskal Herriaren asimilazioa bilatueta bilatzen dute oraindik ere. Ez dute inoizbaztertu zeregin horretan arauak erabiltzea,umilazioa eta bazterkeria bilatzen dutendiskurtso eta politikak, debekua gupidarikgabe erabiltzen dute eta euskararenkontrako indar mediatikoa etengabea da.Azken urteotan, Nafarroan bereziki,erabateko ofentsiba bizitzen ari gara, itotzeekonomikoa, arauaren erabilerainolako borondaterik euskaranormalizatzeko. Bankuaren zaintzalapurrek edukitzea bezain burugabea dahizkuntza-politika euskara normalizatunahi ez duten horien eskuetan uztea.Egoera horri buelta emateko eta kontuanhartuz, arestian esan bezala, hizkuntzagatazkak botere gatazkak direla, botereaeskuratu beharra dago.Zapaldutako eta umiliatutako hizkuntzakomunitateakbere eskura dituen botereguneoro ausardia handiz erabili behar ditu,izana baitago jokoan, hil edo biziko borroka

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apiriladelako. Azken hamarkadetan, ahoz,diskurtsoz euskararen normalizazioarenalde dauden eta, EAEn bederen, instituzionagusiak kudeatu dituzten indar politikohoriek egin duten hizkuntza-politika epelakez du behar dugun baldintzen hobekuntzaerabakigarria ekarri eta, aurrerapausoakeman badira ere, horiek herri mugimenduantolatuaren aktiboa dira gehiago,hizkuntza-politika ausart baten emaitzabaino.Zentzu horretan, Bilduren agerpenak mapapolitiko instituzionalean itxaropenerakoargia piztu zidan, aitortu behar dut. Bildukeskuratutako botere-gune horietan indarrezeta nabarmen egingo zuela aurrera sinetsitanengoen. Hala ere, ia urte bete pasa denhonetan ez dut hizkuntza-politikan aldaketaesanguratsurik ikusi. Raxoik eta beretaldeak inbidia eragiten didatela onartubehar dut, izan ere, ez dute izan inolakoarazorik lehen egunetik arauak sortzenhasteko; boterea hartu dute eta erabiltzenhasi dira.Bilduren jardunera bueltatuz, ausartjokatzen ari da zabor bilketarekin edotaogasunaren gaiarekin, baina ez zaio su beraikusten hizkuntza-politikaren alorrean, begibistakoa da hori. Izana dago jokoan,lagunok, indarrak biltzeko unea iritsi da,hizkuntza bat normalizatzea jardunpolitikoa eta soziala da, geroko uzterik ezdagoena, eta zeregin horretan epelkeriakbaztertu eta behingoz, herri hau martxanjarri behar dugu, tinko, sendo, eraginkor.Udaletan eta aldundietan legealdiabukatzeko hiru urte gehiago falta dira,boterea erabiltzeko aukera hor dago, betiegongo da erabili nahi duenarentzat.Gatazkaz hitz egiten da maiz azken aldihonetan, haren ondorioez, sufrimenduaz etahori guztia gainditu beharraz. Hala ere,oraindik ez diot inori entzun euskararendesagerpenaren bitartez herri honenasimilazioa bilatzen duten horien hizkuntzapolitikakeragiten digun atsekabea gainditubeharra dagoela.Euskara ez da hizkuntza gutxiagotuahiztunok baztertu dugulako; egoerahorretara iritsi gara boterearen indarraerabili delako gure kontra, debekuz, arauzeta umilazioz, eta gatazkaren konponbideabilatzen dugunok ezin dugu errealitate horibaztertu.Areago, ez dago benetako konponbiderikestatuek ez badute onartzen erabatburujabeak garela zer-nolako normalizazioprozesuaburutu nahi dugun erabakitzekokanpo esku hartzerik gabe. Gatazkarengainditzea bakarrik uler liteke baldin etagure etorkizuna erabakitzeko beharrezkoditugun baldintza politikoak eta juridikoakeraikitzeko aukera librea eskaintzenbazaigu; hortxe zoru egokia Euskal Herriberriaren zutabeak eraikitzeko, horixe zoruegokia euskara normalizatzeko.Iñaki LasaEuskaltzalea

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaNuria Agirre. Euskadiko Kutxako langileen zuzendaria«Erantzukizunari etakalitateari dago lotutaeuskarak toki gehiago izatea»Berria2012/04/24Euskadiko Kutxa euskara plan berria egiten ari da. 100.000 bezerori euskarazko zerbitzuaeskaintzea lortu nahi dute aurten.«Euskal gizarteari garbi erakutsi nahi dioguEuskadiko Kutxarekin euskaraz mintza etakomunika daitezkeela, kanal guztietan». EuskadikoKutxako Langileen zuzendari Nuria Agirrek halaazaldu du egiten ari diren euskara plana egitekoarrazoietako bat. Langileei begira egin dute.gizarteari garbi erakutsiz Euskadiko Kutxarekineuskaraz mintzatu eta komunika daitezkeela kanalguztietan; barrura begira, berriz, lan harremanetaneuskara erabiltzeko dinamikak abiatu eta gurelankideak horretara bideratzea. Organo guztiekbabestu zuten plana.Euskadiko Kutxan zenbateko elebitasun mailadago?Lurralde batetik bestera aldea dago, baina nikesango nuke EAEn eta Nafarroan laneandihardugun bazkideon %65ek zerbitzua euskarazemateko gaitasuna daukagula. Eta horietatikguztietatik, gehientsuenak alfabetatuta gaude.Baina ehuneko hori txikiagoa da erabileraridagokionez. Kasu horretan, euskal hiztunak garenbazkideen erdiok erabiltzen dugu euskara barrukolan harremanetan. Gure bezeroen euskaraezagutza jakin ezin dugun datu bat da guretzat.Hala eta guztiz ere, Euskadiko Kutxak beresorreratik euskararekiko eta, oro har, euskalkulturarekiko izan duen konpromiso estuari esker,asko dira gurekin bat egiten dutenak, ondoren gurebezero bihurtuz.Zein arrazoi izan zenuten bide erdian dagoenEuskararen Plan Estrategikoa martxan jartzeko?Aurrekoen berak: kanpora begira, bezeroakaukeratzen duen hizkuntzan zerbitzua eta arretaematea, bezeroari berari eta, oro har, euskalErabateko elebitasuna da xedea?Helburu nagusiak kalitatezko zerbitzuarekin duzerikusia. Ezinbesteko baldintza da zerbitzuabezeroak edo langileak aukeratzen duenhizkuntzan eman ahal izatea. Nabarmen aurreratuda elebitasunaren bidean.Zein berrikuntza ditu plan honek?Euskara beste alor batzuk kudeatzen direnprofesionaltasunarekin, seriotasunarekin etaeraginkortasunarekin kudeatu beharra dagoela.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaEuskararen presentzia areagotzeko arrazoiakkalitatearekin, negozioarekin eta gizarteerantzukizunarekin lotzen ditugu, gizarteak horieskatzen eta aldarrikatzen baitu.Bezeroen ehuneko zenbatek eskatzen dizueeuskaraz aritzeko?Uneotan, Euskadiko Kutxak 65.000 bezerorekinhartua du harreman guzti-guztiak euskara hutseanizateko konpromisoa. Horrek eskatzen duena zerada, sistemak guztiz egokituta eduki behar dituzulakonpromisoa betetzeko. Aurtengo kudeaketaplanaren barruan, hainbat ekintza adostu ditugugurekin euskara hutsezko harremanak dituztenbezeroak 100.000 izan daitezen. Hori da 2012rakoaurreikusi dugun erronka.Bezeroekin harreman zuzena duten lanpostuetaneuskara eskakizunak egingo dituzuela diozue.Zeintzuk dira eskakizun horiek?Entitateko lanpostu guztiei hizkuntza eskakizunakesleitzeko erabakia hartu zen plan estrategikoagaratu zenean. Dagoeneko, adostu dugu hizkuntzaeskakizunen eredua. Bezeroekin izan dezaketenharremanaren araberakoak izango diraeskakizunak.Teknologien elebitasuna noiz izango da erabatprest?Esan beharrik ere ez dago gaur egun zer-nolakogarrantzia daukan teknologiaren alorrak: laneanerabiltzen ditugun lan tresnak horretan oinarritzendira. Horretan dihardugu gaur egun, bainaoraindik badago zer garatu teknologien inguruan,gero eta gutxiago falta zaigun arren guztizelebidunak izateko.Lanean egunero erabiltzen dituzuen informaziotresna batzuk abian jarriko dituzuela adieraziduzue. Zeintzuk dira tresna horiek?Bazkideen artean erabilera sustatzeko, hizkuntzairizpideak berrikusteko beharra ikusten duzue.Uneotan, zein irizpideri jarraitzen diozue?Langileak motibatzea beharrezkoa da, bainadinamika horrekin batera beste alor batzukbermatu behar dira: langileak euskarazko lantresnak behar ditu, prestakuntzan euskarakpresentzia nabarmena izan behar du, barnehezitzaileek euskaraz jakin behar dute, eskualdeeuskaldunenetan euskararen erabilera areagotzealdera hitzarmenak sinatzen jarraitu behar duguhango eta hemengo udalekin... Nabarmendu nahinuke Euskadiko Kutxan azken hilotan garatzen arigaren berdintasun plana euskara hutsean ari garelalantzen.Kanpora begira informazio guztia euskarazeskaintzen da, Euskadiko Kutxak dituen kanalguztietan. Ondorioz, fase honetan barrura begirajarri gara.Nola motibatu langileak?Sarea izeneko bazkide kolektibo handi batekaspaldi hartu zuen euskara lan harremanetanerabiltzeko konpromisoa. Guztira, 315 lankidekosatzen dugu gaur egun taldea. Eta horren jarreraaktiboa ez duten lankideekin, hainbat ekintzabideratzen dira barne harreman formaletan etainformaletan euskararen erabilera areagotzeko:mintza saioak antolatu, banakako konpromisoaklotu, Intranetean euskarari ezinbesteko presentziaeman... Izan ere, sistemak euskaratu daitezke,baina jendearen jarrerak...

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaGogoeta mahai bateratu bateskatu diote herri ekimenekoeuskal hedabideek UrgelliBerria2012/04/26Hausnarketa mahai bateratu bat osatzeko,diru laguntza politika aldatzeko etahitzarmenen bidezko eredua ezartzekoeskatu diote herri ekimeneko euskalhedabideek Eusko Jaurlaritzari.Bilera bat egin zuten atzo Gasteizen, EuskoJaurlaritzako Kultura sailburu BlancaUrgellekin eta Hizkuntza Politikarakosailburuorde Lurdes Auzmendirekin.Besteak beste, eskari horiek egin zituzten.Sektorearen diagnosia eta erronkakomunak biltzen dituen agiri bat prestatuzuten duela hilabete pasatxo hedabideek,eta txostena aurkeztu zieten Jaurlaritzakoordezkariei atzoko bilkuran.Argia aldizkariko zuzendari XabierLetona, BERRIA Taldeko hedabideenarduradun Iban Arregi eta Tokikom-ekolehendakari Mikel Irizar izan zirensektorearen ordezkariak.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaMamia eta axala nazioeraikuntzanNazioaren oinarria bertako kideek ahalik etaosagai eta balio funtsezko gehien partekatzeanbaldin badatza, auzia ezin da osagaienkantitate kontura soilik murriztu. Partekatutakonazio-identitatearen motibazioak asko etaaskotarikoak izatea ulergarria da noski gizartemodernoaren aniztasuna eta konplexutasunakontuan izanda. Hala ere, esan bezala,identitate nazionalaren osaeran bada bigarrenezaugarri nagusi bat: kalitatea.berearen alde egitend u » ( B E R R I A ,2012-03-17).Iritzia2012/04/26A priori zein ote d(ir)a euskal naziotasunarenosaeran esku hartzen duten motibazioelementufuntsezkoena(k)? Nik esango nukenazio-identitatearen sistema osatzen dutenosagarri horien artean badela alderik, etaaldeak ez direla gainera nolanahikoak.Osagarri guztiak ez dira balio eta esanahiberekoak. Batzuk muin-muinekoak direnbitartean, besteak axalekoak izan litezke.Esaterako, kirol selekzio nazionalaren —diodan, bidenabar, txalogarria irizten diodalaESAITen lanari— edo ekologismoaren balioakgutxiesteko asmorik gabe, nik ez nituzke euskalizatearen bereizgarria bermatzen duenfuntsezko balioarekin alderatuko. Beraz,komeni zaigu mamia eta axala zorrotzbereiztea, balizko euskal nazioaren atzean zerdagoen jakiteko.Andoni Olariagak arrazoi du euskal nazioarenaldeko atxikimenduak eta motibazioak ugariakdirela aitortzean. Gure arteko eztabaidarentestuingurua kokatze eta argitze aldera, betozbere hitzok: «Motibazioak, ordea, pertsonalakdiren heinean, subjektiboak dira, eta, beraz,beste mila motibazio daude abertzaletasunarenbaitan: horiek errespetatzen ere jakin behardela iruditzen zait.Izan ere, a priori, zein da ba motibaziogarrantzitsuena: langile borroka, borrokalinguistikoa, memoria historikoaren aldekoa,borroka ekologikoa, feminista…? BakoitzakArestian aurreratu dudanez, nazio-motibazioenugaritasunari balio demokratiko guztiaaitortuta ere, motibazio-elementu horien zernolakoadefinitu eta ebaluatu beharra daukagu.Zer da muin-muinekoa, zer axalekoa? Azkenbatean, euskal nazioaren oinarrizko ezaugarrinagusiak zeintzuk diren zehaztu eta finkatubeharra daukagu. Gainerakoan, izan ere,inertziak tarteko, egungo nazio-akulturazioarenbaldintzetan nagusi diren tasunak eta keriakgailenduko zaizkigu garatu nahi dugunproiektuan.Nazioa zerk egiten du euskal nazio? Zerk egitengaitu munduko mapan nortasun eta izaerapropioko nazio eta kultura? Agian, politikaekologiko zuzen eta egoki batek? Beharbada,feminismoaren mugimenduak eta praxiakdituen era askotako emantzipazio-balioek?

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaKlase-ustiapena eta bazterketasozioekonomikoa gainditzeko borroka sozialak?Ez dirudi. Ez dirudi nazioaren euskalbereizgarria aurreko motibazio eta balio horienemaitza denik. Ez dirudi motibazio eta baliosozial horien aldeko berdintasun-borrokaknazio bat euskal nazio bihurtzen duenik.Andoni Olariagaren hitzotan aurki dezakeguapika aurreko galdera horien erantzun bidebat: «Esan daiteke, hortaz, identitateindibidual, kolektibo eta giza espeziarenoinarria norberaren hizkuntza(k) d(ir)ela. (…)Hortaz, identitatea hizkuntzak sortzen du. Izanere, zerk egiten gaitu euskaldun? (…)Euskarak» (BERRIA, 2010-11-09).Laburbilduz: nire ustez praxi soziolinguistikoeuskaltzale eta abertzaleak ezaugarritzen etabermatzen du gurean nazioa euskal nazioizatea. Gainerako berdintasun-borroka guztiakondo etorriak izango dira, jakina, baina ez dutezertan bermatu euskal nazioaren berariazkoizaerarik gurea bezalako nazio minorizatuarenbaldintzetan. Emantzipazio-borroka sozialaketa minorizatutako naziotasuna ez baitatoz batgehienetan.Hizkuntza normalizatu batek, nazio-funtzioakbereganatuak dituen batek, nazio jakin bateragaramatza nazioka eratutako gaurko munduan.Oinarrizko datu hori ezin dute dirudienezabertzale askok ulertu. Betiko adibideajartzeko, hona froga harria: Irunen espainierazbizi denaren erreferentzia sozial eta nazionalakespainolak dira eta erreferentzia-eremu horrenbaitan sozializatzen denez, nazio-identitateespainiarraren altzoan bizitzeak dituen ondorioguztiak ditu bere baitan; beste horrenbestegertatzen zaio Hendaian frantsesez bizi denari.Hortaz, alde honetan nazio-hizkuntzaespainolean bizitzeak espainol egiten gaitu,hizkuntzari darion erreferentzia-eremunazionalean mamitzen dugulako geurenortasunaren alderdi hori. Hizkuntzak, beraz,konstelazio nazional batera edo besteragaramatza zuzen-zuzenean hark nazio-mailakofuntzio komunikatiboak eta eratzaileakbetetzen dituen neurrian, han kokatzen gaitueta han eraikitzen du gure identitatea.Horiek horrela, gure nazioak euskal nazio izanbehar baldin badu, Olariagak onartzen duenbidetik, euskaraz eta euskaratik jaso beharkodugu euskaldunon etxe hori, bestela ez baitaeuskaldunon nazioa izango. Zehazkiagoesanda, euskarak nazio-hizkuntzaren funtzioakbetetzen dituen neurrian soilik eraiki lezakeeuskal nazioa.Auzi honetan ez ditzagun kontzeptuak nahasi,ez dira-eta gauza bera berdintasun soziala etanazio berdintasuna. Sozialismoak, adibidez, ezdu euskal naziorik eraikitzen berez. Eztaekologismoak edo feminismoak ere. (...)Emantzipazio sozialaren aldeko borrokak ez duberez zertan bat etorri nazio hizkuntza etakultura minorizatuaren aldeko borrokarekin, ezduelako bat egiten nazio minorizatuarenidentitatearekin. (...)Gure ustez, euskal nazio-eraikuntzarenprozesuan askatu behar diren korapilo nagusiakez daude berdintasun eta justizia sozialarenarloetan berez eta besterik gabe. Euskalnazioaren arazo behinena munduko herri etanazio minorizatu gehienen arazo berbera dahondar-hondarrean: alegia, minorizazioakerrotik erauzi digu gizartearen euskal izaeralinguistiko, kultural, sozial eta nazionala, etaorain ez gara gai emantzipazio soziala etanazio-askatasuna euskal ikuspegiaren araberauztartzeko.Joxe Manuel OdriozolaEuskara irakaslea

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaJuan Carlos Moreno. Hizkuntzalaria«Espainian lan egiteko ez daingelesik behar; askozbeharrezkoagoa da euskara»Berria2012/04/26'Hizkuntz espainolismoa' zertan den eta euskara zein euskaldunak menpean edukitzeko zeinmito erabiltzen dituen azalduko du Madrilgo Unibertsitate Autonomoko katedradunak,gaur, Iruñean.Madrilgo Unibertsitate Autonomoan katedradunada Juan Carlos Moreno Cabrera (Madril, 1956).Unescorentzat Munduko Hizkuntzen Txostena(2005) idatzi zuen zientzialari taldeko kidea izanzen. Imperio de la lengua común: claves delespañolismo lingüístico hitzaldia emango du gaur,20:00etan, Iruñeko Hizkuntza Eskola Ofizialean.eta inperialismo kapitalistaren ideiak denainbaditzen du, eta horren aurka ez denez ia inormintzo, zoritxarrez, ideologia nazionalistak argudiohori erabiltzen du, hizkuntzok indartzea galaraztensaiatzeko.Nola egin aurre argudioari?Historiarekin. Gaztelera hizkuntzarik erabilienabihurtu da mendeetan inposatu egin dutelako.Beraz, ezin duzu ukatu gaztelera erabiliena dela,hori hala delako, baina uka ditzakezu hortikateratzen dituzten ondorioak. Egoera hori inposiziohistoriko baten ondorioa da, eta hortik ezin daondorioztatu gaztelera berez hizkuntza hobeadenik, edo ahalmentsuagoa, edo demokratikoagoaedo elkar ulertzeko hizkuntza dela... Hor dagomanipulazioa.Azken urteotan, euskararen zapalketari eustensaiatzen ari dira, gaztelera «hizkuntza komun» gisaaurkeztuta. Zertan bereizten dira argudio hori etaorain arte erabilitakoak?Ez da oso ezberdina, alde ekonomikoa erabiltzenduela, besterik ez. Espainolismoak gazteleragarapen ekonomikoarekin eta merkatuekin lotzendu. Beste hizkuntzak, berriz, garestiak dira,ekonomia atzeratzen dute eta horietan gastaturikodirua alferrik galtzen da. Garai honetan merkatuenKontrara, hizkuntzen ekologia ideia indarrahartzen ari da. Eraikitako kontsentsuak berrizaztertzera behartuko gaitu horrek?Hizkuntz komunitateetan mintzatzen dirahizkuntzak. Horietan harreman ekonomiko,politiko eta ideologikoak ezartzen dira, eta horiekeragin handia dute hizkuntzetan. Gizarteotanhizkuntzek duten lekua aztertzen du hizkuntzenekologiak. Agintariak urduri jartzen dira horrekin,azken batean, finantza kapitalaren zerbitzuradaudelako. Ekologiarekin eta ingurumenarekin

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilabezala, ez dute interesik horretan, euren interespribatuak defendatzen dituztelako, populazioa, orohar, pobretuko bada ere.Euskararen kontra harroputz dabiltzan asko, geroumil ibiltzen dira ingelesaren aurrean.Ingelesarenak oso ongi erakusten dizkigumenpekotasun mekanismoek nola funtzionatzenduten. Jendea konbentzitu dute ingelesa espainierabaino askoz hobea dela. Ingelesa ez jakitea defizithandi gisa sentitzen da, beraz. Euskara etaespainieraren arteko harremanak berdinfuntzionatzen du: euskaldunek defizit moduansentitzen dute espainieraz ez jakitea, bainaerdaldunek euskaraz ez jakitea ez dute defizitmoduan sentitzen. Ideologia inperialista da.beharrezkoa dela. Espainian lan egiteko ez dabeharrezkoa ingelesa; askoz beharrezkoagoa daeuskara. Gure unibertsitatean ere ikastaroenprogramak ere espainieraz eta ingelesez daude.Baina horko ingelesa izugarri txarra da, etaedozein ingelesdunek barre egiten du. Barregarrigeratzen ari gara, jaun-andereok!Mekanismo hori erabiltzen ari dira, ingelesarenbidez euskarari orduak kentzeko irakaskuntzan.Zer deritzozu?Inork ez du protesta egiten ingelesa inposatzendiotelako, jendea konbentzitu dutelakoEHUko 30 irakaslek irrati lizentzietan euskara aintzat hartzea nahi duteEHUko 30 irakaslek Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari bi eskaera egin diete, irratilizentzien banaketaren harira: «Batetik, aniztasuna bermatzearen alde, lehiaketan aurkeztudiren irrati sozialei lizentziak eman diezaietela, baita aurkeztu ez diren edo aukerarik izan ezduten irratiak ere babes ditzatela irrati komunitario gisa. Bestetik, hizkuntza normalizazioarenalde, euskarazko edo ele biko emanaldirik bazter ez dezatela, eta lizentzia erreserba bat gordedezatela etorkizuneko lehiaketetan banatzeko, euskarazko edo ele biko operadoreei emandakolizentzia-kopurua lizentzia guztien heren bat baino gehiago ez badira».Halaber, Euskal Autonomia Erkidegoko sistema komunikatiboaren arautze orokor batbultzatzeko, «ikus-entzunezko komunikazioaren euskal legea» egitearen eta «guztizzaharkiturik» dagoen 1982ko EITBko Legearen erreforma sakon baten aldekoak dira irakaslesinatzaileak. «Helburu horretan, alderdi politikoen, eragile sozialen eta komunikazioaren hirusektoreen (publiko, pribatu eta komunitarioa) parte hartzea jasoko duen jendarte-debateabeharrezkotzat jotzen dugu. Eta baita ere gai horren eztabaida hurrengo hauteskundeautonomikoetan», azaldu dute EHUko irakasleek.

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaNUPen bada zer ospatuez duenikBerria2012/04/27Nafarroako Unibertsitate Publikoak dituen «egiturazko arazoak» agerianutzi nahi izan dituzte bertako hainbat langilek eta ikaslek, erakundeak 25.urteurrena bete duenean.Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP) 25urteko bidea egin du. Ospatzeko data bada,baina argiekin batera, ilunak mahai gaineanjarri nahi izan dituzte erakunde horretakohainbat kidek. Ez da oraingoa garai errazaunibertsitatearentzat. Nafarroako etaEspainiako gobernuek ezarritako murrizketekeragin diote azken urteotan NUPi.Horretaz gain, «egiturazko» bertze hainbatarazo baditu erakunde horrek, eta haiei aurreegin beharrean dago. Horixe uste du LABsindikatuko unibertsitaterako koordinatzailePatxi Abasolok. Euskararen egoera,administrazio eta zerbitzuetako kideen langatazkak eta irakasleen arloko prekarietateaaipatu ditu horren adierazle.Euskararen arloan, «mingarritzat» jo duAbasolok egoera. «Oraindik ere, irakasleenborondatea da gakoa». Unibertsitatearenirudian euskarak tokia baduela uste du, bainaez, ordea, esparru akademikoan: «Irakasleikasketak dira euskaraz egin daitezkeenbakarrak, eta horietan ere espezialitate guztiakezin dira euskaraz ikasi».2 0 0 3 a n h i z k u n t z a p l a n g i n t z a r a k oerrektorearen alboko izendatu zuten PatxiSalaberri, baina hark, eta euskara batzordekogainerako kideek, dimisioa eman zuten2005ean. «Geroztik, euskara arduradunek ezdute berriz errektoreorde maila izan.Euskararen plana ere 2007an onartu zuten,eta geroztik ez dute berria egin».Euskararen esparruan urratsak egiteko modub a t l i t z a t e k e E u s k a l H e r r i k oUnibertsitatearekin harremana estutzea,Abasoloren ustez. «NUPek, ordea, ez duhorren alde egin. Tabu bilakatu du aukerahori, eta Espainiari so egitea nahiago izandu».Abasolorekin bat egin du Gorka Albenizek(Lizarra, 1991), NUPeko ikasle eta IkasleAbertzaleak taldeko kideak. Argi dueuskararen alde anitzez ere gehiago egindezakeela unibertsitarte horrek. Enpresaikasketak egiten ari da Albeniz. «Bigarrenmailan nago; ikasgai bakarra dut

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilalauhilabeteko honetan euskaraz. Ingelesarieuskarari baino garrantzi gehiago ematen dioNUPek».Hizkuntzari buruzkoa ez da ikasleaknabarmendu arazo bakarra. EspainiakoGobernuak iragarritako murrizketak, batezere, ikasleek pairatu beharko dituztela salatudu eta, ondorioz, handia dela haien haserrea:«Unibertsitatea pribatizatu nahi dute».Langileen ezinegonaEspainiako Gobernutik ezarritako neurrieiegin diete so, halaber, NUPeko administrazioeta zerbitzuetako langileek. Neurri horiek,hala ere, unibertsitateak berak zailbilakatutako egoera okertu baino ez dutelaeginen ohartarazi du LABeko administrazioeta zerbitzuetako langileen ordezkari AneGilek. Langileok «hutsaren hurrengotzat»hartzen dituztela salatu du Gilek. «NUPekbere kabuz hartu du lan hitzarmena ezbetetzeko erabakia. Inposatu nahi izan diguerabaki hori». Bost besta egun eta udakolanaldian egiten duten 30 minutukomurrizketa kendu nahi dizkie unibertsitateak,eta, azken hilabeteotan, langileon protestakeragin dituzte erabaki horiek.«Krisia edozer neurri hartzeko hitz magikobilakatu da», nabarmendu du LABeko kideak.Onartu du Nafarroako GobernuakNUPentzako diru saila murriztu duela azkenurteotan, baina unibertsitateak hartutakohainbat erabaki zalantzan jarri ditu.«Langileoi soldata jaitsi eta izoztu digute; atalburuentzat, berriz, guztientzat, osagarriakonartu dituzte, hau da, soldataren %20gehiago».Irakasleek ere pairatu dute soldata jaitsiera.Eta badute zer erran. Horixe uste du AnderPascualek, ELAko ordezkariak: «28 irakaslebotako dituzte, gutxienez; gehiago izandaitezke, funtzionarioek eskola ordu gehiagoeman beharko dutelako. Irakasle elkartuekpairatuko dituzte ondorioak, bereziki».NUPek «eredu neoliberala ezarri» bertzerik ezduela egiten salatu du, eta «alternatiba»izateari uko egin diola. Zaila dator etorkizuna,baina orainak ere ospatzeko arrazoi gutxiematen dituela uste du.

Maiatza

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaEuskarazko osasunarreta berma dadinBerria2012/05/02Pediatra eta lehen arretako mediku euskaldunak eskatzekokanpaina hasiko dute Osasungoa Euskalduntzeko Elkarteak etaBagera Donostiako euskara elkarteak hilaren 17an.Aspalditik daramagu osasun publikoaeuskalduntzeko kanpainak eta ekitaldiaksustatzen. Baina oraingoa oso garrantzitsuada, egoera gero eta okerragoa baita. Atzeraegiten ari gara». Osasungoa EuskalduntzekoErakundeko kide Jabier Agirrek hala azaldudu Donostiako Bagera euskaltzaleelkartearekin batera hasiko duten kanpainarengarrantzia. Herritar askok ezin dute osasunarreta euskaraz jaso, eta hori «onartezina»iruditzen zaie. Horrenbestez, dei egin dietehala nahi duten donostiarrei, familia medikueta pediatra euskaldunak eskatzera. «Legezdagokien eskubide bat eskatzea baino ez da,eta uste dugu horrek balio dezakeelaOsakidetzak ikus dezan sektoreaeuskalduntzeko egiten ari den politika ez delaegokia. Goitik behera aldatu behar du»,nabarmendu du Agirrek.Eskari horrek indar gehiago izan dezan,herritarrek bat egitea nahi dute. «Orain arte,bakarka egin denean, ez du emaitzarik ekarri.Kasu batzuetan, gaixoek ez dute eztaerantzunik ere jaso». Jarri dute eguna:maiatzaren 17an izango da, bi txandatan,10:00etatik 12:00etara edo 17:00etatik19:00etara. «Oso kontu sinplea da. Egunhorretan eskaria egin nahi duten herritarrekberen osasun etxera joan beharko dute,esandako orduetan. Han egongo gara OEEkoeta Bagerako kideak, eta eskaria egitekoeskuorria betetzen lagunduko diegu».Jendeari animatzeko eskatu dio Agirrek. «Ezdaitezela etxean geratu, ezta gaztelaniazartaditzaten konformatu. Euskaraz kasu egindiezaieten nahi badute, eska dezatela.Horretarako eskubidea dute». Besteohartarazpen bat ere egin du. «Tabernabatean euskaraz kasu egiten ez badizute, aldeegin dezakezu. Baina medikuarenetik, ez».Erantzuna ona izatea espero du. «Hala bada,Osakidetzak ikusiko du arazo bat duela.Logistika arazo bat sortuko zaio, etakonpondu egin beharko du». Donostiakoaondo ateratzen bada, Euskal Herriko bestehiri eta herri batzuetan egiteko asmoa dute.Halako ekinbideekin euskaldunak ez direnosasun arloko profesionalak eta erabiltzaileakbaztertzen dituztela egotzi izan diote OEEri.Agirrek ukatu egin du hori. «Gu ez goaz

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzainoren aurka. Ez diegu euskaraz ez dakitenprofesionalei lan egiteko eskubidea kendunahi. Eskubide bat berma dezaten baino ezdugu eskatzen».Hizkuntzaren garrantzia«Oso garrantzitsua» iruditzen zaiehizkuntzaren gaia osasunaren esparruan. «Alorguztietan egon behar du bermatuta euskarazbizitzeko eskubideak, baina osasun arretanf u n t s e z k o a d a . M e d i k u a r e k i n o s onorberarenak eta delikatuak diren gaiaktratatzen dira, eta hizkuntzak asko laguntzendu horretan. Osasuneko profesionalen etagaixoen arteko konfiantzarako funtsezkoa da».Agirrek iritzi dio, ordea, osasun arduradunekez diotela behar besteko garrantzia emangaiari. «Asko hitz egiten dute osasunzerbitzuaren kalitateaz, eta hainbat arloaipatzen dituzte: ohe kopurua, itxaronzerrendak laburtzea... Hizkuntza, ordea, ezdute sekula aipatzen. Argi dago, baina,kalitatearen aldagairik garrantzitsuenetakoadela».Rafael Bengoa Eusko Jaurlaritzako Osasunsailburu denetik, gainera, «atzerapausoak»eman direla nabarmendu du. Adibide bat jarridu. «Eskatu genuen Osabiden, medikuaren etagaixoaren arteko harremanerako plataformadigitalean, kutxatila bat jartzeko gaixoakharremana euskaraz edo gaztelaniaz nahi zuenaukeratzeko. Bengoak atzera bota zueneskaria, datuen babeserako legea urratzen zuelaesanez. Beste kontu batzuetarako, ordea, errazizaten da datu dantza». Edozein ekinbideabiatzeko trabak jarri dizkiete. «Medikueuskaldunen errolda bat eskatzen saiatu gara,baina ez digute eman».Osakidetzak berak hainbat ekinbide prestatuizan ditu, baina gero ez dituzte aurrera atera.«Mediku eta erabiltzaile euskaldunakidentifikatzeko plana, adibidez, alde baterautzi dute. Euskaraz bai, sano! zen kanpainarenleloa, eta enpresa batek egina zuen dagoenekoidentifikazio sistema». Kanpaina «egokia» zelanabarmendu du Agirrek.Identifikazio ikurra —estetoskopio bat eletrarekin— hainbat lekutan jartzekoak ziren:s e n d a g i l e e t a o s a s u n e k o g a i n e r a k oprofesionalen jantzietan, itxaron geletan,erakusmahaietan... Osakidetzaren webguneandaude horri buruzko xehetasunak, hala eskatubaitzuen Eusko Legebiltzarrak. Osakidetzak,ordea, ez dio hasierarik eman. «Horrekerakusten digu zein den haien borondatea».Bengoak berak orain dela hilabete batzuk esanzuen azkarregi zihoala Osakidetzareneuskalduntzea.Kontrakoa uste du Agirrek. Orain arte OsasunSailak hasitako euskara planek «oso emaitzaeskasak» izan dituztela esan du. «Garaibatean, eskumenik ez genuenean, Madrilibotatzen genion errua. Orain, Jaurlaritza daarduraduna».Txillardegik euskarari egindako ekarpenak aztertuko dituzteKontseiluak eta Batzen-ek Txillardegi jardunaldiak antolatu dituzte maiatzaren 12rako Donostian.Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi-k euskararen iraupenean eta garapenean egindakoekarpenak izango dira jardunaldien ardatza: «Txillardegiri gorazarre egiteko modurik onena harenideiak lau haizeetara zabaltzea, eta horietan sakontzea da».

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaOsasunarenetorkizunaz mintzoIritzia2012/05/04Argi dago krisi ekonomikoa osasun arloanizaten ari den eragina. Egunero irakurtzen arigara «gastu» sanitarioa gutxitu behar dela,botikak ordaindu behar direla, kudeaketaarazoak… eta ematen du azken 30 urtetanezagutu dugun osasun sistemaren aldaketekegoera larri b atera g aramatzatela,halabeharrez.Hainbat eragilek dagoeneko ohartzen gaituztehartzen diren neurriak gure osasun egoeragaiztotzen ari direla eta atzera goazela. Etazer esan nahi du horrek guztiak osasun arloangabiltzan langileontzat? Nola zuztartuditzakegu egiten ari diren aldaketa zientifikoeta teknologikoak gero eta baliabideekonomiko eskasean dabilen osasun sisteman?Osasungoa Euskalduntzeko Erakundeakbiltzar bat antolatu du erronka berriez hitz etagogoeta egiteko. Agintariek baliabideakgutxituko dituztela esan eta egiten ari direnbitartean, bizitzaren medikalizazioa kontrakonorabidea. Horren kontrako bide batzuk,deprekripzioa edo triap proiektuak osasunarloko langileak bere kabuz esperimentatzenari diren neurriak entzungo ditugu,diagnostiko froga eta medikalizaziogehiegikeriaren aurkako erantzun gisa.Medikalizazio gehiegikeriaren kontra joatea,dirua aurrezteaz gain, gaixoen onurarakoegiten da. Baina hemen beste arazo larri batdago: nola egiten da bi medikuren iritzia batabestearen kontrakoa bada? Hau da:induktorea eta preskribatzailea? Arazo etikoezere arituko gara, zeren gaur egunekoteknologia genetikoak gaixoen edo osasuntsudagoen etorkizunekoosasun gabeziak markatubadezake, gizaki bati etorkizuneko gaixoposibleekin nola jokatu beharko genukegaixoaren aurrean? Askotan gaixotasunarenaurreikuspena lagundu ahal badigugaixotasuna saihesten, zer gertatuko daerremediorik ez badago?Gizartean dauden aldaketek rol aldaketakekarri dituzte, eta gaixo dagoensendagilearekiko erlazioa askotan zaildu eginda, gero eta kontsultarako denbora gutxiagodagoelako, beste arrazoiren artean, eta baitafenomeno berri bat ematen ari delako: osasunlangileen aurkako indarkeria. Ondo lanegiteko eta gaixo eta medikuen arteko erlazioon bat izateko osasun langilea ondo egonbehar da osasun mental aldetik. Txartobadago, diagnostiko eta tratamendu txarrakjarriko ditu eta erlazio txarragoak izango ditu.Askotan osasun zentroetan gizarteko arazoenirtenbide bezala funtzionatzen dute, eta estresegoerak osasun langileak ordaintzen dituzte,eta, beraz, horren aurrean hartu beharrekoneurriez gogoeta egin behar dugu, nahiz eta

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzagoian aipatutako kudeaketaneurriek (diru eta langilegutxiago, presio handiagoa)ez garamatzaten bide onera.Badirudi osasunkudeatzaileak, BengoaKo n t s e i l a r i a a d i b i d e z ,irtenbide aukera bezalaosasun sisteman teknologiaberriak txertatzearen aldekoapustua egiten ari dela nonnahigoraipatzen duelarikhistoria klinikoendigitalizazioa. Zer dira gaixodigitalak?Gainera, pazienteenirabaziak edo egoerasozioekonomikoa agianerantsita joan beharko dabertan: langabezian egotea,diru sarrera txikiak edoaltuak izatea, etorkin legalaala ilegala…. Orain arte egindiren esperientzia urriaka z t e r t u k o d i t u g u b a ierakundetatik bultzatuak etabai web 2.0n oinarria dutengaixo eta sendagileen artekoeginahalak, zeinek interakzioeta erlazio joera ezberdinaklan egiteko modu berrib a t e r a b i d e r a t z e n a r igaituzten.Baina aldaketa horiekguztiek kodedeontologikorekin maiztupust egiten dute, eta,beraz, arazo etikoak gero etasarriago izango direlakoangaude; bestela, adibidez, zeregin haurdun dagoen amabati daraman umekiarengeneak gaixotasun aukerabat izango duelakoan? Edozahar bati ordaindu ezinizango dituen botikakagintzerakoan? Nola lagundumugikor batetik gaixo batekbakartasun gorrian dagoelaadierazten digunean?...Gizartean pairatzen ditugunbalio aldaketek (etekinak edolaguntza, elkartasuna edonorberekoikeria) etabideratzen gaituzten galdereielkarrekin erantzutensaiatuko gara BizkaikoSendagileen Elkargoanmaiatzaren 18 eta 19an.Angel BidaurrazagaOsasungoa EuskalduntzenEuskara maila frogatzekoazterketan, 10.000 ikasleEuskaraz, idatziz, zer-nolako maila dutenfrogatzeko azterketak egitera deitu zituzten atzo10.476 ikasle, HABE Helduen Alfabetatze etaBerreuskalduntzerako Erakundeak antolatutakoazterketetan. Donostian, EHUren Ibaetakocampusean egin zuten Gipuzkoako azterketa,Barakaldoko BECen Bizkaikoa, eta GasteizkoEHUren campusean Arabakoa.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaEuskara prozesupolitikoaren agendanegotea galdegin duteBerria2012/05/05Kontseiluak adierazi duenez, prozesu politikoan ez zaio «dagokion garrantzia»ematen ari euskararen normalizazioari. Hizkuntza normalizatzeko gutxienekopuntuak aurkeztu dizkiete eragile politikoei«Euskararen auzia agenda guztietan jarribehar dugu». Horrela adierazi duKontseiluko presidente Oskar Elizburuk.Esan duenez, egungo prozesu politikoaneuskararen nor malizazioari ez zaio«dagokion garrantzia» ematen ari, eta,beraz, zeregin horixe du euskalgintzak;eragile politiko eta sozialen akuilu izatea,gatazka politikoa konpontzeko bideaneuskarak zentraltasuna izan dezan.«Egungo egoerak euskararennormalizazioari ezartzen dizkion mugenkontzientzia duen neurrian, euskalgintzakeskubidea eta beharra ditu eztabaidahorretan ekarpena egiteko», azaldu du.Euskararen gutxienekoak zehaztekoadierazpena izeneko agiria idatzi duKontseiluak, hain zuzen ere eragile politikoeta sozialen atxikimendua lortu etaeuskararen normalizazioan egin beharrekozenbait urrats finkatzeko. Adierazpena atzoeguerdian aurkeztu zien Kontseiluak,Donostian.Alderdi politikoen ordezkaritza zabala izanzen aurkezpen ekitaldian; besteak beste,EAko Pello Urizar eta Nekane Badiola,ezker abertzaleko Marije Fullaondo etaJoseba Alvarez, Alternatibako Xabier Soto,Aralarreko Rebeka Ubera, EAJko GarbiñeMendizabal eta Bilduko Juan KarlosIzagirre, Bakartxo Ruiz, Lohitzune Txarolaeta Martin Garitano.Euskalgintzako hainbat kide ere bertaratuziren; tartean, Garbiñe Petriati HizkuntzEskubideen Behatokiko arduraduna,Xabier Amuriza eta Maialen Lujanbiobertsolariak, Joanmari Larrarte BERRIATaldeko kontseilari ordezkaria eta IgoneLamarain Euskal Herrian Euskaraz-ekobozeramailea.Hizkuntzen arteko gatazkek boteregatazkak dituzte atzean, Elizbururenesanetan: «Batzuek erabakitzen dute noiz,norekin eta nola erabil edo ikas dezakegungure hizkuntza. Batzuek, boterea erabiliz,erabakitzen dute gure herriari nola deitu

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzabehar diogun». Espainiak eta Frantziakezarritako politiken eraginez euskarazbizitzerik ez dagoela uste du Elizburuk, etanabarmendu du euskararen jakite tasabeste oztopo bat dela euskaraz bizitzekohelburuan: «Txillardegik egiaztatu bezala,gainerako faktoreak alde daudela ere,%50eko erabilera lortzeko nahitaezkoa dajakite tasa %70 baino handiagoa izatea».E g o e r a i r a u l t z e k o , e u s k a r a r ierreferentzialtasuna emateaezinbestekotzat jo du Elizburuk, eta eragileguztien konpromisoaren garrantzianabarmendu du: «Bakoitzak bereinstrumentua jotzen duen musika taldea daeuskalgintzaren mugimendua». Hirumusikari oholtzaratu dira orduan. Hirurendoinuak bat eginez joan dira apurkaapurka,Elizbururen metafora azaltzeko.Ez da musika erakustaldi bakarra izan;Euskaraz bizi nahi dut leloa baliatutaabestu du bost kideko abesbatza batek.b a d u euskararen n o r m a l i z a z i o r a k ogutxienekoak ere kontuan izan beharditu». Hizkuntz normalizazioan ere,oinarrizko urratsak ezinbestekoak direlaohartarazi du Bilbaok, gero pauso gehiagoeman ahal izateko: «Joko zelai berri batb e h a r d u g u , e t a b e r t a n j o k atzekojokamolde eta oinarri berriak jarri».Ordezkari politiko, ekonomiko eta sozialeimintzatu zaie Bilbao, euskara prozesupolitikoaren agendan txertatzeko dutena h a l m e n a b a l i a d e z aten. B e rebat,oroitarazi du «herri gogoak» eraman duelaeuskara egungo berreskurapen mailara, etagoraipatu egin ditu herri ekimenetikjaiotako proiektu euskaltzale guztiak.Kontseiluak bakarrik ez, herritar ugarikere euskararen normalizazioaren alde lanegiteko eskatu diete ordezkari politiko etasozialei. Semeetako bat organ zuela igozen oholtzara Leire Munduate, eta adierazid u e z d i t u e l a b i s e m e e n t z at n a h iMunduatek berak euskaraz egiteagatikpairatutako bazterketa egoerak eta irainak.«Niri dagokit semeen ongizatea bermatzea,eta haien eskubideak ziurtatzea nahikonuke», adierazi du. Laguntza galdegin zienerakundeei: «Eskatzen dizuet gurehizkuntza eskubideak babesteko».12.560 kilometro urteanEuskararen normalizaziorako emanbeharreko gutxieneko pausoak pilotapartida batekin alderatu ditu Paul BilbaoKontseiluko idazkari nagusiak: «Pilotapartidetan lehen sakean motz gelditzeaktantoa baliogabetzen duen bezala, gatazkagainditzeko prozesuak balekoa izan nahiLorea eta Goizalde Martinez nafarrek erehartu dute hitza. Euskaraz ikasi zutenlehen hezkuntza, Lodosako Ibaialdeikastolan. Derrigorrezko BigarrenHezkuntzan euskaraz ikasten jarraitzeko,ordea, Lizarrara joaten dira egunero. 80kilometroko joan-etorria egiten duteegunero; 12.560 kilometro urtean. Horrezgain, salatu dute Sartagudatik etaLodosatik Lizarrara joateko garraioa

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaherriz herri geratzen dela eta, beraz,errepidean denbora luzea igarotzen dutela.«06:15ean esnatu behar dugu ikastolaragaraiz ailegatzeko», azaldu dute gazteek.Etxetik ikastolarako tarteak eragina dudenboran, baina baita alabak euskarazhezi nahi dituzten sendien patriketan ere.Seiehun euro pagatu behar dituzte urteanLizarran ikasteagatik. Hau da, euskarazikasteagatik: «Galdetzen dugu zergatikegin behar dugun horrelako ahalegina gurehizkuntzan ikasteko».Euskaraz ikastea eskubide bat delanabarmendu dute, «egunero urratzendena», baina ez dute haien eskubideei ukoegiteko asmorik: «Ez dugu amore emango,ez guk eta ez gure gurasoek».Euskararen gutxienekoak zehaztekoadierazpena deskargatzeko:http://www.kontseilua.org/fitxategia_ikusi.php?id_fitxategia=618Euskararen gutxienekoak zehazteko adierazpena1. Esku hartzerik ez. Hizkuntz komunitateek hizkuntza politika bat ezartzeko eskubidea dute, kanpokoesku hartzerik gabe.2. Lehentasunezko elea. Desorekak zuzendu eta euskaraz bizitzea egia bihurtzeko, erabilera normalizatuaeta lehentasunezkoa behar du.3. Ofizialtasuna. Hizkuntza komunitate guztiek dute eskubidea euren hizkuntza ofizialtzat erabilia izandadin euren lurraldearen barruan. Euskarari ofizialtasun estatusa emateak, ondorio juridikoak eragiteazaparte, babes eta berme juridikoak ematen dizkio euskaraz bizi nahi duen herritarrari.4. Berezko estatusa. Euskara da Euskal Herriko berezko hizkuntza eta normalizatu beharrekoa.5. Euskaraz jakin beharra. Euskaraz jakin beharrak bermatuko ditu herritarren arteko bizikidetza etaeuskaraz bizitzeko hautua egiten dutenen nahia.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaEuskara «lehia politikotikat» uzteko alderdien artekoituna eskatu du PPkBerria2012/05/08Herritar bakoitzak nahi duen hizkuntza «askatasunez» erabil dezalaaldarrikatu du Arantza QuirogakPPk alderdi politikoenarteko itun bat eskatu du,euskara «lehia politikotikat» uzteko, eta hizkuntza«herritarrak elkartzeko»t r e s n a i z a n d a d i n .Proposamena ArantzaQ u i ro g a E A E k o P P k opresidenteordeak idatzitakotxostenean dago, etaEAEko Alderdi Popularrake z t a b a i d a t u k o d uasteburuan. Quirogakaldarrikatu du herritarbakoitzak nahi duenhizkuntza «askatasunez»erabil dezala. «Euskaraherritar guztien ondareada, eta ezin da politikarakoerabiltzen jarraitu, euskalherritarrak banatzeko».Quirogak hezkuntzarene g o e r a n s a k o n d u d utxostenean, eta gurasoekhizkuntza eta erlijioaaukeratzeko «ahalmenhandiena» izan dezatelaproposatu du. Hain zuzenere, Eusko Legebiltzarrekopresidentearen ustez, estatuez-konfesionala izateak ezd u z e r t a n e s a n n a h i« e r l i j i o a z o k o r a t z e k oagindu batek» egon beharduenik.Gaineratu du «identitateari,ideologiari eta hizkuntzari»buruzko eztabaidakhezkuntzatik atera behardirela.Zapaltzaileen biolentzia eta errespetu falta itzelazEuskal Telebistako 1. katean, gaztelaniazko bikoizketak egiten dira euskarazko jatorrizko ahotsak guztizzanpatuz, eta natura dokumentalak zein teletabiak ingelesez, garaitu eta garatu den espeziearenerakusgarri.Eta hurrengoan, euskal kulturarako dirurik ez dagoen bitartean (BERRIA eta euskaraz ari denedonor gorriak ikusten ari den bitartean), osasun zein hezkuntza sisteman ere murrizketak iragarridiren garaietan, hainbeste jende etxe barik geratzen eta gosez edo beste lehen mailako beharrizanbatez hiltzen den bitartean, Espainiako erregeak bere soldata milionarioaz dibertimendurakoelefanteak ehizatzen dituenekoa kontatu digute.Elefante gixajoak! (gainera, daukaten oroimenarekin!) Zer jasan behar duten! Zer jasan behardugun!Yolanda Elorriaga Iturri (Mungia)

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaArabako Aldundiak akastzatjo du Aramaioko plan bateuskara hutsean egotea«Harrigarritzat» jo du Ajuria alkateak oharra, eta gogorarazidu Aramaion euskararen ezagutza %8okoa delaBerria2012/05/09Arabako Foru Aldundiak «akastzat» jo duAramaioko Hiri Antolamendurako PlanOrokorra euskara hutsean idaztea.Aramaioko Hiri Antolamendurako PlanOrokorraren txostenean, zenbait «akatsen»zuzenketa egiteko eskatu dio udalari.«Akats» horien artean lehena, ebazpenguztien aurkibidea eta ziurtagiriakeuskaraz bidali izana da.Bide batez, gogorarazi du zuzenketakbidali arte ez dela hasiko planari buruzkoebazpena emateko epea.Arabako Foru Aldundiarenjakinarazpenarekin harrituta agertu duRamon Ajuria Aramaioko alkatea, eta ezdago ados. Aldundiak planaren zenbait ataleuskara hutsean egotea akastzat jo izana«harrigarria» gertatu zaio, Aramaiokotestuinguru soziolinguistikoa kontuanhartuta.«Legez babestuta dauden bi hizkuntzaofizialetako bat erabiltzea akastzat jodaiteke?».Plana gaztelania hutsean idatzita bidaliizan balute arazorik ez legokeelanabarmendu du Ajuriak. Horrenbestez,aldundiaren jokabidea «interesatua» delasalatu du, eta plana euskaraz onartzekoeskatu dio.Bide batez, administrazio guztiei euskarazegiteko eskatu die, eta horretarakobeharrezko neurriak hartzeko eskatu du.Aramaioko Udalak martxoaren 7anaurkeztu zuen Arabako Foru AldundianHiri Antolamendurako Plan Orokorra,datozen hamar urteetan udalerrikohirigintza garapenaren ardatza.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaHalaber, gogorarazi du zein denAramaioko egoera soziolinguistikoa;udalerri horretako biztanleen %80 bainogehiago euskaldunak dira, eta UemaUdalerri Euskaldunen MankomunitatekoArabako udalerri bakarra da.«Dokumentu falta»Martxoaren 23an Arabako AldundikoHirigintza Zerbitzuaren erantzuna jasozuen, zuzendu beharreko «akatsen» berriemanez.Planean euskara hutsean dauden atalakgaztelaratzeko eskaria EuskararenErabilera Normalizatzeko Legearekinarrazoitu zuen bertan.L e g e h o r r e k z e h a z t e n d u E A E k oadministrazioen oharrak etakomunikazioak bi hizkuntzetan izan behardutela. Jatorrizko legeak, ordea, udalerrienezaugarri soziolinguistikoetan oinarrituta,soilik euskara erabiltzeko aukera ematenzuen.Javier de Andres Arabako ahaldunnagusiak ez du eztabaidan sartu nahi izan.Aramaioko Hiri Antolamendurako Planaatzera botatzeak hizkuntzekin zerikusirikez duela nabarmendu zuen atzo eguerdianemandako prentsaurrekoan.P l a n a r e n i z a p i d e a k e g i t e k o«ezinbestekoak» diren dokumentuak faltazirela gaineratu zuen. «Falta zaizkienagiriak bidaltzeko eskatu zaie; ez da atzerabota hizkuntzarengatik».De Andresek gogorarazi du Arabako ForuAldundiak bi hizkuntzetan idatzitakoagiriak eta dokumentuak jasotzen dituelaegunero, eta euskara hutsean idatzitadaudenak inoiz ez direla atzera bota.Legea onartu eta lau urtera, baina,Konstituzioaren aurkakotzat jo zutenpuntu hori; Espainiako Konstituzioak diogaztelera jakitea derrigorrezkoa dela,baina euskara jakiteko beharrik ez dagoelaargudiatu zuen Auzitegi Konstituzionalak.Ramon Ajuriak nabarmendu du 1982tik,euskara normalizatzeko legea onartuzenetik, gizartea aldatu egin dela eta legehori egokitu egin beharko litzatekeela.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaEuskaran Nafarroarekinelkarlanean aritzea onartudu Eusko JaurlaritzakBerria2012/05/092,2 milioi euro emango ditu Jaurlaritzak Araba, Bizkai eta Gipuzkoakoenpresetan euskararen erabilera sustatzekoEusko Jaurlaritzako Hizkuntza PolitikarakoSailburuordetzak eta EuskarabideaEuskararen Nafar Institutuak adostutakolankidetza hitzarmenari oniritzia eman dioJaurlaritzak. Atzoko Gobernu Kontseiluanbaimendu zuten hitzarmena sinatzea. Besteakbeste, bi gobernuak elkarlanean ariko dirahelduei euskara irakasten, hizkuntzagaitasunak ebaluatzen eta egiaztatzen,ikerketa soziolinguistikoak eta itzulpenmemoriak egiten, informazio eta komunikazioteknologietan eta hizkuntza sustatzen.Patxi Lopezen gobernuak jakinarazi duenez,ituna urtero berritzeko asmoa du Jaurlaritzak,eta bi gobernuek adostutako batzorde batekzehatuko du zenbateraino betetzen denakordioan jasotakoa. Orobat, bikoiztasunaksaihesteko engaiamendua azaldu dute.Gainera, 2.285.000 euro emango ditu EuskoJaurlaritzak Kultura Sailaren Lanhitzdeialdian, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoakolantokietan euskararen presentzia etaerabilera sustatzeko. Bikain EuskararenKalitate Ziurtagiria duten enpresei emangodiete dirua aurrena, eta gainontzekoa, euskarasustatzeko plan bat ezarri nahi dutenei.Halaber, «gizarte bizitzan euskara sustatzeko,garatzeko eta normalizatzeko», 1.152.000euro emango ditu Jaurlaritzak. Herritarreizein erakunde pribatuei emango die laguntzahori. Aisialdi taldeen jardunean nahiz haureta gazteen kirol ekintzetan euskararenerabilera areagotzea eta etorkinen arteaneuskararen erabilera sustatzeko jarduerakantolatzea hartuko ditu irizpidetzat EuskoJaurlaritzak, besteak beste.Ofizialtasun eske EuropanEuropako Batasunean euskararenofizialtasuna onartzea galdegin dio AmaiurrekEspainiako Gobernuari. Euskara, katalana etagalegoa Europako Batasunean sustatze aldera,ERCk Espainiako Kongresuan aurkeztutakolegez besteko proposamen bat babestu duAmaiur koalizioko parlamentari Jon Iñarrituk,uste baitu «positiboa eta beharrezkoa» delahiru hizkuntza horietako hiztunendiskriminazio egoera eta «defizit»demokratikoa gainditzea.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza'Despacito y con vaselina'Esan bazuten esan zuten: «Planteatubeharko dugu euskaraz ez dakitengonbidatuak ere ekartzea». Iban Garatemintzatu zen hala, Ai, ama! saiokogonbidatuen endogamiaz galdeginziotelarik elkarrizketa batean. Eta esanbazuten egin dute; ez genuen besterikbehar, emandako hitza jaten euskalduna.Lehenengo aldiz, euskaraz hitz egiten ezduen elkarrizketatu bat ekarri zuten, beraz,astelehen gauean Ai, ama! saiora.Hortaz, gonbidatuak ez zekien euskaraz,baina bai, ustez, frantsesez, ingelesez etajaponieraz —ondo ulertu banion, behintzat—. Hala ere, erraz asko asmatuko duguuste badugu saioan erabili zuen hizkuntzahiru horietako bat ez, besterik izan zela:gaztelania, noski; zein bestela erabilikoz u e n R a f a e l A m a rgo g o n b i d atuak.Gaztelaniaz eta, orain bai, Garaterenelkarrizketako esaldiari bukaera ematenzion «itzulpenak jarriz» bete gabe, bistanda. Ai, euskaldunaren hitza.Iritziamunduaren 2012/05/09akaberaren atariang a u d e l a . B a i n a ,lagunok, ez al garakonturatzen, hizkuntzazbeste, Rafael Amargoren gisako izar bat,munduan ezaguna bere, zera, bere, tira,Rafael Amargoren gisako izar bat guretelebistan ikusteko aukera paregabea izandugula? Ez gara konturatzen ezinberdinduzko zortea izan dugula intelektualhandi bat gurean izanda, flamenkoarenmundua goitik behera ezagutzen duena,kapaz dena Camaron, Pepe Habichuela etaTo m atitoren o n d o t i k L a s Ke t chupaipatzeko, «el euskera es un señor idioma»esan ostean, euskararen sortzetikozailtasuna aldarrikatzeko, esanez euskarazjakiteko bertan —Euskal Herrian? EAEn?Donostian? Ai, ama!-ko platoan?— jaiobeharra dagoela? Honbre, ez gaitezen izanesker txarreko. Manolo Escobar ekarri izanbalute, tira, baina, Rafael Amargo eskainidigutela, eskerrak ematen ari beharkogenuke oraino.Gonbidatu bat espainolez aritu daETB1en. Eta mundu guztia hasi dakexuka, espainolak ETB1 ere hartukod u e l a , a s k i z u t e l a E T B 2 n e g i t e a ,Gainera, ezin uka grazia zuela gizonak.Eta ondo moldatu zela, euskaraz arizitzaizkion hiru aurkezle izanik ereaurrean: txantxa pikante bat eginez, esanzuen galderak despacito y con vaselinaegiteko, chicarrones del norte. Eta, hala,konturatu gabe, ezin hobeki finkatu zuenETB1en egiten ari direna gaztelaniarekin:poliki-poliki sartzen, baselinarekin; plazeramiñirik eman gabe, ordea.Aritz Galarraga

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaHarremana euskaraz izateahitzartu dute Gipuzkoak etahamazazpi erakundekBerria2012/05/11Zigor Etxeburuak azaldu du aldundiak euskaraz bizitzeko eskubideabermatu nahi diela herritarreiGipuzkoako Foru Aldundia euskaraz baino ezda arituko aurrerantzean hamazazpierakunde, elkarte eta enpresarekin. Hizkuntzalan eremuan ere normalizatze aldera elkarrisoilik euskaraz egingo diotela hitzeman dutediputazioak, Asmoz Fundazioak, Topaguneak,Goiena aldizkariak, Makina ErramintarenInstitutuak, Real Sociedad Fundazioak etaGipuzkoako pilota eta surf federazioek,besteak beste.egitea hobesten duela». Hizkuntzanormalizatzeko edozein saiorekin bat egingodu Banaiz Bagarak, Elserren esanetan.Realean euskararen presentzia gero etahandiagoa dela adierazi zuen Ibarburuk, etae r a n t s i z u e n e u s k a r a z b i z i t z e k oaurrerapausoak egiten jarraituko dutela:«Gipuzkoarron eta euskaldunon harrobionena da euskara».Diputazioaren egoitzan izenpetu zutenakordioa, atzo. Zigor Etxeburua GipuzkoakoEuskara zuzendariak eskerrak eman zizkieneuskaraz aritzeko engaiamendua hartu dutenerakundeei, eta berretsi zuen diputazioakeuskaraz bizitzeko eskubidea bermatu nahidiela herritarrei. Asmo horren adibidemodura aipatu zuen errenta aitorpeneandiputazioak herritarrei eginiko galdera; alegia,administrazio horrekin euskara hutsezkoharremana izan nahi ote duten. Etxeburuarenarabera, goiz da oraindik datuak emateko,baina ziurtatu zuen «gipuzkoar asko» aridirela hautu hori egiten.Banaiz Bagara elkarteko ordezkari PetraElserrek eta Real Sociedad Fundazioko JosebaIbarburuk hartu zuten hitza hurrena. Elserrekgarrantzia eman zion administrazioak euskaralehenesteari: «Herritarrek ikusi behar duteadministrazioak ere euskaraz lan egin nahiduela, euskara bultzatzen duela, euskaraz

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaBretoieraren alde ere,korrikaBrest hirian hasiko dute bretoieraren aldeko lasterketa, Ar Redadeg,gaur. Zortzi egunez herrialdea zeharkatu eta 1.500 kilometro eginostean, Douarnenez herrian festa handi batekin amaituko dute.Berria2012/05/12Bretoieraz eta atseginez. Hau da: Brezhoneg haplijadur. Lelo horren pean aterako dira korrikagaur goizean Brest hiritik. Herrialdea osatzenduten bost departamentuak gurutzatu eta 1.500kilometro egin ostean, Douarnenezen amaitukodute bretoieraren aldeko lasterketa, hurrengolarunbatean, hilaren 19an. Helburualasterketaren tamainakoa da: gizarteari bretoierabizirik dagoen hizkuntza bat dela erakustea.Hizkuntza gutxituen alde korrika egitea ohikogauza bilakatu da azken urteetan. Hizkuntzarenalde egiteko modu hori aski ezaguna da EuskalHerrian. Hizkuntza gutxituen aldeko eragileugarik Euskal Herriko Korrikaren eredua hartueta euren lurraldeetara eraman dute.atxikitzen joan zaizkio ekitaldiari. Kilometrokopuruan ere goranzko bilakaera izan du probak.Lehenengo aldian, 600 kilometroko ibilbideaprestatu zuten, esperientziarik ez zutela eta. Orainbi urte, berriz, apustua bikoiztu eta 1.200 kilometroegin zituzten sei egun eta bost gauez, etengabekorrika. Oraingoan, 1.500 kilometro egingo dituztebretoierak bizi behar duela aldarrikatzeko.Bizirik dirauen hizkuntza«Zailtasun ororen gainetik bretoiera bizirik dagoelaerakutsi nahi dugu, jai giroan». Horixe da, hainzuzen, Ar Redadegen helburu nagusia, JeanMichel Sasanner egitasmoaren antolatzaileetakobaten hitzetan. Korrikaren antzera, ibilbidekokilometroak salgai jarri dituzte, banakoek,elkarteek, erakundeek eta enpresek eros ditzaten.Gizartean bretoieraren lekua eta erabilerabermatuko dituzten proiektuak diruz lagundukodituzte kilometro, elastiko, itsasgarri eta bestelakoobjektuen salerosketatik ateratako etekinekin.Bretoieraren aldeko festa da Ar Redadeg, eta biurtean behin ospatzen dute. Lasterketa esan nahidu hitz horrek bretoieraz. Lasterketa hirugarrenaldiz antolatu dute aurten. Lehena 2008an eginzuten, eta urtetik urtera parte hartzaile gehiagoAntzekotasun handia dute Korrikak eta ArRedadegek. Bretoieraren aldeko lasterketarenanaia nagusia litzateke euskararen aldekoa.Korrikaren antolatzaileen laguntza eta aholkuakjaso zituzten aurreko aldietan Bretainiakoantolatzaileek. Aldi honetan ere euskal ordezkariekez dute hutsik egingo. Korrika eginez bretoierababestera 50 bat lagun joan dira Euskal Herritik.«Korrikaren ezaugarri guztiak hartzen saiatu gara,guretzat hura baita jarraitu beharreko eredua»,

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaazaldu du Jean Michel Sasannerrek.Korrikaren gisara, Ar Redadeg etenik gabekolasterketa da. Gau eta egun, hizkuntzaren garraordezkatzen duen lekukoa pasatuko diote elkarri,eskutik eskura. Herrialdeari bira eman, eta herrizherri jai giroan aldarrikatuko dute bretoierarenpresentziaren beharra. Montroulez (Morlaix), Sant-Brieg (Saint-Brieuc), Sant-Malou (Saint-Malo),Roazhon (Rennes), Naoned (Nantes), Gwened(Vannes), An Oriant (Lorient), Rostrenen,Rosporden, Carhaix eta Crozon hirietatik igarokoda Ar Redadeg. Lasterketa Douarnenezenamaituko dute, festa handi batekin.«Ar Redadeg antolatu genuen lehen aldian,jendea asko harritu zen egitasmoak izan zuenarrakastagatik», gogorarazi du Sasannerrek.Bigarrenean, kilometro kopuru bikoitza eginzuten, eta Sannerrek aitortu du antolakuntzaaldetik «nekagarriagoa» izan zela.Lehen aldi hartan, 10.000 lagunen sostengua izanzuten lasterketaren 600 kilometroak betetzeko.Gaur hasi den lasterketan zenbatek parte hartukoduten ezin daiteke jakin, baina aurreko bialdietako kopurua gainditzea espero dute.Ataka larrianIndoeuropar hizkuntza da bretoiera, hizkuntzazelten multzokoa. Bretoieraren egoera ez da ona.180.000 lagun inguruk hitz egiten dute, eta hiztunhorien hiru herenak, gutxi gorabehera, 60 urtetikgorakoak dira. Belaunaldi berriek hizkuntza ikasiezean, hizkuntzaren iraupena arriskuan egongoda. Egoera iraultze aldera, indar handia jartzenari dira hezkuntzan. Egun, 15.000 haur ingurukikasten dute bretoiera eskoletan. «Gero etaguraso gehiagok hartzen dute euren haurrakbretoieraz hezteko erabakia», dio Sannarrek.Hizkuntzaren egoera larria bada ere, Ar Redadegbezalako ekitaldiak komunitatearen zentzuaindartzeko eta etorkizunari baikortasunezbegiratzen laguntzeko baliagarria zaie.«Bretoierak duen lekua mugatua da oso, eta askokostatzen ari zaigu egoera iraultzea. Baina, oztopohandiak gainditu behar baditugu ere, aurreraegingo dugu».Txillardegiren ekarpena goraipatudute haren omenez eginiko topaketanJose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi-renideien gaurkotasuna defendatu, eta hainbatesparrutan egin zuen ekarpena goraipatu duteDonostian, haren omenez Batzenkoordinakundeak eta Euskararen GizarteErakundeen Kontseiluak antolatutakojardunaldietan. «Txillardegi hainbat eremutanaditua zen, baina aritua ere bai; Txillardegiaktibista zen, euskararen aktibista», esan zuenUnai Larreategi EHEko bozeramaileak.Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok, berriz,adierazi du Kontseiluak aurkeztu berri duenEuskararen normalizaziorako gutxienekoakadierazpenak Txillardergiren ekarpenak dituelaoinarri. Xabier Isasi Euskal HerrikoUnibertsitateko irakasleak idazle etaeuskaltzalearen hainbat bizipen ekarri ditugogora.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaLehen pausoaAzkenean, Nafarroak badu telebistaautonomikoa, bat, handia eta askea. Canal4otsailean itxi ondoren, Popular TV etaCanal6 kateen elkartzetik jaio da orainNavarra Television. Eta astelehenean abiatuzuen programazioa. Nafar jendeak ez dakitnola hartu duen berria —sortu duenharrabots eskasagatik, esango nuke hotzxamar—, baina bai zer esan duten nafarjendearen ordezkari diren politikariek.Denek bozkarioz hartu dute telebistakatearen jaiotza, eta, gobernuan nagusi denalderdiak izan ezik, denek eskatu dioteaintzat hartzeko Nafarroako errealitatearenaniztasuna.NaBaiko Txentxo Jimenez haratago joan da—ez Himalaiaraino, baina bai besteakbaino urrunxeago—, eta jasotzen dituenlaguntza publiko garrantzitsuengatik(1.940.000 euro) eta euskarak Nafarroakoikus-entzunezkoen eremuan jasotzen duentratu urriagatik, euskarazko kate batirekitzea ez litzatekeela ideia txarra adierazidu, besterik ez bada haurrentzakoprogramazioarekin.Eta gehitzen dut nik ona litzatekeelaeuskarazko beste kate bat irekitzea, besterikIritzia2012/05/16ez badat x a k u r r e n t z a k op ro g r a m a z i o a r e k i n .Txakurrak gaineraprimerakoak dira audientziei begira, osofidelak zaizkio, ez soilik jabeari, baita katebati ere, mandoa zuzen erabiltzeko dutenezintasun biologikoagatik.Baina, tira, Jimenez jauna, ez gaitezensobera kexa, euskarari tartetxo bat, mereziduena, eskainiko baitiote NavarraTelevisionen —besterik da eskaintze horilegeak hala agintzen duelako dela—:albistegi bat astegunetan bigarren kateaneta lan munduaz saio bat astean bitangaztelaniaz eta euskaraz.Baina garrantzitsuena da hemen Nafarroaaterako dela irabazten: edozeinkonpetentzia desagerrarazi ondorenean,erresuma zaharrak behar zuen telebistaautonomiko bakarra izango baitu hemendikaurrera, katolikoa, eskuindarra, pribatua,noski, baina nafarren diruarekin ordaindua.Orain soilik geratzen da ETB aferabukatzea. ETBren zabalkuntza asmoakbehingoz amaitzeko, nafarrek egin dezaketeETBk nafarrekin egin nahi duten gauzaberbera; baina alderantziz, hau da, NavarraTelevision heda dadila Euskal AutonomiaErkidegora, egin diezaiola konpetentziabere lurretan, eta eraman dezala, zer dakitnik, itxi behar izatera. Lehen pausoa emandute, behintzat. Errepikagailu ilegalakjartzen hastea izan daiteke hurrengoa.Aritz Galarraga

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaHizkuntza eta kulturburujabetzaIritzia2012/05/13Konkistaren urteurrena. 1512-2012. 500 urte. Ezzen 1512an hasi, eta oraindik, 2012an, ez daamaitu. Bost mende baino gehiago dira hizkuntzaezezaguna hitz egiten dutenek gurera etorri etagurea bere egiten saiatzen ari direla, eurena geureegiteko ahaleginetan dabiltzala.Batailekin, indarrez lortu zuten Nafarroakonkistatzea, baita eguneroko zapalkuntzarekinarrotza zen hizkuntza eta kultura inposatzea ere.Hizkuntza eta kultur debekuek helburu argiazuten: herri konkista, konkista kulturala.Nafarroa konkistatu zuten, gure lurren jabe eginziren. Baina lehenago hasi eta oraindik irautenduen asimilazio prozesua da, helmugara helduzgero, Euskal Herria menperatzea lortuko duena.Prozesu honen ondorioak argiak dira: euskara ezda nagusi Euskal Herrian, kultura eta ohituraarrotzek eureganatu gaituzte ia.Hala ere, eutsi diogu, geureari eutsi diogu. Bizirikgaude eta bizi nahi dugu. Euskal Herria ere bizidadin nahi dugunez, asimilazioari eustetikkonkistari aurre egitera igaro behar dugu.Euskaldunak bagara, izango bagara, euskarazburujabe bizi eta geurea bizkortu behar dugu.Iraul dezagun egoera ganoraz biziz, euskarazbiziz.Euskal Herria askatu nahi dugu, dagokigunageureganatu nahi dugu. Baina independentziaherria askatzetik etorriko da, euskaldun askeokegin behar dugu Euskal Herri librea. Euskaldunaskeok egingo dugu Euskal Herri librea.Horregatik, independentziara bidean, euskara,euskaldunak jarri behar ditugu erdigunean, ezindugu geroko utzi.Burujabetzaren aldekoaldarriak hartu zuen IruñeaAberri Egunean. Nafarroako batasunaaldarrikatu genuen Baigorrin, mugarik gabekoherria. Esparru sozioekonomiko propioaren aldeegin dugu maiatzaren 1ean. Baina egunerokoborrokarekin eraiki behar dugu Euskal Herrieuskalduna.Horretarako, lehentasuna eman behar dioguherri eta euskaldun egiten gaituenari, euskarari.Euskaldun bakoitzak eman behar dio lehentasunaeuskarari, ondoren herri moduan ere lehenesteko.Eta Euskal Herrian aldaketaren alde aridirenengan eragin behar dugu, botere-guneetanere euskarari lehentasuna eman eta euskarazbizitzeko urrats sendo eta atzeraezinak ausardiazegin ditzaten.Herri euskaldunak burujabe behar du izan.Gurea egiteko eskubidea eta beharra daukagu.Horretarako, bidea bertatik eta bertara eginbehar dugu. Konkista eta asimilazio prozesuaribide ematen dieten menpeko legedi zein politikakgainditu behar ditugu herri euskaldunaberreraikitzeko.Herri honen beharretara egokitutako eta gukerabakitako hizkuntza-politika burujabeakemango dio behar duen bultzada euskaldunokegin beharreko bideari.Hizkuntza eta kultur burujabetzak bideratukogaitu Euskal Herri Euskaldun eta librera.Igone Lamarain eta Unai LarreategiEHE

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaTwitterrek iragarri duprest dagoela bere menuaeuskaraz jartzekoEuskarara ez ezik, katalanera, ukrainerara, grezierara, txekierara etaafrikaansera ere itzultzen utziko duteBerria2012/05/18Twitter sare sozialak iragarri du prest dagoelabere plataforma euskaratzeko eta gero beresisteman txertatzeko. Menuko hitzak etaesaldiak itzultzeko gune bat ireki zuenherenegun gauean, eta, egun eskas batean,erabiltzaileek %80 itzultzea lortu dute. «Ezzait gaizki iruditzen guk debalde egitea», dioJoseba Kamiok, Maite zaitugu, maita gaitzazuzuk ere Twitter euskaraz lortzeko kanpainarensustatzaile eta marketinean adituak.urte eta erdian horrek bere tresna euskarariirekitzea oso inspiragarria eta ilusionagarriada».Kamio ere pozik dago lortutakoarekin:«Jendeak egindako lanak eman du fruitua».Haren ustez, Twitter euskaraz egoteagarrantzitsua da.«Izan ere, Facebook ere horrela euskaratuzen». Twitterrek bere blogean iragarri duitzulpena amaitzean txertatuko duela; beraz,egun batetik bestera erabili ahalko daeuskaraz.Lander Arbelaitz Argia.com-eko arduradunakjarri zuen martxan Twitter euskaraz lortzekolehen kanpaina, iazko otsailean. Gero,Kamiok biziberritu zuen aldarrikapena,#basquetwitter eta #twittereuskarazetiketekin. Albistea irakurri duenetik,Arbelaitzek ezin du irribarrea ahotik kendu:«Oso pozgarria da ikustea munduko halakoenpresa batek men-edo egin diolaeuskaldunon aldarrikapen bati».Edozein tresna edo menu euskaraz izateabaino garrantzitsuagoa da erabiltzaileakeuskaraz aritzea, Arbelaitzen arabera. «Baina,hori esanda, Twitterren moduko enpresa batialdarrikapen batekin kanpaina bat egitea eta«Interakzioa euskaraz egiten baduzu, horrelatresna zuragoa da». Argia-ko kazetariarentzat,berriz, gazte-gaztetatik halako tresnakeuskaraz izateak eragina du bakoitzakhizkuntza bati buruz duen pertzepzioan.Orain beste pauso bat eman behar delairuditzen zaio: «Indarra egin behar genukejada itzulita dauzkagun tresnak erabil ditzateneuskaldun osoek, baita ulertu behintzat egitendutenek. Euskaraz bizi garenon zirkuluahanditu behar dugu».

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaEuskarara ez ezik, zerbitzua katalanera,ukaranierara, grezierara, txekierara etaafrikaansera ere itzultzen utziko duTwitterrek. Gaur egun, munduko 28hizkuntzatara dago itzulita menua.Euskal tuitlariak, gorantzGero eta internauta gehiago aritzen diraTwitterren euskaraz. Codesyntax enpresaksortutako Umap.eu tresna da horrenerakusgarri.esan nuen: menuak baino gehiago, jana dagarrantzitsua». Mila euskal intelektualTwitterrera kanpaina berezian murgildutadabil Fernandez azkenaldian, eta orain deiaegin du kanpaina banan-banan egiteko.«Neure ustez, menuak itzultzea baino egitekofuntsezkoagoa da hau: lortu Twitterreraekartzea esateko zerbait daukan euskaldunbat.Twitterreko euskarazko jarioa filtratzen duUmapek, eta 2010eko azaroan, sortu zenean,1.100 tuitlari euskaldun zeuden. Iazkoabenduan, berriz, 5.000 tuitlari euskaldunenkopurura iritsi zen. «Eta, hor, tresnaren mugateknikoa heldu zen.Hortik gora ez dago zenbatzerik. Baina, nireustez, egun 12.000-15.000 twitterlarieuskaldun daude», azaldu du LuistxoFernandez Umapen sortzaileak. EITBk esandu 7.000tik gora tuitlari euskaldun daudela.Twitterrek bere interfazea euskaratzekoaukera zabaldu duelako pozten dela dioFernandezek eibar.org/blogak/luistxoblogean, eta ez dio eragozpen handirik ikustenitzulpena euskaldunok egiteari. «Baina aspaldiGutariko bakoitzak ezagutzen du Twitterrenguk baino gauza garrantzitsuagorik esangolukeen pertsonarik. Konbentzi ditzagun».30Euskaraz irakasten duten autoeskolak Bizkaian.Eskola teorikoak eta praktikoak euskaraz jasotzeko aukera emango diete ikasleei Bizkaiko 30autoeskolek. Bizkaiko Foru Aldundiak lurraldeko autoeskolak biltzen dituen elkartearekin egindakohitzarmenari esker lortu da hori. Bi erakundeek egitasmo sustatzen jarraitzeko asmoa berretsi dute.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaEuskarazkohedabideentzat plan bateskatu du ArartekoakNafarroako Gobernuari galdegin dio hainbat urtetarako egitasmoaonar dezala, hedabideen parte hartzearekinBerria2012/05/19Hainbat urtetarako plana. Horixe eskatu dioNafarroako Arartekoak NafarroakoGobernuari, euskarazko hedabideak diruzeta baliabidez laguntzeko. Javier Enerizekt x o s t e n a a u r k e z t u d u N a f a r r o a k oP a r l a m e n t u k o Fo r u E r r e g i m e n e k oBatzordean. Bilduk, NaBaik eta Ezkerrakeskatuta egin du txosten hori, 2012rakoNafarroako euskarazko hedabideak dirulaguntzarik gabe gelditu eta gero.Arartekoak argi utzi du Euskararen Legeak,27. eta 28. artikuluen bidez, eta EuropakoHizkuntza Gutxituen Gutunak euskarasustatzera eta euskarazko hedabideak diruzlaguntzera behartzen dutela NafarroakoGobernua. Laguntza hori modu egokiangauzatzeko, zenbait urtetarako planahitzartzea gomendatu dio NafarroakoGobernuari, «laguntza hori jasoko dutenerakundeek aldez aurretik jakin dezaten urtebakoitzean zer baliabide izanen duten berenjarduerak martxan jartzeko». Arartekoakgaineratu du plan hori osatzeko prozesuanparte hartu beharko luketela euskarazkohedabideetako ordezkariek.Nafarroako Parlamentuari ere egin dioeskaera zehatzik Arartekoak, aurtengoaurrekontuetan euskarazko hedabideentzakodiru sailik ez dela kontuan hartuta.Euskararen Legea bete ahal izateko,euskarazko hedabideen aldeko diru sailaonartzeko galdegin dio EnerizekParlamentuari. Kopururik ez du zehaztu,hala ere. «Hori egitea ez dagokit niri».Parlamentuko taldeen artean ia erabatekooniritzia jaso du Arartekoaren txostenak,nahiz eta taldeok euskararen inguruan hagitziritzi ezberdinak izan. Enerizek egindakogomendioak azpimarratu ditu BildukoMaiorga Ramirezek, batetik. «Hainbaturtetarako plana behar dela argi dugu gukere». Bertzetik, UPNko Javier Caballerorenhitzetan, Arartekoaren txostenak agerianuzten du Nafarroako Gobernuak euskarazkohedabideak laguntzen dituela. «Azkenurteotako diru sailak aipatu ditu; eta 2012anere, euskara diruz laguntzen ari garela».Euskarabidearen jarduera aipatu duCaballerok, bai eta euskara internetensustatzeko ekinaldiak ere. Caballerorekinados agertu da PSNko Pedro Rascon, etagaineratu du egungo krisi egoeran ezin delagehiago egin.Gobernuan, babeslerik ez

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaRasconen hitzek Ezkerrako Jose MiguelNuinen kritika piztu dute. «Argi dagoNafarroako Gobernuan inork ez duelaeuskara defendatzen eta babesten».Egoera ekonomikoa euskararen alde deus ezegiteko aitzakia dela erran du BildukoMaiorga Ramirezek, eta iritzi horrekin bategin du Nuinek. «Dirurik ez dagoela dioteeuskara sailik gabe uzteko; baina LosArcoseko zirkuitua laguntzeko milioiakbideratzen dituzte, nahiz eta aurten laumilioi euroko zorra eragin proiektu horrek».Perezek onartu du, hala ere, Javier Enerizenaurkezpenak ez duela kontent utzi: «Ez duzehaztu Nafarroako Gobernua ez dela legeabetetzen ari; legea betetzen ez duenik ezin delaerran baino ez du azaldu». Perezek argi du legezegin beharrekoak ez dela egiten ari NafarroakoGobernua. «Ez du gogorik, ez du nahi».NaBaiko Nekane Perezek bat egin duA r a r t e k o a r e k i n , e t a e u s k a r a z k ohedabideentzako plana eta diru saila eskatzekogomendioekin ados agertu da. «Ez dago gureesku, ordea, hori betetzea», gogoratu du.Ertzainen postu batzueibigarren hizkuntz eskariajartzeko asmoa du Jaurlaritzak«Euskara maila altua» behar duten postuetanbeharko dute bigarren eskakizuna; zer postudiren ez dute jakinaraziErtzainen hizkuntz eskakizunak«zorrotzagoak» izango direla iragarri duEusko Jaurlaritzak. Soilik postu batzuetanbeharko dute orain baino hizkuntz eskakizunhandiagoa; ez dute jakinarazi zer postutan.Bigarren hizkuntz eskakizuna izango dute«euskara maila altua behar duten postuetan».Hizkuntz eskakizunen inguruan EuskoJaurlaritzak egina daukan taularen arabera,Ertzaintzako bigarren hizkuntz eskakizunaEGA Euskararen Gaitasun Agiriaren parekoada.Jaurlaritzak atzo erabaki zuen ertzainenpostu batzuetan hizkuntz eskakizunaaldatzea. Poliziek euskaraz eta gaztelaniazjakitea duela xede nabar mendu duHerrizaingo Sailak. Lehen hizkuntzeskakizuna daukaten postuetako ertzainek«erabiltzaile independente» izan beharkodute; bigarren eskakizuna «hizkuntztrebetasun jasoak eta bereziak behar dituztenpostuetan» ezarriko dute. Hurrengo laneskaintzetan bigarren eskakizuna zerlanpostuk behar duten esango dute.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaDonostiatik Tafallara,Tafallatik BidankozeraIritzia2012/05/19Ongi asko laburtu dute Kontseilukoek erronkarenfuntsa: kanpo esku-hartzerik gabeko hizkuntzapolitikarako eskubidea eta estatus egokia (berezkoa,ofiziala, lehentasunezkoa eta ezagutu beharrekoa)Ez da jota baten izenburua, dirudien arren.Donostian aurkeztu zuen Kontseiluak euskararengutxienekoak biltzen dituen adierazpena (http://issuu.com/kontseilua/docs/euskararengutxienekoak),duela aste batzuk. Maiatzaren 12an,berriz, Tafallan ospatu zen Euskararen Eguna. Gaur,Bidankozen eginen da Uskararen Eguna,Erronkariko hizkeran «uskara» baita gurehizkuntzaren izena. Tafallan eta Erronkarineuskarak atzerapen handia pairatu du azkenengomendeetan. Tafallan, jakina, askoz ere lehenago hasieta aurreratu zen galera, Erronkariko azkenuskaldun zaharren ahotsaren oihartzuna oraingozaditzen delarik. Tafallan nahiz Erronkarin, EuskalHerriko hainbat lekutan bezalaxe, jende frankorenlanari esker, joera itzuli da. Gainbeherari aurre egineta geure hizkuntzaren soinu goxoak aditzen dira,berriz aditu ere, haur, gazte eta euskaldun berrienmintzoan.Eduardo Galeanok idatzia du bi astetik behinhizkuntza bat galtzen dela. Gurea ez dago, zorionez,zorigaitzeko zerrenda horretan. Hil ez den neurrian,bazter- tua izan zen lekuetara itzuli da, oro harindartzen ari delarik. Bidea zaila izan dela begibistan dago. Oztopoak ez direla desagertunabarmena da, halaber. Euskararen aurkakoerasoak ugaltzen dira, oraingoz ere, esparruinstituzional, mediatiko, ekonomiko eta irakaskuntzamailakoetan, esaterako, bigarren (batzuetan,hirugarren edo, makurrago, azken) hizkuntzarenestatusa duelarik. Marra gorriak, bestela esanik,euskararen gutxienekoak, aipatzen zituztenKontseiluko kideek egin zuten ekitaldi argigarribezain hunkigarrian. Lodosa-Sartagudakoikastolako ikasleenzailtasunen berri izangenuen bertan, besteak beste.Tafallan eta Erronkarin, beste hainbat lekutanbezalaxe, badakigu zer-nolako hormen kontra jobehar den halako lehia batean.Egindako lanak fruitu ederrak ekarri ditu. Lana ezda bukatu, alta, eta gauzak horrela, bat natorKontseiluko lagunekin. Herri mugimenduareninurri lanaren bidetik segitu behar da, baina ezhortik soilik. Irekitzen ari den, irekitzen ari garen aroberrian, euskarak bere lekua behar du. Gertatu da,tamalez, beste hainbat prozesutan, estaturik gabekoherriaren jatorrizko hizkuntzak baztertuta segituduela, beste hainbat esparrutan aurrerapen handiakemanik ere.Ez dugu halakorik nahi Euskal Herrian, eta gerta ezdadin neurriak hartu behar ditugu. Gutxienekohoriek egindako ahalegin erraldoiaren araberakooinarriak dira. Ongi asko laburtu duteKontseilukoek erronkaren funtsa: kanpo eskuhartzerikgabeko hizkuntza politikarako eskubideaeta estatus egokia (berezkoa, ofiziala,lehentasunezkoa eta ezagutu beharrekoa).Gutxieneko hauek aintzat hartu behar diraeraikitzen ari den egoera berrian.Euskarak agertoki politiko-instituzional berria behardu, nabarmena baita gaur egungo erronkei beharbezala aurre egiteko estatus berriaren babesaderrigorrezkoa dela. Xalbadorrek ere argi esan zuen:«Izaite bat ez daike hezur hutsez osa; herria dagorputza, hizkuntza bihotza; bertzetik berexteanbitarik bakotxa, izaite horrendako segurra hil hotza».Bazter dezagun behin betiko hil hotza!Floren Aoiz

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaEskola publikoaaterpe bilaBerria2012/05/22Eguraldiak lagundu ez, eta espero baino jende gutxiagoizan da Iruñean ospatutako Euskal Eskola Publikoaren festanUrte beteko lana eskaini diote egun bakarrekofestari Berriozarko Mendialde II ikastetxekoeta Sortzen-Ikasbatuaz elkarteko kideek.Haiek antolatu dute aurtengo Euskal EskolaPublikoaren festa, baina eguraldiak lagunduez, eta espero baino jende gutxiago bildu zenigandean Iruñeko Taconera parkean. 30.000bat pertsona izan ziren iazko festan, eta 5.000bat baino ez aurtengoan.Euria gorabehera, karpetan aterpea hartu, etaeutsi egin zieten ekitaldirik gehieneiantolatzaileek, eta giro ona izan zen nagusibertaratu zirenen artean. Festarekin ez dutedirurik egiterik lortu, ordea, eta, horregatik,kontu korronte bat ireki dute EuskadikoKutxan galerei aurre egin ahal izateko:3035.0058.30.0581172598. Aterpea eskatudiete festara joateko asmoa izan eta azkeneanjoaterik izan ez zutenei.Festa abiatzerako euria ari zuen igandean, etaez zuen egun osoan atertu. Festa gogoz zenjendea, ordea, eta, ekitaldi batzuk bertanbehera gelditu ziren arren, egun betekoegitaraua osatu zuten antolatzaileek. Askoizan ziren Taconera eta Antoniutti parkeetarajoatea erabaki zuten familia eta gazteak.Bazen denentzako zerbait. Txarangak,tailerrak, rock kontzertuak, umeentzakojolasak... 400 boluntario izan ziren lanean, etafestara joatea erabaki zutenek, aterkipeanegonik ere, ez zuten aspertzeko aukerahandirik izan.Haziak hezten. 1512tik euskal curriculumalanduz zen aurtengo jaiaren leloa, eta euskalcurriculuma izan zen festaren ardatza ere.1512ko konkistari buruzko keinu bat bainogehiago izan zen, gainera. Taconerako parkeanhartu zuten atseden Albako dukeak gidatutakotropek, eta, festa ere han ospatzen zenez, batetortze hori baliatu zuten. Nafarroako ikurrakzeramatzaten hainbatek irekiera ekitaldian, eta1512-2012 Nafarroa Bizirik kolektiboakegindako lana omendu nahi izan zuten.Oroitarri bat eman zioten Sergio Iribarrenkolektiboko kideari: «euskal curriculumarenalde egiten ari diren lanagatik, eta ehunkaurteetan ezkutatuta egon den gure herriarenhistoria ezagutarazteagatik».

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaEskutik joan ziren ospakizuna eta aldarrikapena.Hezkuntzak gaur egun duen egoera ere salatuzuten Sortzen-Ikasbatuaz-eko kideek.Konpromisoa eskatu zuten: «Gobernuei ozenadierazi nahi diegu euskal jendartea ez dagoelaprest hezkuntza publikoa zapuzten uzteko;kalitatea da bidea, eta, hartzen ari diren neurrieiaurre egiteko, inoiz baino beharrezkoagoa daeuskal hezkuntza sistema propioa».Iruñeko Txantrea auzoko Bernart Etxepareinstitutuak hartuko du datorren urteko jaiaantolatzeko ardura. Igandean jaso zutenlekukoa Mendialde II ikastetxeko kideen eskutik.«Guk ere aurrera egiteko ziztada bat behar genuke»Pozik dago egindako lanarekin Nestor Salaberria Sortzen-Ikasbatuaz-eko Nafarroako koordinatzailea.Emaitzak sortzen dio kezka. Euriarekin espero baino jende gutxiago bildu zen Iruñeko Taconera parkean, etagalera ekonomikoak izan dituzte. Lehenengoz izan dituzte hain datu eskasak.Pena, eguraldiarena.Bai, baina ez zegoen gure esku. Gure esku zegoena ongi egin dugu.Aurreikusita zenuten euriari nola egin aurre, baina, hala ere, ezin.Gauza batzuk moldatu genituen, bertaratzen zen jendeari ahalik eta zerbitzurik onena eman ahal izateko.Aurreko urteetan baino jende gutxiago etorri zen, halere, eta lekua ere zegoen moduan zegoen. Egunero gureeskaerekin bat egiten duten milaka eta milaka pertsona horiei deia egin nahi diegu, horregatik, hurrengo urteanere aurrera jarraitu ahal izateko. www.gurejaia.net webgunera sartu, eta hor aurkituko dituzte gu laguntzenjarraitzeko jarraibideak. Ez da erronka makala administrazioek euskara eta kalitate arloan dituzten hutsuneakbetetzea eta hezkuntza sistema propioa bultzatzea.Aurreko urteetako festetan, espero baino jende gehiago izan duzue gehien-gehienetan.Aurtengoan, galera ekonomikoak izan dira.Horregatik egiten dugu laguntza eskaera. Esku zabalik jasoko dugu jendearen ekarpena, egunez egunhezkuntza sistema propioa eraikitzen jarraitu ahal izateko.Azken emaitza hori izanik, zer balorazio egiten duzu igandeko festaz?Eguraldiak kalte egin digu, baina berriozartarrak eta lanean egon ziren boluntarioak zoriondu egin beharditugu. Primeran bete zuten beren lana, eta jendarteak lan horri erantzuteko garaia heldu da. Babesa ematekodeia egin nahi dugu horregatikHamazazpigarren jaia izan da aurtengoa. Lehenago ere izan duzue halako emaitzarik?Lehen urtean, adibidez, bertan behera gelditu zen jaia, baina askoz ere dimentsio txikiagoa zuen festa hark.Denborarekin, gero eta handiagoa bilakatu da ekimena, eta, jende gehiago biltzen denez, zerbitzu gehiago ereeskaini behar dira. Lehenengoz izan ditugu halako emaitzak, beraz. Inoiz egin ez dugun dei berezi hori egitendugu horregatik.Hurrengo urteetan aurrera jarraitzeko asmoa ez da aldatu, ordea, ezta?Akuilu bat izan da gogorrago lan egiteko, baina guk ere ziztada bat behar genuke aurrera jarraitu ahal izateko.Iruñeko Txantrea auzoko Bernat Etxepare ikastetxeak antolatuko du hurrengo festa. Gogozdaude?Hainbat hilabete daramatzate jadanik lanean. Historiako jairik onena izango da. Orain artekoak bezala.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaGipuzkoak Uemaren etaKontseiluaren lana aitortudu, elkarlan itunak egindaDiputazioak euskararen «arnasguneak» babestu eta indartzekoakordio bana izenpetu du Uema eta KontseiluarekinBerria2012/05/26Elkarlanean aritzeko hitzarmen bana sinatudute Uema Udalerri EuskaldunenMankomunitateak eta Euskararen GizarteErakundeen Kontseiluak Gipuzkoako ForuAldundiarekin. Elkarrekin arituko diraherrialdean euskarak dituen «arnasguneak»babesteko eta indartzeko asmoarekin. Lanazgain, ordea, badute beste alde bat bi akordioek:diputazioak aitortza egin die Uemak etaKontseiluak egiten duten lanari.Euskal Herri osoarentzat ere, euskara hainzabalduta ez dagoen tokientzat eredu etaarnasa direlako», nabarmendu du Garitanok.Uemako kide diren herriekin hasiko diralanean; 61 herri daude mankomunitatean, etaGipuzkoakoak dira erdiak pasatxo: 34. «Babesberezia behar dute», esan du ahaldun nagusiak.Hitzarmenak atzo sinatu zituzten hiruerakundeek. Gipuzkoako Foru Aldundiarenordezkari, Martin Garitano ahaldun nagusiaketa Zigor Etxeburua Euskara zuzendariakhartu zuten parte ekitaldian; Uemaren izenean,Maren Belastegi presidentea eta elkartekoherrietako hainbat hautetsi joan ziren; etaKontseilutik, Paul Bilbao idazkari nagusia.Euskara indartzea «lehentasun» gisara hartuadu Gipuzkoako Diputazioak, eta hori lortzekopausoa da Uemarekin eta Kontseiluarekinelkarlanean hasteko erabakia, Garitanorenesanetan: «Euskaraz bizitzeko eskubidearenalde egin nahi dugu, gure hizkuntzarilehentasuna emanda eta euskaraz bizi ahalizatea bermatuta. Gipuzkoa lurraldeeuskalduna da, eta euskaraz bizi nahi du».Euskaraz bizi diren herriak, «arnasguneak»,hartuko dituzte eredu bide horretan. «Herrihoriek onuragarriak dira gure hirientzat etaHiru alor zehatzetan arituko dira Uema etadiputazioa: euskara planak egiten lagundukodiete herriei, euskaratik gaztelaniara itzulibeharreko testuak taxutzen lagunduko diete,eta herri erakundeen planek ingurueuskaldunetan duten eragina aztertu eta beharbalitz zuzenduko dute.Herri euskaldunek daukaten garrantzia hartudu hizpide Uemako presidenteak: «Bizikobada, euskarak nagusi izango den guneakbehar ditu. Euskal Herrian egoera

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaminorizatuan egonda ere, euskara nagusi daudalerri euskaldunetan, eguneroko harremanarruntetan behintzat». Euskara indartzeko«heldulekuak» dira inguru horiek, Belastegireniritzian. «Lehentasunezko trataera garbiaeman beharko zaie gune horiei». Uemak59.000 euro jasoko ditu zeregin horretanjarduteko. Ahaldun nagusiak adierazi dumankomunitateak «garrantzi handiko»ekarpena egiten duela euskara normalizatzekobidean.nahi dut ekimenarekin lotu du diputazioarekinsinatutako hitzarmena: «Ideia hori egunerokobizitzan txertatzeko, nahitaezkoak diraarnasguneak». Herritar bakoitzak zeinhizkuntza darabilen inguruak berak erebaldintzatzen duela ekarri du gogora, eta,horrenbestez, «arnasguneak» direla guneaproposak euskaldunak euskaraz bizi ahalizateko.«Dinamika koordinatu bat»Kontseiluarekin ere gisa bereko lana egingo dudiputazioak. «Dinamika koordinatu bat»jarriko du abian, euskaraz bizi diren inguruekdaukaten inportantzia gizarteratzeko eta gunehoriek egituratzeko. Udalen hizkuntz politikataxutzen Kontseiluak eginiko lana goraipatu duGaritanok, eta berretsi du euskalgintzakoeragileekin elkarlanean aritzea «lehentasun»duela diputazioak. 15.000 euro emango dizkioKontseiluari, lan horretan segitzeko.Euskararen «arnasguneak» zabaldu beharrazaritu da Paul Bilbao idazkari nagusia.Kontseiluak martxan daukan Euskaraz biziInguru horien garrantzia zabaltzen egingo duahalegina Kontseiluak. Haietan bizi direnakduten «arduraz» ohartaraziko dituzte,erakundeen ekimenek izan ditzaketenondorioei buruzko gogoeta sustatuko dute, eta«arnasguneen eredua» zabalduko, «euskarazbizitzea posible dela erakusteko».Hizkuntz eskubideen urraketei ez erantzutea egotzi dio BildukIciar LamarainiArabako Foru Aldundiak «akats» gisa jo zuen Aramaioko Udalak Hiri Antolamendurako PlanOrokorra euskara hutsean idaztea; jarrera horrekin herritarren hizkuntza eskubideak urratzealeporatu dio Bilduk Arabako Biltzar Nagusietan duen taldeak aldundiari, eta urraketa horieninguruko galderei ez erantzutea egotzi dio Euskara diputatu Iciar Lamaraini.«Agiri teknikoak eta administratiboak gaztelaniaz bidali behar direla esatera mugatu da»,adierazi du Bilduko kide Itziar Lekuonak. Lamarainen eginbeharra euskararennormalizazioaren alde lan egitea dela esan du Lekuonak, eta gogorarazi du Aramaio UemaUdalerri Euskaldunen Mankomunitateko kide dela.

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaEuskara sustatzekoplan berriaIritzia2012/05/26Hizkuntza politikaren eremuan Gobernuhonek hasieratik hartu zuenkonpromisoetako bat euskararennormalizazioan aurrera egiteko plan berribat prestatzea izan da. Izan ere, EuskaraBiziberritzeko Plan Nagusia (EBPN), 1999anonartua eta oso tresna baliosa izan dena,gaur egungo premia berrietara egokitu behargenuen.Soziolinguistikoarenarabera, 2006an euskaraz zekitenak%30 ziren eta maiz erabiltzen zutenak%18,6, betiere hamasei urte edo gehiagokoherritarrak kontuan hartuz. Aurrera goaz,dudarik gabe, nahi genukeen erritmoan ezbada ere.Urte bat baino gehiago lanean eman etagero, Euskararen Aholku Batzordearenegitekoaren emaitza aurkez dezakegujendaurrean. Euskara Sustatzeko EkintzaPlan (ESEP) berriak ordeztu baino gehiagoosatu egingo du EBPN, zenbait esparrutanbereziki.ESEP adostasun handiaren ondorioa izan da,Euskara 21 ponentzia bezala, ESEPena b i a p u n t u a i z a n d e n a e t a E u s k oJaurlaritzaren hizkuntza politika osoarenardatza dena. Izan ere, Euskadin euskararenaldeko jarrera oso zabala da eta ideologia etasentsibilitate guztiak gainditzen ditu.ESEPen helburu nagusia euskararenerabilera areagotzea da. V. InkestaSoziolinguistikoak berriki eman dituendatuen arabera, Euskadiko hamasei urte edogehiagoko herritarren %32k dakite euskaraz;erabili ohi dutenak, aldiz, %20 dira.Datu positiboak dira, erakusten baituteeuskararen presentzia poliki-poliki handituzdoala Euskadiko Autonomia Erkidegoko hirulurraldeetan. Adibidez, IV. InkestaEusko Jaurlaritzak nahi du erabiltze-tasaemeki-emeki jakite-mailara hurbildu dadin.Inkesta soziolinguistikoak eta ESEPektandem bat osatzen dute. Alde batetik,inkestak egoera soziolinguistikoaren argazkibat ematen digu. Bestaldetik, ESEPek egoerahorri eragiteko tresnak identifikatu ditu.Herritarren borondatearen araberaerrealitatea aldatzeko lehendabizi errealitateaondo ezagutu behar da.Inkesten datu hotzez harantzago joan nahidugu. Normalean euskaraz hitz egin ohidutenei ez ezik euskaraz jakinda inoiz edo iainoiz hitz egiten ez dutenei ere erabiltzekoaukera gehiago ematea da erakundeen

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzae g i t e k o a . H o r retan a r i g a r a h e r r iadministrazioetan.hizkuntza eskubideen tratamendu zehatzada, asmo onen adierazpen hutsa izateari utzieta praktikara eraman ahal izan daitezen.EBPNz eta Euskara 21 gogoeta prozesuazgain, Euskararen egoerari eta bilakaerariburuzko adierazleen txostenaz (2011n egina)eta Euskararen Aholku Batzordeko Euskara21 Batzorde-ataleko kideen ekarpenez ereelikatu da ESEP. Orain aurkezten duguntestua, oso landua izanagatik ere, behinbehinekotestu bat besterik ez da. Izan ere,dokumentu ireki bat da.Espero dugu ESEPek datozen hamarurteetako hizkuntza plangintza arrakastazg i d a t z e a . H i z k u n t z a Po l i t i k a r a k oSailburuordetzaren eta Euskararen AholkuBatzordearen elkarlanetik sortutakodokumentu hau ezinbesteko aurrerapausoaizango da euskararen normalizazioan.Adostu dugun testuak hiru helburuestrategiko biltzen ditu: euskararenjabekuntza, erabilera eta «elikadura» deituduguna, hots, hizkuntzaren kalitateaaberasteko behar diren neurriak. Egunerokobizitzako esparru guztiak ukitzen ditu:irakaskuntza, administrazioa, lan mundua,hedabideak, kirola eta aisia, kultura,publizitatea… Teknologia berriei garrantziberezia eman zaie, uste osoa baitugu giltzarribat direla eremu urriko hizkuntzengarapenean.Guztira, marko berriak 350 bat ekintza-ildojasotzen ditu, hizkuntzaren kudeaketaplanetan eta erakundeen egunerokojardunean gida-lerroak izango direnak, HerriAdministrazioetan Euskararen ErabileraNormalizatzeko V. Planarekin batera.Dokumentuaren beste berritasun batHilabete batez nahi duten guztiek berenproposamenak egin ahal izango dituzteEuskara 21 blogaren bidez (helbide honetan:http://blog.euskara21.euskadi.net/). Gero,testua, herritarren proposamenez osaturik,Eusko Legebiltzarrera igorriko da, behinbetiko onetsia izateko. 2013. urtearenhasierarekin batera, plan berria indarreanegotea espero dugu.Beraz, herrikideok, orain zuen txanda da.Zuen oharren zain gauzkazue.Lurdes AuzmendiEusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarakosailburuordea

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzaUne zaila den arren,euskaldunengana iristeko«erronkan» ari diraBerria2012/05/31'Berria', 'Gara', 'Argia', 'Sustatu.com', 'Deia', 'Gaztezulo' etaHamaika Telebistako kazetariak mahai berean izan dira«Euskarak komunikabideetan duen etorkizunaez da erraza. Diru laguntzen, publizitateareneta harpidedunen jaitsiera sufritzen ari gara.Baina euskaraz aritzea balio erantsia da, etagure aldeko zerbait ere izan daiteke». Haladio Igone Fernandez Gaztezulo aldizkarikozuzendariak. Azkue Fundazioak antolatuta,Sarean jaioberriak. Jakintza Librearen III.Jardunaldiak egin zituzten atzo, BilbokoEuskararen Etxean. Eta Fernandezekinbatera, beste sei komunikabidetako kazetariakbildu ziren mahai berean.Iñaki Mendizabal Deia-ko kazetariarenarabera, «irakurleak eskatzen duen neurrianegingo du euskarak aurrerakomunikabideetan». Jon Ordoñez Berria.infokoarduradunak ere euskararen geroaeuskaldunenarekin lotuta doala dio. Baikorrada Ordoñez: «Baina lan asko dugu egiteko.Komunikabideak une zailetan daude. Etaerronka ezin dugu saihestu, iraganean bestebatzuek egin zuten bezala, orain guridagokigu erronkari aurre egitea».Inaxio Esnaola Hamaika Telebistako kazetariaere baikorra da, «nahiz eta diruaren aldetikgarai beltza izan». Ikusle potentzialarekin lanegin behar dela iruditzen zaio: «Beraienganahurbildu behar dugu». Gorka BereziartuaArgia-ko kazetariari gustatuko litzaiokebaikorra izatea: «Baina baikorragoa izangonintzateke, publizitate instituzionala eta dirulaguntzak bestelakoak balira». LuistxoFernandez Sustatu.com-eko sortzaileak argidu zein den egoera: «Euskararen panoramakalekoaren parekoa izango da, zaila eta biziriirautekoa. Eta hedabideen krisiak txikieigehiago eragiten die, lehendik ere egoeraprekarioagoan zeudelako».Iñaki Soto Gara-ko zuzendariak, berriz,honako hausnarketa hau egin du: «Hezkuntzaereduak erdararen hegemonia ahalbidetzendu. Beste akordio soziopolitiko bat behar daeuskararen inguruan. Eta komunikabideenalorren errekonbertsio bat behar da».Gorka Jagoba Palazio EHUko irakasleak eginzituen aurkezle lanak, eta hainbat fenomenogertatzen ari direla nabarmendu zuen:« Te l e b i s t a h o l o g r a fi k o a d a t o rk i g u ,telefonoekin datuak eskuragarri dituguedonondik, publizitatearen dirua Internetera

maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatza maiatzajoango da, eta paperaren amaiera iristen arida pixkanaka».Jesus Egigurenek otsailean ETB2 itxikolukeela adierazi zuen. Eta aukera horreninguruan galdetu zien Palaziok solaskideei.Mendizabalen ustez, ETB2 ere izan daiteketresna bat jendea euskal mundura hurbiltzeko:«Beste gauza bat da hori egiten den».Ordoñezek nahi duena da ETB1 kalitatezkoaizatea. Igone Fernandezek argi du telebistapublikoak euskararen alde egin behar duelaapustu. Esnaolak ez lituzke kateak kenduko,baina honako hau eskatuko lioke ETBri:«Duina, kalitatezkoa eta herritarrengandikgertu egotea». Luistxo Fernandezek uste duezker abertzalea ere ez litzatekeela atrebitukoETB2 ixtera. Eta Sotori iruditzen zaioeuskaraz ez dakienarentzat eskaintza ere eginbehar dela.Sare sozialak izan ziren mahai gaineanjarritako beste gai bat. Mendizabal beldur dasare sozialen eraginaz: «Kazetaritza birtualbat egiteko aukera dago. Baina kazetaritzansakondu egin behar da, eta egiatik hurbilegon». Ordoñezen ustez, eginkizun handienaegokitzea da: «Hartzaileengana gerturatubeharko dugu, eta haien iritziak kontuanhartu».Igone Fernandezek uste du bizitzanbizkorrago goazela eta komunikabideenbizkortasuna horren isla dela. Esnaolarenarabera, sare sozialak tresna oso onak dira,«baina ondo erabilita».Bereziartuak Twitter taberna gisa hartzen du,baina kazetaritza profesionalean sinisten duoraindik. Luistxok horrela definitzen duegoera: «Tsunami bat dator, eta euskaldunokedo flotatzen dugu edo itoko gara». Sotokmetafora hau nahiago du: «Hobe da mendikoxkor bat aurkitzea, eta hori igoz joatea. Etahor komunitatea da giltza».

apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirila apirilaEkaina

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaUdal euskaltegiek “bialdetako murrizketak”kritikatu dituzteEuskalduntze zerbitzu publiko «duin» bat eskatu dute ELAk etaLABek, eta langileen zailtasunak gogoraraziBerria2012/06/05Nagusi askoren astoa, goseakhil. Esaera zahar horrenbidez irudikatu dute Araba,Bizkai eta Gipuzkoako udaleuskaltegietako langileekduten egoera. LABek etaELAk adierazi dute «bialdetako murrizketak» izatenari direla euskalduntze etaa l f a b e t a t z e z e r b i t z upublikoak: udalena eta EuskoJaurlaritzarena. «Krisiarena i t z a k i a n e g i n d a k omurrizketak gehitu zaizkio,eta egoera itogarri bihurtuda hainbat kasutan», esandute, prentsa agiri batean.Murrizketak sektore publikoosoan egiten ari dira, bainasindikatuek gogorarazi duteeuskaltegi publikoen izaerabereziak are gehiago zailtzenduela egoera; zehaztudutenez, bai udalak, baiEusko Jaurlaritza, denak arizaizkie murrizketak egiten.Nabarmendu dute EuskoJaurlaritzaren babesekonomikoa «ezinbestekoa»dela udalen egoeraekonomiko txarra dela eta.Hala ere, baliabide horietanegin dute «murrizketarikhandiena», LAB eta ELAsindikatuen esanetan.Sindikatuek jakinarazi dutezer-nolako zailtasunakdituzten arduradunakbilatzeko. Hain zuzen ere,g o g o r a r a z i d u t e b iinstituzioren artean daudela,eta langileek udaletako lanhitzarmen bat dutela, bainaHABEren ardura daeuskaltegien finantzaketaz e h a z t e a u d a l e k i n .Horrenbestez, azaldu dute ezdakitela norekin argitu behardituzten arazoak. «HABEreneta Eudelen arteko pilotapartida bat izan da beti».Gainera, LABek eta ELAkjakinarazi dute udaleuskaltegien arteko aldeakareagotu egin direlaudalenganako loturarenondorioz. «Lan baldintzetanezberdintasun nabariegiaksortu dira, eta sektorearenbarruko kohesioa etakoherentzia ezinezko bihurtudira».Hutsune historikoak, handituUdal euskaltegien historiarenbalorazioa ere egin dutesindikatuek, eta ondorioztatudute ez dutela izan beharbesteko bultzadarik. «Ezinesan genezake inoizhizkuntza politikarik egindenik euskarak behar duenm o d u k o r i k » . O r d e a ,gaineratu du euskaltegien etaikasleen aurkako erasoak etamurrizketak «etengabeak»izan direla PSE-EE EuskoJaurlaritzara heldu zenetik.«Euskararen ezagutzabermatu beharko luketesektore publikoek, baina horigero eta gehiago zailtzen aridira».

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaSoilik «gehien» irakurtzendiren egunkariak erostekoagindu du Gasteizko UdalakBERRIA, 'Gara', 'El Pais' eta beste zenbait egunkari gizarteetxeetatik kenduko dituzte, dirua aurreztekoBerria2012/06/05Gasteizko Udalak agindua eman du «gehien»irakurtzen diren egunkariak baino ezerosteko, dirua aurrezteko neurrien barruan.Udaleko prentsa bulegoak esan du El Correoeta Diario de Noticias de Alava egunkariakerosiko dituztela, baina apaletatik kendukodituztela BERRIA, Gara, El Pais eta bestezenbait egunkari eta argitalpen. Maiatzeanhartutako erabaki bat dela jakinarazi duudalak, baina atzora arte ez zen izan horrenberririk. Itziar Amestoi Bilduko zinegotziakeman zuen erabakiaren berri.Nafarroan, aurrekariakBarañaingo eta Iruñeko udalek erabaki bertsuahartu zuten 2009ko hasieran, hangoliburutegietan BERRIA eta Gara erosteari utziziotenean. Nafarroako Liburuzainen Elkartearenkritikak piztu zituen, eta arartekoarengana ere jozuten. Barañaingo herritarrek BERRIAirakurtzen jarraitu zuten, Hondarribiko bibizilagunek egin zuten harpidetzari esker.«Ahal den lekutik ahal den bezala» moztenari direla jakinarazi dio udaleko prentsabulegoak BERRIAri. Azaldu dute gizarteetxe batzuetan berrogei argitalpen ingurujasotzen zirela, eta esan dute erabaki horrenondorioz gutxi batzuk baino ez dituztelajasoko, «lau, adibidez». Gizarte etxeekliburutegietarako ezer berririk ez erostekoagindua ere badute: ez libururik, ez CDrik.Udaleko prentsa bulegoak adierazi du berakere argitalpen gutxiago jasoko dituela, etairagarri du talde politikoei ere mozketakegingo dizkietela.Argitu gabe dago noiz jarriko den indarreanerabakia. Hain zuzen ere, atzo bertan, ohikoegunkari guztiak zeuden El Pilar eta Arriagagizarte etxeetan, eta hango arduradunek ezz u t e n G a s t e i z k o U d a l a k h a r t u t a k oerabakiaren berri.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaKalitatezko EITBindependente baten aldekokanpaina bat langileen eskutikhttp://bostpuntu.com gunean atxikimenduak jasotzen hasidira, eta EAEko alderdiei bidali diete idatziaBerria2012/06/05EITBko 18-20 langile inguruko talde batekBostpuntu izeneko kanpaina jarri dumartxan, "kalitatezko EITB independente"baten alde. Eskaeren zerrenda EuskalAutonomia Erkidegoko aukera politikoguztietako ordezkariei eta EITBkoadministrazio kontseiluko kideei helarazidiete. Halaber, atzotik herritarrenatxikimendua jasotzeko aukera zabaldu dutehttp://bostpuntu.com w e b g u n e a n .Igandean, Twitterren kontu bat ere jarrizuten martxan: @bostpuntu. Horrenbitartez atzo aurreneko kritikei erantzunzieten.Idatziaren hasieran eta bost puntuei helduaurretik, honako eskaera hau egiten dutekanpainaren sustatzaileek: "EuskadikoA u t o n o m i a E r k i d e g o k o h u r r e n g ohauteskundeen ostean agintzen duenakagindu, premia handiarekin heldu beharkodio EITBren bideraketari".EITBk euskal herritarren zerbitzuko erakundepublikoa izan behar duela dio lehen puntuak:"Euskaraz eta gaztelaniaz kalitatezkoprogramazioa eskainiko duena, ikusleekikobegiramenduna eta plurala, interes publikoaribideratutako edukiekin, produkzio propioarenbidez, gainerako kate publiko eta pribatuekikozeregin orekatzailea izango duena"."EITBk beteegin behar dusortzetik dueneuskara bultzatu etanormaltzeko helburuestrategikoa...EITB sortzeko legea onartu zenetik 30 urtebete berri dira, eta EITBk euskara sustatubehar zuela jasotzen zen testu hartan. Ildohorretatik, bigarren puntuak honako hau dio:"EITBk bete egin behar du sortzetik dueneuskara bultzatu eta normaltzeko helburuestrategikoa. Ondorioz, hedadudari etaeraginari dagokionean, hizkuntzak duenlurraldetasunaren bezainbestekoa izanbeharko du gutxienez".Zeregin infor matiboari heltzen diohirugarren puntuak: "Neutraltasunik

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainagabe, inpartzialitatea behar du EITBk.Enbarazu egin arren, botereekerrespetatuko dutena behar du izan. Hezi,informatu eta entretenitzeko zereginhirukoitzerako beharrezkoa duenindependentziak, lege berri baten bidezsakoneko aldaketa ekarri behar diezuzendaritza organuak aukeratzekod a u d e n m o d u e i " . G a r a i b e r r i e iegokitutako lege berri baten beharraeskatu izan dute unibertsitateko hainbatirakaslek azkeneko urteetan.EITBk gaurko euskal kulturaren funtsezkoosagaien errespetuan "eredugarria" izanbeharko lukeela dio idatziaren laugarrenpuntuak: "Eredugarria Euskal Herrikolurralde guztien arteko harremanensustapenean, eta sarri interesatuak etaartifizialak diren hesiak gainditzekoahaleginean".Azken puntuak, berriz, honako hau dio:"EITBk kalitatezko erreferentziaprofesionala izaten saiatu behar du ikusen t z u n e z k o e n m u n d u a n . B a d i t uhorretarako behar diren esperientzia etabaliabideak, nola teknikoak, halapertsonenak ere. Gidatuko dutenek ereasmatu beharko dute maila berekoakizaten".Amaitzeko, kanpainaren sustatzaileekpublikoaren zerbitzuko EITB eskatzendute, "euskarari lehentasuna emanez,independentea, kalitatezkoa eta euskalkultura bultzatuko duena"."2012.urte honetan,gaztelaniazkokomunikaziopublikoari dirulaguntza ematearenalde, nik ez dutsinatuko"Kritika batzuk InternetenIdatzia sarean zabaldu eta berehala,kontrako kritika batzuk jaso ditu. LuistxoFernandezi ez zaio iruditu agiria EITBeuskaldun baten aldarria denik: "2012.urte honetan, gaztelaniazko komunikaziopublikoari diru laguntza ematearen alde,nik ez dut sinatuko". Iker Gurrutxagakhonako iritzi hau plazaratu du: "Bada,lehenengo puntuan frantsesa ez badutegehitu behar, ni ez naiz sekula ere adosegongo.Edo euskara hutsean, edo Euskal Herrianegiten diren hiru hizkuntzetan". UrtziOdriozola informatikariak, berriz, honakohau idatzi du Twitterren: "Euskal telebistabaten aldekoa bada, ausardia falta zaioekimenari. Lehengora itzuliko garabestela".

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaLau puntu eta erdiEzaguna da gurean ezer egiteak izerdi,komeria eta disgustuak ekarri ohi dituela.Are, esan genezake gurean ezer egiteakizerdi, komeria eta disgustuak baino ezdituela ekartzen. Esate batera, inorkegindako proposamen bati berandu bainolehen egingo diote kontraproposamena, etakontraproposamen horrek are lehenagoizango du kontrakontraproposamena. Inoizpentsatzera iritsi naiz egiten den edozeinproposamen berri ere azkenk o n t r a p r o p o s a m e n a r i e g i n d a k okontrakontraproposamena besterik ez dela.Tira, animoa behar dela gurean ezer abianjartzeko.Sentsazio bertsua izan dut atzo aurkeztu zenBost puntu ekimenarekin. Jakingo duzuehonezkero —eta bestela, xehe-xeheaurkituko duzue informazioa zutabe honenazpiko berrian—: EITBko langile talde batekbost puntuko testu bat idatzi du kalitatezkoEITB independente baten alde. Bost puntuoklaburtuz —berria ere irakurri nahi ez duenalferrarentzat—, esan, publikoarenzerbitzuko EITB bat eskatzen dutelat e s t u a ren i z k i r i atzaileek, e u s k a r a r ilehentasuna emango diona, independentea,kalitatezkoa eta euskal kultura bultzatukoduena. Atxikimendua eman dezake nahiduenak, gainera, http://bostpuntu.comhelbidean.Baina nik ez dut sinatu. Eta ez CristianoRonaldok bezala Real Madrileko kamisetarikez duenari sinatzen ez diodalako. Bostpuntuetako lehenak egin dit kirrinka. Halaxedio: «EITBk euskal herritarren zerbitzukoerakunde publikoa izan behar du, euskarazeta gaztelaniaz kalitateko programazioaeskainiko duena, ikusleekiko begiramendunaeta plurala, interesp u b l i k o a r ib i d e r a t u t a k oedukiekin, produkziop r o p i o a r e n b i d e z ,gainerako kate publiko etapribatuekiko zeregin orekatzailea izangoduena». Eta ados nago, baina erdiarekin.Gaztelaniazko telebista bat diru publikozelikatzeko eskaera ezin dut egin: hasteko,teleikusleak aseturik duelako behar hori —eta, ondorioz, ez litzatekeelako zerbitzupubliko—. Baina, batez ere, gaztelania etaeuskara elkarrekin dituen etxe batek,borondate onena ukatu gabe, beti hartukoduelako azkenerako gaztelaniaren aldekojaidura.Orain ulertzen dut talent show horietakoepaimahai onberak zer sentitzen duen: nahinioke ekimenari atxikimendua adierazi,baina bost puntuetatik lau eta erdirekin nagoados; hori bai, ehuneko ehunean. Lastimaerdi hori negoziaezina izatea.Aritz GalarragaIritzia2012/06/05

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaItxaropena bete egin daAntolatzaileak gustura daude jendearen erantzunarekin;lortutako diruarekin ikastolako eraikina handituko duteBerria2012/06/05Urte osoko lanaren emaitza egun bateramugatzen denean, eguraldiak garrantziberezia hartzen du, eta zortea izan zutenigandean Trapagaranen (Bizkaia). Ibilaldiazen herrian, eta zerua estalita esnatubaziren ere, orduek aurrera egin ahalahobetu egin zen. Jendea uholdeka joan zenI t x a r o p e n a i k a s t o l a r i l a g u n t z e k oasmoarekin, eta aurreikuspenak bete eginz i r e n . M i l a k a l a g u n b i l d u z i r e n .Antolatzaileak oso pozik agertu dira, beraz,jendearen erantzunarekin.Itxaropena ikastolak 40 urte dauzka, etaM e a t z a l d e a n d a g o e n b a k a r r a d a .Horregatik, inguruko herrietatik ereikasleak jasotzen dituzte, 40 kilometroreneremu baten barruan. Lortutako diruaikastolaren eraikina handitzeko erabilikodute, hurrengo urteetan ikasle kopuruakgora egitea espero baitute. Egun, 16 urtetikbeherako 500 ikasle dituzte, eta hemendikzortzi urtera 700era iristea espero dute.Ibilbidearen hasiera ekitaldia denboranatzera eginez hasi zuten, goizean. Harrizulatzaileen erakustaldia egin zuten,iraganean eskualdean zegoen meatzetradizioari omenaldia egiteko. Hainbatpertsona ezagunek parte hartu zutenekitaldian. Ikastolen mugimendukoordezkariez gain, Iñigo Urkullu EAJkolehendakaria, TasioErkizia ezker abertzaleko kideaeta Isabel Zelaa Hezkuntza sailburuazeuden, beste batzuen artean. Euskalhezkuntzaren kalitatea goraipatu, etamurrizketei buruz mintzatu zen Zelaa.«Hezkuntzak ezin du murrizketen bazkaizan; huts larria izango litzateke. Gauregungo zailtasunek ezin dezakete etorkizunaarriskuan jarri», adierazi zuen.Ikastolaren sorreran ibilitako gurasoeiomenaldia egin zieten, ondoren, eta festakomaskotaren alboan eman zituzten ibilbidekolehen pausoak goiztiarrenek, Ibiltxomeatzeetako estralurtarraren alboan.Eguerdiarekin batera iritsi zen jendeauholdeka. Adin guztietako euskaltzaleakbatu ziren. Familiak, bikoteak etalehendabiziko aldiz gurasorik gabe egunpasaatera ziren gaztetxoak zebiltzan

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaelkarren ondoan. Guztiek zuten zeraukeratua, eta norberak gunegustukoenetara jo zuen. Hirugarren gunean,Irrien Lagunak klubeko kideek etxekotxikiei irribarrea atera zieten hainbat jokoeta ikuskizunen bidez.Gazteek bi gune izan zituzten aukeratzeko,eta musika izan zen protagonista nagusiaurteroko gisan. Betagarrik ska doinuekingaztetxoak dantzan jarri zituen, etaBizardunak taldeak ere ez zuen festarakogogoz zeudenen artean hutsik egin.Markezen eta Erramun Martikorenarenkontzertuetan hartu zuten gozatua.Berrehundik gora autobusZortzi kilometrotatik hiru bidegorri batetikzihoazen. Iraganean, Labe Garaietakom e a t z e e t a t i k bu r d i n a g a r r a i a t z e k oerabiltzen zuten bidea. Aldapatsua zenzenbaitetan ibilaldia, eta gazteek ibaiarenertzean kuadrilletan eserita hartu zutenatseden.Guztira, 200 autobusetik gora joan zirenTrapagaranera Euskal Herriko txokoaskotatik. Trenak ere arrakasta izan zuen.Renfek zerbitzu bereziak antolatu zituen,eta horrek asko lagundu zuen. Ezkerraldekoherri askotako jendea, berriz, Barakaldo etaPortugaletetik, oinez iritsi zen herrira.Taula gainean batera eta bestera mugituz,doinu irlandarrekin eta hitz kritikoekingiroa ederki berotu zuten. Kanta askotanpublikoko hainbatek lagundu zien abesten.Vendetta eta Ze Esatek! taldeak oholtzagainera igotzerako parranda bere gorenerahelduta zegoen, edandako garagardo etakalimotxo basoek ere egina baitzutenordurako eragina zenbaitengan. Girolasaiagoa nahiago izan zutenek MikelHurrengo urtean Portugaleteko Asti-Lekuikastolak hartuko du lekukoa. Dagonekohasi dira lanean, eta horretan jardungo dutedatozen hamabi hilabeteetan egun handianguztia ongi ateratzeko.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskararen alorrekolaguntzak eten dituGasteizko UdalakEuskara sustatzeko aurrekonturik ez du egin HerrikoEtxeak, alor horretan diharduten elkarteek esan dutenezBerria2012/06/06Aurrekonturik ez dauka Gasteizko Udalakeuskararen alorrerako. Euskalgintzandiharduten hamar elkartek salatu duteHerriko Etxeak etenda dauzkalahitzarmenak eta diru laguntzak. Egoeralarria dela ohartarazi dute: urtearen erdiaigarota, gastuak egin dituzte elkarteek, etaorain, ikusita diru laguntzak ezbaian jarridituela udalak, zer gertatuko ote denbeldur dira. Ezohiko bilera batera deitudute Euskara Sektore Kontseilua gaurko —hango kide da udala—, egoera aztertzeko.Orain bi aste egin zuten aurreko batzarra,eta euskalgintzako eragileek galdera eginzioten Euskara zinegotziari, zer gertatzenari den laguntzekin eta itunekin, zergatikdauzkaten etenda. Ez zien «erantzunargirik» eman, elkarteen esanetan. «Halaere, nabarmen geratu zen: euskarak ezdauka aurrekonturik oraindik Gasteizen.Aurkeztu zutenak ez omen du balio».Beldur dira, diru laguntzak ezerezeangeratuko ote diren. «Dena zintzilik dago».Azken urteetan egindako lana ezbaianjartzea egotzi diote elkarteek GasteizkoUdalari. Nabarmendu dute Herriko Etxeaeta euskalgintzako eragileak lankidetzanaritu direla, nahiz eta salatu duten «beharbaino gutxiago» jaso dutela udalarenpartetik. «Zenbait gauza aurrera ateratzeaoso merke atera zaio». Zenbakitan jarridute: diru gehien jarri duen garaian ere,aurrekontuaren %0,35 bideratu du udalakeuskararen alorrera; eragileek %2 nahidute.Konpromisoak, «zakarretara»Orain arte bideratutako kopurua ere«maldan behera» erortzeko arriskuandagoela ohartarazi dute. Herriko Etxearigogorarazi diote «konpromiso batzuk»hartuak badauzkala; alderdienadostasunarekin hartutakoak, gainera.Hala, galdera egin diote PPri, prest ote

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainadagoen «goizetik gauera zakarretarabotatzeko».Gasteizen azken urteetan euskarakemandako aurrerapausoak eragileen lanakekarri ditu, haien iritzian. «Euskaraz biziahal izateko dinamikak egunez egun garatuditugu». Ordea, dirua behar dahorretarako ere, eta Herriko Etxearenetenak kolokan jar ditzake elkarteak.«Ondorio ekonomikoak oso larriak izangolirateke, eta euskararen alde lanean arigarenok ez dugu zertan egoera horiekpairatu».Egoera argitzeko eta aurrekontuakaurkezteko, ezohiko bilerara deitu dutegaurko honako talde hauek: EuskalHerrian Euskaraz-ek, GEU Elkarteak,Arabako Bertsozale Elkarteak, EuskharanElkarteak, Bai Euskarari-k, IKAk, AEK-k,Udaberria eta Hegoaldea euskaltegiek eta7. Alaba auzo elkarteak. Bilkurara joatekoeskatu diote udalari. Oharra egin diote,gainera: jarrera ez badu aldatzen, EuskaraSektore Kontseilua bertan behera utzikodute.Laguntzak berrizemateko eskariaBerria2012/06/07Araba, Bizkai eta Gipuzkoako itunpekoeuskaltegietako ikasleen ordezkaritza batek10.000 sinadura baino gehiago eramanzituen atzo HABE Helduen Alfabetatze etaBerreuskalduntzerako ErakundeakDonostian duen egoitzara, ikasturteagainditzeagatik jasotzen zituzten laguntzakkendu egin dituztela salatzeko.Euskaltegietako arduradunen talde batekbabestu ditu ikasleak.Azterketak egin ahal izateko baldintzakgogortu dituztela ere kritikatu zuten, eta,ondorioz, gero eta gutxiago direlaazterketak egitera aurkez daitezkeenikasleak. Laguntza horiek ahalik etaazkarren berriz emateko eskatu ziotenH A B E k o z u zendari I ñ a k i U r i b e r i .

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina«Hegemoniko izatekomoduan gaude, baliabideakondo antolatuta»Topagunea euskara elkarteen federazioak martxoaren amaieranizendatu zuen presidente Mikel Irizar, Durangon.Elkarrizketa2012/06/07Euskararen inguruko «diskurso berri etaerakargarriak» eraikitzeko ilusioz heldu diokargu berriari Mikel Irizarrek (Ormaiztegi,Gipuzkoa, 1954).edukiak gora eta behera garraiatzen,osagarritasuna eta erakarmena helburu.Tokikom ofizialki egituratu berri da. Zerhelbururekin sortu da Tokikom?Martxoan egin genuen eratze pribatua, etaoraintsu egituratze publikoa notariotzan. Hiruegiteko jarri dizkiogu enpresa berriari: esparrukomunak kudeatzea (publizitate bateratua,garapen teknologikoa, trebakuntza…),solaskidetza sendoa eraikitzea sektorearekin etaerakundeekin, eta integrazio posiblea lantzeaeta adostea. Toki hedabideak sakabanatuta jaioziren, eta horrela iraun dute orain arte, baina,egungo egoeratik indartuta irtetekotan,elkarlana behar da.Zer aukera emango ditu Tokikomek euskarazkohedabideen arteko elkarlanerako?Alde batetik, nahi genuke Tokikomen inguruanantolatzea toki hedabideen azpisektore osoa, etahor biltzea euskara elkarteenak direnhedabideak eta beste guztiak, plataformabateratu baten gainean. Norabide horretan,udazkenean espero dugu bazkide multzo berribat sartzea. Gure azpisektorea litzateke behekosolairua euskal hedabideen etxe komunean, etagoian leudeke orokorragoak: BERRIA, Argia,Gaztezulo… Eta bi solairuen artean igogailuak,Nola doa euskarazko herri ekimenekohedabideen arteko egituraketa?Uda aurretik espero dugu sektore osoarenelkartea sortzea eta lehen urrats zehatzakabiatzea. Oso azkar lortu dugu elkarrenganako

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainakonfiantza eraikitzea eta oinarrizko ikuspegiaadostea.Nafarroako diru laguntzak desagertu dira, etaEusko Jaurlaritzarenak gutxitzen ari dira. Zerderitzozu laguntza publikoen inguruan?Laguntza publikoak gure lanaren funtziosozialari zor zaizkio, eta hori erakundeek aitortuegin behar dute. Informazioa euskaraz jasotzeaeskubidea ere bada, hezkuntza bezala, eta herriekimeneko hedabideok lehen betebeharrarierantzuten diogu, ikastolek bigarrenari bezala.Uste dugu bidezkoa dela, ikastolekin egin zenmoduan, sektorearen eta erakundeen arteanikuspegiak adostea eta ituntze sistemara joatea,gure egoera egonkortu dadin.Zer harrera izan duzue erakundeetakoordezkariekin egindako bileretan?Diruarena kenduta, ona. Sektorean egindakobidea txalotu egin digute, eta elkarlanerako prestagertu. Baina erakundeak uzkurtuta daudekrisiaren aurrean, diru faltaren beldur. Eta gukplanteatu diegu zikloaren kontra jokatzeahedabideen kasuan, diru gehiagorekinerantzutea egoerari, sekulako aukera dagoelakoelkarlanaren pertikarekin jauzi dezente bat egineta erdal hedabideek ateratzen diguten koskamurrizteko.Ekainaren 15erakon jardunaldi berezia antolatuduzue Arrasaten. Zer helburu ditu jardunaldiak?Toki hedabideak hausnarketan gabiltzaetorkizunari buruz. Komunikabide guztiakgabiltza nora ezean, handienak ere bai, eta nahidugu antzeman nola datorren etorkizunaaurretik abiatzeko. Hausnarketa horren erdiankokatzen da jardunaldia, eztabaida elikatzekohelburuarekin.Etorkizunari begira, zer aukera dago euskalkomunikabideentzat?Gure historian lehen aldiz, aukera dago egituraoso bat adosteko eta bakoitzak etxe komunhorretan dagokion tokia hartzeko. Euskalkomunikabideetan baditugu 600 langile inguru,eta horri gehitzen badiogu EITBren euskaladarra, mila profesional ingurura irits gaitezke.Gure baliabideak antolatzen asmatzen badugu,hegemoniko izateko moduan gaude.Komunikazio enpresa askotan lantaldeakmurrizten ari dira. Euskarazkoetan ere, kazetariasko lanik gabe geratzeko arriskua dago. Zeriruditzen zaizu hori?Bai, inbertsioen premia argi dago gurediagnostikoan eta erakundeekiko harremanean.Eta ez bakarrik euskararen edo kulturarenikuspegitik. Oso handia ez bada ere, gureasektore industrial bat da, bere etxeko lanakegiten ari dena: antolatzen, hausnartzen,etorkizunerako prestatzen... Eta hori berrikuntzada, ikerketa eta garapena. Hortik etorri beharkoluke gure bilakaerarako finantzabideak.Zer garrantzi du hezkuntza ereduak aurrerabegira? Euskaldun gehiago izango dirahartzaile?Bai, euskal hedabideentzat garrantzitsua damerkatu potentziala haztea, eta horretanhezkuntza ereduek eragin handia dute. Etahedabideentzat hiztun pasiboa ere hartzaileposiblea da, produktuak erakartzen badu. Tokihedabideek duten gertutasunak irismenizugarria eman die, hizkuntzaren mugaz gaindi.Adibide bat: Goienak 20.000 aleko aldizkari batbanatzen du 65.000 biztanle dituen eskualdebatean. Hezkuntza, gertutasuna, lankidetza,aurreratzea... horiek dira etorkizunekogiltzarriak.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaETB euskaldunik gabeAurreikus zitekeen bezala, polemikatxoasortu du Bost Puntu ekimenak. Zuzeuagerkari digitalak ondo dio: erabatekoadostasunik eza ekimenaren lehenp u n t u a k e r a g i n d u , k a l i t a t e k oprogramazioa «euskaraz eta gaztelaniaz»eskaintzeko eskatzen baitzaio ETBribertan. Testuak argi uzten du sinatzaileekeuskarari lehentasuna emateko eskatzendiotela ETBri; orobat, euskara bultzatueta normaltzeko sortzetik duen helburuestrategikoa betetzeko. Baina, antza, horiez da nahikoa izan.Zuzeu-k ondo dio berriz: bi posturanagusi agertu dira ekimenaren aurrean —bata jendetsua, lau katurena bestea—.Baina ez dabil zuzen bi postura nagusihoriek definitzean: Zuzeu-ren arabera,gaztelaniazko zerbitzuak kentzearenaldekoa da lehena, hots, besteak beste,ETB2, Radio Euskadi eta gaztelaniazkoEitb.com kentzearen aldekoa. Etagaztelaniazko zerbitzu horiekmantentzearen aldekoa bigarrena, bainaeuskarari lehentasuna emanez.Eta badirudi ETB euskaldun bat eskatzenduena ETB2ren desagertzea eskatzen aridela. Horrela planteatuta itsusia da,gaiztoa ere bai. Baina, nik dakidala, horihorrela ez du inork esan. Gainera, ez dazehatz ETB2ren desagertzea nik eskatukonukeena: euskaldun dezatela, nahikoalitzateke horrekin. A, baina audientzia etabideragarritasuna eta antzekoak ateratzendira berehala. Ados, eta? Euskararilehentasuna eman behar zaio, horrekinnahikoa da; bai, baina nola?Seguru nago gaztelania barra-barradarabilten hainbat hedabidek esangodizutela euskara ez dutela bigarrenesten.Eta ematen du telebista publiko batengeroaz ari garela; baina ez, lagunok,euskararen geroaz ari gara. Nola zenTxillardegiren hura: estatu batekin, agian,euskara ez dela salbatuko; baina estaturikgabe, ziur ezetz. Bada, esango nuke ETBeuskaldun batekin, agian, euskara ez delasalbatuko; baina ETB euskaldunik gabe,ziur ezetz.Ez pentsa orain hemen konpnbidemirakuluzkorik daukadanik. Gainera, ezda hori nire egitekoa; ez didatehorretarako ordaintzen, ezpada apur batzirikatzeko. Proposamenak egitea da,ordea, kontua. ERCk berriki egin bezala:bi hizkuntza ofizial dituzten telebistetakokate guztiek —ETB2 barne— urtekoprogramazioaren %50 eman dezatelahizkuntza bakoitzean. Proposamenakegitea da kontua, eta eztabaidatzea,eztabaida beti baita osasungarria.Aritz Galarraga

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskaldunenezinen istorioakBerria2012/06/08Euskaldunek jasandako eskubide urratzeen urteko bilduma kaleratu du Behatokiak,eta «utzikeriaz eta bereizkeriaz» ohartarazi du. Daukaten jarreragatik kontuakeskatu dizkie erakundeei, eta baliabideak jartzea galdeginBeste pauso bat emateko garaia badela,euskararen aldeko jarrera agertzetikeuskaraz bizitzera egin behar dela urratsa.Mezu hori gizarteratzen ari dira azkenurteetan euskalgintzako eragileak. Ordea,horretarako ezinak bistan jarri ditu bestebehin ere Hizkuntz Eskubideek Behatokiakegindako urteko txostenak. Ondorioa berada 2011ko bilanean: euskalduneneskubideak oraindik bermatu gabe daude,egunero dituzte ezinak euskaraz bizitzeko.Horrenbestez, erakundeei dei egin die, bestepauso bat eman dezaten haiek ere:euskaldunekiko «utzikeria eta bereizkeria»utzi, eta eskubideak bermatzeko eskatu die.Baliabideak galdegin dizkie Behatokiak.Urteetako eskariak dira, baina gaurgaurkoak.Hori nabarmendu du GarbiñePetriati Behatokiko zuzendariak. Zenbakiakeman ditu horren adierazle: 1.090 txostenireki zituzten iaz; kexuak, gehien-gehienak:990. Alor publikokoak dira gehienak, 586.Euskaldunek jasaten dutenaren «zati batsoilik» dira salaketak, gainera.Legeek jarraitzen dute traba izatenLapurdin, Nafarroa Beherean etaZuberoan, baita Nafarroako ingurubatzuetan ere. «Normalizazioa oztopatzensegitzen dute, eta euskarak ez duerrekonozimendu ofizialik». Legearengerizpea ez da aski, ordea, Behatokiakdioenez. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoakokasua jarri dute, eta Nafarroako zonaldeeuskaldunekoa. Trabak dituzteeuskaldunek.«Ofizialtasuna aitortzea ez daaski herritarren euskaraz bizitzeko nahiabermatzeko».Hori ikusita, herritarrei adinako pausoagaldegin diete erakundeei ere: legearengerizpea soilik ez, euskarak baliabideakbehar dituela aurrera egiteko. Bestelaeuskaldunek kaltea jasaten jarraituko dutelaohartarazi du Petriatik: «Aukeratzekoaskatasuna eta hizkuntz eskubidea errealaizateko, euskararen erabilera gizarte funtzioguztietan ziurtatu behar da eta baliabideakjarri behar dira».

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaFrantziako administrazioaOfizialtasunik ezak baztertutaEuskarak tokirik gabe jarraitzen du Lapurdin,Nafarroa Beherean eta Zuberoan zerbitzuematen duten Frantziako erakundeetan. Euskaraez da hizkuntza ofiziala, eta, horretan oinarrituta,jakinarazpenetan eta argitalpenetan ez da ageri.Hori salatu dute Frantziako administrazioarenaurka Behatokiak iaz batutako 26 kexuetan.Pirinio Atlantikoetako Kontseiluak jaso dusalaketa gehien. Departamentuko hizkuntzaizanagatik ere, euskara apenas ageri dakontseiluaren aldizkarian. Ministerioetakopaperak frantsesez soilik igortzen dituzte.Kontuak eskatzean, erantzun bera jaso duBehatokiak: frantsesa erabiltzera derrigortutadaudela erakundeak. Hori ikusita, ondoriobistakoa atera du: azken urteetako lege aldaketakhutsalak izan dira —2008an «Frantziaren parte»jo zituzten erregioetako hizkuntzak—, etaeuskarak balio juridikorik izan gabe segitzen du.Babesik ez horrek, bazterketa ez ezik, zalantzazkoegoerak ere sortzen ditu euskaldunentzat alorpribatuan. Hara: legean zehaztu gabe egon arren,bankuetan ohiko izan da txekeak euskaraz idaztea—zenbait bankuk elebitan dauzkate txeketegiak—, baina 2011n bi herritarrek kexua jarri zuten,euskaraz idatzitako txekeak atzera bota zizkieteneta. Hutsune nabaria dago Iparraldean alorhorretan: kontsumitzaile euskaldunek ez daukatebabesik.Espainiako administrazioa«Akatsak» eta «oraindik ez»Legea ez, ezintasunak hartzen dituzte ahotanEspainiako administrazioek, euskaldunenhizkuntz eskubideak urratu dituztelajakinaraztean. Behatokiak 76 alditan eskatuzizkion kontuak iaz. Agiri ofizialetan falta daeuskara, eta komeria handiak izaten dituzteherritarrek erakundeetara joan eta euskarazhizketan hastean. Euskaldunen batek salatu duerantzun txarra eman diotela.Herritarrek badute eskubide euskaraz jardutekoerakundeetan, baina bistan da zaila dela hori.«Akatsak» aipatu dituzte erakundeek Behatokiariemandako erantzunetan, edo «oraindik» ezdirela gai zerbitzu guztiak euskaraz emateko.Deigarri dira, hala ere, euskara ez erabiltzeazuritzeko emandako argudio batzuk. GizarteSegurantzarena: Madrilen euskara ez denezofiziala, eta agiri batzuk han egindakoak direnezedo hara igorri beharrekoak, horregatik ezinzaizkie euskaraz bidali herritarrei. EspainiakoBarne Ministerioarena, Nafarroako egoeraz:zonalde bakoitzean euskarak estatus diferenteaduenez, konplexutasunak saihesteko, gaztelaniazbideratzen dute nortasun agiria. Euskaraz soilikidatzitako agiri ofizial zenbait ez ditu aintzathartu Barne Ministerioak.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaArauen ezberdintasuna ikusten du horren atzeanBehatokiak. Gaztelania jakiteko derrigortasunaezartzen du Espainiako Konstituzioak.Behatokiak dio erakundeek «aitzakia» gisaerabiltzen dutela hori «eskubideak urratzeko».Nafarroako GobernuaEntzungor eta itsuEuskararen kontrako jarrera aktiboa ikusi dioBehatokiak Nafarroako Gobernuari: «Euskararenpresentzia ezabatzeko eta herritarren hizkuntzaeskubideak murrizteko politika planifikatu batburutzen du». Herritarrek 97 kasu jakinarazidizkiote Behatokiari; areago, erakundeak beraktxostenean azaldu du Nafarroako Arartekoak izanduela lana hizkuntz eskubideei dagokienez, etakontuak eskatu dizkiola gobernuari.Alferrik izan da gehienetan. Behatokiak 97 kasueiburuz azalpenak eskatu dituenean, askotan ez duerantzunik ere jaso. Osasunbidea da beltzunenagusia: euskaraz kasu egiten dutenak iasalbuespena dira, baita inguru euskaldunean ere.Legea urratzen duela ohartarazi du Behatokiak.Pauso bat eman du Osasunbideak, behartuta:eremu euskalduneko herritarrei euskaraz etagaztelaniaz igorri dizkie medikutarako orduak.Jarrera itxia du, nolanahi ere: ez du Behatokiakbideratutako 23 kexuetatik bat bera ere erantzun.Erakundeek oro har utzikeria dute euskararekiko,ez bada aurkako jarrera. Era guztietakoerantzunak jaso ditu Behatokiak: paperetan ezdagoela lekurik euskara sartzeko, lan eskaintzakazkar zabaldu behar direla... Beste jokabidea:herritarren berdintasuna lortzeko, berdin jokatzeaNafarroa osoko herritarrekin, eremu batean edobestean bizi. Emaitza: gaztelania soilik erabiltzea,eremu guztietan baliagarri denez.Alor pribatuan ez da hobea egoera: babesik ezdaukate Nafarroako kontsumitzaile euskaldunek.Eusko JaurlaritzaEpeen oztopoakLege aldetik babes handiena Araban, Bizkaianeta Gipuzkoan du euskarak. Ordea, EuskoJaurlaritzak pilatu ditu salaketa gehienak: 171.Galdera egin du Behatokiak: nola ulertu legearenbabesa eta herritarren salaketak? Erantzunaeman du: «Ez da egin urrats emankorrikherritarren hizkuntz eskubideak bermatzekoneurri eraginkorrak hartzeari begira».Kontuak eskatzean, gisa bereko azalpenak emanditu Jaurlaritzak: egoera aldatzeko bidean dela,progresiboa dela bidea eta protokoloakbadaudela. Pausoak azkarrago eta eraginkorragoeman behar direla erantzun dio Behatokiak:«Progresibitatearen tempus malguak ez diemesederik egin hizkuntz eskubideen urraketakgainditzeko zentzuzko epeei, eta protokoloak

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainabehin eta berriro apurtzen dira edo ez dirabetetzera iristen». Osakidetzan, justizian etahezkuntzan jaso dute kexu gehien, etatankerakoak dira beti.Egoera ez da hobetuko, gainera, Jaurlaritzakiragarritako neurriekin, Behatokiak dioenez.Euskara ez da «erabakigarria» izangoOsakidetzan postua lortzeko. Behatokia:«Diskriminazioa eta hizkuntza bereizkeriaareagotu eta betikotzea baino ez du ekarriko».Alor publikoan izandako atzerapausoa erenabarmendu dute txostenean. Saltoki handietaneuskaraz kasu egin beharra ezartzen zuendekretua atzera bota izana salatu dute, etahutsuneak daudela gogorarazi, publizitatean etaetiketetan, esate baterako.euskaraz kasu egitea Iparraldean, legerik ez eta.Nafarroan, berriz, jarrera irmoagoa dute udalgehienek, euskararen aurka; Iruñekoari, adibidez,hemezortzi kexuren berri eman dio, eta bakarrariburuzko erantzuna jaso du. Bizkaiko udaletan,berriz, webguneetan-eta ez dago gaztelaniazadina informazio.DiputazioakGaztelania bakardadeanErrepideetako eta garraio publikoetakoseinaleengatik jaso dituzte kexak Arabako,Bizkaiko eta Gipuzkoako diputazioek batez ere.Gaztelaniaz soilik agertu dira batzuk. Errentaaitorpenetan ere izan dira horrelako gorabeherabatzuk. Konpontzeko hitza eman dute kasugehienetan.UdalakBorondatearen eskuetanHerritarrengandik gertuen dauden erakundeekjaso dute kexu gehien, udalek: 194. Arrazoiakantzekoak dira haietan ere: paperak euskarazegiteko zailtasunak eta euskaraz kasu egingoduen beharginik ez. Iparraldeko udaletan dagosalaketa kopuru handiena (59). Euskarazzerbitzua emateko baliabiderik ez daukatelaerantzun dute herriko etxeek; Behatokiakgogorarazi du borondatearen esku dagoela«Gauzak euskaraz egin nahi nituzke, baina ezinezko zait»Euskaraz bizitzeko dituen oztopoen berri zuzenean eman zuen atzo Xabier Maritorenak,Behatokiaren urteko txostenaren aurkezpeneko agerraldian, Iruñean. «Gauzak euskaraz eginnahiko nituzke, baina ezinezko zait», esan zuen. Eguneroko zereginetan ditu trabak: «Karrikenizenak ez daude euskaraz; autobusak nora doazen ez dago euskaraz; lanean erdal hiztunakdaudenez, gaztelaniaz egin behar izaten dugu...». Behatokira jo izan du horrelako egoeraksalatzera. «Argi dut eragitea lortzen dela horrela». Adibide bat jarri zuen, gainera: Iruñekoautobusen geltokietan behin-behineko oharrak gaztelaniaz soilik jartzen zituzten. Behatokiabitarteko zela kexatu zen, eta euskaraz idazten dituzte orain.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaBeste olatu batUrteak badoaz, eta gero eta argiagoa daberreuskalduntze estrategiek goia jo dutela.1960-70eko olatuak ekarri zituen kulturpizkundea, euskararen estandarizazioa,alfabetatzea, ikastolak... Mendeetan atzeraegin zuen euskarak, lurraldearen gehieneangaldu zen; 1960ko olatu hark lortu du maldanbeherako tendentziari apur bat eustea. Eustea,ezen ez joera irauli eta gorantz jartzea. Ipareta ekialde gehienean gain behera jarraitzendu; Gipuzkoan, Bizkaian eta Arabanemendatu egin da kopurua, baina azkenhamarkadan apenas egin duen goraeuskararen erabilerak, InkestaSoziolinguistikoak azalarazi duenez.Euskaltegietan goia jo zuen ikasle kopuruak.Hezkuntzak bere mugak agertu ditu. Etalegezko babesak ere ezer gutxirako balio du.Edo hori erakusten dute, bederen, Behatokiakurtez urte jasotako kexek. Administraziopublikoak pilatzen ditu, izan ere, kexagehienak. Joera iraultzeko borondaterik edoahalmenik ez du Jaurlaritzak; EuskararenLegea eta ofizialtasunaren aitortzagorabehera, euskal hiztunek horma batenkontra buruarekin kolpeka jarraitzen duteadministrazio publikora jotzen dutenbakoitzean, beti galdera bera eginez berenburuei: «Aurreko horrek jakingo ote dueuskaraz, edo erdaraz hasi beharko otenatzaio?». Adibide pare bat: Osakidetzak,lanpostuak emateko, jaitsi egin du euskaraezagutzearen balioa; euskaldunak identifikatueta euskararen erabilera sustatzeko tresna batenkargatu eta, gero, erabiltzeari uko egin dioOsasun Sailak.Nafarroako egoera begien bistakoa da; dirulaguntzak xuhurtzearen eta eskubideaklurralde eremuaren arabera murriztearenondorioak zein diren azaldu beharrik ez dago.Euskararen presentzia ezabatzeko «politikaplanifikatua» du UPNren gobernuak, GarbiñePetriatik salatu duenez. Eta Ipar EuskalHerrian euskara oroitzapen bihurtzeko bideahartzen ari da.Enpresa pribatuek ere badute zer egina, bainaeremu publikoko erakundeek erantzukizunargiagoa dute. Eskubideez ari diraeuskaldunak, eta administrazio publikoaridagokio eskubideak begiratzea. Baina zermezu ematen ari dira administrazio publikoakherritarrei eta eragile pribatuei, legeakbetetzeko eta betearazteko modurik egiten ezbadute? Euskarak, bistan da, legezko deneremuan ere apaingarri izaten jarraitzen du.Mendeetako galerari buru egiteko,euskalgintza sortu zen duela mende erdi.Olatu hark irauli zuen joera. Baina inoizgoraka hasiko bada, beste horrenbestekoahalegina egin beharko dute euskal hiztunek.Bestela, jarraituko du Behatokiak, berriz ere,herritarren kexak jasotzen.Mikel Peruarena

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskaltegietakoikasleak, ataka zaileanBerria2012/06/08Ikasleentzako laguntzak berriz banatzen hasteko eskatu diote HABErieuskaltegietako irakasleek eta arduradunek. HABEko zuzendari IñakiUribek azaldu du eten egin dituztela laguntza horiek, ez kendu.Euskaltegiko matrikula eta kostu guztiak berenpoltsikotik ordaindu beharrean. Hala egongo diradatorren ikasturtean ikasle asko eta asko. HABEHelduen Alfabetatze eta BerreuskalduntzerakoErakundeak kendu egin ditu azterketakgainditzeagatik ikasleei ematen zizkien laguntzak.Lehengora itzultzeko eskatu diote ikasleek etaeuskaltegietako arduradunek HABEri. «Halakoneurriek ez diote mesederik egiten euskalduntzealfabetatzeari.Babestu eta txalotu egiten duguikasleen eskaria. Doakotasunerako bidean urratsakegin beharrean, kontrako norabidean goaz»,nabarmendu du AEK-ko koordinatzaile nagusiMertxe Mugikak, ekimen pribatuko euskaltegienizenean. HABEko zuzendari Iñaki Uribek esan dueten egin dituztela laguntzak, ez kendu: «Hasieranazterketa bakarra egiteko plana genuen, urrian.Hori hala izanda, datorren urtera arte ezingenituen eman laguntzak. Horregatik geratu dirabanatu gabe».eta atxikimenduak biltzen aritu dira azken hilabetehauetan. Herenegun 10.000tik gora eramanzituzten HABEren egoitzara. Testuan, besteakbeste, euskara ikasteko egin behar duten ahaleginekonomikoa ekarri dute gogora ikasleek, eta esandute euskara ikasteak doan izan beharko lukeela:«Euskara ikastea eta erabiltzea eskubidea da».Laguntzarik gabe, datorren urtera begira ikasleaskok zailtasunak izango dituzte euskaltegirajoateko. Egoera konpontzeko neurriak eskatudituzte euskaltegietako arduradunek. Besteak beste,euskara ikasteko laguntza bonuak emateko aukeraaztertzeko eskatu diote HABEri.Eusko Jaurlaritzak aurrekontuak aurkeztuzituenean jakin zuten euskaltegietako ikasle etaarduradunek azterketa gainditzeagatik laguntzakemateko zegoen diru saila kendu egin zutela. Horiikusita, ikasle batzuen ekimenez, testu bat prestatuMugikak gogorarazi du kasu askotan HABErenlaguntza dela ikasle batzuek euskara ikasketakordaintzeko duten modu bakarra. «Egungo

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaegoera ekonomikoa kontuan hartuta, laguntzahoriek are funtsezkoagoak dira. Ikasle askokbenetako ahalegina egin behar dute. Dirutzagastatzen dute euskara ikasteko». Euskaltegiek «osokontuan» dute ahalegin hori. Mugika: «Urtebatzuk daramatzagu, adibidez, matrikulak apenasigotzen». Udal batzuek ere ematen dituztelaguntzak euskara ikasteko. «Oraingoz, ematendituztenek eutsi egiten diete. Ez dugu kontrakoberririk. Herri horietako ikasleek, behintzat,diruren bat jasotzen dute».emateko. Bi laguntzak ezin dira nahastu. Bakoitzadiferentea da. Zorionez, ikasleei informazio osoaeman diegu une oro, eta badakite zein denegoera». Aurrekontuetan aldaketarik ezin delaegin kontuan hartuta, bestelako laguntza bidebatzuk aztertzeko eskatu dio Mugikak HABEri.«Laguntzak emateko moduak asko izan daitezke.Oraingoz, ordea, ez dugu erantzunik jaso. Ez dutitxaropen handirik, gainera». Diru laguntzekduten garrantzia aitortu arren, argi du zein izanbehar duen etorkizunerako erronka: doakotasuna.Optimizazio eskariaUribek azaldutakoaren arabera, euskaltegienlaguntzei eustea izan zen hasieratik izan zutenasmo nagusietakoa. Hala, nabarmendu du besteesparru batzuetan egin zituztela mozketak:tartean, azterketara bideratutako diruetan.«Azterketa bakarra egitea pentsatu genuen; baina,euskaltegiek eskatuta, orain arte bezala, bi egiteaonartu genuen». Horrek eragin du, Uriberenesanetan, laguntzak etetea. «Bakarra egin izanbagenu, azterketa urrian izanda, ezin genuen diruadatorren urtera arte eman. Horregatik ez dagopartidarik. Nahiz eta bi azterketa egin, aurrekontuaonartua zegoen, eta ezin zen aldatu». Gainera,nabarmendu du euskaltegien artean banatu dutelaikasleen diru laguntzetarako eman asmo zutendirua. «Aurten diru gehiago eman diegu».Hori ukatu du Mugikak. «Ez dugu jaso diru hori.Alderantziz, %2ko jaitsiera izan dugu laguntzetan.Gainera, guk ez dugu ikasleei kentzea nahi guriDatorren ikasturteari begira, lan bilera izan zutenatzo euskaltegietako eta HABEko arduradunek.Bilera «ondo» joan zen, Uriberen hitzetan. Ez duzehaztapen gehiagorik eman. Ezkor da Mugika.«Datorren urtean ere» murrizketak espero dituzte.«Baliabideen optimizazioaren inguruanhausnarketa bat egiteko eskatu digute. Baina ezdira konturatzen gu beti egon garela horretaraohituta».Mugikaren esanetan, gainera, euskalduntzealfabetatzeakez du testuinguru ekonomiko etapolitikoaren menpe egon behar. «Oinarri egonkoreta sendo bat behar dugu, eta guztien artean eraikibehar dugu».Esan du, halaber, badirela dirua eskatzen ez dutenekimen batzuk. «Euskara ikasteko motibazioaneragiteko edo gure hizkuntza prestigiatzeko,adibidez, ez da dirurik behar. Baina ez dute egiten.Motibazioaren kasuan, gure bizkar uzten dute,neurri handi batean, lan hori. Nahiago genukehala ez izatea. Guk argi dugu desagertzeko jaioginela. Horrek esan nahiko luke euskararenezagutza eta irakaskuntza bermatuta egongoliratekeela. Baina, zoritxarrez, lan asko dagoegiteko alor horietan, eta horretan jarraitukodugu».

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskara ekologikoaBada, Donostiako alde zaharrean, janaridenda zahar ezagun bat. Dena du kutixia:lehenengo udaberriko zizak han izangodituzu, baita erriberako zainzuri freskoenakere, eta lehen gaztainak, eta Milagrosko etaEtxauriko gereziak, eta artzain gaztanaturalena, eta zer ez. Dena zumitzezkosaskitxoetan eta euskal esku oihaletan txukunjarria, zeinek bere txarteltxoa duela, jakia zerden eta nondik datorren dioena. Gazteleragarbian beti. Salbuespen bakarra: Tomateekologikoak.Iritzia2012/06/08Inork pentsa lezake,agian, dendahorretan ekologikoaerosten dutenakeuskaldunak, eta areeuskaltzaleak, direla, eta horregatikeuskarazko txartelak. Edo barazki ekologikoadendara ekartzen duena euskalduna dela, etaharen hizkuntzari eutsi diola dendariak.Baliteke, baita ere, euskara baserriarekin etabaserriaren jatortasun eta zintzotasunarekinlotu izan den tradizio garbizaleari (hizkeraneta moralean) jarraiki, ekologikoa sortu denhonetan, dendariak eremu sortzez garbi horieuskaraz baino ezin dela izendatupentsatzea.Produktuen eta hizkuntzen ekosistemahorretan, euskara eta ekologia lotutaagertzen zaizkigu. Badira euskararekin egitendiren beste lotura batzuk ere. Esaterako,euskara eta indarkeriaren artekoa, indarmediatiko eta politiko handia duten batzuekoso zale direna. Lotura, berez ez da berria,baina hala ere aldiro-aldiro errepikatzen da:lehenago, euskarazko egunkari bat bortxazitxita, eta azken aldian, euskarazko (eta ezeuskal) kulturgileek ETAren aurrean ustezgorde duten isiltasuna salatuta. Hala ere,harrigarria ez da lotura hori egitea,harrigarria, logika berari jarraituz, gazteleraindarkeriarekin ez lotzea da, azkenmendeetako historia odoltsu, zapaltzaile etagerra zalearen ondotik.Hizkuntza bakoitzak baditu bere balio etakargak, bere kapital sinbolikoa. Euskaraesan, eta zer datorkizu burura. Zer eta

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainazertarako da. Gaztelera esan, eta zer,frantsesa esan, eta zer, ingelesa, eta zer.Gizartean betetzen dituen (edo betetzen ezdituen) funtzioen araberakoa da kapitalsinboliko hori. Edo interesatuki egoztenzaizkion funtzioen araberakoa. Alegia, botereborrokan jokatzen dela hizkuntza bati etabesteari zintzilikatzen zaizkion txarteltxoak.«É incoherente defender a lingua e sermachista». Orain egun gutxi, horrelaxe esanzuen Galiziako Hizkuntz NormalizaziorakoLangileen Koordinakundeko lehendakari NelVidalek. Hizkuntza minorizatuaren defentsanz e r g a t i k e g i n b e h a r d e n , a l d e k odiskriminazioa zergatik aplikatu behar zaion,berdintasunera iristeko politikak zergatik jarribehar diren martxan... Horretaz guztiaz arizen. Bere arrazoiketaren oinarria, honakoa:justiziazkoa delako. Justizia sozialaridagokiolako hizkuntza minorizatuei eregainontzekoen eskubide berberak bermatzea.Eskubide eta aukera berdintasuna bermatzea,aniztasuna errespetatzea eta ahulagoa denariberariazko laguntza eman edota gunepropioak zabaltzea dira nola ekologian, nolagenero berdintasunean hiru printzipionagusiak. Eta baita hizkuntzen artekogatazkan ere. Berdintasuna, aniztasuna etababesa. Horiek dira politikaren xedeak ere,baldin eta politika bere funtsean ulertzenbadugu, politika justizia soziala helburu duenjarduna baino ez baita. Edo hala beharkoluke.Hortik, hizkuntza defendatzea baina ezemakumeen berdintasuna, inkoherentziatzathartzea. Hizkuntzak defendatu eta bazterketasozialaren aurrean itsu egotea ez diraezkontzen. Baleen aldeko borrokan engaiatueta hizkuntzaren defentsan egin ez, ez daerraz ulertzekoa.Eta badakit posible dela euskaltzale izan etamatxista; euskaltzale eta kutsatzaile;euskaltzale eta beste hizkuntz batzuenminorizatzaile. Bestela esanda, ezkerreko etaeuskararen kontrako; ezkerreko eta matxista;ezkerreko eta anti-ekologista. Edo bestemodu batez: euskararen kontrako etafeminista, euskararen kontrako etaekologista, euskararen kontrako etanorberaren hizkuntzaren inposatzaile.Posible da, egunero ikusten dugu.Euskara, igual, salbatuko da gizarte matxista,kapitalista eta kutsatzaile batean. Baina gizoneta emakumeen arteko berdintasun,aniztasun ekologiko eta hizkuntzen artekoorekaren aldeko borrokan sartu garenez, ezal da aberatsagoa hizkuntza normalizatzekobidean, hizkuntza horrekin diskurtsoberdintzaileak eraikitzea? Ez al da, zera,ederragoa hemengo eta munduko bestepuntako dibertsitate ekologikoadefendatzearekin batera, hizkuntza berababestea? Ez al du merezi euskara,berreskuratzearekin batera, merezi dutenbalioz janztea? Gure buruak euskararenbitartez balioz janzten joatea?Lorea Agirre

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina¡Ben fet, Pep !Pep Guardiola ez da http://www.fcbarcelona.cat Barçaren entrenatzaileaizango datorren denboraldian. Erabakiaazaltzeko, prentsaurrekoa eman zuen,katalanez, eta mundu osoko kazetariak etazaleak berari adi egon ziren. Mundu osokoak!Iritzia2012/06/08d u g u n e a n ,gatazkatsuak izanlitezkeen egoeraksaihestu nahian. BainaGuardiolak katalanez egin z u e n ,esan zituenak ulertzeko interesa zutenekulertzeko modua egin zuten…Espazioak irabazten ari gara eta horretarakogure portaerak, hizkuntzarekin leialak izateak,eragin nabarmena du. Euskaraz aritzen direnpertsona eleaniztunen eredua beharrezkoa da;haiekin batera, hizkuntzaren ezagutzatxikiagoa dutenek lagungarriak diren urratsakegin behar dituzte.Une hartan, hemengo kirolariak imajinatunituen egoera berean… eta hemengoordezkari politikoak eta sindikalak, enpresamunduko buruzagiak… eta neure burua ereimajinatu nuen egoera horretan, oso ohikoaizaten baita gure artean hizkuntzamendekotasuna praktikatzea, alegia, erdararaaldatzea solaskidea euskal hiztuna ez denean,edo euskal hiztuna ez dela suposatzenJauzi kualitatiboa lortu nahi izatera, pausoakeman behar ditugu, jarrera baikorra etakonfiantzazkoa adieraziz. Pep bezalakopertsona http://www.soziolinguistika.org/eralan eraldatzaileak behar ditugu, norberakegiten duena baino gehiago egiteramotibatuko duten pertsona erreferenteakbehar ditugu, maila guztietan, norberetikhasita.Rober Gutierrez

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskal Herri euskaldunarentrena hartu nahi duguIritzia2012/06/09Etorkizuneko Euskal Herri euskaldunean,euskarak lehentasuna izango du administrazioan,euskara izango baita lan hizkuntza, bai udaladministrazioetan, bai epaitegietan, baiosasungintzan, baita administrazio publikoarenmendeko gainerako tokietan ere.Etorkizuneko Euskal Herri euskaldunean,euskaldunok ez dugu ikastolen aldeko festarikantolatu behar izango, eta ez dugu kanpainarikegin beharko ikastolek eta euskararen aldeko besteekimen batzuek dakartzaten kostuakfinantzatzeko.Etorkizuneko EuskalHerri euskaldunean, bestehizkuntza batzuetanmintzatuko diren herrikideak izango ditugu, etahizkuntz gatazkak modu demokratikoankonponduko dira. Izan ere, egoera linguistikoeleanitz batean logikoa denez, administraziopublikoek errespetatu egingo dituzte ofizialak direnhizkuntzetako hiztunen hizkuntz eskubideak.Etorkizuneko Euskal Herri euskaldunean,euskaldunon hizkuntz eskubideak legez definitutaeta administrazio publikoek babestuta egongodira, eta hori normaltzat hartuko dute herritarrek.Etorkizuneko Euskal Herri euskaldunean, herriadministrazioek baliabideak jarriko dituzteetorriberriek euskara ikas dezaten eta euskaraerabil dezaten, euskara ikastea administrazioakbermatu beharreko eskubidea izango baita.Etorkizuneko Euskal Herri euskaldunean,euskaldunok hamaika hedabide euskaldun ikusi,irakurri edo/eta entzun ahal izango ditugu, bakarbat kontsumitzera kondenatuta egon gabe.Etorkizuneko Euskal Herri euskaldunakeuskararen ezagutza unibertsala izango duhelburu, eta eskolak euskara ikasteko eta euskaraerabiltzeko bideak jorratzeko aukera emango diehaur eta gazteei, inor euskararen mundutikbaztertuta gera ez dadin.Etorkizuneko Euskal Herri hori ez digute bestebatzuek ekarriko. Izan ere, ez da EuskalHerriaren azterketa historiko sakonik egin beharondorioztatzeko euskarak aurrera egiteko bideakeuskaldunok jorratu ditugula, eta ez beste inork.Hortxe ditugu ikastolak, euskarazko hedabideak,euskaltegiak…Beste batzuek euskararen alde egin zain egon izanbagina, gaur egun ez ginateke gai izango artikuluhau euskaraz idazteko ere. Hitz gordin etaulergarriekin esateko, ez daukate fundamenturikeuskarari lotutako kontuetan. Ez dugu esperohaiek gure aldeko ezer egiterik.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaArgi dago, beraz, euskaldunon komunitatearibegiratu behar diogula, eta, gure herriotakoalkatetzara iritsi ginenetik, UdalerriEuskaldunaren Mankomunitatearen jardunaribegira jarri gara bereziki. UEMA herrieuskaldunen bilgune da, eta udalerrieuskaldunetan etorkizuneko Euskal Herriagauzatzea du helburu; hau da, euskaraz bizi ahalizango garen lurralde bat gorpuztea.Eta UEMAren jardunari begira ikasi eta ikusidugu hortxe daudela guk nahiko genukeenetorkizuneko Euskal Herri euskaldunarenoinarriak: gazte gehienek euskaraz badakite,etorriberriek euskara ikasteko hizkuntza inguruneaproposa dute, udal administrazioek euskaldunenhizkuntza eskubideak defendatzeko politikaaurrerakoiak hartzen dituzte, euskarazkohedabideen eragin soziala eta kontsumoahandiagoa da beste toki askotan baino, udaladministrazioak aspalditik ari dira erakusteneuskarari lehentasuna emateak ez duela zertanhizkuntza ofizialetako hiztunen hizkuntzaeskubiderik urratzen…Eta, udalerri horiei begira, gure udalerria ikustekomodua aldatu zaigu. Gurea ere udalerrieuskalduna da, eta gurean ere aspalditik gabiltzaeuskararen alde egiten, baina sumatzen genuenjauzi kualitatibo bat egin behar genuela. Zergatikez parte hartu UEMAren proiektuan? Zergatik ezbatu etorkizuneko Euskal Herri eleanitz horrenaldeko olatuari? Zergatik ez gara gu ere UEMAnsartzen, etorkizuneko Euskal Herriaren oinarriakdituen lur gunea zabaltzeko?Badakigu zenbat eta gehiago izan orduan etaazkarrago egingo dugula etorkizuneko EuskalHerri horretarainoko ibilbidea. Eta hori jakiteakazken bultzada eman digu, eta Igantziko,Getariako, Oñatiko eta Mañariko udaletakoosoko bilkuretan adierazi dugu etorkizunekoEuskal Herri euskaldun horretara garamatzantrenera igo nahi dugula.Trenak Goizuetan izango du hurrengo geltokia,ekainaren 9an. Han emango digute ongietorria,han luzatuko digute eskua trenean sartzeko.Euskaraz bizi eta ari, herri euskaldunak aitzindarilelopean, festa eguna izango dugu, trenalehenengo aldiz herri batera iristen deneanbezala.Beraz, aurrerantzean, trenbidean trabak jartzenbadizkigute, esku gehiago egongo gara trenbidegaineko trabak erretiratu eta trenak bidea libreuzteko. Aurrerantzean, erregai gehiago izangodugu, trenaren abiadura bizkortzeko. 66 udalizango gara, ia 162.000 biztanle, 125 ordezkaripolitiko.Guk hautua egin dugu: UEMAren trena hartukodugu eta gogotsu gaude hurrengo geltokietarairisteko: administrazio euskaldunera, euskararenezagutza unibertsalera, euskararen legezkoesparru bateratura… Eta, egun batean, EuskalHerri euskaldunera iritsiko gara.Euskaraz bizi eta ari, herri euskaldunak aitzindari.Mikel Biain, Nika Lertxundi, Endika Jaio, Lurdes IbarluzeaOñati, Getaria, Mañari eta Igantziko alkateak

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaAginduak bete zain daeuskaraEuskara ofiziala izateko, Europako hizkuntza gutxituen ituna berrestekoeta lege egoki batean engaiatzeko eskatu diete hautagaiei.Berria2012/06/09Frantziako Legebiltzarrerako hauteskundeenzirimolak hizkuntza gutxituen aldeko eleeder ugari utzi ditu, baita engaiamenduzehatzak ere tartean. Martxoaren 31koBaionako manifestazio jendetsuaren ondotiketa hauteskundeen lehen itzulia burutuaitzin, hautagai gehienen arreta piztu duenelementua izatea lortu du, EuskalKonfederazioak eta Kontseiluak egin dutengaldetegiari esker. Hiru galdera helarazidizkiete hautagaiei. Erantzunetan baliatutakohitz ederrak engaiamendu zehatz bihurtubehar dira oraindik, eta engaiamendu horiekgauzatzea zor diote euskarari, galdegileenerranetan.Hiru engaiamendu hartzeko eskatu dietehautagaiei. Batetik, konstituzioanemendakina sartzeko —erran duteErrepublikak, frantsesaren ondoan, lurraldedesberdinetako hizkuntzak eta haienhiztunen eskubideak aitortzen, babesten etagaratzen dituela. Bigarrenik, HizkuntzaGutxituen eta Eskualde HizkuntzenEuropako Ituna berresteko, hori baitahizkuntza mailan Europako estatu guztiekduten erreferentzia komun «demokratikoa».Hirugarrenik, hizkuntza legearen aldebozkatu eta indarrean ezartzeko eskatu diete,a h a l b i d e t z e k o e u s k a r a r e n g i s a k ohizkuntzentzat legezko deliberoak hartzea,nolabait euskararen ofizialtasuna aitortuz.Eskari horiei baiezkoa erantzun diete AnitaLopepe, Laurence Hardouin eta PeioEtxeberri-Aintzart EH Baiko hautagaiek,Pako Arizmendi eta Jean Telletxea EAJkoek,Alice Leiziagezahar eta Marie AngeThebaud berdeek, Sylviane Alaux etaFrantxua Maitia sozialistek, PedroCarrasquedo, Sylvie Laplace eta SergesNogues NPAko hautagaiek, Alexia Hilaireeta Christophe Lepetre EAIkoek.Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluaknabarmendu du euskara ez dela izanlehentasuna alderdien proposamenetan.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaFrançois Hollande Frantziako presidenteakEuropako hizkuntza gutxituen ituna berretsieta horretarako konstituzioa aldatuko zuelaagindu zuen kanpainan. Hori egiteko, ordea,gehiengoa lortu beharko du legebiltzarrean,eta, horretarako, funtsezkoa izanen da aldekojarrera defendatu duten diputatugaiek aldekoboza ematea kargua hartzen dutelarik.Agintaldiaren lehen egunetik hitza betebehar dutela gogorarazi die Kontseiluakhautagaiei; «euskaraz bizi nahi dutenh e r r i t a r r e k n a h i k o a i t x o i n d u t e » .Nabarmendu du hautagaiek ezin izan dutelahizkuntzaren gaia saihestu bainaproposamen oso lausoak eta xehetasunikgabeak egin dituztela, EH Baikoek izan ezik.kultura, administrazio publikoa, osasunsistema, justizia, alor sozioekonomikoa,aisia, kirola eta beste. Lege egoki batekbetebeharrak eta urraketen ingurukoerantzukizunak zehaztu behar dituela dioKontseiluak.Legearen erronkaAipatu hautagai gehienek legearen aldekojarrera erakutsi dute, baina, Kontseiluarenarabera, lege hori nolakoa izan beharko denzehazteko momentuan, ez dute xehetasunikeman. «Legea eta estatusa ere izan dituzteaipagai, baina lege egokiaren ezaugarriak ezdira zehazten; eta, euskararen estatusarierreferentzia egiten zaionean, ofizialtasunasoilik edota frantsesarekiko berdintasunaaipatzen da». Kontseiluak gogorarazi duaspaldian zehaztu zituela zein direneuskararen gutxienekoak, legearen helburuaeuskaraz bizi nahi dutenentzako baldintzaketa euskaldunen hizkuntza eskubideakbermatzea dela ziurtatuz.Legeak izaera orokorra ukan behar duelaerran dute euskalgintzako gizarte eragileek,«gero sektoreko beste arau batzuen bidezzehaztuko direnak». Lege horrek xede etaepe zehatzak ukan behar dituela uste dute,baliabidez hornitua eta zeharlerrokoa izanbehar duela, eta sektore guziak kontuanhartuko dituena: hezkuntza, hedabideak,Hizkuntza gutxituentzako lege xedeaosatuko zuela erran zuen Nicolas SarkozyFrantziako presidente ohiak. Ondoren,emandako hitza bete gabe utzi zuen. Legebaten beharra argi azaltzen da ikustendelarik Frantziako Parlamentuan lau legeproposamen daudela. Alta, egoera horrekalderdien zatiketa erakusten du batetik, eta,bestetik, kontuan hartuz proposamen horienedukia, ez ditu askiesten euskalgintzareneskariak.Izan ere, betebeharrak finka ditzake legeak,baina, apalegia izanez gero, euskalgintzarenjarduna eta hizkuntza politika beragauzatzeko muga izan daiteke. Legerikezean «lausotasun» hori euskararen aldeerabil daitekeela adierazi izan du MaxBrisson Euskararen Erakunde Publikokopresidente ohi eta departamenduko UMPkoburuak. Betebeharrik gabeko estatusakerakutsi ditu mugak, baina lege desegokibatek ere traba gaindiezinak sor ditzake.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaUstekabea NafarroakokatastroanIritzia2012/06/10Egun hauetan, 2012-06-07, saiatzen ari naizegiten argi-hornidurarako kontratuaIberdrola enpresarekin Auritz herrian. Nireharridurarako, aipatutako enpresak etxekohelbidea idazterakoan, «AvenidaRoncesvalles» jarri zuen. Gaur bertan deitudut telefonoz delako enpresara eta eskatudut, mesedez, euskaraz artatua izateko,besteak beste, hobeki ulertua izan nendin.Inolako arazorik gabe eta berehalaxegainera, emakumezko batek hitz egin dit osoeuskara egokian; mendebaldeko euskalkiarenhitzak erabiltzen zituen sarritan.Kontua da, nire eskaera egin diodaneanidazteko, mesedez, Orreaga karrika, Aurizkokalean agertzen den bezala (karrika gainera,eta ez etorbidea, beraiek idatzi dutenbezalaxe), enpresako langile euskaldunhorrek adierazi dit inolaz ere ezin dutelaaldaketa hori egin, zeren eta NafarroakoKatastroan ez baita agertzen euskarazkoordainik, hau da, soil-soilik gaztelaniazkobertsioa agertzen dela, eta beraiekKatastrora mugatzen eta makurtzen direla.Alfer-alferrik gertatu zait azaltzea Auritzherria eragin guztietarako euskal eremubarruan dagoela Nafarroako Gobernuakegindako Euskararen Legearen arabera,herriko kaleak bi hizkuntzetan agertzendirela idatzita, Aurizko Udalak hitzarmenbat duela sinatua Euskaltzaindiarekineuskara bultzatzeko, nire Nortasun Agirianere Orreaga karrika euskara hutsean idatzitaikusi ahal dela, eta abar, eta abar. Nireahalegina guztiz antzua izan da, nahiz etalangilea euskalduna izan.Eta orduan, non dagogakoa? Zergatik ez daagertzen euskararik Katastroan, AuritzEuskal Eremuan egonda ere? Norkzentsuratu du? Nor izan da iruzurgilea? Nikuste dut erantzuna zeharo argi eta garbidagoela: Nafarroako Gobernuak hitzez hitzjarraitzen du betetzen gaur egun oraindikere, 1512an Gaztelako errege konkistatzaileeta bortxatzaileek hasitako inposizioarenlana.Eta, nork betearazi beharko dio NafarroakoGobernuari bere legea, oso txarra bada ere,aldatzea lortzen ez den bitartean? Alderdipolitikoek? Euskaltzaindiak? Udalek? Gizarteosoak, oro har? Denon artean, segur aski. Nidagoeneko jarri naiz harremanetan Aurizkoalkate jaunarekin, ikusteko zer egin eta nolapresiona daitekeen lortzeko helburua, bainaez Auritzerako bakarrik, baizik eta NafarroaGarai osorako, kasu honetan.Xanti Begiristain Madotz

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskarak sakon hartzen duarnasaBerria2012/06/10Uema Eguna egin dute Goizuetan; hizkuntz eskubideen defentsanurrats gehiago egin nahi ditu mankomunitateakEuskaraz bizitzeko eskubideak beste bultzadabat jaso du Goizuetan (Nafarroa). Han egindute aurtengo Uema Eguna. UdalerriEuskaldunen Mankomunitateak euskarazbizitzeko guneak sortzen jarraitzekokonpromisoa berretsi du. Horrekin batera,harrera egin die mankomunitatea osatukoduten beste bost udalerriei. 66 dira jada berenherritarrei euskaraz bizitzen laguntzekohautua egin duten udalak. 162.000 herritaregongo dira ordezkatuta Ueman. Udalerrieuskaldunen familia handituz doa. Festagiroan, Euskal Herri euskalduna aldarrikatudute.atzo ere ikusizen hori. Jende mordoa bildu zen udaletxekoplazara. Haur, gazte zein helduek euskarazuten mingainean. Euskararen inguruan festaegun handia antolatu zuten: haur jolasak,eskulangileak, dantza emanaldiak, herribazkaria...Ekitaldinagusiak, dena den, Uemarenbatzarra eta ondorengo ekitaldia izan ziren.Batzarrean, urtean Uemak egindakojardueren berri eman zien zuzendaritzakudaletxeko bilkura aretoan batutako alkate etazinegotziei. Etorkizuneko erronkak erezehaztu zituzten. «Beste urrats bat egin nahidugu herritarren hizkuntz eskubideendefentsan, eta arnasguneak ugarituko etaindartuko. Jendeak euskaraz bizi ahal izatekoahalik eta gune gehien izatea nahi dugu»,azaldu zuen Malen Belastegi lehendakariak.Laino artean esnatu zen atzo Goizueta.Goizean goizetik igartzen zen egun bereziazela. Udaletxeko balkoian Euskaraz bizi nahidut zioen bandera handi bat ikus zitekeen.Goizuetak berezkoa du euskaldun izaera, etaBehin azalpenak emanda, Ueman sartukodiren bost udalerrietako ordezkariei harreraegin zieten: Oñatikoei, Getariakoei(Gipuzkoa), Igantzikoei (Nafarroa),Mañarikoei eta Ondarroakoei (Bizkaia).Quorum nahikorik ez zutenez, ezin izan zutenofizialki Ueman sartu. Ezohiko batzarraegingo dute izendapena ofizial izateko.Belastegik elkarlanerako deia egin zuenbukatzeko. «Garai politiko aproposak diralankidetzarako, eta administrazioetako ate

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaguztiak joko ditugu. Espero dugu sekula bainoerantzun hobea izatea.Herri eragileekin ere hitz egingo dugu. Ustedugu funtsezkoa dela indar metaketa». Asmohorien adierazle dira BERRIA Taldearekineta Hizkuntz Eskubideen Behatokiaren sinatudituzten hitzarmenak. SoziolinguistikaKlusterreko kide ere egin da Uema. «Bierakundeak euskararen arnasguneen etahizkuntza ekologiaren gaiak ari gara lantzen».izan direla nabarmendu zuen. «Uste dugulandu ditugun hainbat gauza baliagarriak izandaitezkeela».Herritar gehienak euskaldunak direla kontuanhartuta, Nikanor Lertxundi alkateari«zentzuzkoa» iruditzen zaio Getaria Uemanegotea. Dena den, nahi bat azaldu zuen. «Eaegunen batean Uema desagertzen den.Horrek esan nahiko luke euskararennormalizazioa lortuta egongo litzatekeela».Ondoren izandako ekitaldian arnasguneenbeharra azaldu zuten beste behin. Bertsoeketa musikak jarri zioten doinuaaldarrikapenari.Beste bi erronka ere badituzte. Batetik, kuoteninguruko proposamen bat zehaztu nahi dute.Izan ere, krisi ekonomikoaren ondorioz udalbatzuk zailtasunak izaten ari dira Uemakokuota ordaintzeko. Beste batzuek ez dituztekide egiteko izapideak hasi, kuota ezindutelako ordaindu. «Urte amaierarakoproposamen bat lantzen ari gara udalerrihoriei nola lagundu zehazteko». Iparraldekoherriekin ere hasi nahi dute hartu -manetan.Berrien ilusioaBatzarraren ostean, hamaiketakoa izan zen.Oñatiko euskara eta hezkuntza batzordeburuNerea Zubia ilusioz zegoen Ueman sartudirelako. «Administrazio publikoen ardura daherritarrei euskaraz bizitzeko bidea ematea,eta honekin beste pauso bat egin dugu.Hasieratik eduki genuen garbi Ueman sartunahi genuela». Herritarrak prozesuan parte

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskara ez da 'patois' batIritzia2012/06/10Aurtengo Frantziako Erre publikakoLehendakaritzarako hauteskundeetanEskualdeetako edo Eremu Urriko HizkuntzenEuropako Gutuna, 1992koa, mintzagai izanda. Frantziak 1999an izenpetu zuen Gutuna,baina ez du inoiz berretsi. Frantziakobozetarako lehen itzulian arituriko hamarhautagaietarik lau berrespenaren alde agertudira: François Hollande sozialista etaErrepublikako lehendakari berria, FrançoisBayrou/Francés Vairon zentrista, Eva Jolyekologista eta Philippe Poutou troskista.Horrez gain, martxoaren 31n, berezkohizkuntza duten antzinako probintziagehienetan agerraldiak izan ziren tokiantokiko hizkuntz(ar)en ofizialtasunaren alde.Toulouse/Tolosakoa bereziki aipatzekoa da,han 30.000 jende bildu baitzirenokzitanieraren alde. Baionan, berriz, 7.000inguru elkartu ziren euskararen alde, bertaninoiz izan den agerraldirik handienetakobatean.«Berezko hizkuntzad u t e n a n t z i n a k oprobintzia gehienetan» idatzidut. Egia esan, itsasoz gaindiko departamendueta lurraldeetan ere izan ziren manifestazioakberen hizkuntzen alde eta, bitxiagoa dena,Poitiers/Poetàen Poitouko berezko oïl(frantses) hizkeraren alde ere bai.Bestaldetik, Quimper/Kemperko manifestaribatzuk, bretoiaren alde ez ezik, galoBretainiako oïl hizkeraren alde ere agertuziren. Halaber, Metzekoak Lorrenako (etaLuxenburgoko) aleman hizkeraren alde ezezik, bertako oïl hizkeraren alde ere azalduz i r e n . A z k e n i k , L i l l e / R i j s e l e k o a k ,flandrieraren alde ez ezik, pikardieraren aldeere kaleratu ziren, hori ere oïl hizkera batdela.Ezaugarri linguistiko hutsen arabera, hots,historia, soziolinguistika eta politika aldebatera utziz, Frantzia Metropolitarreanbederatzi lurralde-hizkuntza hitz egiten dirasoilik: frantsesa, frankoproventzera edoarpitaniera, okzitaniera, katalana, italiera(korsikera nagusiki, baina liguriera era bai),alemana, nederlandera (flandriera), bretoia etaeuskara.Azken zortziak eta lurralderik gabekomintzaira bakan batzuk (judu eta ijitoenak,adibidez), Eskualdeetako edo Eremu UrrikoHizkuntzen Europako Gutunaren babeseanegonen lirateke Frantziako Errepublikakberretsiko balu (dokumentu horretan gorrenzeinu hizkuntzak ez dira jasotzen eta).

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaHala ere, kontua ez da hain sinplea. 1999an,Frantziak Euro-Gutuna izenpetu zuen urteberean, Bernard Cerquiglini hizkuntzalariaktxosten bat idatzi zuen, Lionel Jospinengobernuak eskaturik. Txosten horren arabera,Frantzian 76 hizkuntza hitz egiten dira,horietarik 22 Metropolian. Izan ere,Cerquigliniren ustez, oïl hizkerak, frantsesdialektotzat jo ohi direnak, eskubide osokohizkuntzak dira.Hori horrela, haren izkribuan, Poitou etaSaintongeko, Bretainiako, Lorrenako,Pikardiako, Franche-Comtéko, Valoniako,Normandiako eta Borgoinako hizkeraerromanikoak euskararen edo bretoiarenmailan ageri dira. Horrez gain, Frantzianlurralderik ez daukaten bost hizkuntzaaipatzen dira; horien artean, arabiera etaberberera. Alegia: dosier horrek dioenez,Euro-Gutunak Frantziako 75 hizkuntzari —denei, frantsesari izan ezik— eman beharkolieke babesa, nahiz eta itunaren eraginesparrutik estatuetako hizkuntza ofizialendialektoak eta etorkinen hizkuntzak espresukibazterturik egon.Cerquiglini Frantseserako eta FrantziakoHizkuntzetarako Bulego Nagusiko zuzendariaizan zen, baina erakunde horren webguneaharen txostena baino harantzago doahizkuntzagintzan. Izan ere, Hexagonoanberean beste oïl hizkuntza bat (Xanpainakoa)onartu eta alemana bi hizkuntzatan(Alsaziakoan eta Lorrenakoan) zatitzen baitu.Gainera, ez da garbi ikusten okzitanieramintzaira bakartzat edo sei hizkuntzabereizitzat jotzen duen (gaskoia, horienartean). Bitxitasun susmagarri bat:Metropoliko mintzaira onartuak haziz doazenbitartean, itsasoz gaindikoek bere horretandiraute: 54 dira gaur egun, 1999an bezalaxe.Frantziako barietate linguistiko guztiekbegirunea merezi dute. Hala ere, errealitateezberdinak berdin tratatzea ez da bidezkoa.Gaur egun, Estatu Frantsesaren hizkuntzapolitika kontraesankorra da. Alde batetik, ezindira ukatu azken urteetako aitzin-urratsak(bretoiaren eta euskararen erakundepublikoen sorrera, adibidez). Baina, horrekinbatera, jakobino linguistikoen etaerregionalista batzuen aliantza dela medio,divide et impera printzipioan oinarritzen damaiz, hizkuntzak beharrik gabe ugalduz eta,horren ondorioz, haien arteko tirabirakareagotuz (galoaren eta bretoiaren artekoakedo gaskoiaren eta euskararen artekoak,adibidez).Balirudike frogatu nahi dela eremu urrikohizkuntza guztien ofizialtasuna aldarrikatzeakaotikoa izanen litzatekeela eta, beraz, hobedela orain arte bezala (frantsesa jaun eta jabe)segitzea. Hollande lehendakari jaunarieginkizun historiko bat dagokio: aitzakiakbu k a t z e a , E u ro - G u t u n a b e t e z e t a ,beharrezkoa bada, baita Konstituzioa aldatuzere. Euskarak eta Frantziako eremu urrikobeste hizkuntzek ezin dute gehiago itxaron.Xabier Zabaltza

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaLan eskaintza publikoaadministrazioaBerria2012/06/12Jaurlaritzak Hezkuntza eta Osakidetzarako oposizioak egin beharditu asteburuan; EHEk «iruzurtzat» hartu dituAsteburuan Eusko Jaurlaritza egitekoa den laneskaintza publikoko azterketak «iruzurtzat»hartu ditu EHE Euskal Herrian Euskaraztaldeak. Donostian protesta egin zuten atzo,Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailarenordezkaritzaren atarian. Osakidetzaeuskalduntzeko planek «porrot» egin dutelaohartarazi zuen Igone Lamarain EHEkobozeramaileak. Datorren lan eskaintzapublikoak «porrot» hori konpontzeko ez duelabalioko erantsi zuen, eta neurriak hartzekoeskatu zion Jaurlaritzari: «Administrazioakeuskaraz funtzionatzeko pausoak eman beharditu». Lan eskaintza publikoa horretarakotresna izan zitekeen arren, administrazioak ezduela aukera baliatu eta euskal hiztuneneskubideak urratzen jarraituko duela uste duEHEk. Hori salatzeko, protesta egingo dularunbatean, Barakaldoko BECen. LABsindikatuak bat egin du protesta horrekin.Osakidetza eskaintzen ari den 2.600lanpostuetatik 2.280 behin-behinean betetaegon dira seiurtez. 320 baino ez dira lanpostu berriak.Baina ez da Osakidetzakoa abian den laneskaintza bakarra: Hezkuntza Sailak ereazterketak egingo ditu asteburuan; 556lanpostu eskainiko ditu. Ekainaren 15etik17ra, beraz, jendetza batuko da azterketakegitera. Barakaldon (Bizkaia) egingo dituztelan eskaintzako azterketak, BECen. 70.000lagun inguru pasatuko dira bertakoaretoetatik. Ostiral arratsaldean hasiko dalanpostuak banatzeko proba, bainalarunbaterako espero da jende pilaketahandiena: egunean zehar 60.000 lagun dirajoatekoak hautaprobara. Igande goizeanbukatuko dira azterketak.«Oraingoan ere, euskaldunon hizkuntzakeskubideak urratu egingo dira», salatu duLamarainek: «Kontratazio politikak ez dubermatuko langile berriek euren lana euskarazegite eta administraziora hurbiltzen direnherritarrei ematen zaien zerbitzua euskarazizatea». Arazoa ez da, bakarrik, lan eskaintzapublikoaren barruak euskaraz jakiteak zerindar duen, Lamarainek dioenez: «Euskarazbizi nahi dugun herritarrok aspalditik datozenoztopoekin egingo dugu topo aurrerantzeanere, Jaurlaritzaren iruzur berri honekin».Rafael Bengoa Osasun sailburuak eta IsabelZelaa Hezkuntza sailburuak kargua hartuzutenetik, EHEren esanetan, «herrieuskaldunaren aurkako erasoak areagotu etaatzerapauso dezente eman dira».

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina«Azkarregi» euskalduntzenPolemika betea eragin zuen Jaurlaritzak laneskaintza publikoarekin. 2011ko uztaileanonartu zuen agindua, 2.600 lanpostueskaintzeko Osakidetzan. Euskara jakitea«erabakigarria» ez izateko, azterketa ereduaaldatuko zuela iragarri zuen Bengoak.«Euskarak inolako garrantzirik ez zuengaraira itzultzea nahi dute zenbaitzuek, etabeste zenbaitzuek garrantzia eman nahidiote, baina neurriz gainekoa»; hitz horiekinarrazoitu zuen aldaketa. Osakidetza«azkarregi» euskalduntzen ari zela ereadierazi zuen neurriaren berri emanzuenean.Behatokiak ere kritikatu zuten aldaketa, eta«atzerapauso onartezintzat» jo zuten.Justu kontrako erantzunak ere eragin zituenOsasun Sailaren erabakiak. UPDrentzat etaPPrentzat aldaketak ez zuen inolako eraginikizan: «garrantzi handiegia» izaten jarraitzenzuen euskararen ezagutzak. Gorka ManeiroUPDko legebiltzarkideak salatu zuenerdaldun elebakarren aurkako «diskriminaziolinguistikoa» mantenduko zela, aldaketakegin arren. Aldaketak eragiteko ahuldadezjokatzea leporatu zioten PSE-EEri.Espainiako, Galiziako eta Kataluniakoprofesionalak erakartzeko asmoa ere ez zuenezkutatu Jaurlaritzak. «Euskara titulurik ezduten profesionalek aukera hobea izangodute lanpostu bat izateko. Ezin da Europan,osasunean, erreferente izan profesional onezinguratu gabe», zehaztu zuen Julian PerezGil Osakidetzako zuzendariak.Lan eskaintza berrian, azterketarekin lordaitezke ehun puntu, lan esperientziarekin80, eta euskara ezagutzearekin hemezortzi.Lehen, 70 puntu lor zitezkeenesperientziarekin, eta hamazazpi euskararenezagutzarekin. Legeak agindutakoa beteduela azaltzen du Jaurlaritzak —euskarazjakiteak etsaminaren %10 balio behar duelazehazten du araudiak—. Lehen bezala orain,euskaraz jakiteak hautaprobaren guztikoaren%9,1 balio duela esan izan du Jaurlaritzak.Hainbat alderdi politikoren eta gizarteeragileren salaketak eragin zituen erabakihark. Aralarrek, EAk eta EAJklegebiltzarrean agertu zuten kontrako iritzia.EHEk, Kontseiluak eta Hizkuntz EskubideenSindikatuen kontrako iritzia ere jaso zuen laneskaintza publikoak. Ez zuela lanpostuberriak sortzeko balioko salatu zuen LABek.Euskadiko Medikuen Sindikatuak etaEuskadiko Ospitaletako MedikuenFederazioak ere gaitzetsi egin zituzten laneskaintzan zehaztutako puntu batzuk.Azterketa ebaluatzeko epaimahaiansindikatuek proposatutako inor ez zelaegongo nabarmendu zuten, ez elkargoprofesionalek proposatutako inor ere.Osakidetzak eskainitako postuen dobleabeharko litzateke beharrei erantzuteko,sindikatuen ustez. SATSEk auzitara ere jozuen, baina auzitegiek arrazoia eman ziotenJaurlaritzari.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaBaleko eguraldiabalearentzatBerria2012/06/12Eguraldiak eguerdi aldera askorik lagundu ez arren, milakapertsona bildu ziren Zarautzen euskal eskola publikoaren jaianLasai hartu zuen lo igandean Zarautzenbaleak. Eguraldia tarteka desatsegina izanbazen ere, baleko eguna atera zen azkenean,eta jende andana bildu zen herrian. Bale! Bizigaren seinale lelopean euskal eskolapublikoaren festa ospatu zuten herenegun, etalanean jarraitzeko indarra badutela erakutsizuten goiz-goizetik jai giroan.Zarauzko lau ikastetxe publikok antolatu dutejaia aurten, haur eskolak, Orokietak, MonteAlbertiak eta Lizardi institutuak. Azkenhorretan egin zuten hasiera ekitaldia. Protestagiroa nagusitu zen, murrizketen aurkakomezuak erakusten zituzten kartel etapankartekin bildu baitziren hainbat lagun.Ekitaldian izan ziren EHIGE Euskal HerrikoIkasleeen Gurasoen Elkarteko lehendakariUsoa Urbieta, Juan Luis IllarramendiZarauzko alkatea eta alderdi politiko etasindikatuetako zenbait ordezkari. Tartean zenIsabel Zelaa Hezkuntza sailburua ere. Araba,Bizkai eta Gipuzkoako ikastetxeetan ez dutelamurrizketarik egingo adierazi zuen. «Erabatzentzugabeak dira; ez dugu onartuko euskalhezkuntzaren kalitatea gutxitzerik».Euskararen egoeraren hobekuntzaz eremintzatu zen. 80ko hamarkadan irakasleen%5 bakarrik ziren euskaraz irakasteko gai, etagaur egun %80ra iristen dira.Eguna triste samar, lainotuta, baina ateriargitu zuen Zarautzen. Herrian jarritakobederatzi gunetan bazegoen zer aukeratua.Seigarrenean, adibidez, ikasturtean ikasitakoajendaurrean erakutsi zuten herriko ikastetxekohaurrek. Euskal dantzekin, balleta eginez, etaMichael Jacksonen abestiekin ikuskizun ederraeman zuten umeek. Eguerdia gerturatzearekinbatera, Eusko Labelen saltokian jende askopilatu zen mokadutxoa jatera. Malekoian,berriz, hondartzarako asmoarekin joandakofamiliak ikusten ziren, trasteak beso azpianhartuta, baina euri zaparradak zapuztuzizkien asmoak. Pasealekuko aterpeetan hartuzuten babesa orduan, eta toallak lurreanjarrita atseden hartzea erabaki zutenzenbaitek.Eguraldi desatsegina zela eta, hainbat ekintzabertan behera utzi behar izan zituzten, etabeste batzuk aterpera eraman zituzten. Herribazkarian paella jan, eta indarrak hartuondotik, festarekin jarraitu zuten arratsaldeanere. Mlop taldeak Afrikako musikaren erroakerakutsi zituen, Senegalgo erritmo etadantzekin. Perkusioa emakumezkoek egitenzituzten koruekin batera entzutea bitxia zen

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaoso. Arrakastarik handiena KatxiporretarenZazpikoloroa ikuskizunak izan zuen, hala ere.Munoa plaza familiaz lepo beteta zegoen,oholtzatik urruti zeuden gurasoek haurraksorbaldara igota. Eta umeek zoratzen eta adiadibegiratzen zieten pailazoei. Pirritx etaPorrotxekin batera abestiak kantatzen etadantzatzen zituzten: epoe tai tai e, epoe tai taie...Festa giroan erabat sartuta zegoenetako batJose Luis Etxebarria zen. Alai ikusten zen.Alabak eskola publikora bidaltzen ditu, etaemazteak han lan egiten du. «Gozatzekoeguna da gaur. Eguerdian jendea tristatu eginda zertxobait eguraldi txarrarekin, bainafestan ederki ari gara pasatzen», zioen.Hondartzako punta batean familia giroazegoen, eta beste aldean oso bestelakoa zenjaia. Desertu txikian gaztetxoak ziren nagusi.Elkarri bizkarretik helduta, erdi balantzaka,lehendabiziko aldiz alkoholaren eraginakezagutu zituzten zenbaitek. Ze Esatek!taldearen ska doinuekin dantzan ibili zirenlehendabiziko lerroetakoak, eta barraingurukoak nahiago zuten begira egon.Maialen Agirrezabal zegoen han. Zarauztarrada, eta herriko eskola publikoko ikasle izan da.«Euskal eskola publikoari laguntzeko aukerapolita iruditzen zait jaia». The RollingStonesen Satisfaction abestiarekin bukatuzuten kontzertua Ze Esatek! taldekoek, etahalaxe itzuli ziren etxera han bildutakoak.Lurdes Imaz. EHIGEko koordinatzailea«Geroz eta baliabidegutxiago dugu lanerako»Gustura daude igandeko festarekin EHIGEEuskal Herriko Ikasleen Gurasoen Elkartean.Antolaketan Zarauzko eta inguruko herrietakohezkuntza komunitateak izandako inplikazioanabarmendu du Lurdes Imazek.Zer moduzkoa izan zen igandeko festa?Eguna bera ongi joan zen, baina badanabarmendu nahiko nukeen zerbait: festaprestatzeko Zarauzko eta inguruko herrietakoeskolek ikasturte osoan izandako parte hartzehandia. Eskola publikoaren aldeko jaia gurasoenelkarteak antolatzen dugu, baina ezinbestekoazaigu tokian tokiko komunitateak parte hartzea,eta aurtengoa ikaragarria izan da. Lan horrenguztiaren emaitza izan zen igandekoa. Eskolakohezkuntza komunitate osoa bildu ginenZarautzen: gurasoak, ikasleak, irakasleak...Eguraldiak baldintzatu al zuen eguna?Iragarpenak ikusita, bagenuen beldurra, bainagoiza bide onetik joan zen. Eguerdi aldera euriaegin zuen, eta tarte horretan Zarauzkomalekoian dauden aterpeetan babestu zenjendea. Arratsalderako jaso egin zuen, eta giropolita geratu zen.Bale! Bizi garen seinale izan da leloa, eta baleabat irudia. Aspaldian balearik ez dabilkostaldean...

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaZarauzko Orokieta eskolarenirudia da balea, eta horretanoinarritu ziren leloaerabakitzeko. Euskal Herrianegon diren balea mota guztiakatera ditugu guk gure irudian,eskola publikoa eskola irekiadela eta guztiontzako eskoladela irudikatzeko.Zer osasun du?Eskola publikoa hobetzekolanean ari gara, eta aurtendatozen urteetarako erronkakbiltzen dituen dokumentu batprestatu dugu.Zeintzuk dituzue erronkahoriek?Maiatzean aurkeztu genuenEuskal Eskola Publikoa,haratago dokumentua. Eragileaskoren artean prestatu genuen:gurasoak, zuzendaritzak,irakasleak... Hamar atal ditudokumentuak, eta atalbakoitzak gai bat lantzen du, etaatal bakoitzari dagozkionerronkak zehazten ditu:teknologia berriak, elkarbizitza,familien parte hartzea,zuzendaritzak... Dokumentuaamaitu nahi dugu udarako, etadatorren ikasturtetik aurrerahasi atal bakoitza lantzen.Horregatik diot etorkizunari etaerronkei begira ari garela.Murrizketarik ez dela egongoberretsi zuen igandean IsabelZelaak. Zer garrantzi ematendiezue hark esandakoei?Madrildik ezarri nahi dituztenmurrizketen inguruan ari zenZelaa; ikasle ratioa igotzeaz,irakasleen orduak gehitzeaz...Neurri horiek ez dituztelaaplikatuko dio. Ikastetxebakoitza orain ari da hurrengoikasturteari begira beharkodituen baliabideak zehazten, etabadirudi murrizketak oraingozez dituztela aplikatuko.Kezkarik ba al duzue?Eguneroko eskolari dagokionmurrizketarik ez dagooraingoz, baina beste alorbatzuetan badira: datorrenurtean jantokien prezioaasko igoko da, DBHkoh i r u g a r r e n m a i l a k oikasliburuak ez dira iritsiko,guraso elkarteei laguntzakjaitsiko dizkigute... Geroz etabaliabide gutxiagorekin lanegin behar dugu hezkuntzapubliko baten alde, eta kezkabadugu, bai. Dena dela,hezkuntzan murrizketakdaudenean denontzat izatendira, ez eskolapublikoarentzat bakarrik.Hiru eleko hezkuntza hasi daaplikatzen Hezkuntza Saila.Nola ari da funtzionatzen?Esperimentazio bat egiten arida Hezkuntza Saila. Gauregungo ereduen sistemak ezdu funtzionatzen, legeakdioena ez duelako betetzen;ikasleak elebiduna izanbehar du derrigorrezkohezkuntza bukatzerakoan,eta eredu sistemak ez du horibermatzen. Eredu sistemaaldatu behar dela garbidaukagu. Zenbait proiektuegin dira ikastetxeetan, etaHezkuntza Saila hiru elekohezkuntza esperimentatzenari da, eta ikusiko dugu zeremaitza duen. Baina zaila daikastetxe guztietan eredu bateta bakarra aplikatzea,bakoitzak bere errealitateaduelako eta, ondorioz, bereproiektua behar duelako.Arabari dagokio 2013.urteko festa antolatzea.Erabaki al duzue non egin?Arabako gurasoen elkarteakantolatzeko konpromisoahartu du, baina oraindik ezd u g u z e h a z t u h e r r i a .Aukerak aztertzen ari dira,eta ikasturte berria hastendugunerako jakinaraztekomodua izan nahi genuke.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskararen erreparazioaPaleolitoan, orain dela milaka urte asko,Lascauxtik Altamirara zabaldu zen haitzuloetakozibilizazio bakarraren garapen dinamikoarenbaitan eta naturarekin harremanetan sortu zeneuskal kultura.Historiaurretik gaur arte, euskara sortu, eratu etagaratu dugu elkarrekin Pirinioen bi aldeetan. Etaeuskara da gaur Europako hego-mendebaldeanPaleolitotik irauten duen lekuko bizi bakarra;garai hartan euskarak inguruan zituen hizkuntzaguztiak desagertu dira.Duela 2.000 urte, Aturri eta Garona ibaienartean, euskal leinua bizi zen. Akitaniakohilarrietan aurkitu dira euskarazko lehen hitzak,latinezko hitzen artean: andere, bihox, cison,nescato, sembe, umme... Handik aurrera,baskoien hizkuntza zaharra, euskara, latinarekinbizi izan zen urte asko; eta gero, baita latinetiksortu ziren erromantzeekin ere.IritziaGaztelaren 1.200. 2012/06/15urteko eta 1512kokonkisten ondoren,Nafarroa Behereanindependentzia jarraituzuen 1620 arte. Eta Nafarroako gorteekeuskara bultzatu zuten: 1571n, JoannesLeizarragak Bibliaren lehenengo euskarazkoitzulpena egin zuen, Nafarroako Erregina JoanaIII.a Albretekoaren aginduz.Orain dela 1.000 urteko testuek diote «[Nabarra]herriko hizkuntza naturala» euskara dela;«denbora hartako nafar erregeek euskarazerabilten beren hizkuntza pertsonal eta naturalbezala»; Antso VI.a Jakitunak 1167ko agiribatean lingua navarrorum deitzen dio euskarari.Hau da, nafarren hizkuntza.1545ean, Bernart Etxeparek euskarazkolehenengo liburua idatzi zuen NafarroaBeherean, Linguae Vasconum Primitiae, eta[1564 — 1567] Joan Perez Lazarragak bereeskuizkribua Arabako lautadan, zeinetan EuskalHerria terminoa idatzirik agertzen den lehenengoaldiz: «anchinaco liburuetan / çeñetan dituteçautu / eusquel erriau nola eben / erreguebatec pobladu».1643an, Axular idazle nafarrak aditzera emanzuen euskararen hedadura: «Zeren anhitz moldezeta diferenteki minzatzen baitira euskal herrian.Nafarroa garaian, Nafarroa Beherean,Zuberoan, Laphurdin, Bizkaian, Gipuzkoan,Alaba herrian, eta bertze anhitz lekhutan».Axularrek eta Sarako eskolak euskal kulturarenloraldia ekarri zuten.1843an, bi mende beranduago, Victor Hugoidazle frantziarrak, Euskal Herrira egin zuenbidaian, Nafarroako eskualde zabalak bisitatuzituen. Euskaraz bizi direla dio etaeuskararenganako maitasun suharra aipatzen du.«Espainiera hemen hizkuntza arrotza da,frantsesa bezalaxe».

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaNafarren hizkuntza desagerrarazteko etaeuskaldunak asimilatzeko gertaera adierazgarriak.1492an, Nebrijak aholkatu zion Isabel II.ari:«Siempre la lengua fue compañera del imperio».Espainiaren espantsionismoa hasi zen;Ameriketan, Filipinetan, Europan eta EuskalHerrian espainiera indarrez inposatu etajatorrizko hizkuntza guztiak ito dituzte. 1759an,Karlos III.ak agindu zuen: «Se extinguen losdemás idiomas como está mandado». 1857an,derrigorrezko eskola ezarri zuten espainierahutsez Euskal Herrian. 1939-1978 bitartean,frankismoak euskara debekatu zuen.1539an, frantsesa inposatu zuten bizitzaofizialean. 1793an, frantsesez «hitz egitera,irakurtzera eta idaztera» behartu zuten; eta1789ko iraultzaz geroztik frantsesa da estatukohizkuntza ofizial bakarra eta Frantziakoespantsionismoa ere nabarmena da Afrikan etaAmerikan. Eta Frantziako Konstituzioan eginberri dituzten aldaketak hutsalak diraeuskararentzat.Espainia eta FrantziaEuskaldunok historian zehar burujabeak izangara. Nafar estatua izan da gure subjektupolitikoa. Euskaldunok nafarrak gara politikokieta Nafarroa euskalduna da kulturalki, bainaEspainia eta Frantzia nazio-estatu gisaegituratzeko prozesuen biktimak gara.Egungo Hego Euskal Herria Nafar Estatuarenlurralde zen, baina 1200 urtean, Gaztelak Araba,Bizkaia eta Gipuzkoa konkistatu zituen; eta1512an, Nafarroa Garaia. Sekuentzia historikohorrek ondorio larriak izan ditu, eta gaur egunagerikoak dira: Euskal Herriak erabakitzekoaskatasuna eta nafar estatua galtzea; bi estatutanzatikatzea; mendeetako okupazioa jasatea; etaeuskara galtzea herritarren ohiko hizkuntza izanden eskualde eta eremu zabaletan.Nafarroaren konkistaren bosgarrenmendeurrenean, kendu ziguten burujabetasunaeta minorizatu diguten hizkuntza berreskuratunahi ditugu, etorkizun askea eta euskaldunaizateko. Euskara gure nortasun ikur nagusia da,Euskal Herriaren eskubide kenduezina etapreskribaezina.Espainia eta Frantziako estatuenespantsionismoak eragin duen asimilazioarenaurrean erreparazio historikoa eta kalte-ordainakeskatzen ditugu Euskararen Herria Berrezartzeko.Euskal estatua sortu eta kultur eta jatorriezberdinetako euskaldunez osaturik, euskarazbiziko den Euskal Herria berreraikitzeko.Euskararen erreparazioa funtsezko osagaia dagatazkaren konponbide integralerako, huts egingabe konpondu beharreko osagai nagusietakobat, normalizazio politikoa eta bakea lortzeko.Datorren larunbatean, denok Iruñera, konkistekkendutako Euskal Herriaren independentzia etaeuskararen erreparazioa aldarrikatzera.Karmele Aierbe eta Inazio AgirreEzker Abertzaleko kideakJimenez: “kartelek ez dute ele bitan behar Tuteran”Nafarroako Gobernuko presidenteorde Roberto Jimenezek Tutera eremu ez-euskaldunean delagogorarazi du Nafarroako Parlamentuan: «Ondorioz, kartelek eta errotuluek ez dute ele bitanegon behar derrigorrez», erran du. Tuterako Justizia Auzitegiaren eraikin berrian elebitan jarrizituzten errotuluak, baina euskarazkoak kendu zituzten gero.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina65.000 hautagai, 1.500lanpostutarakoBerria2012/06/15Osakidetzak azken urteetan deitutako lan eskaintza publikohandieneko probak hasiko dituzte gaur« A z t e rk e t a m a s i b o » i z e n d a t u d i t uOsakidetzak berak. EAEko osasun sistemapublikoan 1.493 lanpostu betetzeko lehianparte hartuko dute 64.908 lagunek gaur,bihar eta etzi. Barakaldoko BECen (Bizkaia)egingo da azken urteetan Eusko Jaurlaritzakdeitutako lan eskaintza publikorik handiena.Julian Perez Gil Osakidetzako zuzendarinagusiak atzo adierazi zuenez, «enplegupublikoaren aldeko apustua» egin dugobernuak: «Enpleguari egonkortasunaemanez, osasun arretaren kalitatea erehobetuko dugu».p r e s t a t z e k otaulekin hamasei kilometroko lerro zuzenaosa daiteke. Gaur 17:00etan hasiko da lehenetsamina, baina bihar izango da egunjendetsuena, 40.000 ikaslerekin; BilbokoMetroak zerbitzuaren maiztasuna handitukodu. Osakidetzako larrialdi zerbitzuek ereanbulantzia bat izango dute uneoro BECen.Erizain, erizain laguntzaile, administraziol a n g i l e, a d m i n i s t r a z i o l a g u n t z a i l e,zerbitzuetako langile eta zaintzaile jardunnahi dutenek egingo dute azterketaegunotan. Erizaintzan dago plaza gehien(705), baina zaintzaileen probak izango duhautagai gehien (16.484). Lautik hiruemakumeak dira; izatez, kategoria guztietangizon baino andrazko gehiago daude.Lanpostu eta parte hartzaile kopuruenhanditasunarekin bat datozen hainbat datuutzi ditu lan eskaintzak. BECeko hirupabilioi hartuko dituzte probek; 50.000metro koadroko azalera erabiliko dute, 72zonatan banatuta, eta lau edoskitzegunerekin; 120.000 azterketa orri eta72.000 koaderno izango dira erabilgarri;17.000 aulki alokatu dituzte, eta mahaiakEta azterketetan parte hartuko duten 65.000lagunetatik 10.000 inguru Araba, Bizkai etaGipuzkoatik kanpo helduko dira. «Tamainahonetako lan eskaintza publikorik antolatuduen Espainiako erkidego bakarra gara»,azaldu du Gilek. Izan ere, iaz beste seierkidegok baino ez zuten oposiziorikantolatu, eta bakar batek ere ez zituen 450postu baino gehiago eskaini.Jaurlaritzak iaz antolatutako oposizioenbloke nagusia osatzen dute asteburuhonetako azterketek, baina ia beste milapostu eskaini ditu deialdi berean. Hainjustu, 40 espezializazio mediko eta

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainat e k n i k o k o 6 3 1 l a n p o s t u b e t e t z e k oetsaminak egin zituzten abendutikmartxora bitartean, eta 300 postueskuratzeko azterketak egingo dirauztailean. Guztira, 2.600 lanpostutarako85.000 hautagai daude.Postu publikoak «egonkortzeko»Osakidetzak 2009tik egindako prozesuarenbarruan kokatu du Gilek lan eskaintza hau.«Egiturazko arazoak» konponduko dituelaziurtatu du, gabeziak zituzten kategorietaneragingo duelako; zehazki, pediatra,erizain eta erradiologo faltarekin azkenurteetan sortutako kezkaz jardun da.Euskarak, pisu gutxiHala ere, aurkariak izan ditu lan eskaintzapublikoak. Sindikatuak aurka agertu izandira: postu gehiago nahi dituzte, baitaeuskarari pisu handiagoa ematea ere.«Euskara beti bezala baloratuko da»,berretsi zuen atzo Tomas MendozaO s a k i d e t z a k o G i z a B a l i a b i d e e t a k ozuzendariak.Puntuazioaren %10 hartuko du euskarak:198 puntutik hemezortzi. Azterketaren 100puntuez gain, antzinatasunaren bidez 45puntu lor ditzakete, eta trebakuntzarenbidez, berriz, 35. Mendozak aditzera emandu hainbat hautagaik nota altuak lorditzaketela, hautagaietako askokesperientzia kreditatu ahalko dutela eta,beraz, euskara «erabakigarria» izandaitekeela.«Segurtasun kliniko handiagoa etadiagnostiko hobeak ekarriko ditu, langileakegonkor egongo direlako eta esperientziagehiago izango dutelako», gaineratu duOsakidetzako buruak.531. Hezkuntzarako postuakOsakidetzak ez ezik Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak deitutako lan eskaintza publikokoazterketak ere egingo dira asteburuan BECen. 531 postu egongo dira jokoan: Haur eta Lehenhezkuntzako irakasleentzako 161 postu, DBHkoentzako 328, Lanbide Heziketakoentzako 36,hizkuntza eskoletakoentzako bi, eta musika eta arte eszenikoetako irakasleentzako lau. 4.800lagun aurkeztuko dira probetara.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaHaur eskola euskaraz,eskaera eta beharraBerria2012/06/1580 umek emanen lukete izena euskarazko haur eskolan, bainaauzoko zentroak gaztelaniazko 58 toki baino ez dituEuskarazko haur eskolaren eskaera duela biurte abiatu zen, Alde Zaharreko lau gurasokezka partekatzeko elkartu zirenean. Tarteanzen Zaloa Basabe: "Konturatu ginen laupertsonaren kezka bazen gauza handirikegiterik ez zegoela". Horregatik, auzokogainerako gurasoekin harremanetan jartzenhasi ziren. Kezka "oso zabaldua" zegoela ikusizuten laster, eta, hala, datu bilketa bati ekinzioten, auzoan 0-3 urte bitarteko umeakzenbat ziren eta zer hizkuntzatan ikasi nahikoluketen argitzeko. Aurten, esperientziaerrepikatu dute, "matrikulazio kanpainaparaleloa" eginez, Basaberen hitzetan.Datuek ez dute zalantzarako izpirik uzten.Egun, Alde Zaharrean euskarazko haureskolan izena emanen luketen 80 ume daude.Auzoko haur eskolak, ordea, 58 toki baino ezditu eskaintzen, guzti-guztiak gazteleraz.Horregatik dio Basabek Alde Zaharrean"eskaera eskaintza baino askoz altuagoa dela,bai kopuruan baita hizkuntzari dagokionezere". Hain zuzen ere, auzoan egun dagoenhaur eskolak eskaintzaren %25 baino ez dubetetzen, Alde Zaharrean 300 inguru direlako3 urtetik beheragoko haurrak.Euskarazko hezkuntzaren aldeko eskaeranabaria da Alde Zaharrean ere. Basabekgogorarazi duenez, aurten auzoko ikastetxepublikoan —San Frantzisko ikastetxean—matrikulatu diren 32 haurretatik 28k Dereduan eman dute izena."Beste alde batera begira"Alde Zaharreko bizilagunekin eginiko azkenbileran, euskarazko haur eskolaren aldekoplataformak emandako datuak"eztabaidagarritzat" jo zituen Enrique Maiak,Iruñeko alkateak. Basaberen ustez, ordea,alkateak "airean" utzi zuen berriro gaia, eta

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaeskaeraren kopuruaz hitz egin zuen soilik, "etaez hizkuntza profiletaz". Horregatik, Maiak"beste alde batera begiratu" duela dioBasabek.Datuak eskutan, "bi ildoko" borrokamantendu du Alde Zaharrean Haur EskolaEuskaraz! plataformak, kalekoa zeininstituzionala. Lehenbizikoan, gurditxoenkalejirarekin eta gisako ekintzekin hartu dutekalea. Bigarrenean, harremanak izan dituzteudaleko alderdiekin, eta gerora onartu denmozioa ere bultzatu dute.UPNk arazoa konpontzeko "borondatepolitikorik" ez duela uste du, ordea, Basabek.Auzoko benetako eskaera zein den jakitekoikerketa ofizialik ez egina da, akaso,gainerakoaren oinarri. Horrek kezkatzen duBasabe: "Zenbat garen ez badakite, nolaeskainiko digute behar duguna?".IntegrazioaBagoiko atea nire parean gelditu da eta hirumutil beltz irten dira trenetik, bakoitzaksalgai eta zirtzileriaz beteriko zakutzar banazeramala bizkarrean hartuta. Euskara etaezagutzen ez dudan hizkuntzaren battartekatzen zuten.Batek, jiraturik, treneko segurtasunarduraduna eta txartelen kontrolatzaileaagurtu ditu gaztelaniaz. Gero, goazen! esandie beste bi mutilei. Ordurako treneannintzen ni, segurata eta pika-pikarengandiknahiko hurbil. Nire gorreria eta guzti, haiensolasa nahiko garbi entzuteko moduan,behintzat:«Beltz hauek zein azkar integratzen diren.Segituan ikasten dute euskara, ez diratontoak, badakite horrela errazagointegratuko direla».Egoera ulertuko bada, inportantea daargitzea: gaztelaniaz ari ziren integrazioareneta euskararen loturaz, eta gisa bertsukoharitik segitu dute trena abian jarri arte.Orduan, pika-pikak billetea eskatu dit.Gaztelaniaz (ez dakit esan beharrik zegoen).Anjel Lertxundi

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaHirutasunaEzin dut azaldu nola izan den, baina gaurgoizean bertan izan dela ziurtatzen ahaldizuet. Argi handi batek ia itsutu nau, etanire onera bueltatu naizenean hirupertsonaren irudiak ikusi ditut. Oraindikere, inpaktuaren eraginpean nago. Bainaez pentsa izuturik nagoenik; egia ikustenduen horren lasaitasunak betetzen nau, etabadut zuekin denekin konpartitu nahia.Zorionak uzten badit, ideiak artikulatzensaiatuko naiz. Ea bada.Patxi Izko zen argien ikusi dudan pertsona.Patxi, bai, Osasunako lehendakaria,lagunek Adonis goitizenez ezagutzendutena, haren edertasun paregabeak itsutue g i t e n b a i t u i k u s t e n d u e n o r o .Buonarrotiren garaian jaio izan balitz,haren David eskultura ez genuenezagutuko: Patxi Izko egongo litzatekeCarrarako marmolez egina, Pizkundearenikurra litzateke. Ederra gizona, begiradazorrotza, hizkuntza-jario paregabea bainabatez ere estetikan aditua. Osasunakolehendakaria izan den bitartean, ezbakarrik jokalari onak, bereziki jokalariguapoak kontratatu ditu. Sadarrera, hara!barkatu! Nafarroako Erresumaren futbolzelaira joaten diren zaleek beti esan ahalkodute galtzendutenean gureakguapoagoak zirela,ederretan ederrenak.Iritzia2012/06/16Beraz, Izkok esaten badu emakumezkoenfutbola ez dela estetikoa, hori horrela daeta kitto! Denok dakigu emakumeekkorrika egiten dutenean zangoak eraarraroan irekitzen dituztela eta, gainera,bularrak… dinbili-danbala, gora etab e h e r a . F u t b o l a g i zonezkoena d a ,politagoak direlako, gabarra baten gaineanemakumeek ez dutelako lekurik eztai r a b a z t e n d u t e n e a n e re. M e s e d e z ,emakume irabazleak gabarra batean,gauza antiestetikoagorik.Bigarrenaren izena ez dakit. Moralesdeituko diot izen bat jartzeagatik. Buruanhiru adar dituen txanoa zeraman. Hara!Hiru adar esan dut, hiru erpin esan nahinuen, ez dakit zertan ari nintzenpentsatzen. Hori ere gizona, errepidearenerdian, tente-tente, begirada zorrotza,besoa altxatuta. Ideia bat egin dezazuen,Espainian Francozaleek besoa altxatu ohizuten bezala jarria zuen Martxel Toledoeta bere taldearen kotxea ikusi zuenean. Ezzion esperientziaz beteriko bere begiradakhuts egin kotxea ikusi zuenean, eta geldituegin zuen.Irribarre zitala egin zuen Martxelenaurpegia ikustean, eta «harrapatu ditut»pentsatu zuen bere kolkorako. Justu, kotxeaireki eta zast! kamisetak eta ikurrinak.Moralesen kideak, horiek ere txanodunak,berehalaxe hurbildu ziren, eta begiak ezinz i t u z t e n g e h i a g o i reki h a r r i d u r a z .Kamisetetan Euskal Herria jartzen zuen,

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainailegala, inkonstituzionala, ez-ofiziala «ui,ui, ui, la que os va a caer…» entzunzuenean, Martxel zurbil-zurbil jarri zen.Hala ere, makurrena etortzear zegoen; izanere, kotxeko txoko batean erdi ezkutaturik,5.000 panfleto zeuden hizkuntzaulertezinez idatziak. Ekainaren 23an,Anoetako estadioan, Euskal Herria-Eslovakia «llama a la central, esto debe sercosa del Currin ese, que esto de Eslovakiame da que no está en las Vascongadas».Justu! Moralesek berriro ere asmatu zuen,garrantzitsua zen aurkikuntza. Panfletoakeskuratu eta kotxea joaten ikusi zuenean,pena pixka bat sentitu zuen, bere senakesaten baitzion kotxean ikusi zituentxilibituak ere eskuratu behar zituela, bainaEuskal Herria jartzen ez zuenez…Hirugarren pertsonaren izenik ere ez dakit.Hantxe agertu zen, ezkerreko eskuankoadernoa eta eskuinekoan soinuakg r a b a t z e k o m a k i n a h o r i e t a k o b a t .Kazetaria, itxura guztien arabera, gainera,Radio Euskadi jartzen zuen paperetan;beraz, okertzeko bide askorik ez dago.Gizon prestua gure laguna. Nonbaitpartidu bat jokatuko da San Joan bezperan;emakume antiestetiko batzuk arituko omendira pilota baten atzetik futbolean, etaadierazpenak jasotzeko agindua zuen.Adierazpenak jasotzeko erraztasun guztiakemanda ere hark gaztelaniaz nahi zituen;antolatzaileak, ordea, euskaraz eskaintzekoprest. Hantxe eztabaida, antolatzaileak:euskalduna izanik zergatik behartu behardituzu espainolez egitera?; eta kazetariak:espainolez badakite, zergatik ez dute badaegingo?; antolatzaileak: euskaraz bizi nahidugula adierazi nahi dugu; eta kazetariak:ederki, bada, ez zarete aterako. Hantxe utzizituen antolatzaileak, jokalariak, etaadierazpenik jaso gabe joan zen; euskaratikespainolera itzulpenak egitea ez omen duoso gogoko, edo agian alferkeriak jotazegoen egun hartan, batek daki.Ikusten duzuenez, gaur goizeko nire bisiohorri esker, orain oso garbi dut zer egingodudan ekainaren 23an. Ni ez naiz joangoEuskal Herri ilegal, inkonstituzional eta ezofizialarenkamiseta eramango dutenemakumezko antiestetiko eta euskaldunakikustera, zin dagizuet.Harmailetan eseriko naiz eta disfrutatuegingo dut Euskal Herriaren izena pasiozeta ilusioz eramango duten emakumezkoadoretsuekin. Gogo onez ikusiko dituteuskal herritarrak gure selekzioarenk o loreak astintzen mu n d u guztiarijakinarazteko Europako txoko honetanegon badagoela herri zahar eta harro batbere etorkizuna erabakitzeko eskubideaduena ukazio guztien gainetik eta, azkenik,egun horretan, gainerakoetan bezala,euskaraz arituko naiz hizkuntza-inposizioguztiei aurre egiteko erabateko borondateadudalako. Animo neskak, aupaeuskaltzaleak, gora Euskal Herria!!!Iñaki LasaEuskaltzalea

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaHizkuntza-eskubideenurraketa betikotzekobeste lan eskaintza batIritzia2012/06/16Osakidetzaren lan eskaintza berrikoazterketak egiten ari dira BarakaldokoBECen. 2.600 lanpostu aterako dira lehiara.Horietatik ia 2.300 behin-behinean betetaegon dira azken urteetan, eta 320 baino ezdira lanpostu berriak izango.Azterketa eredua aldatu egin da oraingodeialdian, Rafael Bengoak berak iragarrizuen bezalaxe, euskaraz jakitea«erabakigarria» ez izateko. Horrela,euskarari erabakitzeko ahalmena jaitsi eginz a i o l a n p o s t u - e s k a i n t z a p u blikoan.Ondorioz, euskara ez da lehen bezainerabakitzaile izango lanpostua lortze aldera.gaixo eta erabiltzaileen hizkuntzaeskubideenurraketari garrantzia kenduegiten zaio, non eta urterik urte EuskalAutonomia Erkidegoan salaketa gehien jasod u e n o s a s u n - z e r b i t z u p u b l i k o a n :Osakidetzan.2001eko abenduan abian jarri zuen«Euskararen telefonoa» zerbitzuaren bidezjasotzen ditu Behatokiak herritarren kexak.Horrela, Behatokiak herritarren deiak modusistematiko batez biltzen ditu. Gero, kasuguztietan oinarriturik hizkuntza-eskubideenegoeraren diagnosia egiten du. Hortaz,h e r r i t a r r e k b e r e k h e l a r a z i t a k oesperientzietan oinarriturik, egoerareninguruko argazkia eskaintzen dio euskalhizkuntza-komunitateari.Argazki horretan sektoreen araberakoirakurketa kualitatiboa eskaintzen baldinbada ere, milaka kexa bideratu dituBehatokiak bere 11 urteko ibilbidean,horietako asko eta asko, ehunka, osasunzerbitzuarekin izan dute zerikusia.Osakidetza «azkarregi» euskalduntzen arizela adierazi zuen Osasun sailburuakneurriaren berri eman zuenean. Erabakihorrekin mezu argi bat plazaratzen da, gureustez: euskara ez da garrantzitsua. Horrela,Horrela, Behatokia hamaika urtez ari daosasun-sisteman gertatzen direndiskriminazioak kudeatzen etaAdministrazio ezberdinei jakinarazten.Baita Osakidetzari ere. Horien aurrean, betiesan izan digute normalizazio-prozesuamantsoa dela, progresibotasunez egin behardela eta egun batetik bestera ezin direla

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainagauzak aldatu. Bada, Osakidetzaren laneskaintzak, berriro ere, herritarrei zerbitzuaeuskaraz emateko dituen ezintasunakareagotuko ditu.Osakidetzako zerbitzuetan euskaldunokdiskriminatuak izan ez gaitezen erabakiahartzeko aukera dagoen bakoitzean,agintariek beste aldera begiratu etaeuskaldunok, urteak joan urteak etorri,osasun-zentroetan baztertuak eta hutsarenhurrengoak sentitzen segitzen dugu.Administrazioekin euskaraz aritzekoeskubidea, zerbitzua euskaraz jasotzekoeskubidea, funtsezko eskubidea da. Euskarazjarduteko eskubidea badugu, zergatik ezdira eskubide hori aurrera eramatekobaliabideak ezartzen? Hizkuntzarengatikobereizkeria debekatua badago, zergatikjasaten dugu bereizkeria euskaraz jardunnahi eta ezin dugunok? Legeak dioenabetetzeko neurriak ez badira hartzen,aitortzak ez du ezertarako balio.Urte beltzak izan dira Osakidetzanhizkuntza-eskubideen urraketei dagokienez,eta, hala ere, ez da bitarteko egokirik jartzenherritarren oinarrizko eskubideenbermerako. Lan eskaintza berri honekinateak zabalduko zaizkie, berriz ere,herritarren eskubideen urraketei. Berriroere, herritarrei zerbitzua euskaraz ematekodituen ezintasunak areagotuko ditu.Osasun-zerbitzuak jasotzera joaten garenbakoitzean, gure herrian bertan atzerritarsentitzen jarraitu beharko dugu, etaeuskaraz bizi nahiaren ezintasunasentiaraziko digute.H o r relako e r a b a k i e t a n e u r r i e k i n ,euskaldunen hizkuntza eskubideakerrespetatuak izan daitezen Osakidetzak ezdu horren aldeko pausorik emango etaeuskaldunen hizkuntza-eskubideak aurreraegin ezinik jarraituko dute. Euskaldunokirrikaz itxaroten ditugun aldaketak ez diraheltzen eta onartuak ditugun eskubideak ezdira benetan errespetatzen.Hala ere, euskaldunak ahal duen guztietaneuskaraz egiten du. Euskalduna, euskarazbizitzeko nahiari heltzen zaio eta horihorrela izan dadin nahi du Behatokiak. Zeresanik ez, euren nahia egikaritzeko oztopoakizaten dituzten herritarren alboan izango daBehatokia, herritar guztien hizkuntzaeskubideakbermatuak izan arte, euskarazbizitzeko nahia errealitate bihurtu arte.Garbiñe Petriati IjurraH i z k u n t z a E s k u b i d e n B e h a t o k i k ozuzendaria

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaBarruan azterketan,kanpoan protestanBerria2012/06/17Ia 65.000 herritar ari dira egunotan Osakidetzan zein Hezkuntzanjarduteko oposizioetan. Atzo, euskararen presentzia hutsala,Milaka lagun, 16.000 baino gehiago, azterketabera aldi berean egiten. Erabateko isiltasuna,milaka buru pilatzen dituzten BarakaldokoBEC erakustazokako areto handietan.Osakidetzan zaintzaile gisa jarduteko eskainidiren 120 lanpostuetako bat lortzeko probada; Osakidetzan eta Hezkuntzan 1.493lanpostu betetzeko ostiralean hasi eta gaurarte ia 65.000 lagun egiten ari direnazterketetako bat. 09:45ean, azterketakoorriak betetzen ari dira zaintzaile aritu nahidutenak.Jendea atzera eta aurrera dabil azokakopasilloetan, eta pertsona jakin batzuekerakarri dute segurtasunerako zaintzaile aridirenen atentzioa. Gainontzekoei bainogehiago begiratzen diete haiei. Baina ohartudirenerako, eskailera batzuetatik pankartahandi bat zintzilikatu dute: Osakidetzaeuskaraz. EHE Euskal Herrian Euskaraz-ensinadura du.Kendu ere, protestariak ohartu aurretik kendudute pankarta zaintzaileek. Beste bat agertuda aurreko eskaileretatik zintzilik. Lelo beradu. Arinago ibili dira bigarreneanzaintzaileak, eta itsatsi aurretik, eskuetatikkendu diete plastikoa protestariei.«Zer jartzen du?», galdetuz gerturatu daazterketa egitera joandako mutil bat.«Osakidetza euskaraz». Gazteak ez du, halae r e, u l e r t u .«Eta, zer esan nahi du horrek?». «Ba,Osakidetzan euskaraz jarduteko aukeraeskatzen du». Harridura aurpegia jarri du:«Eta, zer eskatu behar dugu orduanandaluzek? Andaluziatik nator ni». Berekinden lagunak erantzun dio: «Baina hori errazulertzen da: Osakidetza, euskara. Argi dago».Berean jarraitu du galdezka etorri denak:«Bai, baina kostatzen zait ulertzea».

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskaldunek administrazio publikoaneuskaraz aritzeko eskubidea aldarrikatuzelkarretaratzea egiten ari da ordurako EHEazokaren kanpoaldean. EuskaldunakOsakidetzan bere hizkuntzan artatuak izatekoeskubidea gauzatu dadila eskatuz. Zerbitzuaeuskaraz eskaintzeak esan nahi du bertakolangileak euskaldunak izango direla ziurtatzea.Baina EHEk ohartarazi du Eusko Jaurlaritzakeskainitako lanpostu publikoetarako jarritakobaldintzen ondorioz eskubidea urratzenjarraituko dutela. Oposizioetan aintzathartzen diren balioen artean, %10 bainogutxiagoko lekua du euskaraz jakiteak.«Benetako euskalduntze plana» eskatu dutaldeak.Aldarrikapen gehiago ere izan dira BECkanpoaldean. Elkarretaratzea egin du LABekere. Jaurlaritzaren jarrera salatu du,«iruzurra» egiten ari dela uste duelako.Hauteskunde kutsua ikusi die Osakidetzakooposizioei. Osasun sistemaren beharrakbetetzeko askoz lanpostu iraunkor gehiagobehar liratekeela dio, eta horiek«kalitatezkoak» izan beharko luketela,herritarrei ere kalitatezko zerbitzuaeskaintzeko.Baina Jaurlaritza oso bestela ari dela salatudu, «murrizketak» aspalditik ezartzea egotzita:«Soldata jaitsi digute; gaixotzen bagara,zigortu egiten gaituzte; gaixo daudenak ezdira ordezkatzen; eta lan zama izugarrihanditzen ari da». Edurne Agirrek ohartarazidu hori dela-eta osasun kalitatea nabarmenokertzen ari dela. «Horrela jarraitzen badugu,osasun sistema ez da izango ez unibertsala, ezkalitatezkoa eta ez doakoa».EHEren eta LABen elkarretaratzeen artean,Barakaldoko hainbat gizarte eragilek egindute protesta. Gizarte zerbitzuetan murrizketagogorrak egiten ari diren bitartean,«zentzugabeko» proiektu eta egitasmoetandirutza xahutzen ari dela salatu dute. Berri-Otxoak elkarteak ohartarazi du EspainiakoVueltak Euskal Herrian jango duen dirutzaz:300.000 euro ditu gordeak Jaurlaritzak.Barakaldoko Udalak, bertatik abiatuko delaeta, 20.000 eurorekin lagunduko du Vuelta.SARIA EUSKARA TXERTATU DUTENEILantokian euskara txertatzearen alde egindakolanagatik, Arlan eta Skunkfunk enpresei sariaeman die Bai Euskarari ZiurtagiriarenElkarteak. Arlan izan zen Bizkaiko lehenenpresa euskara plan bat martxan jartzen, etahori aitortu nahi izan diote sariarekin;Skunkfunkek euskara munduan zabaltzenegindako lana ere goraipatu dute. Bai EuskarariLaguna saria Joxe Angel Iribar futbolari ohiakjaso du, futbolean euskara sustatzen etaterminologia lantzen eginiko lanagatik.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaIrrati komunitarioeuskaldunak aintzathartzeko eskatu du ArrosakBerria2012/06/19Eusko Legebiltzarreko Kultura eta Gazteria Batzordean agerraldiaegin zuten atzo Arrosa sareko kideek«Komunikaziorako oinarrizko eskubideabermatzeko eta komunikazioarenh i r u g a r ren s e k t o reko i r r atientzakob a l d i n t z a e g o k i e t a n b i d e r a t u t a k otituluetarako sarbidea ber matzeko,indarrean dagoen lehiaketa publikoabertan behera uztea izango litzatekeneurririk egokiena, eta deialdia berriroegitea».Hausnarketa hori egin dute Arrosa irratisareko kideek. Eusko LegebiltzarrekoKultura eta Gazteria Batzordeanagerraldia egin zuten atzo. «Eta batzordehorretan gure iritzia entzutea positiboadela adierazi nahi dugu. Etorkizuneanikusiko da gure hitzak kontuan hartukodituzten ala ez».Arrosako kideek aitortu dute lehiaketapublikoa bertan behera uzteak berezailtasunak izango lituzkeela. Horregatik,E u s k o L e g e b i l t z a r r a r i e t a E u s k oJaurlaritzari zenbait jakinarazpen egin etaneurri batzuk hartzeko eskatu diote.Batetik, dituen eskuduntzak erabiliz, EuskoLegebiltzarrak hartu beharreko kontrolneurriak har ditzala, lehiaketa publikoaebazteko orduan gardentasunabermatzeko. Bestetik, Eusko Legebiltzarrake s k a d i e z a i o l a E u s k o Ja u rl a r i t z a r iaurkeztutako proiektuak baloratzekoorduan ondorengo oharrak kontuanhartzeko: «Espazio erradioelektrikoajabetza publikokoa da.Herritarron komunikazio eskubidealehenetsi behar da, interes komertzialengainetik; Europako herrialde gehienetanirrati komunitarioak onartuak daude (IparEuskal Herrian legezkoak dira); estatukolegediak komunikabide komunitarioenizaera onartzen du 2010eko legearenbidez; 2010eko estatuko legeak jasotzen dufrekuentzia lehiaketetan irratienesperientzia kontuan hartu beharkol i t z a t e k e e l a ; E u r o p a k o 2 0 0 8 k oerresoluzioak dio hirugarren sektorekokomunikabideak erregularizatu behardirela.Erresoluzio berberak esaten du hirugarrensektoreko komunikabideak lagundu behar

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainadirela; Eskualde Hizkuntzen eta HizkuntzaGutxituen Europako Kartak dio hizkuntzagutxituetako komunikabideak babestubehar direla; irabazi asmorik gabekoirratiek zailtasun handiak dituzte lehiaketahonetan irrati komertzialekin lehiatuta».Aipatutako ohar guztiak kontuan hartuta,Arrosak nahiko luke Eusko LegebiltzarrakEusko Jaurlaritzari eskatzea lehiaketarenoinarriek ezarritako mugen barruan ahaliketa interpretazio «mesedegarriena» egindezala irrati komunitarioen alde.komunitarioek, kasu batzuetan, 30 urteinguruko esperientzia dutela».Era berean, Eusko Legebiltzarrari eskatudiote txosten parlamentario bat egindezala, etorkizuneko ikus-entzunezkokomunikaziorako euskal lege bat garad e z a n . « L e g e h o r r e k e r e m uerradioelektrikoa erabiltzaileari buruzkonazioarteko irizpen orokordemokratikoenak hartu beharko lituzkebarnean. Eta inplikatutako eragile guztienparte hartzea bermatzeko beharrezkoneurriak har ditzala: komunikazioaren hirusektoreak, unibertsitatea, komunikazioerabiltzaileen elkarteak eta abar».Eskaera zehatz horiekin guztiekin batera,Eusko Legebiltzarreko Kultura etaGazteria Batzordeari irrati lizentzienbanaketaren inguruko hausnarketa sakonaeta eraikitzailea egiteko eskatu dio Arrosasareak.L e h i a k e t a r a a u rk e z t u d i r e n i r r a t ikomunitarioek euskara hutsean emititzendutenak edo emisioaren %50ean euskaragainditzen dutenak kontuan hartzeko ereeskatu dute. Halaber, euskarazkoeierreserbatutako lizentzietatik kanpo,euskara hutsean edo gehienbat euskarazemititzen duten irrati komunitarioeimesede egiteko eskatu du Arrosak.Halaber, Eusko Legebiltzarrak EuskoJaurlaritzari ondorengoa eska diezaiolanahiko luke Arrosak: «Ikus-entzunezkoKomunikazioari buruzko martxoaren 31ko7/2010 Lege Orokorrak dioen bezala,ebazpena emateko orduan kontuan izandezala lehiaketara aurkeztu diren irrati

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaBarneratuz eta barreiatuzEguraldia lagun, Bastidako bazter guztiak euskaltzalez beteditu Araba Euskaraz-en jaiak. Aurtengo leloari eutsi dioArabako ikastolen festak, eta euskara eta ikastolen egitasmoazabaldu, indartu eta ezagutarazi ditu.Berria2012/06/19Leloari ez dio hutsik egin Araba Euskaraz-ek,euskara lau haizetara barneratu eta barreiatudutelako milaka euskaltzalek Bastidan. Markaguztiak hautsi zituen igandean Arabakoikastolen festak, Euskal Herriko bazterguztietatik joandako lagunak izan baitzirenArabako Errioxako herrian, egun osoz.Eguraldi paregabea lagun izan zuteneuskaltzaleek Bastidan, eta aurreikuspenakgainditu zituen Araba Euskaraz-en 32. jaiak.Ezarritako helburuak, beraz, aise bete dituaurtengo festak.duten guztientzat esker oneko hitzak izandituzte.Antolatzaileak pozarren daude euskaltzaleekemandako erantzunarekin. Nabarmendudutenez, hainbat lurraldetatik joandakoeuskaltzale andana bildu da Araba Euskarazera,eta giro ezin hobea egon da Bastidan.Aparkalekuak gainezka eta guneak lepo izandira, eta bazkariak, pintxoak, bokatak, taloaketa freskagarriak erruz saldu dituzte. «Ekitaldiguztiak orduan izan dira, eta giro ezin hobeaegon da guneetan: herri kirolak, bertsolariak,musika taldeak, dantza, konpartsak,f a n f a r r e a k , u m e e n t z a k o t a i l e r r a k ,buruhandiak, pailazoak... aukera izugarriakegon dira denon gusturako», nabarmendudute. Antolatzaileek eskerrak eman dizkieteBastidara bildutako guztiei, baita prestaketalanetan zein egunean bertan lagundu dieteneizein horren berri eman duten komunikabideeiere. Finean, aurtengo leloa zabaltzen lagundu

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina«Euskaltzale ugari batu gara Bastidan, etaeuskarak Araban bere lekua ziurtatua duelaerakutsi dugu», adierazi dute antolatzaileek. Izanere, ikastolako eraikin berriaren zorrak kitatzekodirua erdiesteaz gainera,euskara «barreiatzea» erelortu dute, ikastolen egitasmoa zabaldu, indartueta ezagutarazteko balio izan duelako festak.«Bastida ikastolak bere altxorra banatu duArabako Errioxan», adierazi dute.Hiru kilometroko ibilbidea prestatu zutenikastolakoek herenegun, eta, denera, lau guneizan ziren. Horietatik bi herrian bertan (bata,ikastolan eta bestea, Marigiloz etorbidean ) etabeste biak ikastolatik hegoaldera, herriko aldezaharretik urrun. Goizeko hamarretan abiatu zenfesta, pirataz mozorrotutako ikastolako haurrenlehorreratzearekin. Kutxa batean gordetakoaltxorra atera, eta Euskara, barneratu, barreiatuleloa lau haizetara zabaldu zuten txikiek herrian.horregatik, festa hau ongietorria da euskarazabaltzeko lanean». Xabier Arrieta IkastolenFederazioko presidenteak, berriz, eskualdeanBatxilergoa eskainiko duen ikastetxe bat eskatuzuen.Eguraldi beroaIbilbide koloretsua eta jendetsua egiteko aukeraizan zuten Bastidara bildutako milakaeuskaltzaleek. Bero handiari aurre egin behar izanzioten, eta zuhaitzetako gerizpeak eta herrikoiturrien inguruak jendez beteta egon ziren egunosoz.Laugarren gunea izan zen, dudarik gabe,jendetsuena, musika emanaldiek gazte ugarierakarri zituztelako: goizean, bertsolariak etaJonhy & Jospeh taldearen ikuskizunarekin, eta,bazkalordutik aurrera, Gatibu, Nahixan eta ZeEsatek! taldeen doinuekin. Hirugarren guneahaurren gozamenerako prestatu zuten,puzgarriekin eta jolasekin. Bigarren eremualasaiagoa izen zen: herri bazkaria prestatu zutenmilaka lagunentzat, eta erromerian ederki pasatuzuten haur zein nagusiek. Eta lehenengo guneraere euskaltzale asko bildu zen, besteak beste,Arabako herrien arteko pilota txapelketaren finalaeta Iparraldeko herri kirolak ikustera. Berritasunikere izan zen Bastidako festan: lehen aldiz pantailaerraldoia paratu zuten ibilbidean, sare sozialetatikbidalitako mezuak zein argazkiak jaso etaerakusteko.Hasierako ekitaldian, Bastida ikastolako etaArabako Ikastolen Federazioko kideekin batera,ez zuten hutsik egin nahi izan erakundeetako etaalderdi politikoetako hainbat ordezkarik ere. Hanizan zen, besteak beste, Isabel Zelaa JaurlaritzakoHezkuntza sailburua; Arabako Errioxan euskarakbultzada behar duela azpimarratu zuen:«Euskarak presentzia txikia du lurralde honetan;

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaHezkuntza eredu propioarenalde egin dute gurasoekBerria2012/06/20Euskararen aurkako murrizketak salatu ditu SortzenIkasbatuaz-ek, Hezkuntza Sailean «kaka erraldoi bat» utzitaKaka, Nafarroako Gobernuko HezkuntzaDepartamentuarentzat. Horixe eraman duSortzen Ikasbatuaz elkarteak Iruñeko SantoDomingo aldapako egoitzara, «euskararenaurkako erasoak, zentsuratutako testu liburuak,murrizketak, dekretuak, tasen igoerak etainposizioak» salatzeko. «Horiek dira egungohezkuntza sistematik datozkigun kakak», errandu Sortzen Ikasbatuaz-eko Nafarroakokoordinatzaile Nestor Salaberriak. Eraso horieiaurre egiteko, hezkuntza eredua bertanerabakitzearen alde egin du elkarteak.«Hezkuntza sistema propioaren» aldekoapustua berretsi du Sortzen Ikasbatuaz-ek,Hezkuntza Departamentuaren egoitzarenaurrean atzo «kaka erraldoi» batekin egindakoprotestarekin. «Euskal Herriko hezkuntzasistema propioan, euskara eta euskal kulturaizanen dira lehentasuna, euskalcurriculumaren bitartez», erran duSalaberriak, eta gaineratu du sistema horrekhezkuntzaren kalitatea izanen duela ardatz:«Murrizketak bazter utzita, inbertsioakziurtatuz eta aukera berdintasuna bermatuz».«Eskola parekide, barneratzaile eta laikoarenbidean, denok dugu zer esana», erantsi du.Protesta amaituta, Sortzen Ikasbatuaz-ekokideek beraiek egindako argazkiak ezabatubehar izan dituzte, Foruzaingoaren aginduz,Salaberriak salatu duenez. Gainera, «kakaerraldoia» Hezkuntzaren egoitzaren atarianuzteagatik salaketa jasotzeko mehatxua egindiete.Ikasleak, parlamentuanNUP Nafarroako Unibertsitate Publikoko IkasleKontseiluko ordezkariek tasak ez igotzeko eskatudute Nafarroako Parlamentuan. Bilduk eskatuta,lan saioa egin zuten, atzo, Hezkuntza Batzordekokideekin; haien aurrean nabarmendu zutenmatrikulen prezioa igoz gero ikasle anitzek ezinizanen dutela unibertsitatean jarraitu. «Orainordaintzen duguna nahikoa eta sobera da», errandu NUPeko Ikasle Kontseiluko presidente PabloAlonsok.Ikasleekin bat egin dute Bilduk, NaBaik,Ezkerrak eta PSNk. Tasak ez igotzeko eskatudute. Espainiako Gobernuak hartutakoerabakiaren alde egin du PPNk. UPNk, berriz,legea beteko duela erran du. «Ministerioakzehaztu behar du tasen igoera nola egin, etahorren arabera ikusiko dugu neurria Nafarroannola ezarri», erran du UPNko parlamentariCarmen Gonzalezek.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaJaurlaritzak %15 gutxituditu bi urtean euskalhedabideentzako laguntzakBerria2012/06/20Aurtengo murrizketa %11koa da, eta herri aldizkariek jasan dutebeherakada handiena laguntzetan5.725.000 eurotik 4.875.000 eurora.Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz PolitikarakoSailburuordetzak %15 gutxitu ditu biurtean euskarazko hedabideentzako dirulaguntzak. 2011n, %4koa izan zenjaitsiera, eta aurten, berriz, ia hiru aldizhandiagoa da: %11koa, hain zuzen ere.Murrizketarik handiena herri aldizkariekjasan dute. 704.000 eurokoa da laguntza,2011n baino %12 txikiagoa. 2010eankopuru hori 790.220 eurokoa zen.Euskara hutsean idatzitako egunkariei,hedapen handiko aldizkariei, irratiei etatelebistei dagozkien laguntzak %9 urritudira. BERRIAren kasuan, 154.498 eurogutxiago jasoko ditu aurten: zehazki,1.449.250 euro. Berria.info-ri ematendion laguntza ere urritu du. 37.187 euroemango dizkio, iaz baino 3.207 eurogutxiago.Hazkunde bakarra baino ez da gertatu,Internet bidez zabaltzen direnk o mu n i k a b i d e e t a r a k o l a g u n t z e t a n .105.000 euro gehiago jasoko dituzte:485.500 euro, hain zuzen; 2011n baino%27,7 gehiago. 2010ean 357.535 eurokoaizan zen laguntza hori.Irailean iragarri zuen Blanca Urgellsailburuak Kultura Sailarenaurrekontuetan murrizketak izango zirela.A b e n d u a n , H i z k u n t z Po l i t i k a r a k osailburuorde Lurdes Auzmendiknabarmendu zuen ahalegina egin zutelainbertsioei eusteko baina krisi garaianmundu osoak solidarioa izan behar duela:«Kalitatezko hedabideak behar ditugu,eta behar dugu euskararen presentziaindartsu bat. Baina, horretarako, ez danahitaezkoa dugun guztia».Egoerari aurre egiteko, hedabideek batzeaerabaki dute. Krisiari erantzun etaetorkizuneko erronkei aurre egitekoasmoz, txosten bateratu bat aurkeztuzuten 48 hedabidetako ordezkariek,martxoan, Andoaingo Martin Ugaldekultur parkean (Gipuzkoa).

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaosatzera. Jasone Mendizabal Topagunekoburuak egin zien eskaria, dokumentuasinatu zuten hedabideen izenean: «Badagaraia erronka horiei sendotasunezheltzeko, beste molde eta bide batzukjorratuz, irudimena landuz eta, batez ere,elkarlanean arituz».Sektorearen egoeraren diagnostikoarenberri eman, eta bost puntutan laburbilduzituzten etorkizunera begira dituztenerronkak: euskarazko hedabideenbehatoki bat sortzea; diru laguntzakhitzar men bidez jasotzea; sektorekolangileen lan baldintzak hobetzea;ikerketan, kalitatean eta lehiakortasuneanurratsak egitea; eta euren arteko elkarlanasustatzea.Sektoreak euskararen normalizazioan etaekonomian duen garrantzia aldarrikatzekoere baliatu zuten ekitaldia. Gogorarazizuten euskarazko hedabideetan 600profesional baino gehiago ari direla egunbeharrean eta urtean 27 milioi eurotikgorako aurrekontua mugitzen dutela.Gizarte Segurantzari zazpi miloi eurotikgorako ekarpena egiten diote. Euskarazkohedabideen beharra defendatu zuenMendizabalek: «Komunitate guztiek dutemundua beren hizkuntzan ikusteko etakontatzeko beharra».Erakundeei, gainera, dei egin zietenelkarlanerako mahai bateratu bat

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaGoien gradoraGlobalizazio-krisi garaiotan, berebizikogarrantzia hartzen du pertsonenprestakuntza mailak. Ez dugu esan nahititulu unibertsitarioa daukatenek krisitiklibratuko direnik, ez. Esan nahi duguna dak r i s i a r i a u r re e g i t e k o g o i m a i l a k oprestakuntza izatea lagungarria izandaitekeela. Euskaldunok, esaterako, ondobaino hobeto dakigu zer den amaigabekokrisian bizi behar izatea. Hau da, XVIII.mendetik iragarri zigutela euskaradesagertzear zegoela eta, halere, XXI.mendean euskara inoiz baino biziagorikdago.Egia da euskaraz bizitzea bizimodu apaladela; apala baina duina. Txikia izateak ez duesan nahi eskasa denik. Unibertsitatekogoren mailako graduetara euskara iristeahizkuntzarentzat ona da, jakina, baina baitaeuskaldunentzat ere. Krisialdiak agerian utziditu gure garapen ereduaren ahuluneak;lehiakorkeria eta neurri gabeko kontsumoaezin izan daitezke garapen orekatuarenoinarriak. Haien ordez, ingurumenarenmugak eta gertuko gizartearen beharrak izanbehar dira garapen eredu jasangarriarenerreferentzia nagusiak.IritziaEtorkizuna izango2012/06/21b a d u g u ,ingurumena zaintzendugulako izango da.Ingurumen diogunean,bere adierarik zabalenean ulertu behar da:lurraldea, pertsonak, hizkuntzak eta kulturak.UEU Udako Euskal Unibertsitatearenirakaskuntza-eskaintza euskararen hiztunelkartearenerrealitateari so egin izan da.UEUren udako ikastaroetatik atera izan diraoinarrizko ideiak euskararen hiztun-elkarteasendotzeko, pedagogian, bertsolaritzan,literaturan, soziolinguistikan zeininformatikan, jakintza alor batzukaipatzearren. Ez zegoen lekuan eremuberriak zabaldu ditugu eta aukera berriakeraiki ditugu; irakaskuntzan, aldizkarietan,hedabideetan eta abarretan. Hori osogarrantzitsua izan da, bai, bainagarrantzitsuagoak izan dira UEUreni k a s taro etatik i g a ro tako p ertsonak,unibertsitateko irakasleak, goi mailakoteknikariak eta, oro har, guztiak euskaldunprestuak. Euskaldun prestu horiek dira, hainzuzen ere, euskararen hiztun-elkartearenbizkarrezurra.Ekonomia-hazkunde garaietan euskaldunoklatz borrokatu behar izaten genuenoparotasun giro horretan zirrikitu batirekitzeko. Orduan ikusi genuen lana eta goimailako hezkuntza beharrezkoak zirelaoparotasun eremu hartatik kanpo ezgeratzeko. Orain, krisi gorriak jotzengaituenean, iraun ahal izateko bide beretik jobehar dugu. Adituek diotenez, krisiarenondorengo gizarteak zorrotz zaindu beharizango du ingurumena, eta gizarteorekatuagoa izango da. Hotz-hotzean

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainabegiratuta, euskaldunentzat ez da lehengogizarte eredua baino gogorragoa izango.Deskuiduan, euskaldunok biziraupentekniketan trebaturik zailduta gaudenez,gizarte eredu egokiagoa izan daitekeguretzat. Dena den, beti bezala, gure lekuairabazi behar izango dugu; gure buruaprestatu behar dugu, alegia.Horregatik, hain zuzen ere, UEUreneskaintza akademikoa aukera polita delairuditzen zait. Aukera polita ikasteko eta,baita ere, neurri batean euskararen hiztunelkarteakdituen beharrizanak betetzeko.UEU 40 urte bete berriak, bere helduaroan,goi mailako irakaskuntzan besteaurrerapauso bat eman du: azken 10urteotako graduondokoen eskaintza zabalenaegiten du.2001. urtetik, lehenego graduondokoaantolatu zuenetik, apustu garrantzitsua da,zalantzarik gabe, UEUk egiten duena. Eta ezbakarrik gizarteak behar dituen aditukualifikatuak for matzeko ahaleginaridagokionez, baizik eta aditu horienprofesionalizazio bidean, gizartearenh i z k u n t z a b e h a r r a k e r e b e t e t z e k ohelburuarekin euskaraz antolatzeko indarrakmetatu dituelako. Izan ere, tamalez, oraindikgutxiengo bat da euskaraz eta goi mailakoh e z k u n t z a n e g i t e n d e n e s k a i n t z a .Hedabideak, itzulpengintza, hondakinenkudeaketa edota softwarea dira irakaskuntzaeskaintzahorietan jorratzen diren gaiak, eta2012-2013 ikasturterako UPV/EHUkonartutako Berezko Tituluetatik, 4graduondoko berriek gai horiek euskarazl a n d u k o d i t u z t e : E u s k a l H e r r i k opentsamendu kritikoa XX-XXI. mendean;Neuroerrehabilitazioa; Hondakinenkudeaketa eta tratamendua etaItzulpengintza eta teknologia. Guztiakgaurkotasun handikoak eta gehienakhizkuntzaren iraupenerako beharbeharrezkoak.Bertzeak oro izan dira bere goien gradora;orai hura iganen da bertze ororen gainera.Euskara! Horrela idatzi zuen BernartEtxeparek 1545. urtean. Laurehun urtebaino gehiago itxaron behar izan dugue u s k a r a g o i e n g r a d u r a i r i s t e k o .Hezkuntzaren piramidetik goraunibertsitateraino ailegatu da euskara,erpineraino, poliki-poliki; euskara, edertokostata, hezkuntzaren goien graduraino iritsida.Xabier Isasi BalanzategiUEU

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaKontseiluak eztabaidaabiarazi du lan eremuareneuskalduntzea sustatzekoBerria2012/06/21Sektoreko eragile guztiekin bilera sorta egingo du, erabaki«kualitatibo eta ausartak» adostekoLan eremuko eragile guztiekin bilera sortabat hasiko du Euskararen GizarteErakundeen Kontseiluak, sektore horreneuskalduntzea bizkortu ahal izateko.«Azken 20 urteetako erritmoarekinjarraituz gero, epe ertainean ez duguikusten urrats kualitatiborik egingo denik»,azaldu du Paul Bilbao Kontseiluko idazkarinagusiak. Eztabaida prozesua dagoenekomartxan dagoela jakinarazi du Bilbaok, etaondorioak epe laburrean lortu nahidituztela gaineratu.Lan eremuaren euskalduntze prozesuarenegoeraz ohartuta, hausnarketa egin zutenKontseiluaren barruan daudenaholkulariek. Ondorioztatu zuteneuskalgintzak eztabaida prozesu batmartxan jartzeko ardura hartu behar zuela,baina, horrez gain, akordio zabalak ereerdietsi behar dituztela. «Hizkuntzaberreskuratuko bada, guztien parteh a r t z e a r e k i n b e r r e s k u r a t u k o d a :e n p r e s a r i a k , s i n d i k a t u a k ,kontsumitzaileak...».Prozesu horretan zenbait puntu landu nahiditu Kontseiluak. Alde batetik, espazioeneuskalduntzeak hizkuntza berreskuratzekoduen garrantziaz ohartarazi nahi ditu laneremuko eragileak. Hizkuntza politikekbete beharko luketen funtzioei buruz ereeztabaidatzeko asmoa du Kontseiluak, eta,azkenik, bakoitzak hartuko dituenkonpromisoei buruz. Hain zuzen ere,konpromisoekin batera, horiek lortzekoemango diren laguntzak eta bitartekoak erezehaztu nahi ditu Kontseiluak. «Erabakikualitatiboak eta ausartak definitu beharditugu, eta sektoreko eragile guztiak jarribehar ditugu dantzan».Lan eremua euskalduntzeari buruz sustatunahi duten eztabaidaren helburua da,besteak beste, egungo «desorekak»zuzentzea. Hain zuzen ere, hezkuntzaeuskalduntzeko ahaleginak ez baitujarraipenik lan arloan. Hau da, pertsonaeuskaldunak hezi arren, horietako askokbeharrean euskara erabiltzeko zailtasunakdituzte.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainalantegi horrek. Lantegian bertan erakutsizituzten hartutako erabakiak. ArtezEuskara Zerbitzuak enpresarenbabesarekin ekin zion lanari, eta,diagnostikoa egin ostean, 2009. urtean hasiziren erabakiak hartzen. «Errazena egingenuen hasteko; tailer guztia gaztelerahutsean zegoen, eta errotulazio guztiaelebitan jarri genuen», gogorarazi duMaria Traspadernek, Euskara Planarenarduradunetako batek.Bestetik, gizarteak lan eremuaeuskalduntzeari ematen dion garrantziariburuzko datu batzuk eman zituen Bilbaok.Araba, Bizkai eta Gipuzkoako hamarbiztanletik zortzik saltokietan euskara zeingaztelera erabili ahal izateko eskubideaaldarrikatzen dute, eta herritarren %85ekuste dute euskara jakiteak aukera gehiagoematen dituela. Eusko JaurlaritzakoL e h e n d a k a r i t z a k o P r o s p e k z i oSoziologikoen Kabineteak jaso ditu datuhoriek.Euskara zein gaztelerazko errotulazioajartzeaz gain, maila ezberdinetako hirulangile talderekin hasi ziren euskarazkoeskolak ematen. Gaur egun badaudeeuskaraz lan egin dezaketen kideak, etabeste batzuek hori lortzeko laneanjarraitzen dute. Halaber, laneko hiztegiaegin dute industria arloko terminoekin etahiztegi teknikoarekin, eta motibazioekintzak ere egiten dituzte euskararenerabilera sustatzeko.Gometeguiren adibideaEuskarak enpresei eman diezaiekeen balioberezi hori islatzeko, Laudioko (Araba)Gometegui enpresara bisita egin zutenKontseiluko kideek. 2008. urtean euskaraplana ezarri zuen, eta ordutik lan eremuaeuskalduntzeko pauso sendoak eman ditu

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaUztailaren 5etik aurrera,Twitter euskarazerabiltzaile guztientzatBerria2012/06/21Erabiltzaileek hilabete daramate Twitterreko edukiak euskaratzen;dena itzuliz gero, erabilgarri izango daTwitter sare sozialak esaldiak itzultzekogune bat ireki zuen duela hilabete, etadagoeneko euskaratu dituzte ia edukiguztiak. Uztailaren 5ean jarriko dutemartxan plataforma euskaraz.L a n d e r A r b e l a i t z A r g i a . c o m - e k oarduraduna izan zen Twitter euskaratzekokanpaina abiarazi zuena, eta, urtebeterenburuan, eman ditu fruituak harenahaleginak. Joseba Kamio komunikazioeta marketin adituak jarraitu zuenekimenarekin. Dena den, euskal tuitlariguztien ekarpenari esker lortu da Twittereuskaratzea.baitizkie. Albisteak jakin-mina piztu duerabiltzaileen artean, eta askok mezuakidatzi dituzte #Twittereuskaraz etiketarenbidez.Euskaraz ari diren tuitlarien kopurua12.000tik gorakoa da. Hizkuntzagutxituen artean bigarren tokian dagoeuskara Twitterren, Haitiko kreolerarenostean.Arbelaitzen esanetan, tresnak euskarazizatea garrantzitsua da, bainafuntsezkoena jendeak euskaraz idaztea da.Iritzi berekoa da Luistxo FernandezUmapeko sortzailea ere: «Menuak bainogehiago, jana da garrantzitsua».Itzulpen lanetan aritu direnek ikusdezakete dagoeneko euren profilaeuskaraz, beta bertsioan. Gainerakoerabiltzaileek, aldiz, uztailaren 5a arteitxaron beharko dute.Twitterren euskaraz aritzen direnek gogoonez hartu dute albistea, zerbitzuae u s k a r a z i z a t e a k o n u r a k e k a r r i k oBeste bost hizkuntzatanEuskaraz ez ezik, beste bost hizkuntzatanere egongo da Twitterreko menuauztailaren 5etik aurrera: katalanez,grezieraz, txekieraz, ukraineraz etaafrikaansez.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaZaleen gol erabakigarriaAldarrikapenen partida jokatu dute herritarrek; berdintasuna,euskara eta ofizialtasuna hauspotu dituzteBerria2012/06/24Emakumezkoen kirolak, euskal selekzioenaldeko ofizialtasun aldarriak eta euskarazbizitzearen aldeko ekimenak hauspoa hartuzuten atzo futbol zelaitik kanpo ere. EuskalHerriak eta Eslovakiak jokatu beharrekopartidak garaipen kutsua utzi zuen zelaitikkanpo, herritarrengandik jasotako babesarierreparatuz gero.Goizean zientoka pertsonak hartu zutenparte ESAIT Euskal Selekzioaren AldekoIritzi Taldeak, Euskara ErakundeenKontseiluak eta Euskal Herria Kirolakpartidaren aurreko orduak girotzekoprestatutako egitarauan.Realaren kolore txuri-urdinetara dagoohituta Anoeta, eta ez da ohikoa bestek o l o r e b a t z u k n a g u s i t z e a e s t a d i oinguruetan. Berdez jantzitako jendetza,ordea, ez zitzaion batere arrotz Donostiakofutbol zelaiari.haurrentzat, eta argi utzizuten sokatiran eta beste hainbat herrikiroletan harrobi oparoa dagoela. Artean,guraso gehiago zeuden Euskotrenekogeltoki ondoan jarritako bi sagardo upelenbueltan, zintzurra bustitzeko prest.Baina, jai giroaz aparte, aldarrikapeneguna zen atzokoa. Hala nabarmendu zionBERRIAri Martxel Toledok, ESAITekokoordinatzaileak: «Hiru zentzutan daaldarrikapen eguna: berdintasunaren,euskal selekzioen ofizialtasunaren etaeuskaraz bizitzearen aldekoa».Toledo pozik zegoen Anoeta inguruetanbildutako jendetzarekin, eta itxaropentsupartidako ikusle kopuruarekin ere. Izanere, leihatiletan sarrerak saltzen aritu zirenbeharginek ez zuten aspertzeko unerikizan; ez zen ilara luzerik sortu, bainaetengabe aritu ziren sarrerak saltzen.Athleticeko elastiko zuri-gorriazeramatenak ere etxean jokatzekoak zirenatzo. 10:30etik aurrerako egitarauaa n t o l a t u z u t e n , e t a p a r t i d a r a k oprestatutako Hamaika gara leloari kasueginez, hamaika izan ziren Anoetainguruetara hasiera-hasieratik joandakoherritarrak.Familian joandakoak ziren gehiengehienak,haur nahiz helduek baitzutenegitarauaz gozatzeko aukera. Eraaskotariko jokoak antolatu zituzten

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaHiru aldarriak gogorarazi zituenKontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaokere: «Kanpoko esku hartzerik gabekohizkuntza politika bat aldarrikatzen dugunbezala eskatzen dugu kanpoko eskuhartzerik gabeko selekzio bat ere».Emakumeen kirolari eman beharrekobultzada ere ahotan izan zuen, eta aldarrihori euskararen egoerarekin alderatu:«Gizartean egoera gutxiagotu bat dutee m a k u m e e k , e t a , b e r a z , h i r ualdarrikapenek bat egiten dute».Egun «magikoa»«Gaurko [atzoko] solstizioa inoiz bainomagikoagoa izango da EuskalHerriarentzat», adierazi zuen ESAITekokide Itziar Arratibelek.Zoriak hala erabakita, atzo bertan jokatuzuten Poloniako eta Ukrainako EurokopanFrantziako eta Espainiako futbolselekzioek, eta partida horretaz gogoratuzen Arratibel: «Gu ukatzen gaituzten biherrialdeetako selekzioek jokatuko duteelkarren kontra. Europan eta munduanjokatzeko dituzten eskubide berberak nahiditugu; ez gehiago, ez gutxiago».Musika, bertsoak, jendetza eta zarata.Agertoki atzean, ehun bat metrora, ordea,lasaitasuna. Eta hantxe ziren, lasaiantzean, atzoko protagonistak: jokalariak.Kafe bana hartuta, mahai baten inguruan,patxadaz, nahiz eta haien izenak betikogeratuko diren idatzita emakumeenfutboleko euskal selekzioaren historiarenaurreneko orrian.Zaleen elastikoetan ez zen LarraitzLucasen, Eli Ibarraren, Eunate Arraizaren,Maialen Zelaiaren edo Leire Landarenizenik ageri, baina milaka pertsonakoroitarazi zuten emakumezkoen futbolagizonezkoena bezain lehen mailakoa dela.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskarak behar dituelakoSakanako gizarte, politika eta kultur arloko eragileek babesaazaldu diete 'Guaixe' aldizkariari, Beleixe irratiari eta BERRIABerria2012/06/26Eskualdean euskararen ezagutza etaerabilera sustatzeko funtsezko tresnak dira.Herritarrek ere hala sentitzen dituzte».Sakanako (Nafarroa) euskara teknikariCastillo Suarezek hala azaldu du Guaixealdizkariak, Beleixe irratiak eta BERRIAegunkariak eskualdearentzat dutengarrantzia. Hori aldarrikatu, eta hedabidehoriek abian jarritako diru laguntzakanpainei babesa emateko agerraldia eginzuten atzo eskualdeko euskaltzaleek nahizeragile sozialek, kulturalek, eta politikoek.Ekitaldian izan ziren, besteak beste,BERRIA Taldeko kontseilari ordezkariJoanmari Larrarte, Bierrik Fundaziokolangileak, Sakanako Mankomunitatekolehendakari Aitor Karasatorre, Sakanakohainbat alkate eta euskara zinegotzi,ikastoletako ordezkariak... Ohartarazizuten hedabideak ezinbesteko tresna direlaeuskararen normalizaziorako, eta eskerrakemateko beharra aldikarritu zuten.K r i s i a r e n o n d o r i o z i z a n d a k o d i r ulaguntzen eta publizitatearen diru sarrerenmurrizketek ataka zailean utzi dituztee u s k a r a z k o h e d a b i d e a k . S a k a n a k oeskualdean ez dute besoak gurutzatutageratu nahi izan. Atzo Lakuntzako kulturetxean egindako ekitaldia horren adierazleizan zen. Ekitaldi xumea izan zen, bainaesanahiz betea.Lore Agirre kazetariak idatzitako IzanGaitezen testua irakurri zuen BierrikF u n d a z i o k o I z a s k u n E t x e b e r r i a k .Hedabideek euskararentzat dutengarrantzia aldarrikatzen du Agirrektestuan. Hala dio paragrafoetako batek:«Etorkizunean izan izango bada gaurlagundu behar da, euskarazko hedabideakez daitezen gal, sendotu baizik, etahorrekin euskararen mundua izan izandadin».Bierrik Fundazioak 2000 esker izenekokanpaina du abian Guaixe aldizkariareneta Beleixe irratiaren alde. «NafarroakoGobernuak diru laguntzarik gabe utzi ditu.Jaurlaritzak, berriz, gutxitu egin diolaguntza Guaixe-ri. Beleixek ez dujasotzen, lizentzia Etxarriko Udalarenabaita. Publizitateak ere nabarmen egin dubehera, Sakanako eskualdean gogor jobaitu krisiak», azaldu du Suarezek.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainabehera doa. Azaroan jarri zuen martxanZure Ziztada Behar dugu kanpaina.Urtean 100 euroko ekarpena egingo duten5.000 lagunen komunitatea sortzea duhelburu. Oraingoz, 3.000 inguruk egindute bat.Elkarlanean ari dira. «Hasieratik ikusi zenfuntsezkoa izango zela hori». Atzokoekitaldiaz gain, ostiralean, Altsasuko SanPedro jaietan, txosna bat jarriko dute.Ondorioz, dagoeneko hartu behar izandituzte neurri batzuk: irratiaren emisioorduak gutxitzea, aldizkariari orriakkentzea, eta lantaldea txikitzea. Egun 663bazkide dituzte, baina proiektuarenetorkizuna bermatzeko gutxienez 2.000behar dituzte.Bazkideek gutxienez 50 euro jarri behardituzte. «Horren truke eskualdeko 70saltoki ingurutan deskontuak izangodituzte, eta hainbat zozketetan parte hartuahal izango dute».BERRIA Taldea ere gogotik ari da jasatenkrisia. Ekonomiaren krisiari ereduarenagehitu behar zaio. Izan ere, Internetengero eta bisitari gehiago ditu BERRIAk,baina erosle eta harpidedun kopuruaBestalde, euskarazko hedabideekerakundeei egin dieten eskarietako bat izanda gaztelaniazko hedabideetan adinapublizitate jartzeko euskarazkoetan.«Sakanako Mankomunitatea lantzen arida, dagoeneko, proposamen bat eskualdekoerakundeei hori eskatzeko».

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaEuskarak irekitako leihoakAnder Lipusek, Asier Altunak eta Estitxu Fernandezekeuskarak kultur adierazpidetan duen lekua eta egoera aztertuBerria2012/06/26Euskarak zabaltzen dituen leihoak anitzak dirakultur-ekoizpenetan, hala ulertzen dute EstitxuFernandez kazetariak, Asier Altunazinemagileak eta Ander Lipus aktore etaantzerkigileak. Atzo Bilboko Bizkaia Aretoanizan ziren hirurak eta Euskarak zabaltzen dituenleihoak, ixten dituen ateak mahai-inguruanparte hartu zuten. Beraien sortze-prozesuez,euskararen erabileraz, lanen zabaltzeaz etafinantzaketaz aritu ziren batik bat. Mahaiingurua,egunotan BizBakek antolatutakoEuskaraz bizi, sentitu, adierazi: Kultur-edukierakargarriak sortzeko bideak udakoikastaroaren barnekoa da.Euskararen erabileraren, kulturak hezkuntzaneta gizartean duen lekuaren eta sorkuntzakbaldintzatzen dituzten beste zenbait gaireninguruko kezkak azaldu zituzten hirurek. Hala,kulturak hezkuntzan leku nabarmenagoa izanbeharko lukeela iritzi diote. Asier Altunarenustez, beharrezkoa liteke gazteek zinemareninguruko ikasgairen bat izatea eskolan, zinemalengoaiezagutu dezaten, «Nik kulturgintzanegiten dut lan txikitankulturarekin harreman handia izan nuelako»,zehaztu zuen. Kulturak eta sormenak garrantzihandia dutela irizten dio, horretan «bizikalitatea»baitago, «Hori bultzatu ezeanmenpekotasun handiagoa izango dugupolitikarekiko eta korronte nagusiarekiko».Hedabideek eta, oro har, sorkuntza lanetakoprofesionalek darabilten euskararen kalitateareninguruko kezka agertu zuen Fernandezek.Haren iritziz, euskaldun guztientzako euskara«ulergarria» erabiltzearekin batera, «euskarabatua norberetu bat egin behar du, gozatubeharra dago euskararekin, baina ulergarriaegiten». Bere ustez, «behar duguna da euskaramenperatzea eta hori falta da telebistan».Zinema eta antzerkia hizkuntzarekinesperimentatzeko gune izan daitezkeela ustedute Altunak eta Lipusek, eta ez dute euskarabatuaz soilik egiteko beharra ikusten. Lipusenustez, «antzerkiak espazio libre bat izan behardu ». Bide horretan, euskalkiak erabiltzearekinbatera, hizkuntzarekin jolasteko aukera handiaegon behar duela pentsatzen du. Gaiari helduta,Lipusek,maiatzaren 12an, BERRIAn,Zuzendariari gutuna iritzi atalean argitaratutakoBittor Hidalgoren gutunari erantzun nahi izanzion. Horretan, Hidalgok Lipusenpertsonaietako batek, Erregea eta bufoiaantzezlanean gazteleraz aritzea kritikatu zuen.«Nik pertsonaia bat daukat, Camaleon deitzenda, eta nire imajinarioan Jorge Oteiza bat balitzbezala da, Oteiza zertan zebilen euskallinguistikaren inguruan euskaraz ez bazekien,

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaCamaleon berdin da, eta horretaz barre egitendut. Nik imajinario batekin jolasten dut, etaguztiok dakigu euskarazko imajinarioan zerdagoen».Finantzaketa arazoakLanen finantzaketaren inguruan luzez arituziren hirurek. Lipusek faltan sumatzen duerakundeen laguntza. Haren iritziz, gutxi egitendute konpainia eta sorkuntza berriak bultzatzekoeta, orokorrean, ibilbide luzeko konpainieiematen zaizkiola azaldu zuen: «Beti taldeberdinei ematen zaizkie, talde eta sorkuntzaberriei ez zaie kasurik egiten». Oro har,euskarazko lanei dagozkien diru laguntzak etabestelako finantzaketa bideak eskasak direla iritzidio , eta horrek egin daitezkeen lanetan zenbaitmurrizketa dakartza, «Tarte horretan, ahaztueuskarazko antzerki obra bat egitea, adibidez,15 aktorerekin; ez dago horretarakoaurrekonturik», azaldu zuen.Diru-laguntzak gobernuekin duten lotura erekritikatu zuen antzerkigileak. «Hegoaldean eta,batez ere, Espainia mailan, dago kristorenkutsadura, politika dago lehenengo eta gerokultura; horregatik deitzen diegu kulturpolitikak.Gobernuan nor, gobernuak hau edobeste jartzen du», irizten dio. «Hor ikusten duzunola ez dugun hor egoterik, ze hori betialdatzen da eta guk ez dugu hitzik horretarako».Horrez gain, diru-laguntzak jasotzeak zenbait«menpekotasun» dakar haren ustez eta dirulaguntzakproiektu bat finantzatzeko nahikoakizaten ez direla nabarmendu zuen.Telebistari dagokionez ere, euskarazkohedabideek diru falta sumatzen duteFernandezen hitzetan. «Orain entzuten dugunadenbora guztian da ez dagoela dirurik eta,bereziki entzuten du hori euskarazko telebistak.Eta ez orain bakarrik, hori beti entzun izan da».Erakunde publikoek sorkuntza berrien inguruanduten erantzuna ez ezik, ekoizpen etxeekhoriekiko agertzen dutena ere kritikatu zuenFernandezek: «Nik ez dut arriskuak hartzekogogorik ikusi inoiz produktoretan, enkarguz eginizan dute lan beti. ETBk eskatutako hori egineta euren sakelak bete eta gero ez lan baldintzanahiko duinetan ibiltzen dira lanean bertokokazetari eta lan taldeak ere».Zinemaren alorrean, Altunak azaldu bezala,zuzendari askok beren ekoizpen etxe propioaksortzera behartuta ikusi dira lanean egiteko.«Hori oso esanguratsua da, esan nahi dusortzaileak ez ditugula diruz laguntzen».Sortzaileen artean beren lana babesteko biltzenhasi direla azaldu zuen Altunak. «Energia askogastatzen da dirua bilatzen, sortzen gastatubeharko zen energia hori guztia».Diru-laguntzek berebiziko garrantzia dutezinemagintzan Altunaren iritziz, izan ere, osoaurrekontu handien beharra izaten dituztefilmak sortzeko. Baina horietatik at, bestelakobideak ere badaudela argitu zuen, etaCrowdfunding diru-bilketak, adibidez, aukerakzabaltzen dituela argitu zuen. «Horiekbezalakoak oso interesgarriak dira, eta ikusleakproiektuarekin inplikatzeko modu bat da».Publikoarekiko harremanaPublikoarekiko harremana oso aberasgarritzathartzen dute hirurek. Eta bide horretan,«kalitatea» ezinbestekotzat jotzen dute sorkuntzalanetan, eta asmo horrekin lan egin beharradagoela iritzi diote. Ikusleei errespetua zor zaieeta ahalik eta lanik txukunena eskaini beharzaie hiruren arabera. Horrekin batera, osogarrantzitsutzat hartzen dute ikusleekikoharreman zuzena izatea, beren erantzunak jasoahal izateko.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaIngelesez, 'of course'Nazioartekotzeak eraman ditu enpresa eta ekitaldi batzukingelesezko izenak hartzera; adituek ez dute argi ikusten,ordea, aukera egokiena ote den ekinbide guztientzat.Berria2012/06/26Zinemaldia eta jazzal-dia. Horra bi hitz, joanden mendean asmatuak, eta nazioartean askisona lortu duten bi ekitaldi izendatzekoerabiliak, Donostiako Zinemaldia eta GetxokoJazzaldia. Baina izenak mende honetan asmatubehar balitzaizkie, Donostia Film Festival etaGetxo Jazz Festival ez ziren urruti ibiliko. Halaxezabaldu da, izan ere, ekitaldiei eta eraikuntzaedo erakundeei ingelesezko izenak jartzekoohitura. Hor daude, adibiderako, Bilbo BBKLive eta San Sebastian Gipuzkoa RestaurantWeek, Azkena Rock Festival ahaztu gabe, edojaiei atzetik fest eransteko ohitura gero etazabalduagoa —festa edo festival esan nahi duenez sumatzeko moduan—; Zarata Fest, esaterako.Kasu batzuetan errazago da arrazoia ulertzen.HTAi Health Technology AssessmentInternational ari dira egiten aste honetan Bilbon,nazioarteko osasun eta teknologia biltzarrarenurteko kongresua alegia. 50 herrialdetako 1.300ordezkari bildu dira bertara, eta ingelesakirabazia du lingua franca estatusa halakotopaketetarako. Enpresek nazioartera hedatzekoeta nazioartean saltzeko azken urteetan eginduten ahaleginak ere azaltzen du ingelesarenhedapena ikerketa eta industria esparruetan.Oronak egin duen bidea izan daiteke horrenerakusgarri: ekoizpenaren ehuneko handi batsaltzen du atzerrian. Baita Basque CulinaryCenterrek egin duena ere: bertan ikasten aridiren ikasleen %80 dira erdaldunak, etamasterretako ikasleen erdiak, atzerritarrak.Batek zein besteak ingelesezko izena hautatu du.IDeO Innovation City eraikitzen ari da OronaGalarretan (Hernani, Gipuzkoa). Ingeleshutsean dagoen panel bat jarri du bertan.Jokalekua munduan du Oronak, eta Galarretaneraikitzen ari diren zentroa Europanerreferentzia izatea nahi dute.Izena garrantzitsua da kanporako pausoemateko orduan. Basque Culinary Centerrekozuzendari Joxe Mari Aizegak honela azaldu duunibertsitateari izena jartzeko prozesua nolaizan zen: «Hasieratik garbi genuen, izenetikhasita, non kokatzen zen, sustraiak non zituenerakutsi behar zuela». Horregatik jarri ziotenbasque. «Baina baita proiektuaren ikuspegianazioartekoa zela ere. Gure joku esparruamunduan dago». Beraz, culinary. Irakasleaknahiz ikasleak «mundu guztitik» erakarri nahizituzten, eta hala gertatzen ari dela azaldu duAizegak. Uste du, gainera, izena horretarakolagungarri egin zaiola proiektuari: «Markak izan

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaduen oihartzuna lagungarri izan da. Lagundudigu bi helburuak betetzen: proiektua EuskalHerrian kokatzen eta nazioartean zabaltzen».Unibertsitateak Donostian duen egoitzaneuskara, gaztelania eta ingelesa darabiltzate.«Gustatzen zaigu eleaniztasuna». Orain besteurrats bat egitekoak dira: ama hizkuntzaingelesa duen irakasleren bat kontratatu nahidute. Etorkizunean, unibertsitatean bertanzerbitzuak hiru hizkuntzetan emateko moduanegon behar dutela uste du Aizegak. Turista askogerturatzen zaizkie, gainera, eta haiei ereerantzun behar diete. Beste urrats bat Sukalekufundazioarekin egin nahi dute. Kulturarekinlotutako proiektuak garatuko lituzke Sukalekuketorkizunean, eta euskarazko markamantenduko luke, baita kanpoan ere.behar luke». Ingelesezko izenak hautatzendituzten proiektuentzat, kasu bakoitza berabakarrik aztertu beharko litzatekeela iruditzenzaio, eta izena erabakitzeko momentuan «beti»kalkulu hori egin beharko litzatekeela erantsi du:«Norainoko eta nolako kalkulua egiten den, horibeste kontu bat da. Kalkulu zuzena edo okerraizan den, denborak esango du. Eraginkorra etaegokia izango da, zeinentzat eta nola egin den».Estrategia eta helburuakEuskal hiztunek pentsatzen dute naming-aeuskaraz egiteak euskararen normalizazioarilaguntzen diola, eta alderantziz, Joseba KamioHarman komunikazio enpresako zuzendariarenhitzetan. Baina eztabaidak badu beste ertz bat:«Batzuek beldurra senti dezakete halakoenaurrean, baina urrunago joan behar lukegogoetak: estrategia kontua izan behar luke».Eztabaida hauek ez dira hizkuntza gutxituakdituzten herrialdeetan soilik sortzen, Kamiorenesanetan; kezkak eta ingelesaren aurrekoerreakzioak leku guztietan gertatzen ari dira,baita Frantzian ere. «Musika taldeek ere,zergatik kantatzen dute ingelesez?». Sumatzendute helburura iristeko era eraginkorrenaingelesa baliatzea dela.Euskaldunek euskararekin duten kezkakeramaten ditu arazo hauei «alderdiideologikotik» begiratzera, Kamioren esanetan.«Baina honek ez du zerikusirik alderdiideologikoarekin, baizik eta estrategikoarekin.Halako erabakien atzean kalkulu batek egonKamioren kezka komunikazio estrategienbidetik doa, baina Juan Ignacio Perez IglesiasEHU Euskal Herriko Unibertsitatekoirakasleari iruditzen zaio «lerdokeria» batzukegin izan direla ingelesezko izenak hautatzekoorduan. BEC Bilbao Exhibition Centreiruditzen zaio horren adibide argiena, etahuraxe izan zen lehenetakoa ere: «Ez dut argiikusten; BECen lanean dagoen jendea bertakoada, eta beste toki batzuetatik etorritakoak ez dirabertan egoten etengabe lanean». BECen izena

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaingelesez egotea gaizki dagoenik ere ez lukeesango, baina zentzu edo arrazoi argirik ez dioikusten, San Mames futbol zelaiari FootballStadium deitzeak zentzurik izango ez lukeenbezala, haren esanetan.Okerragoak edo ulertzen zailagoak badirelauste du, hala ere. Bilboko Alondegiakantolaturiko Yes Future topaketa, adibidez:«Hor egon garen bezero denak bizkaitarrakgara. Ez dut ulertzen». Alondegiak berakantolatu ditu, halaber, Atrio Projects eta LiveMusic Experience, oraintsu.Edozein modutan, Kamiorekin bat dator Perez:kasu bakoitza ikusi behar da, haren arrazoiak,helburuak, estrategia eta praktika. Oro har, halaere, iruditzen zaio hausnarketa sakonik gabehartzen direla ingelesezko izen batzuk: «Niriiruditzen zait ez dela asko pentsatzen». Etahorrek kezkatzen du, esan nahi duenarengatik:«Nolabaiteko konplexua adierazten du horrek.Nazioartekotzeko borondatea aitzakiatzathartuta, ematen du modernoagoak garela. Etaez gara modernoagoak izenak ingelesezemateagatik. Ematen du kosmopolitagoakgarela, eta ez da hala».Orain, ulertzen du zenbait kasutan ingelesezkoizena hartzea, eta komenigarritzat ere jotzen dukasu batzuetarako. DIPC Donostia InternationalPhysics Center aipatu du horien artean: «DIPC,adibidez, ondo dago dagoen bezala. Eredu argibat da, ondo egindakoa». DIPCk erabatnazioarteko komunitateari begira lan egitenduela oroitarazi du: «Ulertzen dut ingelesezkoizena hartzea, nazioartera begira egongo bada,benetan atzerritik etorritako ikertzaileak aritukobadira bertan. Kasu horretan ez dut dudarikegiten».Baina horietan ere Perezek ez luke baztertuko,ingelesezko izenarekin batera, bertako bestehizkuntza bat erabiltzea. «Ahal den neurrian,bertako hizkuntzak erabili beharko genituzke».Nazioartekotzeko eta «esparru geografikoa»gainditzeko borondatea baldin badago,ulerberagoa da. Baina izen nagusiaren alboanbertako hizkuntza, «ahal bada», erabiltzea egokiikusiko luke.Eta kasu batzuetarako ingelesa erabiltzea guztizulergaitza zaio. Getxo Sea Week jarri duadibide modura: «Ez dut ulertzen. Ez dakit zeinden arazoa gure hizkuntzak ez erabiltzeko. Bihizkuntzarekin aski ez, eta beste bat beharkobagenu bezala da. Baina beste hori ez da gurea,eta, gainera, gure arteko gutxik ulertzen dute».Ez zaio arrazoirik falta; inkestetan, hamareuskal herritarretik bik esaten dute ingelesezongi egiten dutela —Europan hamarretiklaukoa da batez bestekoa—; gazteen artean,bitik batek erantzuten du badakiela ingelesez.Hizkuntza estrategiarik, ezIzena ingelesez jartzeak, baina, ez dubermatzen jarduera eleaniztuna. Olatz OlasoEmuneko teknikariak argitaratu berri duenartikulu batean azaldu du enpresa gutxikzehazten dutela hizkuntza estrategia, etagaztelaniaz aritzen direla barrura begira:«Oraindik ere, merkatuek eta ikerketekkontrakoa esaten badute ere, enpresei kosta

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaegiten zaie hizkuntzen inguruko estrategiakdefinitzea».A r r a z o i a s i n p l e a d a : k o mu n i k a z i oestrategietarako, errazagoa da hizkuntza bakarbat erabiltzea. Errazagoa bai, baina ez zertanhobea; arazoak bezainbeste aukera emanditzake hizkuntza bat baino gehiago baliatzeak.Konplexuagoa da, baina egin daiteke, etabadaude adibide «txukunak», Kamioren ustez.Kasu horietarako, arazo handienetako bathortxe dago: «Nola kudeatu? Hori daproblema». Suedia ekarri du hizketa gairaKamiok: bertako hizkuntza erabili ohi duteizenak emateko, baina baita ingelesa ere. Etahori baliagarri da kanpotarrentzat etaturistentzat bezala bertakoentzat ere.Hizkuntza bat baino gehiago kudeatzeko aukerabat azaldu du Kamiok: hiztun komunitatebakoitzarentzat elkarrizketa propioa sortzea.Interneten errazago da hori; euskarazkokomunitateak bere edukiak eta elkarrizketak izanditzake alde batetik, eta gaztelaniazko,ingelesezko edo dena delako hizkuntzakomunitateak bere edukiak eta elkarrizketak.Webgune bateko edukiak itzultzea ez da aski,komunikazio estrategiak urrunago joan beharluke, Kamioren ustez: «Hartzailebakoitzarentzat egokitutako elkarrizketaberezitua sortu behar da».Eta hor du erronketako bat euskalkomunitateak: besteen lekuan jarri, ulertu, etaaurrea hartu. «Denok jarri behar dugubestearen lekuan, eta bizkarra irabazi behardiogu aurrelariari. Hizkuntzara mugatzenbadugu arazoa, beti arrazoi izango dugu. Bainaarrazoia edukitzea ez da nahikoa». Estrategiada aintzat hartu behar dena, Kamiorenesanetan. Eta estrategiak eska dezake, ez agianingelesa, baizik eta frantsesa erabiltzea, edoeuskara eta beste hizkuntzen arteko «hibridoak»sortzea. Aukera ugari daude. «Ez da aukerabakarra; ez du zertan beti ingelesez izan».ERAKUNDEAKBasque Center on Cognition, Brain and Language(BCBL)Basque Culinary Center (BCC)Basque Habitat & Contract ClusterBasque Team (BAT)Basque Center for Applied Mathematics (BCAM)Bilbao Exhibition Centre (BEC)Bilbao Film Commission (Bific)Deustu Business SchoolDonostia International Physics Center (DPIC)Innovation City (IDeO)Eroski Center eta Eroski CityKutxa BankMax CenterMondragon CorporationTalent HouseTolosa Puppet International Center (TOPIC)Urdaibai Bird CenterEKITALDIAKAtrio ProjectsB Awards Design FestivalBilbao BBK LiveBuy UrdaibaiGetxo Sea WeekGreen WeekLive Music ExperienceSan Sebastian Gipuzkoa Restaurant WeekShopping BilbaoYes Future

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaGarapen Kontseiluak ustedu euskarak lurraldeelkargoa behar duela geroaBerria2012/06/28Batzorde parekideak irakasleak esleitzeko, hezkuntzaeskumenak ezeztatzea onartu beharko luke FrantziakEuskararen geroa Iparraldearenlurraldetasunean oinarritu behar dela uste duGarapen Kontseiluak, Ipar Euskal Herriarengobernantzari buruzko gogoetaren ildoan.Horren karietara, estatuaren ezeztapenahobesten du, irakasle postuen kudeaketabertako egitura batek gauzatu dezan.Estatuaren eta Ipar Euskal Herriko balizkoinstituzioaren arteko hitzarmena eskatukoluke horrek, eta bederen bost urtekoplangintza zehaztu beharko litzateke.Negoziazio horretan, Ipar Euskal Herria,«lurralde hizkuntzaren normalizaziorakobidean, esperimentazio gunea» bihurtukolitzateke, eta Ipar Euskal Herria izangolitzateke hizkuntza politika orokorrarennegoziazioetarako zein zehaztapenerakokoadroa. Max Brisson EEP EuskararenErakunde Publikoko presidente ohiak etaPaxkal Indo Seaskako buruak ukan duteEuskararen Garapena Bizi Publikoan deritzontaldearen gogoeta gidatzeko ardura, eta,bertan, mahai gainean jarri dituzte gogoetahoriek.Garapen Kontseiluak eta, horren eskutik,Hautetsien Kontseiluak abian ezarri dutengogoetak funtsezko aldaketak ekar ditzakeonartzen badituzte. Izan ere, hizkuntzarengaia zeharka eta arloz arlo garatzeaproposatzen baitu, beharretatik abiatuta.Loturik dago lurralde erakunde batensorrerari. Beharrak definitzea izan da lehenurratsa, eta ondoren bertze batzuk eginbeharko dira, behar dituen eskumenak zeinaurrekontua zehazteko, xede hori bururatzekoegitura osatuz edo erakundeak zehaztuz.Beharretan oinarritutako gogoetak aisegainditzen du orain arteko koadroa. Izan ere,Frantzian euskarak ez du lege gerizarik, eztaaitortzarik ere. EEP bera hizkuntzapolitikaren animatzailea baino ez da.Hezkuntza arloan, gizartearen eskariabaloratu eta beharko liratekeen irakaslepostuen zerrenda osatzen du. Erabakia,ordea, Frantziako Hezkuntzak hartzen du.Orain artean, kasurik gehienetan, aintzathartu ditu EEPren ohar eta gomendioak,baina eskaeraren logikan oinarritzen da.Alegia, guraso talde batek egiten duelarikeskaria, baliabideak baditu, FrantziakoHezkuntzak irakasle postua esleitzen du,Paueko Akademia Ikuskaritzaren bidez.Seaskaren kasuan, hitzarmen batek arautzenditu irakasle kopuruak. Alta, hitzarmen hori

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaagortua da. Gaur egun, negoziazio prozesuanmurgildurik daude. Frantziako Hezkuntzarenesleipenak ez ditu betetzen Seaskarenbeharrak, ez du bermatzen murgiltze ereduahedatzea Ipar Euskal Herri osoan.Eskumenak ezeztatzeaEstatuak onartuko balu bere eskumenakezeztatzea, urrats handia litzateke. Izan ere,Frantziako Hezkundeak eta tokiko batzordeparekide batek esleituko lituzke irakaslepostuak. Ezeztatzearen logikarekin batera,Garapen Kontseiluak hobesten du eskaerarenlogikatik eskaintzaren logikara aldatzea. Gauregun indarrean dagoen jardunaren kontrakoada; alegia, eragile publikoek euskarazkoeskaintza bermatzea eskola guztietan, eta nahiduten gurasoek eskaintza hori onartzea.Urrats bat urrunago doa Korsikako eredua:erran nahi baita, euskaraz ikasi nahi ez dutenhaurren gurasoek hori jakinaraztea. Ereduhorrekin, Korsikan, lehen mailako haurren%80k korsikeraz ikasten dute.Bertze elementu batzuk ere kontuan hartzenditu Garapen Kontseiluaren gogoetak, halanola ama eskoletan murgiltze eredua baliatzeaesperimentazio gisa, egitura publikoa zeinpribatua izan. 2 urteko haurrak kontuanhartuko lirateke, eta irakasle postuak horrenarabera banatuko, gaur gertatzen ez denbezala. Ondorioz, hezkuntza elebidunaeskaintza sistematikoa bihurtuko litzatekelehen mailan eta hezkuntza sistema osoan.Lehentasunezko Hezkuntza Eremu bihurtubeharko litzateke Ipar Euskal Herria. Aldibaterako plangintza osatuko litzateke, ondokobost urteetako bilakaera kontuan hartukolukeena.Gogoetan parte hartu dutenek nabarmendudute soilik eragileen borondatean oinarritzenden sistema biziki hauskorra dela eta muga joduela. EEPk berak burutzen duen ikerketa etaanimazio lana ere sustapenera mugatzen da.Ipar Euskal Herrian lurralde elkargoriksortuko balitz, instituzio bat alegia, harilegokioke erabakitzea nola kudeatu batzordeparekide hori, EEP egituraren barruanbarneratuz edo erakunde bereko adar batsortuz. Alta, ingeniaritza funtzio hori betebehar balu, EEPk baliabide anitzez gehiagobehar lituzke, bai barneko egitura osatzeko,bai eraginkorragoa izateko arloz arlo burutubehar lukeen eginkizun berrian.Estatuarekin egin beharko den negoziazioarenfruitua izanen da eskumenak ezeztatzea.Normalizaziorako bidean eskatzen denesperimentazioaren ondorioa litzatekeeuskarari «koofizialtasun estatusa» ematea,haren garapena bermatzeko gizartean.Legearen ezpataLege adituen iritzia ere eskatu dute GarapenKontseiluko kideek. Ipar Euskal Herriarenneurrian ekimen publikoak bereganatu nahidituen lehentasunezko eremuetan legemailako trabak sortuko direlako. Izan ere, IparEuskal Herri osoan euskarak ofizialtasunabehar duela nabarmendu dute adituek. Bideb atez, g o g o r a r a z i d u t e Fr a n t z i a k oKonstituzioko bigarren artikuluak zer dioen,alegia, frantsesa dela Frantziako hizkuntzabakarra. Gainera, Frantziak ez du berretsiEuropako Hizkuntza Gutxituen Ituna, eta,ondorioz, gogoetan aipatzen denesperimentazioa ezinezkoa da. «Hizkuntzapolitikaren egiazko eskumenak gauzatzeaahalbidetuko lukeen egitura bakarra dalurralde elkargoa», adituek diotenez.Proposamenak bide egin beharko du, eta ikusibeharko da nola ahokatzen den Frantziakburutu nahi duen deszentralizazioarenhirugarren atalean. François Hollanderengobernuaren esku dira urratsak.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaNafarroak eten egin dueskoletan bertsoairakasteko programaGobernuak ez du diruz lagunduko 'Bertsolaritza Irakaskuntzan';aurten, 1.100 ikaslek jaso dituzte eskola horiekBerria2012/06/28Hiru urterako akordioa sinatua zutenNafarroako Bertsozale Elkarteak etaHezkuntza Departamentuak, bainagobernuak telefono dei batekin eten duhitzarmena. Bertsozale elkarteak atzojakinarazi zuen berria: «NafarroakoGobernuko Hezkuntzan DepartamentuakBertsolaritza Irakaskuntzan programabertan behera uztea erabaki du. Oraindela egun batzuk, telefono dei batenbitartez, hurrengo ikasturtetik aurrera ezduela finantzaketarik izango jakinarazizuten». Bukatu berri den ikasturtean1.100 ikasle inguru aritu dirabertsolaritzan trebatzen, programa horrenbarruan. Finantzaketarik gabe utzi dituIruñeko gobernuak.Egitasmoaren heren bat finantzatu izandu gobernuak azken hamabost urteetan,programa 1997an jarri baitzen abian.Azken ikasturtean 48.000 euro emanzituen gobernuak. Gainerako bi herenakNafarroako Bertsozale Elkarteak eskuratuizan ditu, «udal eta mankomunitateaskoren ekarpenari esker». Gobernuarenekarpenik gabe, ordea, ezingo du eskolakberdin ematen jarraitu.Hala ere, jarraitzeko ahalegina egingodutela azaldu du Gontzal AgoteN a f a r r o a k o B e r t s o z a l e E l k a r t e k ok o o r d i n a t z a i l e a k . U d a l e k ,mankomunitateek eta ikastetxeekprogramarekin jarraitu nahi dute, Agotekdioenez; ikastetxeek jarraitzeko eskaerae g i n e r e e g i n d i o t e N a f a r r o a k oGobernuari. Tokiko erakunde etaeskolekin urte bukaerara artekonpromisoak hartuak ditu bertsozaleelkarteak, eta horiei eusten ahalegindukoda. Finantzaketaren heren bat galduta,ezingo dute orain arte bezala jarraitu,ordea. Ordu gutxiago, edo beste erabatera eman beharko dituzte. Nolajarraitu hitz egiten ari dira. «Gukahalegina egin behar dugu transmisio lanhau bermatzen. Ez dugu etsiko gobernuakfinantzaketa kendu digulako», azaldu duAgotek.Hamabost urteotan milaka ikasle trebatudituzte Bertsolaritza Irakaskuntzan

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaprogramaren bidez. Nafarroako Dereduko eskola publikoetan, urritikmaiatzera bitartean, 30 orduko ikastaroaematen zieten Lehen Hezkuntzakobosgarren eta seigarren mailako ikasleei.B e r t s o z a l e E l k a r t e a k k u d e a t u d uprograma, eta, horretarako, hitzarmenakb e r r i t z e n j o a n d a N a f a r r o a k oGobernuarekin. Azkena iazko udan sinatuzuten, hiru urterako. 2014 arte, beraz,jarraitu behar zuen programak. Urtezurte berritu beharrekoa zen hitzarmena,eta horretan ari ziren berez. Gobernuakbeste abisurik eman gabe eten dukontratua, egun batetik bestera.Hiru irakasle ari dira programan lanean,baina haien egoera ez ezik, elkartearenaere astindu du gobernuaren mozketak.Bertsolaritza Irakaskuntzan programagarrantzitsuenetako bat daelkartearentzat, Agoteren esanetan.Gainera, bertsoaren transmisio lanakberebiziko garrantzia duela nabarmendudu. Bertsozaleak eta bertsolariak sortzekobalio izan du, eta programari zor zaio,«neurri handi batean», bertsoak gaurNafarroan duen osasuna, Agoteren ustez.«Guretzat oso kolpe gogorra da».Eskoletan bertsogintzaren «oinarrizkokontzeptuak eta teknikak» erakustenzizkieten ikasleei, baina hori bainogehiago izan da programa: «Geletaneuskara erabiltzeko modu ezin egokiagoada, hizkuntzaren alderdi jostagarriaerakusten die gaztetxoei, haiena ez denrol bat hartzen eta ondokoa entzutenikasten dute, ahozkotasunaren garrantziazjabetzen dira...».Programan parte hartu duten ikastetxeekere «ezin hobekiago» baloratu izan duteBertsolaritza Irakaskuntzan programa,Agoteren esanetan. HezkuntzaD e p a r t a m e n t u a r i a u r k e z t u r i k obalorazioetan ere hala agertu dela azaldudu elkarteak, eta ikastetxe batzuekprograma horrentzako ordu kopuruahanditzea eskatu izan dutela eregogorarazi du.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaHeldu den ikasturtekojarduna bermatzea lortu duLodosako Ibaialde ikastolakBerria2012/06/29Ikasturte zaila izan da bukatu berri dena LodosakoIbialde ikastolan. Mende laurdena daramamartxan, baina egoera ekonomiko larriak atakaestuan jarri du ikastetxea. Gabonetan, hain zuzenere, ixteko zorian izan ziren. Hala ere, ikastolakozuzendaritzak jakinarazi berri duenez, heldu denikasturtean lanean "normal" aritzeko eran izangodira.Dena den, oraindik egoera ekonomikoa ez daguztiz konpondu, eta, besteak beste, eskola berriaegiteko eskatutako mailegua guztiz ordaindu gabedute eskolako arduradunek. Baina, aditzera emandutenez, mailegu hori ordaintzeko gaitasunaizango dutela pentsatzen dute.Egun, Lodosan eta inguruko herrietan D ereduanikasteko aukera Ibaialde ikastolak bakarrikeskaintzen du. Denera, 74 ikaslek ikasten dutebertan, eta heldu den irailean beste bederatzi berrihasiko dira. Ana Mendizabal Ibaialde ikastolakolehendakariak jakinarazi du heldu den ikasturtekojarduera guztiz bermatua izango dutela neskamutilhoriek: "2012-2013ko ikasturtea inolakoarazorik gabe hasiko dugu, guztia normalizatutadagoelako".Ez da batere erraza izan, ordea, egoera honetarairistea. Hain justu, diru eskasiak behartuta, joanden otsailean festa egun bat antolatu zutenSartagudan, finantzaketa lortzeko asmoz.Mendizabalek gogora ekarri duenez, ilusio handiajarri zuten jai hartan: 15.000 lagun joatea esperozuten. Eguraldi txarra zela eta, ordea, 4.000 lagunbesterik ez ziren hurbildu. Uste baino askoz erediru gutxiago eskuratu zutela eta, laguntza eskatuzuten Euskal Herriko hainbat erakundetan, etakontu korronte bat ere jarri zuten lagundu nahizutenek horretarako aukera izan zeza-ten. Etafruitua eman zuen deiak: hasiera batekoatsekabeak, behin-behineko irtenbidea ekarri zuen.Izan ere, Sartagudako jaiari esker zorraren zati batordaindu dute; langileen soldatak, argia eta ura,besteak beste. Baikor dira. "Ez dut inolakozalantzarik: datorren urtean proiektua guztionartean aurrera aterako dugu", azaldu dulehendakariak.Bestalde, Pablo Azkona Lodosako alkateakjakinarazi duenez, udalarentzat ezinbestekoa daherrian dagoen hezkuntza ereduen aniztasunabermatzea. Horregatik 2012ko aurrekontuetan1.500 euroko diru laguntza gorde dute Ibaialdeikastolarentzat. Mendizabalek gogorarazi duIbaialde dela Lodosa inguruan euskarazkohezkuntza eskaintzen duen eskola bakarra. Izanere, Euskararen Legearen arabera, Lodosa eremuerdaldunean dago. Ibaialdez gain, gertuen dagoenikastola Lizarrakoa da, ia 40 kilometrora.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaHizkuntza politikasustatzailea behar daIritzia2012/06/30Sartu gara 2011-2012 ikasturtearen azkentxanpan. Ikasturte hasiera itxaropentsua izangenuen; izan ere, krisi hotsak han eta hemenentzuten baziren ere, kontuan hartuta halakogaraiak sarri nork bere burua prestatzekobaliatzen direla, gure euskaltegietara etorriz e n p e r t s o n a k o p u r u a a u r r e k oikasturtekoaren antzekoa izan zen, eta ikaslejaitsiera txikia baino ez genuen izan.Bilakaera ikusita, pozik egon gintezkeen.Nahiz eta matrikula kopuru txikiagoarekinabiatu, agerian geratu zen, beste behin ere,euskaraz bizitzeko herri honen gogo etaborondatea.Aurreko ikasturteetan, 2009-2010 ikasturteraarte, hazkundea egon zen ikasle kopurueizegokienez, eta pasa den ikasturteanizandako beherakada apala azaltzeko, biarrazoi nagusi aipatu genituen: batetik, lehenesan bezala, krisi garaietan nork bereprestakuntzan inbertitzeko joera, eta,bestetik, HABEren egiaztatze sistemarenondorioz abiatutako ikasleentzako dirulaguntzalerroak ekarritako onura.B a d a , h a s i e r a k oitxaropenak apurkaapurkadeseginez joan dira, e t aikasturte amaiera honen atarian kezka etaamorrua besterik ez dugu.Ikasturte hasieran jakin genuen ikasleekmaila bat egiaztatzeagatik jasotzen zutendiru-laguntzaren partida bertan beherageratuko zela. Ikasleari euskara ikastea —alegia, bertako hizkuntza ikastea— garestiateratzen zaio, eta arestian aipatutakoneurriarekin gero eta urrunago geratzen daeuskara ikasteak beharko lukeen doakotasunprintzipioa.B e s t a l d e, i k a s t u r t e a ren e rdialdera,Hezkuntza Sailak hizkuntza-mailaegiaztatzetik salbuesten duen ebazpena emanzuen ezagutzera. Ebazpen honen arabera,eskolaratuta dauden hainbat eta hainbatikasle euskara mailaren egokitasuna neurtzenduten egiaztatze deialdietan parte hartzetiksalbuetsita geratuko dira. Batek bainogehiagok galdetu digu, kezkatuta, neurrihonek guregan zer eragin izango duen. Etaguk erantzun garbia ematen diegu beti: gudesagertzeko jaio ginen. Euskal herritarrakeuskaldunak diren neurrian, gure laneremuak pisua galdu behar du. Ezinbestean.Eta ikasle galera horregatik balitz, gaitz erdi.Alabaina, astakeria galanta da pentsatzeaherri hau dekretu bidez bihurtuko delaeuskaldun. Izan ere, inongo dekretuk ez duerabilera indizea handituko, ezta norberareneuskara maila apala hobetuko ere.

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainaBitartean, Euskal Herria euskalduna izangodela sinesten dugunok lanean jarraitu dugueta, urtero egiten dugun moduan, hurrengoikasturtea ardaztuko duen HABErenebazpena zein izango den galdegin dieguJaurlaritzako Hizkuntza PolitikarenA r d u r a d u n e i . E r a n t z u n a , n o l a e z ,murrizketak berriro ere! Ikasle galeraetorriko dela eta diru baliabide gutxiagorekinnahikoa izango dugula!Dagoen krisia kontuan hartuta, sektoreaoptimizatzeko zer egin ahal dugunhausnartzeko eskatu digute, gainera. Ez zaieburutik pasa aztertzea pertsona gehiagokeuskara ikasteko edo hobetzeko zer-nolakosustapen kanpainak egin daitezkeen edotaeuskaltegietara berez etortzeko gogoa dutenherritarrei zer-nolako diru-laguntzak eskainiahal zaizkien. Etxeko sukaldea berriztatu edoautomobil berria erosi nahi duenarentzatkanpainak antolatzen dira, baina bereh e r r i a n b e re h i z k u n t z a z b i z i n a h iduenarentzat, hutsaren hurrengoa.Arazoa, haien ustez, euskaltegietan dago:nonbait, eman diguten apur hori ez duguondo erabiltzen. Arazoa ez da euskaraz ezdakiena ez etortzea euskaltegietara, arazoaez da euskara ikasi nahi duena langabezianegotea eta matrikulari aurre egiterik ezizatea, arazoa ez da euskara maila nahikoaez duen batek egiaztatze beharrik ez izatea...G u k a r g i b a i n o a r g i a g o d a u k a g u .Dagoeneko, «optimizaziorako» zertzeladabatzuk eman dizkiegu. Gure ustez, ikaslejaitsierari galga jarri behar zaio. Ezinbestekopauso estrategikoa da euskaldundu nahiduenari bitarteko egokiak ziurtatzea, etaerdaldun direnei euskarara hurbiltzeko bideaerraztea. Hau lortzeko bidean, hauenmoduko ildo sinpleak garatzeko eskatu izandugu behin baino gehiagotan.- Ikasleen hazkundea ezagutzarenunibertsalizaziotik etorriko da. Beraz,ezagutu beharrekoa kontzeptuagizarteratzea ezinbestekoa da euskararennormalizazioan.- Euskara ikastea ezin da hain garestia izan,eta ezin dira onartu egun dauden matrikulaaldeak.- Doakotasunaren bidean aurrerapausoakeman behar dira.- Erabilera sustatzeko neurriak bultzatubehar dira.Ideia hauen aurrean, murrizketakproposatzeaz gain, zein neurri hartuko duHizkuntza Politika Sailak euskara benetansustatzeko?Gure ustez, hizkuntza politikak sustatzaileaizan behar du beti, ez murrizgarria.Arestian esan bezala, egunero gosaldu behardugu zorioneko krisi ekonomikoarekin. Une

ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekaina ekainah o n e t a n , e u s k a l t e g i o t a n u d a k omatrikulazioan gaude sartuta buru-belarri,euskalduntze bidean beste urrats bat egindezaten herritarrek. Jende asko ari daetortzen euskaltegietara informazio bila,baina gero izena ematea ez dator bathorrekin. Galdetzen duen askok ez dupausoa ematen eta beldur gara hurrengoikasturtean egoera ez ote den larriagotuko.Hori horrela, hurrengo hausnarketa egitendugu: euskara ikasteko beharra eta nahiaegon badago, baina euskara ikastea garestiada. Gure esku balego, askoz ere merkeagoaizango litzateke; izan ere, beti esan dugueuskara ikasteak doakoa izan behar duelaikasleentzat. Guk ditugun baliabideekin,baina, ezin dugu doakotasuna bermatu.Krisi ekonomikoaren eragina apaltzeko,hainbat sektore berpizteko laguntza lerro batbaino gehiago abiarazten ari da. Ez al dazilegi bertokoa eta ofiziala den hizkuntza batikasteko horrelako ekimenak egitea?Beraz, bestelako neurrien inguruaneztabaidatzeko aukera izango dugulakoan,une honetan eskaera zuzena egiten dieguHPSren arduradunei: irailean, berandubaino lehen, euskara ikasleentzako laguntzalerro bat irekitzeko, eta 2012-2013ikasturtean berriro jar dezatela indarreaneuskara mailak egiaztatzeagatik ikasleekjasotzeko diru-laguntzen ebazpena.Bukatzeko, argi dago krisi ekonomiko egoerahonetan guztiok egin behar dugula ahaleginaeuskararen etorkizuna baldintzatuta egon ezdadin, eta, ildo horretatik, euskaltegiokondoen egiten duguna egiten jarraitukodugu: euskara eskolak ematen eta erabileraegitasmoak aurrera ateratzen.Patxi Agirregomezkorta (Batuz) Juan CarlosMurillo (Elkarlan) Mailu Lasarte (IKA)Marian Bidegain (Maizpide) Mertxe Mugika(AEK)

Uztaila

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaSeaska, hitzarmenik gabe,haserre gorrianBerria2012/07/03Irailerako irakasleen adjudikazioa airean da, Seaska etaFrantziaren arteko hiru urteko hitzarmena amaitutaNegoziazio luzeen ondoren, Seaska etaFrantziako Hezkuntza Ministerioa ez diraados jarri, eta, ondorioz, kolokan daikastoletako eskola sartzea. Izan ere,amaitua da irakasleak esleitzeko hiruurteko hitzarmena, eta, berritu ezean,ikastolen eskola sartzea haserre gorrianeginen da.Horrela jakinarazi zuten SeaskakoIkastolen Kontseilua osatzen duten 29ikastolek, joan den larunbatean egin zutenbiltzar nagusiaren ondotik.Ekainean amaitu da Frantziako HezkuntzaMinisterioak eta Seaskak adostu zuten hiruurteko hitzarmena. EEP EuskararenErakunde Publikoaren bitartekaritzarenbidez, bi aldeek hamar bat bilkura egindituztela jakinarazi du IkastolenKontseiluak.Funtsean, egitura hori da hiru eragileeklortu akordioari onespena ematen diona.Azken hilabete eta egunotan Seaska,Frantziako Hezkuntza eta EEP hitzarmenberria lortzeko lanetan aritu dira.Hamar bilkura baino gehiago egin dituzteeragileek. «Indarrean egon den azkenhitzarmenaren bilduma adostu ondoren,eta EEPren bitartekaritzarekin hitzarmenberriaren artikuluak hitzez hitz elkarrekinidatzi ondoren, akordioa berehala lortukozela zirudien», erran du IkastolenKontseiluak.A l t a , a z k e n o rduan e t a n e h o l a k oarrazoirik eman gabe, Akademiaikuskariak gibelera egin duela eta bertzeproposamen bat egin duela azaldu duSeaskak.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailasakona jakinarazi nahi dugu», erran duIkastolen Kontseiluak. Seaskak gogorarazidu iaz ere arazoak izan zirela eta, AkademiaIkuskaritzak bere hitza jan ondoren,Baionako karriketan 3.000 lagunetik gorabildu zituen manifestazioa egin behar izanzuela larrialdiak bultzaturik. Indarerakustaldi haren ondorioz, 2011-2012ikasturterako irakasle postuak bermatzealortu zela nabarmendu du Seaskak.Azken bost urteotan, Ikastolen KontseiluakSeaskako Batzorde Eragilearen gain utzi duhitzarmena osatzeko ardura, elkarrizketarilehentasuna emanez. Akademia Ikuskaritzakbertze garai batzuetako indar harremanjarrerak eragin ditzakeela uste du, solasarenordez manifestazio, okupazio eta ekintzakbaliatuz.Azken hilabeteotan pazientzia handizlandutako hitzarmena paper errea bihurtzealeporatu diote ikastolek AkademiaI k u s k a r i t z a r i . G a u r e g u n e z d a g ohitzarmenik indarrean, eta Seaskak ez dujaso Frantziako Hezkundearen oharrik,heldu den eskola sartzean ukanen duenirakasle kopurua argitzeko. Seaskaksegurtasunik gabeko egoeraren arduradune g i n d i t u A k a d e m i a I k u s k a r i t z a k oarduradunak.Ikastolen Kontseiluak eskaera egin dieEEPko arduradunei eta Ipar Euskal Herrikodiputatuei «Seaska eta AkademiaIkuskaritzaren arteko harremanen usteltzea»geldi dadin, eta «Frantziako Hezkuntzakdagokion eginkizunari erantzun diezaion,2012-2013 eskola sartzea denentzatbaldintza hoberenetan iragan dadin».Harridura eta kezka«Azken urteetan, partaide anitzen arteanelkarrizketa baikorrak bideratu ondoren,Ikastolen Kontseilua harriturik da jokamoldealdaketa horren ondorioz, eta gure kezka

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaDilema baten aurreanNazio guztiek izaten dute bere ordua historiarenaurrean. Eta une horretan ikusten da herri batekbere buruari dion maitasunaren kalitatea, daukanadimen politikoa, garatzen duen ahalmenestrategikoa, munduaren aurrean agertzeko beharduen boterea antolatzeko dauzkan indarrak, etaausardia.zeuden lekuan, bainaez hala hegoaldean,oc edo okzitanierarenlerroko dialektoakzeuden tokian, eta ezta erebeste eremu batzuetan, nonIritzia2012/07/01bretoiera,euskara, katalana edo alsaziera mintzatzen zen.Leku horietan beste metodo batzuk erabili beharizan zituzten, tartean ikasle gazteei eragindakozigor fisikoak.Une batean edo bestean, nazioak antolatu egitendira, eta erabaki egiten dute zer egin eurenhizkuntzarekin. Frantziako iraultzaren hasieran,populazioaren lauko batek soilik hitz egiten zuenfrantsesa. 1794an Henri Gregoirek aurkeztutakotxosten batean zionez, Frantziako 83departamendutik 15ean soilik mintzatzen zutenfrantsesa esklusiboki. Gregoire jaunariparadoxikoa iruditzen zitzaion, «jasanezina», dioWikipediak, 28 milioi frantsesetik 3 milioi bainogutxiagok mintzatzea hizkuntza nazionala. Alegia,portzentualki, duela bi mende euskara gehiagomintzatzen zen bere lurraldean, frantsesaFrantzian baino. Harrigarria, ezta?Zer egin zuten? Nazio eremuko hizkuntza politikabat. Eskoletan hizkuntza estandar bakarrairakatsiko zen, beste hizkuntza guztiak baztertuta.Talleyrand-ek abiatu zuen frantsesaren batasunakhelburu hau zeukan: frantses hizkuntza bakarrasortzea Frantziako lurralde osoan. Frantsesanahiko azkar hedatu zen iparrean, oil hizkuntzakUne batean edo bestean, nazioek etorkizuneanopari eder izango diren oinarri sendoak ezartzendituzte. Hebreerarekin gertatua mirariharrigarriagoa da. II. mendean desagertu zen herrihizkuntza bezala Palestinan. Juduen elite bateksoilik jarraitu zuen hura erabiltzen. XIX. mendebukaeran berpiztu zuten hizkuntza hila sionistek,etorkizuneko estatu juduaren hizkuntza nazionalaizan zedin. Estatua sortu eta hizkuntza loratu:gaur egun 5 milioi pertsonak hitz egiten dute,biztanleen %95ek. Munduan zehar barreiaturikdauden judu-elkarteetan beste 3 milioi hiztun ditu.Gurasoei ez zieten galdetu ea zein hizkuntza nahizuten haurrentzat eskolan; ezta funtzionarioei ere,ezta medikuei ere…Une batean edo bestean, nazioek aurre egitendiote etsaiari, konturatu egiten dira menperatuakdaudela, etsaia identifikatzen dute zorrotz, etamorrontza politiko-linguistikoa deusezten dute,Norvegiak 1905ean egin zuen bezala. Hitzaldibatean esan zidaten: «Bai, baina Euskal Herria ezda Norvegia». Ez, baina, Norvegia izan zen EuskalHerria, egon zen egoera berean; historiaparaleloagorik ez dago aurkitzerik.4,5 milioi dira norvegiarrak, gu 3 milioi,sexuarekiko gure alferkeria milenarioaren erruz.Lau mendez egon zen, 1814ra arte,

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaDanimarkaren mende. Ondoren Suediarekinegindako hitzarmenak 1905 arte iraun zuen.Wikipedian hitzokin kontatzen da uneerabakigarria: «Independentzia nazionala lortzekopresioa goraka zihoan heinean, hala hedatu zenhizkuntza norvegiarrean oinarritutako tradizioliterario bat sortzeko deseoa, betiere danierarenaurka».Horra hiru hitz klabe: presioa, deseoa, eta aurka;ez elkarlanean, kultur aniztasunaren mesedetan, ezhizkuntzen bizkidetasunaren aldarrian, ez:danierari aurre eginez norvegiera indartuz,hedatuz eta ezarriz baizik. Gaur egun norvegierada hizkuntza ofiziala; mintzo diren beste batzukdira laponiera eta suomiera. Daniera desagertuzen. Duela mende bat gu bezala zegoen herriakhartu digu abantaila ederra!Guri ere heldu zaigu historiaren ordua. Eta zertangabiltza? Agortua dagoen estatutu bateanzintzilikatuz gure azken itxaropenen piltzarrak. 30urteotan demostratua geratu da, zalantzarik gabe,gobernu autonomiko bat ez dela gauza euskararenbiziraupena ziurtatzeko. Hau ez da iritzi politikobat, ez da balantze ideologiko bat; baieztapenenpirikoa baizik. Eta gehiago esango dut: sistemaautonomikoa da hizkuntza espainolakhegemoniko izaten jarrai dezan Espainiakoestatuak bere neurrira sortu, sostengatu eta zainduduen sukurtsala, askorentzat erromantikoa izanlitekeena, Jose Antonio Agirreren oihartzunaklekarzkeelako, baina zinez gupidagabea denaeuskal hiztunon eskubideak suntsitzeko orduan.Erradikala naizela esaten didate batzuek, eta halauste dute askok. Baina niri erradikala hemengertatu dena iruditzen zait: bostehun urtez saiatudira hizkuntza hau desagerrarazten. Halan-holaneutsi diegu kolpeei, eta orain etsaiari laguntza eskegabiltza hark suntsitu nahi izan duen hizkuntzasalbatzeko; eta haren onespena behar dugu gurehizkuntza-politikak martxan jartzeko; eta gustukoez baditu beto eskubidea du; eta beto eskubidehori bete egiten da, derrigorrezkoa da, inposatuada.Egoera horren aurrean nik esaten ditudan gauzakgutxienekoak behar lukete, minimoak, abiapuntuhuts: hortik gora mintzatu behar luke herri honenahots kolektiboak historian bere lekuadefendatzeko orduan. Baina inozotasunerradikalak bizi gaitu; eta beldurrak; etakonplexuak; eta oharkabe kolonizatuak daudenmilaka garunen konplazentziak.Hemen bide luzea egin du euskara ez delainposatu behar dion ideia txepel horrek, etsaiaksartu duena, noski, gure garunetan, eta geroztikkendu ezinik gabiltzana. Hizkuntza bat berelurraldean hedatzea inoiz ez da inposizioa izango;inposizioa litzateke guk Madrilen euskara zabaldunahi bagenu derrigor, legez eta isunez. Hizkuntzabat, bere lurraldean, ezarri egiten da, hedatu.Inposizioa lurralde-kanpotasunari dago lotua;inposizioa arrotzek burutu dute gugan, ez gukhaiengan.Hala iritsi gara dilema latz baten aurrera: zer nahidut, borondatezko politika baten ondoren euskaradesagertzea, ala derrigorrezko politiken ondoriozeuskara bizirik mantentzea? Horri erantzunaematea ezinbestekoa izango zaigu; eta ez zaigudenbora asko geratzen. Trena gure aurreanpasatzen ari da.Pako Aristi

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaHitzarmena urrian sinatukodela dio Paueko AkademiakBerria2012/07/04Frantziako presidente eta gobernu aldaketek atzerapenainposatu dutela erran du Akademia ikuskariak, eta Seaskarilasaitasuna eskatu. Iraileko eskola sartzean Seaskak 8,25 irakaslegehiago ukanen dituela azaldu duFrantziako Hezkuntza Ministerioaren etaSeaskaren arteko hitzarmena heldu denurrian edo, beranduenez, heldu denazaroan izenpetuko dutela jakinarazi duPhilippe Coutureaud-ek, Paueko Akademiaikuskariak, Seaskako IkastolenKontseiluaren haserreari erantzunez.Azken horren arrangura ez duela ulertzenadierazi du Coutureaudek, etanabarmendu amaiturik badago ereindarrean dagoela oraindik FrantziakoHezkuntzaren eta Seaskaren artekohitzarmen esparrua.Seaska kontratupeko hezkuntza sistemadela erran du Couturaudek, eta, irakasleenkontratazioa arautzeko hitzarmenakatzerapena hartu badu, Frantziakohauteskundeek eragin duten aldaketenondorioa baino ez dela izan.Bordeleko errektoretzak, Seaskak eta EEPEuskararen Erakunde Publikoakizenpetuko dutela .Tentsio egoerarik ez dagoela gaineratu duCouturaudek, eta azaldu du heldu deneskola sartzean Seaskak 8,25 irakaslegehiago ukanen dituela, lehen mailakogarapena ber matzeko. Hiru urtekohitzarmenean, Seaskari 11 irakasle emandizkiotela gogorarazi du. «Iraileko eskolas a r t z e a n a b a n t z u , h i r u u r t e k ohitzarmenean bezainbat irakasle postuemanen dizkiogu Seaskari».Couturaudek gogorarazi du gobernualdaketaren ondorioz Hezkuntza ministroaberria dela. Ministro berriak bereeginkizunak hartu behar ditu, etahorretarako denbora behar du, hareniritziz.Urduritasuna baztertzeko eskatu dioSeaskari, eta orain arteko elkarlanarenemaitzak goraipatu. Adierazi du ondokohitzarmena, duela hiru urtekoa bezala,Hitzarmena indargabeturik balitz etaeuskararen aldeko borondate argirik ezbalego, horrelako esleipenik ez lukeelaeginen gaineratu du. Agenda politikoakbultzaturik, hitzarmena ez da burutu

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailabehar zen epean, uztailaren 1ean bukatubaita. Alta, negoziazioak bidean daudelaziurtatu du eta berretsi du emaitzakudazkenean ikusiko direla.«Seaskak bazekien aurten lehen mailanirakasle gehiago ukanen zituela eta badakizenbat irakasle ukanen dituen kolegioan.Euskara laguntzeko borondaterik ezbagenu, ez genuen onartuko ekainean gaibat gehiago euskaraz egin ahal izatea,Matematika hain zuzen ere», erran duCouturadek.Egungo eskola kartan, ikastoletako geletan,eskola publiko elebidunean baino haurgutxiago daudela erran du. Ikastoletanhemeretzi haur gelako, eta eskolapublikoan, 22.k u r t s o a n l o r t u z i t u z t e n , b e h a r r e ierantzuteko aukera bakarra zelako.Baionan egindako manifestazioarenondorio izan zen.Hemenerabaki behar dazenbat irakasle behardituen Ipar EuskalHerriakBertze hiru lanpostu EEPk ordaintzenzituen orain artean. Beraz, Akademiaki r a g a r t z e n d u e n e m e n d a t z e a l a uirakasletan gelditzen da. Gaur egunSeaskak hamabost irakasle ordaintzen ditu,hitzarmenetik kanpo direnak.G e l e t a k o h a u r k o p u r u a r i bu r u z k oadostasunik ez dago. Seaskaren arabera,ikastoletan, batez bertze, 21 haur daudegela bakoitzean.Frantziako Hezkuntza Ministerioak,Paueko Akademia Ikuskaritzaren bidez,hitzarmen berria izenpetzeko borondateaduela jakitea pozgarria dela erran duPaxkal Indo Seaskako lehendakariak.Alta, Akademia ikuskariak heldu densartzerako iragartzen duen irakaslepostuen emendatzea puzturik dagoelaazaldu du. Izan ere, 1,25 irakasle joan den«Garapen Kontseiluko kide gisa, etaburutzen ari garen gogoetaren harira,berriz ere frogatu da Paris Euskal Herritikurruti dagoela; hemen erabaki behar dazenbat irakasle behar dituen Ipar EuskalHerriak». Indoren iritziz, Euskal Herrikohezkuntza sistema ezin da Paristikantolatu.Publikoan, bi irakasle gehiagoA k a d e m i a k e r a b a k i d u , b e r t z a l d e,hezkuntza publikoan lau irakasle postuerdi gehiago izanen direla Ipar EuskalHerrian. Iaz baino irakasle gutxiagoizanen dira, halere.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaFrantziako hezkuntza,berandu eta gibeletikIritzia2012/07/04Hiru urteko hitzarmena amaiturik dagoelariknegoziazioetan segitzea nahi du FrantziakoHezkuntzak. Uda tartean egoteak ez dutrabarik eragiten, omen. Udazkenean eginendituzte udaberriko lanak. Denbora eskatzendu Akademia ikuskariak, Parisko gobernuaplantan ezartzeko denbora. Anartean,segurtamenik ez eta ikastolek orain artekoegoera prekarioan segitu beharko dute.Parisen egindako kontuek sekula ez duteikastolen beharra asetzen. Bide horretatik,orain arteko sisteman, euskararen garapena,hezkuntza arloan ere, taloen salmentanoinarritzen da, hitzarmenetan bezainbat.Parisko gobernu berria eta presidente berriaplantan ezarri baino lehen, gogoeta sakonaabiatu zen Ipar Euskal Herrian. Berrikitanaurkeztu dute horren emaitza Paxkal IndoSeaskako lehendakariak eta Max BrissonEEPko presidente ohiak. Euskararen geroalurralde elkargo baten sorrerari datxekio,haien iritziz. Frantziako Hezkuntzak irakaslepostuak adjudikatzeko eskumenei uko egin etabertako eragileekin batera osatu batzordebatek hartu beharko luke erabakia. Gurasoeneskaeran oinarritzen den sistema baztertu etaeskaintza orokortzea hobesten dute. Lurraldeelkargoaren sorrerarekin batera, euskarari«koofizialtasun» estatusa emango lioketeeuskarari.Garapen kontseiluaren gogoetak argi erakutsiditu EEPren mugak. EEPko presidente ohiakkargua utzi bezain laster ohar hori egiteabada marka. Marka den bezala ez jakiteaoraindik EEPko presidente Frantxua Maitiakgogoeta hori bereganatzen duen edo ez.Onartzen badu, argierakutsiko du hizkuntzapolitikak, eraginkorraizateko, bertze lege koadro bat behar duela,bertze egitura batzuk. EEP bera ereFrantziako erakundeek osatzen duten«elkartea» baino ez da juridikoki. Ez duerabakitzeko eskumenik, ez du finkatzenaurrekontua, ez da beharretatik abiatzen.Maitiak gogoeta hori onartzen ez badu,EEPren eta euskalgintzako gizarte eragileenarteko amildegi sakona irekiko da.Euskal Herritik beharren araberako gogoetazabaltzen eta sakontzen delarik, Parisekdenbora eskatzen du. Denbora, aldaketakegiteko goi mailan. Iraila ate-joka dator,ordea. Lau irakasle gehiago onartu beharreanhamar onartuko balitu ere, motz gelditukolitzateke Akademia ikuskaria. Motz gelditukodiren bezala Frantziako Parlamentuandauden hizkuntza gutxituen aldeko legeproposamenak.Frantziak ulertu behar du, Euskal Herriari etaeuskarari dagokionez, ezin dela bizi Kanariauharteetako tenorean: beti berandu etagizartearen nahi eta beharren gibeletik. Ez daSeaska larrialdi deiadarra egiten duen herrimugimendu bakarra. Borondatea irakurtzekobi era daude: azken hamarkada luzeetan,euskararen aldeko lan eskerga egin dutenherri mugimenduena, eta Parisekerakutsitakoa. Ordularia tenorean jarri behardela ulertu behar du Hollandek.Aitor Renteria

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaNafarroako Museoan etaBaluarten euskarazIritzia2012/07/04Administrazioan Euskaraz taldeak berepoztasuna adierazi nahi du Nafarroako Museoeta Baluarteren inguruan NafarroakoParlamentuak hartutako akordioengatik.Parlamentuak Gobernua premiatu dugaztelaniarekin batera euskara erabil dezanNafarroako Museoaren testu idatzietan, etakontuan har ditzala neurri, kontraste eta zabalerabaldintzak, euskarazko testuaren ikusmenabermatze aldera.gidatuetan etaauditoriumeko megafoniabidezko informazioa ematean ere.-Aurrerapausoak eman ditzaten Baluarte-Biltzarjauregi eta auditoriumeko programazioetaneuskararen kultur adierazpideak sartzearidagokionez.-Aurrera egin dezaten Baluarte Fundazioaribilera eta kongresuetarako aretoak erabiltzeaeskatu duten entitateei aldibereko itzulpena,testuen itzulpena eta elebitasunerako bestelakoerraztasun batzuk eskaintzeari dagokionez,baldin eta halakorik eskatzen badute.Orain pilota Gobernuaren teilatuan dago. Ealogika demokratikoa nagusitzen den.Angel Maria Lakuntza (Iruñea)Era berean, Nafarroako Parlamentuak Gobernuaeta Baluarte Fundazioa premiatu ditu lauataletan:-Euskararen presentziari eta garapenaridagokienez, aurrerapausoak eman ditzateneraikinaren barneko errotulazioan etainprimakietan, euskara eguneroko tresna izandadin, eta ez salbuespena.-Aurrerapausoak eman ditzaten euskararenahozko erabileran, Biltzar Jauregiko informazioguneetan jendeari arreta zuzena nahiz telefonobidezkoa ematean, bai eta txarteldegietan, bisita

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaIruñeko Udaleko osokobilkuraren erabakia betegabe jarraitzen du UPNkGara2012/07/04Txarteletan euskara eta gaztelania garrantzi berarekin erabili behar direlaerabaki zuten alderdiek martxoanArrotxapea auzoan,berriz, Inguruman (sic)idatzi duteIngurumen HeziketarenMuseoanArrotxapea auzoan, berriz, Inguruman(sic) idatzi dute Ingurumen HeziketarenMuseoan. Administrazioan Euskaraztaldeak zuzentzeko eskatu dio udalari,baina hark uko egin dio.Martxoaren 16ko Iruñeko Udaleko osokobilkurak erabaki argia hartu zuen: kalekoseinaleetan euskarak eta gaztelaniakgarrantzi berarekin agertu behar dute.Nafarroa Baik, Bilduk eta Ezkerrakaurkeztutako propoasema PSNk erebabestu zuen. Iruñeko Udalak, ordea,osoko bilkuraren erabakiari entzungoregind io.Bizikletentzako aparkaleku batean txartelajarri du, bideokamerek grabatutako lekuadela adierazteko, eta gaztelaniazkoi d a t z i a k e u s k a r a z k o a k b a i n o l e k unabarmenagoa du.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskaraz aritzen dirensortzaileek«autoantolatzea» erabakiBerria2012/07/04Azaroaren 24an erabakiko dute eraketarako sortuko den guneak zer formahartuko duen: kooperatiba, elkartea, fundazioa...Euskaraz lan egiten duten sortzaileek «eratu»egin behar dutela eta, premiazkoa denez,«autoantolatu» egingo direla erabaki zutenatzo Sortzaileen Topaketetako partehartzaileek, Azpeitiko San Agustinkulturgunean, elkarraldia amaitu etaondorioak ateratzeko egindako bilkuran.Azaroaren 24an, larunbatarekin, egun osokobilkura egingo dute, euskaraz aritzen dirensortzaile guztiei irekia, erabakitzekohorretarako dauden aukera guztien arteanzein den egokiena: kooperatiba, fundazioa,kultur elkartea, iritzi taldea… Bilkurahorretan finkatuko dira sortuko den guneberriak izango dituen helburu nagusiak ere.Azaroan sortuko den guneak izan beharkolituzkeen helburuei buruzko hainbat ideiaagertu dira herenegun eta atzo SortzaileonTopaketetan, Gotzon BarandiaranAhotseneako eta topaketen antolakuntzakokideak azaldu duenez. «Topaketetan ateradugun ondorioetako bat da kultur sistemaosatzen dugun eragile guztion arteko sinergiaez dela behar bezala landu», azaldu duBarandiaranek.Transmisioaren garrantzia da topaketetanargi azaleratu den beste kontu bat. «Ustedugu transmisioaz arduratzea nahitaezkoadela gure lanak ikusgarriak izan daitezen etaguk nahi dugun bezala zabal daitezen, kulturaberriro ere jendartean ongizate legez ulertuaizan dadin lortzeko». Transmisioarekin osolotuta dauden bi esparru ere aipatu dira, osoaintzat hartu beharrezkotzat jotzen direnak:hezkuntza eta komunikabideak.Azaroko bilerarako lanakAzaroan sortuko den guneak izango dituenhelburuen artean horiek izango dira —aurreko egunetan Azpeitian planteatutakoak—, gero beste batzuk gehitu ahal izangobazaizkie ere. Topaketetan parte hartu duten30 inguru lagunetatik irtendako sei lagunekobatzorde batek azaroko mintegia prestatzekolanak egingo ditu hurrengo hilabeteetan.«Gure asmoa da eratzeko aukerak lantzea etahorren araberako proposamenak egitea»,azaldu du Barandiaranek. «Ahal izanez gero,

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailanahiko genuke sortzaileei azaroaren 24kobilkura baino hilabete lehenago helarazihorren inguruan bildutako informazioa,bilkurara joaten direnak aldez aurretikgogoeta egiteko aukera izan dezaten».Aurretik, Azpeitian egindako topaketetako lantaldeetan eta osoko bilkuretan jasotakoatxosten batean biltzeko asmoa duteantolatzaileek. Topaketek emandakoarekin«oso gustura» daude antolatzaileak.«Autoantolatzea erabaki dugu, eta baitahelburu garbi batzuk finkatu ere. Oso pausohandia da. Ez gara jende asko bildu, kontuanedukita zenbat sortzaile garen, baina argidaukagu aurrerago honetara jende askobilduko dela, gero eta gehiago».Egileak hedabideetan: bada zer hobeturikSortzaileen eta hedabideen arteko harremanak alde askotatik kritikatu dituzte KoldoAlmandoz, Irati Jimenez eta Inguma Martinezek: erdal hedabideen kolonialismoa etaeuskaldunen zorroztasun falta, kuadrilletan banatuta jokatzeko joera, albisteen interes falta…Sortzaileen eta hedabideen arteko harremanez aritu ziren Koldo Almandoz zinemagilea, Irati Jimenez idazleaeta Inguma Martinez telebistako kazetaria herenegun, Azpeitiko Jubilatuen Elkarteko aretoan, Askarakoekimenak Sortzaileon I. Topaketen barruan antolatutako Zergatik ez da euskal kulturgintza komunikabideetanikusgarri? mahai inguruan.Euskal Herriko erdarazko hedabideetan «ikuspegi kolonizatzaile batetik» begiratzen zaio euskal kulturari,Almandozen ustez, txoko batean baztertuta eta gutxieneko batzuetara mugatuta, erdarazko kultura—«kolonoena»— baino balio gutxiagokotzat jota. Euskarazko hedabideetan, berriz, «euskaraz egindakoakizate hutsagatik» oihartzun handia ematen zaie lan askori, kalitatea edo benetako balioa aintzat hartu gabe.«Deserosoa» egiten zaio hori Almandozi, eta uste du «kritika falta» uzten duela agerian, «galbahea ez delabehar bezain fina».Sorkuntzak «hedabideekiko mendekotasun handiegia» duela uste du Almandozek. «Askotan ematen dusortzaileek egiten dituztela gauzak hedabideetan ateratzeko».Erdarazko hedabideetan euskarazko sorkuntza «kuota batzuen arabera» agertzen dela uste du Jimenezek, etakuota horiek neurri handi batean «Madrildik» datozela erabakita.Alturan eta sakonean —abangoardismoan eta sakontasunean—ez du beste kulturen inbidiarik euskal kulturak,Jimenezen ustez, baina «zabalean» egiten du huts. Euskal kulturak «industria kultural sendoa» behar duela ustedu, eta aldarrikapen hori «lotsarik gabe» egin behar dela. Horretaz gain, «sinergiak» behar dira, etahorretarako «kuadrilletan» batu eta horren arabera jokatzeko joera gainditzea komeni da.Euskal kultura hedabideetan, kasurik gehienetan, «modu aspergarrian» agertzen da, Martinezen ustez. Albistepositiboak dira kultura arloko gehienak —erakundeen arteko tirabirak izan ezik—, eta asko, salmenta prozesubati lotuak, publizitate kutsukoak. Funtsean, horrek agerian uzten du «kultura sistema bizi baten falta».«Eguneroko agendatik ihes egin» eta «beste ikuspuntu bat» jorratzea komeni da, Martinezen ustez.Horretarako, beharrezkoa da sortzaileak hedabidea etsai gisa ez hartzea, eta kazetariari askatasuna ematea, arlohorretan berak baino gehiago dakiela aitortuz. Hedabideek, berriz, argi izan behar dute ez dutela beren lanasortzaileen gustuko izateko egiten, hartzaileen gustuko izateko baizik.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaHizkuntza politikan aro berribat abiatu behar dela errandu Euskal KonfederazioakBerria2012/07/05Lehentasunezko bi xede nabarmendu ditu ofizialtasunaren bidean: lurraldeelkargoa sortzea eta eurokarta berresteaHizkuntza politikaren bigarren aroa(Hizkuntza Politika 2.0) abian ezarri behardela erran du Euskal Konfederazioak,euskararen geroa bermatzeko. Nabarmendudu aro berri horrek eskatzen dituenegiturak eskumenez eta beharrezkobaliabidez hornitu beharko direla.Ildo horretatik, Euskal Konfederazioakgaldegin du Ipar Euskal Herriakesperimentaziorako eskumena ukan dezan.Euskalgintzako herri mugimenduekaitzineko astean egin zuten biltzar nagusia,joan den urteko jarduna onartzeko etadatorren urteko erronka nagusiakfinkatzeko.Martxoko Deiadarraren ondotik, urteaskotako borrokaren ondorioz, gizartezibilak eta politikoak, osotasunean,euskararen ofizialtasunaren aldarria bereegin dutela adierazi du EuskalKonfederazioak. «Euskalgintzako eragileeidagokigu orain aro berri horren urratsakbeteko direla hurbiletik zaintzea».Euskal Konfederazioak lehentasunezko bielementu nabarmendu ditu ofizialtasunarenbidean: batetik, Ipar Euskal Herrikolurralde elkargoaren sorrera, eta, bestetik,François Hollande Frantziako presidenteakhauteskunde kanpainan agindu zuenbezala, Europako hizkuntza gutxituen itunaberrestea. Konfedearzioak zehaztu duhautetsi eta ordezkari guziek bat egin dutelalurralde elkargoak hartu beharreko leheneskumena hizkuntzarena dela. Beraz, noizgauzatuko den zain egon gabe, hizkuntzapolitikaren aro berria abian ezartzekoeskatu du.Europako hizkuntza gutxituen itunaberresteari dagokionez, Frantziak hautatu39 artikuluen berrespena baino urrunagojoan behar dela erran du.«Eurokarta berresteko konstituzio aldaketaeginen denez, une hori baliatu behar dugu39 artikulutik haratagoko bidea egin dadin,neurri eraginkorrak har daitezen». Gisaberean, azken urteetan aurkeztu diren legeproposamenak osatu eta senatuan eta

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailalegebiltzarrean bozkatzeko tenorea delauste du Euskal Konfederazioak.Frantziak ez ditu berehala onartuko ildohoriek. Horregatik, euskararennormalizaziorako bidean, gizarte zibileaneta politikoan hizkuntzari buruz egindituzten lanek logika aldaketa dakartelaziurtatu du Konfederazioak.Norabide horretan, hizkuntza politikakurrats ausarta egin behar duela aldarrikatudu, gaur egun borondatean oinarritzen deneskaeraren politikatik eskaintza zabalerakourratsa eginez. Alegia, euskararen etaeuskarazko irakaskuntza orokortzekobidean, botere publikoek izan behar duteeskualde eta herri guztietan eskaintzabermatu behar dutenak, eskaria sustatzeko.Euskararen aldeko hizkuntza politika«transbertsalak» plantan ezartzeko eskatudie botere publikoei, hizkuntzaren beharrakkontuan hartuz, tokian tokiko eskaereiaitzina hartuz eta presiopean ihardetsibeharra ekidinez.direla uste du Euskal Konfederazioak. Alta,euskalgintzako eragile nagusiek uneekonomiko larriak pairatzen dituzte, etahori onartezina dela erran du.«Euskalgintzainoiz bainoindartsuago ageri da,baina arnasarik gabeutzi nahidute»«Euskalgintza inoiz baino indartsuago agerida, baina arnasarik gabe utzi nahi dute».Euskal Konfederazioko kideen arteani n k e s t a b a t e g i n d u t e e t a ,berreuskalduntzearen ardurari behar bezalaerantzun ahal izateko eta lana duintasunezegin ahal izateko, gaur egun boterepublikoengandik jasotzen duten dirulaguntza biderkatu egin beharko litzatekeelaziurtatu dute.Botere publikoek Ipar Euskal Herrikohizkuntza politika adibide gisa aipatzendute Frantzian, baina, aldi berean,Korsikan edo Bretainian hizkuntzapolitikara bideratzen den dirua bainoanitzez gutxiago jasotzen du.Itoaldirako baliabideakHizkuntza politika gauzatzeko eragilenagusiak herri mugimenduko partaideak

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila«Funtsezkoa da elkarlanaeuskara berreskuratzeko»Hizkuntza politika berria plantan ezarri ahalizateko, urratsak egin behar ditu Frantziak, etaIpar Euskal Herriak bere egitura behar dueuskararen normalizaziorako bidea bermatzeko,Sebastian Castet Euskal Konfederazioko kidearenerranetan.Hizkuntza politika berria eta indartsua obratzekogaraia dela diozue. Zergatik?Borondate onaren gainean bakarrik eraikitakohizkuntza politikak mugak ditu. EEPk duhizkuntza politika garatzeko ardura, baina ageriandira bere mugak lege zein aurrekontu mailan. Binorabideetan aldaketak behar dira.Lurralde elkargoa sortzea eta Europako hizkuntzagutxituen ituna izenpetzea funtsezko urratsakdirela diozue. Zer ekarriko du horrek ?Iritzia2012/07/05lurralde elkargoasortzea eta Europakohizkuntza gutxituen agiriaberrestea. Hizkuntza politikaeraginkorra plantan ezartzeko lege babesa beharda, eta Frantziak ez du horrelakorik bermatzen.Frantziak hastapenean onartu zituen 39 neurriakbiziki apalak dira. Alta, sarreran aitortzen daofizialki euskara bezalako hizkuntzak erabiltzenahal direla eremu publikoan. Hollandek urratsakegin beharko ditu. Parlamentuan dauden legeproposamenak onartu beharko dituzte. Legeaklagundu behar du, ez oztopo gehiago sortu.Gauzak mugitu arte Frantzian, badugu zer egin.Hamarkada luzeotan euskalgintzako herrimugimenduek aldarrikatu dute euskararenofizialtasuna. Deiadar manifestazioan 7.000 lagunbildu ziren ofizialtasuna eskatzeko. GarapenKontseiluak ere lurralde elkargoaren beharraazpimarratu du. Bere proposamenen barneanagertzen da euskarak hizkuntza koofiziala izanbehar duela bere eremuan. Max Brisson EEPkopresidente ohiak dio, orain, euskarak koofizialaizan behar duela Iparraldean. Lehen ez zuen horierraten. Sekula ez da hain urruti joan.Azken aholku batzordean, Frantxua MaitiaEEPko presidenteak aitortu zuen euskara ofizialaizanez gero administrazioaren eginbeharrakfinkatuko zituela. Pozten gara, politikoengandikere horrelako hitzak entzunik. Bainaofizialtasunaren bidean urratsak daude, hala nolaEuskalgintzako herri mugimenduak itorik daudeekonomikoki...Euskara berreskuratu nahi badugu, funtsezkoa daerabakitzaile politikoen eta herri mugimenduenelkarlana. Egin dugun barne inkestan ageri daherri mugimenduek diru laguntza gehiago behardutela. Eraginkorrak izateko handitzen gara, bainaparean ez dago laguntzeko borondaterik.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskara sustatzeko itun bategin dute Gasteiz etaIruñeko gobernuekBerria2012/07/06Lehentasunezko bi xede nabarmendu ditu ofizialtasunaren bidean: lurraldeelkargoa sortzea eta eurokarta berrestea«Euskadik eta Nafarroak elkarrekin lan egin ezean,euskara eta haren normalizazioa izango dirakaltetutakoak». Iruñean esan zituen atzo hitzokBlanca Urgell Eusko Jaurlaritzako Kulturasailburuak. Jose Iribas Nafarroako Hezkuntzakontseilaria zuen alboan. Biak argazki bakarrean.2009an sinatu zuten Eusko Jaurlaritzako etaNafarroako Gobernuko ordezkariekElkarlanerako Protokolo Orokorra, eta euskarasustatzeko ituna sinatzeko elkartu ziren atzo Urgelleta Iribas. «Bikoizketak saihestu eta gastuakmurriztea» da hitzarmenaren funtsa, NafarroakoGobernuaren hitzetan; Urgellen arabera, «egunhistorikoa» izan zen atzokoa. «Gaizki-ulertu etaerrezelo handiak izan dira urteetan, bainagainditu egin ditugu orain, bi gobernuek elkarrenerakundeekiko eta erabaki autonomiarekikoerrespetua dugulako, eta, hala ere, elkarrekin lanegin behar dugulako».Sakonean, elkarren lana onartu eta partekatzea dabi erakundeek adostutako hitzarmenaren funtsa.Batek egindakoa besteak egin behar ez izatea,alegia. Euskara maila ebaluatzeko azterketakbaliokidetzat joko dituzte, adibidez, erdarazsortutako legeen itzulpen lanak partekatukodituzte, eta elkarbanatu egingo dituzte mapasoziolinguistikoak osatzeko lortutako datuak.Dirua aurreztea da asmoa, baina «herritarrenbizimodua errazteko» ere balioko dutekonpromiso horiek, Iribasen hitzetan. Bederatzialor hartzen ditu kontuan hitzarmenak, guztira:helduen irakaskuntza, hizkuntz maila zehaztekoazterketak, euskararen egoerari buruzkoazterketak, legeen itzulpenak, terminologia,informazioaren eta komunikazioaren teknologia,itzulitako dokumentuen memoria bankua,euskararen nazioarteko hedapena etahizkuntzaren kultur sustapena.«Eduki handiko hitzarmena» dela zehaztu duUrgellek. Baina, hala ere, sinatutakoaren mamiabezainbeste, ituna sinatzeko bat egin izananabarmendu dute bi ordezkariek. Akordioarenbultzatzaileak «bi gobernu konstituzionalista»direla gogorarazi du Iribasek, esaterako.«Funtsezkoa da hori», zehaztu du. Ez daalferrikako aipamena. Bi ordezkariek aipatu duteeuskara bultzatzeko elkarlanean aritzeko premia,baina behin baino gehiagotan nabarmendu dutelan hori egiteko Euskal Autonomia Erkidegoareneta Nafarroako Foru Erkidegoaren errealitate

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailainstituzionalak bereiztearen beharra ere. Etasinatutako testuan ere ageri da kezka hori.Helduentzako irakaskuntzaren kasuan, adibidez.Eduki eta materialak elkarrekin garatu etazabaltzeko konpromisoa hartu dute bi gobernuek,baina zehaztapena ere gehitu dute: «Argi utzizNafarroa eta EAE bi erakunde politiko,instituzional eta administratibo ezberdin direla».Eta baldintza bera jarri dute ikerketasoziolinguistikoen alorrean ere. Bildutakoinformazioa trukatuko dute bi gobernuek, etaelkarrekin arituko dira lanean, baina, ituneanzehazten denez, erakunde bakoitzak bereadministrazio publiko propioa duela «argi etagarbi» ezarriko da ikerketa lan horien emaitzetan.Iribasen arabera, oso hitzarmen garrantzitsua daeuskararen sustapenari buruzkoa: «Kultur ondarehori zaindu eta sustatzea da gure egitekoa». Berrizere elkarrekiko errespetuaren beharra aipatu dugero. «Erakunde ezberdinak dira gureak, bainagauza asko ditugu elkarrekin. Lotura kulturalargiak ditugu, eta bi lurraldeak gara Espainiareneta Europako Batasunaren parte. Orain elkarlanabideratu nahi dugu herritarren mesedetan».Ekonomiaren menpeItunaren garapenari buruzko zehaztapen handirikez dago, ordea. Hitzarmenaren jarraipena aldebiko batzorde misto batek egingo duela zehaztuarren, oraingoz ez dute jakinarazi adostutakoasmoak betetzeko epe zehatzik. Eta hitzartutakoItuna puntuz puntu1. Helduen irakaskuntza. Helduei euskara irakasteko curriculuma eta materialak elkarrekin egingo dituzte. Horibai, nabarmendu dute argi utziko dutela «bi egitura politiko diferente» direla EAE eta Nafarroa. Langilepublikoak euskalduntzen ere elkarlanean arituko dira.2. Azterketak. Hizkuntz maila ebaluatzeko probak elkarrekin diseinatuko dituzte, Europako ErreferentziaMarko Bateratuan oinarrituta, eta bi erakundeek onartuko dituzte besteak emandako ziurtagiriak.3. Ikerketak eta mapa soziolinguistikoak. Ikerketetako informazioa trukatuko dutela hitzartu dute, eta «ahal denneurrian» azterketak egiteko datak zehaztuko dituztela esan dute. Sinatutakoaren arabera, azterketa horienondorioz lortutako emaitzetan «garbi» ezarriko da EAE eta Nafarroa bi erakunde ezberdin direla.4. Itzulpenak. Espainiako eta nazioarteko legeak elkarlanean euskaratuko dituztela onartu dute bi gobernuek,eta erakunde batak eta besteak egindako itzulpenak ontzat joko dituztela.5. Terminologia. Elkarlanean arituko dira terminologia adosteko eta horiek zabaltzeko.6. Itzulpen memoriak. Partekatu egingo dituzte memoriak, bi gobernuetako langileek erabiltzeko.7. Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak. Eskura dauden baliabideen zerrenda osatuko dutelaadostu dute. Erabiltzaileei tresna horiek eskurago jartzea da helburua, baita baliabide horiek euskaraz sortu edoegokitzeko ahaleginetan bikoiztasunik ez egotea ere.8. Nazioarteko dibulgazioa. Nazioartean euskara zabaltzeko programak egingo dituzte, eta atzerrikounibertsitateetan euskarazko irakurleak bidaltzeko asmoa ere azaldu dute. Etxepare Euskal Institutuaren etaNafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren Euskarabidea erakundearen arteko elkarlana eresustatuko dute. Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak hartuko du bere gain lan hori.9. Kultur sustapena. Kanpainak, materialak eta ekitaldiak elkarrekin egiteko atea zabaldu dute bi gobernuek.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaUEUk 40 urtekoibilbide oparoa ospatudu BaionanBerria2012/07/06Euskalgintzan aritutako hainbat belaunalditako eragile ugari izan diraBaionan egindako urteurreneko ekitaldianUEU Udako Euskal Unibertsitateak lehenikastaroak antolatu zituenetik 40 urte betedirelarik, urtemuga hori ospatzeko paradaeman zuen UEUk atzo, orain dela 40 urtebezala, Baionako Euskal Erakustokian.Ekitaldian izan ziren euskalgintzako herrimugimenduetako zenbait eragile, agintari,euskaltzain eta hainbat hedabidetakolangile. Urteetako bide luzeaz aritu zirenekitaldian hitza hartu zuten eragileak.Berrogei urtean euskararen etaunibertsitatearen alde egindako laneskerga gogorarazi zuen Karmele Artetxezuzendariak.Azaldu zuen Karlos Santamariakproposatu zuela UEU sortzea, eta xedeh o r i 1 9 7 3 a n g a u z a t u z e l a ,Euskaltzaindiaren babesarekin.A l t a , n a b a r m e n d u z u e n a u r t e n g oo s p a k i z u n a k b a d u e l a g a z i - g ozotik:ikastaroetan parte hartzen dutenirakasleen eta ikasleen kopurua egonkorrabada ere, krisi garaia argudiotzat hartuta,Eusko Jaurlaritzak laguntza izendunakendu dio aurten UEUri, eta gaineratekolaguntzak murriztu.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaErabaki «mingarria» izan dela aitortu duteunibertsitateko arduradunek, baina ezduela eragotzi aurtengo ikastaroakantolatzea eta ondoko urteotako laneanjartzea begirada.Euskara hutsezJe a n H a r i t x e l h a r e u s k a l t z a i n b u r uizandakoak gogora ekarri zuen UEUkolehen ikastaroak Donibane Lohizunen(Lapurdi) egin zituztela; 90 ikasle eta hogeiirakasle inguru elkartu ziren. «Guztiakeuskara hutsean jarduten».Gazteriaren jakin-min hura euskarazbideratzeko tresna izan zen UEU.Egitasmo luzea eta ibiltaria, DonibaneLohizunetik Uztaritzera eta Baionara eginbaitzuen txangoa.«Katebegiz katebegi, kate luze bat osatzenari da euskal jakintza», erran zuen EnekoBidegain kazetari, MondragonUnibertsitateko irakasle eta UEUkokideak. Irakasle gisa, azaldu zuenhunkigarria dela ikustea etorkizunekoikertzaileak prestatzen ari direla.Erantsi zuen euskara biziko dela UEU hordagoen bitartean eta UEUren inguruaneuskaraz ikertzen eta pentsamenduasortzen dutenak badauden bitartean.Katebegiaren irudia baliatu zuen atzokoekitaldian, Euskal Erakustokiko areton a g u s i a n b i l d u t a k o e u s k a l t z a l e e ierreferentzia eginez, han baitzirenUEUren ibilbidean parte hartu dutenhainbat belaunalditako kideak, baita lehenurteko ekitaldian parte hartu zutenak etaunibertsitateko ikasle berriak ere.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEgun bateko txangoaNafarroako ParlamentuanIritzia2012/07/05BA al dakizue AEK-ko ikasleak zeri buruzeta zein hizkuntzatan min-tzatu zirenparlamentariekin?Euskaltegietan, lagun asko, han eta hemen,euskara ikasten ari dira; Gobernuarenasmoa euskaltegiei arnasa ukatzea denarren. Argi dugu gure aberastasunaherritarrak direla, eta gainera, haiek dutegiltza. Gainera, ondorio argia atera dugu:herritarrek egiten dute, Nafarroakoagintariek egin ez duten bitartean.AEK-ko euskaltegietan ari diren ikaslebatzuekin Parlamentura jo genuen honetazeta, oro har, helduen euskalduntzeaz hitzegitera. Horretarako hitzordu bana lotugenuen bertan ordezkaritza duten alderdiguztiekin.Nafar guztion etxera iritsi eta identifikaziounea genuen, sarreran zain zeudenForuzain atseginekin. Gaztelaniazkoharrera txukuna izan genuen. Euskaraberezkoa eta "ofiziala" bai, baina zureetxean, Nafarroako Parlamentuan ez.Ikasgai bikaina jaso zuten ikasleek.Euskaraz bizi nahi duen jendeakParlamentuan ezin egitea.Zoragarria iruditu zitzaigun euskaltegietaneuskara ikasten ari diren ikasle horiekeuskaraz egitea aurrean zutenparlamentariekin. Biziki hunkigarria izanzen erakutsitako gaitasuna eta adorea.Haien eguneroko egoeratik atera etahalako bilera ofizialetan jardutea berae s k e r t z e k o a d a .Gainera, aukera izanzuten guztiekin euskaraz e g i nizana zirraragarria izan zen. Hala etaguztiz ere, azpimarratu behar da NaBaieta Bildurekin baino ez zutela euskarazegin.Gainontzekoekin, aldiz, gaztelaniaz eginbehar izan zuten. Beste alderdi horieidagokienez, Nafarroako jendarteaordezkatzen duen parlamentariekin elkartueta bere kabuz euskara ikasi duen pertsonabi hizkuntzak ezagutzen dituen bakarraizatea oso esanguratsua da. Herritarrekbai, beste behin.V a s c u e n c e r e n l e g e a r e k i k o a k .P a r l a m e n t u a n i k a s l e e k u t z i t a k otestigantzen bidez agerian geratu zirenarauak dituen hutsuneak. Lehenik etabehin, haiek dira eskolak euskaldundu ezdituenak.Nafarroan, belaunaldi berriakeuskaldunduko dituen plangintzaezinbestekoa da. Hori eman bitartean,

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailalegeak bultza-tzen ez duen HelduenEuskaldun-tzea ere hor dugu. Mayuk esanzuen moduan, euskaltegiek aukera ematendigute euskara ikasi nahi dugunoi.Herritarrek eta euskaltegiek bai, legeak ez.Horrez gain, Ignaziok Seminario garaianeuskara ikasten hasi zela aipatu zuen.Bertan "Vascuenceren Legea" izanenzenaren ezagugarri bat jada ezagutu zuen.Eremu euskadunekoak ez zirenak euskaraikastetik baztertu zituzten.Euskaraz bizi nahia. Euskara ikasteaz gain,euskaraz egiteko gogoa adierazi zietenparlamentariei. Lagunekin, seme-alabekin,bilobekin eta abar luze batekin orain arteizan ez duten euskarazko harremanalortzen ari direla harro-harro adierazizieten.Bizitzeko modu berri bat garatzen aridirela gaineratu zuten. Egun hartan,parlamentariekin argi islatu zen haiei eredagokiela euskaraz bizitzeko hautuaharrotasunez ematea eta eredugarriakizatea.Euskararen balioa. Ignazioak berak esanzien eskolan ikasitako frantsesa baino,euskara jakiteak askoz gehiago lagundukoziola bere lan garapenean. Andreak,gainera, aitortu zion, euskarari esker,espero ez bazuen ere, lana topatu duela.Azkenik, Osasunbidean ari den Martakesan zien ezinbestekoa iruditzen zaiolaeuskaldunei euskaraz zuzendu ahal izatea.Bera erizaina da eta testuinguru horretanjendea urduri eta deseroso egon ohi da etaberaz, herritarra, nahi duen hizkuntzan,ezin aritzea oso gogorra iruditzen zaio.Herritarrek bai, Gobernuak ez.Tomas, Andrea, Marta, Mayu, Ignazio etagainontzeko ikasleen ahalegina osoadierazgarria da. Euskara ikasteko daudenoztopoen gainetik, maila polita lortzen aridira eta familian, kuadrilan, lantokian,baita Parlamentuan ere, euskaraz bizitzekogogoa adierazten ari dira.Txanponaren beste aldean, agintarienezina eta kontrako jarrera dugu. Hor,herritarrek ematen dituzten urratsenantzera, aldekotasuna adierazten dutenalderdi parlamentarien aldetik zer eginizan badute.Ezinbestekoa iruditzen zaigu jada euskarahaien eguneroko jardunaren hizkuntzatzathartu dutenak txalotzea.Euskalduntze prozesuan, bi bidetikbultzatzeko proposatzen dizuegu. Aldebatetik, helduen arloari izaera estrategikoaematea, plangintza sendo bat eta askiinbertsioak eskatuz eta, beste aldetik,euskaraz bizitzeko eredugarriak izatea:e g u n e r o e u s k a r a z f u n t z i o n a t z e a ,sentsibilizatzea eta euskara ikasteradeitzea.Helios del Santo (AEK)

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaGazte elebidun gehiago egonarren, euskara gutxiagoerabiltzen duteBerria2012/07/1716-24 eta 25-35 adin tarteetan dauden elebidunek orain bihamarkada baino gutxiago egiten dute euskaraz gaur egun. Kopurua jaitsi egin denarren, hamar herritarretik ia sei erdaldunak dira oraindikElebidun kopuruak bost puntu egin du goraazken bi hamarkadetan Euskal Herrian.Herritarren %27 da elebiduna egun. Igoerahori batez ere gazteen artean gertatu da. Bainajoera hori ez da islatu erabileran. Alderantziz,azken hogei urteetan jaitsi egin da euskararenerabilera gazte elebidunen artean. V. InkestaSoziolinguistikoaren datu eta joeraesanguratsuenak dira horiek.Beste hainbat datu aipagarri ere utzi dituinkestak. Adibidez, herritarren %16,1ek bainoez dutela erabiltzen euskara erdara bainogehiago. Gainera, euskara sustatzearen aldekojarrerak zazpi puntu igo diren arren, oraindikherritarren %17,1 euskara sustatzearen aurkadaude.Beherekoak. Aurkezpenean izan ziren, besteakbeste, Eusko Jaurlaritzako HizkuntzaPolitikarako sailburuorde Lourdes Auzmendi,Euskarabideako zuzendaritzako Julen Calvo,Euskararen Erakunde Publikoko presidenteFrantxua Matia eta Euskaltzaindiko AndoniSagarna.Pozik azaldu ziren gazteen artean euskararenezagutzak izan duen igoeragatik. Baina, aldiberean, onartu zuten hizkuntz politikek ezdituztela emaitza berak eman erabileran.«Inposaketarik gabe eta elkarlanaren bidezeuskara berreskuratzen jarraitu behar dugu»,esan zuen Auzmendik.1. Ezagutza: Elebidunen kopurua goraEuskal Herrian oraindik ere hamar lagunetatikia sei (%58,9) erdaldunak dira: zehazki,1.546.607. Duela hogei urte baino 140.239erdaldun gutxiago dira. Baina nabarmendubehar da Lapurdin, Zuberoan eta NafarroaBeherean portzentajeak gora egin duela.Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako datuakmartxoan eman ostean, atzo jakinarazi zituztenNafarroa, Lapurdi, Zuberoa eta NafarroaElebidunen kopurua bost puntu igo da azkenhogei urteetan: %22,3tik %27ra. Lapurdin,Zuberoan eta Nafarroa Beherean joerakontrakoa izan da. Hau da, elebidunak galduegin dira. Baina aurreko inkestan gertatumoduan, galera hori urritu egin da. Gainera,

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaigoera bat gertatu da gazte elebidunen artean.1991n, elebidun gehienak euskaldun zaharrakziren, eta horiek nagusi ziren adin tarteguztietan. Egun, euskaldun zaharrek nagusiizaten jarraitzen badute ere, gazteen arteanirauli egin da joera. 16 eta 24 urte arteko gazteelebidunen erdiak euskaldun berriak dira, hauda, eskolan edo euskaltegian ikasi dute euskara.Etxean bi hizkuntzak jaso dituztenak ere geroeta gehiago dira. 16 eta 24 urte arteko gazteelebidunen ia bi jatorrizkoak dira. Elebidunhartzaileen kopurua ere bikoiztu da hogeiurtean.estreinakoz. Erabilera esparruei dagokienez,batik bat eremu formaletan egin du gora.Etxean, aldiz, behera egin du, seme-alabekinizan ezik.Soilik elebidunen erabilerari erreparatuz gero,ikus daiteke elebidunen kopurua eta euskararenerabilera ez direla neurri berean hazi.Elebidunen euskararen erabilera intentsiboakbere horretan jarraitzen du. Hain zuzen ere,elebidunen hamarretik sei egiten dute euskarazerdaraz bezainbeste edo gehiago.2. Erabilera: %84k erdaraz egiten dutegehienetan, eta %70ek betiAzken bi hamarkadetako bilakaera aztertuzgero, euskararen erabilera intentsiboak —euskara erdara beste edo gehiago erabiltzeakalegia— soilik Araban, Bizkaian eta Gipuzkoanegin du gora:%13,7tik %16,1era. Nafarroan iabere horretan dago (%5,5), eta Lapurdin,Zuberoan eta Nafarroa Beherean jaitsi egin da:%13,3tik %9,6ra. Egun Euskal Herriko hamarbiztanletik bik ere ez du euskararen erabileraintentsiboa egiten. Zehazki, herritarren%16,1ek erabiltzen dute euskara erdarabezainbeste edo gehiago.Adina kontuan hartuta, azken bi hamarkadetangora egin du euskara erdara bezainbeste edogehiago erabiltzen dutenen kopuruak, 50 urtetikbeherakoen artean. Hortik gorakoen artean,ordea, kontrakoa gertatu da. Jaitsiera batgertatu da. Dena den, datuak xehetuta, ikusdaiteke joera hori Araban, Bizkaian etaGipuzkoan baino ez dela eman. Gainontzekolurraldeetan, 35 urtetik beherakoen arteangertatu da erabileraren igoera. Lapurdin,Zuberoan eta Nafarroa Beherean euskararenerabilera 25 urtetik beherakoen artean ez ezik,35 urtetik beherakoen artean ere hazi daAdina kontuan hartuta, ordea, 1991tik, beheraegin du euskararen erabilerak gazte elebidunenartean. Jaitsiera hori bederatzi puntukoa izanda 24 eta 35 urte artekoen artean: %58tik%49ra, hain zuzen. Txikiagoa izan dabeherakada— sei puntukoa— 16 eta 25 urteartean dituztenengan: %49,6tik %43,2ra. Denaden, txikia bada ere, azken hamar urteetan joeraaldaketa bat ematen ari da, eta gazteelebidunak gehiago erabiltzen ari dira euskara.Nafarroan, dena den, beheranzko joerarekinjarraitzen du.Gazte elebidunek bi arrazoi dituzte euskara ezerabiltzeko: ama hizkuntza erdara izanik,euskaraz jarduteko zailtasun gehiago dituzte.Gainera, gehienak gune erdaldunetan bizi dira,beraz aukera gutxiago dituzte euskaraz egiteko.3. Transmisioa: Guraso elebidunenartean ia erabatekoa da

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskara nola transmititzen den jakiteko, 2 eta15 urte bitarteko seme-alabak dituzteninkestatuak hartu dituzte kontuan. Haieiegindako galderen arabera, guraso elebidunakdituzten ia neska-mutiko guztiek jasotzen duteeuskara: Hego Euskal Herrian, %95 eta %97artean; Ipar Euskal Herrian kopurua zerbaittxikiagoa da, %87koa hain zuzen.Bikotekideetako batek euskaraz egiten ezduenean, transmisioa txikiagoa da. Hegoaldean,%67 eta %71 artean dago portzentajea, etaIparraldean %56an. Halako bikote gehienekgaur egun euskara helarazten diete seme-alabei,erdararekin batera. Baina desberdintasunakdaude gurasoen ama hizkuntzaren arabera;baldintzatu egiten du horrek.4. Jarrerak: Aldekotasuna goraEuskararen erabilera sustatzearen alde daudeeuskal herritarren %55,2, duela zazpi urte bainozazpi puntu gehiago. Nafarroan egin dute batezere gora aldeko jarrerek azken bi hamarkadetan:%21,6tik %37ra. Batik bat gazteek dute aldekojarrera. Dena den, gaur egun oraindik ereNafarroan dago euskararen erabilerasustatzearen aurkako jarrerarik nabarmenena.Nafarren %34,5ek ez dute egoki ikustensustatzea.Lapurdin, Zuberoan eta Nafarroa Behereaniritzi argirik ez dutenak dira nagusi. Izan ere,hamar herritarretik lau ez daude ez alde eta ezkontra ere. Gainera, 1996tik —orduan hasiziren inkesta egiten Zuberoan, Lapurdin etaNafarroa Beherean— lau puntu jaitsi daaldekoen portzentajea: %42,3tik %38,5era.Adinari erreparatuz, gazteak dira aldekoenartean ehunekorik txikiena dutenakIparraldean, eta helduak hadiena dutenak.Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan aldekojarrerak zazpi puntu handitu dira 1991tik:%55etik %62ra.Haurrek euskaraz ikastea ezinbestekoa iruditzenzainenen portzentajeak hauek dira: %81 Araba,Bizkai eta Gipuzkoan, %51 Lapurdi, Zuberoaeta Nafarroa Beherean eta %43 Nafarroan.Hori ez da islatzen seme-alabek zeinhizkuntzatan ikastea nahi duten galdetzerakoan.Izan ere, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan%66k nahi dute seme-alabek euskarazko eredubatean ikastea; Nafarroan, %32k; eta Lapurdin,Zuberoan eta Nafarroa Beherean, %19k.Administrazioan sartzeko euskaraz jakitekoderrigortasunaz ere galdera egin dute. Kasuhorretan, ezinbestekotzat jotzen dute euskarazjakitea Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako lauherritarretik lauk. Iparraldean eta Nafarroanerdiek ikusten dute ezinbestekoa euskara jakitea.------Elebidun kopurua.Gora egin du Euskal Herriko elebidunkopuruak. Zehazki, 714.136 elebidun daude;biztanleen %27k hitz egiten du euskaraz etaerdaraz. 2006an, 665.800 elebidun zeuden;2001ean, 633.934 ; 1996an, 591.423; eta 1991n,berriz, 528.521 (herritarren %22,3).%3Euskara guztiz edo partez galdu dutenak.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaV. Inkesta Soziolinguistikoaren emaitzenarabera, 16 urteko edo gehiagoko biztanleen %3inguruk galdu egin dute euskara. Galera horipartziala da, euskaraz ondo hitz egiten ez dutenarren, gai baitira ulertzeko.Bihar aztertuko dute Euskara Sustatzeko EkintzaPlanaEusko Jaurlaritzaren Euskararen AholkuBatzordeak bihar aztertuko du EuskaraSustatzeko Ekintza Plana (ESEP), Gasteizenegingo duen oso bilkuran. Aztertu ostean,onartu egingo dute, eragozpenik ez bada.Azterketa egingo duen batzordeak berakprestatu du proiektua; euskararen erabileraareagotzea du helburu.Datuak bereizita eman dituzte, aurreneko aldizBereizita eman dituzte InkestaSoziolinguistikoaren emaitzak. Martxoan Araba,Bizkai eta Gipuzkoakoak eman zituzten, etaorain gainontzeko lurraldeetakoak; aurrenekoaldia da.Jaurlaritzako Kultura sailburu Blanca Urgellenhitzetan, inkesta egitean «prozedura ezberdinak»erabili dituztelako bereizi dituzte datuak.Inkestaren fitxa teknikoa• Egilea: Siadeco.• Datu bilketa: Iazko ekainetik abendura bitartean. Telefono bidez egin zuten, galdetegi egituratua eta itxiaerabiliz.• Lagina: 16 urtetik gorako biztanleak.• Inkesta kopurua: 7.800 inkesta egin ditu Siadeco enpresak. Horietatik 4.100 Araban, Bizkaian eta Gipuzkoanegin ditu; Lapurdin, Zuberoan eta Nafarroa Beherean, 2.000; Nafarroan, berriz, 1.700.• Ikerketa eremuak: Lau eremu ikertu dituzte: herritarren hizkuntza gaitasuna, hizkuntzaren transmisioa,euskararen erabilera hainbat esparrutan eta jarrerak.• Akats tartea: Euskararen lurraldeetako lagin osoaren akats tartea 1,5ekoa da, eta 1,9koa erdaldun etaelebidunentzat. Konfiantza maila, berriz, %95,5ekoa da.2.000Hizkuntzak ikasteko laguntza jasoko duten langabeak.Lanbide enplegu zerbitzuak milioi bat euroko diru funts bat jarriko du, 18 eta 34 urteko langabeek hizkuntzakikas ditzaten. 2.000 langabek laguntza baliatu ahal izango dutela kalkulatu du Lanbidek. Ingelesa, frantsesa etaalemana ikasteko balioko dute laguntzek.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaBada zer betePozteko bezala kezkatzeko motiboak eman ditu,aurten berriz, inkesta soziolinguistikoak. Botilaerdi betea ikusi nahi duenak izango dituargudioak, baina baita botila erdi hutsa dagoelaerantzun nahi dionak ere. Eman dezagun botilabetea dagoela erdiraino: gora jarraitzen duelebidunen hazkundeak, eta 714.000 diradagoeneko, 1991n baino 185.00 gehiago;erdaldun hutsak 140.000 gutxiago dira. Botilaerdi hutsa ere ikus liteke: horietatik 300.000hobeto moldatzen dira erdaraz. Botila betea:hogei urtean 2,4 puntu igo da erabilera; %16,1ekerabiltzen du orain. Botila hutsa: herritarren%84k gaztelania du hizkuntza nagusi, edo bakar—hamarretik bederatzi dira Lapurdin etaNafarroan—.Alde handiak daude herrialdeen artean, etaeuskararen erabilerak gora egin duela esatehutsak errealitate batzuk estaltzen ditu:Gipuzkoan %26,6koa da; Nafarroa Beherean etaZuberoan %10,2koa. Hortik behera daudebesteak: Bizkaia (%7,4), Nafarroa (%3,6), etaAraba eta Lapurdi (%1,3).Botila erdi betea: belaunaldi gazteen artean geroeta handiagoa da euskararen ezagutza; heren batbakarrik dira erdaldun elebakarrak. Duela hogeiurte, 16 eta 24 urte arteko gazteen %24 inguruziren elebidunak Araba, Bizkai eta Gipuzkoan;gaur, %60 dira. Botila erdi hutsa: Nafarroan etaIpar Euskal Herrian %20 inguru dira gazteelebidunak, nahiz azken bost urteetan gora eginduen kopuruak. Beste botila erdi huts bat:ezagutza handitzeak ez du berez ekarrieuskararen erabilera areagotzea; duela hogeiurteko gazteek baino gutxiago erabiltzen duteeuskara gaurko gazteek. Gazte elebidun gehienakeskolak edo euskaltegiak euskaldundu ditu, bainainguru erdaldunean bizi dira. Orduan, erdararaIritziaj o t z e n d u t e ; 2012/07/17euskararenganakoatxikimendua ere,a p a l a g o a d u t e .Gazteen erdiek aitortudute hobeto moldatzen direlaerdaraz.Euskararen kale erabileraren neurketak agertudu %13 eta %14 artean «trabatua» dagoelaeuskararen erabilera. Inkesta soziolinguistikoakbeste datu batzuk erantsi ditu: eremu formaleangora egin du —gutxi bada ere oraindik—, etaetxean eta lagunartean, behera.Datu anabasaren erdian, arreta ematen duGipuzkoak: gazteen hiru laurdenak elebidunakdira, erabilera orokorra %27tik gertukoa, etaeuskararen aurkako jarrera dutenak %5 bainogutxiago. Beste muturrera doaz Lapurdi etaNafarroa, eta tartean dabiltza Bizkaia eta Araba—Nafarroa Beherean eta Zuberoan, herriakzahartu eta husteari lotuta daude arazosoziolinguistikoak; guztiz bestelakoa da egoera—.Inkestaren emaitzak ikusita, ez dago samurraasmatzen botila Gipuzkoara begira beteko oteden, edo Lapurdira eta Nafarroara begirahustuko ote den.Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzakopartaide Jon Aizpuruak eman zituen gako batzukatzo, inkesta aurkezteko Miramar jauregianeginiko ekitaldian: gazte euskaldun berriekeuskara erabiltzeko baldintzak izan ditzaten,urrats berriak egin beharko dira, eta arretaberezia jarri beharko da familiek euskara emandiezaieten beren seme-alabei. Botila guztizbetetzeko; edo... guztiz ez husteko.Mikel Peruarena

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskara, «bidegurutzean»Sagrario Aleman, Paxkal Indo, Iñaki Lasa eta Iker Martinezde Lagos euskararen egoeraz mintzatu dira EHUko UdakoIkastaroetan. Erabilera sustatzeko beste politika eta diskurtsoBerria2012/07/18Azken hamarkadetan euskaldun berriak sortzeaizan da administrazioen eta euskalgintzarenerronketako bat. V. Inkesta Soziolinguistikoareneta kale erabilerari buruzko neurketaren emaitzakikusita, kantitateari bainoago, kalitatearibegiratzeko eta erabileran eragiteko unea delauste dute euskalgintzako ordezkari askok.Orain arteko diskurtsoak bazterrean utzi, etabeste politika batzuk ezarri behar direla esandute. Horretarako, funtsezkoa iruditzen zaieadministrazioekin koordinazioan eta elkarlaneanjardutea. Hizkuntza komunitate gisa trinkotuagoaritzeko beharra ere nabarmendu dute.Hain zuzen ere, euskararen egoeraz aritu zirenatzo solasean Topaguneko Iker Martinez deLagos, Euskararen Gizarte ErakundeenKontseiluko Iñaki Lasa, IKAko arduradunSagrario Aleman eta Seaskako lehendakariPaxkal Indo. Euskal Herriko UnibertsitatekoUdako Ikastaroetan.Martinez de Lagosen arabera, «ausart» jokatzekounea da. «Beste kontzeptu batzuek hartu behardute garrantzia: motibazioak, harrotasunak,trinkotasunak...». Erabileran urratsak egiteko«inoiz baino baldintza aproposagoak» daudelauste du. «Euskara sustatzearen aldeko jarrerakugaritu egin dira; gainera, ezagutza gero etahandiagoa da».Helduen alfabetatzean eta transmisioan jarri duarreta Alemanek. Haren esanetan, ez da beharbeste baloratu euskaltegiek egindako lana, etaadministrazioek ez dituzte behar adina baliabidejarri horietan. «Indar gehiago jarri behar zen25-65 urte arteko jende multzo horieuskalduntzen. Azken batean, talde hori dahandiena, eta ardurak dituena: ekonomian,politikan, gizartean...». Alemanen iritziz, halaber,euskaldun berriei ez zaie behar adina aukeraematen euskaraz bizitzeko. «Erabilera handitzeanahi badugu, hori aldatu behar dugu: lanmundua eta astialdia euskaldunduz, lehen hitzaedo erantzuna euskaraz eginez...».Transmisioan urrats gehiago emateko, hainbatuste faltsuek amaitu behar dutela nabarmendudu Alemanek: «Nafarroan, adibidez, oso errotuadago guraso askoren artean, ez dutela mailarikseme-alabei euskara irakasteko; eskolan hobetoikasiko dutela iruditzen zaie. Irakasteko ahaleginhutsak, ordea, merezi du».Euskarak bizirik irautea «miraria» da, Lasarenustez. Haren esanetan, diskurtsoak aldatu behardira. «Erakargarriagoak izan behar dute, eta ez

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailahorren ezkorrak». Egungo hizkuntza politikak«errotik» aldatu behar direla adierazi du.Administrazioen, herri mugimenduen etaeuskalgintzaren arteko «koordinazioa eta elkarlana»hobetu behar direla ere nabarmendu du.Hiztun berriak sortzean eskolak duen garrantziazohartarazi du: «Ezin dugu gehiago onartueuskalduntzen ez duten irakats ereduak izatea».Lapurdiko, Zuberoako eta Nafarroa Beherekoinkesten emaitzek «denetik» dutela uste duIndok. Kezka agertu du euskal hiztunak gutxitudirelako. «Egia da, ordea, jaitsiera urrituz doala.Baina ez ote da izango non galdu ez dugulako?».Halere, uste du baikor izateko datuak erebadirela. «Iparraldean euskaraz hitz egin behardela uste dutenen kopurua handitu da, etagazteen ezagutza gora doa.Kantitateari erebegiratu behar diogu guk». Indok lege babesaeskatu du euskararentzat. «Horrekin batera,hizkuntza politika gidatuko duen bertakoerakunde bat behar dugu».Euskara, kontsulta gelatik atKale neurketek eta inkesta soziolinguistikoek hogei urteko bidea egin dute, eta datu zerrendek azterketazorrotzagoak egiteko ematen duten aukera hustiatu du Iñaki Iurrebaso soziologoak. Bi ikerketetako datuakhaztatu ditu, euskararen erabilerari buruzko eboluzio bat itxuratuz. Atzo aurkeztu zuen emaitza,Soziolinguistika Klusterrak eta Eusko Jaurlaritzako Hizkuntzak Politikarak Sailburuordetzak elkarrekinantolatutako saioan, EHUren Donostiako Udako Ikastaroetan. Iurrebasoren azterketen arabera, hezkuntza daeuskara gehien erabiltzen den esparrua, baina horren datu estatistikorik ez da. Ikerketek jasotzen dutena bestehau da: lankideekin (%13,7k), lagunekin (%12,5ek), eta eremu formalean (%12,1ek) hitz egiten da euskarazgehien; kaleko erabilera (%11,5) eta etxekoa ere (%10,4) gertu daude, eta hedabideen kontsumoa da euskarakpresentzia gutxien duen lekua (%6,6). Sare sozialei buruzko daturik ere ez dagoela, baina horietan erabileraoraindik txikiagoa den susmoa agertu du.1991tik 2011ra bitartean aldaketa handia gertatu da lankideen eta lagunen artean eta eremu formalean(administrazioarekin batik bat), euskararen erabilerak asko egin duelako gora, Iurrebasoren hitzetan. Etxekoerabilerak, aldiz, beherakada txiki bat izan du. «Iraultza txiki bat da hori». Beste iraultza, zahar baino gaztegehiagok egiten dutela euskaraz orain. Bestela zen 1991n.Herrialdeka, ordea, alde handiak daude. Gipuzkoako egoera bereizi du Iurrebasok. «Igoera askoz bizkorragoa»izan du herrialde horrek euskararen erabileran: «Gainontzeko guztietan, poliki, baina behera egin du».Zehaztu du Araba, Bizkai eta Gipuzkoan eremu formalean gehiago egiten dela euskaraz; Ipar Euskal Herrianeremu informalean egiten da gehiago, nahiz familiako erabilerak jaitsiera handia izan. Nafarroan, kaleerabilerak behera egin du. Nolanahi ere, euskararen erabilerak hazkunde bizkorragoa izan zuen 1990ekohamarkada hasieran, eta 1996tik moteldu egin da. Alde horiek aztertzeko, «premiazko azterketa» bat behardela uste du, eremu euskaldunen joera zein den jakiteko adibidez.Diskurtso berri baten bilaBestalde, Iñaki Martinez de Luna soziologiako doktore eta EHUko irakasleak euskararen gaur egungo egoeraaztertu du. Horretarako, euskararen inguruko jarrerak hogei urteotan izan duen bilakaera ekarri du gogora.De Lunaren aburuz, trantsizio garaian, herritarrek euskararen aldeko jarrera nabaria zuten. Gaur egun, berriz,aldeko jarrera hori «zalantzazko edo aurkako» bilakatzen ari den susmoa du. Inkesta Soziolinguistikoarenarabera, Euskal Herriko biztanleen %55ek aldeko jarrera dute; ez alde eta ez kontra daude %28; %17, berriz,euskara sustatzearen aurka daude.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaZenbakien kontuakEuskal Herrian, oro har, elebidunenkopuruak gora egin duela nabarmendu duLurdes Auzmendik, bai ezagutzan baierabilera for mala duten eremuetan.Baikortasun hori partekatu nahi duelaadierazi du Frantxua Maitiak, euskalhiztunen galera izan arren, azken bosturteotan intentsitatea apaldu delako etabelaunaldi gazteen artean gora doalakoeuskararen ezagutza. Arabako, Bizkaiko etaGipuzkoako datuak goraipatu ditu Maitiak,gogoraraziz hizkuntza politika duela 30 urteabiatu zela, Ipar Euskal Herrian duela seiurte egin delarik urrats hori.Alta, zenbakien indarrak galderakpausatzera bultzatzen du Ipar EuskalHerrian. 16 urte edo gehiagoko herritarren%21,4 dira elebidun osoak, 1996an %26,4zirelarik. Adin piramideak datu hori azaltzendu hein batean, adin gehien dutenakdirelako euskaldunenak. Bertze aldetik, IparEuskal Herriak kanpoko jendea erakartzendu, eta frantses elebakarren multzoaindartzen dute horiek. Adin piramidearenatalik gazteenetan kopurua emendatzeakematen du esperantzarako bidea.Zalantza eragiten duten elementuak ez dirafalta. Euskararen sustapenari buruzkojarrerak ere kezkatzeko arrazoiak erakustenditu. Inkesta soziolinguistikoen haritik,euskara sustatzearen kontra daudenenkopuruak apaldu egin dira, Ipar EuskalHerrian izan ezik. Izan ere, 1996an %12,7ziren sustapenaren aurka eta %45ek ez zuteniritzirik. Orain %21,3 dira sustapenarenaurka eta %40,2k ez dute iritzirik. Euskarasustatzearen aurko jarrera horiek aldatzeko,sentsibilizazioaneragin behar delaerran du Maitiak,EEPk lantzen dituen lanardatzak gogora ekarriz.Iritzia2012/07/18Erabileraren kopuruak ere kezka handiaeragiten du, ozta-ozta gainditzen baitu %6koheina, duela bost urte bezala. Eta erabilpena%6koa delarik, baikortasunerako oinarriakhauskorrak eta zalantzazkoak direla ikustendute euskalgintzako hainbat eragilek.Gazteengan dago euskararen esperantza eta,gaur egun, lehen mailan abantzu herenakikasten badu Seaskaren murgiltze ereduanedo eredu elebidun zein pribatuan, deusekez du bermatzen elebidun izanen direlahamar edo hogei urteko epean. Euskararenkalitateari buruzko galdera ere pausatzen da.Beherazko joeraren bukaera hurbil ikustendute batzuek, baina bertze batzuekarrangura adierazten dute.Aitor Renteria

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskararen funtsa %50emendatzea galdegin duteEuskal Konfederazioan biltzen diren eragileek erran dutebaliabide gehiago behar dituztela lana bermatzekoBerria2012/07/19Eusko Jaurlaritzak eta Euskararen ErakundePublikoak (EEP) euskara sustatzeko dirufuntsen aurtengo banaketa ezagutarazi etabiharamunean, kopuru hori %50 emendatubehar dela jakinarazi du EuskalKonfederazioak. Hainbat eremutaneuskararen alde lan egiten ari diren herrimugimenduen beharrak kontuan hartu behardirela ohartarazi du. Azken urteotan egiturahoriek garapen handia ukan dute, eta horienlanaren isla dira, Euskal Konfederazioareniritziz, V. Inkesta Soziolinguistikoan nabaridiren urratsak.Ipar Euskal Herrian hizkuntza politikarako«leihatila bakarra» plantan ezarri zenetik,baliabide publiko guztiak hark bideratzenditu. Tresna hori «azpidimentsionatuta»dagoen bitartean muga bat izanen delaziurtatu du Euskal Konfederazioak.Inkesta Soziolinguistikoaren emaitzen harira,nabarmendu du egungo diru funtsak ez dielaerantzuten gaurko beharrei eta oraindikgutxiago etorkizunean sortuko direnei.«Azken hamarkadetan frogatu den bezala,euskalgintzaren eginkizuna funtsezkoa daeuskararen berreskurapen prozesuan; helduden urtean diru funtsa ez bada %50emendatzen, bederen, euskalgintzako egiturabatzuk edo hizkuntza politikaren atal batzukarrisku gorrian egonen dira».V. Inkesta Soziolinguistikoaren emaitzeidagokienez, xehetasunetan sartu gabe, EuskalKonfederazioak elementu baikorraknabarmendu nahi izan ditu; bertzeak bertze,belaunaldi gazteen artean izaten ari denbilakaera eta familien barruko euskararentransmisioaren emendatzea.Ez ditu ahantzi, hala ere, agerian diren puntuezkorrak, hala nola biztanleriaren %21,4baino ez dela elebiduna eta kopuru hori bizikiapala dela euskararen berreskurapenaribegira. Gisa berean, behera egin dueuskararen erabilpenak euskaraz dakitenenartean.Errealitate gordina«Datu polit baten gibelean gordetzen badira(186.000 elebidun gehiago), argi uzten dutezer-nolako eraginak dituen haien hizkuntzapolitikak; hiru administrazioen artean, EEPkditu emaitza txarrenak biltzen», erran duBatasunak, inkesta soziolinguistikoari buruzko

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailabalorazioa eginez. Euskal Herri osoaneuskaldunen kopuruak gora egin arren,gehiengoak (%58,9) erdaldun elebakarrakdira.oinarritzen den hizkuntza politikak ez duelagerorik gaineratu du.Ipar Euskal Herrian, erdaldun elebakarrenkopurua gora eta euskararen erabilpenabehera doala ohartarazi du Batasunak.«Euskara oraindik desagertzeko zorian delaerakusten dute emaitza horiek, eta, beraz,Nafarroako Gobernuak, EEPk etaJaurlaritzak daramatzaten hizkuntza politikekeuskararen kontra egiten dutela nabaritzenda», erran du Batasunak. Borondate hutseanLegebiltzarrak uda osteaneztabaidatuko duEuskara Sustatzeko Ekintza PlanaEuskara Sustatzeko Ekintza Planak beste pauso bateman du. Euskararen Aholku Batzordeak oniritziaeman dio Euskara 21 Batzordeak landutako planari,eta Eusko Jaurlaritzaren esku artean dago jada.Uztaileko azken gobernu bileran bidaliko duJaurlaritzak Eusko Legebiltzarrera, eta bertakomahaiak erabakiko du zein izango den planaeztabaidatu eta bozkatzeko modua. EuskoLegebiltzarrak bi hilabete behar izan zituen 1999.urtean, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia jasozuenetik, Osoko Bilkuran onartu zuen arte.Eztabaida horretan zortzi zuzenketa egin zizkiotenlegebiltzarkideek.Euskararen Aholku Batzordearen bilera hasiaurretik Patxi Lopez lehendakariak goratu eginzuen onartze bidean dagoen plan berria. «Bideemango digu eguneroko kezka eta eginbeharretatikdistantzia hartu eta neurri iraunkorragoakidentifikatzeko». Lan hori «zaila bainabeharrezkoa» dela gaineratu zuen, eta EuskararenAholku Batzordeko kideak aurrera begira dituztenardurei buruz ohartarazi zituen: «Zuen esku dagoaholku egokiak ematea etorkizunean hartu beharkodiren norabideen eta erabakien inguruan».Lopezek gaineratu zuen Eusko Jaurlaritza ez dela«neutrala» euskararekiko. Eusko Jaurlaritzaksustapenaren aldeko «apustu garbia» egin duelaazaldu, eta «ekimen nagusiekiko konpromisoak»mantendu egin dituela gaineratu zuen. «Ahaleginizugarriak egin ditugu euskararen sustapeneanaplikatu beharreko murrizketak ahalik eta txikienakizateko».Euskara sustatzeko neurriak «hitzarmenean»oinarritu behar direla gaineratu zuen, eta «neurripositiboak» behar direla nabarmendu: «Epe luzeanadostasunaren politikak bere fruitua eman du, V.Inkesta Soziolinguistikoak frogatzen duen bezala».

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEHUko tituludunen %77kdute lana, krisian bada ere2.008ko promoziokoen enplegu tasa 2,5 puntu jaitsi da;hamarretik bederatzik egiten dute lan ikasitako arloanBerria2012/07/19Euskal Herriko Unibertsitatean (EHU) 2008antitulua lortutako ikasleen %76,7 ari dira laneangaur egun. Aurreko promozioko datuekinalderatuta, enplegu tasa 2,5 puntu jaitsi da.Egindako ikasketekin lotutako lanpostua lortud u t e n e n k o p u r u a , b e r r i z , a u r r e k opromozioaren berdina izan da: %87.Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta GizarteGaietarako sailburu Gemma Zabaletak etaEHUko errektore Iñaki Goirizelaiak emandituzte datuak, eta adierazi dute prestakuntzahandieneko enpleguek hobeto eusten dietelakrisiaren ondorioei.artean, aurreko promozioko ikasleena baino2,1 puntu handiagoa.EHUko errektoreak,halaber, lan eremuetaneuskara... gero eta gehiagoerabiltzen delanabarmendu du:«Tituludun berrien %60kerabiltzen du euskara lanmunduan...Ikasketak amaitu eta lehenengo enpleguaaurkitu arteko batez besteko epea seihilabetekoa da, aurreko promozioarenantzekoa. Bestalde, gutxiago dira kontratufinkoa dutenenak: %42k dute kontratu finkoa,aurreko urtekoek baino lau puntu gutxiagok.2008an titulua lortu zuten 5.771 ikasle ohireniritziak jaso dituzte. Guztira 7.088 pertsonakamaitu zituzten ikasketak urte hartan.Horietatik, %62 dira emakumeak, eta %38gizonezkoak.Lanbide Euskal Enplegu Zerbitzukoteknikariek egindako azterketaren arabera,langabezia tasa %16,8koa da tituludun horienUnibertsitate ikasketak dituzten eta enpleguaduten hamar pertsonetatik ia bederatzik beren

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaikasketekin bat datorren lana lortu dute; %87k,zehazki.Zabaletaren ustez, datu horiek nabarmenakdira: «Euskal unibertsitate ikasleen laneratzemaila handiak berresten du enplegukualifikatuek hobeto eusten dietela krisiarenondorioei». Enplegu tasak honakoak dira,arloka: esperimentalak (%76), teknikoak(%80), osasun zientziak (%87), gizartekoak(%75), ekonomiko-juridikoak (%73) eta gizazientziak (70).EHUko errektoreak, halaber, lan eremuetaneuskara eta ingelesa gero eta gehiagoerabiltzen direla nabarmendu du: «Tituludunberrien %60k erabiltzen du euskara lanmunduan, eta erdiak baino gehiagok ingelesa».Gaur egun, prestakuntza euskara etagaztelaniaz egiteaz gain, ingelesaren erabilerabultzatzen ari direla zehaztu du IñakiGoirizelaiak.Ikasketak bukatu dituzten emakumeakgizonezkoak baino gehiago diren arren, azkenhorien enplegu tasa altuagoa da —%77,6gizonena, %76,1 emakumeena—, etalangabezia tasa, berriz, txikiagoa —%15,2gizonena, %17,7 emakumeena—.Soldatari dagokionez, gizonek hilean 1.573euroko lan sari gordina jasotzen dute;andrazkoek, ordea, 1.468 eurokoa.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaD eredukoentzathautaprobaIritzia2012/07/20egon ez dadin. Etazergatik galdu behar dutedenbora ikasleek horretan? Askotanterminologia oso desberdina da, etagaztelaniako hitz teknikoa ez da ulertu ereegiten.Gainera, D ereduko ikasle batek ez duzertan gaztelaniako terminologia ulertu.Bestalde, Matematikako azterketankonbexo-konkabo hitz teknikoak agertzenziren ganbil-ahur hitzen ordez.Hitz guztiak euskaraz onartuta daudelaegia bada ere, zuzena al da D eredukoikasle batek, A ereduko ikasle batekinkonparatuz, terminologia bikoitza ikasibehar izatea?Berriz ere gertatu da. Txarto itzuli dituzteHautaprobako azterketak euskarara eta Dereduko ikasleak, berriz ere, kaltetuta ateradira. Aurtengo selektibitateko lehenengodeialdiko Matematika eta Biologiaazterketak txarto itzuli dituzte.Alde batetik, Biologiako azterketanerrugoso hitza erabili zuten bikortsuhitzaren ordez. Ikasle euskaldunek ezzuten ulertu.Antzeko kasu batzuk egon direnez,irakasleek gomendatu ohi diete ikasleeigaztelaniako eredua aztertzeko okerrikUrtebete dago azterketa prestatu etaitzultzeko, eta benetan garrantzitsua dajende askorentzat, etorkizuna jokoandutelako. Proposatzen dena zera da:Unibertsitatea bada gai arlo teknikobakoitzeko itzulketa lanean ikasgaihorretan adituak diren pertsonak jartzeko,eta ez ikasgaietan adituak ez direnpertsonak, hitz teknikoen itzulpenamenperatzen ez dutelako.Benetan erabakigarriak direlako azterketahauek ikasleen etorkizunerako.Virginia Fernandez Valbuena eta DavidNovales de La Peña

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila«Gizakiak, ingurua ulertu ahalizateko, hizkuntza bat baino gehiagoEuskal Herriko Unibertsitateko Hizkuntza Ondarearen UnescoKatedrak omenaldia egingo dio gaur Jon Landaburu hizkuntzalariari.Hizkuntz aniztasunari ematen dio garrantzia Landaburuk.Berria2012/07/20«Euskararen zoria sormenerako eta kaleerabilerarako gaitasunak definituko dute». JonLandaburu hizkuntzalariak (Paris, 1943) halaikusten du euskararen etorkizuna. Kalitatearibegira, gakoa erabiltzaileengan dagoela iritzi dio.Datozen hamarraldietan munduko hizkuntzenerdiak desager daitezke.egingo da, eta hizkuntza berriakdira.s o r t u k oOso kalkulu konplexuak dira... Kolonbianbertan, oso errealitate askotarikoa dago;sorterriko 68 hizkuntza daude: 65 indigena, biafroamerikar —kreoleenak— eta ijitoen bat.Diagnostikoa askotarikoa da: batzuk hiltzeardaude, talde txiki batzuek hitz egiten dituztelako,zaharrek... Beste batzuk indartsu daude, eremubateko herritarren %85ek erabiltzeraino.Batzuetan, hirietan pertzepzio faltsu bat daukagu,eta katastrofismoa gustuko dugu. Bainahizkuntzen arloan ez dago ezer seguru.Mundu globalizatua prest al dago milakahizkuntzari eusteko?Uste dut hizkuntza bereizkuntza gizakien baitandagoela. Komunikazioa sortzen dugunean,inguruari lotutako zehaztasunak garatuz joatengara, eta bakoitza bere ingurunera egokituzeboluzionatu dute hizkuntzek. Azken mendeetan,kontrako prozesuan gaude, hizkuntzak elkaraurkitzen ari direlako. Baina oraindik ere, Indian,Amazonian eta New Yorken bizi diren indigenekesateko edukiko dutena oso bestelakoa izango da,ingelesa haien hizkuntzan sartu arren. Uste dutingelesari latinari bezala gertatuko zaiola: zatituZeren arabera iraungo dute hizkuntzek?Misterio bat da. Erromatarren Inperioarenamaieran, zergatik aldatu zen Biarno eta Pauekojendea latinera, eta Zuberoakoek aurrekohizkuntza bat hautatu zuten? Kolonbiako 68hizkuntzetatik 32k dauzkate 1.000 hiztun bainogutxiago; batzuk ondo transmititzen dira, etabeste batzuk ez, eta ez dakigu zergatik.Kolonbiako hizkuntza indigenak erabat lotutadaude beren bizimoduarekin eta kulturarekin.Zer gertatzen da Europan, edo Euskal Herrian,lotura hori galdu den lekuetan?

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaMendebaldeko Europan, XVI. mendean estatunazioak sortzen hasi zirenean, elebakartasunarenalde egin zuten: botere tresna gisa ulertzen zutenhizkuntza. Guk identifikatu dugu hizkuntzaidentitatearekin, baina Kolonbiako hainbatindigenarentzat bidea baino ez da; berenhizkuntza maite dute, hedatu nahi dute... bainaez dituzte ulertzen gure kezkak. Gu hainbestek e z k a t z e n g a i t u z t e n f o r m a k b a i n ogarrantzitsuagoa da haientzat forma horieksortzeko bidea ematen duen bizitza. Hemen,neurri batean, euskaldun baten kultura bretoi edogaliziar batenaren antzekoa da; han, sekulakoaldeak dauden indigenen artean, beraz, esatendutena ere desberdina da. Hemen, zer esatendugun baino garrantzitsuagoa da nola esatendugun.Ez da soilik hiztegi kontua; pentsamolde kontuaere bada, denborari, espaziori eta gizakiariburuzko ikusmolde desberdinak dituztelako.Europako hizkuntzak desberdinak dira, bainaoinarri antropologikoa bera da, nolabait.Horregatik dira hemen hain garrantzitsuakhizkuntzak; herriak bereizteko elementuak dira.Han, bizipenak du garrantzia.Orduan, euskarak ezer ikas dezake 200 hiztundituen hizkuntza indigena bat iraunaraztekoborrokatik?Baietz uste dut. Aniztasunean jarri behar duguarreta, eta adierazmolde berrien sorreran. Arazolinguistikoa arazo politiko-administratibo gisaikusi dugu ia-ia, autonomia definitzeko eta geroeta hiztun gehiago lortzeko helburuarekin, bainaedukian interesatu gabe. Hizkuntza bizitza da, ezkatalogo bat, ez hiztegi bat, ez ikasi beharrekogramatika... Esparru sozial edo politikohomogeneo bat sortzetik haratago doaz.Kolonbiako indigenak elebakarrak dira, alahizkuntza batean baino gehiagoan mintzatzendira?Leku batzuetako ia herritar guztiek lauzpabosthizkuntza indigena hitz egiten dituzte.Hori berez da lezio bat..Eta askok gaztelaniaz eta portugesez ere hitzegiten dute, eta ingelesa ikasten dute eskolan.Hori da lezioa. Haientzat hor gatazkarik egongobalitz, denek hizkuntza bera erabiliko lukete.Gizakiak, ingurua ulertzeko, hizkuntza bat bainogehiago eduki behar du. Estatu elebakarrenfantasia europarrak jan digu burua. Hizkuntzaaniztasuna oso aberasgarria da.Euskarari buruzko azken azterketek agerian utzidute hiztun kopuruak gora egin duela, bainaerabilera trabatuta geratu dela.Agian proiektu politiko-administratibo honenmugara iristen ari gara, eta euskararen zoriasormenerako eta kale erabilerarako gaitasunakdefinituko du.Hiztun kopuruan baino gehiago, kalitatean jarribehar litzateke arreta?Bietan. Baina uste dut kalitatearen esparruan ezindela politika askorik egin.Euskararen atxikimenduaren alde emozionalalandu behar da, ala pragmatismoa eskatu beharzaio?Sustraia afektiboa da: umetan mundua hizkuntzabaten bidez izendatzen ikastea erabakigarria da.Gero, hori garatu behar da: instituzioek ereafektibitate hori landu dezakete, eta ondorenetorriko da pragmatismoa.Halere, agian ez dira hizkuntzaren esparruguztiak garatu behar: ez zait beharrezkoairuditzen fisika nuklearrari buruzko tesiakeuskaraz egitea, frantsesek ere ez dituztelakofrantsesez egiten, ingelesez baizik.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskararen bilakaera, 1991-2011 (I). ArabaTarteka, euskaldunagoEuskal Herriko batez bestekoaren azpitik segitzen duten arren,elebidunak hirukoiztu egin dira Araban 1991tik; orain, %16,8dira. Gazteen ia erdiak euskaldunak dira, baina %7 soilik aritzenBerria2012/07/24Euskaldun sentitzen dira arabarren bi herenak,nahiz eta euskaraz dakitenak %17 eskas diren.Hogei urtean hirukoiztu egin da elebidunenkopurua Araban, baina Euskal Herriko batezbestekoa baino elebidun portzentaje txikiagoa duoraindik —%27 dira euskaldunak EuskalHerrian—. V. Inkesta Soziolinguistikoak utzitakodatuetako batzuk dira. Elebidunen hazkundeabelaunaldi gazteenetan nabaritzen da gehien: 16eta 24 urte artekoen ia erdiak dira euskaldunak.Baina gehienek ingurune erdalduna dute, etagaztelania dute lehen hizkuntza. Horrek eragitendu gazteen herenek erdaraz egitea nagusiki etaeuskara noizbehinka erabiltzea; euskaldunagoakdira Arabako gazteak —eta beraz Araba—,baina tarteka.1. EzagutzaDuela hogei urte baino euskaldun gehiago daudeAraban, baina ezagutzaren hedapena motelduegin da azken hamarkadan. 1991n 15.600inguru ziren elebidunak (arabarren %7); hamarurte geroago, 33.000 (%13,4). Hamar urtean seipuntu egin zuen gora ezagutzak; 2001etik, hirupuntu —46.000 euskaldun dira Araban—.Hazkundeak hazkunde, %66 erdaldun huts diraoraindik —1991n %85 ziren—. Euskara zerbaitulertu baina erabiltzen ez dutenak, berriz, %16dira. Gasteiz hiriburuan antzekoak dira datuak.Gazteak eta euskaldun berriak izan dira ezagutzahedatzearen arduradun. Gaur egun, 16 eta 24urte arteko gazteen %47 elebidunak dira, eta%30,3 elebidun hartzaileak; %23,5 baino ez diraerdaldun hutsak. Belaunaldi zaharren aldean,aldaketa handia da: 64 urtez gorakoen %91,5dira erdaldun elebakarrak.Progresiboa izan da aldaketa; belaunaldigazteenak euskalduntzen ari badira ere, ez duteeuskaraz egiteko erraztasunik; %4 baino ez diraeuskara lehen hizkuntza dutenak, eta %8,euskara eta gaztelania lehen hizkuntza dutenak;gazte euskaldunen artean, %70ek erdara dutelehen hizkuntza; 64 urtez gorakoen artean,berriz, %94k dute gaztelania lehen hizkuntzatzat.Euskaraz egiteko erraztasunari eta gaitasunarieragiten dio horrek. Bestalde, arabar guztien %12dira euskaldun berriak, eta %2,6 euskaldunzaharrak.2. ErabileraEuskararen ezagutzaren datuek erakusten duteerabileraren zer-nolakoa. Euskaraz gaztelaniazbaino gehiago edo gaztelaniaz bezainbeste egitendutenak ehunetik lau dira Araban —1991n 0,5

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailabaino ez ziren—. Hiriburuan apalagoa daeuskaraz egiten dutenen ehunekoa: 2,8.Arabarren ia %14k tarteka zerbait egiten duteeuskaraz; duela hogei urteko datuaren bikoitzada hori. Erdara hutsez egiten dutenak, berriz,%92tik %82ra gutxitu dira hogei urtean.Gazte gehiagok dakite euskaraz, baina erabiltzendutenen portzentajea txikienetakoa da,belaunaldiak alderatuz gero. 35 urtez azpikoen%7 inguruk erabiltzen dute euskara noiz edonoiz; helduagoen artean, %4koa da euskararenerabilera. Nahiz eta helduek baino gehiagoerabiltzen duten gazteek, ezagutzaren hedapenhutsak ez du ekarri erabilera hein bereanhanditzea.Alderatzeko: elebidunen %11k erabiltzen duteeuskara etxean, eta %12k bikotekidearekin; nebaarrebekin%16k erabiltzen dute, lagunekin %23k,eta lankideekin %33k.Administrazio publikoarekin, lau elebidunetikbatek erabiltzen du euskara. Elebidunek, beraz,eremu formalean gehiago erabiltzen duteeuskara, eta etxean portzentaje txikiagoan.3. JarrerakEuskara sustatzearen alde edo oso alde dago biarabarretik bat; aldekotasuna bost puntu igo dahogei urtean; aurkakotasuna, berriz, sei puntujaitsi.Gasteizen ere herrialdeko antzeko joerak dituzte,baina nabarmentzekoa da lau gasteiztarretik bateuskara sustatzeko politiken aurka edo oso aurkadagoela. «Bertakoa» izateko, gainera, euskarazjakin behar dela ukatzen dute hirutik ia biarabarrek (%61).Hori bai, erdara bakarrik erabiltzen dutengazteak gutxiago dira (hamarretik sei). 25 eta 34urte artekoen %73k gaztelaniaz bakarrik egitendute; edadetuagoen artean, gaztelaniaz bakarrikegiten dutenen portzentajea %80tik gorakoa da,zenbat eta zaharrago euskara gutxiago egitendutela. Datu nabarmen bat: 25 urtez azpikoen%36k erdaraz baino gutxiago egiten duteeuskaraz. Belaunaldi gero eta euskaldunagoakdira, beraz, Araban, baina euskara tarteka bainoerabiltzen ez dutenak. Zaharragoek, aldiz, iaerabat gaztelaniaz egiten dute.Euskaldunek seme-alabekin erabiltzen duteeuskara gehien; ikaskideen artean, berriz,euskaldun bitik batek erabiltzen du. Erabileraaltuak dira Arabako batez bestekoarentzat.Araban euskararen ezagutza %17koa etaerabilera %4koa izanik, euskara arriskuandagoela ukatzen dute arabar gehienek: %73k.Sentitu ere, %63 sentitzen dira «guztiz»euskaldun, nahiz gehienek euskararik jakin ez.Euskara arriskuan sumatzen dutenak, berriz,%16 dira.Hala ere, administrazioan lan egiteko euskarajakin behar litzatekeela pentsatzen dutehamarretik seik, eta gazteek euskara ikastea«ezinbestekoa» dela uste dute %73k. Beren semealabekD ereduaren antzeko batean ikastea nahidute erdiek; %32k, berriz, B ereduaren antzekobaten alde egiten dute.Nolanahi ere, hirutik batek uste du hobea delaingelesa ikastea euskara ikastea baino. Hizkuntzapolitikak egokitzat jotzen dituzte arabarrenerdiek; %20k uste dute «gutxi» egin dela.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskararen bilakaera, 1991-2011 (I). BizkaiaBilbo itxaropen, baina Bilbao gailenBizkaiko gazteen %53k badakite euskaraz; baina helduen %74,3 erdaldunakdira, eta batez bestekoa %25era mugatzen du horrek. Helduek baino gehiagoegiten dute gazteek euskaraz, baina gaztelaniarekin nahasiagoBerria2012/07/25Ehunetik 27 euskal herritar baldin badiraeuskaldunak, batez bestekoaren azpitik dago Bizkaia(%25,4 elebidunak), nahiz eta hogei urtean hamarpuntu gora egin duen euskaraz dakitenen kopuruak.Bilbok eragiten du desoreka. Hiru euskalherritarretik bat bizi da Bilbo Handian, eta eremuaoso erdaldundua dago. Bilbo euskalduntzeko urratsbatzuk egin direla erakutsi du V. InkestaSoziolinguistikoak, gazteen artean batik bat. 16 eta24 urte arteko gazteen %53k badakite euskaraz;%18,7 bakarrik dira erdaldun hutsak; gainerako%28,4 gai dira euskara ulertzeko.Baina datu horiek ez dute pisu demografikorik;gazteak baino askoz gehiago dira helduak, etazaharrenek erdaraz bizitzen jarraitzen dute —64urtez gorako bizkaitarren hiru laurdenak erdaldunhutsak dira, eta gaztelaniaz soilik egiten dute %82k—. Hartara, ez da ondorioa ateratzeko zailtasunik:erdaraz bizi dira bizkaitar gehienak. Bilbo bainogehiago, Bilbao da Bizkaiko hiriburua,gehiengoarentzat.1. EzagutzaBizkaitarren laurdenak dira euskaldunak (254.0000),duela hogei urte baino 102.000 gehiago. Gaztelaniabaizik ez datikenak, berriz, 164.000 gutxiago dira,baina gehiengo oraindik: %56,5. Elebidunhartzaileak, berriz, euskara ulertu arren erabiltzekogai ez direnak, 181.000 dira, duela hogei urte baino110.000 gehiago; hazkunde handiena, beraz, azkenhoriek izan dute hogei urtean. Bilbo hiriburuanaskoz apalagoak dira datuak euskararentzat: %16,3dira euskaldunak; bitik batek erdara baizik ez duulertzen.B e l a u n a l d i z b e l a u n a l d iemendatzen joan da euskaldunen kopuruaBizkaian, modu progresibo eta jarraian: 50 urtezgorakoen artetik, %17 inguru dira elebidunak; 35eta 49 urte artekoetatik, %24 inguru dira; 25 eta 34urte artekoetatik, %37,5; eta 16 eta 24 urteartekoetatik, %53. Gazteen artean, beraz, erdiekbadakite euskaraz; 24 urte baino gutxiago dituztenbizkaitarren artean, hamarretik bi baino ez diraerdaldun hutsak; zortzi ulertzeko gai bederenbadira. Baina, Araban gertatzen den bezala, gaztegehienek (hamarretik zortzik) gaztelania dute lehenhizkuntza. Elebidun guztien artean, %20 ere ez diraeuskaraz gaztelaniaz baino hobeto moldatzendirenak; Bilbon, %7 eskas dira.Euskaldun gehiago badira, beraz, Bizkaian, bainagaztelaniaz moldatzen dira erosoen. Bizkaikoelebidunen ia erdiek erdara izan dute lehenhizkuntza; eta, herritar guztiak aintzat hartuta,hamarretik bat euskaldun berria da. Beste hainbestedira euskaldun zaharrak. Euskara umetatik ikasidutenak adina badira, beraz, heldutan ikasi dutenak.Hamarretik ia sei, adiz, erdaldunak dira.2. Erabilera1991tik, euskaraz gehiago egiten dutenenportzentajea igotzen joan da Bizkaian urtez urte,dezima batzuz bederen —gehienbat euskaraz egitendutenak %13 dira gaur egun, V. InkestaSoziolinguistikoaren arabera—. Erdaraz baizik ezdakitenen portzentajea, berriz, ia hamar puntu jaitsida; eta euskaraz tarteka egiten dutenena %14rainoigo da. Bilbon, beltzagoak dira datuak: %3,1 baino

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaez dira gehienbat euskaraz egiten dutenak, eta%83,6 beti erdaraz ari direnak.Euskararen erabilerari eragiten dioten faktoreakantzekoak dira Bizkaian eta Araban. Belaunaldigazteak euskaldunagoak diren arren, inguruneerdaldunean hazitakoak dira. Eskolak edoeuskaltegiak euskaldundu ditu, baina ez dute ezerraztasunik, ez beharrik euskaraz egiteko. 50 urtezbeherakoen artean, gehienbat euskaraz egitendutenen portzentajea ez da igo bi hamarkadatan;%6ko inguru horretan egonkortuta dabil. 50 urtezgorakoen artean, %7,3 dira gehienbat euskarazegiten dutenak, eta 64 urtez gorakoen artean %9,7.Zenbat eta gazteago, hortaz, euskararen erabileraintentsiboa egiten dutenak orduan eta gutxiago dira,ehunekotan.Halere, erdarak behera egin du Bizkaian, Arabanbezala: 35 urtez azpikoen artean, hamarretik sei diragaztelania besterik erabiltzen ez dutenak —zaharragoen artean handiagoa da portzentaje hori:%80 inguru—. 35 urtez azpikoetan joera batnagusitzen ari da Bizkaian eta Araban: belaunaldizaharragoek baino gehiago egiten dute euskaraz, ezdira erdaldun elebakarrak, baina euskara tartekaerabiltzen dute, eta erdara baino gutxiago. Bizkaian%25 inguru dira euskara noizbehinka erabiltzenduten gazteak, eta %6 inguru dira normaleaneuskaraz egiten dutenak; euskara eta gaztelaniaantzera erabiltzen duten gazteak, berriz, %8 ingurudira.Elebidunek seme-alabekin erabiltzen dute gehieneuskara —%69k egiten diete—. Etxean euskarazegiten dute, batez beste, euskaldunen herenek;zerbait handiagoa da portzentajea neba-arrebenarteko (%41) eta bikotekideen arteko (%37)erabileran. Lankideekin ere gora egin du erabilerak;euskaldunen %44k egiten dute lanean euskaraz, etaikasle euskaldunen %43k egiten dute euskarazhaien artean. Eremu formalean ere gora egin duerabilerak: administrazio publikoarekin euskarazegiten dute Bizkaiko euskaldunen erdiek. Osasunzerbitzuetan, gutxiagok erabiltzen dute (%34k), halaere.3. JarrerakEuskara sustatzeko politikak babesten dituzte hamarbizkaitarretik seik (%58,6k). Hogei urtean zortzipuntu egin du gora aldekotasunak, eta zazpi beherakontrakotasunak. Hiriburuan aurkako jarrerazabalduago dago, ordea: Bizkaian %13,1 diraaurkakotasuna agertu dutenak; Bilbon, %16,2 dira.Hala ere, euskararen aldeko agertzen dirabizkaitarrak, orobat: administrazio publikoan lanegiteko euskaraz jakin behar dela uste dute %74k,haur guztiek euskaraz jakin behar dutela pentsatzendute %80k, eta euskarazko irakaskuntza ereduarenaldekoak dira %65. Badira %31, ordea, ingelesaikastea euskara ikastea baino hobea dela ustedutenak.Hizkuntza politikak ontzat jotzen dituzte bizkaitarerdiek, euskararen alde asko egin dela iritzita.Horiek eskastzat jotzen dituzte, ordea, %27,6k.Araban bezala, euskara arriskutik salbu sumatzendute bizkaitar gehienek (%77); euskara arriskuanikusten dutenak %20 baizik ez dira. Eta, euskarazdakitenak laurdenak baino ez diren arren, «guztiz»euskalduntzat ikusten dute bere burua %65ek.«Bertakoa» izateko euskaraz jakin behar dela ustedutenak %32 dira, baina baieztapen horren aurkaagertu direnak gehiago dira oraindik: %63.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskararen bilakaera, 1991-2011 (III). GipuzkoaSalbuespenaBerria2012/07/26Euskalduna da bi gipuzkoarretik bat, eta euskaraz egiten dute hamarretiklauk; Donostian asko jaisten da euskararen pisua. Oraindik, euskaldunzaharrek eragin handia dute, biztanleriaren herena adina baitiraSalbuespena da Gipuzkoa. Euskal hiztungehien duen herrialdea izateaz gainera,euskaraz gehien egiten duena ere bada.Neurri batean, Euskal Herriko datuo r o k o r r a k p u z t e n d i t u ; i z a n e r e,gipuzkoarren erdiek dakite euskaraz. Euskalherritarren artean, %27 dira elebidunak,baina Bizkaia da portzentaje horretaragerturatzen den bakarra, gainerakoak osourrun daude.Gipuzkoak berdindu egiten ditu, beraz,d a t u b a x u e n a k . B a i n a V. I n k e s t aSoziolinguistikoak berak azaleratu duerrealitate bat: Gipuzkoaren eta hareninguruko eskualdeen eta gainerakoeskualdeen artean gero eta tarte handiagoadagoela euskararen ezagutzari etaerabilerari dagokionez.Ezagutza eta erabilera altuenez aparte,euskararenganako aldekotasun handienaere Gipuzkoan jaso du inkestak: hirulaurdenak daude euskara sustatzearen alde,eta %5 eskas aurka.Aurkakotasuna zazpi puntu jaitsi da hogeiurtean, eta aldekotasuna hamasei puntuhazi da. Donostian bestela da: %8 diraaurkakoak; %61,5 aldekoak. Donostia daGipuzkoako datuak okertzen dituena, izanere; probintziaren eta hiriburuaren arteanere alde handiak daude.Erabilerari dagokionez ere, aldeanabarmena da. Euskal herritarren %17eskasek egiten dute euskaraz normalean. V.Inkesta Soziolinguistikoak jasotakoarenarabera, berriz, gipuzkoarren %39k egitendute euskaraz.Berriro ere gauza bera gertatzen da:Bizkaian izan ezik, gainerako herrialdeetanerabilera kostata iristen da %10era;1. EzagutzaGipuzkoako datuek ez dute batere antzikg a i n e r a k o h e r r i a l d e e t a k o e k i n . B igipuzkoarretik bat da elebiduna gaur egun.16 eta 24 urte arteko gazteen %11 baino ezdira erdaldun elebakarrak. 16 urtez gorakoherritarrak aintzat hartuta, 300.000euskaldun daude Gipuzkoan, eta 200.000erdaldun; gainerako 100.000 herritarrek

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaeuskara ulertzen dute, baina ez diraerabiltzeko gai. Hogei urtean, euskaldunakgailendu egin dira beraz: %42 ziren 1991n,eta %2 euskaldun elebakarrak —dagoenekoestatistikoki desagertutzat jotzen direnak—;erdaldunak, berriz, %45,6 ziren orduan.Egun, gehiago dira euskaraz badakitenaketa ulertzen dutenak, hitzik ere ez dakitenakbaino.Aldiz, donostiarren erdiak dira erdaldunelebakarrak, eta herenak elebidunak,herrialdeko joerari kontrapisua eginez.Elebidun kopurua, gainera, gutxiago igo dahiriburuan (sei puntu, 1991tik); herrialdeanzortzi puntu egin du gora.Gipuzkoan ere belaunaldi gazteak diraeuskaldunenak: 16 eta 24 urtekoen %77dira euskaldunak; 64 urtez gorakoen arteanere, ehunekotan euskaldun gehien duenherrialdea da Gipuzkoa (%42,3).Aurrekoa baino euskaldunagoa da, hortaz,hurrengo belaunaldi bakoitza. Erdaldunelebakarrak ere hein berean joan diragutxitzen. Gipuzkoa da, beraz, euskaragehien dakien eta euskaraz gehien egitenduen herrialdea, gaur-gaurkoz —NafarroaBeherea eta Zuberoa alde batera utziz gerobederen, ezaugarri demografiko eta sozialaski ezberdinak baitituzte bi herrialdehoriek gainerakoekin—.Euskaraz hobeto moldatzen diren elebidungehien duen herrialdea ere bada Gipuzkoa(%36,6), nahiz eta beste heren batekerrazago egiten duen gaztelaniaz etaelebidunen erdiek gaztelania duten lehenhizkuntza.Donostian oso bestela da: erdiek errazagoegiten dute gaztelaniaz, eta horixe dutel e h e n h i z k u n t z a h i r u l a u r d e n e k .Portzentualki, Gipuzkoa da euskaldunzahar gehien duen herrialdea: hirutik bat.Erdaldunak ere herenak dira, ordea.Euskaldun berriak, %12.2. ErabileraEuskararen erabilerak gora egin zuen1990eko hamarkadan, bost bat puntu,Gipuzkoan. Tarteka euskaraz egitenzutenak ere zortzi puntu igo ziren. Hartara,soilik erdara zerabiltenak %56 izatetik%42,5 izatera jaitsi ziren. Baina azkenhamarkadan egonkortu egin da erabilera.Normalean euskaraz egiten dutenak %39dira. Euskaraz gehien egiten duenherrialdea da Gipuzkoa, baina duela hamarurteko antzeko portzentajeetan egonkortuda erabilera. Bakarrik erdaraz egitendutenak %44 bat dira. Donostian, berriz,euskararentzat ilunagoak dira datuak:hirutik bi dira gaztelania hutsez aritzendirenak, eta %17 eskas euskaraz egitendutenak.Erabilera guztiz aldatu da, Bizkaian etaAraban bezala, Gipuzkoan ere. 64 urtezgorakoen erdiak erdaraz aritzen diranormalean, eta laurdenak euskaraz; gazteenartean, berriz, herenek egiten duteeuskaraz, eta %21 eskasek gaztelania

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailahutsez. Euskaraz eta gaztelaniaz nahasmahasaritzen diren gazteak, berriz, %46dira —zaharrenen artean, %19 bakarrikdira—.Gazteenek, beraz, gehiago erabiltzen duteeuskara, baina erdararekin nahasiago,Araban eta Bizkaian bezala; bi probintziahorietan, ordea, Gipuzkoan baino txikiagoada elebidunen portzentajea, eta horrekeragiten du Gipuzkoan euskararen erabileraorokorra handiagoa izatea.gorako erabilerak jaso ditu V. InkestaSoziolinguistikoak. Alderatzeko: gainerakoherrialdeetan, euskararen erabilera nekezheltzen da %10era.3. Jarrerak«Hobe da jendeak ingelesa ikastea euskaraikastea baino» galdera pausatu du inkestasoziolinguistikoak, eta kontrako iritzi gehieneman duen herrialdea izan da Gipuzkoa:%60 daude aurka, %18 ados.Era berean, euskara sustatzeko politikenalde egiten dute gipuzkoar gehienek: %84kuste dute administrazio publikoan lanegiteko euskaraz jakin behar dela, eta %86kpentsatzen dute haur guztiek euskaraz jakinbehar dutela. %75, gainera, D ereduarengisako irakaskuntza baten alde daude, eta%20, B ereduaren gisako baten alde.Gipuzkoan ere seme-alabekin erabiltzen daeuskara gehien. Guraso elebidunen %82keuskaraz egiten diete seme-alabei. Anaiarreben,lagunen eta lankideen arteaneuskaraz egiten duten elebidunak %60inguru dira, eta ikaskideen artean erabiltzendutenak, %74.Halere, «bertakoa» izateko euskaraz jakinb e h a r d e l a u k a t z e n d u t e % 4 4 k .Gipuzkoarren %72k «guztiz» euskalduntzatikusten dute beren burua, eta %19 baino ezdira euskara arriskuan ikusten dutenak.Hizkuntza politikak ontzat jotzen dituzte iaerdiek; %30 eskasek «gutxi» egin dela ustedute.Etxeko erabilera zerbait apaldu da (%50),eta eremu formalekoa dezente hazi:elebidunen %70ek baino gehiagokerabiltzen dute euskaraadministrazioarekin, eta %60 ingurukbankuan eta osasun zerbitzuetan.Elebidunak soilik zenbatu beharreanpopulazio osoa aintzat hartuta ere,gainerako herrialdeetan baino gehiagoerabiltzen da euskara Gipuzkoan; %30inguruk erabiltzen dute euskara etxean.Eremu formalean, berriz, hein horretatik

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskararen bilakaera, 1991-2011. Ipar Euskal HerriaIsuria eten ezindaBerria2012/07/27Euskararen amiltzea ez da geratu Ipar Euskal Herrian, baina gazteenenartean handitzen hasi da elebidunen kopurua. Lau elebidunetik hiruk ezdute euskara erabiltzen; %2k soilik erdara baino gehiagoEuskararen odolustea ez da oraindik eten IparEuskal Herrian. 1996tik 4.000 elebidun gutxiagodaude hiru herrialdeetan, eta euskararenezagutza bost puntu jaitsi da. 1996an, %25,7ziren elebidunak —%0,5 euskaldun elebakarrak—, eta %21,4 bakarrik dira egun. Orain arte,konparazioa egiteko BERRIAk 1991ko datuakerabili ditu, baina, kasu honetan, ez erabiltzekogomendatu dute adituek, barnealdean egindakoinkestek lagin txikia eta, beraz, fidagarritasunarazoa dutelako.Ofizialtasunik ezean, euskaltzaleek egindako laneskergak jarri dio galga hiztunen galeraetengabeari. Eta, azken inkestan, lehen aldiz, argiizpi bat agertu da etorkizunera begira: 16 eta 24urte bitarteko gazteen artean gora egin dueuskaraz dakitenen kopuruak. Erabileraridagokionez, ordea, egoera oso kaxkarra daoraindik ere: bakarrik elebidunen %2,5ek egitendute gehiago euskaraz frantsesez baino. Laueuskaldunetik hiruk ez dute euskara erabiltzen.1. EzagutzaEuskal hiztunen galera ez da eten Lapurdin,Nafarroa Beherean eta Zuberoan. Inkestasoziolinguistikoak hiru eremu horiek hartzen dituaintzat —Baiona-Angelu-Miarritze (BAM),Lapurdi barnealdea eta Nafarroa Beherea-Zuberoa—, eta, portzentualki, hiruretan egin dubehera elebidunen kopuruak hamabost urtehauetan. Galerarik handiena, baina, Ipar EuskalHerriko barnealdean gertatu da. Lapurdin,esaterako, %30 ziren elebidunak —%0,8euskaldun elebakarrak— 1996an, eta %24 diragaur egun. Nafarroa Beherean eta Zuberoan%61,4 ziren elebidunak —%2,4 euskaldunelebakarrak— duela hamabost urte, eta %52dira orain. Edonola ere, Euskal Herriko inkestasoziolinguistikoak aintzat hartzen dituen eremuguztien artean, euskaldunena da oraindikNafarroa Behereak eta Zuberoak osatutakoa,Gipuzkoak jadanik esku-eskura badu ere.Baiona-Angelu-Miarritze da Ipar Euskal Herrikoeremurik erdaldunena, baina hark eutsi dioongien hiztun galerari hamabost urte hauetan.Are eta gehiago, portzentualki elebidunak galduarren, zenbaki gordinei erreparatuz gero, 2011koinkestan inoiz baino euskaldun gehiago daudeBAM hirigunean.Hiztunak galtzeko joera —eta hizkuntzarenosasunaren kaskartzea, hein berean— argiazaltzen dute adin ezberdinetan dauden datuek.Esate baterako, 64 urtetik gorako elebidunen

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaartean, %31,5 moldatzen dira hobeto euskarazerdaraz baino, eta %41,8 bietan berdintsu. 16eta 24 urte artekoen artean, berriz, %11,9kbakarrik aitortu dute hobeto moldatzen direlaeuskaraz frantsesez baino.Bestalde, etxean lehen hizkuntza euskara izandutenak %30,4 dira 64 urtetik gorakoen artean,eta bakarrik %7,7 gazteenen artean. Garbiazaltzen da, beraz, gazteena dela adin tarterikahulena euskararentzat. Alabaina, hiztunengalera gazteen artean hasi da gelditzen. 2011n1996an baino euskaldun gehiago daude 16 eta 24urtekoen artean: %17,6 dira elebidunak gauregun, eta bakarrik %11 ziren duela hamabosturte. Besteak beste, Seaskako ikastolek egindakolanak emaitzak izan dituela azaltzen du datuhorrek.2. ErabileraEuskararen ezagutza maldan behera doa, eta areeta gehiago erabilera. 2011ko inkestarenarabera, Ipar Euskal Herriko elebidunen %2,5ekbakarrik erabiltzen dute euskara frantsesa bainogehiago. 2001ean %5,7k erabiltzen zutengehiago. Elebidunen %75ek frantsesa bakarrikerabiltzen zuten 2001ean, eta %77k gaur egun.Alegia, euskaraz dakiten lau lagunetik hiruk ezdute erabiltzen. Oro har, etxeko giroan —aitarekin, amarekin, seme-alabekin edo nebaarrebekin—eta lagun artean erabiltzen dutegehien euskara Ipar Euskal Herriko elebidunek;eta gutxien, eremu publikoan: banketxeetan,osasun zerbitzuetan eta erosketetan, esaterako.3. TransmisioaIpar Euskal Herrian gertatzen ari deneuskaldunen galera ulertzeko, datu bat aipatuizan dute hizkuntzalariek sarritan: etxeko edofamilia barruko transmisioak huts egiten duela.2011ko inkestaren arabera, 15.000 lagun inguruerdaldundu dira —partzialki edo osoki—Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan.2001eko inkestak datu larriago bat zekarren:hamar urtean 18.000 lagunek galdu zuteneuskara ordura arte. Gainera, gaur egun duelahamar urte baino euskaldun berri gehiago daude:6.774 —duela hamar urte 3.700 ziren—.Etxean gertatzen ari den hizkuntz galeraren berrieman du 2011ko inkestak ere, nahiz eta aurrekoinkestetako joera geldotu dela erakutsi: gurasobiak euskaldunak dituztenen kasuan, %13 ez diraeuskalduntzen. Gurasoetako bat erdaldunaizanez gero, erdiek ez dute etxean euskaraikasten. Horretan Hego Euskal Herrikodatuetatik oso urruti daude, esate baterako,Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa.4. JarrerakNabaria da euskara sustatzeko politika publikoakeskas direla. Ofizialtasunik ezean, euskaltzaleeneta herritarren ekimenen esku geratu daeuskararen aldeko politikak aurrera eramatekoardura. Euskararen aldeko politikak eta erabilerasustatzeko ekimenak hartu behar direla diotenenkopurua gutxitzen ari da, ordea, urtetik urtera.1996an, %49 ziren horren aldekoak, eta %38,5gaur egun. Aurkakoak %13,9tik %21era igarodira. Gehienei berdin zaie: %40. Gobernuarenpolitika desegokia izan dela uste du hiruherritarretik batek, eta egokia izan dela lautikbatek. Desegokitzat jo dutenen artean, gainera,gehiegi egin dela eta gutxiegi egin delaarrazoitzen dutenen kopurua berdintsua da: %30inguru.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaHizkuntza politika 2.0IritziaP i r i n i o2012/07/27A t l a n t i k o e t a k odepartamenduan,A k i t a n i a n ,legebiltzarrean, senatuan,gobernuan eta lehendakaritzan, denetansozialistak nagusi dira. Legea eta antolaketainstituzionala aldatzeko aitzakiarik ez dutegehiago, tokiko hautetsiak ere alde ageribaitira.Inkesta soziolinguistikoari zenbat eta gehiagoso egin, orduan eta gehiago heldu zait kezka.Emaitzek azkenaldiko inkesten hein bereanutzi gaituzte sentimendu gazi-gozoz beterik.Kezkaturik, euskara mintzo dutenadinekoekin desagertzen ari baita; bainaesperantzaz beterik, iduri bailuke euskararengalerak zola jo duela eta berriz gorajoatekotan dela belaunaldi berriekin.Kontent, urtez urte eta egunez egun,euskalgintzan eta, bereziki, ikastoletan egitenden lanak bere fruituak emaiten baititu;baina haserre, botere publikoek hain gutilaguntzen dutelako.Alta, inkesta soziolinguistikoaren emaitzakjakinarazi eta egun bakarrera, aipatuerakunde guziak biltzen dituen EuskararenErakunde Publikoak, iazko aurrekondu berai r a g a r r i d u . E s k a e r a i n o i z b a i n oindartsuagoa delarik, eskaintza, beti bezainmurritz.Hizkuntza politikaren lehen urratsa eginondoren, bigarrenera pasatzeko tenorea da,euskalgintzan ari diren egiturak hatsantu ezdaitezen, eta euskalgintzatik haratagopolitika publikoak euskararen tempoan sardaitezen. Uda luze eta beroa dutegogoetatzeko. Bakantza on deneri.Hur GorostiagaDena dugu kontra: legea, tokiko instituziorikeza, hilkortasun sortze tasa ezkorra etafrantses imigrazio inportanta. Baina, halaere, herri honen gehiengoak bere hizkuntzabizirik nahi du, haur guziak euskarazeskolatzea nahi du, administrazioan euskaranahi du, hedabideetan euskara gehiago nahidu, helduek euskaraz ikasteko laguntzaukaitea nahi du.Ez dago, beraz, aitzakiarik.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskararen bilakaera, 1991-2011. NafarroaUr geldiaren antzeraBerria2012/07/28Nafarroan oso mantso ari da handitzen euskaldunen kopurua,bereziki gazteen artean, baina erabilera ez da hazten ari. Herritarrenerdiek desegokitzat jo dute Nafarroako Gobernuaren hizkuntza politikaEz aurrera ez atzera. Halaxe azal daitekeNafarroako euskararen egoera soziolinguistikoa,1991tik 2011ra egindako bost inkesten ondorioakbehatuz gero.Bikoiztu egin da gazteenen arteko elebidunkopurua, eta gauza bera gertatu da 25 eta 34 urtebitartekoen artean ere: %7 ziren euskaldunakduela hogei urte, eta %14,5 dira orain.Egia da euskaldun kopurua handitu dela, baina,baita ere, ezagutzan egindako aurrerapen horrekez duela erabileraren hazkunderik ekarri.Nafarroan, %8,9 ziren elebidunak —%0,65euskaldun elebakarrak— 1991n I.Inkesta Soziolinguistikoan, eta %11,7 dira orain.Baina, erabilerari erreparatuz gero, elebidunekgutxiago egiten dute euskaraz orain duela hogeiurte baino. Nafarroako Gobernuaren hizkuntzpolitikak eta zonifikazioak emaitzak izan dituztelaondoriozta daiteke, besteak beste, eremuen artekoaldeak ikusita.1. EzagutzaEuskaldun gehiago daude Nafarroan duela hogeiurte baino. Gainera, hogei urteko ibilbideari soeginez gero, garbi azaltzen da datu bat:belaunaldi gazteak euskaldundu dira bereziki.Hala, 1991n 16 eta 24 urte arteko gazteen arteko%10 besterik ez ziren elebidunak.Gaur egun, berriz, %20,8. Alegia, bikoiztu eginda gazte euskaldunen proportzioa hogei urtean.Hazkunde hori etengabea izan da, etahezkuntzan egindako ahaleginak fruituak emandituela erakusten du.Gainerako adin multzoen bilakaeran atentzioaematen du ondokoak: ia ez da aldatu elebidunenkopurua, berdintsu jarraitzen du. 35 eta 49 urteartekoetan %10,3 ziren euskaldunak 1991n, eta%10,1 dira orain; 50-64 urtekoetan %9,4 eta%9,6; eta 64tik gorakoetan %10,7tik %9,3raigaro da.Gainera, adinean behera joan ahala gutxitzen arida euskaraz erdaraz baino hobeto moldatzendiren elebidunen kopurua, eta hori ere ezinseinale ontzat jo. Egun, bakarrik 64 urtetikgorako elebidunak dira euskaraz erdaraz bainohobeto moldatzen direnak.Nabari da gobernuak egindako hizkuntzapolitikak eragin handia izan duela bilakaerahorretan. Elebidunen hazkunderik handiena

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaeremu mistoan gertatu da. Eremu horretaneuskara ofiziala da, eta franko nabaritu da hori,esaterako, hezkuntzan belaunaldi berriakeuskaldundu ahal izan direlako D ereduarenbidez. Eremu mistoan bikoiztu egin daelebidunen kopurua 1991tik: %5etik %10eraigaro da. Eremu euskaldunean eta ezeuskalduneanaldeak askoz txikiagoak izan dira.Garrantzitsua da euskalduntze eta alfabetatzemugimenduak hogei urte hauetan egindako lana.2011ko inkestaren arabera, 23.470 euskaldunberri daude Nafarroan; alegia, herrialdekoelebidunen heren bat baino gehiago euskaldunberriek osatutakoa da.Gainera, ezin daiteke aipatu gabe utzi duelahogei urte arte ia osoki erdaldunak ziren eremumistoko hainbat tokitan belaunaldi gazteenartean nolako aurrerakada egin duen euskararenezagutzak, besteak beste Iruñerrian etaLizarrerrian.2. ErabileraEzagutza asko handitu bada ere, berezikibelaunaldi gazteetan, euskararen erabilera ez dahanditu. Areago, gutxitu ere egin da. 1991n %4ziren euskaraz erdaraz baino gehiago aritzenziren herritarrak, eta %3,6 baino ez dira hogeiurte geroago.Datu hori bat dator berriki SoziolinguistikaKlusterrak aurkeztutako kaleko erabilerarenneurketaren emaitzekin.Izan ere, Nafarroan %7,5eko erabileraantzeman zuten 1993an, eta %5,7ra apaldu da2011n. Agerikoa da, gainera, elebidungehienak (%7,1) gehiago darabiltela erdaraeuskara baino.Erabilera eremuka aztertzen bada, %5 eta %8artekoa da. Etxean %5,4koa da, seme-alabekin%8koa, lagunekin %7,5ekoa eta lankideekin%7,1ekoa.Eremu formalean, %6,3koa da erabileraudaletxeetan eta %4,8 osasun zerbitzuetan.Hogei urteotan apenas aldatu da erabilera. Etabakarrik eremu formalean igo da pitin bat, bipuntu inguru.3. TransmisioaHizkuntzaren transmisioan aurrerapen txikibat egin du Nafarroak. Duela hogei urtedezentekoa zen galera, etxean edo familiagiroan euskara ez zitzaielako belaunaldi berrieiiristen. 2001ean egindako III. InkestaSoziolinguistikoan eman zuten datu batek azaldezake hori: 20.000 lagun inguruk galdu zuteneuskara. 2011ko inkestaren arabera, 3.600euskaldun erdaldundu dira guztiz, eta 4.500partzialki.Guraso biak euskaldunak diren nafarrenkasuan ia bermatuta dago seme-alabek euskaraikastea. Kasuen %95ean hala gertatzen da.Bikotekideetako batek euskaraz ez dakienean,seme-alaben %67k ikasten dute euskaraNafarroan.Araba, Bizkai eta Gipuzkoaren amiñi batazpitik dago Nafarroa horri dagokionez, hiru

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaherrialde horietan haurren %71k jasotzendutelako euskara gurasoetako bat euskaldunaez denean.Nafarren %25ek guztiz euskalduntzat duteeuren burua, eta beste %25ek nahikoa edozertxobait euskalduntzat.4. JarrerakHogei urtean zerbaitetan nabarmen hoberaegin badu euskararen egoerak, arlo honetanegin du: herritarren aldeko jarrera askozabaldu da. 1991n %22,3 zeuden euskararenalde edo oso alde, eta %53,7 kontra edo osokontra. Egun, ia irauli dira proportzioak:%37,7 daude alde edo oso alde, eta %34,5kontra edo oso kontra.Horrekin batera, herritarrak ez daude batereados Nafarroako Gobernuak orain arteegindako hizkuntza politikarekin. Herritarrenerdiek desegokitzat jo dituzte euskararenpolitika publikoak, haietako gehientsuenek(%45,1) gutxi egin dela uste dutelako.%43k, berriz, ez daukate batere euskalduntzatberen burua, eta %6k gutxi. Beraz, bitanbanatuta dago gizartea: erdiek euskalduntzatdute euren burua, eta beste erdiek ez.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaEuskararen bilakaera, 1991-2011. Datuen azterketaPolitika «ausarten» garaiaGazitik gehiago du gozotik baino euskararen hogei urtekobilakaerak, soziolinguisten iritziz. Halere, itxaropenerakoarrazoirik ere aurkitu dute.Berria2012/07/29Bultzada berri baten beharra. Horixenabarmendu dute soziolinguistikaren arloandiharduten bost adituk, euskararen egoerarenhogei urteko bilakaera aztertu eta gero. EuskoJaurlaritzaren V. Inkesta Soziolinguistikoarenemaitzak aztertu dituzte BERRIArentzatherrialdez herrialde, eta, oro har, bat datozdiagnosian; egungo baldintzetan, euskarak goia jodu. Hortaz, beste neurri batzuk pentsatu etaezarri beharko dira hizkuntz politikan, haienustez, egun indarrean daudenak baino«ausartagoak».ERRAMUN BAXOK«Euskararen pizkundea egingarria da, eta egitekobidean da Iparraldean»Euskarak gain behera jarraitzen du Iparraldean,Erramun Baxokek nabarmendu duenez. Denaden, itxaropenerako daturik aurkitu du:euskaldun hartzaileak aintzakotzat hartuta,euskaldunak aurreko inkestan baino gehiagodirela zenbaki absolututan Iparraldean.«Nolabait, gainbehera hori gelditu egin da».Beste datu bat esperantzarako: belaunaldibakoitza aurrekoa baina euskaldunagoa da.«Euskararen transmisioan ditugu emaitzahoberenak». Horra Baxokek gogoratutakoa: biguraso euskaldunen kasuan, seme-alabaeuskaldunak %80 ziren; orain %94 dira.Edalontzia erdi hutsa ere ikusten du Baxokek:emaitzak «tristeagoak» ikusten ditu erabileran.Iparraldean, soilik eremu afektiboan egitendutelako euskaraz; Hegoaldean, berriz, eremuformalean nagusitzen da erabilera. Halere,euskararen pizkundea «egingarria» dela eta«egiteko bidean» dela uste du.Hizkuntza politika «ausartago» batek zeinbaldintza bete beharko lituzkeen ere argi duBaxokek. Bi aipatu ditu: baliabide gehiago etairakaskuntzaren indartzea. «Halere, ez bagaragaitasunetik erabilerara pasatzen, aitzinamenduaamaituko da. Alfabetatuak ditugu, bainamintzatzerakoan hizkuntza trebeena duteerabiltzen: frantsesa eta espainola». Hortaz,funtsezkotzat du euskararen kalitateari kasuegitea, trebeena izan dadin.XABIER ISASI«Euskaldunek kohesio guneak topatu behardituzte Bilbon»Bizkaiko egoera izan du aztergai Xabier Isasik; ezda baikor. «Datuek erakusten dute euskararenerabilerak goia jo duela. Azken urteotan, ezatzera ez aurrera dago. Kezkagarria da gertatzen

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaari dena». Bi efektu nagusitzen dira, Isasirenustez: udalerri erdaldunetan 30 urtean askoirabazi da euskararen alde, baina udalerrieuskaldunetan euskal hiztunak galdu egin dira,eta, beraz, euskaldunak galdu dira, batez beste.Horrek «langa» jartzen dio euskararennormalizazioari.Bilboko emaitzei erreparatu die. «Txillardegirensoziolinguistika matematikoari jarraituz,erabileraren datua ez da txarra, Bilbo baitaeuskaldun gehien dituen hiriburua.Euskaldunena Donostia da, baina euskaldungehiago bizi dira Bilbon». Arazoa da«sakabanatuta» daudela. «Azukre koskor baturetan nahasten dugunean kontzentrazio mailajakin bat behar dugu, antzeman ahal izateko;euskararekin antzera gertatzen da: gutxienekoeuskaldun kopuru bat bat behar daantzemateko». Hori gertatzen ez den artean,«oso zaila» da erabilera haztea, Isasiren hitzetan.«Bilboko euskaldunei tokatu zaie biltzea,adimena zorroztea, gune berriak topatzea».Euskarak eta euskaldunek espazio berriak etakohesio guneak bilatu behar dituztela uste duIsasik. Politika «proaktiboak» eskatu ditu, euskaraeremu berrietan agertzeko eta «diskriminazioguneetatik» ateratzeko. «Bultzada berri bat emanbehar diogu denen artean euskalduntzeprozesuari. Euskara bizirik bada, garaian garaikoegokitzapenak egiten jakin duelako da».IÑAKI IURREBASO«Euskarazko harreman sareak trinkoagoak diraGipuzkoan»Beste herrialdeekin alderatuz gero, egoera onenaduen lurraldea da Gipuzkoa. Iñaki Iurrebaso:«Dezenteko igoera dago ezagutzan etaerabileran, eta joera ona da. Hala ere, esanbehar da oraindik bide luzea dagoela egiteko,erdara nagusi delako Gipuzkoan. %50ek dakigueuskaraz, baina denek, gaztelaniaz».Herrialdearen soziologian topatu du IurrebasokGipuzkoaren abantaila hori: «Abiapuntua ereezberdina zen; Gipuzkoan euskaldun gehiagozegoen duela hogei urte. Gainera, gipuzkoareuskaldunek errazago dute euskaraz egiteko, eta,beraz, normala da euskaraz gehiago egitea».Iurrebasok ere ingurua gako gisara ikusten dueuskara erabileraren emaitzen atzean: «Euskarazegiteko aukera gehiago ditugu Gipuzkoan, etaeuskarazko harreman sare trinkoagoak».Euskal Herrian, oro har, ahulgune bat gailentzendela uste du Iurrebasok: euskarak lege babesik ezduen herrialde horietan baldintza eskasetandagoela, eta, hortaz, lege babesa beharbeharrezkoaduela. Hark ere susmoa du euskarakgoia jo duela egungo egoeran, eta uste du,«zalantzarik gabe», bultzada berri bat beharduela euskarak: «Orain arte egindako lana aitortubehar da, baina gehiago behar da: baliabidegehiago, politika ausartagoak...».IÑAKI MARTINEZ DE LUNA«Aurrera egiteko baldintza berriak sortu behardira Araban»Iñaki Martinez de Lunaren arabera, irabazitakoelebidun kopurua da Araban onerakonabarmendu beharreko datua: «Horiezinbesteko baldintza da euskara Arabanberreskuratu ahal izateko». Halere, ezagutzaren

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailabaldintzei erreparatzen die; euskaldunberrihorietako askok ez dute aukerarik hizkuntzapraktikan jartzeko. Desoreka bat antzeman du:elebidun askok erdara hobeto dakite, etaeuskarazko gaitasunean gabeziak dituzte.«Sorgin gurpila da: gaitasun faltak gutxiagoerabiltzea eragiten du, eta, erabiltzen ez denez,gaitasunean ez da aurrera egiten. Hori gertatzenari da gaur egun Araban. Ezagutza gora doa da,baina ez da erabileran hainbeste islatzen».Harreman sarearen garrantziaz ohartarazi duMartinez de Lunak. Haren esanetan, sortzendiren euskaldunberriek ez dute harremanetarakosare euskaldunik, eta horrek zaildu egiten dueuskararen erabilera.Goia jo al du euskarak? «Egungo baldintzetan,bai», Martinez de Lunaren ustez. Horregatik,pertsonen gertuko testuinguruan baldintzakaldatzearen aldekoa da. «Prozesu baten barruanjo du goia; duela 40 urte Araban ez zegoen gauregun dagoen mailarik. Orain badaude bertsolaritxapelketak ere Araban, eta hori pentsaezina zenlehen, oso euskaldun gutxi zirelako etasakabanatuta zeudelako». Gazteengan topatu duMartinez de Lunak azterketaren alde gozoa;bertsolaritzaren adibidearekin jarraituz, Arabakobertsolariak gazte-gazteak direla goratu du, etahori aurrera ateratzeko beharrezkoak direlaantolakuntza, herrigintza eta gizartearen babesa.Galdera ugari, erronkei aurre egiteko: «Ondokoplanteamendua egin behar da: Hemen zeinhizkuntzatan funtzionatuko da? Zein irizpideezarriko ditugu? Hori esplizituki planteatu beharda; bestela, inertziaren poderioz, harreman motabatzuk erdaraz izango dira aurrerantzean ere».ARKAITZ ZARRAGA«Nafarroako zenbait lekutan erresistentzia kontuada euskarak bizirik irautea»«Etsigarriak» dira datuak Nafarroan, ArkaitzZarragaren ustez. Edalontzia «nahiko hutsik»dago. Euskarak goia jo duela uste du; neurriberriak jartzen ez badira, behintzat. Nafarroan,zehazki, zonakatzeak muga jartzen dioeuskalduntzeari. «Ez baduzu euskarazfuntzionatzeko biderik, normala da jendeakeuskalduntzeko joerarik ez izatea». Nafarroakozenbait zonatan «erresistentziatzat» jo duZ a r r a g a k e u s k a r a k b i z i r i k i r a u t e a .«Euskararekiko motibazio integrazionala dugu,baina instrumentala ere beharrezkoa da, eta horez da gauzatzen». Oinarrizkotzat jotzen duzonakako politika gainditzea, euskararen egoerakhobera egiteko.Zarragak uste du hizkuntza politiken azterketasakona egin behar dela, eta neurri jakin batzukproposatu ditu: euskaltegiak lantokietara joatea,hizkuntza profilak gainditzea —«oso aldendutadagoelako erabileratik»— etaeuskaldunberriekiko jarrerak aldatzea. «Abizenhori kendu behar dugu, karga bat duelako,erabilera bultzatzen ez duena».Bigarren Bai Euskarari baten beharra sumatzendu Zarragak. «Orain arte, elebitasunaren aldekopolitika bat egin da; eman du eman behar zuena,eta, orain, Euskal Herri euskaldun baten aldekopolitika bat egin behar da». Horretarako, «Dereduko politika bat» ezartzearen aldekoa da.Hor ikusten du etorkizuna Arkaitz Zarrragak.

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailaHaserretu gabeBerezkoa da: inori ez zaio gustatzen haserretzea.Horregatik, hamar herritarretik bederatziknahiago lukete, etorkizunean, bi hizkuntza —Iparraldean, euskara eta frantsesa; Hegoaldean,euskara eta gaztelania— hitz egingo balira.Inkesta soziolinguistikoak galdetu du, etainkestatuek erantzun politikoki zuzena eman dute.Politikoki zuzena bai, baina posible da?Txillardegik esango luke ezetz, elebitasun soziala,edo diglosia, «mitoa» dela. Lurralde bateanhizkuntza bat gailentzen dela lehenago edogeroago. Eta hori dela, azken buruan, EuskalHerrian gertatu dena: Gipuzkoa eta harenaldamenak dira salbuespen, ezen ez salbudaudenak.Eusko Jaurlaritzak 1982an proposatu zuenEuskararen Legeak bestelako oinarria du: posibleda lurralde batean bi hizkuntzek irautea. Hor jarribehar da helburua, gainera, inor haserretu gabeegiteko aurrera. EAJk aste honetan egin duenekitaldian, horixe aipatu du Pedro MiguelEtxenikek: politika maximalistak —adjektiboaneurea da— erabaki balira, euskara ahulagolegokeela gaur.Inor behartu gabeko hizkuntza politika horrekeman ditu emaitza batzuk Araban, Bizkaian etaGipuzkoan: belaunaldi gazteak euskalduntzealortu du, hein handi batean. Baina muga batzukere agertu ditu: heldu gehien-gehienek erdarazbizitzen jarraitzen du, eta horrek gainerakoakerdalduntzen ditu.V. Inkesta Soziolinguistikoak besterik ere azaleratudu: Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian benetanegoera kezkagarrian da euskara. Urtez urtekogainbeherak argi gorriak piztu behar lituzke,horretarako egiten dira eta diagnostikoak.Inkestak erakutsi du,era berean, lauabiada behintzatbadituela euskararenherriak: normalizaziorakojoera hartu duten eremuak;Iritzia2012/07/27gazteak euskaldundu arren erdaraz bizitzenjarraitzen duten eremuak; euskara galbideandutenak; eta guztiz galdu dutenak. Bigarreneremuak badu lege babesik, baina hirugarrenaketa laugarrenak ez, eta horrek ere zerbait esangodio ulertu nahi duenari.Soluzio bakar bat ez du aski izango euskarak,hortaz. Eremu bakoitzera egokitu beharko dutepolitikek, non lege babesa eskuratuz, noneuskaldunberrituak motibatuz eta trinkotuz, nonorain artekoak baino urrats ausartagoak eginez.Baztertu behar litzateke, adibidez, lurraldearen zatibatzuetan euskara izatea hizkuntza ofizial bakarra?Behera ez erortzeko modu bakarra gora igotzea daaldapan dagoenarentzat.Ikuspegi ezkorrak eta baikorrak agertu diraegunotan, inkesta soziolinguistikoaren emaitzakbaloratzerakoan. Nork baditu bere arrazoiak.Baina euskarak denak beharko ditu: baikorrak,kuraia emateko; ezkorrak, diagnosiak etaekimenak zorrozteko.Eta, haserreak haserre, galdera bat argitzeakomeniko da egunen batean, badaezpada ere,zuzentasun politikoak ahaztuta: etorkizuneanhizkuntza bakarra gelditzekotan, zein nahi dugugaltzea? Eta beste hau: nola salbatu hizkuntza bat,bostetik bat kontra baldin badaude, eta lautik hirukikasteko asmorik ez badute? Ez da ezkortasuna,estrategiak zorrozteko beharra baizik.Mikel Peruarena

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila«Euskara aldetik, beharbada, badahobekuntza; baina ez da nabari»Euskaraz Bai taldea lanean ari da bestetan euskararen lekua handiagoaizan dadin. Leon erregea, aurten ere, ez da euskaraz iratzarri.Berria2012/07/29Baionako besten aurtengo egitarauak bialdaera baditu: bata euskaraz eta besteafrantsesez. Atzerapausoa dela dio Kontseilukokide Laida Mujikak, kanpotik etorribestazaleek ez dutelako hemengo hizkuntzarenberri ukanen.Hainbat urrats egin nahi ditu Euskaraz Baitaldeak, egoera hori alda dadin urtez urte.Oro har, euskarak nolako presentzia duBaionako bestetan?Baina ezezkoa eman dizuete.Herriko etxeari aipatu genion, elkarlana nahigenuelako haiekin. Euskara teknikariari aipatugenion; erran zigun aipatuko zuela bainaberandu zela. Iduriz, gauzak lotuak diraaitzinetik; beraz, zaila ikusten zuten aurtenegitea. Baina, printzipioz, ongi ikusten zuten;beraz, ikusiko ondoko urteetarako. Gukerabaki dugu gure aldetik egitea eta saiatzeajendea animatzen hori egiteko.Atzematen dugu presentzia eskasa badela;beraz, horregatik, aurrera eraman duguegitasmo hau. Ez Kontseiluak berak, baizik etaBaionako Euskaraz Bai taldeak. Herrietansortzen dira talde batzuk, banakoz eta elkartezosatuak, eta, beraz, lehen lanketa batproposatu zuten: Baionako bestetan eragitea.Aipatu duzun ekimen hori Leon erregeaeuskaraz iratzarraraztea da?Hori da. Pentsatu genuen hartuko genuelamomentu garrantzitsu bat bestetan, etahaurrekin lotua. Leon erregearen iratzartzeagauza garrantzitsua da ostegunean, haurrenegunean.Pentsatu genuen, 12 arte kontatzen dutelarik,errazena zela hori euskaraz egitea. Haur anitzbadira, guraso anitz badira; beraz, ikusten duteeskolatik kanpo euskara badela...Nola joan da egitasmoa?Megafonia arazo bat ukan genuen. Beharbada,izan ziren euskaraz oihukatu zutenak, baina ezzen entzuten hainbeste jenderen artean. Helduden urterako hobeto landuko dugu.Besten hasierako bertsoa, Leon erregea...Azkenean, Baionako bestetan euskara

uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztaila uztailasarrarazteko gauza sinbolikoetatik pasatubehar da?Uste dut biak uztartu behar direla: gauzasinbolikoak eta eguneroko biziko gauzak:euskara agertzea, espazioak euskalduntzea, etaholako gauzak. Horregatik, ostalariei begiraegin dugu beste jarduera bat. Baionan zeregiten da anitz? Ostatuetan egon. Beraz, egindugu lexiko bat euskarazko oinarrizko hitzekin,jendeari gogorarazteko badela hizkuntza bat,eta euskara dakitenek pentsa dezaten euskaraerabiltzea garagardo bat eskatzen dutelarik.Lexiko horiek biziki harrera ona ukan dute,anitz eskatu dizkigute, eta oraintxe ostatubatzuetatik pasatu naiz, eta denek fitxatuadute. Agian, jendea jokoan sartzea zailagoa da,baina uste dut lehen urrats bat dela aurtengoa.Baionak euskara teknikari bat badu. Sumatzenda horrek hobetzen duela euskarari ematenzaion lekua?Ez dakit; beharbada, bada hobekuntza, bainaez da nabari. Uste dut herriko etxearileporatzen ahal zaiola, halaber, komunikaziofalta euskarari dagokionez. Adibidez, haurrenegunean, haurren txokoan badira gauzakeuskaraz egiten direnak, baina euskaldunok ereez dakigu. Zaila da leku horietara joatea. Gero,uste dut beste leku batzuetan atzerapausoakere badirela; adibidez, lehenago egitaraua elebitan egiten zen; orain, egin dute bat frantsesezeta beste bat euskaraz. Erran nahi du batzuekez dutela sekula euskara ikusiko egitarauan.Aitzinapausoak baldin badira, txikiak dira, etaez dira ikusten. Uste dut badela lana egiteko,eta gu horregatik sartu gara harremanetanhaiekin, nahi ditugulako lagundu baionar gisa.Eta herriko etxeak borondaterik agertzen otedu elkarlan horretarako?Gu harremanetan sartu ginen euskarateknikariarekin, eta hura kontent zen. Erranzigun hautetsiei aipatuko ziela gureproposamena; baina herriko etxearekin,zuzenean, ez dugu harremanik ukan.Beste lan ardatzik ba ote duzue beste arlobatzuentzat?Oraindik ez dugu gogoetatu. Jadanik,Baionako bestentzat hau egin dugu. Gero, urteosoko lana da Euskaraz Bai taldeak eramatenduena; irailean ikusiko dugu urte osoan zehazkizer lan eramanen dugun. Hurrengo urteanhelburu bat izanen da, nire ustez, aurten eginduguna hobetzea; hau da herriko etxearekinlantzea Leon erregearena; beharbada, kantuaere euskarara itzultzea, eta, hola, arrakastatsuaden kantu hori bi hizkuntzetan izatea... Baina,oraingoz, ez gara oraino hurrengo urtean.

Abuztua

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaMailu Lasarte (IKAko irakaslea):«Jaietan harreman berriakegiteko euskara erabiltzeaBerria2012/08/03Kontraesanak kontraesan, Mailu Lasarte euskarairakasleak positibotzat jo du euskarak lekua izateaGasteizko jaietako unerik garrantzitsuenetako batean.Gasteizen begirada gehien erakartzen duentxokoan egon da Mailu Lasarte (Errenteria,1958), Zeledonen baimenarekin. Jaiei hasieraematen dien suziria piztu zuen, bestebatzuekin batera, EAJk euskalgintzakosektoreei eman baitie festei hasiera ematekoardura. IKAko irakasle 25 urte baino gehiagodaramatza Lasartek, eta Gasteizko UdalekoEuskararen Sektore Kontseiluko kide etaArabako Foru Aldundiko Euskararen AholkuBatzordeko kide ere bada. San Migelgobalkoian, Joseba Aginagalde ArabakoIkastolen Elkarteko zuzendaria, Katixa Agirreidazlea eta Iñaki Tena bertsolaria izan zituenatzo alboan.Zer moduz joan da txupinazoa?Gero eta urduriago sentitu naiz. Ez suziriabota behar nuelako, ekitaldi publikoa delakobaizik; eta niri ez zait halakoetan partehartzea askorik gustatzen. Hedabideak ari diradeika jaietan hitzordua jartzeko, eta ni bihar[gaur] banoa oporretara!Zer izango duzu faltan oporretan? Nola biziohi dituzu jaiak?Eguneko festa gustatzen zait. Aihotz plazanegiten den bertso saioa, txosnetan buelta batematea edo kontzerturen batera joatea, bainabatez ere egunez gustatzen zait. Eta AldeZaharra, noski.Suziria botatzeko proposamena eginzizutenean, zaila izan al zen baiezkoa ematea?Egun bat eskatu nuen pentsatzeko. Ez nuennahi, baina ikusten nuen euskararen aldekokeinu bat zela, eta nire langintza hori izan dabeti: euskara irakastea. Egin behar nuelasentitu nuen. Ingurukoekin hitz egin eta esanzidaten euskara izango zela protagonista eta,kontraesanak kontraesan, merezi zuela.Nigatik balitz...Zergatik atera zen zure izena?Aurten EAJri zegokion suziria bota beharzuten pertsonak aukeratzea. Euskararekin lotunahi zuten Zeledonen jaitsiera, eta euskararenezagutza, euskalduntzea eta euskararenerabilera islatu nahi zituzten balkoian. Gorka

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaUrtaranek (Gasteizko Udaleko EAJkobozeramaileak) IKA aukeratu zuen, Gasteizkoeuskaltegi handiena delako eta bertan ikasiduelako. Eta zergatik ni? Bertan irakasleizateaz gain, udaleko Euskararen SektoreKontseiluko kidea naizelako, eta emakumea.Harreman berriak egiteko euskara erabiltzeaaukera polita da; ahalegintxo hori egitekoaukera dago jaietan, are gehiago aurten leheneguna protagonista dela.Zer deritzozu euskarak jaietako unenagusietako batean lekua izateari?Alde batetik, oso positiboa da gaur [atzo]bertan egotea, hedabide guztiak bertandaudelako eta hemendik kanpo oihartzunaduelako. Euskarak Gasteizen eta horren unegarrantzitsu batean lekua duela erakusteapositiboa da. Baina ekintzak ez du zerikusiriknormalizazioarekin, ezta? Normalizatuabalego, ez luke zertan protagonista izan, edoagian bai...Beste aldarrikapen kutsurik ere ba al du?Balkoian ordezkatutako sektoreek murrizketakjasan dituzte...Krisiaren aitzakiarekin, diru sarrerakhanditzeko bidea ez dagoenez, murrizketakdatoz. Gasteizko Udalak aurrekontu guztiaren%0,35 baino gutxiago bideratu dueuskararentzat. Hortik murrizketak egitea...Aurreztuko dutena gutxi da, etaeuskalgintzarentzat eragin handia du.Zer leku du euskarak jaietan? Badirudi lekufinkoetara mugatzen dela.Badugu Gasteizen, Araban oro har, konplexubat. Beste herrialdeetan baino gutxiago garelapentsatzen dugu. Eta ez da horrela. Gasteizda ezagutza mailan prozesu bizkorrenaeraman duen hiria, baina erabileran dagoarazoa.Zer behar da euskara Gasteiz osorazabaltzeko?Euskaltegiko lankide batek bizikletekinalderatzen du euskararen ezagutza etaerabilera. Gasteiztar askok bizikleta dute, etaeuskaraz badakite. Orain, bidegorriak behardira, baliabide eta araudiak. Jaietan zein urteosoan instituzioek hizkuntza politika egokiakegin behar dituzte; bidegorriak jarri jendeakerabil dezan.Ematen du Aihotz plaza dela udalakantolatutako euskal gune bakarra.Jaiez aparte, eztabaida bera dugu. Bihizkuntza baditugu hemen, euskarazkoekintzak egitean diruak ez du zertaneuskararen aurrekontutik atera. Sailbakoitzaren aurrekontuetan kontuan hartubehar da euskara. Kontuan hartu behar dirabiak, eta ez proportzio berean. Hizkuntza batbestearen gainetik badago, besteak behar dulaguntza positibo bat.Zer ildo indartuko zenuke jaietan?

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaTwitter sare soziala euskarazerabiltzeko aukera dagoBerrria2012/08/07Hasiera batean, uztaileanziren hori egitekoak, baina, azkenean,abuztura atzeratu behar izan dute. Hilabetehauetan, itzulpenak egiten aritu da sareanaritzen den euskal komunitatearenordezkaritza bat.Atzo arratsaldetik euskaraz ere erabil daitekeTwitter sare soziala. Maiatzean iragarri zutenTwitterreko arduradunek zerbitzua euskarazemateko aukera zabalduko zutela.Proba moduan dago une honetan. Twittereuskaraz jarri nahi duenak, bere kontuansartu, eta ondorengoa egin beharko du:ezarpenetan klik egin, eta hizkuntzaridagokion atalean euskara aukeratu.Eztabaida izan da txio edo tuit erabiltzearenartean, eta lehena aukeratu dute azkenean.Twitter 33 hizkuntzatan eskaintzen da egun.8.445Nafarroako hizkuntza eskoletako plazak.Nafarroako Gobernuak %18,5 handitu duhizkuntza eskola ofizialetan ikasteko lekukopurua. Hala, 8.445 toki izango dituztedatorren ikasturtean.«Ingelesa ikastearen eta jakitearengarrantzia» nabarmendu du Jose IribasNafarroako Hezkuntza kontseilariak. Egoitzakopurua ere handitu du, hirutik zazpira:Iruñea, Lizarra, Tutera, Corella, Zangoza,Doneztebe eta Tafalla.

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua'Basque'Astelehenetik daukagu Twitter euskaraz. Bideluzea izan da, baina azkenean lortu dugu. Ezdut prozesuaz berbarik egingo, ordea; ustedudalako beste batzuek ondo kontatu dutela,eta aspaldi idatzi dela horetaz. Nire helburuada azaltzea horrek guztiak sortu dizkidankezkak eta galderak.Itzulpena egiteko baimena eman zutenean,asko kezkatu ninduen enpresa pribatubatendako dohainik egingo genuela lan; edohobeto esanda, enpresa horrek ez zuela sosikgastatuko bere produktua hobetzen. Ardura ezzen ez kobratzea, musu-truk munstrobatendako lan egitea baizik. Baina euskararenmunduan gabiltzanok badakigu, zoritxarrez,horrela egin ezik, ez dela ezer lortzen.Twitterrek itzultzaile enpresa profesionalakontratatu izan balu, bigarren kezka ezzitzaidan agertuko. Kalitatearena, hain zuzen.Irakasleok estuak izaten gara horrekin, etaikusitako gauza askok harritu eta larritu naute:proposatutako itzulpenak, ortografia akatsak,gramatika-arau hausteak, euskararen senikeza… Tira, horrelakoa da gure egoeraerreala, ez da berria niretako. Baina zerbaititzultzeko bere burua boluntario eskaintzenduenak maila ona behar du…Goikoarekin lotuta, eztabaidena ereikaragarria iruditu zait. Hainbatek «guk ezdugu horrela esaten» aitzakiapeanEuskaltzaindiak esandakoaren kontrara jarrinahi zuen gauza bat edo beste. Barkatukodidate, baina lan hori ez da norberarenblogerako, guztiondako da, Euskal Herriosorako, eta denboran iraun egingo du.Gainera, denademokratikoki erabakibehar horrek sutanjartzen nau. (Itzultzen ibili ezzaretenondako, dena boto bidez erabakitzenda). Hori ezin da horrela izan!Itzulpen fantastikoak ere ez ditut maite. Txioberba polita eta graziosoa begitantzen zait,baina lagunarterako, erabileraadierazkorrerako… bere eratorriak, halere, ezditut jasaten, bertxiotu kasu. Munstrokeriairuditzen zait!Gustatu ez zaidan beste kontu bat Twitterrekberak nola duen antolatuta itzulpen zerbitzua.Atalka, milaka esaldi solte daude ingelesez,testuinguru gabe. Ezin da jakin nola daudentxertatuta webean. Sarritan, zeri zegokionesaldia ere ez zegoen jakiterik! Horrezaz gain,ingeles hutsean egoteak (gaztelaniaz erabilidugunondako) zaildu egin du itzultzea. Askozhobeto legoke, ingelesaz gain, beste hizkuntzabatzuetan nola dagoen itzulita ikusi ahalizatea, eta norberak aukeratzea zein(tzu)etan.Horregatik, hasi gara lehenengo akatsakikusten.Horrek guztiorrek ez du inolako baliorikizango erreminta euskaraz erabili ezik: tuitak(txioak) euskaraz ez badira edota jarritakoloturak erdaraz badaude. Tresnak —hizkuntza-paisaia— euskaraz behar ditugu,baina, batez ere, edukiak izan behar dira gurehizkuntzan. Ea hala den!Leire NarbaizaIritzia2012/08/08

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaEuskaraz bizi nahiariepaiketarik ez!Iritzia2012/08/08Irailaren 11n Altsasuko EHEko bi kideepaituak izango gara. Epaituak euskaraz bizinahi izateagatik? Euskarak jasaten duenzapalkuntza azaleratu nahi izateagatik?Euskarak bere lurralde osoan izan beharkolukeen burujabetza aldarrikatu nahiizateagatik?, Euskarak menpeko izaerapolitiko eta soziala du bere lurralde osoan, etahorren adierazleetako bat Euskal Herrikopaisaia linguistikoa dugu.Mendeetan espainiar zein frantziar estatuekgurea asimilatu nahi izan dute, eta arloaskotan lortu ere egin dute. Beraienhizkuntzak oso errotuak ditugu, eta, egun, ezzaigu oso arrotza egiten espainola zeinfrantsesa edonon ikusi edota entzutea.Baina horiek al dira gure hizkuntzak? Horiekal dira Euskal Herriarentzat nahi ditugunhizkuntzak? Guk argi dugu erantzuna; ezdugu euskararik gabeko Euskal Herririk nahi,eta horren alde borrokan jarraituko dugu.identifikatuak izanginen. Foruzainekineuskaraz aritu ginen,baina beraiek ez zuten hori o s ogustukoa izan, eta, horren harira, isunakiristen hasi ziren; 300 euro euskarazegiteagatik, eta 6.000 seinaleakezabatzeagatik. Lehenengoa bertan beherageratu zen, eta bigarrena ordaintzeko gureakikusi genituen, oraindik zorrak ditugularik.Seinaleengatik 6.000 euro ordaintzeaz gain,epaiketara ere deituak izan gara. Altsasunaspalditik ezabatuak dauden seinaleengatikzigortu nahi gaituzte, eta irailaren 11nepaitegian geure burua defendatu beharkodugu.Guk bezala Altsasuk paisaia linguistikoeuskalduna izan behar duela uste dutenekegindako ezabaketak dira, eta guk egin ezbagenituen ere, gure ideiak defendatzera jokodugu epaitegira.Euskaraz bizi nahi dugu, euskaraz bizitzensaiatzen gara eta euskarak jasaten dituenzapalkuntza eta erasoak salatzen jarraitukodugu. Euskal Herri euskaldun eta burujabebatean sinesten dugu, eta hori eraikitzekobidean guztiok dugun ardura gogorarazi nahidizuegu.Itziar Claver Herrera, Haizea Ramirezde Alda Pozueta.Altsasuko EHEBorroka horretan, azaroan paisaia linguistikoeuskalduna aldarrikatzera atera, eta

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaBuruz buru (V). Maider ZilbetiEkintzaren teoriaLausoa da teoria eta praktikaren arteko muga MaiderZilbetirentzat, eta feminismoak, arteak eta aktibismoak bategiten duten bidegurutzean jartzen du begia horregatik.Iritzia2012/08/11pentsatzen. Hor ohartu naiz ekitearen etapentsatzearen arteko mugaren lausotasunaz».Pentsalari gisa egindako elkarrizketan, etengabeigartzen zaio pentsalari hitzarekiko deserosotasuna.«Ni ez naiz pentsalari bakarka. Ni naiz pentsalariinterakzioan».Fina da pentsamenduaren eta ekintzaren artekomuga Maider Zilbetirentzat (Donostia, 1977). Osofina. Behin eta berriz gurutzatzen du berak,gurutzatu duenik ere gehiegi axola gabe. Areago:gurutzaketa bera da bere jardunaren ardatza. Hirupuntako zirkulua osatzen dute bere kezkek.Mugimenduan baino ulertu ezin den hiru puntakozirkulua: ikerketa feministatik aktibismora,aktibismotik arte sorkuntzara, eta arte sorkuntzatikikerketa feministara. Bidegurutzean du beti begia.Hori da bere jarrera politiko eta intelektuala.«Militantzia feministari esker ikasi dut nik taldeanFilosofia eta antropologia ikasketak egin zituen, etapornografia hautatu zuen masterreko ikerketa gaitzat.Ikuspegi feministatik landutako pornografia: postpornografia.Politika, artea, teoria eta praktika;mugaldekoa zen gaia, eta mugalde hori da Zilbetiriinteresatzen zaiona. Izan ere, 60ko hamarkadazgeroztik masan ekoitzi zen pornografiaren generoarenirudikapena zalantzan jarri eta plazer zein sexualitateeredu irekiagoak proposatzea da pornografia motahorren asmoa. Plazera ere politizatzea. Erabat heldugabea zen oraindik eztabaida Euskal Herrikofeminismora Zilbetik ikerketa hasi zuenerako, bainajadanik nahiko barneratuta dagoela dio.«Pornografiaren alde ala kontra; hori zen dilemaAEBetan eta Kanadan. Zerbait aipatu zuten hemengarai hartan gaiari buruz, baina ez zen eztabaidasakonegia izan. Raquel Osborne ikerlariaren eskutikheldu zen gaia Espainiara, eta hala heldu zen EuskalHerrira ere».«Jarrera politiko bat da hau», dio. Ez da hedonismoinozoa, hedonismo militantea baizik. Boteretzeariketa bat, funtsean. «Gorputza ezagutzeraeramaten zaitu plazeraren dimentsio ezberdinakezagutzeak; gorputz mugak ezagutzera. Subjektuekintzaile berria eraikitzera. Eta ez bakarrik sexuekintzetan. Beste ekintzetarako eta besteantolamendu batzuetarako ere boteretzen zaitu

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuahorrek. Pornografia edo barneratzen duzu zurediskurtsoan edo ez, baina argi geratu dena dafeminismoak proiektu politiko bezala aurrera egitekogorpuztasunaren inguruan hausnarketa sakona eginbehar duela. Eta baita plazeraren inguruan etanortasunaren inguruan ere. Hori guztia barneratubehar da pertsonalki eta politikoki. Eta lan hori eginda subjektibazio prozesu berriak eraikitzeko».Eta zer paper du arteak hor?Arte feminista ezagutza prozesu bat da. Teoriariplastikotasun bat ematen dio. Praktikara eramaten dujarrera hori. Akademiak gutxitan aitortzen du, bainaezagutza prozesu bat da. Baina egia da paperekoteoriek gero eta gehiago begiratzen diote artistafeministen lanei. Bisualitate hori gabe teoria feministaherren gelditzen da. Beharrezkoa du.Hain zuzen ere hori da azken urteetan egitenzabiltzan ikerketaren ardatza. Arte zentro garaikideeneta pentsamendu feministaren arteko bidegurutzeaaztertzen ari zara.Balio dezake adibide gisa post-pornografiaren kasuak.Artean zentratu du bere jarduna azken urteetan.Feminismoarekin eta aktibismoarekin muga egitenduen artean. Generoa eraiki egiten zela ohartu zenfeminismoa lehenik, eta jokatu egiten dela gero;performatu egiten dela. Gorputzaren inguruko irudiberrien beharra sortu zuen horrek. Eta hor sartzen daartearen garrantzia. «Feminismoaren plastikotasunbaten beharra» aipatzen du Zilbetik. «Beharrezkoakdira material bisualak eta plastikoak begirada berrizhezitzeko».Horregatik pornografiarena?Ikuspegi feministetatik landutako pornografiak aldatuegin du gorputzaren kontzeptua. Gorpuztasunarenkontzeptua ekartzen du, sexualitatearen kontzeptuairekitzen du, eta publiko eta pribatuaren artekomugak lausotu egiten ditu. Emakumeen sexualitateariburuzko hausnarketa puntu asko abiatzen ditu.Gogoeta feminista arte espazio garaikideetara heltzendenean, praktikara eraman nahi izaten da. Ez dasoilik gelditzen ezagutza formalean. Plus bat ematendiote arte zentroek teoriari, eta horregatik izan diragarrantzitsuak azken hamabost urteetakofeminismoan. Teoria feminista badago, mugimendufeminista politikoa ere bai, eta arte espaziogaraikideak esperimentaziorako gune izan dira.Teoriak eta mugimenduak bat egiten dute artesormenaren bitartez. Teorian pentsatutakoa bizitzekoaukera eskaintzen dute.Euskal Herrian zortekoak izan garela diozu. Zergatik?Artelekun queer politikei buruzko eta begiradariburuzko gogoetak hasi zituen Erreakzioa-Reacciónizeneko taldeak. 1997an izan zen hori. Sólo para tusojos, el factor feminista en las artes visuales (Zurebegientzat bakarrik, feminismo faktorea arte bisualakdirela eta) izeneko jardunaldiak egin zituzten.Hausnarketa feministari eta orduan hasita zegoenqueer mugimenduari espazioa eman zioten artistakbildu zituen orduko hark. Hiru astez eskaini zionespazio bat Artelekuk esperimentazio eta gogoetabide horri. Aurrekari bat izan zen. Esperimentazioeskola bat.Zilbetik dioenez, gune baliagarria izan da arte espaziogaraikideena feminismoarentzako. Eta ezkontza hori

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaaztertzen pasa ditu azken urteak. Norabide aldaketabat ere sumatzen du, ordea, eta ezin kezka ezkutatu.«Sortzaileak oso kritikoak izan dira Euskal Herrian.Pentsalarien pare aritu dira. Begira nondik gatozen:hor dago Jorge Oteizaren presentzia, adibidez. Etagero Angel Badosek, Txomin Badiolak, IbonAranberrik, Itziar Okarizek, Azucena Vieitesek etabeste artista askok hartu dute lekuko hori. Bainahemendik aurrera nora goaz? Hori da nire galdera.Hamarkadetako lana pilatu dugu, eta egun osobaliagarria da bildu dugun diskurtso kritiko horiguztia. Baina bizirik mantendu behar da. Lekua eginbehar zaie esperientzia horiei egungo kulturekipamendu eta ekoizpen berrietan. Hori dahemendik aurrera zaindu behar duguna».Badu oinarririk kezkak. Zilbetiren ustez, denboragutxian leku handia galdu du diskurtso kritikoakEuskal Herriko arte garaikideko zentroetan.Diskurtso feministak bereziki. Artelekun, adibidez,hori gertatu omen da, eta antzera GasteizkoMontehermoso zentroan ere. «2008. urtean XabierArakistainen zuzendaritzarekin, eta arte eta kulturaekoizpen feministari lekua egiteko beharra ikusi zutenMontehermoson. Eta behar hori ikusi bazuten izanzen hutsunea ere ikusi zutelako. Xabier Arakistainzuzendaria halako proiektu batekin heldu zenMontehermosora orain urte batzuk. Eta proiektuharen arabera etxean berrikuntza lanak egin beharzirela erabaki zuten. Egiturazkoak. Baina Arakistainjadanik ez da zuzendari, eta ez da halako lanketarikegiten».Hurbiletik ezagutu du Zilbetik Artelekuren kasua.Interesez jarraitu ditu bertan eman diren eztabaidaketa Zehar aldizkariko zuzendari ere izan da urteetan.Dioenez, askatasunak egiten du berezi artea. Izan ere,beste jakintza esparruetan baino lausoagoak dirasorkuntzaren mugak, eta horrek bilakatzen duinteresgarri. Erabat etxekotu gabe egote horrek.Adibide bat aipatzen du Zilbetik. Pertsona bat: MariaPtqk arte kudeatzailea. Zuzenbidea ikasi zuen Ptqk-k,baina urteak daramatza arte proiektu feministakgauzatzen, politika publikoen inguruan eztabaidatzen,eta feminismoari buruz eta biopolitikari buruzhitzaldiak ematen. Mugaldean bera ere. «Abokatuada ikasketaz, baina arte esparruan baino ez dutehartzen kontuan bere lana. Arte instituzioetara etasortzaile sareetara jo behar izaten du horregatik bereekimenak garatu ahal izateko diru bila. Ezin du berelana zuzenbideari eskainitako guneetan aurkeztu. Ezdute halako proiektu irekientzako lekurik. Etaorokorra da joera hori. Gaur egun hainbeste saltzenden diziplinartekotasuna ez da benetakoa.Diziplinartekotasunak behar ditu guneak, eta baitaesperimentaziorako espazioak ere». Eta artea dagune hori Zilbetirentzat.Etiketen arazoa ere existitzen da, ordea. Izenak trabaegiten dio batzuetan izanari, baita artean ere, eta artefeministaren kasuan bereziki. «AEBetan, ErresumaBatuan eta Europako gune batzuetan egin den artemota bati deitu zaio arte feminista, baina gaur egunetiketa horrek ez du balio handiegirik. Gutxi dira bereartea arte feministatzat jotzen duten artistak. Etaagerikoa da horren zergatia: kategoria horren peandauden lanak ikusezin bilakatzen dira. Arrisku horidakar arte feministaren etiketak. Horregatik, gauregun artista gehienek feministak direla aitortzenduten arren, ez dute beren artea feministatzatizendatzen».Borroka politikoak ere irudiak behar dituelako,horregatik da baliagarria artea politikan: metaforakeskaintzen ditu. Eta, Zilbetik dioenez, metaforakbeharrezkoak dira errealitate berriak amesteko. Bi aho

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaditu, ordea, ezpata horrek. Ekintza politikorakoaukera berriak eskaini arren, errealitatearen zatibatzuk ezkutatu egiten ditu. Demagun egungoemakumeak XXI. mendeko amazonak direla esatendugula. Konparaketarekin irudi bat eskaintzen dioguegungo emakumeen borrokari, baina era berean,konparaketak bazterrean uzten ditu egungoemakumearen aspektu asko. Metafora murriztaileadela esaten du horregatik Zilbetik, eta beste figura batproposatzen du: figurazioa.lanetan. AEBetako pentsalari lesbiana feminista batda Sandoval, baina mexikarra da jatorriz. Berekasuan metafora aurpegian dagoela dio. Aurpegiandu idatzita bere chicana-tasuna. Baina irudi horriesperientziak gehituz gero, metafora murriztaile horipuskatu egin daiteke. Izan ere, norbaitek bere buruachicana-tzat badu, eta besteek chicana-tzat baduteespektatiba zehatz batzuk izango ditu pertsonahorrek. Ekintzarako aukera zehatz batzuk.Sandovalek aldarrikatu bezala, ordea, metafora horriesperientziak gehituz gero, kontzeptua aberastuzjoango da, eta pertsona horrek eta inguruakespektatiba gehiago aitortuko dizkio chicana izateari.Plastizitateak lagun dezake metaforaren mugakhausten».Baina artisten lana ez da ilustrazio lana ere. Beti dagoteoriarekiko erresistentzia puntu bat, ez?Dioenez, irekiagoa da. «Metaforak ez bezala,figurazioak onartu egiten ditu konparaketakoelementuen ezaugarri guztiak, eta esperientziaberriak ahalbidetzen ditu. Amets berriak. DonnaHaraway pentsalaria jar daiteke adibidetzat. Ziborgenirudia erabili zuen berak. Bere hitzetan gorputzarenluzapen gisa tresna asko erabiltzen ditu gizakiak gauregun, eta horregatik gorputza eta generoapentsatzeko beste modu bat proposatu zuen;ziborgarena. Robot horiei feminismoaren esperientziagehitu zien, eta, beraz, feminismoaren aldekofigurazio bat sortu zuen. Ez zuen irudi hori esklusioanoinarritu. Esperientzia berriak gehitu zizkionlehenago ezagutzen genuen errealitate bati. Puskatuegiten du horrek metaforaren itxitasuna. Boteretzeariketa bat da».Garrantzitsua da aldea. Azken finean, nor bereespektatibekin lotuta dago nork bere buruaz duenirudia. Baita politikaren arloan ere. Chela Sandovalautorearen kasua aipatzen du hori azaltzeko Zilbetik.«Chicana kontzeptua erabiltzen du berak bereItziar Okariz artistari entzun diot nik kexa hori.Teoriak apropiatu egiten ditu arte lanak batzuetan.Badu Mear en espacios publicos y privados izenekolan bat (Gune publiko eta pribatuetan pixa egiten).Piezaren izenburuak azaltzen duena da artistak egitenduena; gune publiko eta pribatuetan egiten du pixa.Tren geltoki batean, auto baten gainean, arte galeriabatean... Maskulinitatearen performancea egitenduela esan dute teorialariek, baina kexuka entzun dutOkariz horregatik. Berea ez da irudi bat, berea ereezagutza prozesu bat da. Ez du ezagutza horiteorizatzen; artea da berak gogoeta horiek sortzekoduen modua. Bere sorkuntza ez da ezagutza teorikobat ilustratzeko bide bat, beste ezagutza mota batbaizik. Konpartituz gero, bi alorrak aberastuko dira,baina artea ez da teoriaren argazki bat. Plastizitateaklaguntzen du teoria, baina beti du teoriari ihes egitendion zerbait.Eta zerbait iheskor hori da Zilbetiri interesatzenzaiona. Dena mugimenduan mantentzen duenzerbait hori. Ikerketa feministatik aktibismora,aktibismotik arte sorkuntzara, eta arte sorkuntzatikikerketa feministara doan hori.

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaInkesta soziolinguistikoari buruzkogogoeta sei herrialdetanEuskaltegietan erdizka alfabetatutakoeuskaldun berri honek, oraindik ereeuskaraz idazteko gai ez izan arrengaztelerazko hamaika formazio ikastaroeta aisialdiko eskaintza jasotzen duenhonek, tarteka euskarazko apurren batanekdotikoa ere badelarik, inkestasoziolinguistikoen kontra errebelatu nahidu, eta modu absolutistan euskararenbeharrak interpretatzen dituztenenkontra, euskaldun alfabetatu, euskaldunzahar, ia euskaldun edo ikastola-kumeenbeharrak zeintzuk diren badakitenenkontra eta herri, auzo, eskualde etaherrialde konkretuetako iniziatibaerrealak bazter batean utziz EuskalHerriko beste herrialde batzuen imitazioasustatzen dutenen aurka.Iritzia2012/08/11bakoitzeandauzkagun beharekonomikoak etahaiek garatzeko gizabaliabide zein baliabidematerialak ez dira inondik inora ereberdinak. Jakin nahiko nuke, esatebaterako, zenbat gastatzen duenGipuzkoako udalerri euskaldun batekeuskalduntzeko, edo euskara garatu edomantentzeko, eta zenbat gastatzen duenantzeko biztanle kopurua duen bainaeuskalduntze prozesuan dagoen Arabakobeste udalerri batek euskaldun kopurua%15 ingurukoa denean. Barkamenaeskatu nahi nizueke hizkuntza gaietanadituak zaretenoi erabilitako terminolinguistikoengatik, baina herritar arruntokoinarrizko termino hauek erabili etaulertzen ditugu.Ez da nire asmoa euskalduntze prozesuanh e r r i a l d e , e s k u a l d e e d o u d a l e r r ibakoitzean izandako esperientziakdefinitzea, baina nahita azpimarratu nahiizan ditut bi muturretan (Gipuzkoa-Araba) dauzkagun desberdintasunekonomikoak; herrialde bakoitzak euskaraberreskuratu eta zabaltzeko prozesuanduen egitekoa birdefinitu beharko genuke.Ez dut ukatzen planifikatutakoaren etaegondako emaitzen balantzea egin behardenik bost urtean behin, hamar urteanbehin edo belaunaldiz belaunaldi, bainabetiere hobetzeko baldin bada, hau da,erakunde guztien aurrekontuetan urterobeharrezkoak diren baliabideekonomikoak jartzeko. Baina herrialdeAdibide bat jarriko dut, beste askorentzata r g i g a r r i i z a n d a i t e k e e l a k o a n .Bertsolaritzak herrialdez herrialde eskolanzein kalean euskara eta ahozkotasunatransmititu eta indartzeko betetzen duenzeregina, esaterako, ez da berdinaherrialde guztietan; txapelketan lehiatzekoedota ahozko euskara aberastu eta

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuagaratzeko? Horrek, noski, beste garapenasko ere izan ditzake…Beste bat argitara ekartzeko baliagarrizait adibide hau, historian zeharahozkotasunaren transmisioa bideratuizan duen beste tresna bat. Haur, gaztezein helduentzako euskarazko antzerkiazari naiz. Nola liteke lapurtu etazokoratutako hizkuntza hau, oraindik eregaratzen uzten ez diguten gure hizkuntzahau, berreskuratzeko lanean hainbesteurte borrokan pasa eta gero, antzerkiaeuskal eskola publikoko ikasgai ez izatea,Euskal Antzerki Eskola Nazionalik ezegotea? Une honetan duen euskara mailaeta euskararen ezagutzarenzabalkundeagatik Gipuzkoari dagokioerronka hori, beste herrialde guztienparte hartzea ere beharko lukeen erronka.Gai txiki handi bat da hori, baina badirabeste asko albo batera utzi nahi eznituzkeenak.Ezin dugu ahaztu. Zenbait alderdipolitikok Espainiako Estatuari men eginzioten Euskal Eskola Publikoarensorreran, eta, une honetan Nafarroanbezala, A- B-D ereduen bidez hizkuntzaeremuka zatitzea inposatu ziguten.eskatuko digu A eta B ereduak hemene r a g i n d a k o m i n a r e n i n g u r u k obarkamena? Nork ordainduko ditu kalteordainak?Zenbat analfabeto sortu ditueuskararentzat A ereduak eta zeinekemango die engainatu zituztenei kalteordaina?Eredu horien jarraitzaile sutsuen arteanenpresa pribatu ugari izan dira, gehienbatorientazio erlijiosoa zeukatenak, eta egunerrealitatea onartzen hasi diren arren,eskaera orokor bilakatu den errealitateadelako, ezin dugu ahaztu itunpekoak edopribatuak izanik erakunde publikoekmodu eskuzabal eta susmagarrianfinantzatu dituztela.Hau herri txiki bat da eta denokezagutzen dugu elkar, baina eragindakomina konpontzeko modu bakarra dago: Deredua eredu bakarra izan dadin behinbetiko prozesu bat abian jarri behar dugu,euskalduntze prozesuan aurrera egitekobeharrezkoak diren bitartekoak mahaigainean jarriz.Gasteiz izan zen adibide mingarrienetakobat: Arabako biztanleriaren %80 bertanizanik, A eredua ezarri ziguten, eta kaltearin moduan, B eredua, baina itxialdieneta lokal publikoen okupazioaren bidez,gurasoen eta irakasleen borroka etaeskuzabaltasunari esker, D eredua ikastolaeta ikastetxeetan zabaltzea lortu genuen.30 urtean baino gehiagoan euskaraingelesa eta frantsesa bezainbestegorrotatzera heldu diren ikasle erdaldunelebakarrak prestatu ostean, nork

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaEz naiz hasiko irakasle eskolek bete dutenlana aztertzen, Miranda eta LogroñokoErrioxako irakasle-gaiekin batera gureirakasle-gai berriak gazteleraz prestatudituzten irakasle eskolena, eztaeuskalduntzeari dagokionez EPA delakoekbete duten zeregin negargarria ere,etorkinak erdaldunduz etengabe.Baina esan gabe ez nuke utzi nahi horiere azterketarako eta erreparaziorako gaiaizan beharko litzatekeela, EPA direlakoakHHI bilaka daitezen benetan haien izenakeuskaraz duen esanahi guztiarekin, iaeuskaldun, euskaldun berri eta euskaldunzaharrok hezkuntza iraunkorra euskarazjasotzeko eskubidea dugulako.Biktimen erreparazioaz mintzo dira,baina ez dute herri honen hizkuntzagenozidioaz, egoera diglosiko jasangaitzbatean euskara berreskuratzeko borrokaetengabeaz hitz egiteko asmorik. Burugainean dugun lauza astun eta higigaitzada hori.bere garaian euskaldun zahar eta irakasleeuskaldun askori gertatu bezala.Dirutza ordaindu dugu helduok euskaraikasteko, ia gure denbora libre guztiaeskaini diogu Euskal Herri honen partesentitzeko ahalegin garrantzitsu honi,zenbait erakundetan langileek doakoklaseak jasotzea lortu dugu, baina oraingure txanda da. 30 urte igaro eta gero,heldu guztiok euskara dohainik ikastekoeskubidea izan behar dugu. Inork ezdiezagula krisiaz hitz egin, benetanlotsagarria baita herri honetaneuskalduntze prozesuari eskaini zaionapurra.AEK, IKA eta abarretan helduei euskarai r a k a s t e k o , h e l d u e n a l f a b e t a t z e ,euskalduntze eta hezkuntza prozesuarekinbehar bezala jarraitu ahal izateko nahikoaprofesional prestatu dugula uste dut.Gainera, une honetan dagoen langabekopuruarekin ez dut uste arazorik izangodugunik beharko balitz gehiago topatzeko.Analisi txiki hau proposamen batzuekinosatu dut, baina dugun panorama osozabala da. Ilusio pizgarria izango dabeharbada, baina iraultzailea izan behardu ezbairik gabe, baldin eta ni bezalakopertsonek euskaraz hitz egin eta idaztekogai izatea nahi badugu.Ezinbestekoa izango da irabaziko dugunsinesmen osoz gogor lan egitea.Nire alaba euskaldunei ere hizkuntzazapalketari buruz ari garenean kostaegiten zaie oraindik ere batzuetan honekzer esan nahi duen osotasunean ulertzea,Guillermo PereaEzker Abertzaleko militantea

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaEuskara, barnetikkanporaBerria2012/08/12Hau Pittu Hau konpartsak Bilboko jaietan euskaraz hitzegiteko barnetegia antolatu du25 urte daramatza Bilboko Hau Pittu Haukonpartsak «euskarari belar txarrakkentzen». Aurten ere euskal barnetegiaantolatu dute Aste Nagusirako, jaietaneuskara bultzatu eta jendeak euskaraz egindezan.Horretarako, ordea, ez dute eskolarikemango: jai giroan murgildurik, euskaradenen ahotan izatea nahi dute. Trikipoteoa, ur jolasak, herri kirolak, 25.u r t e u r renaren o s p a k i z u n a , e k i t a l d ig a s t r o n o m i k o a k , e u s k a l d a n t z a k ,kontzertuak eta beste egingo dituzte.Gainera, txosna giroa barrutik ezagutzekoaukera ere emango dute. Doakoa dabarnetegi horretan parte hartzea, etajaietakobarnetegia@gmail.-com helbideaneman daiteke izena.Azken inkesta soziolinguistikoaren arabera,euskaldunen kopuruari dagokionez, batezbestekoaren azpitik dago Bizkaia: %25,4dira elebidunak; Bilbok eragiten dudesoreka.Oso giro erdalduna dago, eta horregatik,Bilbo euskalduntzeko urratsak egin dira,inkesta horrek dioenez.Besteak beste, euskararen erabilerasustatzeko neurriak hartu dira. Izan ere,ikastola eta euskaltegiei esker belaunaldigazteak zaharrak baino euskaldunagoakdiren arren, ez dute erraztasunik, eztabeharrik ere euskaraz mintzatzeko.Oraindik ere barnetegi ugari antolatubeharko dira Bilbon euskaranormalizatzeko.EUSKAL BARNETEGIANoiz. Aste Nagusian,26ra.abuztuaren 18tikNon. Bilbon.

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaErdiguneaAmaitu berri diren Gasteizko jaietan KatixaAgirre txupinera izan da, beste hirugasteiztarrekin batera, euskaren alde egindakolanagatik. Katixa Agirrek berak azaldu zuenjoan den ostiralean Gaur8n idatzitako «Euskaraolinpikoa» artikuluan anekdota —orain berriroesplikatuko dudana, badaezpada norbaitekezagutzen ez badu—: Balkoian etxafuegoabotatzean hainbat lagun hurreratu zitzaizkientxupineroei zorionak ematera, eta, tartean,Javier Maroto, Gasteizko alkatea. Musuenostean hauxe esan zion Agirreri: «¿Tú eneuskera qué haces? ¿Dantzari o eso? (Eta zukeuskaraz zer egiten duzu? Dantzari edo?)».Berak «idazlea naiz» erantzun zion gaztelaniaz,eta, asko haserretu barik, jaietan murgildu zenatzera ere.Aho bete hortz laga ninduen idatziak, eta zerpentsatu handia eman dit. Alde asko ditujorratzeko eta ahaleginduko naiz hausnarketaguztiak plazaratzen. Batetik, klixez betetakopasartea da: euskara berdin dantzak, berdinfolklorea. Gurea folklore hutsa da alkatearenimajinarioan. Jakina, folklorea ere bigarrenmailakotzat du, gutxiespen-zentzua baitu berbahorrek askoren hiztegian.Bestetik, gertaerak Marotoren kultura falta ereuzten du agerian. Hizkuntza dantzarekin lotzenbaitu. Identifikazio horretan zer dantzarekinlotzen ote duen gaztelania jakin gura nuke.Dibertigarria litzateke zein mapa mental duenjakitea.Beste alde batetik, bere aholkularien hankasartzeaere itzela begitandu zait: formakmantentze aldera, txosten bat egin behar ziotenbakoitza nor eta zerzen azalduz, etaalkateak aldez aurretikikasi, gero barregarri ezgeratzeko.Axolagabekeria baino ez da, ziur. Pista askoematen du, baina, Marotoren ikuskeraz.Axolagabekeria mespretxuaren lehen fasea da:jendeak eta bere lanak ez badiote ardura, inoizez da kezkatuko izan ditzakeen arazoez.Baina ez dakit zertaz harritzen naizen! Argidago Maroto jauna ultra cool horietakoa dena,bizartxodun modernilloa, Munduko hiritarra,bakoitzak-nahi-duen-hizkuntzan zalea.Hauteskunde kanpainan bere burua definitzean,hizkuntzez ziharduenean, euskara ere aipatuzuen. Ez dakit zer dela eta, tutik ere ez daki,barren!Era berean, pasadizoa euskararen (eta berekulturaren) egoeraren adierazgarri ere bada.Euskara ez dago hizkuntza-komunitatearenzentroan, marjinala da, bitxikeria. Euskaldunosoak (euskaraz ondo dakigunak) ez garaerdigunea. Zentro sinbolikoa, hirigunea,erdaldun elebakarrek okupatzen dute, etaeuskaldun osoak errebalean gaude, anekdotaxelebre eta pintoresko hutsa gara. Horrela bainatxarto gabiltza, ez dugu inoiz aurrera egingo.Inoiz zentro hori hartu eta okupatzen ausartukoote gara? Horrela egin ezik, gure hizkuntzak jaidauka. Aborda dezagun erdigunea!Leire Narbaiza ArizmendiIritzia2012/08/14

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaEuskararenordenantzaren aldaketa,betiko onetsiaIritzia2012/08/17Administrazioan Euskaraz-ek bere poztasunaadierazi nahi du Iruñeko UdalarenEuskararen Ordenantzan egindako aldaketabehin betiko onartu delako.den hizkuntza-paisaian euskarak etagaztelaniak presentzia berbera izanen dute,eta, horrenbestez, edukia, tamaina etakontrastea berberak izanen dira bihizkuntzetan, plaken, seinaleen, kartelen etah i z k u n t z a - p a i s a i a r e n g a i n o n t z e k oelementuen errotulazioan».2012ko uztailaren 5eko Nafarroako AldizkariOfizialean aldaketaren behin betikoonespena argitaratu zen eta dagoenekoindarrean dago.Beraz, euskara nolabait baztertuta uztenduten seinaleen aurkako tresna berriadaukagu. Ea hiriaren irudia aldatzerikdugun!Bigarren Xedapen Gehigarria berria da etahalaxe dio: «Iruñeko Udalaren eskumenaJoseba OtanoEuskara sartu du Googlek bilaketa zerbitzu bateanHamahiru hizkuntza berri sartu ditu Googlek, Interneteko bilatzaileak, ahotsaren bidezbilaketak egiteko zerbitzuan —Voice Search—; horietako bat euskara da.Android sistemaren 2.2 bertsiotik aurrerako bat duten sakelako telefonoen bidez erabil daitekezerbitzu hori. Googlek jakinarazi du guztira 42 hizkuntzatan erabili daitekeela ahotsarenbidezkoVoice Search bilaketa zerbitzua.

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaEuskara apenas hartukoduten kontuan telebistalizentzietanNafarroako Gobernuak 22 baimen atera ditulehiaketara: ehunetik bost puntu izango dira euskararenaraberakoakBerria2012/08/21Nafarroan tokiko telebistak LTD lurrekotelebista digitalean martxan jartzeko, besteahalegin bat egingo du Iruñeko gobernuak:herrialde osorako bi lizentzia etaeskualdeetako beste hogei atera ditulehiaketara. Porrot egin dute aurrekoaldietan. Nafarroa osoan zerbitzu ematekobi lizentziak hutsik daude azkenhilabeteetan: Canal 4 eta Popular TVtelebistek erabiltzen zituzten, baina, egoeraekonomikoak eraginda, itxi egin zituzten.Eskualdeetako hogei kateetarako lehiaketalehen ere egin izan dute, baina eskaribakarra izan dute: Popular TVrenjabearena, hain zuzen ere. Euskarazkojarduna apenas hartuko duten kontuan:ehun puntutik bost izango dira horrenaraberakoak.Nafarroako aldizkari ofizialean, atzo emanzuten lehiaketaren berri. Hamabosturterako emango dituzte lizentziak.Nafarroa osorako biekin batera, bosteskualdetako tokiko telebistentzat egin dutee s k a i n t z a : I r u ñ e r r i a , L i z a r r e r r i a ,Zangozaldea, Tafalla ingurua eta TuterakoMerindadea. Bakoitzean lau lizentziadaude.Eskuratzeko, enpresek bermatu beharkodute herritar guztiengana iristeatelebistaren seinalea —Nafarroa osorakolizentzietan, %96rengana iritsi beharko du—.Enpresek hilabeteko epea daukate eskariakaurkezteko. Baldintza batzuk jarri ditugobernuak. Teknikoak dira gehienak, bainabadira bestelako batzuk ere. Edukiakemateko moduan sartu da gobernua, esatebaterako.Honela dio bete beharreko baldintzetakobatek: «Nafarroako Foru Erkidegoarenidentitatea, instituzioak eta sinboloakerrespetatzea, eta foru erkidegoa berezkolurralde gisa agertzea, bereizita, baigrafikoki eta bai deskribapenetan».

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaPuntuazio osoa %20rekinBaldintzak betetzen dituzten eskaintzenebaluazioa egingo du gobernuak, lizentzianori eman erabakitzeko. Nabarmendu dubanaketa egitean aintzat hartuko duelaeuskara sustatzea.Lizarrerrikoan —besteetan ez duteaintzat hartuko, eremu erdaldunekoeskualdeak direlako—.Bost puntu horiek lortzeko, aski izango datelebistak berak sortutako edukien %20euskarazkoak izatea. Hortik behera egitenbadute, jaitsiz joango dira puntuazioa,0-5 artean.Euskarari buruzkoak dauka irizpideguztien artean puntuazio apalenetakoa;p r o g r a m a z i o a r i b u r u z k o a t a l e k ,adibiderako, 45 puntu dituzte.Telebistak berak edukiak sortzeak etaNafarroari buruzko informazioa emateakizango dute garrantzia ebaluazioan.Lehiaketan apenas duen tokirik: ehunpuntutik bost dira euskararena r a b e r a k o a k N a f a r ro a o s o r a k o b ibaimenetan eta Iruñerrikoan etaEnpresen bideragarritasuna ere kontuanhartuko dute, orain arte zer gertatu denikusita. Nafarroako Gobernuko bertakoarduradunek eta beharginek aztertukodituzte proiektuak ebaluazio mahaian.Gasolina bila EroskinAurreko igandean, abuztuak 19, iluntzekobederatzietan gasolina hartzera joannintzen Gorlizen Eroskik duengasolindegira. Txartela sartu eta lauhizkuntzatan egiteko aukera ematen ditmakinak: Español, English, Français,Català. Biba zuek, euskalduna izena bainoez duzuen horiek.Santi Mintegi

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua«Eskolan elebidunak sortzendira, baina gero landu eginbehar gaitasun hori»EHUko Udako Ikastaroetan parte hartu du Maitena Etxebarriak;hezkuntza elebidun metodoen inguruan hitz egin du, eta eskoletanikasleek erabiltzen dituzten hizkuntzen ezaugarriak aztertu ditu.Berria2012/08/21«Ikastetxeek pisu handia dute elebidunenhazkunde prozesuan». Maitena Etxebarriaren(Bilbo, 1953) hitzak dira. Haren aburuz,hezkuntza elebiduna sustatzen duten ereduek—D ereduak, batez ere— asko lagundu duteprozesu horretan. Hala ere, eskolan ikastend e n e u s k a r a r e k i n e z d a n a h i k o a ,Etxebarriaren ustez: «Eskolan sortzen diraelebidunak, baina gero landu egin behar dagaitasun hori». Hitzaldi bat eman duDonostiako Miramar jauregian, EHUkoUdako Ikastaroetan: Hezkuntza elebidunarenereduak eta euskal ikasleen hizkuntza.Gora egin du elebidunen kopuruak EuskalHerrian, gazteen artean batez ere. Zergatik?Nire ustez, ikastetxeek ekarpen handia egindute igoera horretan. Orain arte martxan jarridiren hezkuntza elebidun ereduek fruituakeman dituzte, hazi egin baita gazte elebidunenkopurua. Askoz ere pertsona gehiagok dakiteorain euskaraz.Erabilera, aldiz, ez da hainbeste igo. Eskolanikasitakoa ez da aski, antza denez...Ezagutza eta erabilera kontzeptu desberdinakdira. Elebidun kopurua hazi egin den arren,euskara ez dago gaztelaniaren parean.Diglosia egoeran dago oraindik; askoz eregutxiago hitz egiten da euskaraz.Ikastetxean ikasten dena beste esparrubatzuetara zabaldu behar da, beraz.Hori da. Ikastetxean hartutako euskarazabaldu egin behar da beste esparrubatzuetara: etxera, kalera, aisialdira,administraziora, hedabideetara... Horiez gain,ikusi beharko da, baita ere, oraingo gazteekzein hizkuntzatan heziko dituzten

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaetorkizunean seme-alabak; oso garrantzitsuada hizkuntzaren transmisioa, bizirik iraundezan. Laburbilduz, esparru akademikotikharatago doan euskara bat behar dugu.Kontzientziazioa —hau da, gazteek euskarafuntsezko lanabes bat dela sentitzea—gakoetako bat izan daiteke erabileraareagotzeko?Bai. Gurasoek, esaterako, badute izpiritu hori;seme-alabak elebidun izatea nahi dute,euskara ezagutzea eta hitz egiten jakitea.Horregatik matrikulatzen dituzte D ereduan,portzentaje oso altuetan gainera. Hala ere,eskolan euskara ikastearekin ez da aski izatenaskotan; erabili ere egin behar dute.Ikasitakoa, ziur aski, ez dute inoiz ahaztuko,baina erabiltzen ez badute euskarak diglosianegoten jarraituko du.Zein esparrutan eragin behar da euskararendiglosia egoera konpontze aldera?Nire ustez, euskararen berreskuratze prozesuahiru oinarrizko esparruren barruan egituratue t a g a u z atu b e h a r d a : h e z k u n t z a ,administrazioa eta hedabideak. Hezkuntzanegin den lanak eman ditu bere fruituak;elebidun kopuruaren igoeran ekarpengarrantzitsua egin du. Hala ere, horrekin ezda nahikoa. Garrantzitsua da, halaber,euskaraz lan egiten duten euskarriakedukitzea. Hedabideak baditugu, asko ezbadira ere. Aparteko idazleak eta musikariakere baditugu. Hala ere, lanean jarraitu behardugu. Gauza garrantzitsu asko erdietsi ditugu,baina asko geratzen da oraindik egiteko,euskara gaztelaniaren mailara eramateko.Esan duzu ikastetxeek ekarpen handia egindutela euskara berreskuratzeko. Hobetzekorikba al dute?Bai, noski. Orain arte ikastetxeetan ezarridiren hezkuntza elebidun ereduek berefruituak eman dituzte, elebidunen kopuruaigotzen lagundu dutelako. Hala ere,berrikuntza eta moldaketa asko egin daitezkeoraindik eredu horietan; aztertu egin beharkodira balizko aldaketa horiek. Garbi dagoenada, nire ustez behintzat, Eusko Jaurlaritzakezarri nahi duen hezkuntza eredu berriarekinez dela aurrerapausorik emango euskararenberreskuratze prozesuan.Zein da hezkuntza eredu berri hori?Proba aitzindari baten moduan ezarri dutezentro batzuetan, baina oraindik ez dago osozabalduta. Ikasgaiak hiru hizkuntzatan emannahi ditu Jaurlaritzak: euskaraz, gaztelaniazeta ingelesez. Horrez gain, hiru hizkuntzeigarrantzi bera eman nahi die: ikasgaien %33eman gura die bakoitzari, eta hori ezinezkoada. Ezin dira alderatu bertakoak diren bihizkuntza atzerriko batekin. Ez naizhezkuntza eredu berri horren aldekoa,inondik ere; euskara sustatu beharrean,gehiago baztertuko duen susmoa daukat.Erabilera aztertzeko orduan, beste hainbatfaktore hartu behar dira kontuan: hiztunenmaila soziokulturala, etxean zein hizkuntzaerabiltzen duten, gurasoek zein hizkuntzatanhezi duten, kalean eta lagunartean nolamintzatzen den... Nahiz eta ikastolan euskarazegin, beste esparru batzuetan erdarazjarduteko ohitura dute gazte askok; aztertuegin beharko dira hori eragiten dutenfenomenoak. Horregatik diot eskolan euskaraikastearekin ez dela nahikoa izaten. Eskolansortzen dira elebidunak, baina gero garatuegin behar da gaitasun hori.

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaBarnetegi berezienaJaietan Barnetegia antolatu du Hau Pittu Hau konpartsak,lagun berriak erakartzeko eta jaiak euskaraz bizitzekoBerria2012/08/24Hamahiru lagun berri dabiltza egunotan HauPittu Hau konpartsan txandak egiten,jarduerak antolatzen eta parrandaz gozatzen.Udako barnetegi berezienetako batekoikasleak dira. «Konpartsara jende berriaerakarri nahi genuen, baina, era berean,konturatu ginen jendeak ez dakielakonpartsetan nola sartu barruan lagunik ezbadauka», azaldu du Xabi Erkiagak, HauPittu Hauko kideak.Barnetegia martxan jartzea bururatu zitzaien,haien filosofiarekin bat datorrelako, KoldoRodriguez konpartseroak gaineratu duenez:«Euskaraz bizi nahi dugu, eta euskaraz bizigara. Eta ikasten dabilen jendeari askotanfalta zaio pauso hori, praktikan jartzeakoa.Jaiak euskaraz bizitzeko gune bat eskainidiegu».Egitasmoa jakinarazteko, kanpaina txiki bategin zuten maiatzetik aurrera, «jaietan partehartu eta txosna barrutik ezagutu nahizutenentzat», eta ezustekoa hartu zuten izenahamahiru lagunek eman zutela ikusita.Uztaileko Konpartsero Egunean ezagutuzuten elkar, eta Aste Nagusia hasi bezperanere bildu ziren.Hortik aurrerakoarekin ezin kontentuagodago Erkiagak: «Denak oso jatorrak dira,parte hartzeko gogoz etorriak; aste osoan ibilidira ekintzetan parte hartzen, laguntzen,txandak egiten, mozkortzen... eta kristorengiroa jarri dute». «Eta euskaraz bizidaitekeelako zantzuak jaso dituzte», erantsi duRodriguezek. Hain zuzen,atzo egin zuten Barnetegi Eguna: bazkaria,Aste Nagusian gertatutako istorioenkontaketa, sagardo dastatzea, erromeria...25. urteurrenarekin uztartutaEmaitzarekin, beraz, oso pozik daude.Konpartsa bat mugitzeko pertsona asko behardirela nabarmendu dute, eta kide berriak,antza, jarraitzeko gogoz dabiltza. «Azkenean,konpartsak eraberritu behar dira», esan duRodriguezek. Berak 17 urte daramatza HauPittu Haun; aurten, mende laurdena bete dukonpartsak. Xabi Paiak idatzitako eta Luz dePutas eta Fermin Muguruzak musikatutakoabestiaz ospatu dute.Astelehenean, Hau Pittu Hau Eguna antolatuzuten, eta konpartsaren sortzaileak gonbidatuzituzten. «Baina urte hauetan ezer gutxialdatu da; esentziari eusten diogu».

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaUkazioaren geografia gaurkotuaEuskal kulturaren kartografian identitatekolektiboari heltzea ariketa pertsonal kontziente,gogoetatsu eta praktikara lotua izan da urteetan;erresistentzia ariketa nabarmena, nonkolektiboaren sorrerako traumak —hots, herriakpairatutako ukazio erradikalak, besteen begietaraez-izateak— lehen mailako garrantzia izan duen,halabeharrez.Erabateko ukapen horren gainean etengabe (ber)eraiki behar izan du euskal kulturak —egundainoarte, bere izatekoborondatea berretsi—eta, prozesu horretan,oinarri dituen nortasunbilbeak azaltzerabehartuta egon da etengabe.Iritzia2012/08/26Hala, nahitaezko sorkuntza-leku eta kultur bizigaiindartsu bilakatu zen arnegua euskalkulturarentzat, euskal komunitatearen identitatea(ber)eraikitzen laguntzea xede zuen argudio-multzopraktiko bat osatu arte. Zentzu horretan, euskalherriaren identitatea eratzen lagunduko zutenkulturako formulen berrespen eta bilaketa orokberekin ekarri zuen defentsa eta erresistentziadinamikabat.Baina, lilurarik ez; estatuak fagozitatu ondorenestatua desagertu dela esaten duten aingeruen osokontrara, errealitateak erakusten du boterefragmentaezinak bere eskalara ekartzen duelagizarte topografia osoa, menpeko den herri batenkultur identitatea barne. Ez alferrik. Identitateororen aldamiatzea —bakarkakoa nahiz taldekoaizan— eraikuntza korapilatsu baten emaitza da.Eraikuntza horren oinarriak ez dira erabaki edoaukera pertsonalen ondorio soilak; aitzitik,gizabanakoaren eta bere ingurune sozialarenarteko dialektikaren negoziazio sozial konplexuenemaitza dira. Hartu-eman horretan intentsitatemailadesberdineko bektoreek esku hartzen dute:gizabanakoaren errealitate etnikoak, testuingurukulturalak, tradizio historikoak, marko politikoak,eta hark bere eguneroko ingurunearekin eratzealortzen dituen harreman-motak, besteak beste.Aldagai horietako asko baimenik gabe inposatzenzaizkigu, eta, beraz —herritarrok gelditzen zaigunkuraiaz ahalke garen bitartean— , estatumonolitikoarentzat funtsezkoa da bere esku izatea,bai gure gatazka-espazioko koordinatuideologikoak, baita ispiluen labirintuan galduta

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuajarrai dezagun norabide interesatua erakustenduten identitate mapak ere.Deserri horretan, erresistentziaren erresistentziahutsaz erabat ahulduta, arrunta eta xumea zenagauza barrokoa eta karikatureskoa bihurtu da guretalde izaeran. Euskal herritar erresistentearena —salbuespenak salbuespen— fikziozko arketipotxatxu bihurtzeko zorian gaude, konprometitzenez gaituen esanahiez hustutako salmentarakomarketin- logo hutsa: ziberespaziorako polemikabide, bertso afari baterako gai, garai bateko giroajasotzen duen ipuin bateko mitozko irudi, piratasasimatxino batzuen festetan parrandarako estalki,souvenir, edo ardo, gehiago saltzeko denda batekoduintasun gabeko ikur, gure gazteen odola bor-borjartzea lortuko duen etsipen kanta baten letraosatzeko aitzakia, fiestavasca kolektiborakomozorro ridikulua. Arduratzekoa oso, nolanahiere, egoera eten honetan gure kulturarimakurrarazteko ezarri dioten zigorraren azkenhelburua historiatik desagerraraztea denean.Horrexegatik, biziki tristatzen nau, kolektiboareneraginkortasun estrategikoa bilatu ordez, euskalkulturaren mapa osatzen duten gizontzar baliotsuaskoren artean gailendu den erresistentziaerretolika zinikoak, haien arteko diskurtso kainitaantzuak.Nago zantzu horiek denak gure herriak aspaldisufritzen duen fribolitate ideologikoak sortutakoanemiaren ondorio direla. Kronifikatze bideanden metropoliarekiko sumisioaren arrastopatologikoak. Ukazioak sortutako gaitzarenerrotzea. Oteizak iragarri zuen 90ekohamarkadan: «Ez gara ginena, ezta orain garenaere».Baliozko kontribuzio poliedrikoak ukatu ordez —antropofagia alboratuz— euskal kulturarenidentitatearen baieztapen bikoitz (behintzat) batennarratiba sendotu beharrean gaude.Batetik, memoria kolektiboaren etaabertzaletasunaren erdigune sinboliko bateniraupen eta transmisioak —belaunaldi berrieibegira, euskararen biziraupena ziurtatu eta taldeizaera indartzen duten kode sinboliko gaurkotuentransmisioak— berebiziko garrantzia du iraungobadugu. Subalternitatea babesteaz edo kultureszepzioa azpimarratzeaz baino askozago, kulturidentitatea indartzeaz ari naiz, gure oinordekoeinor diren jakiten lagunduko dien klabeenpedagogiaren behar estrategiko saihestezinaz.Bestetik, ibiltaria bide gurutze batera heltzendenean legez, geure orbitara so jarri eta zeinnorabidetara mugitu nahi dugun hausnartu etaetorkizuna bermatuko duen talde proiektua —estatua halabeharrez— (ber)eratzen hasteatokatzen zaigu, berandu baino lehen. Ekintzak —moral abstraktu batetik ordez— geure interesenikuspegitik aztertu, urteetako erresistentzia lanarenarrastoak hausnartu eta indar erlazioak aldatukodituen iparrorratza —helburuak eta baliabideak—erantzukizunez eta inongo zinismorik gabeeztabaidatzen hasteko garaiak ditugu.Periferiara kondenatua izan den —eta bizirikdarraien— herri ororen ametsa munduko besteherri libreekin parekatzea baita. Horretan ere ezgara beste nazio talde batzuetatik desberdintzen.Oso gara antzekoak.Bitartean, gure kulturaren ukazioaren geografiaideologiko katramilatsu honetan, erresistentzi hitzoro elikagai indartsu suertatzen dira euskalkulturaren emantzipazioan bidaide garenontzat:«Obeditu gutxi!». Erresistentziak obedientziasaihetsezinari bide egiten dionean, «morrontzaerabatekoa denean, mundu honetako naziorik,estaturik edo hiririk batek ere ez dute inoiz berenaskatasuna berreskuratuko» (Whitman,W: Belarhostoak,Hiria 2003/1855).Larraitz Ariznabarreta GarabietaMondragon Unibertsitateko irakaslea (HUHEZI)

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaHizkuntza bat ez dagaltzen...Iritzia2012/08/28Oraindik ere, euskaltegi, ikastola, tabernaeta mota guztietako txokoetan irakurdaiteke J. A. Artzeren esaldia. Oso gutxitaniraun du ideia batek hainbeste urtez, etaoso gutxitan izan da hain hedatua.Hainbestetan irakurri dugu, non buruz ereikasi dugun. Hizkuntza galtzearen arduragurea da erabili ezean, euskara ikasten ezdutenek eta haien elebakartasuna etengabeinposatzen diguten horiek ez duteardurarik euskararen galeran, nonbait.hedatua, ideiaindartsua da gureartean, euskaldunok dugu giltza, ardura.Agian, ideia hori erabat barneratuadugulako, kezka handia sortu daeuskaltzaleen artean kale-erabilera datuakezagutzean. Hedabideetako tituluek kezkaareagotu dutela iruditzen zait, eta, gaiaargitu baino, maiz, nahasi egin dutela ustedut. «Euskararen kale erabilera ez da igo,azken 5 urteetan», «Euskararen erabileraez da ari igotzen ezagutzaren neurriberean, kalean», eta gisa bereko hainbateta hainbat.Herritarrek, titulu horiek ulertzeko,arestian aipatu dugun ideia nagusi etadominantearen iragazia erabiltzen dute,logikoa den bezala, eta, ondorioz, begiradaguztiak euskaldunongana zuzentzen dira:ez baduzue erabiltzen, euskara galduko da;zuek eta ez beste inor zarete erantzuleak.Egia, ordea, guztiz bestelakoa da.Zoritxarreko esaldiak badu bertsiomodernoagorik, izan ere, 2005ean HPSkhonako hau argitaratu zuen: «Euskaldunonarduragabekeria da euskararen etsairikhandiena. Zerbaitek galaraz badezakeguztiz hizkuntza bat, zerbait baldin badahilgarria hizkuntzarentzat, hiztunenarduragabekeria edo axolagabekeria da».Berriro ere, ideia bera modu desberdinbatez, gu geu gara euskararen etsairikhandiena. Modu eta iturri desberdinezLehenengo eta behin, esan behar dugu,T x i l l a r d e g i l a g u n a r e n e r e d umatematikoaren arabera, %13ko erabileratasa lortzeko —kale-erabileraren neurketakgaur egun eskaintzen duena, alegia—,%43ko ezagutza tasa beharko genukeela.Horrek hainbat gauza esan nahi du. Aldebatetik, euskaldunok badugula gure arteanbiltzeko joera eta biltzen garenean euskaraerabiltzen dugula lehentasunez. Gogoratubehar dugu euskaldun guztiok garelagutxienez elebidunak eta, ondorioz,

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaaukeratzen ahal dugula zein hizkuntzaerabili. Bada, euskara erabiltzeko joeranabarmena adierazten dute datuok.IV. inkesta soziolinguistikoko ondorioetanbi ideia garrantzitsu irakur zitezkeen,orain ere gaurkotasun handikoak. Aldebatetik, euskara erabiltzeko baldintzaegokiak behar direla esaten zen, eta horiekesparru eta gune gutxitan gertatzen zirelaaitortzen zen; beste alde batetik, euskaraerabiltzeko baldintzak egokiak direneaneguneroko jardunean euskara erabiltzendela aitortzen zen.Hortxe dago hutsune nagusia. Orain artegaratu den hizkuntza-politika desegokiakgizarte espazioak euskalduntzeari muzinegin, eta nagusiki pertsonakeuskalduntzearen alde egin du (eginduenean), horrela gizarte espazioakeuskaldunduko liratekeelakoan.gaztelania baino gehiago edo gaztelaniabeste. Datu hori are handiagoa da euskaraerdara baino hobeto ezagutzen dutenenartean: %97,3. Horrek esan nahi dueuskara ongi ezagutzen denean herritarreke u s k a r a l e h e n e s t e n d u t e l a . B a i n a ,euskaldun gehienek, belaunaldi berrieknagusiki, euskara kamutsa dute, eta,ondorioz, haien artean euskararenerabilera txikiagoa da.Bi hizkuntza edo gehiago ezagutzenduzunean ikuspegi pragmatikoa gailentzend a , e t a a d i e r a z i n a h i d u z u n h o r iadierazteko ziurtasun eta gaitasunh a n d i a g o a e s k a i n t z e n d i z u n h o r ihautatuko duzu. Edozein kasutan, kalitategabezia hori ez da herritarren erruabakarrik.Gaur egun, familia transmisioak, eskolaketa euskaltegiek euskalduntzen dute, etagizarte espazioek, aldiz, erdaldundu. Horrigehitu behar dizkiogu, oraindik ere, erabilinahi izateak sortzen dituen motaguztietako endredoak, hiztunari eragitendizkioten kalte emozionalek hizkuntzarenhautuan zuzenean eragiten baitute.Ezin erabiltzeak eragin zuzena dueuskararen kalitatean, eta hortxe dugubeste arazo bat. Euskararen kalitateafuntsezkoa da erabilera bermatzeko. Gauregun, estatistikek euskalduntzat hartzendituzte hizkuntza gabezia handiak dituztenpertsonak, eta horrek datuak desitxuratzenditu.Euskara eta erdara biak berdin ezagutzendituztenen artean erabilera tasa handia daoso, %76,1ek erabiltzen dutelako euskaraUrte mordoa daramagu aldarrikatzenhezkuntza-sistemak erreforma handi batenbeharra duela belaunaldi berriak osoosorikeuskalduntzeko eta kalitate mailahandiagoa eskuratzeko. Patxi Lopezen

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaGobernuak Celaa anderearen ardurapeanhiru eledun eredua ezartzeko 3 urtekoikerketa abiatuko zuela iragarri zueneandenok genekien ez zuela inolako asmorikezer aldatzeko eta legealdi oso bat galdukogenuela. Jada hauteskunde berriak iragarridira, eta hezkuntza-sisteman ez daaldaketarik gertatu, ez behintzat ezagutzaunibertsalera hurbiltzeari dagokionez.Azkenik, erabilera tasak beste datub a t z u e k i n g u r u t z a t u z , i k u s p u n t udesberdinak eskura ditzakegu. Izan ere,Nafarroaren kasuan, esate baterako,egunkari honek berak honako hau esan du:«Nafarroan oso mantso ari da handitzeneuskaldunen kopurua, bereziki gazteenartean, baina erabilera ez da hazten ari».Esaldiaren lehen partea guztiz zuzena da,Nafar Gobernuaren hizkuntza-politikarenhelburu nagusietariko bat ezagutzaeragoztea da, eta, neurri batez, lortzen arida; baina duda dugu guztiz zuzena ote denesatea erabilera ez dela hazten ari.erabilera tasa ez da jaitsi. Objektiboki,aukera gutxiago dugu orain nafarrokeuskara erabiltzeko, baina, hala ere,erabilera tasak ez du atzera egiten. Hori,euskaldunon komunitatearen trinkotzeaeta leialtasuna azpimarratuz bakarrik azalliteke.Beraz, euskara gal ez dadin, euskaldunekerabiltzeaz gain, ez dakitenek ikasi behardute, instituzioek hizkuntza politikaeragingarriak abiatu behar dituzte, motaguztietako gizarte eragileek haienespazioetan euskara erabilgarri bihurtubehar dute, eskolak eta euskaltegiek,baliabide egokiak izan behar dituzteherritarrek kalitatezko hizkuntza eskuradezaten ezagutza unibertsalaren bidean,eta hori dena plangintza sendo, oso etazehatz baten barruan egin behar da, nonepeak eta helburuak zehatz-zehatzakizango diren.Zorionez, herritar euskaldunok gurehizkuntzari erakusten diogun leialtasunadudarik gabekoa da. Justiziazkoa da,b e r a z , h o r i a i t o r t z e a . H a l a e r e ,normalizazio prozesu bat ezin da sine dieluzatu, denbora faktoreak ez du gure aldeegiten.A l d e h o r r e t a t i k , i n o i z b a i n obeharrezkoagoa da hizkuntza-politikaberri eta eragingarria abian jartzea. Eagarai berriak hori ere dakarkigun.Izan ere, 1991-2011ko tartean 22.810euskaldun gehiago izatea lortu dugu;biztanleak, ordea, denbora tarte berean,116.427 gehiago dira, eta, hala ere,Hizkuntza bat ez da galtzen ez dakitenekikasten badute eta denek erabiltzenbadute.Iñaki LasaEuskaltzalea

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua«Ikaragarri eskasten arizaigu euskarazko hiztegia»Gesalazko eta Jaitzeko XIX. mendeko euskara jasotzen duenhiztegia egin du Aitor Aranak. Argitaratu duen hamabigarrena da.Berria2012/08/28Euskal idazle emankorrenetarikoa da AitorArana (Legazpi, 1963). 50 eleberritik gora eta 12hiztegi argitaratu ditu. Azkeneko lana, Gesalazkoeta Jaitzeko (Nafarroa) XIX. mendeko euskarariburuz egindako euskara-gaztelera hiztegia da.Aranak adierazi du lanak merezi duela hildakoeuskalkia ikasiko duen pertsona bakarra baldinbadago.Gesalazko eta Jaitzeko euskarari buruzkogaztelerazko hiztegi bat egin duzu. Nola sortu zenegitasmoa?galduta dagoen leku bateko hiztegia. Eremuhorietan, jendea euskalduna zen lehen, eta,gainera, euskaldun elebakarra. Apaizek mezatanser moiak euskaraz ematen zituzten,halabeharrez, eta neska-mutikoei doktrinaeuskaraz irakasten zitzaien. Gesalatzen doktrinabat eta hiru sermoi luze eta interesgarri genituen,bertako euskaran. Horri eskerrak, hiztegimamitsua egin dugu.Nik XIX. eta XX. mendeetan euskara galduzuten ibarrak aztertzen ditut. Duela hamar urtehasi nintzen, eta, pixkanaka-pixkanaka,euskarazko hamabi hiztegi atera ditut. Gesalazkohizkeraren euskarazko hiztegia 2006an eginzuten. Aurten, hango udaletik deitu eta esanzidaten: «Ondo dago euskarazko hiztegia egotea,baina erdaldunentzat ere horren itzulpena nahidugu. Ikus dezaten herrian euskara ere badela».Zein da hango euskaran topatutako berezkotasunesanguratsuena?Hegoaldeko goi nafarrera euskara batuaren osoantzekoa da. Adibidez, «n»-a galtzen dulehenaldietan; zuen esan beharrean zue esaten da.Nintzen esan beharrean niza.1.300 hitzen itzulpenak bildu dituzu hiztegian.Nolakoa izan da dokumentazio prozesua?Sermoiekin eta toponimiarekin egiten da euskaraZaraitzuera, aezkera, Artaxoako euskara... OrainGesalazko eta Jaitzeko euskara aztertudituzu.Nafarrerarekin tematu zara.Euskaldunak diren eremuetan, zorionez, bertakojende asko lanean dabil. Lan duina eta ona egitendute, eta ez dago beharrik eremu horietantematzeko. Baina, egungo inguru erdaldunetanjatorrizko hiztunik ez dago, eta, beraz, euskaraaztertu beharra dago. Gainera, harrera ona izandu lanak, asmatu genuela uste dut. Askotan,hiztegiez gain, gramatikak egiten saiatzen gara.

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaNorbaitek bertako euskara ikasi nahi izanez gero,baliabideak izateko. Gesalazko eta Jaitzekokasuan, oraingoz, ez dugu gramatikarik egin.Hiztegia egitearen helburua hildako euskalkiakberpiztea da?Helburua herritarrek bertako euskararen berriizatea da. Dena den, badaude euskalkia ikastekointeresa duten pertsonak. Pertsona bakar batekikasiko balu ere, merezi du hiztegia egitea.Posible da galdutako euskalki bat berreskuratzea?Euskara galdu duten ibarretan garrantzitsuenaeuskara batua ikastea da. Hortik aurrera,bakoitzak nahi duena ikas dezala.Euskalkiak eta euskara batua. Gatazkatsua izanda gaia, askotan.Ez da antzinako borrokarik piztu behar batuaeta euskalkien artean... Denaren aldekoak izanbehar dugu. Zalantzarik ez dut euskalkiak etabatua elkarren osagarri eta aberasgarri direla. Nieuskalkiduna naiz, gure aita Zumarragakoadelako, etxean gipuzkeraz egin dugu beti. Baina,jakina, euskara batua behar beharrezkoa da; etaez bageneuka, sortu beharko genuke.Unamunok esan zuen errazagoa litzatekeeladinosauro bat berpiztea euskara suspertzea baino.Zuk, euskararen iraupenean sinesten duzu?Egunen baten igual dinosauro txiki bat ikusikodugu [barrezka]. DNAarekin auskalo zer egingoduten! Euskara suspertu ahal dugula uste dut.Atxagak esan zuen gauza batean sinesten dut:Euskal Herria euskal hiria izango dela. Auzobatzuk euskaldunak eta beste auzo batzukerdaldunak izango direla.Egia da, lehenik eta behin, euskaldunen kopuruahanditu behar dela. Euskaldun kopuruak %80edo %90 izan behar du gizarteanfundamentuzko erreakzio bat lortzeko. Egun,euskararekiko ezkorra izan nahi baduzu, osoezkorra izan zaitezke. Eta baikorra izan nahibaduzu, oso baikorra. Niri jende baikorrarekinibiltzea gustatzen zait. Ni, eremu zailetan ere,beti nabil euskaldun artean.Zergatik da horren garrantzitsua hiztegiak egitea?Ikaragarri eskasten ari zaigu euskarazko hiztegia.Saiatzen ez den jendeak oso hiztegi murritzaizaten du, eta oso hitz gutxirekin kontatzen dituesan beharrekoak. Eta pena da. Ez dutezagutzen hizkuntzarik hiztegian gabeziadaukanik, hizlariek dute gabezia.Agintariak traba izaten dira, maiz, euskareninguruan lan egiteko.Nafarroa arragoa. Batzuetan, oso aurkakoudalak aurkitzen ditugu, ez dakit zein mamuikusten duten. Beste batzuetan, oso jarrera irekiadute.Eta zein da Nafarroako Gobernuaren jarrera?Esperientzia gazi-gozoak izan ditut. Batzuetan,aldekoak; besteetan, kontrakoak. Gobernuakeuskararekiko jarrera desegokia izan ahal du,baina, batzuetan, gobernu horretan badagojende euskaltzalea.Krisi garaian, gainera, zailagoa izango da dirulaguntzak lortzea.Krisia antzeman da, eta, gainera, lehenengobiktimak sortzaileok gara. Inprimategiariaurrekontua eskatzen diote, eta onartu egiten da.Egileoi, 'Orain ezin dizugu ordaindu' esatendigute. Ia-ia musu truk egin behar izaten dugulan guztia, eta ordu asko dira. Astuna da,murrizten duten lehenengo gauzetariko bat gureordaina da.

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaEuskaldunenLegebiltzarreanIritzia2012/08/30Politikagintzara hurbiltzeko hamaikaarrazoi izan nituen, baina nire lehentasunenartean ez zegoen euskal hiztuneneskubideak defendatzeko beharrizana.Garai hartan Euskal Herri independente,sozialista eta euskalduna amesten nuen;eleaniztuna behar zuen Euskal Herrieuskalduna, alegia.Politikaren jardunean aritu naizen urtehauetan euskara izan da nire hizkuntzaaldarrikapenak plazaratzeko, bai zinegotzimoduan eta baita legebiltzarkide moduanere. Eta hasieran uste nuen, buruan nituenbeste aldarrikapenak gauzatu ahala, euskalhiztunen eskubideen errespetua ere lortukogenuela.Baina ohartu egin naiz eta onartu eginbehar dut Legebiltzarrean izan dudan azkenhiru urteotako esperientziak neureitxaropena zapuztu duela. Euskadikoparlamentuan bizi izan dudanak eta entzunizan dudanak desengainua bizkortu du.Jardunean aritu ostean, uste dut euskaraketa euskal hiztunen errespetuak ere nirepolitikagintzaren muinean egon beharduela, badakidalakoeuskaldunoi gurenazioaren eraikuntzan berez ez z aigulaezer oparituko.Euskara Euskal Herriko berezko hizkuntzadela onartzen du Euskal AutonomiaErkidegoko Estatutuak, eta euskara,gaztelaniarekin batera, ofiziala dela. Egiaesan, urrutiegi geratzen zait GernikakoEstatutua, gure belaunaldikoek ezbaikenuen hura bozkatzeko aukera izan.Gainera, gaur egungo marko juridikoaezartzeko zaharkitua dagoela iritzi diot.Baina badira Gernikako Estatutua behin etaberriro ahotan izaten duten agintaripolitikoak. Gorazarre egiten diote, bertanjasotzen den funtsezko ideia bat betetzen ezduten arren. Hobe lukete, gorazarre egiteaerabakitzen badute, euskara ikasteari ekitea!Horren adibide dira bukatzear dagoenEusko Jaurlaritzan izan diren agintari ugari.Lehen aipatu dugun moduan euskara herrihonen berezko hizkuntza bada, jardunabukatzear duen Jaurlaritza ez genuke herrihonen gobernutzat jo behar. Jaurlaritzak,oro har, ez du euskara berezko hizkuntzamoduan erabili, ez du euskaraz ezer sortu.Itzulpengintzarako hizkuntzatzat utzi du.Legebiltzarrean jorratu ditudan gaietanbehintzat (osasuna, azpiegiturak, garraioak,etxebizitza, ingurumena, energia…)Jaurlaritzak aurkeztu dizkigun jatorrizkodokumentu guztiak gaztelaniaz landu izan

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuadira, eta kasu hoberenetan euskarazkoitzulpena eman izan digute (inoiz,gaztelaniazko dokumentuarekin batera;lantzean behin, gaztelaniazkoa aurkeztu etaaste batzuk beranduago, taldeparlamentarioek eskatuta; eta kasugehienetan, oraindik euskarazko aleaitxaroten gaude).Bizi izan dudan egoera azaltzeko, adibideona izan daiteke Legebiltzarreko Osasunbatzordean gertatutakoa. Bada, aipadezakedan lehenengo adibidea pediatriazerbitzuaren harira izan genuen eztabaidada. Alderdi Popularreko bozeramaileakbaieztapen borobila eta sakona bota zuenhalako batean: euskarak du EAEn dagoenpediatra gabeziaren errua. Alegia, medikueieuskara eskatzeak du errua. PPkobozeramaile baten ahotik atera zen arren,PSEko bozeramaileek ere men egin ziotenastakeria horri.Bi alderdi horien nahia beteko balitz,Euskadi litzateke munduko herri bakarrazeinean medikuei ez litzaiekeen berezkohizkuntza ofiziala jakiteko eskatuko. Bada,uste dut jada hori bera kasu askotanbetetzen dela Osakidetzan. Osakidetzakozerbitzu askotan, erabiltzaileek ez duteeuskaraz arreta jasotzeko aukerarik.Eskubidea egon badago; baina baliabiderikez. Eta ez da kontrakorik gertatzengaztelaniarekin: mediku guztiek baitakitegazteleraz. Beraz, PPren eta PSErenarabera, pediatrei hizkuntza ofizial biakeskatzeak dauka pediatra gabeziaren errua.Euskara errudun moduan aurkezten diotegizarteari. Eta, astakeria astakeria izanarren, jende askok sinetsi egiten du,politikari horiek barne. Entzungor egitendiete datu eta ikerketei: Las Palmasekounibertsitateak 2006 eta 2030 bitarteanestatuko medikuen premia aztertu zuenikerketa batean. Horren arabera, Euskadibeste erkidego gehienen gainetik dago,pediatra kopuruari dagokionez. Gaztelan,Errioxan eta Murtzian, esaterako, pediatragabezia askoz ere nabariagoa da. Erkidegohorietan ere hizkuntza eskakizunak duerrua? Argi dago ezetz. Medikuen aldizkariespezializatuak irakurriz jakingo dugu egia:mediku espezialisten plazak ezartzerakoorduan sortzen da arazoa.Bigarren adibidea, Osakidetzako programakontratuaberritzearekin batera helduzitzaigun. Osakidetzaren zerbitzuenkalitatea urtero ebaluatzen da programakontratuaderitzon dokumentuaren bitartez.Bertan ezartzen dira zerbitzuaren kalitateaneurtzeko parametroak. Osasun Sailakerabaki zuen euskarak ebaluazio horretatikkanpo egon behar zuela eta parametroetatikatera egin zuen. Erabaki hori indarreandagoen normalizazio-dekretuaren aurkakoerabakia da argi eta garbi.D e k retu h o r rek a z p i m a r r atzen d uherritarrei osasun arreta hizkuntza ofizialbietan eman behar zaiela eta eurekinkomunikazioa gaztelaniaz eta euskaraz izanbehar dela. Alegia, komunikazioarenkalitatea eta zerbitzuaren kalitatea hertsikilotuta daudela, logikoa den moduan.

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaErabaki horrek ondorio nabarmenak izanditu: lehenengoa, ez da euskaraO s a k i d e t z a r e n z e r b i t z u e n b e r e z k oosagaitzat joko eta, beraz, Osakidetzaerdaldundu egingo da, euskara hizkuntzaa r r o t z a i z a n g o b a i t a ; b i g a r r e n a ,Osakidetzak euskararen normalizazioasustatzeko eta ebaluatzeko tresna on batgaldu du; hirugarrena, aurrekontu gutxiagoegongo da euskararen erabilera sustatzeko;eta laugarrena, horren guztiaren ondorioa,zerbitzuaren kalitateak okerrera egingo du,gerta baitaiteke herritar euskaldun batekosasun arreta bere hizkuntzan ez jasotzea.Gai honen inguruan Aralarrek hainbatgaldera egin dizkio Osasun sailburu RafaelBengoa jaunari. Bere erantzuna hurrengoaizan da, euren filosofiaren eredugarri:«algunos queréis correr demasiado con eltema del euskara, otros queremos hacer lascosas bien».Gorri jarri gabe bota izan du esaldi horihamaika aldiz. Ez al daki AutonomiaEstatutua 1979. urtean onartu zela,Euskararen Normalkuntzarako Legea1982tik indarrean dagoela eta OsakidetzakoEuskararen Erabileraren normalkuntzarakoDekretua 2003tik existitzen dela? Legeabetetzea da eskatzen duguna, denbora egonbaita legea betetzeko.Euskararen zokoratzearen hirugarrena d i b i d e a a i p a t u k o d u t bu k a t z e k o.Legegintzaldi osoan PPk errepikatu duenmantra bat da, PSEren laguntza etamorrontzarekin: euskara baloratuegi egonomen da lan eskaintza publikoetan. Horifrogatzeko, PPko legebiltzarkideek grafikoxaloak ekartzen zituzten Osasunbatzordera. Euskara jakiteak puntu gehiagoematen du master bat izateak edo ingelesajakiteak baino.Baina konparazio hori asmo txarrarekinegiten den susmoa dut. Bestela, zergatik ezda euskara eta gaztelania maila bereanjartzen? Eta zergatik ez da gaztelaniarenbalorazioa zein den azaltzen? Alegia,gaztelania jakitea derrigorrezkoa daOsakidetzan lan egiteko; mediku batek ezindezake Osakidetzan lan egin gazteleraz ezbadaki, beste dozena bat hizkuntza etadozena erdi master izanda ere; euskarajakiteak, aldiz, puntuatzeko bakarrik baliodu. Ez du ba legeak esaten hizkuntza ofizialbietan osasun arreta ere jasotzekoeskubidea dugula?Ba, badirudi hiru urte eta erdi iraungoduen Legegintzaldi honetan atzera egindugula euskararen defentsan. PSEkonbentzitu du PPk, EAE erdalduntzekobidean eskutik joan baitira. Egia da PatxiLopezen gobernuak bere hitza bete duela:euskara askatasunean praktikatu behar da,bai, baina eurentzako euskara askatasuneanpraktikatzeak euskara zokoratzea esan guradu.Dani MaeztuAralarren legebiltzarkidea

abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztua abuztuaEstatuko Administraziokopostuen zerrendaNafarroanIritzia2012/08/31Administrazioan Euskaraz taldearen izenean,Espainiako Estatuko AdministrazioakNafarroako lanpostu publikoekin duenjokabide okerra salatu nahi dugu.Estatuko Administrazio PeriferikoenKoordinaziorako zuzendari nagusiak 2012.urteko ekainaren 28an ebatzi zuen LABsindikatuak jarritako gora jotzeko helegitea,honako modu honetan:Jendearekiko harremanagatik, dokumentuakhartu eta erregistratzeagatik edo hizkuntzarenezagutza ezaugarri nabarmena dutenekintzengatik, zenbait lanpostutan euskarabaloratzen da lehiaketetan; beraz, Euskararenezagutza zenbait lanpostutan baloratzekoLCA ezaugarria paratzeko NafarroakoLanpostuen Zerrenda aldatzea ez dabeharrezkoa; gora jotzeko helegitea ez duonartu.Azken batean, bere burua euskarabaloratzearekin ez du lotu nahi. Euskarabaloratzea lanpostuen lekualdaketalehiaketekin soiliklotzea ez da legediarenaraberakoa.Ez da egia horrelako kasuetan lehiaketetaneuskara baloratzen denik. Lanpostuenzerrendan LCA ezaugarria ez paratzea etagero euskara baloratzea gauzak modu ilegalbatean egitea da, baina lotsarik gabeilegalitatearen aldeko erabakia hartu berri duEstatuko Administrazio PeriferikoenKoordinaziorako zuzendari nagusiak.Laburbilduz, euskara jakiteko betebeharraerabat ezohikoa bada Espainiako EstatukoAdministrazioak Nafarroan dituenlanpostuetan, euskara jakitea meritu moduanduten lanpostuek definitu gabe segitzen dute,1990eko uztailaren 22ko Ministeritza Aginduaonartu zenetik 22 urte iragan ondoren.Francisco Javier CastroAdministrazioan Euskaraz Taldea

Iraila

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaEuskararen seinale bilaIritzia2012/09/02Eskerrak eman nahi dizkiotgure hizkuntzari Nafarroanbizitza aurreratu dionalderdiari, NHB NaparHerri Batasunari, zeinarenlehendakari YolandaBartzina den. Anitz egindute hizkuntza sustatzeko,Nafarroaren identitatearenparte baita. Hala adieraztendu Jaime Ignazio del Burgok,Navarra: por todas partes meroen artikuluan, «el euskerae s t á e n s u m á x i m oesplendor» adieraztenduelarik. Beste inork ez duNHBk bezain ondo euskaraNafarroan bultzatu.Bultzada horren seinale,Nafarroaren seinaletika berada. Trafiko seinaleak euskaraofiziala den guneetanespainieraz eta euskarazdaude. Napar identitateaulertzen ez dutenek(Nafarroa mapatikdeuseztatu nahi dutenhoriek) zera esanen dute:«Euskarazko mezuak ezindira irakurri! Letra txikianeta kurtsibaz daude!». Horiezjakintasuna! Txikikeriahori dela eta, jendea gehiagohurbiltzen da seinaleetara,eta euskararako itzulpenaikasiko dute. Horrela,linguae navarrorum-arenhanditasunaz kontzienteizango dira (txikitasuneanbada ere).Euskara guneez kanpo,Nafarroako herrien %45eanezind apublikokieuskaraz ikasi, eta seinaletikaerdara hutsean dago. Horrekere indartzen du gurehizkuntza: herritarrek,euskaraz hitz egiteko irrikaz,elebitasun falta sumatu etaofizialtasuna eskatuko dute.Irrika horrek euskaltzaleeiindarra emango die, euskarabizirik manten dezaten.Nire miresmena NHBri etae u s k a r a k u d e a t z e k osistemari. Animatuko nituzkeeuskarazko mezuak seinaleenhondoaren kolore bereanmargotzera. Horrela gehiagozorroztu beharko dugueuskaldunok begirada.Aitor Castañeda ZumetaGasteizSanti Mintegiri erantzunaLehendabizi, eskerrik asko, Santi, zure gutunagaitik. Gorlizen Eroskik duen gasolindegian, txartelazordaintzeko unean, euskaraz egiteko aukera ez zegoela eta, Eroskitik hauxe jakinarazi nahi dizugu:arazo bat izan zela eta 24tik konponduta dagoela. Hurrengoan beste zerbait izanez gero, guri erejakinaraztea eskertuko genizuke (telefonoz, gutun bidez, Facebook,…), horrela lehenago jakin etakonpontzeko aukera izan dezagun. Adeitasunez,Eroski

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaJasone Zenoz. Hezkuntza Zientzietako katedraduna«Kontua ez da euskara edoingelesa; biak, euren rolekin»Berria2012/09/04Eskoletan hizkuntza bat baino gehiagorekin aritzea arazoa ez, erronkada, Jasone Zenozen iritzian. Ingelesa irakats-hizkuntza duten ereduakongi ikusten ditu, betiere egoera soziolinguistikoa aintzat hartuz gero.Ikastetxeetan hizkuntzak nola irakatsi, eta areagohizkuntza gutxituak. Horretan lanean ari daurteetan Jasone Zenoz (Iruñea, 1960) EHU EuskalHerriko Unibertsitateko katedraduna. Hizkuntzenarteko harremanei erreparatu behar zaielanabarmendu zuen atzo EHUren UdakoIkastaroetan; haren ustez, aprobetxatu egin beharda hizkuntza bat baino gehiago egotea, hizkuntzagehiago ikasteko modua errazten dute eta.Uste izaten da eskolaren gain zama dagoela EuskalHerrian, hizkuntzengatik. Diozu ingelesa ikastekoabantaila dela bertan elebidunak izatea.Maiz esaten dugu arazoa dugula; erronka da.Ingelesa gero eta garrantzitsuagoa da; hizkuntzereduak jarri zirenean ez horrenbeste, baina orainbai. Askotan, baina, pentsatzen dugu moduperfektuan jakin behar dugula, eta ez da horrela. Ezda harritzekoa euskaldun berri batek ez lortzeaeuskaldun zahar baten maila altuena. Garrantzitsuada jakitea zein hizkuntza behar diren eta zeinmailatan. Helburuek ez dute zertan berdinak izaneuskaran, gaztelanian edo ingelesean. Ez dabeharrezkoa maila bera hiru hizkuntzetan.Ingelesa bere ikasgaian ikasi ohi dute gehienek.Orain, ikasgaiak hasi dira ingelesez ere ematen.Egoki da?Ingelesez ematen bada ikasgai bat, aukera gehiagodago ingelesa praktikatzeko eta ikasteko, etaemaitzak hobeak izango dira normalean. Hori onada, zalantzarik gabe. Hori eginda euskara okertukoda? Printzipioz, beste ikasgai guztiak euskarazematen badira eta urteetan euskaraz egin bada, ezdut uste ikasgairen bat ingelesez egiteagatik okertukodenik euskararen maila. Beste gauza bat da askozingeles gehiago jartzea, edo dena ingelesez ematea.Badakigu ikasgaiak euskaraz emanda maila hobealortzen dela euskaraz; ingelesez, berdin. Bainabadakigu: etxean gaztelaniaz hitz egiten duen batekegiten badu herena euskaraz, herena gaztelaniaz eta

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaherena ingelesez, emaitza ez da izango orekatua;gaztelania nagusi izango da. Egoera soziolinguistikoaoso-oso garrantzitsua da. Alderdi horretan ahulakdira hizkuntza batzuk, eta eskolak hori orekatubehar du.Ingelesez ikasgaiak ematea izan daiteke arazoedukiak ikasteari begira?Hobeto aztertu behar da. Egoera berean dagoetxean gaztelaniaz egiten duen eta ikasgaiakeuskaraz ematen dituen ikaslea. Zenbaitetan ikustenda matematikan D ereduan emaitza hobeakdituztela euskaldun zaharrek. Orain arte, ikerketenalorrean, ereduak alderatzen aritu gara, funtsezkoazelako, ikusteko gai ote ziren euskaraz ikasteko.Orain garrantzitsua da aztertzea zer gertatzen denegoerak ezberdinak direnean: ez da berdin eskualdebatean euskara edo gaztelania izatea nagusi.Hizkuntza arazo izan daiteke edukiak barneratzeko.Logika horri segituz, ikasgaiak ingelesez emanaurretik ingelesa menperatu beharko da...Aldi berean ingelesa eta edukiak ikastea da kontua.Egia da ikasgai bat ingelesez edo euskaraz egindaaprobetxatzen dela eskolako denbora bigauzetarako. Gerta daiteke beste hizkuntzan egindaedukiaren aldetik pixka bat gutxiago lortzea. Gertadaiteke.Eta hori onargarria da?Ikusi egin behar da. Segun zein den prezioa. Bainahori gerta daiteke bai ingelesarekin bai euskararekin.Beste hizkuntza batean ikastea berdina dela ezindugu esan; zailagoa da, ahalegin gehiago egin beharda. Ez da gauza bera historia norberaren lehenhizkuntzan ikastea, edo erabat menperatzen ezduzun hizkuntzan, eta hori izan daiteke ingelesa edoeuskara.Hiru eleko eredua proposatu du Jaurlaritzak: %20nagutxienez izan behar dute euskarak, gaztelaniak etaingelesak, eta, hortik aurrera, eskola bakoitzaktaxutuko du bere eredua.Eskola bakoitzak berea izatea egokia da, egoerasoziolinguistikoa eta eskolarena kontuan hardaitezkeelako. Egia da, hala ere, denentzat antzekoeredua jarrita baino zailagoa dela materialak,estrategiak eta halakoak sortzea.Hiru eleko ereduak errezeloak sortu ditu, euskarazkoirakaskuntzari kalte egingo diolakoan. Nafarroan,TIL ereduak kanpo utzi du euskara...Eskolak oraindik lan handia egin behar dueuskararen alde, baina onartu behar dugu ingelesaere guztiz beharrezkoa dela. Maila desberdinetan.Hor esperimentatu behar da. Askotan esaten duguereduak desagertu egin behar direla. Ereduak,zeuden horretan, ia ez dira existitzen, desagertutadaude. Teorian A eredua duten ikastetxe batzuetanikasgai batzuk euskaraz eta beste batzuk ingelesezematen dituzte. Zer da hori? B eta D ereduetan ereingelesa sartu dute. Eredu asko daude; hiru horiekbaino askoz ere gehiago. Zentro bakoitzak taxutzenduenez berea, ereduak ia desagertu dira. Euskarareneta ingelesaren artean ez du egon behar borrokarik.Ingelesa kanpotarrekin erabiltzeko hizkuntza da; ezda hemengo hizkuntza, ez da gure arteanerabiltzekoa. Baina badakigu harremanak beharditugula kanpokoekin. Euskara desberdina da;hemengoa da. Kontua ez da, beraz, euskara edoingelesa. Biak, baina bakoitza bere rolarekin.Emaitzak ikusita, badakigu nola ikasi eta irakatsibehar den ingelesa?Denetik dago, baina, oro har, arazorik ez dagoingelesa irakasteko. Beste herrialde batzuekinalderatuta beherago gaude, baina beste faktore askodaude eskolakoak ez direnak. Maiz pentsatzen dugueskolarena dela erantzukizun guztia. Zenbaitherritan erlazio askoz sakonagoak dituztekanpotarrekin. Egoera desberdina da.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaPatxi Lopezen agintaldiaren balantzea (II). Hezkuntza eta hizkuntz politika«Limurtzen», diru gutxiagozDerrigortasunak kentzera eta euskarak lanpostuetan duen tokiagutxitzera jo du PSEren gobernuak. Diru laguntzak eztabaida iturriizan dira: lau urtean %13 gutxitu dituzte, ia 1,7 milioi euro gutxiago.Berria2012/09/05Euskararen alorrean «inposizioak» kentzeaizan da Eusko Jaurlaritzaren zereginnagusia hizkuntza politikan: lanpostupublikoetan pisu txikiagoa izan du euskarajakiteak, eta saltoki handietan libre izangodute euskaldunei kasu beren hizkuntzan ezegitea. Euskara holakoekin ez, herritarrak«limurtuta» bultzatu behar dela esan dugobernuak. Euskalgintzako eragileaklimurtzen apenas jakin duen: dirulaguntzen harira ika-mikak izan dituzte.Orain lau urte baino %13 txikiagoa daeuskara sustatzeko inbertsioa: ia 1,7 milioigutxitu dute aurrekontua. Liskarrak etxeanere izan dira Hizkuntza PolitikarakoSailburuordetzan, dimisioak direla tarteko.Inguruko gobernuekin jakin duteharremana gozatzen. Epea amaituta,bidean geratu da Euskara SustatzekoEkintza Plana.agiria aurkeztu zuen Patxi Lopezek.Derrigortasunak kentzea ezinbestekotzat jozuen adierazpen hartan PSEk, eta horretanjardun du agintaldi osoan.Lanpostuetan: administrazio orokorrekodeialdian %63ri jarri zieten hizkuntzaeskakizuna —azken deialdian, 2000n,%73k zuten—, eta meritu gisakoetanehundik zazpi puntu —2000n, 11,7—;hezkuntzan, urteetan ez bezala, lehenhizkuntza eskakizuna jarri zuten HaurHezkuntzan; Osakidetzan azterketa ereduaaldatu dute euskarak pisu txikiagoaizateko...Hizkuntza eskakizunik ez eskatzeko bideazabaldu du, gainera, Jaurlaritzak: D eta Bereduetako ikasleek ez dute euskara mailaegiaztatu beharrik izango lanpostupublikoetarako, ikasketa mailaren arabera.Unibertsitateko ikasleek C1 maila izangodute —bigarren hizkuntza eskakizuna,EGA—; Batxilergokoek, B2 —lehenhizkuntza eskakizuna—. PSEren ustez,euskara indartzeko «akuilua» izango daneurria. Euskararen ezagutzari buruzkodatuak: DBHn, ikasleen %36k ez dutegutxieneko maila pasatzen.Euskara kanpainaurrean hartu zuenhizpide PSEk, eta orduan zedarritu zuenondorengo jarduna. Euskara askatasuneanAlor pribatuan ere egin dituzte aldaketak.Aurreko legealdian dekretu bat onartu zensaltoki handiei agintzen ziena euskaldunei

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaeuskaraz egiteko modua jartzeko. Atzerabota dute hori, zigorrak aurreikustenzituelako. Argudiatu dute bide hori ez delaegokiena.Euskaltegiek ere nozitu dute mozketa.Proportzioa kalkulatzeko: Jaurlaritzarenaurtengo aurrekontua 2009koa baino %0,4txikiagoa da.Etxezarretaren dimisioaAldaketa horiek egin bitartean HizkuntzaPolitikarako Sailburuordetzan bertan ereizan dira aldaketak. Kargua hartu eta urtebat joaterako, alde egin zuen RamonEtxezarretak. Ez zuen arrazoi zehatzikeman. «Deseroso» zegoela adierazi zienlankideei. Lurdes Auzmendik hartu zuenlekukoa. Ez zen dimisio bakarra izan.Gorabeherak euskalgintzarekin ere izandira. Jaurlaritzaren ekimenek ezinegonaeragin zuten. Laguntzei eusten ari zen,hala ere, eta eutsiko ziela agintzen. Azkaraldatu ziren kontuak. Gobernua hartuz u e n e a n , Ja u rl a r i t z a k 1 3 , 1 m i l i o ibideratzen zituen euskara sustatzera;aurten, 11,4. Inbertsioa %12,93 gutxitudute agintaldian. Gehien, iaztik: 1,1 milioi.E u s k a r a z k o k o m u n i k a b i d e e n t z a k olaguntzek izan dute jaitsiera handiena:2009an baino 850.000 euro gutxiago emandizkie Jaurlaritzak, %14,85 gutxiago;BERRIAk 2009an baino 155.063 eurogutxiago jaso ditu aurten.Hedabideen atzetik, honako hauek diramozketa handiena jasan duten alorrak:LanHitz programa (425.000 euro gutxiago;%15,7), euskalgintza (187.000 euro; %14),I K T i n f o r m a z i o e t a k o m u n i k a z i oteknologiak (161.800 euro; %10), etaEBPN Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia(70.000 euro; %4,12).Gobernuekin erlazio hobeaE u s k a l g i n t z a r e k i n b a i n o e r l a z i osamurragoa izan du Jaurlaritzak ingurukogobernuekin. EEP Euskararen ErakundeP u b l i k o a r e k i n u r t e r o s i n a t u d i t uhitzarmenak, aurreko gobernuaren gisan—horietan ere mozketa handiak izan dira—.Iruñeko gobernuarekin ere lortu dituitunak: tituluak partekatzea eta ikerketakelkarrekin egitea adostu dute, besteakbeste; hori bai, zehaztasunik gabe etadituzten diru baliabideen arabera.Bidean geratuko dira planak: EuskaraSustatzeko Ekintza Plana ez dalegebiltzarrera iritsi. Euskararen AholkuBatzordeak taxutu du plana. Jon Juaristijarri zuten talde hartan; euskararen aurkamaiz hitz egin du.Batzordearen lehen bileran egin zuenLopezek agintaldiko esaldi sonatuenetakobat: « Indarkeria amaitzean, euskarak bategingo du askatasunarekin behin betikoz».

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaEuskaraz bizi nahiariepaiketarik ez!Iritzia2012/09/06Irailaren 11n Altsasuko EHEko bi kideepaituak izango gara. Epaituak euskaraz bizinahi izateagatik? Euskarak jasaten duenzapalkuntza azaleratu nahi izateagatik?Euskarak menpeko izaera politiko eta sozialadu bere lurralde osoan, eta horrenadierazleetako bat Euskal Herriko paisaialinguistikoa dugu. Mendeetan espainiar zeinfrantziar estatuek gurea asimilatu nahi izandute, eta arlo askotan lortu ere egin dute.Beraien hizkuntzak oso errotuak ditugu, eta,egun, ez zaigu oso arrotza egiten espainolazein frantsesa edonon ikusi edota entzutea.Baina horiek al dira gure hizkuntzak? Horiekal dira EuskalHerriarentzat nahiditugun hizkuntzak?Borroka horretan, azaroan paisaia linguistikoeuskalduna aldarrikatzera atera, etaidentifikatuak izan ginen. Foruzainekineuskaraz aritu ginen, baina beraiek ez zutenhori oso gustukoa izan, eta, horren harira,isunak iristen hasi ziren; 300 euro euskarazegiteagatik, eta 6.000 seinaleakezabatzeagatik. Lehenengoa bertan beherageratu zen, eta bigarrena ordaintzeko gureakikusi genituen, oraindik zorrak ditugularik.Seinaleengatik 6.000 euro ordaintzeaz gain,epaiketara ere deituak izan gara.Euskaraz bizi nahi dugu, euskaraz bizitzensaiatzen gara eta euskarak jasaten dituenzapalkuntza eta erasoak salatzen jarraitukodugu. Euskal Herri euskaldun eta burujabebatean sinesten dugu, eta hori eraikitzekobidean guztiok dugun ardura gogorarazi nahidizuegu.Itziar Claver eta Haizea Ramirez de Alda

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaJaurlaritzak ekin dio EuskalHerria Esnearen aurka, Kaikukizenaz ohartarazi osteanBerria2012/09/08Kooperatiba berriaren izenak «nahasmena» sor dezakeela seinalatuzion Eusko Jaurlaritzari Kaiku KooperatibakEuskal Herria Esnea Karrantzako (Bizkaia)kooperatiba sortu berriak herenegunjakinarazi zuen zigor espediente bat irekidiotela ontziak euskara hutsean diseinatueta etiketatzeagatik, eta atzo ezagutarazizuen nork ekin duen K arrantzakoenpresaren kontra: Kaiku Kooperatibak.Euskal Herria Esnea markak produktuarenjatorriaren inguruan nahasmena sorz e z a k e e l a o h a r t a r a z i z i o n K a i k uKooperatibak Eusko Jaurlaritzari, etaKarrantzako kooperatibaren ontzienetiketatzea aztertzeko eskatu. Hori beraegin zuen Jaurlaritzak, eta orduan jabetuzen Euskal Herria Esneak Sorian(Espainia) ontziratzen zuela produktua etaetiketa gaztelaniaz ez ezarrita legeaurratzen ari zela. Jaurlaritza izan da ofiziozzigor txostena hasi duena.Harrabotsa sortu du Euskal HerriaEsnearen aurkako salaketak. Izan ere,30.000 eurorainoko isuna jaso dezake,ontziak euskara hutsean egiteagatik. Kaikujo zuen salaketa jartzearen erruduntzat;horrelakorik egin izana ukatu dute, ordea,K a i k u k o r p o r a z i o a k e t a K a i k uKooperatibak —korporazioaren akzioen%10 ditu—.« O z e n e s a n n a h i d u g u K a i k uKooperatibak ez duela sekula parte hartuez eta hartuko ere gure hizkuntzarenaurkako inolako ekintzatan», adierazi zuenenpresak. Orain bi hilabete Gurelesamarkako ontziak euskaraz etiketatzen hasiizana jarri du adibide.Maiatzaren 3an Eusko Jaurlaritzanaurkeztutako eskaera baten berri eman duKaiku Kooperatibak. Hauxe adierazi zuenbertan: Euskal Herria Esnea markakSorian (Espainia) ontziratzen zuela esneaeta produktuaren izenak nahasmena sorzezakeela kontsumitzaileengan, ez baitaziurra esne hori Euskal Herrikoa denik.Idatzi horretan, Euskal Herria Esnearenmerkaturatzea berrikusteko eta«produktuen etiketatzean dauden arauakbetearazteko» eskatu zion Jaurlaritzari.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaKaiku Kooperatibaren eskaria aintzathartu zuen Jaurlaritzak, eta ontziakaztertzeari ekin. Maiatzaren 8an eta21ean, Elikagaien Kalitate Zuzendaritzakbisita egin zuen Karrantzako lantegira.Orduan ikusi zuen esnea Sorianontziratzen duela.Etiketatzeari Buruzko Espainiako LegeOrokorreko 18. artikuluak dioenez,gaztelania derrigor erabili behar daetiketan; beraz, Euskal Herria Esneak arauhori hautsi duela hauteman zuenJaurlaritzak, eta zigor espediente bat abiatuKarrantzako kooperatibaren kontra.Artikulu horrek arau-hauste larritzat jotzendu ontziak gaztelaniaz ez egotea. EuskoJaurlaritzak atzo bertan berretsi zuenEuskal Herria Esneak ez duela betetzenetiketatzearen gaineko araudia, esneaEspainian ontziratuta ez baitu soilikAraban, Bizkaian eta Gipuzkoan jarduten.etiketak euskara hutsez jartzeagatik jasoduten salaketaz jardun zuen EstitxuGaraik, talde berriko komunikazioarduradunak.«Jaurlaritzak kontrolak egin dizkigu, etaez ziguten inolako arazorik jarri», adierazizuen Garaik.Kooperatibak jaso dezakeen isunarenharira, hauxe esan zuen: «Tamalgarriairuditzen zaigu euskaldun batek besteeuskaldun bati euskaraz egitearrenhorrelako arazoak izatea.Euskal merkatua dugu helburu, eta gurekontsumitzaileak euskaldunak edo euskaramaite dutenak dira».Arauak betetzen dituelakoanE u s k a l H e r r i a E s n e a k u r r a t u t a k oartikuluak salbuespen bat ezartzen dubigarren parrafoan: erkidego bateane k o i t z i e t a s a l d u t a k o p r o d u k t utradizionalen kasuan, posible da soilikerkidegoko hizkuntzan etiketatzea.Horren arabera testuak interpretazioezberdinak eduki ditzakeela esan duGaraik. Kooperatibako abokatuekegindako txosten juridikoaren araberaEuskal Herria Esneak baldintza horiekbetetzen dituela jakinarazi du.Agerraldi bat egin zuen atzo EuskalHerria Esnea kooperatiba sortu berriak,Bilbon.Hasieran, proiektua aurkeztea zenagerraldiaren asmoa, baina ontzietakoOntziratzeari dagokionez, Euskal Herrianegiteko ahalegina egin zuen Euskal HerriaEsneak, kooperatiba berriaren arabera.Euskal Herriko ontziratze zentro bakarrakKaiku eta Iparlat taldekoenak dira, etakooperatiba berriak salatu du oraingoz ezdutela onartu eurekin lan egitea.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaEuskarak ez du inolakotarterik izan GasteizkoFesTVal jaialdianImanol Arias, Mercedes Mila eta 'El hormiguero' saioari Mainatsariak emango dizkiete gaur amaiera galanBerria2012/09/08Gaur amaituko da Gasteizko FesTVal telebistajaialdia, aste osoan Espainiako kateetakoberrikuntzak aurkeztu eta gero. GasteizkoUdalaren eta Arabako Foru Aldundiarenbabesa du jaialdiak, eta Gasteizen.comwebguneak argitaratu duenez, antolakuntzakzabaldutako informazio guztia gaztelerahutsez dago. Iker Aranberrik Twitterrenkontatu duenez, informazioa zabaltzenlaguntzeko eskatu zioten. «Egitaraua gaztelerahutsean zegoenez, euskarazko bertsioa erebidaltzeko eskatu nien. Ez dut erantzunikjaso», kontatu zuen txio batean Aranberrikirailaren 2an.Horrez gain, antolatu diren estreinaldi,solasaldi eta aurkezpen guztiak gaztelaniazizan dira. Gaztelaniaz egindako saioakaurkeztu dira, euskarari tarte txiki bat ere egingabe. Laugarren urtez antolatu dute FesTVal.Paolo Vasileren hitzaldiaJaialdiaren barne, atzo goizean hitzaldia emanzuen Mediaseteko (Tele5) kontseilariordezkariak. «Telebista oraindik ereherritarren bizitzan oso garrantzitsua da;jendea telebistarekin bizi da. Internetekinhiltzat jo gintuzten, baina guretzat aukera batda, sarean asko hitz egiten baita telebistaz».Ikusle datuen eraginaz, berriz, honako hauadierazi zuen: «Audientzien kurba batzintzoagoa da guru baten iritzia baino. Gurerola ez da heztea, konpainia egitea baizik».Antena3 eta La Sextaren bat egitearen aldeazaldu zen, baina gaikako kate txikieniraupena defendatu zuen. «Dena den, ezgabiltza publizitatea ondo saltzen ari gaikakokateetan. Gure ondasuna hobeto aprobetxatubehar dugu».TVEri buruz Vasilek esan zuen azkenekohilabeteak gaizki joan bazaizkie hala nahi izandutelako izan dela. «Txapeldunen Ligaridagokionez, zergatik ordaindu behar duteherritarrek kate pribatu batean doan ikusbadezakete?»Sari banaketa, gaurFesTVal jaialdiko azken egunean, Antena3ekGran Hotel eta El Barco telesailen denboraldiberriak aurkeztuko ditu. Principal Antzokian,berriz, amaiera gala egingo dute 20:00etatikaurrera. Mainat 2012 sariak Imanol Arias,Mercedes Mila eta El hormiguero saioariemango dizkiete. Kritikarien fikziozko sarionena Gran Hotel-entzat izango da; ezfikziozkoa Salvados-entzat; eta saiodibertigarriena, Alaska y Mario-rentzat.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaProduktuak euskara hutseansaltzeko arazoez kexatu daEuskal Herria EsneaBerria2012/09/09Eusko Jaurlaritzak adierazi du bere eginbeharra delakooperatiba berriari araudia betearazteaEuskal Herria Esnea Karrantzako (Bizkaia)kooperatiba sortu berriak «benetan larritzat» jodu produktuak euskara hutsean merkaturatzekoarazoak izatea. Taldearen ustez, etiketatzeariburuzko Espainiako legedia ez da bidezkoa, etaEusko Jaurlaritzak Euskal Herria Esnearenkasuan lege horri ematen dion interpretazioa«guztiz murriztailea» da. Kooperatibak erantsidu Jaurlaritzak, bere jokabidearekin, euskararenerabilera sustatu beharrean euskaldunenhizkuntza eskubideak mugatu dituela.Euskal Herria Esnearen, Kaiku kooperatibareneta Eusko Jaurlaritzaren artean herenegun piztuzen tirabira hizpide izan zuen atzo Karrantzakokooperatibak. Eta produktuak euskara hutseanmerkaturatzeko zailtasunez aritzeaz gain, Kaikukooperatibaren bertsioari erantzun zion atzo.«Harria bota eta eskua gordetzea» egotzi dioKaiku kooperatibari, horrek argudiatu duelakoEusko Jaurlaritzari eginiko eskaria izenariburuzkoa zela eta ez zuela jarri hizkuntzareninguruko salaketarik. Karrantzako kooperatibakuste du Kaiku kooperatiba jakitun zelaetiketatzeei buruzko araudia betetzekoeskatzeak zer arazo sor ziezazkiokeen EuskalHerria Esneari, eta horretaz jabetuta idatzi ziolaEusko Jaurlaritzari.Kaiku kooperatibak gezurtatu egin zuenherenegun Euskal Herria Esnea ontziak euskarahutsean etiketatzen dituelako salatu izana.Maiatzean Eusko Jaurlaritzari igorritako idatzibat plazaratu zuen, eta zera zioen bertan: EuskalHerria Esnea markak kontsumitzaileengan«nahasmena» sor zezakeela produktuarenjatorriaren inguruan.Idatzi horren azken parrafoari erreparatu dio,ordea, Karrantzako kooperatibak. Honela dioparrafo horrek: «Eusko Jaurlaritzari eskatzendiogu aipatutako produktuaren merkaturatzeaikuskatzeko eta etiketatzean dauden arauakbetearazteko». Euskal Herria Esnearenesanetan, izena ikuskatzeak ez du «inolakozerikusirik» testuaren amaieran KaikuKooperatibak egiten duen eskariarekin. Taldesortu berriak uste du Kaiku kooperatibak EuskoJaurlaritzari egotzi nahi diola zigor prozedurahastearen errua, «agian lotsatu edo damutu»egin delakoan.Orobat, hainbat zalantza adierazi ditu EuskalHerria Esneak. Ondoko hau, besteak beste:

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila«Kaikuren asmoa ez ote zen salaketa horrekinkonpetentzia kolpean ezabatzea eta gero EuskoJaurlaritzari errua botatzea?».Administrazio publikoen lana «legediabetearaztea» dela ohartarazi dute EuskoJaurlaritzako Nekazaritza eta Kultura sailek,Euskal Herria Esneari ontziak euskara hutseanetiketatzeagatik ireki dioten zigor txostenarenharira. Hizkuntza politika normalizazio prozesuadostu baten bitartez egin beharra dagoela ereadierazi dute bi sailek.Eusko Jaurlaritzak herenegun berretsi zuenEuskal Herria Esnea Karrantzako kooperatibasortu berriak Etiketatzeari Buruzko EspainiakoLege Orokorra hautsi duela. Produktua Sorianontziratu eta etiketa euskara hutsean jartzeagatikhautsi du araudi hori, Eusko Jaurlaritzarenesanetan, eta gobernuak baieztatu egin zuen zigorprozedura bat abiatu duela kooperatibarenkontra.Euskal Herria Esneari zigor espediente bat irekiarren, Patxi Lopezen gobernuaren nahia«euskararen erabileraren aldeko edozein ekintzabultzatzea eta babestea» dela ziurtatu duKultura Sailak. Halaber, adierazi duadministrazioak «eskura dituen tresna guztiak»jarri behar dituela herritarrek komunikatzekonahi duten hizkuntza aukera dezaten, eta«Euskal Autonomia Erkidegoan dauden bihizkuntza ofizialak, euskara eta gaztelania,egunerokoan askatasun osoz erabili dezaten».Elikagaien eta nekazaritzaren ikuspuntutik,ordea, Jaurlaritzak uste du lehentasuna dela«etiketak jasotzen duen informazioa zuzena etalegera egokitua» izatea, «kontsumitzaileeninteresa eta eskubideak babesteko».Ikas Bik dio euskara irakasleak falta direla eskola publikoanEskola publiko elebidunaren arrakasta gero eta nabarmenagoa dela erran du Ikas Bi gurasoelkarteak, baina, hala ere, Frantziako Hezkuntza Ministerioak ez dizkiola ematen behar besteeuskara irakasle. Aurten, adibidez, lau irakasle postu eta erdi falta dira oraindik. Horrekin batera,nabarmendu du aurten iaz baino 289 ikasle gehiago lortu dituela eskola publiko elebidunak; 5.000estudianteren heina gainditu du.Itxaropentsu dago Ikas Bi, Frantziako presidente sozialistak zerbitzu publikoarekiko abegi handiagoaduelakoan. Hori erranik, eskola publiko elebidunari buruzko jarrerak zuzentzeko eskatu dio. «IparEuskal Herrian biztanleen erdiak Baiona-Angelu-Miarritze hiri elkargoan daude, eta azken urteotanez da ireki eskola elebidun bakar bat ere», erran du Thierry Delobel Ikas Biko presidenteak. Horrenargira, EEP Euskararen Erakunde Publikoaren hizkuntza politikak goia jo duela azaldu du. Izanere, Akademia Ikuskaritzak euskarari emandako postu bakoitzeko frantsesezko bat kentzen du,sistematikoki. Gaineratu du horrela jokatuz eredu ele biko eta ele bakarreko ikasleen gurasoakelkarren aurka jarri nahi dituztela .Bertzalde, Ikas Bi eta FCPE guraso elkarteak hitzarmen bat izenpetu dute, hezkuntza publikoanurriaren 12an egingo dituzten hauteskundeei begira. FCPE hezkuntza publikoko guraso elkartegarrantzitsuena da, Frantzian zein departamenduan. Ordezkaritza emendatzea igurikatzen dute.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaTafallako ikastolan,38 ikasle gela bateanBerria2012/09/11Bi gelatan, gainditu egin beharko dituzte ratioak; salatu duteNafarroako Gobernuak gela gehiago jartzeari uko egin diolaLegeak ezarri baino ikasle gehiago pilatubeharko dituzte aurten Tafallako Garces delos Fayos ikastolan. Nafarroako Gobernuakgela gehiago irekitzeari uko egin diola salatudu ikastolak. DBH Derrigorrezko BigarrenHezkuntzan, 1. mailako gelan 38 ikasle pilatubeharko dituzte; 3. mailan, 33.Espainiako Gobernuak murrizketak egitekojarritako bidea izan da ikasleak are gehiagopilatzea geletan, hartara irakaslegutxiagorekin moldatu ahal izateko.Nafarroako Gobernuak %10 igo ditugehienezko ratioak aurten. Hala, DBHn,adibidez, 32 estudiante ere jarri ahalko dituztegelako; orain arte, 30ean zegoen muga.Tafallako ikastolan ratio berri horiek eregainditu egin beharko dituztela ohartarazidute. Azken urteetan egoera bera jasaten aridirela salatu dute, gainera: orain 3. mailahasiko duten ikasleen taldean, esate baterako,35 ziren orain bi urte, 1. mailan; aurrekoikasturtean, 2. mailan, 35 ziren gela berean.Gobernuarekin hizketan aritu dira, bainaezezkoa jaso dute. HezkuntzaDepartamentuak argudio bat erabili du orainarte, ikastolaren esanetan: dozena bat ikaslekogela bat bazutela, eta gaindi zitezkeela ratioakbeste geletan. Aurten ez dute horrelakorik —2. mailan 21 ikasle daude, eta 4. mailan, hogei—. Ekainetik bazuen egoeraren berridepartamentuak; zer egin «aztertzen» ari diraoraindik.Egoera gehiago larritzen duten faktoreakbadaude, gainera: HezkuntzaDepartamentuak adierazi zuen ratioak ezzituztela igoko behar bereziak dituztenikasleak dauden kasuetan. Ratioak gainditudituzten bi gela horietan zazpi ikasle daudebehar berezikoak.Nabarmendu dute Tafallako ikastola delainguruan euskaraz irakasten duen eskolabakarra. Jasotako eskari guztiak onartzendituzte hori dela eta. Inguru erdalduna da, etaohartarazi dute talde handiak izateak zailduegiten duela euskarazko irakaskuntza. Egoerasalatzeko, protesta egingo dute ikasleek,irakasleek eta gurasoek, gaur, Tafallakoplazan.MailaIkasle kop.iazIkasle kop.aurtenHH ( 3 urte) 25 25HH (4 urte) 25 26HH ( 5 urte) 25 27LH 25 27DBH 30 32Batxillergoa 35 35

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaBeste zigor bana eskatu dufiskaltzak EHEko bikiderentzat, 940 eurokoakBerria2012/09/12Itzultzailea onartu ez, eta deklaratzeari uko egin dioteseinaleak ezabatzeagatik epaitutako bi gazteekEuskal Herriko hizkuntza paisaia «iraultzeko»konpromisoa bere egin eta EHE Euskal HerrianEuskaraz-ek bultzatutako Ezabatu eta euskarazbizi ekinaldiarekin bat egiteagatik, AltsasukoHaizea Ramirez de Alda eta Itziar Claver epaituzituzten atzo, Iruñean, Nafarroako AuzitegiNagusiaren egoitzan.Altsasuko hamasei bide seinaletakogaztelaniazko mezuak ezabatzea egotzita,Nafarroako Gobernuari 941,43 euro ordaintzeaeta sei eguneko etxeko atxiloaldia betetzeaeskatu zuen fiskaltzak akusatuentzat.E r a b a k i a k o n d o r i o a k i z a n z i t u e n .Desobedientziagatik, 150 euroko isun bana jasozuten, eta 3.000 euroko beste isun bana,zirkulazio seinaleak arrazoirik gabeezabatzeagatik. «Altsasuko hamasei bide seinaleezabatu ditugula esaten dute, eta aspaldiegindako ezabaketak dira», azaldu du Claverrek.Helegitea aurkeztu zuten 150 euroko isunarenaurka, eta bertan behera geratu zen. 6.000euroak, baina, ordaindu egin behar izan dituzte.Espainiako Trafiko Zuzendaritzak jarri zien isunhori.Absoluzioa galdegin zuen defentsa abokatuak.Euskal Herrian Euskaraz mugimenduak babesaadierazi zien auzipetuei epaitegiaren kanpokoaldean; Euskaldunon aurkako epaiketarik ez!Ezabatu eta euskaraz bizi lelopean egin zutenelkarretaratzea.Hamar hilabete igaro dira bi gazteeileporatutako delitua gertatu zenetik. Ezabatu etaeuskaraz bizi ekinaldiarekin bat egin, etaezabaketak egitera atera ziren iazko azaroaren14an. Altsasuko San Juan kalean bi foruzainekinegin zuten topo, ezer egin aurretik, akusatuenesanetan. «Haiekin euskaraz hasi ginen, normalnormal»,esan du Claverrek. Foruzain batekeuskaraz bazekien, baina besteak ez, etagaztelaniaz egiteko eskatu zien. «Euskaldun batzegoenez, euskaraz egin genuen».Epaiketara sartu aurretik, auzipetuek esan zutenitzultzailea egonez gero ez zutela deklaratuko.«Ezin badugu euskaraz itzultzailerik gabedeklaratu, ez dugu egingo», esan zuen Ramirezde Aldak. Eta hala gertatu zen. Itzultzaileazegoen epaiketan, eta bi gazteek deklaratzeariuko egin zioten.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaBi gazteak geldiarazi zituen foruzainetako batizan zen lehenengo lekukoa. Altsasu etainguruetan gaztelaniazko seinaleak ezabatuakegotea «oso arrunta» dela onartu zuen, bainaezin izan zuen baieztatu ezabaketa guziakRamirez de Aldak eta Claverrek egin zituztenik.Gainera, froga gisa aurkeztutako argazkietanageri ziren hainbat seinale «aspaldiezabatutakoak» zirela esan zuen GaraziUrrestarazu Altsasuko alkateak.bat egin zuten foruzainek. Defentsa abokatuakadierazi duenez, txostenean hamar seinaleagertzen dira, eta ez hamasei. San Juan kalekobide seinaleak ez direla agertzen ere gaineratudu. Epaiaren zain geratu da auzia.Eskubideen aldeAtzo, 35 lagunek elkartasuna adierazi zietenClaverri eta Ramirez de Aldari. NafarroakoAuzitegi Nagusiaren atarian elkarretaratzeaegin zuten epaiketa egin bitartean.«Eman beharreko eztabaidaren funtsa ez dagokasu konkretu honetan, euskaldunok pairatzendugun egoera lazgarrian baizik», ohartarazizuen EHEk.Auzipetuek ez deklaratzea susmagarri ikusi dufiskaltzak. Haren aburuz, ezabaketa egin izan ezbalute deklaratu eginen lukete. Horrierantzunez, auzipetuek egindako lehenengodeklarazioa ekarri zuen gogora defentsakoabokatuak. Claverrek eta Ramirez de Aldakakusazioa ukatu zuten orduan; esan zutenegiteko intentzioa baino ez zutela.Hizkuntza eskubideen aldarrikapena egiteagatikepaitzea salatu zuen mugimenduak. Altsasukoalkatea berdin mintzatu zen, epaiketan bertan:«Uste dut euskaldunon eskubideen alde lanaegiten dutela bi akusatuek eta ez direlahorregatik epaitu behar».Akusatuek ere euskaraz bizitzeko aukerarik ezizatea salatu zuten. «Euskaraz bizitzeagatikhemen egotea lotsagarria da», adierazi zuenClaverrek.Nolanahi ere, 941,43 euroko kalte-ordainaeskatu du fiskaltzak, hori delakoan seinaleakgarbitzearen kostua. Ez du, baina, ordainagiririk aurkeztu. Nafarroako Gobernukoabokatuak bat egin du fiskalarekin. Defentsaabokatuak, aldiz, ukatu egin du gazteek hamaseibide seinaleak ezabatu izana, eta absoluzioaeskatu du.Gazteak identifikatu ondoren, Altsasu herrianezabatuta zeuden seinaleen txosten fotografiko

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaErdaldunberriarenajeakIritzia2012/09/13Apenas geratzen den euskaldun elebakarrik.Baina erdaldunberriak asko. Ikusezinakdiren arren. Ezezagunak.Euskaraz pentsatzen duena daerdaldunberria. Erdaraz hitz egitean hitzakfalta zaizkiona. Ama hizkuntza euskara du.Erdara ikasi du. Entzuten du. Bainaeuskaraz bizi da. Euskaraz sentitzen du.Euskaldunberriaren ahalegina kontuanhartu ohi da. Lagundu egiten zaio.Bizkarrean kolpetxoa eman. Animoak.Okerrena da erdaldunberri batzuekeuskararekin ere arazoak dituztela.Araututako euskararekin. Badira EGAgainditu ez duten erdaldunberriak.Mordoxka. Ezagutzen ditut bi ahozkoanjoan zirenak zulora. Batuan egin nahianhasi eta... dena nahastu. Urduritasuna,konplexuak. Kaka zaharra.Eta nola sentitzen da EGA ateratzeko gai ezden erdaldunberria? Euskaldun eskasa,dudarik gabe. Ez erdara eta ez euskara. Zerdemontre... erabat konplexuz betea.Erdaldunberriaren ahalegina ez da aintzathartzen. Burla egiten zaio. Ipurdian ostikoaeman. Asko jota, errukia.Koitadua. Ala gizajoa. Nahi eta ezin.Erdaldunberria. Erdara gaztelania edofrantsesa denean, noski. Erdara horiingelesa baldin bada, ez. Ingelesaherdoildua duela? Hori normala da.Ulergarria. Erabiltzen ez bada, horixegertatzen da. Herdoila.Euskararen erabilera jaitsi egin da. Bainaeuskara herdoildua duena ez daukaguezjakintzat. Gaztelania herdoildua duenabai. Azentua duelako lotsatzen da. Eta hahabido trumones eta era horretakoeuskarakadak esaten dituelako atzerritarsentitzen da bere herrian.Berriki aldatu dute legea. Orain, 2008tikaurrera karrera euskaraz egin dutenek ezdute EGA atera beharrik. Horrexegatikbakarrik, euskaraz ikasteagatik. Berdin daerabiltzen ez badute. Normalizazioarenizenean. Eta erdaldunberriek jarraitukodute anormalak izaten.Idoia Etxeberria

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaHABEko euskaltegiek ikasleeieusteko xedearekin ekingodiote ikasturteariBerria2012/09/15Tituluen dekretuak eta langabeziak matrikuletan gutxitzeaekar dezaketela ohartarazi duteIazko ikasle kopuruari eusteko helburuarekinekingo diote ikasturteari HABE HelduenAlfabetatze eta BerreuskalduntzerakoErakundeko euskaltegiek. Iaz, iraileko datuaksartu gabe, 35.000 ikaslek ikasi zuten euskaraHABEk kudeatzen dituen 105 euskaltegietan,eta aurten «zertxobait» jaits daitekeela ustedute, langabeziaren eta tituluen ingurukodekretuak izan dezakeen eragina dela eta.Blanca Urgell Kultura sailburuak egin zuen atzoaurkezpena, eta euskalduntzearen aldeeuskaltegiek egindako lana nabarmendu zuen:«Gaur egun euskara ez da hizkuntza hil bat, osobizia baizik. Hori, neurri handi batean,euskaltegi sareari zor diogu. HABE etaeuskaltegiak eta, gehienbat, batak eta besteeksortzen duten sinergia eredu dira eremu urrikobeste hizkuntza batzuentzat», esan zuenUrgellek.Atzo Bilbon egin zuten aurkezpeneanUrgellekin batera izan ziren: Iñaki UribeHABEko zuzendari nagusia, Kepa Diegezeuskaltegi publikoen ordezkaria, eta MertxeMujika euskaltegi pribatuen ordezkaria.Jakinarazi zituzten datuen arabera, 1.500irakasle inguru arituko dira lanean HABEreneuskaltegietan. Ikasleen profilari dagokionez,iazko datuak kontuan hartuta, ikasleen erdiabaino gehiago Bizkaiko euskaltegiren batean arida ikasten, eta euskara ikasten ari diren lauikasleetatik ia hiru euskaltegi pribatuetara joatendira.Urgellek euskararen normalizazioa «beste fasebatean» sartu dela nabarmendu zuen:«Berrogei urteren ondoren, euskaraz jakiteariez, gehiago erabiltzeari erreparatzen dion aldibatean sartu gara». Berretsi zuen horretaneragitea dela uda aurretik onartutako EuskaraSustatzeko Ekintza Planaren xedea. «Akuilubizia izatea espero dugu. Euskarak gurebihotzean egon behar du, baina are gehiagogure mingainean».Jaitsiera 2009tikAzken urteetan ikasleak galtzen joan diraHABEren euskaltegiak. 2009-2010koikasturtean 39.727 ikasle zituzten, eta azkenikasturtean, iraileko datuak sartu gabe 35.000inguru.Euskaltegietako arduradunek denbora

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailadaramate horrekin kezkatuta. Are gehiagoEusko Jaurlaritzak diru sailik gabe utzizuenean azterketak gainditzeagatik ikasleeilaguntzak emateko HABEren funtsa.Jaurlaritzak aurrekontuen berri emanzutenean izan zuten horren berri euskaltegiek.Ordutik, hainbat eta hainbat aldiz egin dioteegoera konpontzeko eskaria HABEri. Besteakbeste, euskara ikasteko laguntza bonuakemateko aukera aztertzeko eskatu diote.Ekainaren 7an, gainera, ikasleen ekimenez10.000 sinadura aurkeztu zituzten HABErenegoitzan, atzera egiteko eskatuz. Testuhorretan, besteak beste, euskara ikasteko eginbehar duten ahalegina ekarri zuten gogoraikasleek, eta aldarrikatu zuten euskara ikasteakdoan izan beharko lukeela.Baina AEK-ko koordinatzaile nagusi MertxeMugjikak BERRIAri jakinarazi dionez,«zoritxarrez» bide laburra izan dute ekimenhoriek, eta iaz ikasturtea gainditu ez zutenikasleek ez dute HABEren laguntza jaso.HABEko zuzendari Iñaki Uribek ikasleensinadurak bildu zituenean adierazi zuen,bertan behera utzi baino eten egin zituztelalaguntzak. «Gure asmoa azterketa bakarraegitea zen, urrian. Hori horrela izanda,datorren urtera arte ezin genituen laguntzakeman. Azkenean bi egin genituen. Baina ezinziren aurrekontuak aldatu. Gainera, ikasleendiru laguntzetarako zegoen dirua euskaltegienartean banatu dugu». Hori ukatu egin zuteneuskaltegiek.Euskara gaitasuna aitortzearen ingurukodekretuak ere eragina izango duelanabarmendu du Mujikak. Dekretu horrenarabera, D eta B ereduetako ikasleek ez duteeuskara maila egiaztatu beharrik izangolanpostu publikoetarako, ikasketa mailarenarabera. Unibertsitateko ikasleek C1 mailaizango dute —bigarren hizkuntza eskakizuna,EGA—; Batxilergokoek, B2 —lehenhizkuntza eskakizuna—.Bertokoa eta euskarazEuskal Herria esnea auzitan ipini dute, euskara hutsez etiketatzeagatik. Bere izenak erenahiko kezka eragiten du. Nahikoa egon ginen zain: Kaiku eta Gurearen ontzietan,izenaz aparte ez zen euskararik agertzen duela gutxi arte. Euskal Herria izena ere gaizki,ez omen da gure esnea. Hori diotenek Gurea izena erabili izan dute, baserritarreihuskeria bat ordainduz eta oztopoak jarriz, eta esne kamioikada mordoa Frantziatikekarriz. Hemengo ekoizle txikiak esne-behiak kentzera bultzatu dituzte pixkanaka. Orainkontsumo mota bat arriskuan ikusi dute, nonbait.Bertoko produktuak erostea gustatzen zaigunok ez dugu birritan pentsatuko: hemengoesnea eta dena euskaraz, edo multinazional suitzar batena eta nongo esnea den ezdakiguna.Joxe Mari Agirre (Zumaia)

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila«Hiru elekoarekin ez gaudeados, baina interesgarria daprobatzea»Berria2012/09/16Nafarroan eta Iparraldean murrizketek sortutako egoerarekinkezkatuta dago Tellitu; «urte korapilatsua» izan daitekeela azaldu du.Ikastolek Jaurlaritzaren plan batzuetan parte hartzea defendatu du, «interesgarri»Ikasturte gorabeheratsua espero du KoldoTellituk (Barakaldo, Bizkaia, 1966), IkastolenElkarteko presidenteak: murrizketak, EAEkohauteskundeak eta Espainiako Gobernuarenhezkuntza erreforma. Adostasunak lortzeaezinbestekoa dela nabarmendu du etengabe.Eskola akordioa lortzeko «apustua» ez egiteaegotzi dio Jaurlaritza sozialistari. Defendatuegin du, ordea, haren planetan ikastolekizandako parte hartzea.ikastolatan jipoi handia izan da. Gelabakoitzean dagoen ikasle kopurua handituegin behar izan da, eta hori hezkuntzarenkalitaterako ez da batere ona.Talde gutxiago, eta, beraz, irakasle gutxiago.Posturik kenduko duzue?Posturik ez da galdu. Ikastolen oinarri sendoada elkartasuna, baita lan alorrean ere.Ikastoletan lanposturik ez galtzea da gureasmoa. Ikastolaren batean mozketaren batbadago, langileak kokatuko ditugu besteikastola batean.Nafarroan are gogorragoa da egoera, eta zeresan Ipar Euskal Herriaz.Datozen lau urteetarako itunen plana eginduzue Jaurlaritzarekin. Ratioetarakoirizpideak gogortu dira.Badakigu egoera ez dela erraza. Itunaklantzerakoan ratioak igo egin dira, eta zenbaitikastolatan gelak galdu dira. Talde moduan ezda izan hainbesterakoa, baina zenbaitTafallako ikastolaren kasua begiratu besterikez dago. Nafarroako Gobernuarekinharreman gutxi dago, eta murrizketakgogorragoak izan dira. Elkartasunplanteamendua Euskal Herri osorako da:Nafarroako ikastoletan ezer gertatzen bada,erkidegoko ikastolak hor daude. MozketakIparraldean ere izan dira; oso egoeragogorrean daude. Seaskako ikastolekmurgiltze eredua dute, eta horrek gastugehiago dakar. Beren kabuz aurre egiten duteaurrena, eta atzetik ikastolen mugimenduak,elkartasunez. Ez badugu lortzen Hegoaldeko

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaerakundeek laguntzea, urte korapilatsuaizango da.Krisialdian, ulertzekoa da erakundeek sarepublikoa lehenestea? Dikotomia sortu da bisareen artean?Ez daukagu hezkuntza osoa arautzen duenlegerik. Gu hori aldarrikatzen ari gara.Hezkuntza zerbitzu publikoa da, eta egondaitezke administrazioaren ikastetxeak etaherritik sortutakoak. Garrantzitsuena ez danor den jabea, baizik zer eskaintzen diongizarteari. Guk ez dugu eskatzenadministrazioaren ikastetxeen finantzaketa:gure kostuak asetzeko adinako diru kopuruabehar dugu. Hezkuntza eskubidea lehenetsibehar dute gobernuek. Hortik aurrera, ez daegongo dikotomiarik. Lehia artifiziala izan daguretzat.Agintaldia amaituta, zer diozu Isabel ZelaakJaurlaritzan egindakoaz?Azken eskola akordioa orain hogei urte sinatuzen, eta hezkuntza sare osoarentzako legerikgabe gaude. Zelaaren taldeak ere ez dio horriaurre egin. Beste lau urte pasatu dira. Onartubehar da hasieratik garbi utzi zuela ez ziolaaurre egingo horri, ez zuela gehiengorik.Apustu partzialak egin ditu. Zenbait proiektujarri ditu martxan, eta batzuetan adostasunaizan dugu. Elementu orokorra ez da ukitu,hala ere, eta guretzat hori txarra da. Egiaesan, aurreko gobernuak gauza bera eginzuen; Anjeles Iztuetaren garaitik gauza gutxiukitu dira. Gainera, mozketak jasan ditugu,oso gogorrak 0-3 zikloan. Orain bi urtekoaizan zen mingarriena, langileen murrizketa.Hitzarmena bizirik genuen, eta erdian jogintuen Jaurlaritzak.Gogor hasi zen Zelaa: Euskal Herriakontzeptua, euskara irakats-hizkuntza ezizatea... Gero leundu du jarrera.Bat nator analisi horrekin. Egia esan, EuskalHerria kontzeptuari buruzko afera ez genuenulertu, besteak beste sozialistak zeudengaraian etengabe erabili zelako. Argi zegoensozialistek desadostasunak zituztela TontxuCamposen dekretuarekin, ez soilik EuskalHerriari eta euskarari buruz. Baina ez ziotengaiari heldu; politika mailako kontuekingeratu ziren. Aukera bat galdu zen zerbaitegiteko. Ordutik Zelaa egokitzen joan dajarrera. Erlazioak guztiz normalizatuak izandira gurekin.Hiru eleko eredua jarri du martxan, probagisa. Askoren kritika izan da euskara orduakgutxitu egin direla. Eta ikastolak parte hartzenari dira...Esperimentazioa da, eta ebaluazio bat egingoda. Bi alde horiek egokiak dira. Ez da egituraaldaketa bat izan; ez da ezer aldatu. Argidago: guk ez dugu bat egiten honekin. Besteagertoki bat aldarrikatzen dugu. Baina jakindalau urtean ez zela legerik egongo, ez zelaaldaketarik egongo, ez genuen bereziki gaizkiikusten esperimentazio fase batean egotea;interesgarria baita ikastolak egotea etabaloratzea. Oinarrian ez gaude ados, bainapentsatu genuen esperimentazioak elementuinteresgarriak izan zitzakeela. Gainera, markoezberdinak ziren sare publikorako etaitunpekorako: guk ez dauzkagu orduakneurtuta, baizik eta saioak. Askatasun mailabat ezarri zuten. Aukera horiek egonda, nahizeta gure xedea marko hori ez izan, aukera batzen.D eredua geratu egin da Nafarroan.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaKezka nabarmena daukagu. Geldialdi bateansartu da. Uste dut eragile askok autokritikaegin beharko genukeela Nafarroangertatutako zenbait gauzaren inguruan.Gobernuak ondo egin du jokoa: TIL [ingelesairakats-hizkuntza duen eredua] eta horrelakoplanak ondo saldu ditu. Euskalgintzan arigaren eragileok —eta ez soilik hezkuntzakook— aztergai dugu hori. Estrategia berriakbehar ditugu buelta emateko. Azterketa sakonbat egin behar dugu, eta aurre egin horri,zeren oso kezkagarria baita geldialdi hori.Bakerako Hezkuntza Planaren aurka agertuz i n e t e n , e t a g e r o B i z i k i d e t z a r a k oHezkuntzaren Aldeko Adierazpena sinatuduzue. Zer aldatu da?Dena. Lehenengo planteamendua mundupolitikotik etorri zen. Ez genuen inondik inorabat egiten. Geroko adierazpena lantzekoaukerak izan genituen, eta ados gaudedioenarekin. Abiapuntu bat da. Herri hau faseberri batean sartu da, eta behar-beharrezkoada gertatutakoari buelta ematea. Guztienartean landu beharreko gaia da. Bakegintzaera osoan aztertu behar da; era askotakobiolentziak egon dira herri honetan. Ulertugenuen bizpahiru eragilek ez sinatzea. Egonginen haiekin, eta esan genien lan bat dagoelahemendik aurrera eta garrantzitsua dela horegotea. Lehen planteamendua politikoa zen,eta bigarrena, hezkuntzara bideratua.Ezer gauzatu da argazkiaren ostean?Makal doa. Erritmo politikoek beste zerbaitagintzen dute. Datorren gobernuaren lanaizango da.Hezkuntza erreforma aurten onartzeko asmoadu Espainiako Gobernuak. Beldurrik badaikastoletan?Nola ez. Guztiz atzerakoiak diraplanteamenduak. Gizartearen dualizazioa argiikusten da: ibilbide ezberdinak, LanbideHeziketa bigarren mailako ikasketa gisa...Horrek ikusarazten du gure herriaren arazobat: esparru batzuetan gure hezkuntza arautudezakegu, baina marko orokorra Madrildikedo Paristik inposatuta dator. Herri honetanPSE-EEtik ezker abertzaleraino inork ez dubat egiten planteamendu horiekin; bat egitenduen kopurua oso-oso txikia da gurean.Horrek azaleratzen du herri honek duenarazoa bere geroa erabakitzeko. Oso larria da.Ibilbideak eta kanpoko probak inposatukodituzte, eta eragina izango dute ikasleengan.Kanpoko probak aipatu dituzu. Kontrolerakobidea ez ezik, ikastetxeen rankingak egitekoerabiliko dituzte. Zer iritzi daukazu zerrendakegiteaz?Eztabaida luzea da. Argi daukagu ebaluaziokultura falta dela hemen. Gu ebaluazioarenalde gaude. Askotan berba egiten dugu dirupublikoa egoki erabiltzeaz; hori jakiteko,ebaluazioa ezinbestekoa da. Ebaluatzearenalde gaude, eta horrek ondorioak izatearenalde. Ranking esan behar zaie? Agian, ez dahitz egokiena. Ebaluazioaren ondorioak azterdaitezke; adibidez, zerrendan baxuendaudenei laguntza gehiago ematea. Guk hori

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaegiten dugu. Azken ebaluazioan ikusidugunean ikastolaren bat ez dagoela beharden mailan, neurri bereziak hartu ditugu.Hori positiboa da.Baina beste gauza bat da orain proposatudutena: ikasle bakoitzak zuzeneko eraginaizatea. Gu neurri kolektiboei buruz ari gara.Gizarteak jakin behar du zein ikastetxedauden ondo eta zein ez. Kontuan izandadena: ikasle motak daude, ez da berdin lekubatean edo bestean egon... Europan badaudeherriak hori badutenak, eta ez berezikineoliberalak. Bigarren eztabaida da emaitzakpubliko egin behar diren, eta hirugarrena,zein neurri hartu behar diren.Erreforma hotsen aurrean, adostasunerakodeiak nagusitu dira. Eragile bakoitza berealdetik ari zarete?Zenbait eztabaida sortzen dira hemen;baditugu mikrogatazkak. Bakoitzak berehelburuak ditu, ideologia... Zilegi da zenbaitalorretan talka egitea, baina norabideorokorrean —emaitza hobeak beharditugula, euskararen inguruko akordioak...—ados jarri behar dugu. Benetan behar batdugu herri gisa aurrera egiteko. Egia esan,azken urteetan egoera ez da izan ona. Bainalortu behar dugu.Orain urte batzuk, Oinarrizko HezkuntzaAkordioa sinatu zenuten, eta EuskalCurriculumaren bidea hasi. Urrun geratudira garai haiek?Agian bai. Argazki hura zoragarria izan zen:eragile mordoa batu ginen. Beharrezkoa daberreskuratzea. Bizpahiru erronka dituguherri moduan —emaitzena, hezkuntzasistema propioa eraikitzea eta EuskalCurriculuma garatzea; euskara barruan dela—, eta ezinbestekoa da. Oztopo nagusiabatzuetan publiko-pribatu dikotomia da.Gainditu behar dugu hori. Gizartearekiko,herriarekiko iritzi berak ditugun eragileokpauso bat eman behar dugu.Euskal Curriculuma zertan dago?Ikastolek garatzen segitzen dute. Faseesperimentalean dago. 2013-14an liburuakateratzea da xedea.Ikastolak beren aldetik ari dira lanean, besteeragile batzuk gabe?Euskal Curriculuma oinarri hartuta, heinbatean bakarrik geratu ginen. Azken boladahonetan Elkar argitaletxearekin sortu dugunIkaselkar argitaletxea ari da aurreraeramaten lan hori. Ez da bakarrikcurriculum berria, baizik eta gaitasuneninguruko planteamendu berritzaile bat;Europan ia ez dago horrelakorik. Sekulakoinbertsioa izan da guretzat —Jaurlaritzarenlehen murrizketa izan zen, eta gurebaliabideetatik ari gara—. Beti prest gaudeb e s t e e r a g i l e e k i n l a n e a n a r i t z e k o,esperimentazioan parte hartzeko... Guk unebatean erabaki genuen ezin genuela utzi erdihilda, aurrera eraman behar genuela.Ikastolen lehentasun nagusia da EuskalCurriculuma garatzea.Madrilen birzentralizazioa mehatxua daEuskal Curriculumarentzat?Bai, noski. Horrekin jokatu beharko dugu.Ikastolen hasierako garaitik ohituta gaude.Zer daukagu ona? Gaitasunetanoinarritutako hezkuntza Europatik datorrenplanteamendu bat dela, eta onartu eginbeharko duela Espainiako Estatuak,Frantziakoak bezala. Horrek zabaltzen digubidea.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaEusko Legebiltzarrerako hauteskundeak. Kanpainaurrea«Aurrera ez egitea atzeraegitea delako»Berria2012/09/19Euskara «ohiko eta lehentasunezko hizkuntza» izatea jarridu helburutzat EH Bildu koalizioak«EH Bildu hizkuntza politika berria egitera dator,euskara euskal herritarron hizkuntzanormalizatua izan dadin». Hala dio koalizioakHerria da gorputza, hizkuntza bihotza leloarekinhizkuntz politikarako proposatu duen programan.Euskararen normalizazioa bermatzekoproposamen zehatzak egin ditu. «Euskal Herrikoherritar guztiontzat eguneroko arlo denetaneuskara ohiko eta lehentasunezko hizkuntzaizatea» du normalizaziotzat. Euskaldunen naziohizkuntza eta nortasun ikur nagusi gisa dueuskara.«Aurrera ez egitea atzera egitea» dela sinetsitadago, eta egoerak eskatu egiten duela aurrera usteosoz egitea. Unescoren arabera %33tik beherakoerabilera duten hizkuntzek galtzeko arriskuadutela gogorarazi du; euskararenak %13an joduela goia, eta gaurko gazteek duela hogeiurtekoek baino gutxiago erabiltzen dutela.Koalizioaren ustez, horren arrazoietako batzukdira euskara ez dagoela normalizatua, ezin delaeremu guztietan erabili, eta gazteek erdaraerrazago erabiltzen dutela euskara baino. Horrekgaratu den hizkuntza politikarekin lotura zuzenaduela eta, bestelako politika bat proposatu du.Argi du zer lortu nahi duen: «Euskaraz osoosorikbizitzea ahalbidetuko duten baldintzapolitikoak, juridikoak, sozialak, ekonomikoak etakulturalak lortu behar ditugu». Hizkuntza politika«berria, lehentasunezkoa eta burujabeagauzatzeko», hemeretzi proposamen jaso ditu,BERRIAk eskuratu duen programan. Honahemen multzo nagusiak:Baldintzak sortuEuskaraz bizitzeko modua emango dutenbaldintza politikoak, juridikoak, sozialak,ekonomikoak eta kulturalak lortzeko, «kanpoesku-hartzerik gabeko politika burujabea»bideratu nahi du. Euskara Euskal Herrikoberezko hizkuntza dela dio oinarrian; euskaradela «normalizatu beharrekoa, hizkuntza ofiziala,lehentasunezkoa eta jakin beharrekoa». Oinarrihorien gainean, hitz eman du «adostasun sozialeta politikoa» lortzen saiatuko dela euskalhiztunen komunitatean.Hezkuntza eta irakaskuntza sistemak euskarajakitea bermatu behar duela eta, egungo ereduensistema gainditu nahi du. Horretarako,«murgiltze eredu bakarra» abiaraziko duela dio,aldaketak «malgua» izan behar duela onartuta.«Euskaldun eleanitzak izatea bermatuko dueneredu bakarra» lortu arte, A ereduan ari direneiBrako bidea egingo zaiela esan du, eta BtikDrakoa. «Irakasle berri guztiak euskalduneleanitzak izango dira». Administrazio guztianlan hizkuntza euskara izango dela ere adierazi du.Komunikazioa, kultura«Euskarazko komunikazio esparruareniraunkortasuna sustatu eta eraldaketanlagunduko dugu», jaso du EH Bilduk programan.EITBri dagokionez, «euskararennormalizazioaren zerbitzura» jarri nahi dueladio. Baita unibertsitatea eta ikerketa ere. Lan

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailamundua, merkataritza eta berrikuntza sistemaeuskalduntzea ere sustatuko du koalizioak.Euskarazko kultur sorkuntza, kontsumoa etanazioarteratzea sustatuko du, eta euskarazkokultura zabalduko. Aisialdia eta kirolaeuskalduntzea bultzatuko du.Euskararen corpusa hedatu eta hizkuntzarenkalitatea zainduko duela ere adierazi du.Euskarara hurbildu«Gurasoak euskaraz aritzera bultzatzeko etafamilia euskalduntzeko estrategiak landukoditugu», dio programak. Etorkinen gaia ere jasodu: «Migranteen kulturak eta hizkuntzak aintzathartuz euskara eta euskal kulturara hurbiltzeasustatuko dugu».ElkarlanaEuskararen gizarte erakundeekin eta gainerakoinstituzio eta erakunde publikoekin«koordinazioa, elkarlana eta osagarritasuna»lortzen saiatuko da EH Bildu, eta HizkuntzaNormalizazioaren Koordinaziorako JarraipenBatzordea sortuko du. Euskararen gizarteerakundeen finantzaketa iraunkorra bermatu,eta «euskaldun izateko kontzientzia, euskarazbizitzeko nahia eta herri gogoa» elikatuko dituelaere agindu du programan, besteak beste.«Euskaraz malaletxerik ez badago, zergatik zaudemalaletxean?»Horixe da, alegia, gutun hau idatzi bitartean, eskuan daukadan esne katiluan irakur dezakedan leloa.Publizitatearen kontuak, jakin badakigu. Publizitateak edozein euskarri erabili ohi du haienkontsignak kontsumitzaileei helarazteko, direla afixak, kamisetak, katiluak… Baina euskaraz etaeuskaldunontzat badira, gaitzerdi, gusturago hartzen ditugu proposamen horiek.Horrexegatik, hain zuzen, asteburu errea hasi orduko katilu bat ur hotz gainera ixuri balitzait bezalahartu nuen albistea. Izan ere, Euskal Herriko Esnea Kooperatibak bere produktuak merkatuanofizialki aurkeztu zituenean, beste lehiakide batek (zeinak orain arte nire konfiantza osoaz gozatuduen) salaketa jarri dio. Zergatik eta... zalantzazko kalitateagatik? Ez; jatorria ez ziurtatzeagatik? Ez.Zergatik eta kooperatiba berriak bere produktuei etiketa euskara hutsean jartzeagatik! Hau eromena!Salaketa estatuko beste edozein enpresatatik etorri izan balitz, ulergarria izan zitekeen, EuskalHerrian ohituta baikaude kolore horretako pasadizoez. Baina Kaikuri ezin diogu hori onartu, Kaikueta ez beste inor izan baita salataria.«Euskaraz malaletxerik ez badago, zergatik zaude malaletxean?», katiluan berriro.Ditxosozko katiluari (Kaiku-ren kanpainakoari, alegia) begiratu diot, eta neure buruari zera galdetudiot : Ba al dago zoritxarreko salaketa hura baino malaletxe handiagorik?Joseba K. Iruzubizeta (Gasteiz)

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila«Euskaraz lan egiten dutenenpresen arteko elkarlanasustatu nahi du azokak»Berria2012/09/22Enpresarean azoka egingo dute urriaren 2an Donostiako Kursaalean.Zerbitzuak euskaraz eskaintzen dituzten enpresen agertoki izango da azoka,Bai Euskarari Ziurtagiriko buru Rober Gutierrezen arabera.Egun 250-300 enpresa daude Euskal Herrianeuskara plan batekin lanean. Bai EuskarariZiurtagiriko zuzendari Rober Gutierrezek(Gasteiz, 1970) eman du datua.«Enpresak ari dirapixkanaka konturatzen euskarak leihakorragoizaten laguntzen diela. Baina, gero, ez dago berenlehentasunen artean. Hori da aldatu behar dena»,nabarmendu du Gutierrezek. Egun berenproduktuak eta zerbitzuak euskaraz eskaintzendituzten enpresen arteko elkarlana handitzeaizango ditu xede urriaren 2an DonostiakoKursaal jauregian egingo den Enpresareanazokak. Bai Euskarari Ziurtagiriak antolatu du,Gipuzkoako Foru Aldundiaren, DonostiakoUdalaren eta Kutxaren laguntzaz. «Krisia aukeragisa baliatu behar dugu», esan du Gutierrezek.Zein helbururekin antolatu duzue Enpresareanazoka?Bi helbururekin antolatu dugu azoka.Batetik, beren zerbitzu eta produktuakeuskaraz eskaintzen dituzten enpresenerakusleiho izatea nahi dugu. Bestetik,enpresa horiek harremanetan jarri nahiditugu, haien arteko elkarlana sustatu. Izenaemateko epea zabalik dago oraindik. Gaurarte [atzo] 60 enpresak eman dute izena.Dena den, azoka abiapuntua baino ez da.Internetez [www.enpresarean.org] ezagutzaeta elkarlan horrekin jarraitu nahi dugu.Zein enpresa mota dira azokan izangodirenak?Denetik dago. Baina egia da zerbitzuenalorrean lanean ari diren enpresa txikiakdirela euskararen erabileran urrats gehienegiten ari direnak. Enpresa handietanzailagoa da hori.Zein egitarau prestatu duzue?Batetik, erakusmahaiak egongo dira.Hamabost bat enpresak jarriko dituzte.Bestalde, bi areto egongo dira enpresek bereneskaintza azaltzeko. Enpresen artekohitzordu azkarrak ere antolatuko ditugu,

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaelkar ezagutu eta batera lan egiten hasteaposible den ikusteko.Behin eta berriz nabarmendu duzue lanalorrean euskara erabiltzeak balio erantsiaduela. Enpresak jabetzen al dira horretaz?Mundu globalizatu honetan, enpresek geroeta gehiago begiratzen dute kanpora. Bainanon dauden ere jabetu behar dute, etaerrealitate horretara egokitu. Euskarak arelehiakorrago egiten dituela jabetu behardute. Enpresak konturatzen ari dira horretaz,gero eta gehiago, gainera. Baina, gero, ezdago beren lehentasunen eta kezken artean.Hori da aldatu behar dena.Euskal Herrian euskara plan baten inguruanlanean, gehienak Araban, Bizkaian etaGipuzkoan. Bai Euskarari Ziurtagiriarekin,berriz, 1.500 bat enpresa ari diraeuskalduntzeko urratsak egiten. Dena osomantso doa.Metodologia aldetik eman dira pausoak.Duela urte batzuk ez bezala, euskara planakegiteko oinarriak baditugu gaur egun. Orainenpresek konturatu behar dute kudeatubeharreko beste alor bat dela hizkuntza;azken batean, zaindu egin behar dutelaberen produktuak zein hizkuntzataneskaintzen dituzten.Krisiaren ondorioz enpresen euskalduntzeaneman diren edo eman daitezkeen pausoetanatzera egin daitekeen beldur zarete?Argi dago krisiak baduela eragina horretan.Azokarekin justu kontrakoa lortu nahi dugu.Krisia aukera gisa baliatu nahi dugu.Erakutsi nahi dugu posible dela euskarazkoproduktu eta zerbitzu erakargarriak sortzea,eta unea izan daitekeela horien inguruanenpresa proiektu berriak abian jartzekoelkarlanean.Enpresen arteko elkarlan hori posible da?Zergatik ez? Guk horretan lagundu nahidiegu, betiere bereizgarri gisa euskarahartuta. Krisi garai honetan, indarrak batubehar ditugu, are gehiago gurea bezalakoherri txiki batean. Guk badugu horiazaltzeko hitz bat: lehialkartasuna. Hori dasustatu behar duguna.Nola ikusten dituzu lan munduaeuskalduntzeko ematen ari diren pausoak?Une honetan 250-300 bat enpresa daudeZein iritzi duzu administrazioak enpresamundua euskalduntzeko egiten ari direnlanaz?Uste dut alor sozioekonomikoareneuskalduntzea ez dela soilik administrazioaridagokion zerbait. Beste hainbat eragiledaude hor sartuta: enpresak, sindikatuak,euskararen inguruan lanean ari garen elkarteeta taldeak... Mahai baten bueltan eseribehar dugu, eta denen artean dinamika etaxede batzuk zehaztu.Bakoitza bere aldetik joanda ez dugu ezerlortuko. Hezkuntzan lan handia egin daeuskalduntzeko, baina ikasleak lan mundurairistean zailtasun gehiago dituzte euskaraerabiltzeko. Hori aldatu behar dugu.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaArnaldoren liburuaEuskal mendizaleak lehenengo aldizEverestera igo zirenean, munduko mendialtuenaren konkistari buruzko liburua idatzizuen Felipe Uriartek, espedizio hartakokideak. Liburuaren jatorrizko bertsioaespainolez sortua zen, baina mendizaleekJoxean Artzerekin hitz egin zuten lanaeuskaratu eta Euskal Herriko berezkohizkuntzan kaleratzeko lehendabizi. Esaneta egin. Artzeren itzulpena Buru ilhunlurruntsua: euskaldunak Everest mendianizenaz heldu zen liburu-dendetara, 1981.urtean. Euskaraz. Espainolezko bertsioahandik hiru hilabetera edo argitaratu zuten.E u s k a l d u n o k H i m a l a i a n b i z i t a k oepopeiaren berri izan nahi zuen jendeairakurtzeko irrikaz zegoen, eta liburua erosizuen. Euskaraz ozta-ozta moldatzen zenikere izan zen erosle horien artean. Ezin hiruhilabete itxaron erdaraz irakurtzeko.Iritziamitad de precio». 2012/09/22Jarraian mezu beraeuskaraz entzutendudanean hauxegaldetzen diot neureburuari: zergatik ez dutelehenago euskaraz esaten eta gero erdaraz?Zergatik euskaldunok bigarren lekuan beti,atzean? Berdin sentitu dut Otegirenliburuaren inguruan. Pena, amorrua. Gerobesteak dira —espainolak edo frantsesak—euskara baztertzen dutenak. Gero kexatuegingo gara euskara ez dakit non ofiziala ezdelako. Besteei eskatu, bai, guk geukbetetzen ez duguna.Mendizaleen adibidea aipatu dit lagunbatek Ar naldo Otegirekin egindakoelkarrizketa liburuaren harira. El tiempo delas luces liburua ostiralean, hilak 28,kaleratuko da. Euskarazko bertsioa azaroanargitaratuko dute. Bata, hauteskundeenaurretik; bestea, Durangoko Azokarenbezperan. Kasualitatea ote? Mendizaleekerabaki irmoa hartu zuten euskararen aldeegiteko duela 31 urte. Modu eredugarrianjokatu zuten. Hiru hamarkada geroago gurepolitikariek badute norengandik ikasi.Gipuzkoako herri euskaldun bateko EroskiCenterrera erostera joaten naizeneanbozgorailuak errealitatearen berri ematendit astero: «Señores clientes, aprovechen laoportunidad: hoy, comprando una botellade aceite de oliva, pueden llevarse otra aJakina da kartzelan egoteak ez duelaerrazten halako liburu bat ateratzea. Egoerazail horrek arazoak baino ez ditu ekartzen,baina horrek ez du justifikatzen lanaerdaraz kaleratzea. Beste arlo batzuetanhainbestetan aipatzen den benetakoborondate politikoa euskararen arloan ereizan balitz, modua bilatuko zuten liburuhori euskaraz argitaratzeko lehenik. Edo,besterik ez bada ere, bi (edo hiru)hizkuntzatan, leku, egun eta ordu berean.Harrigarria da 2012an, Euskal Herrianilusio politikoa hedatzen ari den aroan,

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaezker abertzaleak kasu honetan hizkuntzapraxi politikoaren ardatzean jarri ez izana.Zertarako bultzatu gero Zatoz euskaltegirabezalako kanpainak, praktikan bigarrenmailako komunikazio tresnatzat jotzenbadugu euskara? Euskara «ohiko etalehentasunezko hizkuntza» izatea duhelburu EH Bildu koalizioak, baina ezkerabertzaleak, Otegiren liburuaren kasuan, ezdio lehentasunik eman euskarari.Ezker abertzaleak jakingo du zergatikbehartu nahi gaituen Otegiren iritziakinteresgarritzat jotzen ditugun euskaldunokerdaraz irakurtzera, zergatik jo gaituenbigarren mailako herritartzat. Euskaldunokbi hilabete pasatu beharko ditugu Otegirenhitzak euskaraz irakurtzeko ala orain erosibeharko dugu liburua, bizitzen ari garenmomentu politikoaren gakoak erdarazulertzeko? Durangon ere erosi beharkod u g u l i b u r u a , e u s k a r a r e n a l d e k omilitantziaren izenean? Ezker abertzaleakjakingo du zergatik argitaratuko duenliburua erdaraz; Otegik jakingo du,espetxeko egoerak ezertan ere laguntzen ezduela aitortuta ere, zergatik onartu duenhori hala izatea.El tiempo de las luces liburuak datorrenastean ikusiko du argia. Argien garaia,baina, oraindik ez zaio iritsi euskarari.Euskarak ilunpetan segitzen du. Hura maiteeta urteetan lan eskerga egin dutenekhalako kasuetan bazterrean uzten badute,zer espero dezakegu besteengandik?Jose Mari PastorErredakzioan itzuliakDenbora gutxiren buruan bi artikulu argitaratu ditu BERRIAk Erredakzioan itzuliak, bataNabarraldeko kide independentista batena eta Argentinako EA-EH Bilduko batena, bestea.Neure buruari galdetzen diot, artikuluak erdaraz bidaltzeko ausardia izan badute eta BERRIAkonartzekoa, zer ez dugu ikusi behar laster?Nik ingelesa ikasten ibili nintzenean mutu bihurtzen nintzen, ez bainuen inongo adierazpenikeskatzeko eskubiderik izan ahalik eta ingelesez galdetzeko edota erantzuna ingelesez ulertzekogai izan ez nintzen arte. Bihur bitez, bada, mutu BERRIArentzat, euskaraz bidaltzen ezdituzten idazleak, nahiz eta esateko oso gauza garrantzitsuak eduki. Ikas bezate euskaraz edotopa bezate euskaratzaileren bat.Martxel Aizpurua (Zarautz)

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila500.000 euro gutxiago jasokodituzte aurtengo ikasturteanudal euskaltegiekBerria2012/09/22'Nik maite dut euskara' kanpaina jarri dute martxan elkarrekineuskaltegiek Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan30 urteren ondoren, kanpaina bateratua jarridute martxan Arabako, Bizkaiko etaGipuzkoako udal euskaltegien sarea osatzenduten 39 euskaltegiek lehen aldiz. Nik maitedut euskara da kanpainaren leloa, eta ikasleakeuskara ikastera erakartzea ez ezik,euskaltegien arteko elkarlana sustatzea ere duxede. Durangon (Bizkaia) aurkeztu zuten atzokanpaina. Garai zailak bizitzen ari direlanabarmendu zuten udal euskaltegietakoarduradunek. «500.000 euro gutxiago jasokoditugu aurten diru laguntzetan, Jaurlaritzakbertan behera utzi ditu ikasturteagainditzeagatik ikasleentzako diru laguntzak,eta egiaztatzeari buruzko dekretuarenondorioz B2 eta C1 mailetako ikasleak guztizgal ditzakegu», azaldu zuten udaleuskaltegietako ordezkariek.Zailtasunak izan arren, berretsi dute orainarte bezala jarraituko dutela lanean: «Gukgureari eutsiko diogu: udal euskaltegien artekosarea osatzeari, ikasleei euskaraz ikastekobideak errazteari; ikasleek euskara gehiagoerabiltzeko ahaleginak egiteari...». Uste duteasko direla elkarlanean landu ditzaketenalorrak, eta horregatik jarri dute abiankanpaina: «Publizitatea, webgunea, lan poltsa,finantzaketa, lan baldintzak; arlo didaktikokohainbat kontu... Ezinbestean landu beharrekogauzak dira; betiere, asmo nagusi batzukburuan izanda: ahalik eta zerbitzurik onenaeskaintzea ikasleei, eta harremanikeraginkorrenak sortzea teknikarien etaarduradun politikoen artean».Euskara erabiltzeko ingurune eta baldintzaegokiak sortzeko beharra defendatu dute.«Familia transmisioak, eskolak etaeuskaltegiek euskalduntzen dute, baina gizarteespazioek, erdaldundu». Erabiltzen deneuskara kalitatezkoa izatea ere ezinbestekoairuditzen zaie. Hizkuntz politika berrien etae r a g i n k o r r a g o e n a l d e e g i n d u t e .«Normalizazio prozesu bat ez da mugagabe».Bestalde, Nafarroako euskaltegietan euskaraikasten ari direnak has daitezke laguntzakeskatzen udaletan.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaKaiku kooperatibatikeuskal gizarteariIritzia2012/09/23Gure euskarazko egunkari bakarrera idazki haubidaltzerakoan, eta egungo gai garrantzitsuetansartzerako, interesgarri iruditu zaigu gurekooperatibaren historian ibilbide labur bat egitea.Urte batzuk badira jada gure 50. urtebetetzeairagan zela, eta oso gutxira beteko dituguhirurogei.Gure aitona-amonek, gurasoek… beharrezkoikusi zuten kooperatiben sorrera, eta industrienparte hartze zuzena, esne guztia merkaturatzekobide bakarra zelako, ordurako ezinezkoa baitzenzuzenean eta egunero gure esne kontsumitzaileeneskuetan jartzea. Oso urte gogorrak izan zirengure aurrekoak ziotenez; neke handiak eta urteaskotarako zorraren jabe baitziren industrietanparte hartzeko garaian.Oraingo abeltzainen ibilbidea ez da askozerrazagoa izan: etengabeko inbertsioak, kapitalhanditzeak, birmoldaketak, planten bateratzeakedo, azkenik, hiru kooperatiben fusioa (Gurelesa,Copeleche eta Beyena).Gaur egun, 420 bazkide inguru gara, eta,ondorioz, milatik gora familia, kontuan harturikustiategi asko elkarteak direla. Kaikukooperatibak Hego Euskal Herriko esnearen %70biltzen du. Ahal dugun neurrian saiatzen garaesne ekoizle gehiago hartzen, ehuneko horihandiagoa egiteko bidean.Bi enpresatan parte hartzen dugu: Iparlat etaKaiku Corporación. Hiru planta dauzkaguEuskal Herrian. Gure garrantzi soziala erekontuan hartzekoa da; bi enpresen artean milatikgora lanpostu zuzenditugularik. Urtean, 180milioi litro esne biltzen ditugu,Iparraldekoa kontuan hartu gabe.Zenbaki horiek ikusita, zenbaiti irudituko zaiohandiak garela, baina Europako industria etakooperatiba askoren ondoan, oso txikiak gara.Horra hor gure apaltasuna.Azken egunetan, guri buruz esan direnek ezdaukate hitzik, gure irudiko, gizalegearen arrastogorri guztiak gurutzatu dituztelako. Ez du edozergauzak balio produktu bat saltzeko, eta gutxiagogure hizkuntzarekin jolastea guri mina eragiteko.Begirunea eduki behar da, hainbeste urtetan bereustiategiak aurrera atera ezinda sufritu dutenbaserritarrei, diru pila itzelak jarriaz enpresakaurrera ateratzeko, askotan esnea beranduagoeta gutxiago kobratuz. Beste batzuek puntarikpunta euren esnea guk baino prezio hobeetansalduaz, iseka lotsagarriak eginez gure bazkidei.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaEusko Jaurlaritzari egindako eskarian, inoiz ez zenaipatzen hizkuntzaren afera; hori frogatzeko,hedabideetara bidali genuen idazkia eta, publikoadenez, uste dugu hori argi geratu dela. Ezidatzian, eta gutxiago gure espirituan ez daurrutitik ere gure hizkuntza erabiltzeko asmorikizan.Kaiku kooperatibaren euskararekikokonpromisoa, hamarkada askoan adierazita,edonork ikusi dezake: ikastolen festetan, herrikiroletan eta abar. Uste dugulako hizkuntzaedozein kolore eta ikuspegitatik at utzi behardugula.Jaurlaritzari eskatu geniona edozein marka berrikonpetentziakoari buruz behar diren argiketakbesterik ez zen izan.Alde batetik, uste genuen Euskal Herria izenak,generikoa den heinean, nahasmena sor lezakeelasaltzean. Finean, ganaduzale gehiengo zabalbatek ere Euskal Herriko esnea ekoiztendugulako.Beste aldetik, jakin nahi genuen ea trazabilitateaziurtatua dagoen, hau da, Soriara eramandakoesnea bera den datorrena.Gobernuak, ofizioz, salaketa bihurtu du gureidatzia, eta bere «interpretazioetan» dirudikanpoan ontziratzen den esne kartoietan ezdagoela euskara hutsean merkaturatzerikproduktua.Horrela, bada, ez zaigu batere onargarriairuditzen hainbeste urte euskararennormalizazioan eman eta gero, honelako legeatzerakoi bat jaso behar izatea.Azkenik, esan behar da kezkagarria deladauzkagun arazo eta erronken aurrean holakoirudia plazaratzea. Euskal herritarrek jakin behardute oso une latzak bizi ditugula, pentsuak eta,oro har, beste gastu asko inoiz baino altuagoakdirelako. Eta egoera hau ez da bakarrik behi esneekoizleena, abeltzain guztiena baizik.Jon AgirreKaiku kooperatibako kontseiluaren izeneanErredakzioan itzuliakDenbora gutxiren buruan bi artikulu argitaratu ditu BERRIAk Erredakzioan itzuliak, bataNabarraldeko kide independentista batena eta Argentinako EA-EH Bilduko batena, bestea.Neure buruari galdetzen diot, artikuluak erdaraz bidaltzeko ausardia izan badute eta BERRIAkonartzekoa, zer ez dugu ikusi behar laster?Nik ingelesa ikasten ibili nintzenean mutu bihurtzen nintzen, ez bainuen inongo adierazpenikeskatzeko eskubiderik izan ahalik eta ingelesez galdetzeko edota erantzuna ingelesez ulertzekogai izan ez nintzen arte. Bihur bitez, bada, mutu BERRIArentzat, euskaraz bidaltzen ezdituzten idazleak, nahiz eta esateko oso gauza garrantzitsuak eduki. Ikas bezate euskaraz edotopa bezate euskaratzaileren bat.Martxel Aizpurua (Zarautz)

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila«Euskararen normalizazioandesiragarria da kontsentsua,baina ezin da traba izan»Berria2012/09/25Lorea Agirre, Pako Aristi, Jon Sarasua eta Kike Amonarriz arituko diradatozen asteetan '4 begiratu euskararen norabideari' hitzaldi sortan. Nortasunaz,derrigortzeaz eta Otegiren liburuaz mintzo da kazetaria.Jon Sarasua, eta abenduaren 13an, KikeAmonarriz.Nor izateko: hizkuntza eta nortasuna elkartunahi dituzu?Hizkuntza identitateaz hitz egin nahi dut.Kultura gehienetan gertatzen da hizkuntzaeta nortasuna lotuta izatea, baina hizkuntzaez da halabeharrez beti izaten komunitateb a t o s a t z e k o e l e m e n t u n a g u s i a .Euskaldunongan, berriz, euskara elementudefinitzailea da. Nor izate hori eraikuntza batda, baina nola gauza daiteke hizkuntzanormaltzeko prozesuan? Nik kontzientziarendefentsa egingo dut, modan ez badago ere.Kontzientzia beti izan da gauza deserososamarra. Euskaldunok eta euskararen patuazkezka duen jendea sartzen dutkontzientziadunen multzo horretan.Kontzientzia hori ezinbestekoa da aurreraegingo badugu.Kazetari eta antropologoa da Lorea Agirre(Beasain, Gipuzkoa, 1968). 4 begiratu,euskararen norabideari berbaldi zikloaz a b a l d u k o d u g a u r, N o r i z a t e k ohitzaldiarekin, 19:00etan, Kulturaten,Arrasaten (Gipuzkoa). Urriaren 23an, PakoAristi arituko da zikloan, azaroaren 28an,Fermin Etxegoienek, ordea, jendearenkontzientzia astintzearena agortutzat emandu.Ados nago Etxegoienekin, baina uste dutikuspegi hori partziala dela, agian.Kontzientziarena zabalagoa da; jendeari«egin ezazu euskaraz» esatea baino gehiagoda. Euskarazko kultura kontzientziara

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailairisteko elementua izan daiteke, eta horrekinlotuta estetika bat jar dezakezu. «Euskara»esaten dugunean zer ari gara esaten? «Nizure ezberdina naiz», edo «nik zure berdinaizan nahi dudalako erabili nahi dut».Kontzientzia ez da amaitu; aldatu egin daformulazioa. Ez da hain gogorra eta zorrotzaizango, baina, izan, bada. Kontzientzia legealdeko normalizazio prozesu batetik erepasatzen da, eta legeak koakzioa dakar.Horrek ere kontzientzia sortzen du: bestelahemen arituko ginateke, edonon erretzen.Legea aipatu duzula: urte luzez ibili garaerdaldunak haserretuko zaizkigun beldur.Uste al duzu garaia heldu dela euskaraderrigortzen hasteko?Euskararen eta euskal kulturarennormalizazioak, gizarteko beste edozeininjustiziak bezala, berariazko politikakeskatzen ditu, hizkuntza zentralitateanjarriko dituztenak. Generorako politikakbezala, euskarak ere politika propioak beharditu. Horrek halabeharrezkotasuna ekarrikoduela? Jakina. Emakumezkoen aldekoborrokan bezala: hamar aulki badaude, etaemakumezkoei justizia egin nahi badiegubost eta bost jarrita, gizon batzuek aulkia utzibeharko dute. Ideala litzateke gizonezkohoriek kontzientzia izatea eta «egia da»esatea. Legeak egin beharko diran o r m a l i z a z i o a b e n e t a n b i l a t z e k o .Kontsentsua desiragarria da, baina ezin danormalizazioaren traba izan.Arnaldo Otegiren elkarrizketa liburualehenbizi gaztelaniaz argitaratzeak ez al diguesaten euskararen aldeko kontzientzia ezdagoela uste bezain zabaldua?Euskara zentralitatean jarri beharrean,periferian kokatzea da hori, garrantziakentzea, desnormalizatzea, bigarrenmailakoa egitea. Joera orokorra da hori herrihonetan, baina horretako gaude, horretatikateratzeko.Apustuak egin behar dira. Liburu horieuskaraz argitaratu beharko litzateke leheniketa behin. Eta argi dago: euskararizentralitatea emateko, erdera kendu behar dazentrotik.Euskaraz bizi nahi dutelaaldarrikatu dute ehunkalagunek lasterkaEuskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluakantolatuta, Euskaraz bizi nahi dut herrilasterketak egin ziren atzo Euskal Herrikohainbat herritan: Arrasaten, Hernanin,Beasainen, Oionen, Lizarran, Leitzan,Sestaon, Lekeition, Zornotzan, Iruñean...Egunerokoan aldarrikapen horri eustekoeskatu du Kontseiluak.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaEuskara eta lana IIIImajinazioa buruko irudiak sortzean datza.Irudikapenetik berrikuntzarako bidea egin ohi datalde osoa irudi bera ikusteko gai izan eta hurahezurmamitu arte ekiteko aukera duenean.Ariketa interesgarria beraz, «Euskaldunok» —(euskal hiztunon zentzuan)— edo «euskalkomunitateak» zer irudikatzen dugun esatendugunean. Ba al dago irudi kolektibo bat,dagoena islatzen duenik edo berrikuntzaraeramaten gaituenik? Hala ere, kanpotik iristenzaizkigun irudien isla ere bada irudikatzen dugunhori. Bakoitzak moldatzen, osatzen eta sailkatzendu informazioa, bere irizpideen arabera, bainairisten zaigunak elikatzen ditu gure irudiak.euskaldun izateko ezdugu egin soilikh e z k u n t z aestrategiengatik, baiziketa baita euskarazkosorkuntzagatik ere. ElikaduraBerria2011/09/28sinboliko bat eman digute sortzaileek gure buruahor ikusi eta eraikuntza sistema batean partehartzeko. Horregatik sorkuntzak ere baduzeregina hiztun komunitatearen amets honetan».Euskaldunen gaurko irudi publiko nagusia hirueremuk osatzen dute, nire ustez: politikak,hezkuntzak eta kulturak. Abertzaletasunakeraman zuen euskara eremu politikora etaabertzaletasunarekin estuki lotuta sortu diraeuskal kulturaren mugimenduak ere, herrikoialehen eta intelektuala geroago. Frankismoarentrantsizioan Ikastolen aldeko mugimendua izanzen euskaldunen irudi ikusgarriena, eta gaur egunere euskara asko lotzen da haur eta gazteentzakojarduerekin.Hala ere, jende asko politikarekin nekatutadirudienez, euskara han eta hemen beste sokatirabatzuen ordezkari sumatzen duenez etaeuskarazko hezkuntza lurralde batzuetan eredupublikora pasatu denez (eta beste batzuetantrantsizio aurreko garaira bueltatu), eta eskolenbitartez gizarte euskalduna sortzeko erehutsuneak agertu direnez, une honetan, kulturakdirudi nortasun kolektiboaren faktoreeraginkorra.Adibideren bat: Jon Sarasuak BERRIAn 2012koabuztuaren 7an esana: «Azken hamarraldietanGarai batean, mespretxu gisa, euskarabaserritarren eta arrantzaleen hizkuntza zelaesaten zen. Orain, lan-mundua euskaldunenmapatik desagertu egin dela dirudi.Lan-mundua deitzen den hori, hots, enpresaritza,ekoizpena, lanbideak, ekonomia-eremuak... ia-iaez da euskaldunen komunitatearen irudipublikoan agertzen; nire ustez ezta burukoirudikapen kolektiboan ere, ez bada zerbitzupublikoari dagokion hizkuntza-eskakizunarenbitartez. Horrek ez du esan nahi sektorepribatuan euskara ez dagoenik edo euskaldunakez daudenik. Euskal hiztunak leku guztietandaude, baina kontua da nola definitzen dutenberen burua leku horietan, zein hizkuntzatan, etazer isla publiko duen izaera horrek.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaEnpresa sektorean komunitate euskaldunarenestrategia landu eta zabalduena, une honetan,euskara planak deiturikoei dagokiena da. Ez duteikastolak bezainbesteko onarpena, hizkuntzaeskubideari dagokion justiziaren oinarria, etaoraindik eta gutxiago kulturak bezalako distira.Euskara planek, nahiz eta sektore estrategikobatean mugitu, itzaleko existentzia grisadaramate, zama edo betebehar antzeko zerbait,teknikarien eta erakundeen guneetara mugatua.Herritar arruntari euskara plana zer dengaldetuko bagenio, seguruenik %95ek ez luketeerantzuten jakingo.Zergatik? Gaia publiko zabalari komunikatzen ezzaiolako.Hala ere, izen ezezagun horren atzean potentzialhandia ezkutatzen da, nortasun kolektiboan etaherri eraikuntzan ere zerikusirik duena.Euskara planek euskararen ezagutza, erabilera etahiztunen jarrera lantzen dute enpresetan.Prozesua ez da bakarrik euskaldunentzat;euskaldun-erdaldun sailkapen horretakoestereotipoak ere jokoan jartzen dira, hizkuntzeidagokienez langile guztiek dituzten gaitasun etapotentzialak abiapuntutzat hartuz. Norberak usteduena baino askoz gaitasun profesional gehiagoduela deskubri dezake bakoitzak bide horretan:ulermen intuitiboa, komunikazioa, sorkuntza,konponbiderako gaitasuna, ohitura aldaketak,talde lana, eta abar.Gaur egun enpresek eta lan merkatuek gehienbaloratzen dituzten kalitate ezaugarrien arteandaude aipatu gaitasun horiek. Gero etabeharrezkoago dira enpresetan arlo ezberdinenarteko zehar-lanak gauzatzeko, giza-gaitasuneaneta sormenean oinarritutako eraldaketa prozesuakburutzeko, komunikazio gaitasuna elikatzeko...Lan-munduko bilakaerak gizarte osoan dueragina. Euskaldunentzat oso gako garrantzitsuada lan-munduaren bilakaera gurekin ala gu gabegertatzea. Euskaraz bizi ahal izateko lan eremuaestrategikoa da, baina Euskal Herriko biztanleguztiek (erdaldun eta euskaldunek) eta enpresekberek ere asko dute irabazteko bide horretan.Nazioarteko harremanetan ingelesak espazioairabazten duen heinean, zuzeneko harremanetantokikotasunak garrantzi gehiago hartzen du. Baitalan-prozesuetan, bezeroekiko harremanetan etaproduktuen nortasuna bereizteko unean ere.Euskarak balio batzuk transmititzen ditu,mendeetan zehar sortu direnak: nortasuna,gertutasuna, mundua ikusteko modu bat,komunitatea, horizontaltasuna... Gainera, nahizeta gure irudikapenean oso presente ez izan,hizkuntza gutxik lortu dute bazterketa egoerabatetik abiatuta nazioarteko industria-lurraldegarrantzitsuenetako bateko muturrekoteknologietan, komunikabideetan eta enpresaelkarte handietan presente egotea.Lan-munduko estrategiak, lorpenak eta ekimenakgure irudikapen kolektiboan sartzeko, lehenengoeta behin komunikatu egin behar dira, festak,masa ekitaldiak edo bestelako kanpainakkomunikatzen diren bezala. Eta euskara planaketa antzeko prozesuak enpresetako hormenbarruan ez gelditzeko, gizarteko beste sektoreetanere txertatu egin behar dira eta herriko plazaraeraman.Zentzu horretan, pauso bat da Bai EuskarariZiurtagiriaren Elkarteak, Gipuzkoako ForuAldundiarekin elkarlanean, zerbitzuak euskarazeskaintzen dituzten enpresen lehenengo azoka,urrian Donostian egingo duena, enpresa, langile,instituzio eta elkarteen arteko saretze lanabultzatzeko. Pauso garrantzitsu bat, irudikapenaeta sabela betetzeko, berrikuntzaren bidean.Petra Elser

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaLau ikasletik bat galdudutela ohartarazi duteitunpeko euskaltegiekBerria2012/09/29Behin-behineko datuekin kezka agertu dute euskaltegiek,eta uste dute hizkuntz politika okerragatik eta krisiagatikLarrialdi deia jo dute itunpeko euskaltegiek:izen emateak laurdena inguru erori dira, orainarte dauzkaten datuen arabera. Egun batzukfalta dira oraindik matrikulazio kanpainaixteko, eta espero dute azken egunetan jendeajoatea izena ematera. «Baina azken unekomatrikulazio horiek ez dute inondik inora ereekarriko aurreko kopuruetara iristea»,ohartarazi du Mertxe Mugikak, AEK-kokoordinatzaile nagusiak. Eusko Jaurlaritzarekinbilera egin zuten atzo, zer egin aztertzeko.«Malgutasuna» nahi dute euskaltegiek,irizpideak leuntzea. «Oraintxe, iazko taldeenerdiak-edo daude abiatzeko moduan», azaldudu Mugikak. Krisiari eta hizkuntz politikaokerrari egotzi diote jaitsiera. Datuakaztertzeko denbora eskatu die Jaurlaritzak.Jaitsiera espero zuten euskaltegiek, baiitunpekoek bai publikoek. Ahalik eta txikienaizateko helburuz hasi zuten kanpaina. Izatez,ez da oraingo arazoa soilik matrikulazioenkopurua jaistea; iaz ere egin zuen beherakopuruak. Horretan mozketek mesederik ezdutela egiten salatua dute euskaltegiek; besteakbeste, azterketak gainditutakoan ikasleeiematen zieten diru laguntza kendu duJaurlaritzak. Horiek horrela, orain astebeteagerraldia egin zuten hainbat pertsonaiaezagunek —tartean ziren talde politikoguztietako kideak—; euskaltegietan izenaematera dei egin zuten.Baina kaskarrak dira datuak: oraingoz, %25inguruko jaitsiera itunpeko euskaltegietan;txikiagoa, baina jaitsiera sare publikoan ere.Adibiderako, udal euskaltegiak: «Ez da hainnabarmena, baina sumatu dugu jaitsiera batguk ere, %5-6 ingurukoa». Mikel UzkudunTolosako udal euskaltegiko ordezkariak emandu guztien batez bestekoaren berri. Kasu

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailadiferenteak daudela azaldu du, nolanahi ere:«Badira jaitsiera oso handia izan dutenak, %17bueltakoa, eta badira ikasle kopuru zertxobaithandiagoa dutenak ere».Beste hizkuntza batzuk, goraZer gertatu da jaitsiera horren handiaizateko, batez ere euskaltegi itunpekoetan?Krisi ekonomikoak zuzeneko zerikusia izandu, bistan dena. «Ez gara bizi burbuilabatean. Badakigu krisi ekonomiko gogorbaten erdian gaudela», onartu du Mugikak.Usaina hartua zioten, Uzkudunen esanetan:«Krisia, langabezia... Horrekmatrikulazioetan eragingo zuelaaurreikusten genuen».Kontua da, ordea, krisi garaian jendegehiagok jo duela hizkuntzak ikastera.Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako hizkuntzeskoletan, %18 handitu dira ingeleserakomatrikulazioak, eta %60 alemanekoak.Ingelesa ikasi ezinik 17.000 lagun geratudira. Eta euskara zer? Eskariek behera egindute hizkuntz eskoletan ere.Euskararen estatusa kaskartu egin dela etamatrikulazioak horren eraginez ere gutxitud i r e l a u s t e d u t e e u s k a l t e g i e t a k oarduradunek. Mugika: «Azken urteetanegindakoaren argazkia dago oraineuskaltegietan. Euskarak prestigioa galdudu». Haren arabera, okerreko mezuakzabaldu ditu Jaurlaritzak agintaldi honetan.«Ez zaio eman behar adinako garrantziaeuskarari. Zirimiria bezala, hainbatadierazpen egin dituzte, eta, orain, jendeakbeste hautu batzuk egin ditu». Tesi horrekinbat egin du Uzkudunek: «Gobernu honek ezdu eragin euskarak prestigioa izateko, eta,gizarteak, beharrik ikusi ezean euskaraikasteko, atzera egiten du».Ikasturtea hastear dute —leku gehienetanetzi ekingo diete eskolei—, eta neurriaklehenbailehen hartzea ezinbestekoa deladiote euskaltegiek. Jaurlaritzarekin batuziren atzo, irizpideetan «malgutasuna» izandezan eskatzeko. AEK-ko ordezkariak dioez dutela «mesedezko traturik» galdegiten.«Dauden baliabideekin eta ebazpenakbeteta, malgutasunez jokatzeko eskatzendugu».Udal euskaltegien eledunak azaldu duaurten ratioen irizpideak gogortu egindituztela: 10.000-20.000 biztanle artekoherrietan, zortzi ez, hamar lagun behardituzte gela sortzeko. «Hori bete ezean,diruz ez dute laguntzen. Herri bakoitzekoudalek ipini behar dute dirua».Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan ez ezik,egoera bertsua da Nafarroan ere; IparEuskal Herrian, iazko paretsu dabiltza.Izena emateko epea oraindik ez dute itxieuskaltegiek, eta behin betiko datuakizandakoan egin nahi du analisiaJaurlaritzako Hizkuntza PolitikarakoSailburuordetzak. Urriaren 8an bildukodira. Datuak zuzenduko direla espero duJaurlaritzak. Egoera aztertzeko etalaguntzeko prest agertu da, edonola ere.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaEtiketak euskara hutsezezin egotea eskubideenaurkakoa dela uste duteBerria2012/09/29Euskal Herria Esnearen aurka hasitako dosierra atzerabotatzeko eskatu diote hainbat pertsona ezagunekJaurlaritzariEuskal Herrian saltzen dituztenproduktuek euskaraz behintzat egon behardutela eta euskaraz soilik egoteko moduaizan behar dutela aldarrikatu dute hainbatalorretako pertsona ezagunek, manifestubat osatuta.Euskal Herria Esneari zigorra jartzekot x o s t e n b a t z a b a l i k d a u k a E u s k oJaurlaritzak, etiketa euskaraz soilikdaukalako.d i tuzte k o n tsumitzaile euskalduneibermatu beharreko eskubide guztiak».Txostena bertan behera uzteko eskatudiote Jaurlaritzari.Hauek batu dira Euskaraz etiketatuagirian: Paul Bilbao Kontseiluko idazkarinagusia, Garbiñe Petriati Behatokikozuzendaria, Estitxu Garai Euskal HerriaEsnea-ko kidea, Jose Mari Agirretxepailazoa, Xabier Solano Esne Beltzataldeko kidea, Julio Ibarra kazetaria,Arkaitz Estiballes bertsolaria, eta KoikiliLertxundi eta Eva Ferreira futboljokalariak.Haien ustetan, produktuei buruzkoinformazioa «erabat erdalduna etaarrotza» da gaur egun, eta nabarmendudute euskaldunek badutela eskubideaosagaiak eta argibideak euskarazezagutzeko.Onartezintzat jo dute dosierra zabaltzea.«Produktuak euskara hutsez etiketatzekomugek eta arazoek ezerezean uztenHori dela eta, etiketak euskaraz ezdauzkaten ekoizleei dei egin dietee u s k a l d u n a k e re a i n t z at h a r t z e r a .«Eskertu eta estimatu egiten dugu horiegitea».

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaBeti da orainIritzia2012/09/29Hertzainek abesten zuten bezala, ez dirabetiko garai onenak. Beharbada. Bainadirenak dira. Eta egokiera honetan,hauteskunde kanpaiak jo dituzte EAEn. Gureetxearen alde honetan hainbat aldaketaegiteko aukera dago berriz ere. Gure familiakobatek baino gehiagok dioenez, erreteila etxeosoan egiten ez bada, alferrik da —demagun— iparraldeko gelak konpontzen hastea.Teilatua osorik berritu ezean, zertan hasilanean etxearen alde batean bakarrik? Bainabada dioenik, etxearen alde hau konpontzekomodua baldin badago, dagoenari ekin beharzaiola. Gainerako habe eta eremuak indartueta handik, gero, etxeari sendotasuna ematekonoizbait.insistitzen du Zallok,fenomeno dinamikoada kultura —gehienetan,sustrai historikoak ere badituena—. Beraz,ezin zaie muzin egin azpian doazen bestelakolasterrei, hor daude eta.Hauteskunde garaietan, euskal kultura sarriagertzen da agenda politikoan; oraingoan erebai. Politikariek, delako euskal kultura hori,eskuekin hel daitekeen gauza bat balitz bezalaerabiltzen dute, kutxa batean kabituko balitzbezala, merkataritza-salgai hutsa edo botosalerosketarakokromoa balitz bezala. Bainanola kudeatuko duten azaltzeko orduan ezdago segidarik.Bi aukeren artean, zilegi izango da —beharkoluke— politikariei galdetzea ea noiz dutenetxe osoari erreparatzeko asmoa; ala? Garaiada zerbait planteatzen hasteko. Eta garai onakdira; ez betikoak, oraingo garai onenak baizik.Hauteskunde aurreko asteotatik hasita, gurekulturari begiratzeko abagune ezin hobea izanliteke. Etxea hornitzen eta indartzen duenezaugarri ezinbestekoa dugu kultura. RamonZallok dioen bezala, kultura ezin dahizkuntzarik eta komunikaziorik gabe ulertu.Biak ala biak funtsezkoak dira. Ertz asko ditukultura terminoak, eta ez da bi ezaugarrihorietara mugatzen; baina gainerakoakhorietatik eta horiengan egituratzen dira.Kulturaren euskarri eta bizigai dira,izaeraren/identitatearen balio-garraiatzaileeta erakusle. Baina ez horregatik sistemahomogeneizatzaile. Heterogeneotasunak bizidu kultura, eta dinamikotasunak. Batez ere,«Euskara eta euskal kultura sustatuko ditugu»,dio zenbaitek ahoa bete-betean. Baina ezgaitezen despistatu: Larraitz Ariznabarretarenhitzetara ekarrita, mendeetan jasandako«ukazio erradikalaren gainean etengabe (berr)eraiki» behar izan da gure kultura. Euskalkultura sustatu behar dela? Ez, barkatu, euskalkulturari txute bat sartu behar zaio. Etaberrogeialdi luze batean eduki behar da; ez

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailalehortzeko, biziberritzeko baizik. Horretarakoestrategiak pentsatu behar dira. Nik horiekazaltzea eskatuko nieke alderdi eta politikariguztiei, euskal kulturaz zer ulertzen dutenazaldu ostean.Hizkuntzari dagokionez, zer bide erakutsikozaie boterearen itzalpean babestu izan direnbetiko erdaldun euskaldundu nahi ez dutenei?soyvascooperonoseeuskera labelpeankamuflatutakoei, esate baterako, edo goraEuskal Herria frantsesez diotenei? Bestalde,herriko talde orain arte subalternoekin zeregin: immigrante euskaldundu gabeekin, IdoiaEtxeberriak erdaldunberri gisa identifikatudituen horiekin, gor eta itsu halabeharrezerdaldunduekin...? Zein potentzialitateaitortzen diete alderdiek, eta nola irabazi nahidituzte? Zer leku izango dute ekosistemarenbarruan?Kulturaren beste oinari buruz ere galdetunahi nieke alderdietako ordezkariei. Leheniketa behin, zer ikasi dugu komunikazioariburuz? Zer behar dugu? Euskalkomunikabide-sistemak nolakoa izan behardu? Zeri emango zaio lehentasuna? Sistemapublikoak orain arte bezala jarraitu behar du?Erdarazko ereduak mantentzen eta elikatzenjarraitu behar dugu? Non, nola, zergatik?...Sistema horretan herri hedabideek izan dutengarapen eta parte-hartzeari buruz: osagarriakal dira —izan behar al dute— tokikohedabideak eta hedabide jeneralistak? Zeresparru betetzen du bakoitzak? Zer funtzioesleituko zaio bakoitzari? Zer programaziopolitikaaplikatuko lukete? Eta zeinlurraldetan bermatuko? Noraino? Noiz arte?...Hizkuntza —eta komunikazio— politikenalde banatan daude sortzaileak etaerabiltzaileak, igorleak eta hartzaileak.Hizkuntzaren eta kulturaren sostenguanerabiltzaileak eta audientziak behar dira. Etahori hizkuntza-politiken bidez baino ez dalortzen. Tokiko euskarazko telebista edo irratibatek ere bere esparrua bete dezake, betetzendu, itotzen uzten ez bada. Irrati-telebistapublikoak duen aurrekontuarenhamarrenarekin, esate baterako, gauza askokonponduko lukete Tokikomen biltzen direnhedabide guztiek.Egunkari honek eta euskal aldizkariek, denakbatuta, urtean behar duten diru kopuruak ezluke inolako euskal gobernuren bankarrotarikekarriko. Eta kontua ez da soilik nola salbatuhedabide txikiok; garrantzitsuagoa da kontuanhartzea zer zerbitzu eskaintzen duten,zenbatenganaino iristen diren, zer indarkohesionatzaile duten.Krisia hemen dago, baina beti egon dirakrisian euskal hedabideak eta euskara. Gaurhauteskunde kanpainan sartuta dabiltzanalderdiek badute borondate politikorik gauzakaldatzeko? Badute indarrik gizartea euskalhedabideen kontsumitzaile bihurtzeko?Gobernura iritsitakoan, eta borondaterikonena jarri arren, euskal kultur industriaosoari emandako laguntzarekin ere ez da lanaamaituko. Egiturak sendotu eta gizarteanzabal barreiatu behar da euskal kulturarekikos e n t i m e n d u a , a f e k t u a e t a b e h a r r a ,erabiltzaile/hartzaileen kopurua handitukobada. Lana horretan dago. Eta luzerako da.«Euskarari lehentasuna emango diogu»diotenek, beraz, garbi esan beharko ligutekezein duten estrategia eta nola eraikiko dituztengure etxeko gainerako gelak. Euskal kulturansinistea da, azken batean.Beatriz ZabalondoUnibertsitateko irakaslea

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaHerrialde katalanaketa hizkuntzaIritzia2012/09/29Goazen Kataluniari buruz aritzera, sinplesinple,Euskal Herria ere hizpide hartuta.Argi: konparazioak ez dira lehiaketa asmozeginak, kontrasteak hobeto ulertzenlagunduko dutelakoan baizik.Beharbada, esan litekeen lehenengo gauzada bai Katalunia bai Euskal Herria nahikoherri arraroak direla. Bakoitza beremodura, halere: Euskal Herria arraroa dahizkuntza osoki galdu ez duelako, alegia,oraindik existitzen delako; eta Kataluniaarraroa da estatu propiorik ez daukalako.Nik, behintzat, lurraldea ezagutu ahalahori pentsatu nuen, zuzen ala oker,lehenengoz: zer kristo ari dira hauekEspainian, hainbeste izanda?Eta, boutade ez hain boutade honenondoren, goazen apur bat serioagojartzera.Euskarari eta katalanari dagokienez, bienartean badira aldeak. Euskarazortziehunen bat mila lagunek ezagutzen eidute; katalanez mintzatzeko gai, berriz, 10milioi inguru lagundira —suedierahiztunak bezainbeste,adibidez—.Espainiatiko emigrazioa proportzioanantzekoa izan arren, bien ala bienfrankismo ondorengo normalizazio bideake re a b i a p u n t u e z b e rdina i z a n d u ,euskaldunena kataluniarrena baina askizailagoa, dena esan behar bada: EuskalHerrian atzo hasi ginen euskaraz idazten,eta gaur da eguna hizkuntza ordezkatu zenlurraldeetan, Araban, Iruñe aldean, berriroeuskaraz entzuten hasi dena.Euskal Herrian hizkuntzaren alde egin denlana mitologietan kontatzen den zerbaitenantzekoa da, beraz: sinesgaitza: bainahemen gaude eta itxaropenik galdu gabe.Herrialde Katalanetan esan liteke ez delaegon, oraingoz, lurralderik hizkuntza galduduenik, eta tradizio literario aberatsa du.Atera kontuak, Bernat Etxeparek berebertsoak idatzi aurretik ere bazirenirakurgai katalanez idatziriko zaldunibiltariei buruzko abentura nobelak, hainzuzen, On Kixoteren eskutan izan zirenhorietako batzuk.Katalanez egiten dutenen artean, gizartesektore guztietako jendea aurkitu izan dabai lehen, bai orain: erriberakoak,m e n d i k o a k n a h i z i z p a z t e r r e k o a k ;herrikoak, hirietakoak eta hiritzarretakoak;a u z o d i r u d u n e t a k o a k e t a a u z op o b r e e t a k o a k ; k i r o l a r i a k , i j i t o a k ,igeltseroak, bankugizonak. Bitxikeria gisa,

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaegungo Frantziako barne sailburua,sozialista, katalanen semea da etaBartzelonako lagunekin, klubikesklusiboenetan egiten dituen parrandahorietan darabilen hizkuntza katalana da,noski.(...) Teorian, Rosellon gure Iparraldearenbaliokidea litzateke, Frantziak beretzakodaukan zatia. Ipar Euskal Herriakbezalatsu-edo, hirurehunen bat milabiztanle ditu. Horietako %40 bainogutxiago da katalanez egiteko gai.Ikastolen ereduari jarraiki, Rosellonenbressola izeneko eskolak martxan dira1993tik: 700 ikasle omen dituzte: horreladago kontua.Andorra estatu bat da, eta katalana duhizkuntza ofizial. 80.000 bat mila biztanle:ama hizkuntza katalana dutenak %39 dira;espainola dutenak, %35; portugesadutenak, %15, eta frantsesa dutenak, %5inguru.den beste. Bartzelona inguruko biztanleenartean, dena den, gaztelera da %63renhizkuntza, eta katalana, berriz, %24rena.Horrek makurtzen du balantzagazteleraren alderantz.(...) Parlamentuan katalana ez bestehizkuntzarik erabiltzea tabua izan da.Dena den, orain dela gutxi Ciutadansdeituriko talde txiki batek espainola sartudu, tabua hautsiz. Telebista kate publikoak,berriz, hiru direla esan liteke: TV3,nagusia; canal 33, bigarrena; eta, gero,albisteak 24 orduz ematen dituen beste bat.H i r u k a t e a k k a t a l a n e z d i r a . T V 3erreferente oso garrantzitsua izan daHerrialde Katalanen lurralde ia osoan.Ausartuko nintzateke esaten kalitatezkoeskaintza dutela, Hegoaldean ikustenditugunak baina aldeaz kate hobeak direla.Kataluniako Printzerria da herrialderikpopulatuena —zazpi milioi inguru—, jodezagun Euskal Herrian Bizkaia bezalaedo, nahiago bada, EAE bezala. HiriburuaBartzelona, milioi eta erdi biztanlerekin;Bartzelona inguruak, berriz, 5 milioi.Katalunian katalanaren ulermena %90etikgorakoa da, eta hitz egiteko gaitasuna,berriz, %80tik gora. Katalanhizkuntzarekin identifikatzen denpopulazioa %37 da; espainolarekinidentifikatzen dena %45.Erabilerari dagokionez, %33k katalana,batez ere; %46k, batez ere, espainola eta%20k biak berdintsu. Bartzelonametropolitarretik kanpo, erabilera,hizkuntzaren erabilera %80 ingurukoa da,gutxigorabehera, euskaraz Azpeitian egitenValentzia toki berezia da; Erdi Aroankatalan kulturaren erdigune distiratsuaizana, gaur egungo administrazioarenbarruan lurralde katalanak eta sekulakatalanak izan ez direnak biltzen ditu. Alde

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailah o r r e t a t i k , I p a r r a l d e a r idepartamentuarekin egin zaion jokaldiantzekoaren aurrean gaude, kaikua bezainzaharra, baina eraginkorra. 5 milioibiztanle bizi dira, beraz.Antza, populazioaren %50-60 da katalanezhitz egiteko gai, eta %80k ulertzen omendu. Valentzian gogor ari dira katalannortasun sentimenduaren aurka, jakinadenez, valentziar-espainola ospatuz.B e s t e a k b e s t e, N a f a r r o a n b e z a l a ,Kataluniako telebistaren seinalea debekatudute. Eta nortasun katalanaren aurkakojoera hau bere fruituak ematen ari da,nonbait, gazteen artean: Katalanez dakitengazteen %60k erabiltzen du hizkuntzafamiliarekin; %10ek baino gutxiagoklagunekin. (...)Balear Uharteetan milioi bat lagun bizidira. Uharteetatik kanpo arraro sentitzenomen dira, herriminez, pixka batxuberotarrak bezala. Beraiena da katalandialektorik berezitsuena; zenbaiten ustezarkaikoena.Populazioaren %90etik gora da hizkuntzaulertzeko gai; %77 hitz egiteko gai. Erabili,ostera, %45 inguruk. Lehen eta BigarrenH e z k u n t z a , o r a i n a r t e, b e h i n t z a t ,Printzerrian bezala, dena katalanez. Orainaldaketak omen datoz, txarrerako.Eta bukatzeko Alger, Franja eta Carche.Alger, Franja eta Carxe pixka bat diraEuskal Herriko Eskiula bezala, lurralde«ofizialetik» kanpo geratzen diren katalanhiztunen lurraldeak. Alger Sardiniakohiritxo bat da, Errenteriaren tamainakoa:%40k ezagutzen omen du katalana. Franja,berriz, Aragoak Kataluniarekin egitenduen mugarekin batera doan zerrenda da.Franjan 50.000 mila biztanle dira orotaraeta populazioaren %90ek daki katalanez.Azkenik Carxe, katalanez egiten dentokirik hegoaldekoena dugu, Murtzian,Jumilla jatorriko ardoen bazterra: 1950ean3.000 lagun omen ziren; orain 600.Murtzian katalana ofiziala ez den arren,Yecla izeneko herrian katalanezko klaseakeman izan omen dira 2008ra arte, udalakhala eskatuta.Holaxe ba, gaizki esanak barkatu eta ongiesanak kontuan hartu; eta aterako ditubakoitzak bere ondorioak.

iraila iraila iraila iraila iraila iraila iraila irailaHerri proiektu batere baiBerria2012/09/30L a u h i l a b e t e r a ,herritarrek berriro izenabizenezdirua jarri eta akziodun bihurtutaikusi zuen argia BERRIAk.Herritarrak, izen-abizenez, dirua jarri etaakziodun bihurtu ziren». Hala kontatzendu Iñaki Uria Euskaldunon Egunkaria-kokontseilari ordezkari ohiak, Gezurra ari duliburuan, Euskaldunon Egunkaria-rensorrera.Herritarren proiektu bat zen, EspainiakoAuzitegi Nazionalean sinesten ez baziotenere. 1990eko abenduaren 6an ikusi zuenargia, eta sendotze bidean zela itxi zuten,2003an.Baina krisiak eta hedabideetan izaten ariden iraultzak ataka zailean jarri duteberriro euskarazko egunkariareniraunkortasuna. Halere, ez da atzerageratu. Gero eta euskarri gehiagotarakoinformazioa egokitu, eta gero etainformazio osatuagoa emateko buru-belarridihardu lantaldeak.Inoiz baino irakurle gehiago ditu, bainainoiz baino diru sarrera gutxiago.Horregatik jo du berriro herritarrengana,eta erantzuna oparoa izaten ari da. Badagokomunitate bat euskarazko hedabide sendobaten beharra ikusten duena, BERRIA ezbaita soilik hedabide bat.Gurutze Izagirre

Urria

urria urria urria urria urria urria urria urriaGipuzkoako ForuAldundiak euskaraizango du hizkuntzaBerria2012/10/02Harremana euskaraz soilik izan nahi dutela adierazi diote 49.200 gipuzkoarreketa 634 enpresak diputazioariEtxe barruan eta kanpoan euskara hizkuntzanagusia izateko neurriak hartuko dituGipuzkoako Foru Aldundiak: barruan,zerbitzuetako arduradunei euskaraz jakiteaeskatuko diete aurrerantzean, eta euskara lanhizkuntza gisa jarriko dute bost zerbitzutan;kanpora begira, berriz, jendaurrean euskarazegitea bermatuko dute, eta prentsaurrekoakeuskaraz egingo dituzte, guztia gaztelaniazerrepikatu gabe, erdarazko hedabideetaneuskarak tokia izateko. «Gipuzkoa lurraldeeuskalduna da, eta lehentasuna euskararieman nahi dio aldundiak», adierazi duLarraitz Ugarte eledunak. Helburua:agintaldia bukatzerako aldundiko zerbitzuguztiak euskaraz emateko gai izatea.Euskara sustatzeko foru arau bat indarreandago Gipuzkoan aurreko legealditik, 2009tik;diputazioko arduradunen esanetan, ordea,abian jartzea falta zen. Zehazki zein neurrihartuko dituzten jakinarazi zuten atzo Ugartebozeramaileak, Zigor Etxeburua Euskarazuzendariak eta Aitziber Iartza Komunikaziozuzendariak.Diputazioan bertan hartuko dituzte neurriakeuskara bultzatzeko, lan euskaraz egiteko etazerbitzua ere horrela emateko. Bost alorretanplan pilotu bat hasi dute, euskara hizkuntzanagusia izan dadin: Haur, Nerabe eta GazteenSustapeneko Zerbitzuan; AldizkakoLaguntzak Zerbitzuan; ModernizazioaZerbitzuan; Erakundeekiko KonpromisoakZerbitzuan; eta Landa Garapena etaNekazaritza Egiturak Zerbitzuan.Zerbitzuetako buruek eta idazkari teknikoekeuskaraz jakin beharko dute aurrerantzean,hizkuntz eskakizunak jarri dituzte eta.Departamentu batzuetan bilerak-eta euskarazegiten dituzte jada, Ugarteren esanetan; horigehiago zabaldu nahi dute. Gaur egun,diputazioko postuen %17an ez dago hizkuntzeskakizunik, eta %9an lehen eskakizuna dute.«Langileen laurdenak ez daude gaituta berenlana euskaraz egiteko», jakinarazi duEtxeburuak. Aldundiak helburu dunormalizazio plana sei puntuan hobetzeaaurten, eta Eralan programa jarri du abiansentsibilizazio lanerako.

urria urria urria urria urria urria urria urriaLehiaketetan, irizpideHerritarrek eskatzen dute euskaraz egiteadiputazioarekin. Joan den errentakanpainaren harira, diputazioak iragarri zuenharremana euskaraz izan nahi dutenherritarren errolda osatzen hasiko zela. 49.234herritarrek eskatu diote Ogasunari euskarazegiteko. Enpresen zenbakia areesanguratsuagoa dela esan du Ugartek: 634knahi dute euskaraz egin.Etxetik kanpora ere hasiko dira euskaragehiago kontuan hartzen. Besteak beste,diputazioaren lehiaketetan parte hartzekooinarrietan hizkuntz irizpideak sartu dituzte.Ugartek berri eman du enpresa bat baztertudutela Antzuola-Bergara errepideko lanakegiteko lehiaketatik, gutxienez bi teknikarieuskaldunak izateko baldintza ez duelakobete. Gisa berean ari dira beste sail batzuetan,eta laguntzak ematerakoan ere aintzat izangodute hori.Agerraldietan izango da aldaketa handiena.Jendaurreko ekitaldietan euskaraz egiteabermatuko dute, behar badira itzultzaileakjarrita. Prentsaurrekoetan euskara izango danagusi. Orain arte bi eletan egin dituzte, bainaaurrerantzean ez dute guztia errepikatukogaztelaniaz. «Hori eginda, gaztelaniazkoadierazpenak sartzen dituzte hedabideek»,azaldu du Iartzak. Itzultzaileak jarriko dizkietekazetari erdaldunei.PPk azkar jo du diputazioaren ekimenarenkontra. Juan Carlos Canok salatu duherritarrak «bereiztea» dela aldundiarenxedea.Gipuzkoan hizkuntzagatik «baztertzea» ez du onartuko Carlos UrkijokBilduri «nazi» deitu dio Basagoitik, eta «faxista» Maneirok, kontratazio etaagerraldietan euskara lehenesteagatikGipuzkoarrei lasai egoteko eskatu die Carlos Urkijok, Espainiako Gobernuaren EAEko ordezkariak:«Gipuzkoar guztiek hizkuntza aukeratzeko duten askatasuna bermatuko du Espainiako Gobernuak».Gipuzkoako Foru Aldundiari mintzatu zaio; agerraldi publikoak euskaraz egiteko eta erakunde barrukofuntzionamendua euskalduntzeko erabakiak «sektarioak» iruditu zaizkio gobernuaren ordezkariari.Erantsi du ez duela onartuko euskaragatik inor «baztertzea»: «Ez dugu onartuko era horretakojokabiderik, zuzenbide estatu batean guztiz lekuz kanpo baitago».Ez da Urkijo izan erabakiaren kontra egin duen bakarra. «Nazi» eta «taliban» batzuen portaerasumatu du erabaki horren atzean PPko lehendakarigai Antonio Basagoitik, «eta gaztelaniaz hitz egitendutenak dira juduak». Espainiako Gobernuari abisua emango diola adierazi du, «egokituko liratekeenekintza legalak azter ditzan». Gorka Maneiro UPDko lehendakarigaiak, berriz, «faxista» deitu dioBilduri, hizkuntza politika «antidemokratiko eta muturrekoa» ezarri nahi duela iritzita.EAJ, «inposizioen» aurkaIñigo Urkullu EAJko lehendakarigaiak, berriz, azaldu du ez duela inolako asmorik GipuzkoakoDiputazioaren ereduari jarraitzeko: «Ez dugu inposizioetan sinesten, euskara gure hizkuntza propioaizan arren». Ezker Batuko lehendakarigai Alba Gutierrezek, berriz, «okertzat» jo du diputazioarenerabakia; eskatu du «tolerantziatik sustatzeko euskara».

urria urria urria urria urria urria urria urriaEuskaldunak agerian jarrikodituzte OsakidetzanBerria2012/10/02Langile euskaldunak identifikatzeko zeinuak jartzeari ekingodiote, erabiltzaileek haiekin euskaraz egin dezatenAzkenean, langile euskaldunak identifikatzekoekimena abian jarriko du Osakidetzak. Euskarazdakitenek e urdin bat eramango dute soinean,begien bistan, paziente euskaldunek ezagutditzaten eta haiekin euskaraz egin ahal izandezaten.Mediku euskaldunek eta arretan lan egitenduten langileek ere seinalea ikusgai jarriko duteateetan eta arreta guneetan, erabiltzeek euskarazegin nahi badiete aukera hori izan dezaten.Gaixo eta pazienteek ere, etorkizunean, zeinuhoriek erabiltzeko aukera izatea aztertzen aridira. Osakidetza urrian hasiko da ekimena abianjartzen, eta azaroan zabaltzeko asmoa du.Hilabeteak joan dira Osakidetzak egitasmoagaratu zuenetik. 2010ean, osasun zerbitzupublikoko euskara plana ebaluatu zuten,hobetzeko hainbat puntu zehaztuz. Ekarpenhorien haritik etorri zen langile euskaldunakidentifikatzeko beharra. Plana ere egin zuenOsakidetzak.Osakidetzako euskara teknikariek eta zenbaitlangilek egokitzat jo zuten egitasmoa, etaJaurlaritzari eskatu ere egin zioten abianjartzeko, baina tiraderan egon da orain arte. ElPaís kazetak atzo ezagutarazi zuen planaindarrean jartzeko asmoa; Osakidetzak etaOsasun Sailak ez dute egitasmoaren berri emanjendaurrean.Osakidetzako zuzendaritzak mezu bat bidali die,nolanahi ere, osasun sistemako zerbitzuenkudeatzaileei, ekimenaren berri emanez. Hasieranborondatezkoa izango dela jakinarazi du mezuhorretan. Eta lehentasunez ezartzeko zerbitzubatzuk zerrendatu ditu: lehen arreta, pediatria,larrialdi zerbitzuak eta ospitaleetako unitateak.Unitate bakoitzeko arduradunen zeregina izangoda ekimena zabaltzea. Osakidetzak, bestalde,Euskaraz bai sano! izeneko kanpaina egingo du,herritarrei ekimenaren berri emateko.

urria urria urria urria urria urria urria urriaLurdes Auzmendi. Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz Politikarako sailburuordea«Atzerapausorik ez daizan; normaltasun osozaritu gara, legeak betez»Berria2012/10/02Jaurlaritzako ibilbidea amaitzear, egindako lanaren balorazio ona egin duAuzmendik. Adostasuna izan du ahotan behin eta berriz. Datorren gobernuakere hori gogoan izatea nahitaezkotzat jo du.Agintaldia amaitzear, baina lanez lepo jarraitzen duLurdes Auzmendik (Ataun, Gipuzkoa, 1956), EuskoJaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordeak.Euskaltegi itunpekoen egoera du kezka iturri:matrikulazioa %25 jaitsi dela ohartarazi dute.Jaurlaritzan eginiko lana defendatu du Auzmendik,eta adierazi du murrizketak beste alor batzuetanbaino txikiagoak izan direla hizkuntz politikan.Oraindik ez du erabaki zer egin kargua uztean;unibertsitatera itzultzea du buruan, hala ere.Itunpeko euskaltegiek ohartarazi dute lau ikasletikbat galdu dutela.Mozketak dira hizpide azken boladan. Hizkuntzpolitikan beste alorretan baino gehiago murriztuduzue?Inolaz ere ez. Hasiera-hasieratik, hizkuntza politikaoso zaindua izan da gobernu honetan. Euskararenalorreko aurrerapausoak ez dira egoerarenaraberakoak; ibilbide luzeko kontua da, eta funtseanezin da geratu. Hasieratik esan genuen: euskararennormalizazioan zein da nahitaezko sarea? Bost dirulaguntza deialdi handi dauzkagu; azken batean,gizartea baita bere egin behar duena hizkuntzpolitika. Bost deialdi nagusi horietan oso mozketatxikiak izan dira agintaldi osoan, gure helburuazelako sare horiek sendo jarrai zezatela lanean.Mozketak egin behar izan ditugu, tamalez, denokbezala, baina ez dira hain handiak izan.Matrikulak ixten ari dira egunotan. Euskaltegipribatuak kezkatuta daude. Publikoak, ez; badirudimatrikulak normal egiten ari direla, gorabeheragutxirekin. Pribatuek iragarri dituzten emaitzakbadituzte, benetan kezkatzekoak dira. Ez dut ustejaitsiera hain handia izango denik. Euskaltegiak osogarrantzitsuak dira: erabilera sustatu behar dugu,eta, erabiltzeko, jakin egin behar da.Zer gertatu da hainbeste jaisteko?Ez dakigu. Lehen bilera egin dugu [ostiralean], etaesan diet egun batzuk badaudela matrikula itxi arte.Goazen itxarotera. Kosta egiten zait sinestea udal

urria urria urria urria urria urria urria urriaeuskaltegietan ez jaistea eta besteetan bai. Diruarazoa izan daiteke, agian, baina aldea ez da hainhandia. Balorazioak egiten hasi aurretik, datuakbehar ditugu. Dudarik gabe, erorketa aurreikustengenuenaren gainetik oso handia bada, nikonprometitu naiz gobernuak lan egingo duelabilatzeko nola gutxitu daitekeen eragin kaltegarrihori. Batez ere langileengan, haiek jasango dutelakoeragina.D eta B ereduetako ikasleak tituluetatik salbuesteakeraginik izan du?Ezetz esan digute. Oro har, egun dugun egoerapenagarri honetan, kontuan ez da hartu beharegoera ekonomikoa soilik; psikologikoa ere aintzathartu behar da. Langabezian dagoenak ez badaukaitxaropenik lanean hasteko, nola edukiko dueuskaltegira hurbiltzeko animoa? Hiru herrialdeenartean aldeak daude agintari politikoen aldetik,baina beherakada horretan ez dago apenas alderik.Azken ebaluazio diagnostikoa: sare publikoan Dereduko ikasleen %28 eta B eredukoen %53 ez dirabatez besteko mailara iristen euskaraz. Bidezkoa datituluetatik salbuestea?Dekretuan finkatutako aitortza mailak apalenakdira, gure inguruko lurraldeekin alderatuz. Ez dugududarik ikasleek badutela aitortutako maila. Askogogoetatuta eta eragile eta aditu askorekin hitzeginda hartutako erabakia da. Oso zuhur jokatudugu. Badakigu gurea egoera berezia dela;daukagun euskaldun kopurua daukagu, oso polikigoaz, gatozen lekutik gatozelako. Baina oro har, bai,badaukate aitortutako maila.Izan dira kritikak hizkuntz eskakizunak jaitsi egindirelakoan. Atzerapausoa ekarri du gobernu honek?Atzerapausorik ez da izan. Osakidetzako oposiziosistemari egin zaio kritika. Lehenago hainbat urtezerabilitako sistema batera itzuli zen, etakonbentzituta gaude euskara ez dela soilik kaltetuaateratzen, baizik hobeto dagoela. Ez da izanatzerapausorik. Normaltasun osoz aritu gara, etalegeak arautzen duena bete da. Aurrerapausoakeman ditugu: administrazio barruan, itzultzailezerbitzu osoa zentralizatu da, eta zer testu itzulikodiren zehaztu; horrek dakar testu batzuk euskarazsortzea. Erabilera handitu dugu. Lantzen ari dirahizkuntz eskakizunen azterketa sakon bat. Urteamaierarako eginda egongo da. Egokitzapenak eginbeharra dagoela denek onartzen dute. Ez du esannahi eskakizun gutxiago behar direla. Postubatzuetan gehiago idatzizkoa edo ahozkoa beharden zehaztu behar da, adibidez.Euskarazko hedabideek beste antolaketa bat behardutela esana duzu. Zein da zure proposamena?Sektorearekin harremanak sarri izan ditugu, eta osoemankorrak. Sektoreari askotan esan diot: beharditugu hedabide sendoak, indartsuak. Ez dut esatenhorrenbeste herri aldizkari interesgarriak ez direnik,baina nahitaezkoak ez dira. Dena ez da nahitaezkoaeuskararen izenean. Garbi daukat euskarazkoegunkari on eta sendo bat behar dugula, edizioelektroniko indartsu bat ere edukiko duena. Eta horiBERRIA da, edo toki hori betetzea BERRIAridagokio. Krisiak harrapatuta, edizio elektroniko horiegiteko arazoekin dabil, eta horregatik erabaki duEusko Jaurlaritzak hitzarmen bat sinatzeaBERRIArekin. Diru laguntza bat jasoko du,200.000 eurokoa, Interneteko edizio horretarako

urria urria urria urria urria urria urria urriabehar dituen inbertsioak egin ditzan. Euskalirakurle asko daude horren egarri, eta seguru nagoaskoz gehiago inguratuko direla bide berri horisendotu ondoren.Euskalgintzarekin nolako harremanak izan dituzu?Oso erosoak. Niretzat ez zen arrotza, munduhorretakoa bainaiz. Jario izugarria eduki dugu, etaoraindik betea dut agenda, hauteskundeak hurbilegon arren. Gorabeherak izan dira, noski, bainaateak beti zabalik izan dituzte.Ramon Etxezarretak esana da: «PSE-EEk aukerahistorikoa dauka euskararen munduek etxeko sentidezaten». Lortu du?Nik uste dut baietz. Gobernuko arduradunokinhizkuntz politikaz hitz egiten ari denean bat, ez dapentsatzen ari alderdi sozialistakoa dela. Agintaldihonetan aurrerapauso handia egon da gizarteak ezdezan kontuan hartu euskararen aldekoaldarrikapenak egiten ari dena zer alderditakoaden; euskararen aurkakoak egiten baditu, normaladenez, lupa handia jarriko du horretan. Zorionez,desagertu dira geratzen ziren mesfidantza aztarnahoriek. Alderdi sozialistak ez zuen dudarik: bereegiten du euskara, eta hori erakusten ari garaegunero.Nafarroako Gobernuarekin akordio bat sinatuduzue. Hautsitako harremana berreskuratu duJaurlaritzak?Harremanak bazeuden Nafarroako Gobernukojendearen eta Jaurlaritzakoaren artean. Lanharremanak. Ez da gogorra izan akordio horilortzea. Aspalditik landuta zegoen. Barruan lanegiten bada, zer arazo dago modu irekianaitortzeko? Jarraipen batzorde bat badago.Identifikatu dugu zertan aritu lankidetzan, etaizendatuta daude arduradun teknikoak.Euskara Sustatzeko Ekintza Plana parlamenturaigorrita dago. Gerta daiteke legegintzaldi batetikbesterako tartean tiraderan geratzea?Espero dezagun ezetz, benetan hutsegite izugarriabailitzateke. Dudarik gabe EAJk, PSEk, PPk etaEH Bilduk erronka hori izango dute legebiltzarraosatzean. Espero dut lehenbailehen heltzea,hobekuntzak egitea eta onartzea. Hankak lurreanegindako plana da, gauza xeheetara jaisten dena.Lerro nagusietan ados egonik, falta zaiguna daesatea nola egiten den hori. Espero dut 2013koerdia baino lehen abian izatea plana.Beste kolore bateko gobernua izango da hurrengoa.Oraingo erabakiak atzera botatzeko arriskuabadago?Segun nor datorren, agian izango du tentazio hori.Guk ez genuen eduki. Egia da gauza batzuk aldatugenituela, adostasun handirik gabe onartu zirenak.Hizkuntz politika edonorentzat izugarrizkoerantzukizuna da. Kasu guztietan ez gaude denokados, baina, oro har, adostasun handiarekin arigara. Datorrena datorrela, espero dut metatzenjarraitzeko borondatearekin etortzea. Hobe dazerbait hoberako egitea, desmuntatzen eta aldatzendenbora galtzea baino. Adostasun handiz eginikogauzei eutsi egin behar zaie.

urria urria urria urria urria urria urria urriaEuskararentzakonegozioaBerria2012/10/03Ehun bat enpresa; berrehun bat langile. Denak, euskaraz lanegiten dutenak. Enpresarean azoka izan dute lehen topaleku. BaiEuskarari Ziurtagiriak ekitaldia errepikatzeko asmoa du datorren urtean.Enpresa txiki eta ertainetatik, Araban,Bizkaian eta Gipuzkoan, %38k uste duteeuskara abantaila bat dela lehiarako. %54kgaztelania hutsez lan egiten dute. «Ez dut ustedatu onak direnik. Badaukagu lan pixka bategiteko», ondorioztatu du Josu WaliñoLanguneko presidenteak. Enpresa gehienekerdaraz lan egiten eta kaleratzen jarraitzendute; ez dute kontuan hartzen euskaranegozioa zabaltzeko tresna izan daitekeela.Baina euskarak bideak irekitzeko baliodezakeela uste dute beste askok, eta lantegiekere badutela zer egina euskararennormalizazioan. Horregatik batu dira ia ehunenpresatako 200 bat langile Enpresareanazokan, Donostian, euskaraz lan egiten dutenenpresen lehen azokan.«Espektatiba handiak» zituzten antolatzaileek,eta parte handi batean bete dituzte. «Esperodugu azoka honek asko ematea. Enpreseinegozio aukera berriak sortzen lagundu nahidiegu». Rober Gutierrez Bai EuskarariZiurtagiriko zuzendari eta azokarenantolatzaileak hitz horiekin ekin zion, atzo,ekitaldiari. «Oso pozik» da Gutierrez, orain biurte izandako «amets hura» gauzatzen ikusita.«Euskaraz ari diren enpresen artekolankidetza bultzatzea», hori izan da helburua,enpresa, euskara eta sareak josiz. Azokakagertu du enpresek badutela gaiotan interesa,Gutierrezen arabera.Goizetik arratsera, parte hartzaileek aukeraugari izan zituzten, atzo, elkar ezagutu etaideiak eta esperientziak trukatzeko. Azokariekiteko hitzaldiaren ondoren, aurkezpenlaburrak egin zituzten hamabost enpresek.Tarteetan, enpresek euren arteanharremanetan jartzeko leku bat eduki zuten,baita aurkezpen bizkorrak egiteko oholtza batere.Krisia zuten ahotan parte hartzaileetakoaskok. Krisitik ateratzeko, hain justu, norberesustraiei eusteak etorkizunean izango duengarrantziaz solastatu zen Guiller moDorronsoro, Deusto Business Schoolekodekanoa. Hark egin zuen sarrerako hitzaldia:

urria urria urria urria urria urria urria urriaSustraiak han dituena. Globalizazioa bertakobegiez ikusita. Zehaztu zuen egungo sistemaekonomikoak ez diela balio pertsonei,globaliazioa «gaizki» osatu delako. Bestelakoglobalizazio bat altxatu behar dela esan zuen,eta globalizazio horren muinetako bat«sustraiei» eustea izango dela: «Dauzkagunarazoak konpontzeko bidea gure sustraietandago».Euskarak negoziotarako izan dezakeenbalioaz aritu ziren hizlari asko. ZigorEtxeburua Gipuzkoako Foru AldundikoEuskara zuzendariak azaldu zuen euskarazegiten duten enpresa eta erakundeek«konplizitate handia» lortzen dutela,langileen atxikimendua areagotuta. Berenesperientzien berri eman zuten enpresaaskok, zailtasunak aitortuz, baina baitalorpenak eta emaitzak nabarmenduz ere.Latz Tresnak enpresak, adibidez, azalduzuen euskaraz lan egiten hasi zenetik bezerogehiago lortu dituela.Arratsaldeko hitzaldian esku hartu zuenEtxeburuak, Joanmari Larrarte BERRIATaldeko kontseilari ordezkariak, EnekoAstigarraga Codesyntaxeko langileak etaUnai Bilbaok. Nabarmendu zuten instituziopublikoen lana behar dela enpresamunduan euskara normalizatzeko, bainaerantsi zuten herritar eta eragile politikoenbultzada ere beharrezko dela. Hain justu,goizeko saioan hitz egin zuen MartinGaritano Gipuzkoako diputatu nagusiak;aldundiak iragarri zuen laguntzak emangodituela euskara ikastea «errazagoa izandadin». Esan zuen erakunde publikoek«traktore» lana egin behar dutela.Harremanetarako aukeraEmandako aukera baliatu zuten enpresek.Unai Blanco Akting enpresako langileahorretan aritu zen. «Ea jende asko ezagutueta proiektu asko sortzen diren». Elkarezagutzeko eta besteek ere Aktingezagutzeko asmoz joan ziren, eta hizketaldi«interesgarriak» izan zituztela azaldu zuen.Baziren hitz egitera baino gehiagoentzutera joandakoak ere. Lorea IzagirreGiroa lantegiko euskara teknikaria,adibidez, «besteek nola lan egiten dutenezagutzeko, ikusteko eta ikasteko» joan zenazokara. Eragile bakoitzak bere sareohikoak izaten dituela uste du Izagirrek,eta azoka baliagarri izan dela horiekzabaltzeko.«Jende eta enpresa asko» elkartu zirelakokontentu zen Mikel Insausti Ekogunekozuzendaria: «Lehen urratsa izateko, osogarrantzitsua izan da. Antolatzaileakzoriondu behar ditugu». Zehaztu zuen partehartzaile gehienak euskalgintza ingurukoakzirela: «Uste dut hemen falta direla motore k o n o m i k o d i r e n e n p r e s a b a t z u k ,industriakoak, zerbitzuetakoak... Uste duthori izango dela heldu den urterakoerronka, enpresa horiek erakartzea». Izangoda horretarako aukera datorren urtean.Rober Gutierrezek iragarri zuen asmoadutela 2013an azoka errepikatzeko.Interneten ere jarraituko du egitasmoak,www. enpresarean.org helbidean.

urria urria urria urria urria urria urria urriaKontseilua: «Euskarakestatus egokia behar du»Berria2012/10/03Datozen hamar urteotarako hizkuntza politikak izanbeharko lituzkeen oinarriak proposatu dizkie Kontseiluakalderdi politikoeiEuskararen normalizaziorako euskarariestatus egokia ezartzea ezinbestekoa da,Kontseiluaren ustez. «Nor malizazioprozesuan hartu beharreko neurriek legezkooinarria izan behar dute», argudiatu duKontseiluko lehendakari Oskar Elizburuk.Hizkuntza politika «berriak etaeraginkorrak» jartzeko garaia dela argi duteKontseilua osatzen duten erakundeek.Horregatik, datozen hamar urteotarakohizkuntza politikak izan beharko lituzkeenoinarriak aurkeztu dizkiete alderdipolitikoei.«Ausardiaz jokatzeko» deia egin diealderdiei Kontseiluak, eta proposamenzehatzak egin dizkie. Euskararenezagutzaren unibertsalizazioa bermatzekoeskatu die, benetako garapen funtzionalalortzeko. Horretarako, «transmisioa,irakaskuntza eta helduen euskalduntzealfabetatzeaindartu behar dira», azaldu duPaul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak.Halaber, Bilbaok azpimarratu du esparrusozialak euskalduntzea ezinbestekoa delaeuskararen normalizazioa sendotzeko, etaaisialdia eta eremu sozioekonomikoa aipatuditu. Izan ere, azaldu duenez, «hizkuntzabat normalizatzea gizartea bera aldatzeada». Kontseiluak dio portaeretan etapentsamenduetan eragin behar delahorretarako.Euskararen normalizazio prozesuan politikazehatzak behar direla nabarmendu duBilbaok. «Funtzio sozial guztiak euskarazgaratu behar dira euskaraz bizitzeko».Gogorarazi du hizkuntz eskubideakoinarrizko eskubideak direla, etaazpimarratu du horiek bermatzeainstituzioen zeregina dela. Ohartarazi duoraindik ere zenbait eremutan hizkuntzeskubideen urraketa gertatzen dela.Horregatik, «urraketa sistematikoa»bukatzea dute helburu Kontseiluakegindako proposamenek. Horretarako,hizkuntz eskubideak garatzeko neurriakproposatu dituzte.B e s t a l d e, e u s k a r a n o r m a l i z a t z e k obaliabideen kudeaketa egokia egiteko eskatudie Kontseiluak alderdiei.

urria urria urria urria urria urria urria urriaAurreko urteetan ez bezala, aurten,alderdiek hauteskunde egitarauak aurkeztuaurretik jaso zituzten proposamenak,uztailean. Horrela, hauteskunde kanpainakoprogramak egokiagoak izateko aukera emannahi izan dietela esan du Elizburuk.Adierazi du oraingoz ez dituztela aztertualderdien programak.Erroko aldaketakNormala da edozein herrialdetan herritarrek hitz egiten duten hizkuntza bultzatzea; eta egiten ez denherrialdeetan, egin beharko litzateke. «Gobernu honek lehentasuna eman nahi dio euskarari, Gipuzkoalurralde euskalduna baita», iragarri zuen astelehenean Gipuzkoako Aldundiak.Garai ezin aproposagoan etorri da erabakia, kontra jaso dituen erantzunek agerian utzi baitute,hauteskundeen atarian, atzo, Kontseiluak eskatutakoa: «Euskara lehentasunezko izendatu behar da,normalizazio prozesuan hartu beharreko neurriek oinarri legala izan dezaten». Normaletik gutxi du,ordea, euskararen egoerak Euskal Herrian. Aldundiaren iragarpena «sektarioa», «nazia», «faxista» edo«inposatzailea» dela esatea hizkuntzaren normaltasunean atzera egitea baita.Hizkuntz politika eragingarria lortzeko, «erroko aldaketak» eskatu dizkie Kontseiluak alderdiei, egitarauaprestatzen ari zirela. Erro luzea du euskararen gutxiespenak, eta aldatu nahi duenak programan hori jasoeta iragarri baino gehiago egin beharko luke.Jon OrdoñezEnpresei euskara irizpide jartzea legezkoa ote den argitzeko eskatu dio PPk BruselariGipuzkoako Foru Aldundiak lehiaketa publikoetan euskara irizpide gisa erabiltzen duela eta, hori egitealegezkoa ote den argitzeko eskatu dio PPk Europako Batzordeari. Carlos Iturgaiz parlamentariak egin diogaldera batzordeari; zehazki, eskatu dio argitzeko barne merkaturako eta kontratazio publikorako legeakbetetzen ote dituen diputazioaren jardunak. Obra batzuen lehiaketatik at utzi du aldundiak enpresa bat,ez duelako bete baldintza bat: zuzendaritza teknikoko bi kidek behintzat euskaraz jakitea.Gipuzkoako Foru Aldundiak astelehenean iragarri zuen hizkuntza nagusia barruan eta kanpoan euskaraizango duela. Euskaraz egingo ditu agerraldiak.

urria urria urria urria urria urria urria urriaItzuliko duteEuskal Herriko azken inkesta soziolinguistikoaren etakaleko erabileraren neurketaren datuek agerian utzi duteerrealitate gordin bat: euskararen erabilerak goia jo du, eta,orain arteko joera aldatuz, erortzen hasteko arriskua dauka.Iritzia2012/10/0430 urteotan asko aurreratu dute euskalgintzaketa euskarak. Gaur egun, duela hiruhamarkada helduezin zituzten eremuetarahurbiltzea lortu dute euskaldunek:unibertsitatera, hedabideetara, zientziarenm u n d u r a , t e k n o l o g i a b e r r i e t a r a ,erakundeetara... Baina, hala ere, oraindik erehizkuntza gutxitua da, eta Unescokdesagertzeko arriskuan diren mundukohizkuntzen zakuan sartuta dauka.Inkesta eta analisi guztien ondorioa argi dago,atzera egiten hasi nahi ez bada, behintzat:euskararen erabilera bizkortzen hasteko neurriausartak hartu behar dira. Ez da nahikoaherritarren borondatezko atxikimenduarekinbakarrik. Norberak hartu behar dituiniziatiba, konpromisoa eta ardura. Bainaeremu publikotik ere lagundu eta bultzatubehar da norbere ekimen hori. Horregatik,aste honetan Gipuzkoako Foru Aldundiakjakinarazitako neurriak bide egokianhartutakoak dira. Neurri horiekin ere gertadaiteke euskarak ahultzen jarraitzea, eta,akaso, belaunaldi batzuen ondoren baitadesagertzea ere. Baina jite horretako neurririkgabe, ia ziur, euskararenak egin du.Aldundiak erabakitakoak prestigioa etaerabilgarritasuna ematen dio euskarari.Diglosiaren ohiko eremu itxien hormetanpitzadura bat sortzen du, egunen batean zulohandiago bat egingo den esperantzan.Euskara plaza publikora eramaten du,agintarien ohiko adierazpen eta lan hizkuntzabihurtzen du. Lan deialdietarako beharrezkoaden tresna dela frogatzen du. Alemana,ingelesa, txinera eta atzerriko beste batzukbezala, ikastea merezi duela eta lan munduansartzeko ere baliabide egokia izan daitekeelaerakusten du, eta, gainera, jaioterrian bertan,emigratu behar izan gabe.Euskaltegiek joan den astean jakinarazi zutenlau ikasletik bat galdu dutela aurtengomatrikulazioetan, eta azken urteotan euskarariizen ona kendu izanari leporatu zioten joerakezkagarri hori. Euskaraz ez jakin arrenmediku onak behar direla esan izan dutenagintariek jaitsiera horretan dutenerantzukizuna nabarmendu zuteneuskaltegiek.

urria urria urria urria urria urria urria urriaGipuzkoaren neurriak ur korronte horrenkontra arraun egiten du. Horregatik bildu duiseka eta iraina oposizioaren aldetik. Taliban,nazi eta originaltasunik gabeko beste hamaikaharribitxi entzutea tokatzen da orain. Halakozbeteta dago Euskararen Liburu Beltza. Ez dioaxola. Liburuak euskaraz idazten jarraitzea dabidea, 500 milioi irakurlerengana beharrean500 milarengana baino ez direla iritsikojakinik ere. Edukiek merezi badute, itzulikodute.Iñaki PetxarromanKonplexuaJendaurreko agerraldiak euskaraz egitea erabaki du Gipuzkoako Foru Aldundiak, hasierako egun on etaamaierako eskerrik asko-ak gorabehera, agintari eta politikari gehienek gazteleraz edo frantsesez egiteaerabakia duten bezala. Ez, izan gaitezen justuak: Gipuzkoako Diputazioak euskaraz moldatzen ez direnkazetarientzat aldi bereko itzulpen zerbitzua jarriko du, beren lana egiteko arazorik izan ez dezaten;gaztelera lehenetsi dutenei inoiz burutik pasa ez zaiena. Izan ere, herritar normal eta akademikokihomologatu izateko derrigorrezkoa eta derrigortua zaigu erdaretan ondo moldatzea.Berehala etorri zaio egurra Aldundiari: naziak, faxistak, talibanak esan diete PP eta UPDkoek,nazionalista inposatzaileak PSEk; sorpresarik ez. Urkulluk ere inposizioa aipatu du, eta penatzeaz gain,harridura amiñi bat, baina, tira, ohituta gaude epelera. Benetan zur eta lur utzi nauena jeltzaleen sektoreeuskaltzaleenaren gaitzespena izan da: inposizio hitza bandera hartuta haiek ere, euskararen etsaiamorratuenen argudioa hauspotzen. Pentsatu nahi dut mendeetako bortxa sinbolikoaren ondoriozirentsarazi diguten gutxitasun konplexuaren eta otzantasunaren ondorio dela, osterantzean,hauteskundeetan boto batzuk irabazteko euskaraz baliatzen ari direla pentsatu beharko nuke-eta.Idurre EskisabelEuskara baloratuko dute foruzainak tokiz aldatzekoNafarroako Gobernuak aldatu egin ditu Foruzaingoan toki aldatzeak arautzen dituzten lehiaketenbaldintzak, eta aurrerantzean, euskara jakitea baloratu eginen dute, bai eta Europako Batasunekobertzelako hizkuntzaren bat jakitea ere. Horrez gain, proba psikoteknikoak egin beharko dituzteforuzainek tokiz aldatzeko lehiaketetan. Hainbat unitatetan sartu ahal izateko, gainera, proba fisikoakeskatzeko aukera ere aurreikusi du Nafarroako Gobernuak.

urria urria urria urria urria urria urria urriaMaiatzean salatari,irailean gezurtiIritzia2012/10/05Kaikuk oraindik ez du eskatu bertan beheragera dadin gure aurk ako s alaketa,proposatutako zigorra eta gure etiketangaztelania sartzera derrigortu gaitzakeenprozedura; nahiz eta ezagutzen dituen bereidazki salatzaileak Euskal Herria Esneakooperatibari euskara hutsez etiketatzeagatikekar diezazkiokeen kalteak eta isunarenitzelezko diru-kopurua. Geuri behintzat ezzaigu ezer helarazi.Euskal Herria Esneak euskararen alde eginikoapustu irmo eta ausarta bere kontra erabiltzensaiatu da denuntzia sinatu duen Kaikurenburuzagia —gure ustez, berau baita daarduradun bakarra, eta ez Kaikuri esneaematen dioten baserritarrak—.Isunen bidez proiektu hau zapuzten saiatudira, ezberdina delako, eredu berriaaldarrikatzen duelako: baserria, euskara,berdintasuna, elkartasuna, ekologia etaautogestioa ditu zutabe nagusi, baserritarrakbesterik ez dira partaide, guztiek —txiki zeinhandi— prezio bera jasotzen dute esnelitroaren truke, eta sekula ez da jausikobaserritarrak baztertuko dituen Suitzako edoI t a l i a k om u l t i n a z i o n a l e n ,banketxeen edo bestelakoerakunde publiko edo pribatu boteretsuenesku. Ekimen hau ez da garapen bideandauden herri behartsuak kolonizatzera joango.Kaikuren helburua euskal konpetentzia zilegiberria desagerraraztea zen, kolokan jartzenbaitu herri honetan hartu duten posiziooligarkikoa. Isuna ordaindu ezinik hondoratunahi gaituzte, eta, nolanahi ere, bestehizkuntzetan etiketatzera derrigortu, horrekdakarren gehiegizko gastuarekin, ontzizaharrak bota eta berriak sortzea benetangarestia baita.Maiatzean, Kaikuk akusatu eta denuntziatuegin gintuen, eta irailean, gezurretan dabil —eta badaki gezurretan dabilela— dioeneanbere salaketa ez zela etiketengatik izan. Iritzipublikoaribere eskariaren zati garrantzitsu batezkutatu dio: etiketatzea aztertzeko eskatuzuen. Azterketa horren ondorioz eratorritakoemaitza ofiziala: euskara hutsez egoteagatikisun larriajartzeko proposamena (30.000euroraino). Bestalde, trazabilitatearen(esnearen jatorriaren) bermea eskatu zuten, etaikuskapena egin ziguten bai hemen, baiSoriako ontziratze zentroan. Emaitza ofiziala:esne guztia Euskal Herrikoa. Gureizenarengatik ere kexu ziren, baina horrek ezdu ondorio zigortzailerik izan.Esan eta idatzitako xehetasun guztiak berehorretan mantentzen ditugu. Egia biribila dadioguna, eta froga gisa aurkezten dugu EITBkeginiko bideoa (interneten duzue eskuragai),non hitzez hitz dioten denuntziari buruz:

urria urria urria urria urria urria urria urriaEskari horrek jarri du martxan isuna.Lakuako gobernuak bazekien euskarahutsez etiketatzen genuela, bi baserritarrekmaiatzaren 5ean gure euskarazko ontzielebakarra erakutsi eta eman baitziotenGasteizeko Gobernuko Nekazaritza etaAbeltzaintzaren Zuzendariari.«Bertan ez da inon agertzen, ez zaioe r referentziarik e g i t e n e u s k a r a z k oetiketatzeari», eta bien bitartean bideoanbertan ikus daitekeen salaketa-idazkian(12-5-8) honakoa eskatzen dute: «Aurretikesandako guztiarengatik Eusko Jaurlaritzarie s k atzen d i o g u i k u s k atzeko a i p atuproduktuaren komertzializazioa etaetiketatzeari buruzko legediaren betetzea».Guztiaren berri izan zuen: euskal esneazela, Sorian ontziratutakoa, eta euskarahutsez saldu eta etiketatuko genuela.Jaurlaritzak ez zigun inolako prozedurarikezarri maiatzean Kaikuren salakeriakeskatu zion arte.Estitxu Garai, Sonia Gonzalez eta IdoiaSantistebanEH Esnea kooperatibako Kontseiluarenizenean

urria urria urria urria urria urria urria urriaBeharraLehengo zaharrek aldaera askorekinkontatzen zuten pasadizoa zen. Agindu dioaitak mutiko gazteari lanen bat egiteko etajoan da hau. Ezin asmatu ordea lanari nolaekin eta itzuli da aitarengana galdezka.«Aita, ezin dut. Ez dut asmatzen esandidazuna nola egin. Lagunduko didazu?».Aitak buruaz ezezkoa egin zion irribarreazeriaz batera. Semea, mainaz eskas etamainati azaldu zitzaion.Iritzia2012/10/06epaia: «Hoa etae g i n n i r e e s a n a .Beharrak erakutsikodik!». Horregatik esaten da beharra delairakaslerik onena.Euskal Herrian, eta euskarari dagokionez,beharrik eza izan dugu areriorik txarrena.Hemen, jakinekoa da, euskararik ezzekienak ez du ikasteko beharrik sentitu.Garai batean, euskaldun elebakarrakb a z i r e n e a n , e t a b o t e r e p o l i t i k obortxazkoaren ideiei men, bertako edokanpotik zetorren erdaldunak baserritaratzeratutzat jotzen zuen euskaraz brastabrasta eta gazteleraz aski kostata eta totelkaegiten zuena. Toki jakin batzuetan izanezik, ekarritako hizkuntzarekin ongimoldatzen ziren, bertakoaren beharrikgabe.Gerora, kasurik onenetan eta ondorengobelaunaldiek hartu diote euskarari halakobegirune bat, bertako hizkuntza delako,zaharragatik, eta ez dakit nik zergatik, bainahauetariko askok ere ez du beharrik sumatuikasteko, azken batean pentsatzen baituteerdara guztion zerbait dela eta euskarazortedun batzuek sehaskatik eta saiatu etaburuargi batzuk euskaltegietan ikastetiklortu duguna.«Nola nahi duzu egitea, zuk erakusten ezbadidazu?». Eta aitak orduan eman zionAste honetan Gipuzkoako Foru Aldundiakhizkuntza kontuetan aitzindari izango denerabakiaren berri eman du. Norbanako etaElkarte askok aspaldian buru-bihotzetangenerabilen egitasmoa baino ez da. Baina

urria urria urria urria urria urria urria urriah a u t s a k h a r r o t u d i t u . F a x i s t a ,diskriminatzaile, taliban… hitzak entzunahal izan dira aldundiak hizkuntza batlehenestea erabaki duela jendarteratzean.Bazela garaia, pentsatu dut nik, askorennahi eta gogo bakarkakoak erakunderenbaten aldetik bermea izan zezan. Naturalenegiten duguna natural egitea da gutarikobakoitzaren lana, eta agintariena, berriz,erabakiak hartzea. Gainera, urteetakoeskarmentuak erakutsi digu euskaldunakjende edukatua garela, geurea eginda ere,ulertu ez duenari beti laguntzeko prestgaudela, bai esparru pribatuan, baipublikoan. Baina herritar, politikari etakazetariak —korte batekin erantzun korteaeskatzen duenari— beharra sentitzen hasteabaino zantzu hoberik ez da, beharrik ezeanbalantzaren alderoa beti bera baita.Eta datu bat: inoiz izan garen harroenbehar genuke orain euskaldunok. Garaibatean euskaraz egingo zuten, besterik ezzekitelako; edo norberak euskaraz gainbeste hizkuntzaren bat jakinda ere, parezpare zegoenak beste hizkuntzarik bazekienez zekitelako.Egun, eta horretan oinarritu behar lukegure harrotasunak, badakigu pareandagoenak beste hizkuntzaren bat badakiela.Eta horregatik, mintzatzen garen aldieroeuskararen aldeko hautua egiten ari gara.Euskaraz ez dakiten erdaldun EuskalHerritarrek ez dute minutu erdi bakar batere xahutu pertsonen arteko harremaneanhainbesteko garrantzia duen gure erabakihorri buruz pentsatzen.Duela pare bat urte berrogeitaka urteinguruko gizaseme baten kuadrillan egokitunintzen Donostiako gunean. Bertan jaioazen; Gipuzkoan egiten zuen lan, Debainguruko enpresa bateko gerente. Nirelanbideari buruz berriketan, gazteleraznoski, euskaraz ez zekien eta, braustakoanbota zidan kirtenkeria: «Pero el euskera esuna lengua muerta, verdad?». Lepa-zainakhatzak baino lodiago, ez erantzutea erabakinuen.Berak ere bazekien hori gezurra zela. Bainahala pentsatzea komeni zitzaion bereganoragabekeria eta elebakartasunpenagarria babesteko. Orain, ForuAldundiko atean irudikatzen dut, segur askioker gidatu duen lantegia zulotik ateratzekodiru-laguntza eske. Ikusiko du zeinen hildadagoen euskara!Batek baino gehiagok esango du herritarrak«behartzen» ari garela. Nik esango nuke«beharra sortzen» ari garela eta aldi bereangure beharrak bistan ipintzen. Alde handiadago.Andoni Egaña

urria urria urria urria urria urria urria urriaUrkullu, inposizioarenaurkaIritzia2012/10/10Gipuzkoako Foru Diputazioak euskarareninguruan hartu berri dituen zenbait neurrirenharira adierazpen batzuk egin ditu IñigoUrkulluk. Egunkarietan irakurri ditugun esaldisolteen artean, besteak beste, hauek erakarridute nire arreta: «Nahiz eta euskara gurehizkuntza propioa izan, ez dugu sinesteninposizioan», «elkarbizitzaren aldekohizkuntza-politika aldezten dugu».Txepetx-ekin batera galde dezakegu nazioeuskaldunaren jatorrizko eta berezkohizkuntza berriz ezartzeak zer dueninposiziotik. Norberak bere etxean edonazioan inposatu ote dezake hizkuntzarik?Gurasoek inposatu egiten al dute berenhizkuntza etxean? Jatorrizko naziolinguistikoak inposatu ote dezake berea?O n d o b i d e a n , e z d i r u d i . A i t z i t i k ,inposizioaren terminoak inon lekurik etazentzurik baldin badu, kontrako testuingurubatean du: hau da,inor besteren etxeanedo nazioan indarrezsartu eta bere hizkuntza ezartzeari deitu behargenioke inposizioa ondo bidean. Horia g i n t zen d i g u s e n a k . B a i t a zentzudemokratikoak ere.Nork nori inposatzen dio euskara aurrez aurreMarkel Olano eta kazetari erdaldunadaudenean? Diputatu nagusi ohia bereesperientziatik honela mintzo zaigu: «Zergatikbehartzen nau euskara ez dakienak erdarazegitera? Profesional guztiek elebidun izanbeharko lukete eta medioek jakin beharkolukete nire prentsaurrekoetara euskaldunabidali behar dutela» (Argia, 2012-10-07).Markel Olano euskara inposatzen ari ote daUrkulluren ustez? Hala baldin bada,euskaldunon zorigaiztoak betikoan jarraitukodu Euskadin ustez lehendakari izangodugunaren eskutik. Olanok ondo asko dioenbezala, inork inor behartzekotan, erdaldunakbehartzen du euskalduna. Berezko herrimintzairahitz egiten duenak burua makurtu,bere giza duintasun eta eskubideak zapuztutasentitu, eta beste hizkuntza batean mintzozaionaren aurrean amore ematea ote da«elkarbizitza linguistikoa» Urkulluren iritziz?Zein aldetan dago hor inposizioa eta zeinaldetan jarrera demokratikoa?Urkulluk euskararen inposizioan sinesten ezbaldin badu, de facto espainierareninposizioan sinesten duela ondorioztatubeharko genuke, beraz. Ez baitago besteaukerarik. Markel Olanok ezin baldin badio

urria urria urria urria urria urria urria urriakazetari erdaldunari euskaraz hitz egin,inposizioa delako, de fakto espainierareninposizioa onartzen ari zaigu Urkullu.Gainera, egiazki gertatzen den espainierareninposizio hori «bizikidetzaren» izeneanzuritzen digu Urkulluk. Ideologia hegemonikomenderatzailearen mirabe dalehendakarigaia, berak besterik uste baldinbadu ere.Iñigo Urkullu, abertzale gehienek bezalatsu,nazio eta herritar euskaldunaren duintasunaeta eskubideak n-garren mailan jartzen dituenhorietakoa bide dugu. Hegemoniarenzurrunbiloan galdutako euskalduna da,euskaldun izateak hegemoniatik deus ezduenean. Agintearen ardurak liluratzen du,euskaldun izatea lilura horren bestemuturrean dagoenean. Bere nazioa ez daeuskaraz bizi nahi duenaren nazioa. Aitzitik,gaurko herri arroztu hau du erreferente,espainieraz eratua eta artikulatua dagoennazio-eredua, eta historian atzera begiratug a b e, e s p a i n o l d u a d a g o e n E u s k a d igobernatzea du xede.Nazio konkistatu eta kolonizatuetako agintaribatek historian atzera begiratu gabegobernatzen duenean, horrelako jarreraknagusitzen dira: berezko herri-hizkuntzan bizinahi izatea inposiziotzat jotzen da eta, aldiz,nazio zapaltzailearen hizkuntza zapaltzaileanbizitzea legitimatu egiten da bizikidetzaren etademokraziaren izenean. Jarrera horierrealismoaren eta zentzu komunaren izeneanzuritzen du agintari alienatuak.Jadanik, jatorrizko nazio-hizkuntza propioa ezda herritar gehienen mintzabide EuskalHerrian, eta historian barrena gertatu dennazio-okupazioaren bidegabekeria lazgarriakde fakto onartuz, gehiengoaren hegemonialinguistikoari men egiten dio Urkulluk.Etnozidioaren politika gehiengoaren izeneanzuritzen du, bera gutxiengoaren sokakoa delaahantzita. Gutxiengoa gehiengoaren interesenarabera gobernatu nahi du, oraingogutxiengoa lehengo gehiengo eta lehengogutxiengoa oraingo gehiengo zergatik bilakatudiren aztertu gabe. Ez du jakin nahi berenazioari zer gertatu zaion. Dirudienez,oroimen historikorik gabeko lehendakaribatek gobernatuko gaitu oraingoan ere.Azken batean, abertzale gehienei gertatzenzaiena gertatzen zaio Urkulluri ere. Ez dasalbuespena. Gehiengoaren hegemoniademokratikoa praktikatu nahi dute gutxiengolotsagarrian eta umiliagarrian geratu denjatorrizko euskal nazio linguistikoarenduintasuna eta eskubideak zapuztuz.Gutxiengoaren praxi linguistiko euskaldunariinposizioaren itxura hartzen diote, etaespainieraz mintzo den gehiengoaren jarrerainor behartu gabe aldatu nahi dute. Jarrerasoziolinguistiko horretatik espainolismoarenjarrerara dagoen aldea ezer askotarako balioez duen jarrera sinboliko hutsa besterik ez da.Euskararen alde mintzo da batez bestekoabertzalea, de facto nazio hegemonikoespainolaren edo frantsesaren hizkuntzaetxeko daukanean.Joxe Manuel OdriozolaEuskara irakaslea

urria urria urria urria urria urria urria urriaIkasleak «espainiartu»egin nahi dituela aitortudu WertekBerria2012/10/11Gasteizen 28 ikasle identifikatu dituzte, errepide bat itxi ostean;atxikimendu gehiago jaso ditu gaurko grebakIkasleak grebara ateratzeko bezperan,sutzeko beste argudio bat eman die JoseIgnacio Wert Espainiako Hezkuntzaministroak.Prestatzen ari den hezkuntza arlokoerreformen bitartez ikasle katalanak«espainiartu» nahi dituela aitortu zuenatzo: «Gure helburua K ataluniakoikasleak espainiartzea da, katalan bezainespainiar senti daitezen, harro».Ikasle katalanen «identitate bikoitza»orekatua izatea nahi duela zehaztu zuen.« E s p a i n i a r t a s u n a r e n s e n t i m e n t ubateratuan eta aniztasunean» aberastenda Espainia, Werten arabera. MarianoRaxoi Espainiako presidenteak babestuegin du.Gobernuak bi identitateen arteko «oreka»lortu nahi duela azaldu zuen ministroak,«elkar aberastu eta indartu» dezaten.PSOEko parlamentari katalan batek eginz i o n g a l d e r a , Fr a n c e s c Va l l e s e k ,gobernuaren kontrol saioan, Wertekiragan astean eginiko adierazpenengatik.Ministroak esan zuen K ataluniakohezkuntza sistemak independentziazaleaksortzen dituela.Iritzia berretsi zuen atzo: azken urteetan,Kataluniako hezkuntza sisteman Historiairakasgaia bai, baina Espainiako Historiairakasgaia ez dela irakatsi esan zuen.Errekazio oldea eragin zuten Wertenesanek, eta ñabartu egin zituen gero.

urria urria urria urria urria urria urria urriaIkasle Abertzaleek, berriz, grebaantolatua dute g aurko. EspainiakoGobernuaren zentralizazio ahaleginak etamurrizketak salatuko dituzte.Katalanetan ere irtengo dira kalera.NUPen itxialdia hasi zuten atzo.Gasteizen, Euskal Herriko UnibertsitatekoFilosofiako ikasleek protesta egin zutenatzo, 116 ikasle daudelako 76 baiziksartzen ez diren gelan.Aulkiekin kalera atera, eta Nieves Canokalea itxi zuten, aulkietan eserita, lekufalta kritikatzeko. Ertzaintza joan, eta 28ikasle identifikatu zituen.Hegoaldean ez ezik, Espainiako zenbaitherrialdetan, Galizian eta HerrialdeNafarroan, hezkuntzako sindikatu guztienbabesa jaso du deialdiak. Araban,Bizkaian eta Gipuzkoan, berriz, ELA,LAB eta EILAS sindikatuek bat egin dutegrebarekin.EspainiartzeaEspainiar ez dena espainiar bihurtzea. Halako zerbait izango da espainiartzea. Ikasle katalanakespainiartu eta espainiar izatearen harrotasuna bereganatzea da Espainiako Gobernuarenhezkuntza politikaren helburu nagusia. Zeresanik ez Euskal Herriari dagokionez. Jose IgnacioWert Hezkuntza ministroaren esanak hautsak harrotu ditu, baina esan duenak inor gutxiharrituko zuen dagoeneko.Indigenak ezpatarekin ebanjelizatzera eta beltzak katearekin esklabo bihurtzera joan zeninperioaren handitasun galdua nostalgiaz ikusten dutenen bozeramaile bihurtu da Wert. Harenmezua ezagun bezain zaharra da. Espainiak beti erabili ditu hezkuntza eta hizkuntza herriakespainiartzeko, onean ez bada txarrean. Horretan aritu zen Franco diktadorea 40 urtez, etahorretan ari dira PP eta PSOE aspalditik.Mehatxu usaina darie ministroaren hitzei. Indarra bai baina konbentzitzeko gaitasunik ezduenaren ezintasun amorratua. Atzotik independentziaren aldekoak gehiago izango diraKatalunian, Werten zintzotasunari esker.Iñaki Petxarroman

urria urria urria urria urria urria urria urria“Maite ditugulako”dokumentala aurkeztudu BehatokiakBerria2012/10/11Gaur Hizkuntz Eskubideen Behatokiak "Duintasun bideak" bildumako dokumental berri bat aurkeztudu Iruñean, Golem zinemetan. Dokumental berri honek "Maite ditugulako" izena du eta Nafarroahegoaldeko hainbat herritarrek beren seme-alabek D ereduan ikas dezaten nahi dutelako pairatzenduten diskriminazioa, eskubide urraketa, azaltzen du.Dokumentala ikusi ondoren, urraketapairatzen duten eta dokumentalean partehartzen duten gurasoek beraiek hartu dutehitza. Artaxoako Argi Rus-ek adieraziduenez, urte asko daramatzate beren semealabakberen herrian bertan D ereduanezin matrikulatu eta horregatik, udaaurretik, Hizkuntz Eskubideen Behatokirajo zuten pairatzen ari ziren eskubideurraketa salatzera.Azaldu dutenez, beren seme-alabakegunero ehunka kilometro egiterakondenatuta daude D ereduan ikasi nahidutelako. Aurtengo ikasturtean adibidez,1.400 ikasle horiek guztira 5 milioikilometro egin beharko dituzte orain dela25 urte (1986an) onartutako lege batek,Vascuencearen legeak, beren herria eremu"ez-euskaldunean" dagoela esaten duelako."Gure seme-alabek urtero milaka kilometroegin behar dituzte gure auzokideek berenseme-alabak, oinez, lasai-lasai etxe ondokoeskolara eraman ditzaketen bitartean.Zergatik? Ba gure seme-alabek hizkuntzabat ez, bi ikastea nahi dugulako, gaztelaniaez ezik, Nafarroako berezko hizkuntza deneuskara ere ikastea nahi dugulako" adierazidu Rus-ek.Guraso guztiek bezala, beren semealabentzakoonena nahi dutela adierazidute, etorkizunean bizitzarako, lanerako,aukera gehiago izan ditzaten, hizkuntzakikas ditzaten nahi dute eta horregatikegiten dute D ereduaren aldeko hautua,gaur egun euskara eta gaztelania ikasteabermatzen duen eredu bakarra delako."Bitartean ikusi dugu, inork eskatu gabe,Gobernuak gure eskualdean TIL ereduajarri duela martxan... Eta guk gure semealabentzatD eredua nahi badugu mugituegin behar dugu, errepidean bueltakaibili... zergatik?" galdetu dute gurasoek.

urria urria urria urria urria urria urria urriaikasle bakoitzagatik ordaintzen dituzten600 euroak beren poltsikotik ordaindubeharko dituzte aurrerantzean.Dokumentalean parte hartu duenMendigorriako Lurdes Mendibilek erehartu du hitza eta beren herrian bertanhaurrak gaztelaniaz matrikulatzendituztenekiko pairatzen dutendiskriminazioa agerian utzi du: "argi dago,guri ez zaizkigu gainontzeko gurasoeiaitortzen zaizkien eskubide guztiakaitortzen".Hala ere, argi utzi nahi izan dute ere,beren herrikide eta auzokideen aldetikelkartasun handia jasotzen dutela eta osobabestuak sentitzen direla herritarrenaldetik: "bidaiak ordaintzeko-eta hainbatekimen eta jaialdi antolatu dugu eta guztiguztietan herrikideen, auzokideen laguntzahandia izan dugu eta parte hartzea ere ustebaino askoz zabalagoa izan da". Aldiz,azaldu dutenez, agintarien aldetik ez dutebabes bera jaso.Azaldu dutenez, beren seme-alabakegunero errepidean jartzeak sekulako kezkaeragiten die, kezka eguraldiarengatik,kezka istripu arriskuagatik eta kezka baitaere, bidaia horiek beraientzat suposatzenduten gehiegizko gastuagatik...Aurten gainera, jasotzen zuten dirulaguntzaeskasa ere kendu egin dieNafarroako Gobernuak eta hilabetean"Irtenbide bat nahi eta behar dugu.Irtenbide bat behar dugu. Negua iritsibaino lehen, gure seme-alabekerrepideetan eguraldiaren eta bestelakoarriskuak pairatu baino lehen, irtenbidebat exijitzen dugu" aldarrikatu dutegurasoek bukatzeko.Gurasoek beren egoera azaldu ondorenH i z k u n t z E s k u b i d e e n B e h a t o k i k ozuzendariak, Garbiñe Petriatik, hartu duhitza familia hauek pairatzen duteneskubide urraketa eta diskriminazioasalatzeko."Egoera hau onartezina da, nafar guztiekeskubide berak dituzte eta Nafarroan legeabera da eskubide berdintasun hori urratzenduena" adierazi du Petratik.Behatokiko zuzendariak irakaskuntzareneremuan edota haur eta gaztetxoeneremuan nazioartean indarrean daudenhainbat arau eta akordio aipatu ditu,besteak beste: Giza Eskubideen Deklaraziounibertsaleko 26.2 artikulua, zeinakhezkuntzaren helburua giza eskubideen

urria urria urria urria urria urria urria urriaerrespetua indartzea dela dioen; edotaEskubide Zibil eta Politikoen NazioartekoItuneko 27. artikulua, zeinak gutxiengolinguistikoek beren hizkuntza erabiltzekoeskubide aitortzen duen; edota EskubideEkonomiko, Sozial eta KulturalenNazioarteko Ituneko 2. artikulua, zeinakhizkuntzagatik bereizkeriarik ez delaonartuko ezartzen duen; edota HaurrenEskubideen Deklarazioko 30. artikulua,zeinak gutxiengoen haurrei berenhizkuntza erabiltzeko eskubidea aitortzendien...Garbiñe Petriatik salatu duenez "pertsonahauek, nafar hauek, urtero milakakilometro egin behar dituzte, orain dela 25urte onartu zen lege zentzugabe batenondorioz, orain dela 25 urte onartutakol e g e h o r r e k n a f a r r e i N a f a r r o a k oh e g o a l d e a n N a f a r r o a k o b e r e z k ohizkuntzan ikasteko eskubidea ukatzendielako".Era berean, bideoa egin zuteneanNafarroako Gobernuak bidaia gastuen zatibat bere gain hartzen zuela zehaztuondoren, aurtengo ikasturtean Gobernuakdiru-kopuru murritz hori bertan beherautzi duela salatu du Petriatik."Pertsona hauen egoerari berehalakoirtenbidea eman diezaion exijitzen dioguNafarroako Gobernuari, bidaia gastuakbere osotasunean ordain ditzala eta eraberean, nola ez, berandu baino lehenhorrelako egoerak eragiten dituen araudiaalda dezala" gaineratuz bukatu duBehatokiko zuzendariak.A g e r r a l d i a bu k a t z e k o, B e h a t o k i k oarduradunek dokumental berri hau"Duintasun bideak" bilduman kokatzenden bideo berri bat dela argitu dute etaaurrerantzean ahal duten guztietaneskubide urraketak bideo edo dokumentalbidez salatzen jarraituko dutela iragarridute. Aurrez egindako bideoak, "Maiteditugulako" dokumentala eta etorriko direnbesteak www.vimeopro.com/duintasun/bideak atarian ikus daitezke.Behatokiko zuzendariak salatu duenez,Nafarroako hainbat familia egoeraonartezina pairatzen ari dira, eskubideurraketa sistematiko onartezina etaBehatokiak, egoera hori salatzearekinbatera, irtenbideak exijitzen dizkiourraketa honen arduradun nagusiari,alegia, Nafarroako Gobernuari.

urria urria urria urria urria urria urria urriaEuskaraelkarbizitzarako giltzaIritzia2012/10/18Paradoxikoa da. Espainiako konstituzioakgazteleraren ezagutza derrigorrezkoa deladio. Ez du aukerarik uzten ez ezagutzeko.Legez inposatzen zaigu gaztelera jakitea.Euskara ez da derrigorrezkoa aldiz, berauezagutzeko eskubidea aitortzen du soilik.Baina nola diren gauzak, euskara ezagutueta erabiltzeko eskubide konstituzionalhori serio egikaritzen ausartzen zarenaldiro «nazismoa praktikatzen», «faxismoaaplikatzen», «gazteleradunak judu gisant r a t a t z e n » , « l e g e a u r r a t z e n » ,«enfrentamendua sortzen», «euskararileihoak ixten» eta «euskara inposatzen»ari zara…Inposizioa. Hitz horixe erabili du EAJkolehendakarigai Urkullu jaunakGipuzkoako Foru Aldundiak hizkuntzarennormalizazioaren bidean hartu berridituen oinarrizko eta legezko neurri sinplebatzuk kritikatzeko: Aldundiak hizkuntzairizpideak bete araztea inposizioa da,prentsaurrekoetan gaztelera mantenduze u s k a r a l e h e n e s t e a i n p o s i z i o a d a .Inposizio hitza, nazi eta faxista bainomingarriago egiten da, euskaldun etaustez euskararen normalizazioaren aldekoden buruzagi jeltzale baten ahotiketorrita.Baina halaxe esan du, non eta AndoaingoKilometroen festan, ondoren ikastolenurte luzeetako lanaren arrakastaazpimarratzeko. Kontraesana begibistakoada. Ikastolenarrakasta ez datoreuskara lehenestetik, baizik eta euskarahutsezko gune hegemonikoa izatetik.Jeltzaleen gaurko logikan, Aldundiarenelebitasun politika inposizio bada,ikastolena faxistakeri ikaragarria behar duizan. Ikastolak, euskara hutsezko eskolak,gaur sortuko balira EAJk inposiziotzatjoko lituzke. Nekez eskertzen da ikastolakeuskara hutsez behar zutela izanerabakitzeko gure gurasoek izan zutensena, buru-argitasuna eta kemena euskaralehenestea inposizioa dela esanda. Nonegongo ote ginateke hizkuntzarenpraktikan eta diskurtsoan ikastolarik izanez balitz.Baina non gaude? Urrats handiak emandira, eta asko irabazi da, dudarik ez da.Baina galdu ere, ez ari ote garen galtzenetenik gabe. Urkulluren hitzetan ikustenda hizkuntzaren normalizazioan eta

urria urria urria urria urria urria urria urriahizkuntzaren defentsaren diskurtsoangaldu dugun guztia, sinetsi dugungezurra, eta praktikara eraman dugunhizkuntz politika sarritandesnormalizatzailearen kaltea. Urkullujaunak bere euskaldun izatea zeinen gutximaite duen ikustea ez da poztekoa, bereburuari harrika ari delako, eta horrekineuskara eta euskaraz bizi nahi dugunguztiak harrikatzen gaituelako.Euskara herritarron arteko elkarbizitzarenm u i n e a n d a g o . E t a a l d e r a n t z i z ,elkarbizitza dago euskararen muinean.Elkarbizitzaren korapiloan euskara erebadago, bai, baina euskara erekonponbidearen giltzetako bat da. Biakbatera. Bestela esanda, korapilo horiaskatuko bada euskaratik pasa beharkodu.Alegia, euskararen erabileranormalizatuko da, edo ez da elkarbizitzaosasuntsurik izango; euskaldun izatea etaeuskaraz bizitzeko guztion eskubideaegikarituko da, edo ez da benetakoelkarbizitza orekaturik izango. Bitartean,injustizia soziala baino ez dago, diglosia,hizkuntz asimetria ikaragarria, lehen etabigarren mailako hiztun eta herritarraketa hizkuntzaren eta hiztunen egoerasubordinatua. Demokrazia menostua.Euskara eta elkarbizitza lotuta daude.Arazoa sortzen da euskaldunari —betieuskaldunari— bietako bat aukeratzekoesaten zaionean, biak eskutik behar dutelajoan ukatuz. Euskara ezin da baztertu,hainbestetan egiten den moduan, gaizki—eta gaizto— ulertutako elkarbizitzaeredu erdaldun hegemonikoaren aurrean,inor molestatuko dugun beldurrez, orekafiktizio baten izenean.Elkarbizitza orekatua euskara lehenestetiketorriko da, ez hizkuntza handien aukeraberdinak ematetik, aukera gehiagoeskaintzetik baizik, emakume eta gizonenarteko berdintasun politiketan edopobreziaren aurkako politiketan nola.Indarrean dagoen elkarbizitza lehenestenduenak, inor molestatuko ez duennormalizazio politika bat praktikatzenduenak, egoera dagoen horretangordetzea baino ez du lortzen: alegiagaztelera normalizatzen jarraitu, etaeuskara eta euskalduna gutxiagotzen. Etahori herritarron arteko elkarbizitzarenkontra egitea da.M a r c e l a L a g a r d e a n t r o p o l o g ofeministaren hitzak argigarriak izandaitezke: «emakumeok oraindik zegutxiagotasun mailan geratuko garen arigara adosten». Euskarari zuzeneanaplikatuta, euskara ze gutxiagotasunmailan, bai praktikan eta bai diskurtsoan,geratuko den ari garela adosten gero etagehiago esatea ez da gehiegikeri bat.Eta egoera honetan doanekoa eta hutsalada «elkarbizitza orekatua» aipatzea,«herritarrek nahi duten hizkuntza erabil

urria urria urria urria urria urria urria urriadezaten ahalik eta modurik errealeneaneta eraginkorrenean» opatzea, etaondoren «hegemonia ezarri nahi dutenjoerak» gaitzestea, EAJk hauteskundeprograman dioen moduan. Izan ere,kontua horixe da, euskarak gunehegemonikoak behar dituela. Euskararenarnasguneak sortu eta babestu behardirela.Horixe dira ikastolak, arnasguneak, etaberdin euskarazko hedabideak, eta berdinLaboaren kantu bat, eta Arestiren poemabat, eta beste mila gune, ekimen, sormeneta leku. Hori hizkuntza txikiarennormalizazioa da. Ez da inposizioa, eta ezdakar erdararen inongo galbiderik.Aldiz, erdarak lehenestea hizkuntzahandien normalizazioa dakar, etahizkuntza txikien galbidea izan daiteke.Euskara lehentasunez eta hegemonikokierabiltzea ez da faxismoa, ez da nazismoa,ez da leihoak ixtea, ez da enfrentamenduabilatzea, ez da inposatzea. Euskarariarnasa ematea da, eta hizkuntza guztiguztienalde egitea.Hizkuntzak nola hiltzen diren eta nolabizi berritzen, ez da ideologia kontua,jakintza kontua baizik. Soziolinguistikarenkontra ezin da normalizazio politikarikegin.Horregatik hizkuntza politika eraginkorrabehar da, euskararen beharretatikpentsatua, berezkoa eta beregaina,euskaraz bizitzea ahalbidetuko dutenbaldintza politikoak, juridikoak, sozialak,ekonomikoak eta kulturalak sortukodituena.Euskarari eta euskaldunari bizitzeko etabiziberritzeko ekosistema bat eraiki beharzaio.Inork ez du bere hizkuntza uzten, utziarazi egiten zaio ez duela balio, ez delabeharrezko sinetsi arazita. Eta inork ez duhizkuntza txiki bat ikasten erabiltzerik ezbadu eta ezertarako balio ez duela esatenbazaio. Hemen oinarri nagusi bat:euskalerritar guztien eskubidea daeuskaldun izatea. Eskubide horrenurraketa eta ignorantziaren apologiabehingoz baztertu behar dira.Horretarako politika beregainakaplikatzeko borondatea behar da; etapedagogia, nahi adina eta behar den tokiguztietan; eta denborak, egoerak etamoduak zaintzea; eta adostasun zabalakbilatzea gizarte ekimen, eragile politikoeta erakundeen artean.Bai, baina aurrera egiteko, ez irainakjasotzeko, ezta geure buruari harrikasegitzeko. Hizkuntz eta hiztun burujabeizateko bidea urratzea ezinbesteko da,pertsona eta herri burujabe izangobagara.Lorea Agirre

urria urria urria urria urria urria urria urriaEAEko hauteskundeei begiraalderdiek euskararennormalizazioarekin hartutakokonpromisoak bildu dituzteBerria2012/10/18"Agindua zor" dio euskal esaera zaharrak, emandako hitza bete beharrekoa delaadierazteko eta horixe bera baliatu du Euskararen Gizarte ErakundeenKontseiluak alderdi edo hautagaiek euskararen normalizazioaren karira hartzendituzten engaiamenduak bildu eta hedatzeko sortu duen ataria izendatzeko.Atari honen bidez alderdi edo hautagaiekpublikoki hartutako konpromisoak jaso etahedatu nahi dira, gerora, hauteskundegaraian emandako hitz hori bete dezateneragiteko.Oraingo honetan, EAEko hauteskundeenkarira hautagai nagusiek egindakoadiaerazpenak jaso dira eta jada entzunedo irakur daitezke hautagaiek euskararenegoera hobetzeko egingo omen dutena,a u r r e t i k E s t a t u f r a n t s e s e k o b ihauteskundeetan egin du Kontseiluak lanbera.Paul Bilbaok, Kontseiluko idazkarinagusiak, gogoratu du Kontseiluak alderdiguztiei bidali ziela bere proposamenahizkuntza-politika egokia gauza dezaten."Azken hilabeteotan argitaratutako datuekerakutsi digute nahitaezkoa dela hizkuntzapolitikaaldatzea eta neurri eraginkorrakhartzea.Normalizazio-prozesuaren erritmoaazkartu behar dugu gure hizkuntzaberreskuratuko badugu eta gure herrianeuskaraz bizi ahal izatea errealitatebihurtzeko.H o r r e x e g a t i k , e s k a t u n a h i d u g uKontseiluak luzatutako proposamenarierreparatzeko eta haien programetanhizkuntza-politika eragingarria hartukoduten konpromisoa agertzeko".Herritarrei, bestalde, Kontseiluak dei eginnahi die hautagaiek hartutako konpromisohorien arabera bozka dezaten.

urria urria urria urria urria urria urria urriaAbenduaren 1eaneuskararen alde egiteradeitu duteBerria2012/10/20Kontseiluak euskararen normalizazioa aldarrikatuko du Donostianantolatuko duen manifestazioanEuskaraz bizitzeko aldarria kalera ateratzeradei egin du Euskararen Gizarte ErakundeenKontseiluak. Heldu den abenduaren 1eanantolatu du manifestazioa Donostian.Hilaren 30ean, Kontseiluko ordezkariekmanifestazioa iragartzeko agerraldia egingodute, Donostiako Miramar jauregian,18:30ean. Orain dela urte bi abiatutakoEuskaraz bizi nahi dut dinamikaren barruankokatu du Kontseiluak martxa. Ordutik,herritarren aldetik harrera ona izan dutenhainbat ekimen egin ditu.Euskaraz bizitzeko herritarrek duteneskubidea aldarrikatzea izango dam a n i f e s t a z i o a r e n h e l b u r u a ;bereziki ,«arduradun politikoei» eskubidehorri jaramon egiteko eskatuko diete. Oharbidez, aldarria ozen egitea «inoiz bainobeharrezkoagoa» dela nabarmendu dutaldeak.I z a n e r e , K o n t s e i l u a k s a l a t u d uadministrazioek ez dituztela jarri nahikoabitarteko, euskaraz bizitzea posible egin ahalizateko, eta ez dutela neurririk hartu. Azken30-40 urteetan aurrerapausoak egin direnarren, Kontseiluaren arabera «ez diranahikoak izan euskara normalizatzeko, etaezinbestekoa da hizkuntza politiketan jauziaematea».Instituzioei proposamenakHilaren hasieran, datozen hamar urteotarakohizkuntza politikak izan beharko lituzkeenoinarriak proposatu zizkien Kontseiluakalderdi politikoei. Oraindik ere zenbaiteremutan hizkuntza eskubideak urratzendirela eta, politika «berriak eta eraginkorrak»martxan jartzeko garaia dela adierazi zutentaldea osatzen duten erakundeek.Euskararen normalizazioa sendotzeko esparrusozialak euskalduntzea ezinbestekoa delanabarmendu zuen Paul Bilbao Kontseilukoidazkari nagusiak eta, ildo horretan, aisialdiaeta eremu sozioekonomikoa aipatu zituen.Hizkuntza eskubideak oinarrizko eskubideakdirela gogorarazi zuen, eta horiek bermatzeainstituzioen zeregina dela ohartarazi zuen.

urria urria urria urria urria urria urria urriaHizkuntzak joateko,euskara gelditzekoIritzia2012/10/20Atzo bertan izan zela ematenbadu ere, 15 urte pasa dirajada. Bultzaka etorri zen,sortzeko presa handia balubezala. Agian nire irudipenaizango da, baina negarrezhasi baino lehenago begiradaduin bat eskaini zigun«bertan nago, lortu dut» esann a h i k o b a l u b e z a l a .Lehenengo gau hartan gurebeso-artean, gure babespeaneduki genuen bezalasentitzen dugu oraindik ere.Beti izango da gure ttikia.Urte hauetan guztietan,m u n d u k o g a i n e r a k ogurasoen gisa berean, bizitzaaldagarri eta zail baterakoarmak eskaini nahi izandizkiogu. Erabatkonbentzituta gaudejakintzak ematen digulaaurrera egiteko ziurtasunaeta, era berean, libreakizateko aukera. Ez dakienakezin du aukeratu, jakitea zeinona den ez daki, ez da librea.Jakin nahiaren hazia ereiteaj a k i t e a b e r a b a i n oeragingarriagoa delapentsatu dugulako ez duguinoiz mugarik jarri zerbaitjakin nahi izan duenean, etabide horretan goaz aurrera.Hala ere, ezin dena jakin,aukeratu beharra dago,denbora mugatua dugu eta.Ongi aukeratzea da gakoa.Gogora etortzen zait heldueneuskalduntzean aritu nintzengaraian erabiltzen genuenkomiki bat. Bertan, agure bateta haur bat ageri ziren, biakbide bazterrean eserita.Halako batean, auto dotorebat haien ondoan gelditu, etaingelesez leku jakin baterairisteko argibideak eskatuzizkieten. Ulertzen ez zutelaohartzean, frantsesez saiatuziren, alemanez gero, etakomunikazioa lortzen ezzutela ikusita, alde eginzuten. Haurrak agurearihizkuntzak jakitea zeinenederra den aipatu zion, etaagureak: «Bai, horrela da,baina bide horretatik ez doazinora». Asko jakitea bezaingarrantzitsua da beharduzunhori jakitea, eta EuskalHerrian bizi eta lan egitekoe u s k a r a k a g e r i k oerraztasunak eskaintzendizkio hiztunari.Aurtengo ikasturtearenhasieran Iruñeko hizkuntzaeskolanlehen ikasturtea eginnahi dutenen artean alemanahautatu dutenak diragehiengoa. 1.415 pertsonakegin dute aurrematrikulazioaalemana ikasteko, ingelesae t a f r a n t s e s a h a u t a t udutenen gainetik; azkenhoriek, hurrenez hurren,1.228 eta 1.222 izan dira.H o r relako d atuek o s oagerian uzten duteh e r r i t a r r e n i k u s p e g ipragmatikoa, batetik, etamotibazio pragmatikoenizaera induzitua, bestetik.Izan ere, Alemaniarakoemigrazioa bultzatzen duenkanpaina mediatikoaindarrez ari da garatzengurean ere. Alemaniaaukeraz beteriko lurraldeadela aditzera ematen dutenberriak etengabe hedatzend i r a m o t a g u z t i e t a k ohedabideetan, emigrazioarenzailtasun eta nekeakn a b a r m e n e z k u t a t u z .

urria urria urria urria urria urria urria urriaGazteak ageri zaizkigu ilusioz beterik joateko,soldata handiak aipatzen dituzte, kulturaerakargarria, baina, hori bai, alemana ongiezagutu beharra eskatzen dute alemanek.Eskatzen dute, ez «inposatu», kontuan eduki,izan ere, alemanek mediku onak nahi dituzte,alemana ongi dakiten mediku onak, alegia.Kanpaina horren atzean langabezia tasakmurrizterik ez dutela konbentzituta daudenpolitikari etsiak daudela esango nukeokertzeko beldur handirik gabe. Sistemak hutseginda herritarrak uxatzea da biderikeragingarriena langabe kopurua txikitzeko.Haiek eragin duten krisi ekonomikoarenondorio zitalenetariko baten aurrean gaude,gure seme-alabak deserriratu nahi dituzte,kanpoan lan egin eta dirua ekar dezaten haienzorra ordaintzen laguntzeko. Ez da egiaAlemanian lan aukera errazagoak daudelaEuskal Herrian baino, hala ere, berdin da zeinden egia; haiek ederki dakite gure portaerakez dituela definitzen egiak, baizik eta egiatzatdugun horrek, gezurra izanda ere. Herritarrekaukerak ikusten badituzte, alemana ikasikodute. Pragmatismoak zuzentzen ditu gureportaera asko.Nafarroako Gobernuak argi ikusi zueneuskarari aurre egiteko biderik eragingarrienaingelesaren aldeko sustapen lan erraldoiaegitea zela, eta horretan ari da duela hainbaturtez. Ingelesa eta euskara aurrez aurre jarriditu, herritarrak hautatzera behartuz,gezurrezko hautaketa egitera behartuz. Jakinbadakite ingelesak ez diola inoiz gaztelaniariNafarroan espazioa lapurtuko; ingelesaren etagaztelaniaren arteko lehia funtzionala da, etanazioartean jokatzen da; euskara etagaztelaniaren artean, ordea, espazioa dagojokoan, bertan dago borroka zelaia. Aipatuditugun aurrematrikulazio datu horiek argierakusten dute Nafarroako Gobernuak egitenduen ingelesaren aldeko hautua guztizpolitikoa dela eta ez funtzionala, hizkuntzaeskolanaurrematrikulatu diren herritarrenhautua izan den alemana edo frantsesa, esatebaterako, Hezkuntza Sistematik kanpo uztenbaitu.Inoiz esango ez badute ere, Espainiakoagintariek haien herritarrak joan daitezennahi dute. Horretan ari dira emigrazioarenaldeko kanpaina ezkutuak sustatzen.Koldarraren kanpaina da, herritarreiemigrazioa induzitzen baitiete oharkabean,emigratzea naturala, atsegina eta dibertigarriabalitz bezala iradokiz, abentura alegia.Dagoeneko esana dute hamarkada honenbukaeran Espainiako Estatuak milioi batbiztanle gutxiago izango duela; kanpoan nahidituzte gure seme-alabak.Euskal Herrian aurrera daramaguneuskararen normalizazio prozesua burutzekoetxean bertan behar ditugu euskaldunak.Gure gizartearen txoko guztiakeuskalduntzeko orain formatzen ari direnbelaunaldi berriak oso-osorik euskaldundubehar ditugu. Herri gisa egin dezakegunhutsik handiena bertan formatutako gazteeuskaldunak joaten uztea litzateke. Hori erehizkuntza-politika da. Gaur egun, sektoreaskotan behar ditugun profesionalak ez ditugulortzen, osasun alorrean esate baterako, etakanpotik ekarri behar ditugu bere garaianhizkuntza-politika desegokia diseinatu zelako.Errealitate hori, herri gisa aztertuta,ikaragarrizko hutsa da. Erro sendo eta luzeakbertan hedatzeko indarra eskaini behar dueuskarak, eta hizkuntza-politika da garapenhorretarako ongarria, baina helburu horibetetzeko beste politika bat behar da.Herritarrak eta normalizazio prozesuahelburutzat dituen hizkuntza-politika beharda.Iñaki Lasa (Euskaltzalea)

urria urria urria urria urria urria urria urriaEuskaldun petoei eskerDuela 17 urte neska madrildar bat Gipuzkoanagertu zen, eta, hemengo mendiak eta itsasoaikusi, usaindu eta sentitu ondoren, gelditu eginzen. Hasiera guztietan bezala, jende askoezagutu zuen, gehienak erdaldunak, eta gutxibatzuk euskaldunak. Bereziki birekin ondokonektatu zuen, Arantxi Mitxelena eta AmaiaAstigarragarekin, biak euskaldun petoak.Haiei esker, euskararekiko grina piztuzitzaion, beti euskaraz mintzatzen zirelako,nahiz erdaldunak tartean egon. Hasierakoelkarrizketa surrealista horiei esker, bertso saiobatera joan zen madrildarra. Tutik ez zuenulertu, baina faszinatua gelditu zen. Zer otezegoen hitz horien baitan, publiko osoa hainadi egoteko. Hitz bakarra, keinu bakarra,nahikoa ote zen antzerki erraldoi batenespazioa osatzeko? Inoiz bizi izan gabekoemozio kolektiboa sumatu zuen. Hurrengogoizean, madrildarrak izena eman zueneuskaltegian.Eta nola zen posible mundu zoragarri hori,euskararen mundua, erdaldunen ondotikikusezin igarotzea? Errealitate berean bizi,toki berean egon, une berean begiratu, bainaederrena ez ikusi, ez sentitu, ez gozatu.Laboaren kantak kantatu, baina hitzak ezulertu! Madrildarrak honela irudikatzen zuenegoera: euskara ikasi gabe, hemen gertatzendenaren erdiaz bakarrik enteratzen zara, besteguztiaren aurrean itsua zara.Geroztik, urte asko igaro dira. Euskaltegikogaraiak urruti gelditzen dira, baitabarnetegiko hilabete hura. Lanpostu bateneskakizuna betetzeko EGA prestatu, etagainditu ere egin zuen, kanpotar guztiekbezala, arin. EuskalHerrira etorritakohelduek ez dute lotsariks e n t i t z e n g a i z k imintzatzeko, kanpotarrak dira, eta euskaraikasteko ezinbestekoa den ura basoan bathorietakoak gustura botatzen dituzte, etaingurukoek, gainera, txalotu egiten duteahalegina. Indioz mintzatzea ezinbestekoa dahizkuntza bat ikasteko. Isilik egoteak zenbatbalio dun! Isilik dagoen euskaldun berriainformazioa prozesatzen ari da, eta entzuleizaten trebatzen.Gero madrildarrak administrazio euskaldunbatean lan egin behar izan zuen, eta, bertankomunikazio guztia euskaraz egiten zenez,izugarri trebatu zen.Azkenik, Oiartzunen bizitzea izan zen gakoa.Oiartzunen dena zen euskaraz: kalekohizkera, dendetan entzuten ziren hitzak,tabernako giroa eta pankartak. Hara, iritsigara eskutitz honen abiapuntura. Oiartzunen,noski, pankarta guztiak euskaraz ziren.Hamazazpi urte geroago, madrildarrak bereprentsarako idatziak ere euskaraz idazten ditu.Orain madrildarra euskaldun petoa da(ailegatzea posible da; animo ikasten ari direnguztiei). Asko gara euskaraz bizi nahidugunok. Gipuzkoako Foru Aldundiakeuskararen aldeko urrats ausartak ematendituen une berean (biba zuek!), Oiartzunen«esta crisis es una ruina» behin eta berrizirakurri behar!Clara Wolfram (Oiartzun)Iritzia2012/10/22

urria urria urria urria urria urria urria urriaErdaldunak eremueuskaldunean «presiopean»direla dio GomezekBerria2012/10/25Gero eta nafar gehiagok ontzat ematen duteeuskararen erabilera sustatzeko neurriak hartzea.Horixe berretsi du Eusko Jaurlaritzak egindakoazken inkesta soziolinguistikoak, eta horixe errandu Euskarabideko zuzendari Maximino GomezekNafarroako Parlamentuan, Hezkuntza Batzordekokideen aurrean. «Azken hamar urteotan, aldekojarrerak hamasei puntu egin du gora; etakontrakoak, berriz, hamazazpi behera». Hala etaguztiz ere, eremu euskalduneko datuaknabarmendu ditu Gomezek, jarrerari buruz, etaazken hamar urteetan eremu horretan euskararensustapenaren aurka direnen kopurua handitu delaerran du parlamentarien aurrean. «%3,2 zen2001ean; eta %9,4, berriz, 2011n». Igoera horrenatzean dauden arrazoiei buruzko iritzia ere emandu Gomezek Nafarroako Parlamentuan:«Euskararen erabileraren presiopean daudeherritarrak eremu horretan. Egoera horrekhizkuntzaren kontrako jarrera sortzen du, eta horigertatzea arrazoizkoa eta logikoa dela uste dut».Hori izan da Euskarabideko buruak inkestasoziolinguistikoak jasotako datuen inguruan emanduen iritzi bakarra, behin eta berriz errepikatubaitu txosten hori Eusko Jaurlaritzak egin duela eta,ondorioz, ez dagokiola Euskarabideari ondorioakateratzea. Argi utzi du, hala ere, datuek «errealitatehagitz ezberdinak» islatzen dituztela eremuenarabera, eta horrek agerian uzten duela «partehartze ezberdinak» jarri behar direla abian.Euskararen LegeaBilduk eskatuta agertu da Maximino GomezHezkuntza Batzordeko kideen aurrera. Harenazalpenen ildotik, 1986. urtetik Euskararen LegeakNafarroa hiru eremutanzatitzen duela gogora ekarridu Bilduko Aitziber Sarasolak eta, lege horrenondorioz, «eremu batean eguneroko kontu dena»salbuespena dela beste batean: «Eskubide bateremutan banatzeak halako irregulartasunakeragiten ditu». Bertze lege batekin, eta D ereduaherrialde osora zabalduz, errealitatea bertzelakoalitzatekeela erantsi du Bilduko parlamentariak.NaBaiko Patxi Zabaletak, hain zuzen ere,Nafarroako Gobernuak eskaerari so egin beharkoliokeela erran dio Euskarabideko buruari:«Euskaraz ikasteko aukera nork eskatzen duenhartu behar da kontuan; nork eskatzen dueneuskara erabiltzea». Zabaletarekin bat egin duEzkerrako Marisa de Simonek, eta D ereduanaritzeko eskubidea nafar guztiek izan beharkoluketela erran du.Euskararen Legea bere horretan uztea defendatudute, bertzalde, UPNko, PSNko eta PPkoordezkariek. Pedro Rascon sozialistaren hitzetan,«lege eraginkorra» da, eta ez du inoren eskubiderikukatzen.

urria urria urria urria urria urria urria urriaEuskarazko irrati-telebistakberma ditzala eskatu dioEuropak NafarroariBerria2012/10/26Hedabideen eskaintzaren arloan, Hizkuntza Gutxituen Itunaurratu egiten du Nafarroak, Europako Batzordearen txosten baten araberaArgi hitz egin du Europako Batzordeak:Nafarroako Gobernuari eskatu dio bere gainhartzeko EITBren seinalea hedatzearen kostua.Europako estatu kideek Hizkuntza GutxituenItunaren konpromisoak betetzen dituztenaztertzen du Europako Batzordeak aldian-aldian.Espainiako Gobernuak 1992an sinatu eta2001ean berretsi zuen itun hori. Harrezkero, bitxosten eginak zituen Europak; hirugarrenaargitaratu zuen atzo, eta hainbat eskakizun egindizkie Nafarroako eta Espainiako gobernuei,euskararen erabilera bermatzeko.Aditu talde independente batek egiten dutxostena. Talde hori iazko uztailaren 4tik 8ra egonzen Euskal Herrian, Espainian, HerrialdeKatalanetan eta Galizian. Legeak aztertzendituzte adituek, eta baita praktikak ere;administrazio publikoekin eta hizkuntzarennormalizazioan lanean ari diren mugimenduekinbilerak egiten dituzte. Haien informazioarekintxostena osatu zuten abenduan, eta EuropakoBatzordeko Ministroen Kontseiluak onartu etaargitara eman zuen atzo.Justizia alorrean zehazki eta Espainiako EstatuakHego Euskal Herrian ematen dituen zerbitzuetanorokorrean, euskararentzat leku gehiagogaldegiten du txostenak. Espainiako Gobernuarieskatu dio epaiketak eta justizia prozedurakgaztelaniaz egitera behartzen duten legeartikuluak egokitzeko, eta justiziaadministraziorako langileen artean euskaldunakugaritzeko neurriak hartzeko. Horrekin batera,estatuak Hego Euskal Herrian ematen dituenzerbitzu publikoek eta zerbitzu publikoak ematendituzten enpresa pribatuek ere arreta etadokumentuak euskaraz eskaintzeko urratsak eginbehar dituztela zehaztu du. Langileakkontratatzeko orduan ere «hizkuntza koofizialak»dakizkitenak hartzeari begirako neurriak onestekoeskatu du.Txostenak azterketa sakona egiten dioNafarroako Gobernuaren hizkuntza politikari.Nabarmena da euskarazko komunikabideaksustatzeari begirako neurriak sumatzen dituelaEuropak faltan. EITBri buruz ez ezik, irratiei etatokiko telebistei buruzko informazioa jasotzen dutxostenak. Izan ere, Hizkuntza GutxituenEuropako Itunaren puntuetako bat nabarmenurratzen ari da Nafarroa: ez du ez eskaintzen ezbermatzen euskarako irratirik eta telebistarik.

urria urria urria urria urria urria urria urriaEuskalerria Irratiari jarduteko lizentziarik ezematea ere «berrikusi» behar duela esaten diotxostenak Nafarroari. Hauek dira txostenarenondorio nagusiak:Hedabideak: Euskarazko eskaintza sustatu beharduen oharra Nafarroari«Gutxienez», euskara hutsezko irrati batek etatelebista batek jardun behar dute Nafarroan,Hizkuntza Gutxituen Itunaren arabera. Hortaz,agindu hori urratzen ari dela seinalatu dioEuropako Batzordeak Iruñeko gobernuari.Nafarroan EITBren seinalea galtzeko gertatuden guztiaren berri jasotzen du Europako adituentxostenak, eta ondorio argia ateratzen du, nahizeta UPNren gobernuak esaten duen seinale horihedatzearen kostua ez dagokiola berari:«Nafarroako agintariek EITBren emankizunabermatu behar dute, ez soilik euskal autoritateeninteresa delako, baizik eta bere betebeharradelako; horrek esan nahi du emankizun kostuakbere gain hartu behar dituela». Beraz, euskarazkoirrati bat eta telebista bat sortzeko, edo EITBrenirrati-telebista seinaleak bermatzeko agindu dio.Euskalerria Irratiari buruzko oharrak ere egindizkio Europak Nafarroari, lehenago ere egin izanduen bezala. Gobernuari gogorarazi dioIruñerrian euskara hutsean emititzen duen irratibakarra dela, eta, beraz, «jarrera positiboagoa»hartu beharko lukeela irrati horrekin. Zehazki,irrati lizentzia eta diru laguntzak behin etaberriro ukatzeko joera «berrikusi» beharkolukeela esan dio.Beste komunikabide batzuen egoera ere aintzathartu du txostenak, Xorroxin eta Xaloa telebista,esaterako. Eremu euskaldunean, batik bat,euskarazko telebista pribatuentzako laguntzakhanditzeko eskatu du Europak. Bestalde,nabarmendu du Nafarroako Ikus-EntzunezkoenBatzordean ez dagoela euskal hedabideenordezkaririk, eta horrek aniztasunaren aurkaegiten duela. Ordea, Eusko Jaurlaritzakhedabideentzako onartutako araudiak euskararengarapenerako egokiak direla nabarmendu du.Hezkuntza: Ingelesa oinarri hartzen dutenirakats-ereduekin zalantzakEuropako Batzordeak ez du kritika nabarmendikegin irakaskuntzari dagokionez; administrazioekeuskarazko eskaintza, orobat, bermatzen dutelauste du, jasotako datuen arabera. BaitaNafarroan ere, ohar batzuk egin dizkion arrenIruñeko gober nuari: oroitarazi diounibertsitatean euskarazko hezkuntza eskaintzerabehartzen duela Hizkuntza Gutxituen Itunak, etagaldetu dio ea egia den eremu mixtoko gurasobatzuek beren patrikatik ordaintzen dutela semealabakeskolara eramateko garraioa. Eremuerdaldunean ere D eredua finkatzeko urratsakegin direla uste du Europak. Bestela, gomendioorokorrak eman dizkie Hegoaldekoadministrazioei; batik bat, Lanbide Heziketa etabigarren hezkuntza euskaraz eskaintzekohelburuei eusteko aholkuak emanda.Kezka bat, ordea, bai agertu du EuropakoBatzordeak; alegia, ingelesa oinarrizko hizkuntzagisa erabiltzeak euskararen ezagutzari zer-nolaeragin diezaiokeen. Alde horretatik, Nafarroakoagintariei eskatu die argitzeko euskarazko zenbateskoletan jarri diren abian ingelesezko ereduak —TIL eta British—, eta horrek euskarazkoirakaskuntzan zer eragin duen argitzeko.Nafarroan tokiko historiari eta hizkuntzariburuzko irakasgaiak nola bermatzen dituztenazaltzea ere galdegin dio. Jaurlaritzari, berriz,hiru eleko eredu berriaren barruan euskarazkoirakaskuntza bermatuko dela ziurtatzeko eskatudio.Estatu administrazioa: Langile euskaldungehiago, «proportzio egokia» hartzekoEstatu administrazioak hizkuntza gutxituekin

urria urria urria urria urria urria urria urriadituen betebeharrei ere arreta handia jarri dieteEuropako Batzordeko adituek. Estatuadministrazioek eta zerbitzu publikoek —baitazerbitzu publikoak ematen dituzten enpresapribatuek ere— «hizkuntza gutxituak etaeskualdetakoak» erabiltzeko neurriak hartu behardituztela ohartarazi dute. Zerbitzu horietaneuskararen erabilera «irregularra» dela sumatudute, eta eskatu dute estatuko administraziorakolangileak hartzeko orduan hizkuntza gutxituaezagutuko duten langileen «proportzio egokia»bermatzeko.Estatuak hori egiteko lege baldintzak izan arren,«sistematikoki» huts egiten duela berretsi dute, etahizkuntza gutxitua «modu sistematiko etaerregularrean» erabiltzeko neurriak eskatudituzte. Nabarmendu dute, baita ere, EspainiakoGobernuaren informazio publikoan, Internetenbatik bat, aldeak daudela ministerio batetikbestera; nahiz eta onartu duten webguneetakozenbait atal hizkuntza ofizial guztietan jarridituztela, informazio asko soilik gaztelaniazdaudela zehaztu dute. Krisiaren ondorioz hainbategitasmo murriztu behar izan dituela erantzundie Madrilgo gobernuak.Justizia: Epaiketa euskaraz egiteko, alde bakarrakeskatzea askiJustizia arloko langileen artean euskaldunek«proportzio egokia» izatea galdegin duteEuropako Batzordearentzat txostena egin dutenadituek. Nabarmendu dute administrazioekahaleginak egin dituztela, eta egungo merituensistemak —epaileak kontratatzerakoan euskarazjakitea meritu gisa hartzen dutela azaldu dioEspainiako Gobernuak Europari— legeabetetzen duela, baina horrek guztiak ez duelabermatzen justizia prozedurak hizkuntzagutxituetan egin ahal izatea.Botere Judizialaren Lege Organikoaren 231.artikuluak zehazten du Justizia administrazioakgaztelania erabiliko duela, eta hori da «oztopohandiena» hizkuntza gutxituak justiziaprozeduratan erabiltzeko. Auziko bi aldeek prestegon behar dute epaiketa euskaraz egiteko,adibidez; alde bakar batek euskaraz egin nahi ezizatea aski da gaztelaniaz egiteko. HizkuntzaGutxituen Itunak zehazten du, baina, alde bakarbatek euskaraz egin nahi izateak nahikoa beharlukeela epaiketa euskaraz egiteko —salbuespenbatekin: eskaera horrek epaiketa oztopatzekohelburua izatea—. Espainiako legeek ez dutehalakorik baimentzen, ordea.Espainiako Gobernuak, hala ere, erantzun dioEuropako Batzordeari: esan dio JustiziaMinisteriora bidali duela legea aldatzekoeskakizuna, hurrengo erreformetan aintzat hardezan. Kontua da Espainiako Gobernua oraintxeari dela Botere Judizialaren Lege Organikoaerreformatzen; Justizia ministroak, dena den, ezdu 231. artikulua aldatzeari buruz ezer iradokioraingoz.Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako justiziaadministrazioak egin duen lana, aldiz, zorionduegin du Europak. Hiru herrialde horietakoepaileen %25 epaiketak euskaraz egitekomoduan daudela nabarmendu du, etaGipuzkoan, %50ek badakitela euskaraz. Gainera,dokumentuak elebitan daudela, eta normalonartzen direla azaldu du —nahiz eta erantsiduen komunikazioen %93 gaztelaniaz egitendirela—.Beste ohar bat ere utzi du adituen txostenak,abokatu elkarte bati jasotako irudipena hainjustu: justizia administrazioan, epaiketak etaprozedurak euskaraz egitea galdegiten dutenak«bazter nahastaile» gisa hartzen diren irudipenadute abokatu horiek, txostengileek diotenez.Hegoaldeko administrazioa: Galderak Nafarroari;zorionak Jaurlaritzari, eta eske batzuk

urria urria urria urria urria urria urria urriaNafarroak Hizkuntza Gutxituen Itunaren puntugehiago ere urratzen ditu, edo erdizka betetzen,E u r o p a k o B a t z o r d e a r e n a r a b e r a .Administrazioari dagokionez, dokumentu ofizialerabilienak euskaraz jartzeko eskatu zuenEuropak aurreko txostenean, baina geroztikaldaketarik ez duela ikusi azaldu du orain.Itzulpenak ere ez direla bermatzen azaltzen dutxostenak. Europako Batzordeak, beraz, Iruñekogobernuari proposatu dio herritarrak animatzekoadministrazioarekin euskara erabil dezaten.Eremu mixtoko herrietan dokumentu ofizialakelebitan ez jartzeko zer arrazoi duen argitzekoere eskatu dio. Txostenak azaletik aipatzen duerrepideetako seinaleak elebitan jartzeariburuzko puntua, Iruñeko gobernuak urratuegiten badu ere. Bai aipatzen du, ordea,erregistro zibiletan izapideak euskaraz egiteaezinezkoa dela.Guztiz bestelakoa da Europak Jaurlaritzari buruzegin duen balorazioa. Administrazioan eginikolana nabarmendu eta, zehazki, aipatu duerregistro zibilean euskaraz egin daitekeelaA r a b a n , B i z k a i a n e t a G i p u z k o a n .Kontsumitzaileen dekretuarekin euskal hiztuneneskubideak bermatzeari begira urratsak egindituela ere nabarmendu du, eta Etxepareinstitutua sortzeagatik zorionak eman dizkioEuropak Jaurlaritzari. Hizkuntza GutxituenItunaren eskakizunak «modu eredugarrian»betetzen ditu Jaurlaritzak, adituen esanetan.Gasteizko gobernuak ere baditu hutsune batzuk,ordea: Osakidetzan eta Ertzaintzan ez duelaurrats nabarmenik egin ohartarazi du Europak.Osakidetzan, esaterako, langileen %50ekeuskaraz badakiela baina erdaraz lan egitenduela jakinarazi du. Gizarte zerbitzuetan ereantzera gertatzen dela erantsi eta, beraz, aurrekotxostenean azaleratutako arazoak mantentzendirela erantsi du. Nafarroako Osasun zerbitzuariere egin dio ohar zehatz bat Europak:Osasunbiderako erizainak kontratatzerakoaneuskara ez dela aintzat hartzen.Elkarlana: Lankidetza ituna sinatu bai, bainapraktikan aldaketarik ezElkarlana ezinbestekoa da hizkuntza baterakunde publiko ezberdinek kudeatutakolurraldeetan hitz egiten denean, EuropakoBatzordearen esanetan. Alde horretatik,Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak2009an sinatutako lankidetza hitzarmenazoriondu du. «Baina protokoloa sinatzeak ez duekarri, praktikan, elkarlan esanguratsurik,helduen hezkuntzan izan ezik». Euskara babestueta sustatzeko administrazioen arteko elkarlanafuntsezkotzat jo du. «Bereziki inportantea daeuskararen kasuan, Nafarroan ahulago baitagoEuskal Autonomia Erkidegoan baino».Nafarroako agintariei gomendatu die elkarlaneansakontzeko, «batik bat betetzen ari ez direnkonpromiso horietarako».

urria urria urria urria urria urria urria urriaAzaroa

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaBaikortasun kritikotikEskola egun batetik bestera, gaiak nola doazenharilkatzen ikustea emankorra da, ikaslearentzatzein hizlariarentzat. Urliak esandakoa eskola egunhorretako adituari galdetu, bere iritziak jaso etahurrengo hizlariak gaia biribildu. Horrela emanda eleaniztasunaren gaia azken eskola egunetan,Mari Karmen Garmendiarekin hasi, Joxe AustinArrietarekin jarraitu eta Julen Arexolaleibarekinsakonduz.Iritzia2012/11/06t e r m i n o a b e r a ,posible ere bai baita,baina beste gauza batda eremu sozialerakobaliatzea, hain ir moki,eleaniztasuna hitzaren sinpletasunean.Lanean, Txepetxen teoriekin genbiltzala, ezagutugenuen Julen Arexolaleiba, edozein normalizazioegitasmotan agertzen diren bi izen. Motibazioa,ezagutza eta erabilerari ekinean genbiltzan, baina2005eko buelta hartan, Txepetxena gainditutazegoela esaten zuenik bazen, beste alternatibarikproposatu barik. Gerora, holakoen jarduna Pixkabat es mucho eta antzeko kanpainak sustatzerapasatu zen edo asimetria linguistiko-geografikoadefenditzera.Artzeren poema batekin hasi du hitzaldia Julenek,euskara elkarteen topaketa baterako beren-beregisortutako poema harekin. Poemaren egitura izanzitekeen hitzaldiaren hezurdura, poemarenhasieran aipatzen baita hizkuntzak ezezagutzearen lotsa. Eta galdera bat bota du: eanola bizi dugun gaztelania jakitea. Larrepetit-enIdoia Etxeberriak idatziriko Erdaldunberriarenajeak artikuluari egin dio aipamena, harrigarriabada ere, ez baita kanpokoa lotsatzen euskara ezjakiteaz, bertakoa kanpokoena ez jakiteaz baino.Baina hiztunetik harago, hizkuntza komunitateanere indarra egin beharra dagoela dio.Eleaniztasuna aho beteko hitz politegia da, bainaazken bi eskola egunetan argi azaleratu daikaskideon kezka, terminoaren gehiegizko edoazaleko erabileraz. Eremu indibidualeanplanteatzen denean ulergarria izan daitekeTxepetxen A eta B zirkuituak eta ontzien tesiaksakonki azaldu ditu Julenek, eleaniztasunarenbarruan egon daitezkeen aldaera guztiak bilduaz,hitzaren eta ekintzaren konplexutasuna ekarriditu.Poemaren hezurdurak elkarrekin bizitzeaaipatzen du beronen azken lerroetan, eta hordakar Julenek diglosiaren gaia. Hizkuntza batekbestea desagerraraziko du, nahiz eta ez denerosoa honetaz hitz egitea eta bien bitartean, huragertatu bitartean, diglosiaren bidean jarriko. Hirudiglosia motaz ari da berbetan; erdi diglosiaz,diglosia partzialaz (Flandria, Alsazia aipatuz) etaerabateko diglosiaz edo lurralde mailakoaz.Azken horretan kokatzen du euskara,gaelikoarekin bat. Egoeraren larritasuna iraulinahi duen pertsona izanik, azkenaldianezkortasun aktiboan baino baikortasun kritikoanmugitzen ari dela aitortuz amaitu du saioa.Nagore Ammondarain

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaNIZEko eskolek Iribasierantzun diote ikasturteaez dela «normala»Berria2012/11/07Murrizketak zentroetan sumatzen direla salatu dute, etaatzera egiteko eskatu diote Hezkuntza Nafarroako buruari«Gizarteak jakin behar du ikasturte hau ez delanormala, inondik inora ere. Murrizketaknabarmenak dira, eta sumatu egiten dirazentroetan». Horixe salatu du Iruñeko Amaiurudal ikastolako zuzendari Pello Egurenek.NIZEko kide da Eguren, NafarroakoIkastetxeetako Zuzendarien Elkarteko kidealegia. D ereduko sare publikoko Haur etaLehen Hezkuntzako 57 zentrok egiten dute batelkarte horretan. Hezkuntza Departamenturaeraman dute salaketa.Ikasturte osorako programazioarekin batera,murrizketen eragina zehazten duen txostenaaurkeztu dute departamentu horretakoerregistroan.Ekinaldi horren bidez, Nafarroako Hezkuntzakontseilari Jose Iribasi erantzun dio NIZEk.«Ikasturtea normaltasun osoz hasi zela esanzuen kontseilariak; inolako arazorik ez balegobezala. Baina errealitatea ez da hori. Kalitatezkohezkuntza publikoaren alde gaude D eredukoikastetxeok, eta irakasleok ahalegina egiten arigara egungo egoerari aurre egiteko»,nabarmendu du NIZEko presidente IñakiAnduezak.Kalitatezkohezkuntza publikoarenalde gaudeD ereduko ikastetxeok, etairakasleok ahaleginaegiten ari gara egungoegoerari aurreegitekoEgoera, hala ere, ez dela samurra erantsi duAnduezak. Eta ikastetxeen egunerokoansumatzen dela, jada, murrizketen eragina.«Batez beste, bi-lau irakasle galdu dira ikastetxebakoitzeko», azaldu du. Zenbait zentrotan gelakgaldu dituzte, halaber, gela bakoitzeko ikaslekopurua 25etik 27ra igo eta gero. Irakasleespezialistei eragin die neurriak, batez ere.Lanean ari diren irakasleentzat ere, egunerokoagero eta zailagoa dela gaineratu du NIZEkopresidenteak. «Eskola ordu gehiago dugunez,koordinatzeko eta bertzelako lanak egitekodenborarik ez dugu. Korrika gabiltza batetik

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroabestera. Sumatzen da estresa irakasleen artean».Egoerak okerrera egin dezakeela uste duAnduezak, eta aukera horrek kezkatzen duelaonartu du.Lanean ari diren hainbat irakasleren baldintzeninguruko kezka ere badu NIZEko buruak. Ezda bakarra. «Baldintzak asko kaskartu dira.Ordezkapenak egiteko kontratuak eten egitendira, adibidez, besta egunetan, oporrak ezordaintzeko. Ordu batzuetarako kontratuak ereegiten ari dira», erran du Egurenek. Amaiurikastolan, bi irakasle gutxiago dituzte oraingoikasturtean.Giza baliabideen ingurukoa, gainera, ez daNafarroako ikastetxe publikoetako arduradunenkezka bakarra. «Baliabide ekonomikoak eremurriztu dira. Nafarroako Gobernutik %20gutxiago jasoko dugu.Horrek erran nahi du hainbat proiektu etaprograma moldatu edo bertan behera utzibeharko dugula», erran du Natalia Ordokik,Zubiriko ikastetxeko idazkariak. Alde horretatik,hainbat adibide aipatu ditu Hegoalde udalikastolako Aitor Etxartek. «Irakaskuntzarenesparruan teknologia berriak erabiltzekoprograma erabat geldirik dago. Ikastetxeetanobrak egiteko aukerarik ere ez da».Nafarroako Gobernuak ikastetxeekin musikasustatzeko orain arte garatutako programa ereadibidetzat jarri du Etxartek: «Gobernuakbertan behera utzi du programa hori, baina aldiberean sortu dira ekimen pribatuak zerbitzu horibera eskaintzeko; ordainduta, noski».Gogoetarako eskaeraMurrizketen eraginari buruzko txostenaHezkuntza Departamentuko ikuskatzaileekjasoko dute, erregistroan aurkeztu eta gero.Ikuskatzaile horien bidez, departamentukoarduradunek haren berri izatea da NIZEkokideen helburua. «Hezkuntzako buruek gogoetaegin behar dute, eta bertan behera utzi martxanjarri dituzten neurriak», nabarmendu duNIZEko presidente Iñaki Anduezak.Anduezak erantsi du Jose Iribas kontseilariakezin duela jarraitu erraten murrizketek eraginikez dutela izan. «Guk argi eta garbi erakutsidiogu eragina nabarmena dela».NIZEko kideak berretsi du irakasleek «ahaleginhandia» egin dutela, ikasturtea hasi zenetik,ikasleek murrizketen eragina ahalik eta gutxiensuma dezaten. «Profesionalak gara, etaeskaintza duina egin nahi diogu gizarteari; Deredu on bat eskaini herritarrei». Ahaleginhorrek kostu bat baduela erantsi du, hala ere,eta, ondorioz, ez dakitela noiz arte eutsi ahalizanen dioten egungo egoerari. Hezkuntzanmurrizketarik ez egiteko, eta lehen sailak zuenaurrekontura itzultzeko eskatu du.«Profesionalak gara,eta eskaintza duina eginnahi diogu gizarteari;D eredu on bateskaini herritarrei»

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaUrkullu, hizkuntza inposizioaeta hizkuntza begiruneaIritzia2012/11/07Urkulluk ez du aipatu kanpainan kaleerabilera %10,7 triste batetik %9,3ra jaitsidela Bizkaian! Unescorentzat, %33tikbehera hizkuntza galtzeko egoeran dago!Urkulluk aipatu du Gipuzkoako Aldundiakprentsaurrekoak euskaraz emateari buruzduen iritzia: inposizioa da. Argitu ditzagunkontzeptuak:G i p u z k o a k oA l d u n d i a kprentsaurrekoak euskaraz ematea etaitzulpen zerbitzua eskaintzea inposizioaneurri txiki batean onartzea da, bainagazteleraren inposizioa, kazetari erdaldunelebakarrei itzulpen zerbitzua eskaintzenzaielako.a) Hizkuntza inposizioa: bi hizkuntzaegonda, hizkuntza bakarra ulertzea dainposizioa, solaskidea bestearen hizkuntzanhitz egitera behartzen duelako. Inposiziorikez egoteko «elebitasun pasiboa» behar da,hau da, norberak nahi duen hizkuntzanhitz egitea eta besteak «ulertzea».Momentuz, euskaldunak gara bestehizkuntza ulertzen eta hitz egiten dugunok,ez alderantziz.b) Hizkuntz begirunea: bi hizkuntzaegonda, hizkuntza biak ulertu eta hitzegitea da, nahiz eta norberarena ez denhizkuntzan zailtasunekin hitz egin.Gipuzkoan kazetariak kontratatzendituzten hedabideek, nahiz eta oso zailaizan erdaldun elebakarrak aurkitzea(gazteen %10?) horiek kontratatzenjarraitzen dute, euskararekiko erabatekomespretxu eta inposizioa eraginez.Aldundiko bozeramaileek nahi dutenhizkuntzan hitz egitea eta kazetariek nahiduten hizkuntzan galdetzea litzatekeinposiziorik ez egotea.Xabi Larrabe (Arratia)

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaPP: «Euskara gutxi ikasi,eta apenas erabiltzen den»Euskara sustatzeko asmoz hedabideei diru laguntzakziurtatzeko proposamena atzera bota dute UPN eta PPkBerria2012/11/09«Haizerik sartzen ez den euskararen etxeanleihoak irekitzeko proposamena» ekarri du BildukNafarroako Parlamentura. Leihoak ireki bai,baina berehala ixteko. Bilduk proposatu duEuskararen lege polemikoaren artikulu batmoldatzea eta komunikabide publikoetan zeinpribatuetan euskararen presentzia sustatzekoplangintza eta, batez ere, baliabide ekonomikoakziurtatzea. PSNren abstentzioa lagun, UPNk etaPPk proposamena atzera bota dute. Eztabaidan,PPko Amaia Zarranzek argudiatu du krisigaraiotan ez duela merezi euskal komunikabideaklaguntzea, «audientziarik ez dutelako»: «Euskaragutxi ikasi, eta apenas erabiltzen den», gaineratudu.Ez da berehalako erantzuna izan, etxetik ekarribaitu idatzita Zarranzek. Hasi eta berehala bereasmoen berri eman du. «Krisiaren erdian»proposamen hori ekartzea «txundigarria» deladeritzo. Zentzugabekeriatzat jo dukomunikabideetan euskara sustatu nahi izatea.«Nafarroan enpresa pribatuak dira, eta eurekerabakitzen dute zer den komenigarrienaerrentagarri izateko. Ez badute euskara gehiagoerabiltzen, izango da irakurle eta entzuleakgaltzeko arriskua dutelako. Administrazioak ez duz e r t a n h o r r e t a n s a r t u » , e s a n d u :«Garrantzitsuagoa da krisian direnkomunikabideak laguntzea, euskara sustatzeabaino».Aurretik, Bilduko Aitziber Sarasolak gogoraekarri du aurtengo aurrekontuak, «krisiarenaitzakia baliatuta», euro bakar ere bat ez duelabaliatu euskarazko komunikabideak laguntzeko,«neurriaren eragina aintzat hartu g a b e » .Izan ere, larria izan da eragina. «Orain eskuartean duguna komunikabideen heriotza aktakdira», ohartarazi du.PSNk ez du babestu. Roman Felonesen ustez,Bilduren proposamena ez da konponbidea,«arazoa ez baita legea, gobernuak egin duengarapena baizik».Iribasen erantzunaEuropako Batzordeak Hizkuntza GutxituenItunaren jarraipen txostena argitaratu berri du,eta esan du, besteak beste, «gutxienez», euskarahutsezko irrati batek eta telebista batek jardunbehar dutela Nafarroan. Hori betetzeko zer pausoemango dituen galdetu dio Aitziber SarasolakJose Iribasi. Hezkuntza kontseilariaren ustez,txostenak bere ondorio nagusietan jasotzen dueuskararen arloan aurrerapauso handiak emandirela Nafarroan, eta administrazioan euskararenerabileran aldaketa baikorrak eman direla.Txostena ez dutenez gaztelera itzuli ezin duelaazterketa zorrotzik egin gaineratu du.«Komeni zaizuna soilik aztertu duzu», ihardetsidu Sarasolak, eta gogorarazi du hirugarren aldiadela Bruselak belarritik tira egiten diolagobernuari. Txostenak Euskalerria irratiarekikojarrera baikorragoa izatea ere eskatu diolagogorarazi dio. «Utzi euskararen etxea airatzen»,gomendatu dio azkenik Sarasolak. Eta Iribasekerantzun: «Ez zaitez hoztu, eta ez gaitzazukutsatu».

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa«Denona izan behar duenelkarbizitza euskarazBerria2012/11/10'Eman euskara elkarri' lelopean, Andoaindik aterako da,martxoaren 14an, eta Baionan amaituko da, 24anElkarbizitzarako urratsak «euskaraz ere, etaeuskaraz batez ere» egin behar direlaaldarrikatuko du datorren urteko Korrikak.Martxoaren 14an Andoaingo MartinUgalde kultur parketik (Gipuzkoa) abiatukodenetik hilaren 24an Baionara helduko denarteko bi milatik gora kilometroetan zehar,«euskara denona eta denontzat» delaberretsi nahi dute AEK euskaltegiko kideek,«bazterketarik gabe», Edurne BrouardKorrikako arduradunaren hitzetan: «Gureaden herrian gurea den hizkuntzan bizi ahalizatea aldarrikatuko dugu; euskarazeraikitzea denona izan behar duenelkarbizitza».Bilbon aurkeztu zuten, atzo, euskararenaldeko lasterketaren hemezortzigarrenekitaldia; Unesco Etxearen egoitzan,Elkarbizitza plazan. Lekua ez zutenkasualitatez hautatu. Euskara «kohesiorakotresna bat» dela aldarrikatu zuen Korrika17k; oraingoan, «elkarbizitzarako gakoa»dela nabarmendu nahi du 18k. «Euskara daeuskal herritarrok elkarrekin bizitzekoaukeratu nahi dugun hizkuntza; elkarri hitzegiteko, elkar entzuteko eta ulertzeko»,azaldu zuen Brouardek: «Elkarbizitzazhainbeste hitz egiten dugun garaiotan,ezinbestekoa da elkarbizitza horretarakoerabiliko dugun hizkuntzaz ere mintzatzea.Halakorik ezean, berriro ere euskalgizartearen zati handi eta garrantzitsu bat—euskaldunona— alboratuko genuke».Prozesu horretan herritar eta eragile guztiekparte har dezaten nahi ditu Korrikak:«Denok daukagu gure zeregina etazeresana». Hartara, ematearen garrantziazdihardu Korrika 18ren leloak: Emaneuskara elkarri. Logotipoan ere bi eskuageri dira, Korrikaren lekukoa batetikbestera pasatzeko unean, alegia, elkarrieuskara ematen. Beraz, norbere hondaraleaz mintzatu da Brouard: «Garrantzitsuada dakienak ikasi nahi duenari irakastea,ulertzen duenak hitz egiten duenarierabiltzeko aukera ematea, agintariekherritar orori ikasteko bideak erraztea.Azken batean, elkarri ematea euskara,bakoitzak duen egoeratik abiatuta».Omenaldia, ikasleeiEta hondar ale hori jartzeko esfortzuaegiten duten «milaka laguni» egingo die

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaomen Korrika 18k: euskalduntzen etaalfabetatzen ari diren ikasleei. «Berenahaleginarekin euskaraz bizi ahal izateaahalbidetzen eta, beraz, elkarbizitzarakoaukerak sortzen ari direlako», argudiatu duBrouardek.Izan ere, euskara elkarbizitzarako gakoaizan dadin, «beharrezkotzat» jo du euskarazhitz egin ahal izatea eta euskal kulturae z a g u t z e a . « E u s k a l a k a r i i z a t e k oahaleginean» euskara ikasten etapraktikatzen ari direnei esker ona adierazikodie, hortaz, Korrikak: «Lanetik irten etaeuskara ikastera doazen Aitor eta Nerea;bilobak eskolan utzi eta gero euskaltegiradoazen Karmen eta Joxe; euskara ikastenhasi den Jasmin; mintzalagun talde bateandagoen Felipe; gau eskolan ari direnElixabete, Osvaldo, Ane...».Unesco Etxea izan da ideiok igortzekoabiapuntua, «bertako idatzi, agiri eta laneanaurki daitezkeelako Korrika 18renmezuaren oinarrietako asko». Brouardekgogorarazi du euskara UnescorenHizkuntza Gutxituen Atlasean dagoela;hizkuntza «bizia» dela gaineratu du, baina«ahul» dagoela, «oso egoera kezkagarrian»lurralde batzuetan. Hartara, berariazkodeia egin die botere publikoei, «euskarababesteko eta bultzatzeko neurriak ezarditzaten». Baina herritarrei ere mintzatuzaie, «euskara ikas eta erabil dezaten, etae u s k a r a r e n i n g u r u k o t e s t u i n g u r usoziopolitikoa sor dezaten».Alde horretatik, Unesco Etxeko buru RuperOrmazak berretsi du elkarlana ezinbestekoadela hizkuntzek bizirik iraun dezaten: «Ezdut uste hizkuntzen arazoa inoiz boterepublikoetatik bakarrik konponduko denik.Herriak aurrera egin behar du, bultzatu,aldekoen kopurua handitu». Azken batean,erantsi duenez, hizkuntzen arazoa«bakarra» da munduan: «Askatasunarenborroka da, pertsonen eta herrienduintasunaren borroka da, eta horretanelkarrekin gaude».

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaEuskaldunen sareaosatzeko kanpaina hasi duIKAk NafarroanBerria2012/11/13Euskaldunak «mapan» kokatzea ez ezik, euskaltegientzakodiru laguntzak jasotzea ere bada helburua«Nafarroako mapa argiz bete. Etaeuskaltegien etorkizuna argitu». Horixe daIKAk abian jarri berri duen Milaka ArgiNafarroan izenburuko kanpainarenhelburu bikoitza. www.milaka-argi.comwebgunearen bitartez, Nafarroan bizidiren euskaldunek euren burua mapabatean kokatzeko aukera izanen dute,batetik.Iruñean bizi den euskaldunak, adibidez,webgune horretan sartu, eta argi batpiztuko du Nafarroako hiriburuan.Bertzetik, aukera izanen du IKA diruzlaguntzeko.Leitzan ez ezik, Uxuen, Andosillan etaBidaurretan ere», azaldu du IKAkoarduradun Sagrario Alemanek.Kirolariak eta bertzeK a n p a i n a j e n d a u r r e a n a u rk e z t e k oekitaldia egin zuen IKAk Iruñean, atzo.Euskararen esparruan lanean ari direnhainbat talde eta elkartetako ordezkariekparte hartu zuten; haiekin batera,kirolaren, kulturaren eta politikarenesparruko zenbait pertsonak ere bai. UrkoAristi eta Reyes Ilintxeta kazetariak arituziren aurkezpen lanak egiten.Kanpainarekin bat egiten lehenengoetakobat izan da Osasunako jokalari OierSanjurjo, adibidez. Ibai Meoki eskubaloijokalaria, Iñaki Perurena harri-jasotzaileaeta Patxi Zabaleta politikaria ereaurkezpenean izan dira, bertzeak bertze.Internetez, kanpainarekin bat egitekoaukera herritar guztien esku dago jada.«Nafarroan euskaldunik ez dela diote;ipar-mendebaldean baino ez daudela.Guk hori ez dela egia erakutsi nahi dugu.Euskaldunak badirela, Lesakan etaIKAk 1970eko hamarkadatik abianjarritako kanpainak ekarri ditu gogoraSagrario Alemanek aurkezpen ekitaldian,eta, oraindik ere, herritarren laguntzabeharrezkoa dela nabar mendu du.Nafarroako Gober nuak euskaltegieiematen dien laguntza eskasa dela argi utzidu IKAko arduradunak, eta kanpainaren

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroabidez dirua bildu nahi dutela Iruñerrikoeuskaltegiek lanean jarraitu ahal izateko.Euskara ikasi nahi dutenek egiten dutena h a l e g i n a e s k e r t u e t a t x a l o t u d uAlemanek. Abian jarritako kanpainarenbitartez, IKAk haiei euskaraz norekin hitzegin badutela argi erran nahi diela erantsidu.«Nafarroako eta hemendik kanpokoeuskaldunok komunitatea osatzen dugu.Kanpaina honen bidez, euskaldun horiekguztiak harremanetan jarri nahi ditugu,eta sarea osatu».Kanpaina abian jarri du IKAk, etadatorren urteko Aste Santura arte egonenda martxan. Ordura arte izanen duteherritarrek haien ekarpenak egitekoaukera.IKAko kideek azaldu dute euskaltegiek erelanean jarraitzeko konpromisoari eutsidiotela.Helduak euskalduntzen jarraitu nahi dute,mapan ilun gelditzen ahal direneremuetan etorkizunean argiak piztekoasmoz. «Argi gehiago pizteko», berretsidu Alemanek.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaErdaldunen semeaNi ere harritu ninduen Soinujolearensemea-n hainbeste gaztelania entzuteak.Ustekabean harrapatu ninduen, besoakjaitsita, ez bainuen buruan obraren hariraegindako artikulu, elkarrizketa etakritiketan horri buruz ezer entzun edoirakurri izana. Hemeroteka gainbegiratudut, eta ez dut aurkitu euskarazkob e r t s i o a r e n e l e b i t a s u n a r i bu r u z k oazalpenik, baina gutxienez aipatzekoa zelauste dut.Izan ere, Gasteiz, Bilbo eta Donostiakohiru udal antzokiek eta Tanttakakonpainiak Atxagaren eleberriaren gaineanekoitzitako antzezlanean gaztelaniazmintzo dira David protagonistaren aitafrankista eta Mary Ann emaztekaliforniarra, baita haiekin hitz egitenduten euskal hiztunak (Daviden ama izanezik) eta guardia zibilak ere, eta hautuhorrek bere polemikatxoa ekarri du.Iritzia2012/11/13bidez. «Zergatiksartu gaztelaniabarra-barra euskalliburu baten euskalbertsioan? Ez al da euskara hizkuntzakonpletoa, edozein egoera dramatikoadierazteko beste? Derrigorrean behar aldu gaztelaniaren makulua grazioso edoadierazkor izateko? Edota, John Wayneketa indioek euskaraz egiten badute,zergatik ez du euskaraz egin behar poliziatorturatzaileak?», galdetu zuen Irizarrek,eta segidan hiztunengana zuzendu zuenhatza: «Hiztun desorekatuek ez dutesinisten bizitzaren edozein zirkulu osorikeuskaraz egin daitekeenik. Ez dioteeuskarari nahikotasunik aitortzen».Hurrengo egunean Patxo Telleriaegokitzapenaren egileak erantzun zion,dramaturgiaren ikuspegitik hautua egitekoi z a n d i t u z t e n a r r a zoiak a z a l t zeko.«Eszenaratzerakoan, pertsonaia batzuek(une konkretuetan) gaztelaniaz egitearenbeharra ikusi genuen.Mikel Irizar Topaguneko lehendakariakpiztu zuen eztabaida bere blogean( g o i e n a . n e t / b l o g a k / p i p e r r a u t s a ) ,harridurak eta haserreak bultzatutaidatzitako Soinujole erdalduna postarenZergatik nobelan ez eta antzezlanean bai?Sinesgarritasun neurri desberdinadutelako. Nobelan urruntasuna dagoelako.Nahiz eta pertsonaiak irudikatu, munduabstraktu batean daude, gorpuztu gabe.Baina sinis daiteke taula batean hezurharagizkopertsonaia bat [Mary Ann]esaten: 'Ez dakit euskaraz'?».Zalantza handiena, baina, liburuko aitaeuskalduna erdaldun bilakatzeko hautuaksortzen du, eta horri buruz Telleriakemandako argudioa ahulagoa iruditzen

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroazait. Telleriaren iritziz, erabakiaeuskarazko bertsioaren mesederako izan dagaztelaniazkoaren aldean, eta aitaksemeari ama hil dela jakinarazten dioneszena jarri du adibide. «Aita zahartu etaabailduak euskaraz egingo dio, semeaafektiboki berreskuratu nahian. Zergatikukatu mikroistorio hau (guztiz erreala)kontatzeko aukera?».Ñabardura horiek gaztelaniazko bertsioan,osorik elebakarra izanik, galdu egiten dira,eta, ondorioz, «El hijo del acordeonistapobreagoa da Soinujolearen semea baino»,Telleriaren arabera.du, baina gogoan dudala, halako efekturiksortzen duen bakarra da.«Antzerkiakirabaziko zuen,euskararennormalizazioakez»K o n t u a n i z a n i k a n t z e r k i r a k oegokitzapenean hartutako lizentzietako batdela aita eta semearen arteko elkarrizketahori —liburuan, Paulina neskameakhartzen du telefonoa eta ematen dioamaren heriotzaren berri Davidi—, eszenahorrek bakarrik justifikatu ahal du aitaerdaldun bilakatzea eta, ondorioz,gaztelaniak horrenbeste pisu hartzeaeuskarazko bertsioan?Bestalde, euskarazko lana gorestekogaztelaniazkoarekiko konparazioetaraj o t z e a e t a e l e b i t a s u n a k a l d e r d idramatikotik eskaintzen duen baliabideanabarmentzea, argudio eztabaidagarria dahizkuntzaren beregaintasunarenikuspegitik.Dramaturgiako irizpideak eta hizkuntzarennahikotasunarekin lotutakoak aurrez aurrejarri ditu Soinujolearen semea-k, eta MikelIrizarrek egina du epaia: «Antzerkiakirabaziko zuen, euskararen normalizazioakez».Aktore, zuzendari eta gidoigileak arrazoidu, elebitasunak areagotzen du eszenahorren indar emozionala, funtzionatzenJon Eskisabel

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaHizkuntz aniztasunakudeatuzBerria2011/11/09Pixkanaka bada ere, enpresak gero eta garrantzi handiagoa ematenari dira hizkuntzen kudeaketari. Elhuyar Hizkun proiektuaren bidez arizaie horretan laguntzen Tecnalia eta Elay enpresei.«Nire ametsa litzateke nik posta elektroniko bateuskaraz igortzea, eta bezeroak bere hizkuntzanjaso eta irakurri ahal izatea; baita alderantziz ere.Azken batean, errealitate eleanitz honetanbakoitza bere hizkuntzan komunikatzea». SantiAgirregoikoaren hitzak dira, Elay enpresakozuzendari kudeatzailearenak. Artean enpresaElhuyarrek abian jarritako Hizkuna proiektuanparte hartzen ari da, Tecnaliarekin batera. Xedea:hizkuntz aniztasuna kudeatzeko baliabideteknologikoak eta metodologikoak lortzea.Horren garrantziaz ohartarazi du Tecnaliakoordezkari Ciara O'Higgingsek. «Aberastasun gisaikusi behar dugu hizkuntz aniztasuna, etasormena areagotzeko tresna gisa».langileak batez ere elebidunak direla», adierazi duAgirregoikoak.Atzerrian dituzten bezeroei begira, funtsezkoairuditzen zaio haiek dituzten hizkuntza eskaereierantzutea; baina baita barrura begira ere.Adibide bat jarri du: «Duela gutxi, makina batekarri ziguten atzerritik. Hura erabiltzekoargibideak hamasei hizkuntzatan zetozen.Horien artean ez zegoen euskara, baina guk itzuliegin genituen argibide horiek».Elhuyarrek duela urtebete jarri zuen martxanHizkuna proiektua, eta atzo hizpide izan zutenenpresei eta hizkuntz aniztasunari buruzDonostian egindako jardunaldi batzuetan.Nazioarteari begira lan egiten dute Elayk etaTecnaliak. Baina oso hizkuntza politika diferenteaduten enpresak dira.Elayk autoentzako piezak egiten ditu, etaAntzuolan (Gipuzkoa) du egoitza nagusia.Enpresak 45 urte daramatza lanean, eta euskaraplan bat izan zuen aurrenetakoa izan zen. Egun,Mexikon ere badu egoitza, eta Txinan beste batjartzen ari da martxan. «Errealitate eleanitz horrierantzun nahi diogu, baina argi izanda gureerreferentziazko hizkuntza euskara dela eta gureHalako egoerei erantzuten laguntzen ari zaieElhuyar. «Baliabide teknologiko etametodologiko batzuk emateaz gain, Elhuyaregiten ari dena da guri helburu batzukmarkatzea, eta horien inguruko jarraipenaegitea». Agirregoikoak, ordea, behin eta berrizesan du zein den abiapuntua: « Ezin dugubazterrean utzi euskara sustatzea».

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaTecnaliaren kasuaZortzi zentro teknologikoren batura da Tecnalia;horietako batzuk, atzerrikoak. Batzean hasi zirenkonturatzen hizkuntz aniztasunaren kudeaketariheldu behar ziotela. «Ezinezkoa zen zentrobakoitzak bere hizkuntz politika izatea. Oinarriekberdinak izan behar zuten», adierazi duTecnaliako Garapen Korporatiboaren arduradunCiara O'Higgingsek.Egun, hiru hizkuntza erabiltzen dituzte: euskara,gaztelania eta ingelesa. «Hizkuntz guztiek duteberen rola, eta denak indartu behar dira».Hori kontuan hartuta jarri dituzte abian egitasmoguztiak, bai kanpora begira, bai barrura begira.«Argi dago aurrerapausoak nahiko mantsodoazela, baina pazientzia izan behar da, eta,batez ere, konpromisoa. Langileek parte hartzeasustatu nahi dugu».Langileek hizkuntzak ikas ditzaten, zenbaitegitasmo jarri dituzte abian. «Kasu askotan,jendeak uste du ez dela gai izango hizkuntza batikasteko, baina hori ez da horrela». Barrurabegira ere jarri dituzte tresnak, hiru elekoerrealitate hori bermatzeko. «Adibidez, oporrakeskatzeko agiria hiru hizkuntzetan jarri dugu, etalanean ari gara seinaleekin eta erantzungailuautomatikoarekin zer egin erabakitzeko. Izan ere,ezin dugu dena itzuli. Hiru hizkuntzak normalerabiltzea nahi dugu». Kanpora begira ere hartudituzte neurriak, bezeroei zerbitzurik onenaemateko.Euskalerria irratia legezta dadila eskatu du Iruñeko UdalbatzakEuropako Kontseiluaren eskaera kontuan hartuta, irratiari lizentzia eman diezaiola eskatu dio NafarroakoGobernuariIruñeko Udalak beste behin eskatudio Nafarroako Gobernuari Euskalerria irratia legezta dezala. Honakohonetan, zehazki, Europako Kontseiluaren eskaera beteta, Euskalerria irratiari lizentzia eman diezaiolaeskatu dio Iruñeko Udalbatzak foru gobernuari. Mozioa NaBai, Bildu, Aralar eta Ezkerrako zinegotziekaurkeztu dute, eta PSNk ere horren alde bozkatu du. UPN eta PP izan dira kontra egin duten bakarrak.Mozioaren lehen puntuan, Euskalerria irratiari zorionak ematen dizkiote azken 25 urteotan «euskararenerabilpena eta duintasuna bultzatzeko egindako lanagatik, hainbat traba politiko eta administratiboengainetik». Bigarren puntuan, ekainaren 7an udalbatzak berak egindako eskaera berretsi dute: Iruñeaneuskarazko irrati legezko bat izan dadila. Hirugarrenean, irratiari zein telebistari dagokionez EuropakoKontseiluaren eskaerak bete ditzala eskatzen dute. Eta Europako Kontseiluak Euskalerria irratiarenlegeztatzea galdegiten zuenez, udalbatzak bere egin du eskaera hori.Erakunde ugarik aipatu dute Euskalerria irratia legeztatzeko eskaera: Iruñeko Udala, NafarroakoParlamentua, Arartekoa, Euskaltzaindia, Espainiako Diputatuen Kongresua eta Europako Kontseilua.Nafarroako Gobernuak bi aukera ditu afera amaitzeko: lehena, 1998ko lizentzia banaketaren auziakeskaintzen diona —epaileek birritan eman diote arrazoia Euskalerria irratiari—. Eta bigarrena, abian denlizentzia adjudikazioa. Horretan, Europako Kontseiluaren irizpideak aplikatzea aski litzateke lizentziaEuskalerria irratiarentzat izan dadin. Dena den, lehiaketan bi lizentzia baino ez dira banatuko Iruñerrian.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa«Kateak askatu» eta euskarazbizitzera deitu duteBerria2012/11/16EAEko Euskararen Legearen 30. urteurrena dela eta, giza kate bategingo du Euskal Herrian Euskaraz-ekHiru hamarkada beteko ditu azaroaren24an EAEko Euskararen Legeak, «iparegokirik gabeko» hiru hamarkada, EHEEuskal Herrian Euskaraz taldearen ustez.Hain zuzen ere, «bidearen zati bat egiteko»baliagarria izan dela onartu arren,euskararen minorizazio prozesua gelditu ezizana egotzi diote. «Herri nortasunarenenborra den euskarari adar izaera emandio», azaldu du Igone Lamarain EHEkokideak. Hori salatu eta aurrera begirakoneurriak eskatzeko, zenbait ekitaldiprestatuko dituzte hilaren 23 eta 24rakoEuskaraz bizi gaitezen, aska ditzagunkateak! lelo hartuta.Mobilizazioek bi helburu izango dituzte.Pertsona bakoitzak euskara erabili etaespazioak euskalduntzeko duen aukerazgain, instituzioen partetik egin daitekeenlana ere gogorarazi nahi du EHEk.«Euskararen ezagutzaren unibertsalizazioaeta espazioen euskalduntzea eztabaidapolitikoan kokatzea lortu behar dugu»,zehaztu du. Alde horretatik, alderdiabertzale bat Eusko Jaurlaritzara itzultzeaigar dadila galdegin du.Instituzioetako jardunean egon behar dutengutxienekoak bi izan beharko liratekeelagaineratu du: ezagutzaren unibertsalizazioaeta espazioen euskalduntzea. Ordea,Lamarainek gogorarazi du Euskal Herrian«hizkuntza eskubideak zatikatzen dituen»legeak daudela, eta datozen asteetanhelduko den Eusko Jaurlaritzari «aitzindari»izateko eskatu dio.E A E k o E u s k a r a r e n L e g e a r e n 3 0 .urteurrenaren harira, EHEk hainbatekitaldi prestatu ditu, «herri euskaldunariezarritako mugak salatzeko eta kateakaskatzeko eskatzeko». Ekitaldi nagusiaGasteizen egingo dute, hilaren 24an: gizakate bat Eusko Legebiltzarrera arte,instituzio horrek «egoera aldatzeko duengaitasuna» irudikatzeko. 17:30ean izangoda. Beste hainbat herritan ereelkarretaratzeak egingo dituzte.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaEuskarari egia zor diotelakoAtzo Euskaltzaindiaren Jagon jardunaldietan parte hartuzutenek berretsi zutenez, euskararen bilakaeraz ez du baliogezurretan aritzeak. Lege babesa galdegin zuten, bainabestelako proposamenez ere mintzatu ziren.Berria2012/11/17Xintxuketan ari gara denak», irudi horrekinlaburbildu zuen Ipar Euskal Herrian euskararenarloan ari direnen egoera Jakes Bortairu AEKkoarduradunak. Euskararen oraina eta geroaIpar Euskal Herrian izenburupeanEuskaltzaindiak antolatu XVII. Jagonjardunaldien karietara aritu zen Bortairu,Frantxua Maitia (EEP Euskararen ErakundePublikoa), Jone Josie (Kontseilua), Paxkal Indo(Seaska) eta Ttitto Betbederekin (EuskalIrratiak). Eta, oro har, nagusitu zen ideietako batizan zen xintxuketarena.Nahiz eta ez ukatu azken aldianaitzinamenduak izan direla, bai herrimugimenduaren aldetik eta bai EEPren bitartez,Bortairuk nabarmendu zuen «ikusiz dagoenerronka parean», gaurko erritmoanhamarkadak, ez bada mendeak, beharkolitezkeela euskalduntzeko gizartea. Hots, horrelasegituz ezinezkoa dela. Gezurka ez dela aritubehar berretsi zuten behin eta berriz. «Euskararizor diogu gezurretan ez aritzea», argi utzi nahiizan zuen Indok. Erran nahi baita, egoera larriaez gordetzea: «Inkesta soziolinguistikoakerakusten duen bezala, hil ala biziko kontua dahiztunak sortzea», Bortairuren hitzetan. Eta,nahiz eta «xintxuketan biziki onak garen»,adierazi zuen ironiaz Indok, «xintxuketanaritzeak ez du balio». Bortairu: «Beste zerbaitegin behar dugu hemendik goiti».Geroari begira egin beharrekoetan, eta eramanbeharreko hizkuntza politika publikoari buruz,bi puntu nagusi zehaztu zituzten solaskidegehienek: batetik, lege babesaren beharra, etabestetik, lurraldearen ezagupena. «Hizkuntzapolitika publiko burujabea» beharrezkoa delaerran zuen Josiek, lekuan berean kudeatudaitekeena, ez urruneko erabakien menpeizateko gisan. Hortaz, mahaian zen arduradunpolitiko bakarra, Frantxua Maitia, moldelausoan aritu zen, kezkei buruz hitz egiterakoan.Burdin elea erabili zuen, zer erran nahi zuen ezbiziki argi utziz ororen buru: «Ez dut usteFrantzian lege batek duguna baino gehiagoeskainiko digunik. Beste lurralde batzuk anitzbaino abantzatuagoak gara».Baina, aldi berean, onartu zuen interesabalukeela Hizkuntza Gutxituen Europako Itunaizenpetzen balu Frantziak. Eta lege bat eginezere, «orain bizi ditugun gauzak» segurtatuakditezkeela. Gogorarazi zuen EEP bera lurraldekontratuari lotua dela, lurralde kontratua 2013.urte bukaeran bururatzen dela, eta ondotiknegoziatu beharko dela. Baina aldi berean,pentsatzen du lurralde ezagupenak ez lukeeladiru gehiago ekarriko. Haren kezka nagusia

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaherritarrek zer hartzen duten jakitea da: «Igorbageneza Herria kazeta familia guztietara,irakurleen kopurua igan litekea? Ez dut usteprezioarengatik ez dutela irakurtzen». Orduan,publikotik Jean Haritxelhar euskaltzainakihardetsi zion ezaxolakeria zela arazoa. EtaMaitiak horri: «Nola gainditu ezaxolakeria hori?Hori denen afera da». Hark berak EEP gisa:«Eginahalak egiten ditugu guri eman ahalekin».Lege babesa noizko ikusten duten galderapausatua izan zitzaien solaskideei, eta erantzungisa, Indok ironia erabili zuen berriz.Gogorarazi zuen François Hollandek hitzemanzuela hizkuntzen ituna izenpetuko zuelapresidentetza irabazteko kanpainan. Baina ezduela itxaropenik. Are gehiago, aitzinekopresidente Nicolas Sarkozyk izenpetzeari ezetzborobila eman ziola argitu zuen Indok, etagaineratu: «Hark, bederen, ez zuen gezurrikerran». Esaldia horri ez zion deus erantzunMaitiak.Anartean, proposamen zehatzak badaudeplantan jartzekoak, eragileen ustez. Indok argizuen murgiltze sistema orokortu behar dela:«Plan finko bat egin behar dugu hemendikhamar urtera gaur egun elebidun diren eskolahoriek guztiak murgiltze eredurako saltoa egindezaten osoki. Bestenaz, gezur hutsa da sistemaguztia».Bortairuk berak nabarmendu zuen heldueneuskalduntzearen prozesuan Ipar EuskalHerrian «alimaleko beranta» dagoela.Hizkuntza politika publikoa orain dela bost baturte martxan jarri bazen ere. «Oraindik ez daerabaki publikorik hartu horri buruz. Ez dugusekula entzun EEPko arduradun edo edozeinarduradun publiko argiki erraiten helduek ereikasten ahal dutela, baloratzen milaka heldukegin duten urrats hori. Sekula ez dugu entzun».Betbederek, berriz, adierazi zuen euskarakbadituela indarguneak Ipar Euskal Herrian, etahoriek direla indartu behar, horiek zein direnzehaztuta.Hedabideen kasuan, adibidez, jadanik hor direntresnak indartu behar direla zeritzon. «Zerk ekarliezaioke gehiago euskarari: euskara sartzeafrantsesez osoki ari den hedabide batean, edodiren tresnak indartzea?», galdetu zuen. «Zer dainportantena euskaldun batentzat: euskarapixka bat atzematea frantsesez ari den kazetabatean, edo eskuratzea BERRIA baldintzaonetan bere etxera? Gaur egunean ez dena».Parisek esan du Hizkuntza Gutxituen Ituna berresteko bideahasiko duelaHizkuntza Gutxituen Europako Ituna berretsiko duela adierazi du Frantziako Kultura Ministerioak,senatuan horri buruz egin dioten galderari erantzutean. Horretarako prozedura martxan jarriko duelairagarri du: «elkartasuna» bultzatuko duela eta hautetsiekin harremanetan izango dela azaldu duministerioak. Ez du, ordea, hori egiteko eperik zehaztu.Lionel Jospinen garaian sinatu zuen Frantziak ituna, 1999an, baina martxan jartzeko prozesuak geratutaeduki dituzte geroztik izandako gobernuek. Ituna berretsiko zuela adierazi zuen François HollandeFrantziako presidenteak hauteskunde kanpainan, ordura arte UMPko gobernuek hartutako bideari aurkaeginez. Kultura Ministerioak gogorarazi du «konpromisoa» hartu zuela Hollandek, agintera iristean beteegingo duela baieztatu baitu.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaEuskaraz bizi nahidugulakoIritzia2012/11/17Abenduaren 1ean euskal herritarrok hitzorduadugu Donostian, manifestazioa egingo dugulakobertan, Euskaraz bizi nahi dugu lelopean.Milaka herritar gara euskaraz bizitzeko hautuaegin dugunok; baina, zoritxarrez, milaka arazoaurkitzen dugu geure nahia betetzeko. Oraindikere lan handia dago egiteke euskararennormalizazioan; hori azpimarratu du, duela gutxi,Europako Batzordeak berak, HizkuntzaGutxituen Itunaren konpromisoak betetzen otediren aztertu ostean.euskarak 300.000 hiztunirabazi ditu, eta horienherena euskaltegiei zor zaie, alajaina! Ametsetanhasita, zein egoeratan geundeke euskalduntzealfabetatzea buru-belarri bultzatu izan balitz eta,hezkuntzak euskaldundutako umeekin batera,indar berarekin eta neurri berean helduakeuskaldundu izan balira?Jorratu beharreko bideak askotarikoak dira, beraz,baina bereziki bi esparru indartu behar dira:euskararen ezagutza eta euskaraz bizi ahal izatekoguneak. Biak ala biak bultzatzen ditugu AEKn,jakina, eta horrexegatik egiten dugu batmanifestazio deialdiarekin.Hizkuntza batean bizi ahal izateko, hizkuntzahorren ezagutza ezinbesteko aldagaia da.Euskararen kasuan, ezagutza indizea igo egin daazken urteotan, baina ez eragite nabarmenetarakobeste: euskaraz ez dakitenen kopurua oso altua etakezkagarria da oraindik ere. Bestalde, ezagutzaindizearen barruan daudenak —ia euskaldunak,esaterako— erabiltzeko benetako gaitasunarekinzenbateraino bat datozen ere sakonago aztertubeharko litzateke.Gure hizkuntzaren normalizaziorako bidean, beregaraian, indar handia jarri zen haurrenhezkuntzan, baina ia batere ez transmisioan; hauda, gurasoei begirako euskalduntzean, HelduenEuskalduntze Alfabetatzean. Egindako zenbaitikerketaren arabera, azken hamarkadetanZalantzarik gabe, erabileran aurrera abiadaegokian egiteko, hizkuntzaren ezagutza unibertsalbihurtu beharra dago, ezinbestekoa da ezagutzabermatzea. Horretarako, hartu beharreko

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaneurrietariko bat da baliabideak jartzea, euskaraikastea doakoa izan dadin. Gaur egun, gezurrabadirudi ere, herri honetan berezkoa dugunhizkuntza ikasteko ordaindu egin behar da.Gainera, bere garaian emandako pauso egokibatzuk (azterketak gainditzeagatik jarritako bekak,administrazioko langileendako laguntzak etaliberazioak...) oso ondo baloratuak izan arren, etadoakotasunerako bidean ezinbesteko hobekuntzakizan arren, azken urteotan murriztu edotadesagerrarazi dira krisiaren aitzakiapean.Helduen Euskalduntze Alfabetatzea da,euskaltegiok modu egokian bideratuta etabaliabidez jantzita, esparru administratiboan,sozialean eta lan munduan ezagutza horibermatzeko tresnarik eraginkorrena, baitaerabilera eta normalizazioa bultzatzeko ere.Bestalde, lehen aipatu dugun bezala, hizkuntza batnormaltasunez baliatzeko erabilera espazioak/guneak behar dira; haatik, tamalez, sarri askotangertatu izan da, eskolak eta euskaltegiakeuskalduntzeko guneak izan diren modu berean,kalea edota gizartea bera gai izatea jendarteaerdalduntzeko.Euskarak, hortaz, erabiltzeko espazioak irabazibehar ditu, gune publiko zein pribatuak.Erabilerarako gune horiek toki publikoetanbermatzeko beharra ere hor dugu; euskaraerabiltzeko benetako aukera eduki behar dugu, etaez oztopoz jositako lasterketa edo proba.Esaterako, euskaraz bizi nahi dugunok erdarazkoproduktuak ditugu nagusi; besteak beste, telebistaikusi, zinema estreinaldiez gozatu edotazibermunduan ibili gura dugunean. Aisialdiarekinlotutako jarduera asko eta askotan, euskarabigarren mailan (edo atzerago) dago, eta egoerahori, noski, euskararen erabilera normalizatualortzeko traba bihurtzen da.Aipatutako arlo bi horiek lantzen ditugu AEKn,euskararen normalizazioan giltzarria denhirugarren zutabearekin batera, sustapena hainzuzen ere. Sustapenean, Korrika dugu ekimenikgarrantzitsuena; bi urtean behin euskararen aldemilaka lagunek betetzen dituzte Euskal Herrikoerrepideak.Datorren udaberrian, hain zuzen ere, 18. Korrikakeuskalduntzen eta alfabetatzen ari diren milakapertsonak omenduko ditu, euskalakari izatekoahaleginean euskara ikasten eta praktikatzen aridiren guztiak, beraiek direlako euskararenberreskurapenean zutabe garrantzitsuenetarikobat. Izan ere, helduak euskalduntzen doazenheinean, transmisioan etenik egongo ez delaziurtatzen ari gara. Ikasi eta baliatu nahi dutenekegiten duten ahaleginari esker, elkarbizitzarakoaukerak sortzen eta denok euskaraz bizitzeaahalbidetzen ari dira.Hori guztia premiazkoa eta lehentasunezkoa delaikusi beharko luke hurrengo Jaurlaritzak, eta horida, hain zuzen ere, eskatzen eta eskatuko duguna.Beraz, orain arte esan dugun guztiagatik, inongoaitzakia barik, abenduaren 1ean denokDonostiara, «euskaraz bizi nahi dugulako».Oskar Elizburu eta Mertxe MugikaAEKren Artezkaritza Kontseiluko kidea eta AEK-

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaTopagunea etaeuskalgintza, ziklo berribati heltzeko prest2012rako laguntza eten nahi die gobernuak, eta aurten ere erdiakentzea litekeena da; gaztelaniaz ari direnek jasoko duteBerria2012/11/18Azken hamarkadetan euskalgintzak«lorpen handiak» izan dituen arrenhainbat muga jo dituela «agerikoa» delaazaldu zuen atzo Mikel Irizar Topagunekozuzendariak. Bide horretan euskararenalde lan egiteko «ziklo berri bati» heltzekounea dela agertu zuen.Hala, hiru ardatz izan beharko ditu aroberriak: «Hezurdura plangintza indartsubat, euskalgintza berri bat eta euskalhiztunak». Adierazpenak atzo goizean eginzituen, Federaziotik mugimenduraTopagunearen bigarren kongresuan,Bilboko Euskalduna jauregian.«Beste 30 urteko zikloari heltzeko prestizanik», Topaguneko kideek uste dutearrakasta izateko bidean zenbait puntuzehaztu beharko direla. Hala, zikloa hasiaurretik «helmugako helburua» zehaztubeharra nabarmendu zuten. Horrekinbatera, helburura heltzeko bideak aztertueta zehazteko beharra ere badagoelaazaldu zuten. Beharrezko baliabideak etaepeak ere definitu beharko dira, haieniritziz, eta baita funtzioak banatzekomoduak ere, «eraginkorragoak» izateko.agoniaz jabetu beharra badagoen», azalduzuen Irizarrek.Konklusio horiek guztiak hiru urtekohausnarketa prozesuaren ondorio izandira. Hain zuzen ere, Topaguneak etaEuskaldunon Elkarteen mugimenduakosatzen duten 96 elkarteek orain hiru urteabiatutakoa. 2010eko Topagunearen lehenkongresuko eskaerari erantzuten saiatudira urte hauetan: euskararen sustapenean«eraginkorragoak» izateko beharra ikusizuten orduan.«Orain bi urte Bilbon egindako kongresuakenkargua utzi zigun, ideietatik ekintzetarapasatzeko bidea jorratzeko», agertu zuenTopaguneko zuzendariak, eta horretanaritu dira.Euskal hiztun berriaren beharraaldarrikatu zuten; halaber, «euskarazbizipozez biziko dena; agoniaz oso jendegutxi ekarriko dugu ingurura, nahiz eta

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa2010etik, eta azken hilabeteak barne,Euskal Herriko hainbat elkarte elkarlaneanaritu dira mugimenduaren antolakuntzari,finantzaketari, barne komunikazioari etaj a r d u n a r i l o t u t a k o g a i a k l a n t z e n .Hausnarketa horretatik jasotako ondorioenbozketarekin bukatutzat eman zuten atzoprozesua. Eragile guztien elkarlanari eskerTopagunea indartu egin delako iritzia duzuzendariak. «Indartsu» ez ezik Topagunealanerako «gogotsu» ere badagoelajakinarazi zuen.Aro berriari heltzeko, «elkartasunarengarrantzia» agerian utzi du hausnarketaprozesuak. Hala izanik, Topagunekozuzendaritzak euskaltzaleak, gizarteeragileak eta erakunde publikoetakoordezkariak elkarlanera deitu ditu, aroberrirako zehaztu beharreko helburuakadosteko: «Gure gonbita izan da, gaur,denon artean adostu ditzagun zein izangodiren ziklo berrirako helburuak eta egindezagun hori lankidetzatik; izan ere,konbentzituta gaude euskarak etorkizunaizatekotan elkartasunetik izango duela»,zehaztu zuen Irizarrek.Bide horretan, euskalgintzako eta erakundepublikoetako zenbait ordezkari ere bilduziren atzo Euskalduna jauregiko A3aretora. Han izan zen, beste batzuenartean, Paul Bilbao EuskararenErakundeen Kontseiluko idazkari nagusia.Irizarrekin bat etorri zen Bilbao, azalduzuenez, «euskalgintzak egindako bideaoparoa izan den arren, aurrera begirairabazten jarraitu behar dugu».Bidegurutzeaz harago« B i d e g u r u t zean e g o t e a k » e t a k r i s iekonomikoaren testuinguruak «ziurtasunikeza» sortzen duten arren, egun badiraeuskararen alde lan egiteko «indargune»batzuk, Irizarren ustez. Alde horretatik,oso garrantzitsutzat jo du Euskal Herrikoegoera politiko berria. Haren ustez,erakundeen arteko harremana «estutzeko»aukera gehiago izan daitezke hemendikaurrera. Bestetik, hizkuntzennormalizazioaren inguruko «jakinduriaasko zabaldu da azken hamarkadetan», etahorrek normalizaziorako tresnak biderkatuditu.Horrekin batera, baikor izatera eraman du,b e s t e h a i n b a t e s p a r r u e t a n e r e ,«normalizazio prozesu azkarrak» egonizanak: «Gutxiengo antolatuek lortu duteberen planteamenduak pentsamenduhegemonikoan txertatzea», agertu zuen.Hala, gogora ekarri zituen, esaterako,feminismoan, homosexualen eskubideenaldeko mugimenduan eta ekologismoanizandako aurrerapausoak.Bide horretan, «azpian dagoen ideia bat»garrantzitsua iruditzen zaio: «guri erekomeni zaigu gogoratzea gutxiengoa batgarela, eta gutxiengo bezala jokatu behardugula, nahiz eta handiagoak izatekoanbizioa izan».

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaEztabaidan sakontzeko deiaPello Sarasola ETBko eduki zuzendariak, Maddalen Iriarte aurkezleeta kazetariak eta Josu Amezaga EHUko irakasleak ETBren iraganazeta etorkizunaz hitz egin zuten atzo, Berria telebistako mahai inguruan.Berria2012/11/20Euskal Telebistak egin ahal zion bainoekarpen txikiagoa egin dio euskarari». JosuAmezagak EHUko irakaslearen hitzak dira.«Erakundeetan eta hezkuntzan euskarakaurrerapen nabarmena izan arren, ETBkprozesu horretan parte hartze txikia izandu. Ez da euskalduntze prozesu horrekinbatera joan; maila bat lortu du, maila horiegonkortu du, baina ez da haratago joan».ETBk 30 urte beteko ditu abenduan, etahorren harira, mahai ingurua antolatu zuenatzo Berria telebistak. Amezagarekin batera,Pello Sarasola ETBko eduki zuzendaria etaMaddalen Iriarte ETBko aurkezle etakazetaria izan ziren hizlariak.estrategia ugari erabilibehar diren usteak zabaldu dira.Maddalen Iriarteren arabera, «ekarpenhandiak egin ditu Euskal Telebistak, bainahobeto egin zitekeen». Euskararekikoinplikazio falta nabarmendu zuene z t a b a i d a n : « B e n e t a n a xo l a z a i g ueuskarazko telebista?», galdetu zuen,euskarazko telebistak duen oinarriestrategiko eskasa dela eta. Horreninguruan, esan zuen beharrezkoa dela herrigisa «sekulako garrantzia» izan dezaketenproiektuei buruz ados jartzea. «Nola?Adibidez, unibertsitateak eta ETBk lanbateratu bat egin behar dute; hainbat bideireki behar ditugu».Pello Sarasolak, bestalde, «ETB euskararengarapenaren motorra» izan delanabarmendu zuen. Gizartean euskarak izanduen garapenaren «ispilu», eta «gizarteareneskaria betetzen duen kate» gisa definituzuen Euskal Telebista.Dirua bai, dirua ezRamon Labaienek duela gutxi BERRIAneginiko elkarizketa batean adierazi zuenez,«telebista sortzearen helburu nagusiaeuskara» izan zen; «ez zegoen bestemotibazio politikorik». Aldiz, 30 urterenostean, euskarak ETBn duen garrantziaaskok kolokan jarri dute, eta luze gabeRamon Labaienek adierazitako beharrenartean, dirua azpimarratu zuen: «ETB1endirua gastatu behar da, kalitezko saioakegin». Sarasolak, ostera, euskarazkoekoizpenak nabarmendu zituen diruarenbalioaren gainetik. «Euskaraz egitenditugun kateen indarra areagotu nahibadugu, ekoiztea beharrezkoa izango zaigu;barne ekoizpena beharrezkoa da». Ikuslea

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaasetzeaz gain, Euskal Telebistaren ekonomiaere lagundu dezakeen planteamendua da,edukien zuzendariaren arabera.Iriarte ez zetorren guztiz bat Labaienenadierazpenekin. Lagungarria da edozeinkaterentzat dirua inbertitzea, baina ETB1ek«diru gutxirekin oso produktu onak» egindituela gogorarazi nahi izan zuen. Katepublikoak eta politikak duten loturanabarmendu nahi izan zuen, eta «ETB1indartzeko diruaz gain, erabaki politikoak»hartu behar direla adierazi zuen.Gaztelaniazko kateak euskarazkoan zernolakoeragina izan duen, horre inguruanere hausnarketa sakona egin zuten hizlariek.Euskarak ETBn duen presentziak etalehentasunak «oinarrizkoa» izan beharduela azpimarratu zuen Amezagak.«Eredua guztiz aldatu behar da; erdarazkokateari beste irtenbide bat eman behar zaio.Euskara ulertzen dugunok ia %60 garelakontuan hartu behar da». Iriarterenarabera, «ETBk egin duen oker nagusietakobat kaleko erdarazko adierazpen etaadierazmoldeak euskarazko katean sartzeaizan da. Euskara gizartean erabiltzen dentresna bat dela argi utzi behar dugu; zubilana egin behar dugu».Datuak jarri zituen mahai gaineanSarasolak: «13-24 urteren artean, joan denastelehenean Goenkale izan zen saiorikikusiena». Horrez gain, ETB1ek —ETB3rekin batera— euskaldunon arteanduen batez besteko kuota %6 delanabarmendu zuen. «Kezkak ezkortasunbatera eramaten gaitu». Baina haren ustez,datua ez da txarra. «2010. urtetik gaur egunarte, ez da beherakadarik egonaudientzietan, eta kontuan hartu behardugu gaur egungo telebistan 40 katetik goraditugula lehiatzen». Beste kate batzuenkuotak jaitsi direla kontuan hartuta,euskarazko eskaera «tinko» mantendu delanabarmendu zuen Sarasolak. Marrazkibizidunak ETB3ra pasatzea ere erabaki«ona» gisa definitu zuen: «Haur gehienekegun osoan berentzako diren kateak bilatzendituzte. ETB3k hori betetzen du».Gobernuaren tresnaEuskal Telebistan Eusko Jaurlaritzak izand u e n e r a g i n a a z t e r t z e r a k o a n ,Amezagarentzat, «kate gubernamentalegia»da ETB. «ETBn sinisten dut, baina gizarteproiektu batean bezala, soilik. Ezin dapolitikarien menpe dagoen kate bat izan,h e r r i t a r r e k bu l t z a t u t a k o a b a i z i k » .Zuzendaritzako hamaika posturen aldaketaeta eguraldiaren maparena ere aipatuzituzten solaskideek. Aldaketa horienaurrean, Iriartek «erantzun sendoago» batbota izan du faltan. Iriarteren hitzek ongilaburbiltzen dute euskarak ETBn duenprozesu eraldatzaile berria: «Eztabaidasortu da; beraz, aprobetxa dezagun, sakondezagun eta ikas dezagun. Bitartean,euskarazko telebista bat egin dezagun,herriak bere sentituko duena». Eztabaidahasi besterik ez da egin.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaIrati, Hodei eta Josuprimerakoak diraIritzia2012/11/20Nafarroako «eremu ez-euskalduna» deiturikoanbizitzeagatik semea bere herrian D ereduanmatrikulatu ezin izan zuen guraso batek honelazioen: «Irati, Hodei eta Josu primerakoak dira, ezdute bigarren mailakoak izan behar». Eta ezzitzaion arrazoirik falta. Nafarroan lehen etabigarren mailako herritarrak egiten dituen legeabaitago indarrean: Vascuencearen Legea.Azaroaren 20an Haurreneskubideen eguna ospatzen da. 1989ko azaroaren20an, Nazio Batuen Batzar Nagusiak UmeenEskubideei buruzko Hitzarmenaren testua onartuzuen. Gaur egun, Eskubideen NazioartekoTrataturik berretsiena da munduan, pare batherrialde baino ez baitira geratzen horiberresteko.Hitzarmen horren hogeita hamargarrenartikuluak dioenez, «gutxiengo etnikoak,erlijiosoak eta linguistikoak edo indigenajatorrizkopertsonak dauden estatuetan, gutxiengohorietako haurrei edo haur indigenei ez zaieukatuko dagokien eskubidea, euren taldekogainerako kideekin batera, euren kultura-bizitzaizateko, euren erlijioa izan eta praktikatzeko, edoeuren hizkuntza erabiltzeko».Nafarroako hegoaldeko herritarrek urteakdaramatzate beren seme-alabak D ereduan ikasdezaten lege horrek ezartzen dizkien trabakgainditzen, astero ehunka kilometro egiten,Euskararen Legeak bizi diren herriak eremu «ezeuskaldunean»kokatu dituelako. Urtero milakakilometro euren seme-alabek hizkuntza bat ez, biikas ditzaten. Gaztelania eta Nafarroako berezkohizkuntza den euskara ere ikastea nahi dutelako.Baina legeak ez die horretarako eskubidea aitortzen.Seme-alabak egunero errepidean ibili beharizateak kezka nabarmena sortzen die. Betieguraldiari begira, eta istripu arriskuak gogoan.Bidaia horiek eragiten dien gehiegizko gastuaahaztu gabe.Hitzarmenak, derrigorrezko izaera du estatuetan,eta betetzera ere behartuta dago. Izan ere, horiberretsi duten gobernuek euren lege, politika etapraktikak hitzarmeneko arauen arabera aplikatubehar dituzte, arau horiek egia bihurtu behardituzte eta eskubide horiek betearaztea oztopaedo baliogabe dezakeen neurririk ezin dute hartu.Alegia, estatu batek hitzarmena sinatzen badu,betetzera ere behartuta dago.Baina Nafarroan legeak berak urratzen dueskubide berdintasuna. Herritarrei, bizi direntokiaren arabera onartzen baitzaizkie eskubideak.Horrela, Nafarroa Garaiko eremu zabalean, «ezeuskalduna»deiturikoan, haurren eskubideakurratu egiten dira. Euskaraz ikasteko duten

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaeskubidea ukatu egiten zaie. NafarroakoGobernuaren arabera, ez baitago herritarreneskariari harrera egiteko betebeharrik. Ondorioz,eremu horretako gurasoek seme-alabak «eremumistoa» deituriko aldeetako eskola publikora edoherri ekimeneko ikastoletara eraman behar dituzte,haientzako euskarazko hezkuntza nahi badute.Nazioarteko hainbat legek gutxiengo linguistikoeiberen hizkuntzan ikasteko eskubidea onartzen dieeta Nafarroan, berriz, eskubide hori ukatu egitenda. Nafarroako familia horiek egoera onartezinajasaten ari dira; eskubide urraketa sistematikoada. Gobernuari dagokio, beste arlotan bezalaxe,irakaskuntzan nafar herritarren eskubideakbermatzea. Vascuencearen Legeak eta gobernuakukatzen dutena nafar herritarrak ari diraaldarrikatzen, euskaraz bizi nahi dut esaten.Irtenbidea exijitzen dute.Guraso eta familia horiek bizi duten egoera etaerakusten duten adorea eta duintasuna ezagutunahi badituzu, http://vimeopro.com/duintasun/bideak i k u s d e z a k e z u . O n d o t i k ,duintasunbideak@behatokia.org helbiderahelaraz diezaiekezu zure iritzia, ekarpena edotaelkartasuna.Eta, familia horiek bezalaxe, oztoporik gabeeuskaraz lasai jarduteko eskubidea agertu nahibaduzu eta euskaraz bizi nahia adierazi nahibaduzu, abenduaren 1ean Donostian duzuhitzordua.Garbiñe PetriatiHizkuntz Eskubideen Behatokiko zuzendariaBeste ETB bat posible daDozenaka kateren lehian, ETBko euskarazko eskaintzak oso erakargarria behar du ikusleak bereganatzeko.Euskal ikuslea ETB1ekin identifikatua sentiarazteko, katea berea sentitzeko, aldeko faktore askok bat eginbehar dute. Produktu ederrak egin direnean ere, maiz samar ikusle datuak ez dira oso txukunak izan. Hauda, gauzak oso ondo eginda ere, arrakasta ez dago ziurtatuta. Argi dagoena da ETB1ek lehentasun guztiabehar lukeela zuzendaritzaren aldetik. Ezin esan hori hala izan denik, gaur egungo programazioarierreparatuz gero. ETB2k bi ordu eta erdiko zuzeneko albistegi saio bat du goizean eta beste bi ordu etaerdiko magazin bat arratsaldean. Ordu horietan guztietan programazio enlatatua du ETB1ek. Euskarazkokateak arratsaldeko magazina izan duenean ere, aurrekontua dezente txikiagoa izan da ETB2koarekinalderatuz. Pello Sarasola ETBko eduki arduradunak aitortu du prime-time ordutegitik at dauden ordutarteetan asko hobetu behar duela euskarazko katearen eskaintzak.Baina ez hori bakarrik. Eusko Legebiltzarra osatu ostean, gaurkotu beharra dago EITBren Legea. Duela 30urteko panoramak ez du arrastorik gaur egungoarekin. Nafarroako egoerari heltzea ere premiazkoa da; etaezin da une honetan gaia Nafarroako Gobernuaren esku bakarrik utzi.Heldu beharko zaio irmoki ETBko eredu osoari. Eta alderdi nagusiek eredu hori argi ez badute, eseridaitezela eredu hori eztabaidatu eta erabakitzera. Beste ETB bat posible baita, borondatea izanez gero:euskarari lehentasuna ematen diona, kalitatezko saioekin ikuslea asetuko duena. Eta euskarazko beste

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaOsabide euskaraz, hizkuntzeskubideak bermatzekoIritzia2012/11/21Osakidetza Euskal Autonomia Erkidegoanosasun publikoa kudeatzen duen erakundea da,guztiona. Osakidetzan, beste edozein osasunsistematan bezala, lehen mailako arreta guztizgarrantzitsua da; kontsulta eta anbulatorioetanegiten da hori, eta erizain eta familia medikuekburutzen dute. Lehen mailako arretandihardugun administrari, erizain eta medikuokOsabide programa informatikoa erabiltzendugu egunero, pazienteen historia klinikoadelakoa sortuz eta garatuz: diagnostikoak,tratamenduak eta preskripzioak, ezgaitasuniragankorreko parteak, bilakaera orriak, ekintzaprebentiboak…Horiek guztiak Osabiden erregistratzen ditugu.Azken batean, pazienteen osasun arretarenadierazgarria eta agiria, egunerokoharremanak bideratzen dituzten dokumentuak.Programa informatiko hau gaztelaniaz dago;horretara, lan hizkuntza gaztelania da, eta,zoritxarrez, euskarak ez dauka tokirik.O s a k i d e t z a k oKontseiluak 2005ekomaiatzaren 27an Euskara Planaonartu zuen, gure erakundean eta, azkenbatean, osasun publikoan euskararen erabileranormalizatzeko asmoz. Plan hori asmohauekin sortu zen: «Herritar guztienhizkuntza eskubideak babesteko, guregizarteak adierazitako nahiari eta berariazeskatutakoari egoki erantzunda». Euskaraplanaren helburuetako bat euskara lanhizkuntza gisa bultzatzea da, eta bere lehengoatalean (Osakidetzaren euskara planarenhelburu orokorrak) horrela dio: «Zerbitzuerakundeekhizkuntza ofiziala ahoz eta idatzizerabiltzeko jarraibideak ezarriko dituzte,euskara lan hizkuntza izateko behar direnbaldintzak betetzen dituzten unitatesanitarioetarakoedo administrazio unitate edoorokorretarako» (1.3 atala, Euskara lanhizkuntza).Planari jarraituz, 4. atalean (Euskararenerabilerako irizpideak), eta hain zuzenhirugarren puntuan (4.3. A plikazioinformatikoak eta beste hainbat baliabide),programa informatikoak ere kontuan hartzendira, eta horrela adierazten du: «Bestalde,baliabide teknikoak eskuratzeko moduaegonez gero, Osakidetzako jarduera sanitarioeta administratiboari eusten dioten tresnainformatiko espezifikoek bi hizkuntzaofizialetan jarduteko aukera eman beharkodiete erabiltzaileei».Plan horrek sei urteko iraupena eta biebaluazio zehaztu zituen; lehenengoa, 2009an

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaburutu zen. Osakidetzako Euskara ZerbitzukoGiza Baliabideetako Zuzendaritzak, 2009koirailaren 19an, 2005-2011ko EuskaraPlanaren Ebaluazio Partziala argitaratu zuen,eta bertan lehen mailako arretaren garrantziaazpimarratzen du: «…horregatik eman behardie lehentasuna Planak lehen mailakoatentzioko zerbitzuei, hain zuzen ereherritarrengandik hurbilago daudelako etaherritarren eguneroko bizitzarekin loturahandia duelako». Eta argi eta garbi adieraztendu Osabideren garrantzia, «Osabide, lanekoohiko baliabidea izanik, euskararen erabileranormalizatzeko eta herritarren eskubideakbermatzeko funtsezko tresna» gisa aurkeztenbaitu.Baina ez da behar bezala kudeatu:«Guztiarekin ere, ez da aurrera egin Osabidenhizkuntza-lehentasunaren erregistroa egokitueta abiarazteko», edo aurrerago, «tresnainformatikoei eta laguntza logistikoeid a g o k i e n e z , e r a k u n d e a k , o r a i n d i k ,Osakidetzaren planak proposatutakohelburuetatik oso urruti daude». Lan tresnahorren hobekuntza lehentasuna dela zioenEuskara Planaren Ebaluazio Partzialarentxostenak duela hiru urte.Onartu behar dugu euskararen erabilpenarennormalizazioan aurrerapenak lortu direla,baina ez da nahikoa. Gaur egun, Osakidetzanez dira pazienteen zein langileon hizkuntzaeskubideak bermatzen. Alde batetik, euskarazlan egiteko eskubidea daukagu Osakidetzakolangileok; bestalde, pazienteek euren historiaklinikoa euskaraz edukitzeko eskubideadaukate. Hori guztia kontuan hartuta,Osabide programa informatikoa euskarazeskaintzea Osakidetzaren eginbeharra da,orain arte bete izan ez dena. Beraz, hausinatzen dugunok Osakidetzari hau betedezan eskatzen diogu, eta hiritarrei helaraztendiegu gure eskakizuna.Aitor MontesAramaioko medikuaEUSKARAZ LAN EGITEAALDARRIKATUZEuskaraz lan egiteko eskubidea aldarrikatu zutenatzo, Donostian, hainbat herritarrek. Hala,erakundeei eskaria egin zieten: eremusozioekonomikoan ere euskaraz bizi ahal izatekoeskubidea bermatzeko neurriak hartzeko.Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak deitutaegin zuten agerraldia. Abenduaren 1ean egingo denmanifestazioan beren eskubidea aldarrikatu dutelaazaldu zuten. Horrekin batera, manifestazioan partehartzeko deia egin zieten herritarrei.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa«Ahots bateratuz» aritukodira herri ekimenekoeuskarazko hedabideakBerria2012/11/22Hekimen elkartean bat egin dute publiko ez diren euskarazkokomunikabideek; «egoera latzari» elkarrekin aurre egitea dute helburuElkar hartzea eta aurrera «ahotsbateratuz» egitea erabaki dute publiko ezdiren euskarazko hedabideek: Hekimenelkartean bildu dira. «Bakarka baino,elkarrekin hobeto egingo diogu aurredugun egoera latzari», adierazi dute.Euskal hedabideak garatzea dute xede,«nahitaezko» direla iritzita.egin dira azken urteetan euskal hedabideenelkarte bat sortzeko, eta azkenean hemenda», azaldu du Iban Arantzabalek.Elkartearen zuzendari izango da hurrengobi urteetan. Karguan da dagoeneko: atzobertan, Hekimen sortu zutela jendaurreanzabaldu aurretik, egin zituztenhasierakoak. Beste zazpi kide ere izangoditu zuzendaritzan Arantzabalek.Ahulguneak, baina indartsuOrain bi urte hasitako elkarlanaren fruituada, azken batean, Hekimen elkartea. Krisiekonomikoak eta hedabideenak eraginda,egoera gogortzen ari zela konturatu zirenbateko eta besteko arduradunak, etahizketan hasi ziren elkarrekin, indargehiago egiteko asmoz. Editorialak,agerraldiak eta bestelakoak izan ziren, etaorain elkartea sortu dute.Elkarlanerako aldarria ez da oraingoaeuskarazko hedabideen artean. Egungoegoerak, ordea, inoiz baino beharrezkoagoegin du elkartea sortzea. «Hainbat saioZer egin izango dutela nabarmendu du,eta garrantzitsua izango dela lan hori. Ustebaitute euskarak ezinbesteko duelahedabideak izatea: «Euskararen hiztunk o m u n i t a t e a k b e h a r d u e r e m uk o mu n i k atibo s e n d o b at, e t a h o r isendotzera dator Hekimen». Indarra horegingo dute, nahiz eta jakin txiki izateakzailtasunak ekarriko dizkiela: «Ahula etahauskorra da euskararen komunikazioesparrua. Hala da, ez dugu geure buruaengainatuko». Baina indarguneak erebadauzkate hedabideek: «Asko gara etapertsona askorengana iristen gara. 600 batlangile sektorean, eta ehunka milapertsonarengana heltzen gara».Baina egoera ez da erosoa, eta horretazohartarazi dute elkarte sorberriarenarduradunek. Urteak daramatzateerakundeei beste tratu bat eskatzen.Elkarrizketa mahai bat eratu zuten

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroahedabideek eta instituzioek uda aurretik:Eusko Jaurlaritzarekin batera, partaide diraArabako, Bizkaiko eta Gipuzkoakodiputazioak. Horri eustea eta mahaihorretatik egoera hobetzeko bidea jartzeaizango du xede elkarteak. Jaurlaritzaberriarekin, kasu: «Serio berba eginbeharko dugu diru laguntzez, publizitateinstituzionalaz, mintzakidetzairaunkorraz...».Euskara garatzeko, hiru zutabeezinbestekoak direla azaldu dute elkartekoordezkariek: administrazioa, hezkuntza etahedabideak. «Baliabideei dagokienez,administrazioan eta hezkuntzan indarhandia jarri da azken hamarkadetan;euskarazko hedabide publikoetan ere bai.Baina askoz gutxiago hedabide ezpublikoetan».Hori eskatu diete, beraz, instituzioei:gainerako alorrei adinako babesa ematekoh e r r i e k i m e n e k o e u s k a r a z k okomunikabideei. Arantzabal: «Euskalgizarte moderno eta kohesionatuaeratzeko, garaia da azken hamarkadetansorturiko gizarte hedabideen sare zabalabehar bezala babesteko».Komunikabideen behatokiaKrisi garaia ez ezik, aldaketa aldia dakomunikabideetan. Internetek iraultzaekarri du, oraingo ereduak ezbaianjartzeraino. Horren aurrean, pausoakematen ari direla adierazi dute Hekimenelkartean batutako hedabideek: «Gogor arigara lanean: XXI. mendeko Euskal Herrieuskaldun eta modernoa nahi dugu».Kazetaritza ereduaren aldaketaraegokitzeko eginahalak «etengabe» egitenari direla nabarmendu dute. «Aurrerabegira itzelak dira erronkak».Nora jo aztertzeko gune bat sortzea jarridu mahai gainean Hekimen elkarteak:Euskal Hedabideen Behatokia.«Euskararen komunikazio esparru sendoagaratzeko behar dugun guztia» aztertzeaizango du helburu behatoki horrek:audientziak, teknologia berriak, ikerketaketa beste hizkuntzetako esperientziakaipatu ditu Arantzabalek. Hekimenelkartea bera ez ezik, beste kide batzuk ereb a l i t u z k e b e h atokiak: i n s t i t u z i o a k ,unibertsitatea eta hedabide publikoak,esate batera.I b a n A r a n t z a b a l T o k i k o m e k ozuzendariaren eskutik egingo ditu urratshoriek guztiak Hekimen elkarteak. 52kiderekin hasi du ibilbidea, bainajakinarazi dute ateak zabalik dituztelabeste komunikabide batzuek ere, bat eginnahi izatera.Bi baldintza: euskara hutsez jardutea etapublikoak ez izatea. Elkarlanerakogonbitea helarazi die Arantzabalek:«Ezaugarri horiekin bat egiten dutenguztiei dei egiten diegu gurekin bat egitera,elkarlanera».

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaMilioi bat gutxiagoeuskararentzatBerria2012/11/23Arabako Foru Aldundian dagoenetik, PPk %66 urritu du euskarasustatzeko egitasmoetara bideratutako diruaArabako Foru Aldundiak euskararenaurkako erabakiak hartzen jarraitzen du.2013ko aurrekontu proiektuan, euskaraegitasmoetara bideratutako diru saila%51,7 urritu du, aurtengoaren alderatuta.Are gehiago, Javier de Andres aginteandagoenetik, euskarara bideratutakoaurrekontua %66 murriztu du: milioi bateuro inguru. 2011. urtean, XabierAgirreren gobernuak 1.465.639 eurobideratu zituen euskararako; 2013koaurrekontu egitasmoan, 496.500.emandako diru laguntza bertan beheragelditu da —9.000 euro—, baita ArabakoMerkataritza Ganberak euskara sustatzekoegitasmoak egiteko jasotzen zituen 25.000e u ro a k e r e. E H U E u s k a l H e r r i k oUnibertsitatearen eta gizartearen artekozubi lana egitea helburu duen Eusko IkerFundazioak ere ez du iaz jaso zituen 2.700euroak jasoko. Azkenik, euskara eta bestehizkuntzetako mintegietarako diruad e s a g e r t u d a 2 0 1 3 k o a u r r e k o n t uproiektutik.Murrizketa horiek berebiziko eraginaizango dute zenbait arlotan, aurrekontuaonartuz gero. Besteak beste, Arabakokuadrilletako euskara teknikariak desagertuegingo dira. 2012. urteko 233.000 eurokodiru saila aurrekontu proiektutik kendu du.Egitasmo hori 2009. urtean jarri zenmartxan, Lorena Lopez de LacalleEuskara, Kultura eta Kirol diputatuazenean.Kuadrilla eta herrietan euskara sustatzekoeta «bide berriak» egiteko helburua zuten.Ordea, Javier de Andresen gobernuakb e r t a n b e h e r a u t z i k o d u . 2 0 1 2 k oaurrekontuan 233.000 euro eman zituen;datorren urterako proiektuan, batere ezdago.Aurrekontu proiektutik beste zenbait dirusail desagertu dira. Geu Elkarteari

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaAldundiaren jomuganArabako Foru Aldundiak kudeatzen duenaurrekontu propioa jaitsi arren, euskarakjasan dituen murrizketak are handiagoakizan dira. Bi urtean %24 txikitu daaldundiaren aurrekontu propioa —524,4milioi eurotik 397,7 milioi eurora—, etaeuskararena %66 urritu du, ia milioi bateuro.Euskara sustatzera bideratutako diru sailakdesagertzea ez da berria Javier deA n d r e s e n f o r u a l d u n d i a n . 2 0 1 2 k oaurrekontuetan euskara sustatzeko diru sailbatzuk iaztik desagerrarazi zituzten.Nafarroa Oinez, Herri Urrats eta EuskaraElkarteen Topagunea diruz laguntzekosailak kendu zituzten.Horrez gain, euskararen erabilerasustatzeko plana eta ikaskuntza etasentsibilizazio programak elkartu, etahorien aurrekontua ia 170.000 euro urrituzuen.Murrizketa hori bereziki adierazgarria daere dagokion aldundiko sailarekinalderatuta. Euskara, Kultura eta KirolSailak mozketa handienetakoa jasan du2013ko aurrekontu egitasmoan: %16,9urritu dute. Hori, baina, euskaran moztuduten batez bestekotik urrun dago.Badaude sail horretan bertanadierazgarriak diren diru sail batzuk;besteak beste, Alaves eta Baskoniarentzat1,3 eta 1,4 milioi euro bideratu dituzte,hurrenez hurren. Kontrako jarrera hartuzuen Bizkaiko Foru Aldundiak, 2013koaurrekontuetan eliteko kirol taldeentzakolaguntzak kendu baititu.Desagerrarazitako diru sailez gain, 2013koaurrekontu proiektuan euskararen alorrekodiru sail guztiek murrizketak jasangodituzte, Euskara Biziberritzeko Planak izanezik; diru sail horri eutsi egingo diote.Ordea, euskara sustatzeko jardueretarabideratutako dirua erdian utzi dute;Arabako Bertsolari Elkarteko, EuskoIkaskuntzako eta Euskaltzaindiko dirusailak %33 eta 40% artean murriztudituzte.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaKontseiluaren manifestaziodeiari atxiki zaio NafarroakoeuskalgintzaBerria2012/11/23Datorren abenduaren 1eko Donostiako manifestazioan parte hartzeagaldegin diete herritarreiKontseiluarekin bat egin du Nafarroakoeuskalgintzak, eta abenduaren 1eanDonostian eginen duten manifestaziora deituditu herritarrak, euskaraz bizi nahi dutelaozen aldarrika dezaten.Nafarroako euskalgintzako hainbateragilerekin agerraldia egin zuen IruñeanKontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok atzo.2010ean Nafarroako hiriburuan euskararenalde egindako manifestazioa ekarri zuengogora, eta Donostiakoak duela bi urtekoaldarrikapenari segida emanen diola erranzuen. «Aldarri hori Nafarroatik Euskal Herriosora hedatu behar dugu».Euskararen alde Iruñean inoiz egin denprotestarik jendetsuena izan zen 2010. urtekomaiatzaren 15eko manifestazioa. «Milakaherritarrek argi utzi zuten euskaraz bizi nahidutela», azaldu du Bilbaok. Lelo horrek duengarrantzia nabarmendu, eta jada «aldarri batbaino gehiago» dela g aineratu du.«Pentsamendu bat da, nahita egindakohautua. Egunerokoan euskaraz aritzea erabakiduten pertsonen hautua, alegia», azaldu duKontseiluko idazkari nagusiak.Herritar anitzek hautu hori egin dutela argidu Bilbaok. Urrats hori egitea ez dela nahikoaerran du, hala ere. «Hautu hori garatzeko,aukerak behar baitira». Aukera horiek sortzeabotere publiko eta pribatuei dagokie,Bilbaoren hitzetan: «Eremu guztietanegunerokoan euskaraz bizitzeko aukerak sortubehar dira, eta, horretarako, hizkuntzapolitika eraginkorrak abiaraztea funtsezkoada». Horixe eskatu die Kontseiluakadministrazioari eta enpresei.Administrazioari dagokionez, 2010. urtekomanifestaziotik egoerak ez duela hobera eginsalatu du: «Alderantzizkoa gertatu da: aurretikeskasa zen hizkuntza politika are eskasagoa daegun». Egoera horren aurrean, egun euskarazbizitzeko nahiaren eta aukeren «bermebakarra» euskalgintzaren eta herritarrenindarra izan dela eta izaten ari dela erantsi duBilbaok. Indar hori Donostiako karriketanerakustera deitu du gizartea.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaIrakasleen esleipena egitekohitzarmena izenpetu duteHiru urterako hitzarmena sinatu dute Seaskak eta FrantziakoHezkuntzak, eta metodologia arautuBerria2012/11/23Frantziako Hezkuntzak eta Seaskak hiruurterako hitzar mena izenpetu dute.Edukiontzia edukia bezain garrantzitsua izatenda batzuetan, eta horren adibide daEuskararen Erakunde Publikoarenbitartekaritzari esker berretsi den dokumentua.Funtsean, irakasleak esleitzeko metodologia dahitzarmeneko punturik garrantzitsuena. Baina,berez, hezkuntza arloko eragile izatea aitortzendio Frantziako Hezkuntzak Seaskari.Duela hiru urte izenpetu zuten lehenhitzarmena, eta hiru urterako 11 irakasle postulortu zituen Seaskak. Alta, hitzarmenean ez zenaurreikusten Seaskak ukan zezakeen ikasleemendatze ikusgarria. Hiru urte pasatuondoren, esleitutako kopurua baino gehiagobehar zuen Seaskak, eta gutxi balitz bezala,Frantziako Hezkuntzak ez zuen presarikhitzarmena berresteko. Ekainerako behar zuenhitzarmenak azaroan sinatu dute. Bitartean,Seaskak milaka euskaltzale atera zituenkarrikara egoera jasanezinari konponbideaemateko.Funtsean, epea beterik, esleitutako irakaslekopurua aise gainditu du Seaskak. Izan ere,hitzarmeneko 11 irakasleez gain, 2012-2013koikasturtea hasi aitzin 1,25 irakasle lanpostuonartu behar izan zizkion errektoreak, etaurteari hastapena eman ahal izateko gelakirakasle gabe utzi gabe, bertze hiru. Lau urtean15,25 irakasle gehiago lortu ditu Seaskak, bainahorrek ez du konpontzen irakasleen arazoa.Irakasleen esleipena prozedurakorapilatsua dela gogoratu du Jean LouisNembrinik, Bordeleko errektoreak. «Funtseanirizpideak finkatu ditugu: lehen mailan, 22 hauregonen dira gehienez, eta bigarren mailan, 25».Bi urteko haurrak ez ditu zenbatzen, eta Seaskakeskolatze goiztiarra hobesten du, haurtxoakeuskal giroan haz daitezen. Ikastola berriakirekitzeko prozedura ere korapilatsua da. Hastendelarik, ikasle gutxi egon ohi dira, baina urtegutxiren buruan, ama eskolako eskaintza bete etalehen mailako eskaintza bermatu behar izaten duSeaskak.«Baxoa da unibertsitate mailako lehen agiriofiziala, estatu osorako», azaldu du Nembrinik.Iaz matematika azterketa euskaraz egitea onartuzuen Frantziako Hezkuntzak, «esperimentazio»gisa. Ondoko urteei begira, horren emaitzakaztertzea hobesten du Nembrinik. «Azterketak,euskaraz eginik ere, balio bera du Frantzian, etahori onartzea delibero politikoa».Bordeleko errektorearen hitzetan, argi ikusdaiteke Frantziako Hezkuntzak ez duelaborondaterik azterketak euskara hutsez egitekoparada eskaintzeko. Baina «zirrikitu bat» erakutsidu: esperimentazioa. Hezkuntza publikoak ez dumurgiltze eredurik onartzen. Baina lege zirrikituhori baliatu du Miarritzeko eskola publikoan,ama eskolan, murgiltze eredua eskaintzeko. Gisaberean, brebeta baxoa baino lehen egiten denazterketa izanik euskaraz egiteko arazorik ezdagoela adierazi du errektoreak.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaIngurumen HeziketarakoMuseoak EuskararenHiru urterako hitzarmena sinatu dute Seaskak eta FrantziakoHezkuntzak, eta metodologia arautuBerria2012/11/23Administrazioan Euskaraz taldeak berepoztasuna adierazi nahi du Iruñeko Udalakeuskarazko hizkuntz paisaia zaintzeko lehenengourratsa egin duelako.Lau seinale aldatu ditu.Momentuz bosgarren bat ahaztu du, bainasuposatzen dugu horretan ere aldaketa bideandagoela.Bide batez, seinale berriak EuskararenOrdenantzak izandako aldaketaren arabera jarriditu. Hau da, gaztelaniazko eta euskarazkotestuak berdintasunean daude, tamaina etakontrasteari dagokienez.Beraz, Iruñeko Euskalgintzak euskarazkohizkuntz paisaiaren alde egindako kanpainarenlehen fruitua bihurtu da testu zuzenketa hau.Espero dezagun hizkuntz paisaian aro berriarenhasiera izatea!Hainbat kexen ondoren, “IngurumanHeziketarako Museoa” zioten seinaleak aldatuegin ditu, euskara txukunean jartzeko:“Ingurumen Heziketarako Museoa”.Joseba Otano VillanuevaAdministrazioan euskaraz taldea

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaEuskararen Legearen argiilunakazalarazi dituzte 30.urteurreneanIritzia2012/11/25Egungo legea gainditu behar dela uste dute Euskal Herrian Euskarazek,Euskararen Erakundeen Kontseiluak eta EH BildukGuztiek onartu dute euskarari egin dionekarpena, baina, etorkizunari begira,gainditzeko beharra ikusten dute batzuek, etahura garatzen jarraitzeko beharra besteek.Hausnarketa horiek utzi ditu Araban,Bizkaian eta Gipuzkoan Euskararen ErabileraNormalizatzeko Oinarrizko Legearen 30.urteurrenak. Eusko Jaurlaritzak legeareneztabaidan eta onarpenean parte hartuzutenak omendu zituen atzo.Ekitaldian, Blanca Urgell Kultura sailburuakadierazi zuen legeak «zutarriak» ezarri zituelaeuskara gizarteko alor guztietan garatu ahalizateko. Kontseiluak, Euskal HerrianEuskaraz-ek eta EH Bilduk oso bestelakointerpretazioa egin zuten 30 urte hauetaz.Marko juridiko eraginkorrago bat aldarrikatuzuten, eta urrats sendoagoaknormalizazioaren bidean.Euskararen Legearen eztabaidan eta onarpeneanparte hartu zuten legebiltzarkideetako batzukbildu zituen atzo Miramar jauregian EuskoJaurlaritzak; omenaldia jaso zuten Pedro MiguelEtxenikek, Jose Antonio Maturanak, InmaculadaBonetak, Jose Luis Lizundiak eta Alfredo MarcoTabarrek. Guztiek nabarmendu zuten legeaonartzerakoan izan zen adostasuna; baitaeuskarari egin dizkion ekarpenak ere. Hori bai,bakoitzak bere ñabardurak egin zituen.Urgell jarduneko Kultura sailburuaren arabera,30 urte igaro eta gero euskararen egoera «ez daideala, baina bai osasuntsua». Haren esanetan,legeari esker orduan ezarri ziren hainbat helburugainditzea lortu da. «Baina oraindik badagozeregina, eta legeak oinarrizko printzipioak ezarrizituen horretarako» .Patxi Lopez jarduneko lehendakariaren hitzak

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaekarri zituen atzoko ekitaldira Urgellek. Lopezenustez, onartu zenean baino babes handiagoa duorain legeak. «Hori euskal gizartearen lorpen batizan da, eta euskara era mailakatu bateanberreskuratu eta hedatzearen aldeko borondatenagusiaren isla». Lopezen irudiko, euskarak«inoizko garapenik handiena» erdietsi du.«Aurrerantzean, 30 urte hauetako bideari eusteaizango da, ezbairik gabe, arrakastaren giltza».EHE Euskal Herrian Euskaraz-ek ere ekitaldiakegin zituen Euskararen Legearen 30.urteurrenagogoratzeko. Hainbat herritan, elkarretaratzeakegin zituzten, eta arratsaldean, giza kateaGasteizen. Andre Mari Zuriaren plaza eta EuskoLegebiltzarra lotu zituzten. Euskararenminorizazio prozesua gelditu ez izana egozten diolegeari EHEk: «Iparrik gabeko 30 urte izan dira,sumisioan oinarritutako 30 urte». Ezagutzarenunibertsalizazioaren eta espazioeneuskalduntzearen alde egin du EHEk.dela eta, euskaraz bizitzeko eskubidea bermatukoduen marko juridiko eraginkor bat eskatu duBilbaok.Datorren larunbatean Kontseiluak egingo duenmanifestazioari atxikimendua azaltzeko ekitaldibatean parte hartu zuen Bilbaok. Manifestazioaribabesa azaldu diote, besteak beste, Joxe JuanUgalde irrati esatariak, Urko Aristi eta KikeAmonarriz telebista aurkezleek, Martxel ToledoEsaiteko kideak, Xabi Solano Esne Beltzakomusikariak... Guztiek lan egiten dute euskaraz,baina hortik kanpo euskaraz bizitzeko nahia etaeskubidea aldarrikatu dute.Manifestazioaren karietara, Kontseiluak eskatudu balkoietan euskaraz bizitzearen aldeko oihalakjartzeko eta Twitterren galdera honi erantzuteko:«Zer da zuretzat euskaraz bizitzea?».Horretarako, #euskarazbizinahidut hitz gakoaerabiltzea proposatu du.Beste akordio batUrgellek uste duenaren kontra, «osasuntsuegotetik urrun» dago euskara EH Bildurenarabera. «Lan handia egin da normalizazioarenbidean, baina, azken 30 urteetan garatutakohizkuntza politikekin jarraituz gero, euskara ez danormalizatuko».30 urteren ostean ziklo bat gainditu dela uste duPaul Bilbaok, Euskararen Gizarte ErakundeenKontseiluko idazkari nagusiak. Haren ustez,hausnarketa bat egiteko unea da. «Legeakekarpenak egin dizkio euskarari, baina hutsunenabarmenak ditu. Hizkuntz EskubideenBehatokiak urtero kaleratzen duen txosteneanagerian geratzen da euskaldun askori urratuegiten zaiela euskaraz bizitzeko eskubidea». HoriEgoera hori gainditzeko, «euskararen ingurukoakordio nazional berri bat» aldarrikatu du EHBilduk. «Euskal Herri osoan euskara ofizialaizatea da gure helburua. Horretarako,beharrezkoa deritzogu beste hizkuntza politikabatzuk indarrean jartzeari. Euskara etaeuskararen erabilera lehenesten duten politikakonartu behar dira». Koalizioak bat egin dularunbatean Kontseiluak egingo duenmanifestazioarekin, eta dei egin die herritarreibertan parte hartzera.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaEuskaraz eta harrobizi nahi duguIritzia2012/11/25Euskaldunok geure burua zapaltzaile gisaikusteraino menperatu gaituzte. Euskaraz bizinahi izatea inposizio bihur daitekeela sinetsarazidigute. Horixe da minorizazio prozesuarenondorio latza. Eguneroko bizimoduarendistortsio neurrigabea, borreroa biktima eta aldiberean biktima borrero bihurtzerainokoa. Etahorrek baditu erantzule zuzenak.Minorizazioaren ondorioz gure herrinortasunaren enborra den euskarari adar izaeraere eman diogu. Euskara ez da erdigunea,euskara beste gai bat gehiago da gehienez ere.Eta horrek ere baditu bere erantzuleak.Honela laburtu zuen Xalbadorrek hori guztiori:«Lehen sartu zitzauzun ezpata zorrotza, zure etxenagusi jartzean arrotza, halere ez zitzaizungelditu bihotza, etxekoen eskutik duzu heriotza».Zorionez oraindik ez zaigu bihotza gelditu. Bainamendeetako konkista kulturalari aurre egiten ezbadiogu, uste baino lehenago aurki dezakeguheriotzaren amildegia.Etsipenetik idazten dugula ezin ukatu, baina ezgatoz hil kanpaiak jotzera. Garai berriak ditugu,baina euskaldunak espabilatu ezean garai berriak«zaharrak berri» bihurtuko zaizkigu azkar baten.Espabilatu behar dugu etxean, lanean, jolasean,tristuran eta pozean. Harrotasunez euskaraz bizinahi dugula erakutsiko dugu han eta hemen.«Eta ezetz! Ez garela espaloitik jaitsiko» esan,edota ikusaraziko diogu hala eskatzen,iradokitzen edota inposatzen digunari.Etahori guri dagokigu, gure esku dagoelaulertu eta sinetsi behar dugu. Aukera pertsonalaksortzea eta elkarrekin agerian uztea lortu behardugu. Abenduaren 1erako Kontseilukook egindugun deialdia aukera paregabea dugu indarrezgure bizi nahi hori erakusteko.Baina bizi nahia erakusteaz gain, egungobaldintza soziolinguistikoekin euskararenerabilerak goia jo duela argi eta ozen esatea erebadagokigu. Alternatiba gisa, ezagutzarenunibertsalizazioa eta espazioen euskalduntzeaeztabaida politikoan kokarazi behar ditugu.Instituzioetan zein gatazka gainditzekoeztabaidetan lehen lerroan egon behar dutengutxienekoak dira. Oinarrizko bi ideia horietatikabiatuta eraiki behar dira adostasunak,gainontzean geure burua heriotzara kondenatzenbaino ez gara arituko.Atzo bertan 30 urte bete ziren Araba, Bizkai etaGipuzkoako Euskararen Legea onartu zela.Sumisioan oinarritutako 30 urte, arrotzekinposatutako mugak nekez urratu ditugun 30urte, ipar egokirik gabeko 30 urte, finean.Badugu, beraz, gure bizi nahia non elikatu,a u k e r a u g a r i d u g u . E u s k a r a z b i z i ,independentziaz bizi! Eta adi mobilizazioei!Unai Larreategi eta Igone LamarainEHEko kideak

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaEuskaraz bizi nahi dugunongaraiaIritzia2012/11/29Izenburua irakurrita seguru nago hainbategoera etorriko zaizkizuela gogora, izan ere,askotan erabilia izan da norbaiten edozerbaiten garaia dela, eta, akaso, errepikariere bihurtu izan da. Halere, oraingoanizenburu hori jarri nahi izan dut benetanuste dudalako gure garaia iritsi dela,euskaraz bizi nahi dugunon garaia, euskarazbizi nahi duen herriaren garaia.Azken urteotan aurrera egin du euskararenherriak, zalantza-izpirik ez dut. Gureabezalako hizkuntza gutxiagotuenberreskurapen-prozesuei begiratuz gero,harro esan dezakegu aurrera goazela, etahorren arrazoi nagusienetako bat euskararenherriak euskaraz bizitzeko agertu duen nahiaizan da. Euskaraz bizitzeko nahi horierrealitatezkoa izan dadin euskalgintzakhizkuntza-berreskurapenari egin dionekarpena azpimarratu behar delakoan nago:hezkuntzan, helduen euskalduntzean, lanmu n d u a n , z i e n t z i a n , I n t e r n e t e n ,itzulpengintzan, kulturgintzan, sorkuntzan,motibazioan, hedabideetan... Eta horietanguztietan euskaraz bizitzeko nahia egon izanda atzean.Euskaraz bizitzekon a h i a r i p a s i o z ,determinazioz eta grinazeutsi dio euskararen herriak; eta n a h ihorrek eragin zuzena izan du gure herrianeman diren aurrerapausoetan. Azkenasteotan herritar anonimo batzuen eskutiknahi hori erakutsi izan dugu: Leireataundarrak euskara erabiltzeagatik inoizumiliatua izan dela azaldu digu, bai etasemeentzat halakorik nahi ez duela ere, eta,horrexegatik, ama baten bihotzetik,hizkuntza-eskubideak babesteko eskatu du,laguntza zuzena eskatu du; Iñigo eta Aizetibilbotarrek alabaren pediatra euskalduna ezizateak eragiten dien inpotentzia azaldu dute,baina oztopoen gainetik euskaraz bizi direlaadierazi dute; eskolak euskaldundu ez etabere burua euskalduntzeko asmo irmoaerakutsi digu Ruben gasteiztarrak; Nekanelekaroztarrak lanbide heziketan euskaldunaizateagatik pairatutako bereizkeria kontatudigu, baina egun euskaraz lan egiteakeragiten dizkion abantailak ere partekatuditu. Jasone leitzarrak arnasgune bateanbizitzeak lasaitasuna dakarkiolaazpimarratzen du; euskaraz bizitzea erabakibat ez ezik, sentimendu bat ere badelaazaltzen du. Adibide batzuk besterik ez diraizan, euskaraz bizitzeko hautua egin dutenherritarrak, euskaraz bizitzea naturaltzathartzen duten herritarrak, eta jakin badakiguherritar hauen moduan, euskaraz bizitzekonahiari eutsi eta eusten dioten herritarrakmilaka izan direla azken urteotan.Halere, herritar horiek beharrezkoak izanarren, euskaraz biziko den herria erdiesteko

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaez da nahikoa herritarron borondatea.Lehenik eta behin, gure hizkuntzakomunitateahanditu behar dugu, etahorretarako euskararen ezagutzarenunibertsalizaziora eramango gaituztenerabakiak eta politikak behar ditugu. Bai,erabakiak eta politikak diot, horretarairisteko tresnak aspaldi jarri baitzituen abianeuskalgintzak.Bestetik, euskararen erabileran jauziaeman ahal izateko espazioakeuskalduntzeko politika eragingarriakbehar ditugu, eremu sozioekonomikoan etaaisialdian bereziki, eta berriz ere esanbehar dut erabakiak behar direla, eremuhorretan ere, euskalgintzak aspaldiansortuak dituelako tresnak.Orain, horiek eskuratzeko bideak jorratzeadagokigu. Baldintza sozial egokiak beharditugu gure hizkuntzaren berreskurapenprozesuakbeharrezkoak dituen baldintzapolitiko, ekonomiko eta juridikoakeskuratzeko; tamalez, ez baitira egunbatetik bestera etorriko. Hortaz, gureg a r a i a d e l a e r a k u t s i b e h a r d u g u .Instituzioetan, eragile politikoetan,sindikalgintzan, gizarte-eragileetan...horietan guztietan erakutsi behar dugueuskaraz bizi nahi duen herria izan badela,eta herri horri erantzun behar diotela.Euskalgintzak eta euskararen herriakaspalditik erakutsi du zer nahi duen, bainaerantzukizuna partekatua dela ulertu behardute horiek guztiek, hots, gurehizkuntzaren etorkizunean betebeharrakdituztela ulertarazi behar diegu. Lanhorretan Kontseiluak eragiten jarraitukodu, baina herritarren laguntza beharrezkoadugu. Herritar bakoitzak eragile bihurtubehar dugu geure burua, eta euskarazbizitzeko nahia berma dakigunkonpromisoak eskatu behar ditugu; alegia,gure nahiari erantzuteko neurriak eskatubehar ditugu.Eta deter minazio hori erakusteko,abenduaren 1ean euskararen herriak,e u s k a r a z b i z i n a h i d u e n h e r r i a k ,Donostiako kaleak bete behar ditu.Euskaraz bizitzearen hautua egiteagatikharro gaudela erakusteko aukera izangodugu larunbatean. Euskaraz bizi nahi duenherriari erreparatu behar zaiola erakutsikodugu, ezikusiarena egiterik ez dagoela lortubehar dugu, are gehiago, euskaraz bizitzeaposible egiteko zeinek bere erantzukizunarierantzun behar diola zabalduko dugu.Euskaraz lan, irakurri, kontsumitu,pentsatu, jolastu, maitatu... Bizi nahidugulako abenduaren 1ean determinazioa,pasioa, grina, gogoa, erakutsiko dituguDonostiako kaleetan zehar. Euskaraz bizinahi dugunon garaiari ekingo diogu. Ezhutsik egin, zeure garaia ere izan dadin!!!Paul Bilbao SarriaEuskararen Gizarte Erakundeen KontseilukoIdazkari nagusia

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaEuskaraz bizitzeko,euskarazko hedabideakbehar dituguIritzia2012/11/29Larunbatean, abenduak 1, Euskaraz bizi nahidugu leloa oihukatuko dugu euskaltzaleokDonostiako kaleetan. Euskaraz jarduten dugunhedabide ez publikoak batzen dituen Hekimenelkartearen izenean, Kontseiluak deitu duenmanifestazioan parte hartzera deitu nahizaituztegu.Euskal Herri euskalduna nahi badugu, euskarazbizi nahi badugu, komunikabide esparruindartsua izatea ezinbestekoa da. EuskalHerrian azken hamarkadetan gizarte hedabidesare zabala sortu da: 600 bat langile garasektorean eta ehunka mila pertsonarenganaheltzen gara. Esparru txikia da gurea, baina, aldiberean, indartsua eta ezinbestekoa euskaraz bizinahi badugu.Administrazioa, hezkuntza eta hedabideakzutabe funtsezkoak dira hizkuntza garapenean.Baliabideei dagokienez, administrazioan etahezkuntzan indar handia jarri da azkenhamarkadetan, euskarazko hedabidepublikoetan ere bai. Baina askoz gutxiagohedabide ez publikoetan. Euskal gizartemoderno eta kohesionatua eratzeko, hizkuntzakomunitatea osatzeko, gizarte hedabide sarezabala behar bezala babestu behar dugu.Euskararen hiztun komunitateak behar dueneremu komunikatiboa sendoa garatzeko,elkarlanaren bidea jorratu dugu urte hauetanguztietan euskarazko komunikabideek. Elkarlanhori bideratzeko, Hekimen elkartea sortu berridugu. 50 komunikabide baino gehiago batugara, euskaraz bizi ahalizateko garrantzitsuak garela aldarrikatzeko.Euskaraz bizi ahal izateko, ezagutza etaborondateaz gain, ezinbestekoak dirabaliabideak. Euskarazko eremuak behar ditugu.Hedabideen kasuan, gure herrietan, euskalgizartean, Europan, munduan… gertatzendenaz informatuko gaituzten komunikabideakbehar ditugu. Teknologia berriek eta Internetekekarri dituzten aldaketetara egokitutakokomunikabideak.Komunikabideontzat ez dira garai onak, krisihotsak nonahi entzuten dira. Baina ilusioz arigara beharrean, egun dugun egoera gaitzarielkarrekin erantzunez. Euskal gizarteak garaiberriak ditu, testuinguru egokia euskararennormalizazioan behar ditugun aldaketakemateko. Euskarazko komunikabideek, azkenhamarkadetan bezala, gure ekarpenarekinjarraituko dugu. Guztiok euskaraz bizitzekoaukera izan dezagun.Iban Arantzabal eta Iban ArregiHekimen Euskal Hedabideen ElkartekoZuzendaritza Batzordearen izeneanArtikulu hau ondorengo hauek ere sinatu dute:Joseba Igerabide (Xaloa Telebista), IdoiaIparragirre (Gaur 8-Zazpi Haizetara), BerdaitzGoia (Argia), Iñaki Uria (Hamaika telebista),Jon Mikel Zabalegi (Gazteberri) eta AitziberZapiain (Euskal Irratiak).

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaJaurlaritzak ez du betekobere konpromisoaIritzia2012/11/30Hizkuntz Politikarako sailburuorde LurdesAuzmendik honela zioen BERRIAn urriaren2an argitaratutako elkarrizketan: «Krisiakharrapatuta, edizio elektronikoa egiteko arazoekindabil, eta horregatik erabaki du EuskoJaurlaritzak hitzarmen bat sinatzeaBERRIArekin. Diru laguntza bat jasoko du,200.000 eurokoa, Interneteko edizio horretarakobehar dituen inbertsioak egin ditzan». BERRIAmultimediaren garapen proiektuan laguntzekodiru laguntza joan den udan hitzartu genuenEusko Jaurlaritzarekin. Eta udazken hasieran,170.000 eurokoa izango zela esan ziguten.Laguntzarako konpromisoa Lehendakaritzatikhartu zen, bertako diru funts batetik ordaindukozelako. Baina duela egun batzuk jakinarazi digutehitzarmen hori ez dela gauzatuko; beraz, diruhori ez du jasoko BERRIAk.Dirudienez, gobernuak erabaki du ez dela uneaantzeko hitzarmena sinatzeko eta HizkuntzaPolitikarako sailburuordeari ez diote utzi akordioagauzatzen. Aitzakia da gobernua jardunen aridela, eta ez dela momentua konpromisoakhartzeko. Bada, horixe, aitzakia da, konpromisoajada hartuta zegoelako eta une honetan eginbeharreko gauza bakarra hura gauzatzea zelako.Edo, unea ez baldin bazen, zergatik gobernuak ezzuen urriaren 2an bertan atzera egin?Hauteskunde aurretik inork ez zuen esan ezinzenik bete hitzarmena. Hain zuzen ere, urrianlaguntza jasotzeko tramitazioan aritu garaHizkuntza Politikako Sailburuordetzako etaBERRIAko ordezkariak, eta tarte horretan inorkez du zalantzan jarri laguntza.Agerikoa da ezinaaitzakia baino ez dela.Are gehiago, azken ordukohainbat erabaki eta konpromiso hartzen ari omendirenean. Zergatik, orduan, atzera botaBERRIArekin hitzartuta zegoena? Ez dakigu zeinden benetako arrazoia; norbaitek azaldu beharkoluke. Euskararekiko eta euskal eragileekikoerrespeturik eza erakusten du egindakoak, ezbaitut uste berdin jokatuko luketenik bestebatzuekin. Horregatik, edo bigarren mailakotzathartzen dituzte euskalgintzako eragileak, etaberdin die; edo, okerragoa dena, euskararenkontrakoek dute agintea PSEren gobernuan etahoriek ez dute onartu.BERRIAk ez du laguntza hori jasoko badoangobernuaren eskutik, eta horrek ondorioak izangoditu 2012ko kontuetan. Diru laguntzetaraaurkeztutako proiektua gauzatzen ari daBERRIA, eta, laguntzarekin urtea berdindusamartuta bukatzea aurreikusita zegoena, osozaila edo ezinezkoa izango da, hurrengo asteetanbeste erabakiren bat hartzen ez bada behintzat.BERRIA Taldeak lanean jarraituko du,zailtasunak zailtasun, euskal hedabide ahalik etasendoenak egin eta eskaintzen, eta euskararennormalizazioari bere ekarpena egiten, EuskalHerrian euskaraz bizi nahi dugulako. Bidehorretan, instituzioekin batera egin nahiko lukelan eta haiekin bide hori jorratzen jarraituko du,elkarlanak emaitza hobeak ekar ditzakeelasinetsita.Joanmari Larrarte

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa«Legebiltzar berriak aukeradu hizkuntz politikanerabaki ausartak hartzeko»'Berria.info'-ko irakurleen galderei erantzun die Kontseiluko idazkarinagusiak, biharko manifestazioaren atarian. Euskararen ezagutza eta eremueneuskalduntzea sustatu behar direla nabarmendu du.Berria2012/11/30Bihar Donostian egingo dutenmanifestazioaren atarian erantzun dituirakurleen galderak Paul Bilbaok (Algorta,Bizkaia, 1971), Kontseiluko idazkari nagusiak.hamar urteotako immigrazioaren eraginez?Uste duzu beharrezkoa dela immigrazio horimurriztea edo ez handitzea behintzat?Kezkatua.EAJ gobernatzen hasiko delarik, zeinitxaropen duzu euskara normalizatzekopolitika berri eta eraginkor bat sortzeko?Urko.Nire ustez, eratu den legebiltzar berriakaukera interesgarriak sortuko ditu hizkuntzapolitikari buruzko erabaki ausartak hartzeko.Politika eragingarrirako neurriek babespolitikoa izan dezaketelakoan nago; halabeharko luke.Euskaraz bizi nahi dut proiektuaren barruanbanakook, modu antolatuan, egunerokoan,ekintza praktikoren bat egiteko garaia delauste dut. Kontseiluak halako egitasmoren batplanteatuko al du? Estitxu.Orain arte, neurri handi batean, dinamikaikusgarri egiten saiatu gara. Ondo diozunmoduan, urrats praktikoetarako unea iritsizaigu. Herritar bakoitzak bere egunerokobizitzan euskaraz bizitzeari ekin behar dio,harrotasunez eta naturaltasunez.Uste duzu Gasteiz, Bilbo eta Barakaldoneuskararen erabilerak behera egin duela azkenLehenik eta behin ezagutzaren etaerabileraren arteko mataza hori askatu behardelakoan nago. Ezin diogu une oroeuskaldunari egoeraren erantzukizunaleporatu. Immigrazioaren gaiari dagokionez,ez gara inor herri batetik bestera aldatu nahiduenari mugak ixteko. Beste kontu batlitzateke ea zein immigrazio politika dagoen,eta hor jarri behar dugu azpimarra.Ezagutza oinarrizkoa bada ere, badirudieuskararen erabilerak ez duela gora egitenbeharrezkoa izan ezean. Nola orokortuerabilera eremu nagusiki erdaldunetan? Jon.Egungo ezagutza tasek erabileraren maila

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroagoian jarri dute. Eremu erdaldunetan ereeuskaraz bizitzeko guneak sortu behar ditugu,arnasgune soziofuntzionalak eratu. EspazioakEuskal Herri osoan euskaldundu behar dira.Euskararen Legeak urteurrena bete berri du.Zer lorpen eta hutsune nabarmendukozenituzke? Aitor.Euskaldunok jabetzen al gara nazioartean lanegiteak duen garrantziaz? Xabier.Gure hizkuntza berreskuratzea EuskalHerrian jokatzen dugu. Halere, nazioarteakeskaintzen dizkigun foroak baliatu behardirela uste dut. Horrelakoetan ohartzen garagurea bezalako hamaika hizkuntzakomunitate gutxiagotu dagoela. Denok duguelkarrengandik ikasteko asko.Behin eta berriro ari gara entzuten euskararennormalizaziorako erabilera dela gakoa. Zureiritziz, zer proposamen zehatz egin beharkoluke Ajuria Enera sartuko den gobernuberriak euskararen erabilera bultzatzeko?Aitor.Bai, hori esaten digute behin eta berriro. Gureherria euskalduntzeko bi zutabe diraoinarrizko: batetik, banakoak euskalduntzeaeta, bestetik, espazioak euskalduntzea. Biakala biak dira behar-beharrezkoak. Espazioake u s k a l d u n t z e a r i b e g i r a , e r e m usozioekonomikoan eta aisialdian zentratubeharko liratekeelakoan nago, eta horretarakocorpus juridiko egokia —egun ez dugu—,plangitza zehatzak eta baliabide egokiak, etazuzen kudeatuak.Zenbat lagun espero dituzue larunbatean?Zenbat mila lagunekin legoke Kontseiluagustura? Azkoititik.Egia esan behar badizut, ez dugu buruankopururik. Gure helburua euskaraz bizitzekonahia adierazten duten herritarrei asmo horiharro agertzeko plaza eskaintzea da, eta,beraz, guztiei egingo diegu ongietorri.Euskal Autonomia Erkidegoko EuskararenLegeak oinarri batzuk ezarri zituen,herritarrei eskubide batzuk onartu, eta abar.Hortaz, EAEko herritarrei, lehen aldiz, legebatek euskara erabiltzeko eskubidea onartuzien. Halere, urteek aurrera egin ahala, legehorrek hainbat gabezia duela ondorioztatudugu. Herritarrei eskubideak onartu arren,urraketen aurrean ez du ezer aurreikusten.Kontua da xehapenik gabeko legea homiliabihur daitekeela. Horregatik, legeaberrikusteko garaia dela iruditzen zait.Hollande presidenteak agindu zuen hizkuntzagutxituen ituna sinatuko zuela. Zain gaude.Itxaropenik ba al duzu? Jone.Bai, halaxe da. Hauteskunde kanpainanhorixe iragarri zuen, eta Eliseora sartuta erepare bat aldiz adierazi du Euroitunaberretsiko duela.Euskal esaerak dioen moduan, aginduari zor.Ituna berrestea lehen urratsa litzatekenorabide egokian; halere, euskarak eta gureabezalako hizkuntza gutxiagotuek estatusegokia behar dute, Euroitunak jasotzen dituenkonpromisoetatik harago joan beharko lukeenestatusa.

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa30 urte, eta hamaika galderaHogeita hamar urte igaro dira EuskoLegebiltzarrak 10/1982 Legea, azaroaren24koa, euskararen erabilera normalizatzekooinarrizkoa onartu zuenetik. Hogeitahamargarren urteurrenaren harira, legearenapologia itsutik eta kritika suntsitzailetik urrun,Udalerri Euskaldunen Mankomunitatetik(Uema) hausnarketarako galdera batzukplanteatu nahi ditugu.Zergatik ez du 10/1982 Legeak euskararenherria bere osotasunean hartzen?10/1982 Legea euskararen legeetako bat da,eta Euskal Herri zatituaren parte bateansortutako legea da. Hori du berezko akats etamuga. Beste lege bat ere badago Nafarroan,eta, txarrean, beste bat ere eduki beharkogenuke Ipar Euskal Herrian. Herri zatikatua dagurea, eta, horren ondorioz, euskaldunokditugun eskubideak bizi garen tokiaren markojuridiko politikoaren araberakoak dira.Horregatik, euskalduna ez da legezkoeuskaldun oso Euskal Herriko toki askotan. Baal da inon?Zergatik da 10/1982 lege herrena?Berria«(…) udalaren 2012/11/30gizarte-hizkuntzazkoegoera dela eta,herritarren eskubideenkaltetango gerta ezdadinean, herri-agintariek, Toki-Administrazioaren alorrean, euskara bakarrikerabili ahal izango dute».Auzitegi Konstituzionalak artikuluainkonstituzionala zela ebatzi zuen. Ondorioa?Udalek gaztelania erabiltzeko betebeharradute, nahiz eta udalerrian denak euskaldunakizan, eta inork ez eskatu gaztelaniazko idatzirik.Indarrean dagoena, beraz, lege erauzia da,herrena; eta bistan da udalerri euskaldunokibilbide luzeagoa, hobea eta eraginkorragoaegingo genuela herrenka ibili izan ez bagina.Zenbat aurreratuko genuen AuzitegiKonstituzionalaren esku-hartzerik gabe?Eusko Legebiltzarrak 1982an onartutako legeaez da gaur egun indarrean dagoena. Izan ere,alderdi politikoek gehiengoz (eta ezkontsentsuz) onartu zuten legeari eduki batzukerautsi zizkion Auzitegi Konstituzionalak1986an. Hasiera batean, lege horretakoartikulu batek, 8.3 artikuluak, zirrikitu batuzten zigun udalerri euskaldunoi euskarah u t s e a n f u n t z i o n a t z e k o ; b e t i e r e ,gaztelaniadunen hizkuntza eskubideei inolakokalterik eragin gabe.Zergatik ez du Legeak aintzat hartzen udalerrieuskaldunen egoera soziolinguistiko berezia?Legeak ez du aitortzen hizkuntza politikaberezitua edota aurrerakoia egiteko guneaproposak daudenik. Adibidez, herritarren

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa%80, %90 edo gehiago euskaldunak direnherrietan, zergatik ez da derrigorrezkoaherriko medikua euskalduna izatea? Zergatikez du legeak aurreikusten halako eremuetan,eremu euskaldunetan, badagoela hizkuntzpolitikako neurri aurrerakoiak hartzea?Zergatik ez ditu legeak neurri horiekbabesten? Zergatik ez dute amezketarrekherriko medikua euskalduna izateko legezkobermerik?Zergatik uzten du 10/1982 Legeak euskararennormalizazioa borondatearen mende?Euskal Autonomia Erkidegotik atera gabe ere,hainbat esparrutan ez daukagu legeeraginkorrik; hau da, legerik gabe bezalagaude. Enpresekiko harremanetan, adibidez,euskaldunok legez onartuta ditugun hizkuntzaeskubideen zerrenda hutsala bezainbaliogabea da. Joan, bestela, saltoki handibatera, eta eskatu euskaraz atenditzeko.Legearen zein artikulutan oinarrituko zarazure eskubideak aldarrikatzeko?Gure ustetan, legearen izpirituan eta legearenaldeko diskurtsoan borondateak hartzen duentokia gehiegizkoa da. Legeak lege izateko,neurri batzuk zehaztu eta neurriak betetzen ezdituztenekin zer egin ezarri behar du, eta,bestela, ez da legea, intentzio onekoadierazpena baizik. Gauzak borondatez eginahal izateak gauzak ez egitea dakar, eta horrekez atzera eta ez aurrera geratzeko arriskuadakar. Noren borondatea behar dugu aurreraegiteko?Agian, Pako Aristiren galdera honi orain arteez bezalako erantzun bat aurkitu beharkogenioke: «Zer nahi dut, borondatezko politikabaten ondoren euskara desagertzea, aladerrigorrezko politiken ondorioz euskarabizirik mantentzea?».Zergatik bultzatu behar dugu herritarrokeuskararen normalizazioa?Legeak lege eta neurriak neurri, edozeinhizkuntzaren normalizazio prozesuarenzutaberik sendoena herritarren atxikimenduada. Ezin dugu euskararen normalizazioanaurrera egin, euskaldunok bultza egiten ezbadugu. Ahalik eta gehien urrundu behar dugu«Dena herritarrentzat, baina herritarrik gabe»eskematik.Eta eskema hori hausteko, ezinbestekoa dadenon indarrak batzea. Legeek ematen ezdigutena edo erakunde batzuek ukatzendigutena guk geuk aldarrikatu eta eraiki behardugu, Euskaraz bizi nahi dut leloa gure eginez.Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluakmanifestazioa deitu du bihar Donostian,Euskaraz bizi nahi dut leloarekin, eta UdalerriEuskaldunen Mankomunitateak bat egiten dudeialdiarekin. Hartara, Uemak dei egiten die,bereziki, udalerri euskaldunetako herritarrei,Donostiara joateko eta euskaraz bizi nahi duteneuskaldun direla aldarrikatzeko.Maren BelastegiUemako lehendakaria, Uemaren ZuzendaritzaBatzordearen izenean

azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroa azaroaEuskaraz bizi nahiak sindikatunagusien babesa eskuratu duManifestazioa bihar abiatuko da, 17:00etan, Donostian, Anoetatik,'Euskaraz bizi nahi dugu' leloa hartutaBerria2012/11/30CCOO, EILAS, ELA eta LAB sindikatuekbabestu dute bihar Donostian Euskaraz bizinahi dugu leloarekin egingo den manifestazioa.Haiek bezala, herri mugimendu, udal etaeuskalgintzako talde eta banako ugarirenatxikimendua jaso du Euskararen GizarteErakundeen Kontseiluak antolatu duenmanifestazioak.z u t e n D o n o s t i a n ,martxarekin bat egiteko erakundeek etaherritarrek egin duten lana eskertzeko. «Mezuaherritarren bizipenetan oinarritu dugu, etaherritarrentzat da. Jendea identifikatu egin delauste dugu», adierazi du Paul Bilbao Kontseilukoidazkari nagusiak, kanpainan egindako lanabaloratu duelarik.Herritarrek manifestaziorako aldarria jasodutela eta beren kasa antolatu direla sumatudute. Autobusak ere antolatu dituzte hainbatherritan. «Herriz herri antolaketan ibili direnherritarrei eta euskalgintzako lankideei» eskerrakeman dizkie Bilbaok, egin duten lanarengatik.Kontseiluko kideak pozik daude manifestazioakjaso duen babesarekin. Atzo, agerraldia eginManifestazioa mugarri izango dela uste duKontseiluko idazkariak. Euskaraz bizi nahiduten herritarrei indarra eman eta aktibatzea damanifestazioaren helburua, Bilbaoren hitzetan:«Uste baitugu aldaketa garaia dela eta beharditugun aldaketa horiek eman daitezen garaiezin hobea dela oraingoa».

urria urria urria urria urria urria urria urriaAbendua

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaEuskararen legeak, 30 urteEusko Legebiltzarrean gehiengo handiz, 10/1982Euskararen erabilera normalizatzeko oinarrizkolegea, hots, Euskararen Legea izenaz ezagutzendena onartu zen, 1982ko azaroaren 24an. Pozikospatzeko data da, lege hark euskararennormalizazioaren alorrean EAEn eman direnpausoen oinarri juridikoa eskaini duelako.Alabaina, gure poztasuna handiago izangolitzateke Espainiako Auzitegi Konstituzionalaklegearen 8.3 artikulua inkonstituzionaltzat jo izanez balu, zeinak toki-administrazioari euskarazsoilik aritzeko aukera ematen baitzion.Zein balorazio egin dezakegu legeaz? Gure iritziz,bi ikuspegi landu behar dira legearen balorazioaegiteko, batetik, legea bera eta, bestetik, legehorretan oinarrituta egin den edo egin ez dengarapen legegilea eta arauemailea eta aplikatudiren hizkuntza-irizpideak.Legea bera aztertuta esan dezakegu oinarriegokia eskaini duela Euskararen Legeak EAEneuskararen normalizazioak aurrera jauzikualitatibo eta kuantitatibo adierazgarria egiteko.Konstituzionalak eginiko urraketa ezin duguahaztu hala ere. Euskararen normalizazioakaurrerago egin ez badu, ez zaio EuskararenLegearen gabeziei zor, beste bi faktoreri baizik:batetik, legea betetzean edo betearaztean egindiren hutsei eta, bestetik, legeak izan duengarapen arauemailearen gabeziei. Argi esateko,euskararen legea ez da atal batzuetan bete.Adibidez, bete al da legearen 24. artikuluakRTVEko irratien eta telebisten hizkuntzaerabileraz esaten dena? Bermatzen al ditu EAEkoEstatu-administrazioak herritarren hizkuntzaeskubideak?10/1982 legeak aukerak eskaintzen ditunormalizazioaren alorrean gehiago sakontzeko.Horrela egin ez bada,unean uneko agintaripolitikoek horrelaerabaki dutelako ez daegin, alegia, egin dengarapen legegilea etaIritzia2012/12/01arauemailea murriztailea izan delako. Adibidez,6/1989 Euskal Funtzio Publikoari buruzko legeanEAEko administrazioan lan egiteko bi hizkuntzaofizialak nahikotasunez ezagutzea ezinbestekobetebehar moduan ez zuen ezarri eta, ondorioz,nekez lortuko da administrazioa euskaraznormaltasunez aritzea eta herritarren hizkuntzaeskubideakbermatzea. Onar liteke, akaso, 1989agoizegi zela horrelako eskakizuna egiteko euskalgizarteari, baina ez da hori azken hamarkadakoegoera. Bide horretan eta herritarren hizkuntzaeskubideakbermatzeko, 6/1989 legeari aldaketatxiki bat egitea proposatu zuen Aralarrek 2007anLegebiltzarrean. Aldaketak ezartzen zuen jendeaurreko lanpostuetan euskaraz jakiteaezinbestekoa izango zela. Proposamenak ez zuenaurrera egin Hirukoak onartu ez zuelako.Euskararen normalizazioak Ertzaintzan etaOsakidetzan minimoak ez betetzearen arrazoia ezdago Euskararen Legean, Ertzaintzari zeinOsakidetzari eragiten dioten lege, dekretu etaenparauetan ezarri diren baliabideetan etahelburuetan baizik.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaDena dela, euskararen normalizazioareninguruko ekimen arauemailea ez dagokio EuskoJaurlaritzari eta Eusko Legebiltzarrari soilik. ForuAldundiek eta Batzar Nagusiek euskararennormalizazioaren alorrean ekimen arauemaileaere izan dezakete eta gaude gutxitan baliatu izandela aukera. GFAk kontratazioaren alorreanberriki abian jarri dituen hizkuntza-irizpideakdira salbuespenetako bat. Esaterako, ikertu al dazerga-politikaren bidez nola eragin dakiokeeneuskararen normalizazioari? Foru Arauak egitendirenean irizpide linguistikoak edosoziolinguistikoak kontuan hartzen al dira?Euskararen Legearen urtemugak legegintzaldiberriaren hasierarekin bat egiten du. Aukeraederra hurrengo lau urteotan euskararennormalizazioan aurrera jauzia egin ahal izatekoinplementatu beharreko hizkuntza-politikaz etanormalizazio-neurriez gogoeta egiteko.Katalunian gertatu denaz erreparatuta etaEspainiako Auzitegi Gorena gaztelaniaz bestekoEstatuko hizkuntzen alorrean atzen aldianematen ari den epaiak ikusita, ez dirudi osokomenigarria orain daukagun oinarrizko legearenaldaketa planteatzeak. Alor arauemailean etalegegilean beste bide batzuk jorratzeak aztiagodirudi; ekimen sektorialen bidez hain zuzen ere.Eusko Legebiltzarraren egungo osaketak, halaber,euskararen normalizazioan elkarlanerako esparruegoki bat irekitzen duela uste dugu. Elkarlanhorrek helburu izan beharko luke herritarrenhizkuntza-eskubideak bermatzeko eta euskaraznormaltasunez bizi ahal izateko neurriak adosteaeta abian jartzea, eta normalizazio-politiketansakontzea. Alegia, euskararen normalizazioanaurrera jauzi kualitatiboa eta kuantitatiboaekarriko duten neurriak eta politikak adostekoparada ezin hobea daukagu.Inaki Irazabalbeitia eta Rebeka UberaAralarreko kideakHerria eta hizkuntzaHamaika atxikimendu jaso ditu Kontseiluak antolatuta gaur 17:00etan Donostian hasiko denmanifestazioak. Euskaraz bizi nahi dut leloari atxiki zaizkie sindikatu nagusiak, gizarte eragileandana eta ehunka banako. Orain artekoa atxikimenduen bilduma izan da. Baina gaur indarerakustaldia egiteko eguna da. Milaka lagunek Euskal Herrian euskaraz bizi nahi izan arren, etahorretarako eskubidea izan arren, normalizazioarantz egin diren urrats ahulek eraginda, gaurgaurkoz Euskal Herrian ez dago euskaraz bizitzerik. Baina herritarren mobilizazioek politikaketa erakundeak mugiarazteko gaitasuna badute, eta gaur ere milaka ahotsek euskarazaldarrikatuko dute euskaraz bizi nahi dutela.Gaur lau urte hil zen Mikel Laboa. Hark ere euskaraz bizi nahi zuen; bere errepertoriokohamaika abestik egiten diote dei euskarari. Xalbadorren hitzekin ondutako abestia da horietakobat: «Herria da gorputza, hizkuntza bihotza; bertzetik berextean bitarik bakotxa, izaitehorrendako segurra hil hotza».Gurutze Izagirre

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaMilaka lagunek “erabakiausartak” eskatu dituzteeuskaraz bizitzekoBerria2010/12/02Milaka euskaltzalek egin dute euskaraz bizitzeko aldarrikapena Donostian,eta «erabaki ausartak» eskatu dituzte. Herri gogoa aktibatzeko «inflexiopuntua» izango da martxa, Kontseiluaren ustezEuskal Herrian euskaraz bizitzeko nahia sendoa dela erakutsi zuten atzo milaka lagunekDonostiako kaleetan, duela zortzi hilabete Baionan eta duela bi urte Iruñean erakutsi bezala.Kontseiluak deitutako manifestazioak, Euskaraz bizi nahi dugu lelopean, kilometro pasatxoko luzerahartu zuen Anoetan abiatu eta Bulebarrera bidean. Termometroek lau gradu eskas markatu arren,hotzak ez zituen kikildu euskaltzaleak, eta milaka herritar atera ziren bufanda, txapel eta eskularruakjantzita kalera, gizarteari mezua argi helarazteko : «Euskaraz bizi nahi dugu, euskaraz ez bada, ez

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduadelako bizitzea guretzat». Eta horiahalbidetzeko, «erabaki ausartak» hartzekodeia egin zieten arduradun politikoei.izateko baldintza politiko, ekonomiko etajuridikoak erdiestea».Herri bat, hizkuntza bat!, Euskal Herrianeuskaraz! eta Euskaraz bizi nahi dugu! izanziren Anoetatik Bulebarrerainoko ibilbideangehien entzundako oihuak. Lagun arteko etafamilia arteko giroa izan zen nagusi, eta txistueta dultzaina doinuek animatu zuten martxa.Manifestazioko pankarta nagusiari bideazabaltzen dozenaka lagun joan ziren, eskuetanbeste horrenbeste aldarrikapenekin: Euskarazgozatu nahi dut, hitz egin, lan egin, jolastu,gozatu, idatzi, bizi...Nahi izatea, ordea, ez da nahikoa izatenaskotan eta, Itziar Saenz de Ojerdonostiarraren testigantzak amaiera ekitaldianazaldu zuen bezala, egunerokoan aurkitzenditu oztopoak euskaldunak: «Gaur goizeantabernara joan naiz. Kafesne bat nahi nuen,baina café con leche bat hartu behar izan dut».Medikuarekin, pediatrarekin eta administraziopublikoko leihatiletan izandako ezintasunak ereazaldu zituen, baina euskaraz bizitzeko nahiaritinko eta determinazioz eutsiko diola berretsizuen, eta denen artean lan eginda zailtasunakgaindi daitezkeela gaineratu zuen. «Gaurkoa ezda oztopoak zerrendatzeko eguna», esan zuenPaul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiakSaenz de Ojerren ostean. «Gaurharrotasunerako eguna da».Atzo Donostian euskaraz bizitzekoerakutsitako nahiak eta sineste sendoakeuskararen berreskurapen prozesua azkartubehar du, Bilbaoren esanetan. Are gehiago,Kontseiluaren ustez, atzoko manifestazioa herrigogoa berraktibatzeko «inflexio puntua» izangoda. «Erakutsi dugu bagarela euskaraz bizi nahidugun herritarrak eta, beraz, euskararenherriari, guri, dagokigu euskaraz bizi ahalEuskaraz bizitzeko nahiak hizkuntzarenberreskurapen prozesua azkartu behar du, «baiala bai», Bilbaoren ustez. «Bizitzeko nahiakekarri du euskara gaur egunera, eta bizitzekonahiak eramango gaitu berreskurapenera».Bide horretan, ezinbestean, erabakiak hartubehar dira, eta Kontseiluak argi ditu zeintzukdiren bi nagusiak: lehenik, euskararenezagutzaren unibertsalizazioa bermatzekopolitikak hartzea eta, bestetik, erabilerabermatzeko espazioak sortu eta hedatzekoerabaki irmoak hartzea. «Erabaki ausartakbehar ditugu», nabarmendu zuen Bilbaok, etalasai egoteko esan zien arduradun politikoei,«urteetako lanaren ostean euskalgintzak prestdituelako tresna eraginkorrak».Euskaldunen garaiaEgiteko dagoen bidea ez dela makala aitortuzuen Bilbaok, baina euskalgintzareneskarmentua ikaragarria dela ere aitortu zuen.«Azken hamarkadotan erakutsitakodeterminazioari esker, pentsaezinak izanzitezkeen tresnak sortu ditugu euskarazbizitzeko: hezkuntzan, sorkuntzan, heldueneuskalduntzean, hedabideetan, interneten,zientzian, lan munduan, motibazioan... Harro

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaekarri du euskara gaur egunera, eta bizitzekonahiak eramango gaitu berreskurapenera». Bidehorretan, ezinbestean, erabakiak hartu behardira, eta Kontseiluak argi ditu zeintzuk diren binagusiak: lehenik, euskararen ezagutzarenunibertsalizazioa bermatzeko politikak hartzeaeta, bestetik, erabilera bermatzeko espazioaksortu eta hedatzeko erabaki irmoak hartzea.«Erabaki ausartak behar ditugu», nabarmenduzuen Bilbaok, eta lasai egoteko esan zienarduradun politikoei, «urteetako lanaren osteaneuskalgintzak prest dituelako tresnaeraginkorrak».Euskaldunen garaiaEgiteko dagoen bidea ez dela makala aitortuzuen Bilbaok, baina euskalgintzaren eskarmentuaikaragarria dela ere aitortu zuen. «Azkenhamarkadotan erakutsitako determinazioari esker,pentsaezinak izan zitezkeen tresnak sortu ditugueuskaraz bizitzeko: hezkuntzan, sorkuntzan,helduen euskalduntzean, hedabideetan,inter neten, zientzian, lan munduan,motibazioan... Harro egoteko modukoa daeuskalgintzak egin duen ekarpena».Azken aldian Euskal Autonomia Erkidegokoinstituzioetan izandako aldaketak gogoan hartuzituen Kontseiluko idazkari nagusiak, baitahemendik gutxira izango direnak ere. «Araban,Bizkaian eta Gipuzkoan erabaki ausartakhartzeko moduan daudela uste dugu. Erakundegehienetan gaur erakusten ari garen euskarazbizitzeko nahi irmoari erantzuteko erabakiakhartzeko aukerak daudela uste dugu. Hortaz, ekindiezaiotela berandu baino lehen nahi horierrealitate bihurtzeari», dei egin zuen Bilbaok.«Eskubidezkoa delako, justiziazkoa delako», ateraziren Donostiako kaleetara milaka herritar;«betidanik bizi izan delako lurralde hauetaneuskaraz, euskaraz berba eginez, etorkizunaeraikitzen ari garelako». Manifestaziora bildutakojendetzaren animoa hauspotu zuen, gainera,Bilbaok: «Gure garaia iritsi da, lagunok, euskarazbizi nahi dugunon garaia. Eta horretarakofor mula magikorik ez dago, pasioa,determinazioa eta lana baizik».Euskaldun bakoitzari bere burua eragilebihurtzera deia egin zion Bilbaok. «Gauzak aldaditzakegula sinetsi behar dugu. Hemen bildugarenetako bakoitzak, zuotako bakoitzak, aukeradu eragile bihurtzeko, euskaraz biziz eta euskarazbizitzearen arabera jardunez. Parte hartzendugun gune guztietan gure nahia mahaigaineratuz,ikusgarri bihurtuz».Mikel Laboa gogoanAtzo lau urte hildako Mikel Laboak presentziaberezia izan zuen manifestazio osoan zehar.Hainbat aldiz entzun ziren bere kantuakmartxan, eta amaiera ekitaldian Irati Odriozolaketa Lorea Intxaurrandietak Laboaren Gurehitzak kantatu zuten gitarraren laguntzarekin.Bilbaok, bere hitzaldian, abestiaren letragogorarazi zuen: Gure hitzak, esan berriz esan, ezdaitezela ahaztu, ez daitezela gal.«Ez dira ahaztuko, ez, lagunok, gure hitzak, ezdira inoiz galduko», ziurtatu zuen Bilbaok.«Horren testigantza bizia erakutsi duguDonostiako kaleetan. Aberatsak gara, euskaradugu. Zoriontsuak gara, ez diogu beldurrik lanari,euskararen herria ez da etsipenean erortzen».

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaOraingo legeari eutsinahi diote EH Bilduk ezbeste alderdiekBerria2012/12/04Euskararen Legeak nahikoa ahalmen duela nabarmendu duteEAJk, PSE-EEk eta PPk; gainditu beharra ikusten du EHEuskal Autonomia Erkidegoko EuskararenLegea onartu zenetik 30 urte igarota,normalizazioan urratsak egin direlaa i t o r t u d u t e a l d e r d i p o l i t i k o e k .Batzuentzat, pauso horiek nahikoak dira,eta beste batzuentzat, eskasak. Adosdaude erronka erabilera handitzea dela.Baina errezeta desberdinak dituztelortzeko: EAJk, oraingo legeari «ahalmenhandiagoa» ateratzea; EH Bilduk, akordionazional bat egitea; PSE-EEk, orainartekoari eustea; eta PPk, «askatasuna»bermatzea.gehiago atera behar diegu, etaadostasunak sendotu».Politika «aktiboagoen etaprogresiboagoen» alde egingo du EAJk.«Euskararen prestigio soziala areagotzea,eta herritarrek gero eta gehiago erabiltzead i r a a u r r e r a j a r r a i t z e k o g a k o a k .Horretarako bidea erabat irekitzen duoraingo legeak».LOREA BILBAO EAJren EBBko Euskaraarduraduna«Egungo legearen ahalmenei zukurikhandiena ateratzea da gure etorkizunekoapustua»EAJren ustez, 1982ko Euskararen Legeada azken 30 urteetan euskarak eman duen«jauzi ikaragarriaren» motorra. Harenbalioa berretsi du. «Adostasun sozial etapolitikoari eta gizartearen atxikimenduarizor zaio Euskararen Legea baliatuz emanden aurrerakada», dio Lorea Bilbaok.Legeak gaur egungo premiei erantzutekoahalmen handiak izaten jarraitzen duelaberretsi du. «Ahalmen horiei zukuHizkuntz ereduen inguruko ebaluaziozorrotz bat egitea nahi du EAJk,proposamen zehatz bat egin aurretik:«Helburu handiak jarri behar dira, bainalorgarriak; egoera soziolinguistikoraegokituz, ikastetxeen autonomia garatuz,alderdikeriak bazterrean utziz, etaadostasuna zabalduz».

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaAdministrazioa euskalduntzeko emandiren pausoak «batzuek aitortzen dutenabaino handiagoak, baina besteek diotenabaino txikiagoak» direla iritzi diotejeltzaleek. Bilbao: «Jaurlaritzakeraginkorra izan behar du. Abiadurakerrealitate bakoitzera egokitu behar dira,baina lo hartu gabe».EAJk salatu du azken legegintzaldianatzera egin dela kontsumitzaileenhizkuntz eskubideetan. «Araudia garatzenjarraitu beharra dago, esparru publikoanzein pribatuan».«Euskara normalizatzea nahi badugu,akordio nazional bat behar dugu»Oinarri batzuk finkatzen lagundu duelaonartu arren, Euskararen Legea aldatzekoeta berritzeko unea dela uste du EHBilduk. «Euskaraz bizitzeko aukeraemango digun lege bat abiatu beharradago, gaurkoa berraztertuz, osatuz etahobetuz», defendatu du Estitxu Breñasek.Lege horrek euskararen eremu osoari,Euskal Herriari, egin beharko liokeerreferentzia.Hala, euskararen nor malizaziorakoa k o r d i o n a z i o n a l b a t a d o s t e k oproposamena egin du EH Bilduk. Gizarteeragileekin, alderdi politikoekin etanorbanakoekin osatu nahiko luketeakordio horren bide orria. Breñas:«Euskarari Euskal Herri osoan izaeraofiziala aitortu behar dio, etanormalizazioa erdiesteko plan integralestrategiko bat jaso; beti ere, tokian tokikoerrealitatea, baldintzak eta erritmoakkontuan hartuz».Hizkuntz politikek orain artekoak bainoe r a g i n k o r r a g o a k i z a n b e h a r d u t e,koalizioaren esanetan. «Orain artekoaki n t e n t s i t a t e g u t x i k o a k i z a n d i r a ,euskararen garapenak behar dituenminimoen azpikoak. Gaur egun herritaraskok ez dute bermatua euskarazbizitzea».E S T I T X U B R E Ñ A S E H B i l d u k olegebiltzarkideaEuskararen Gizarte ErakundeenKontseiluak proposatutako gutxienekohelburuak jarri ditu oinarri gisa EHBilduk.Horien artean daude: alor publikoan,euskara lan eta zerbitzu hizkuntzabihurtzea; lan mundua, merkataritza eta

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduab e r r i k u n t z a - s i s t e m a e u s k a l d u n t zea;arnasgune euskaldunetan euskararenofizialtasun bakarra praktikan jartzea;ETB euskararen normalizazioarenzerbitzuan jartzea; helduen euskalduntzeaberrantolatzea eta doakotasuna lortzea;hezkuntza sisteman euskaldun eleanitzaklortzea ahalbidetuko duen murgiltze eredubakarra progresiboki abiatzea; euskara etaeuskal kultura sustatzea...V I C E N T E R E Y E S P S E - E E k olegebiltzarkidea«Sozialki eta linguistikoki aparta izan da;onartu zenean baino babes handiagoa du»30 urte hauetan legeak emaitza«zoragarriak» eman dituela uste du PSE-EEko Vicente Reyesek. «Sozialki etalinguistikoki lege aparta izan da. Deneksustatu dugu, eta hiztunen kopuruan a b a r m e n b i d e r k a t u d a . E s p a r r uguztietan eman dira aurrerapausoak.Gainera, onartu zenean baino babeshandiagoa du».Lan munduan ere urratsak egin direla ustedu. «Baina kasu honetan, beste alorretanbezala, inposaketaren bidez baino,erakarriz EGIN dira urratsak».Onartzen du, dena den, ez dela lortuerabilera eta ezagutza abiadura berdineanjoatea. «Hori da erronka. Baina normalada ez lortu izana. Legea onartu zeneaneuskara ia diglosi egoeran zegoen. Horigainditzea kosta egiten da. Bide horretan,uste dugu lehen urratsa ezagutzahanditzea izan behar zela, eta lortu da».Hori erdiesteko legearen hasierakoizpiritua berreskuratu behar delanabarmendu du Reyesek. «Bai politikoki,eta sozialki ere. Euskara erakargarri eginbehar dugu jendearentzat, etakontzientzia eragin. Gainontzean ez duerabiliko».Adierazi du administrazioarekin tratuanherritarrek ia erabat bermatuTa dutelaeuskaraz artatuak izateko eskubidea.«Urraketak gutxi dira. Gabezia, agian,estatuko administrazioan dago».Hizkuntz ereduek urte hauetan lan apartae g i n d u t e l a e s a n d u R e y e s e k .«Legegintzaldi honetan sozialistek hirueleko eredua sustatu dugu, ereduensistema gaindituz. Izan ere, ezinbestekoada ikasleak ingelesez moldatzea, XXI.mendeko hizkuntza frankoa baita».

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaGaraiak aldatu arren, egungo legeakbaditu horretarako tresnak, haren ustez.«Lege bat ez da betiko. Baina lege haunahikoa malgua da, eta bere barnean etaoinarrian darama euskararen erabilerasustatzea.Beraz, aukera eman du gizarte honenizaera elebiduna berretsi eta indartzeko».Erritmoei dagokionez, administrazioakbaino gehiago gizarteak ezarri behardituela nabarmendu du Reyesek.L A U R A G A R R I D O P P k olegebiltzarkidea«Legeak ez ditu eman espero izandakoemaitzak, ezarritako politikainposatzaileengatik»1982ko Euskararen Legea onartzerakoanizan zen adostasuna nabarmendu PPkoLaura Garridok. «Hori kontuan hartuta,gu legea mantentzearen aldekoak gara».Iritzi dio urte hauetan ezarri direnhizkuntz politikak ez direla aproposakizan. «Legeak ez ditu bere emaitzakeman, ezarri diren politikainposatzaileengatik.Halakoek eragin dute, besteak beste,ezagutza handitu izana, eta erabilera ez».Urte hauetan euskararen inguruan eginden erabilera «alderdikoia» salatu duGarridok. «Aurrez aurre jarri nahi izandituzte euskara eta gaztelania. Hori ez daona elkarbizitzarako. Gainera, ez dabehar beste aitortu euskara ez zekitenekeuskara ikasteko egin duten ahalegina».Etorkizunari begira, legearen inguruanzegoen adostasuna berreskuratu behardela defendatu du Garridok. «Politikakezartzerakoan argi izan behar da bihizkuntza ofizial daudela: euskara etagaztelania. Askatasunaren printzipioaerrespetatu behar da. Euskara ikastea,jakitea eta erabiltzea borondatearen eskuutzi behar da, ez inposaketaren esku».H a l a , e z d u b e h a r rezkoa i k u s t e n ,adibidez, langile publiko guztiek euskarazjakin behar izatea. «Herritarrei bermatubehar zaie euskaraz kasu egitea, bainahorretarako ez da derrigorrezkoa langilepubliko guztiek euskaraz jakitea. Nahikoada dakien bati abisua eman, eta hark kasuegitea».Batetik, euskalduntzeko erritmoakzehazterako orduan ez da kontuan hartuleku bakoitzeko errealitatea. Inposaketak,gainera, disfuntzioak eragin ditu».Horren adibide bat jarri du: «Ezagutzendut jendea behartuta atera duenahizkuntz perfila. Behin hori lortuta,euskara ikasteari eta erabiltzeari utzi dio.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaLegearen artikulu nagusiakATARIKO TITULUA• 2. artikulua: «uskara da Euskal Herriko hizkuntza propioa».• 4. artikulua: «Herri-aginteek Euskal Autonomia Erkidegoan hizkuntza dela-eta inor diskriminatu ez dadin zainduko dute».LEHEN TITULUA• 5. artikulua: «Euskal Herriko herritar guztiek dute hizkuntza ofizialak jakiteko eta erabiltzeko eskubidea, ahoz zeinidatziz».BIGARREN TITULUA• 6. artikulua: «Herritar guztiei aitortzen zaie administrazioarekiko harremanetan euskara zein gaztelania erabiltzekoeskubidea.• 7. artikulua: Autonomia erkidegoaren menpe dauden erregistro publikoetan dokumentuen lerrokatzea idatzita daudenhizkuntza ofizialean egingo da. Haren menpe ez daudenen kasuan, Eusko Jaurlaritzak euskararen erabilerarennormalizazioa bultzatuko du.• 8. artikulua: «Herri-aginteek emandako arau zein ebazpen ofizial orok bi hizkuntzetan idatzita egon behar dute.• 9. artikulua: «Justizia administrazioarekiko harrerenetan herritar guztiek beren aukerako hizkuntza ofizialaz baliatu ahalkodute». Jaurlaritzak, gainera, justizia administrazioaren euskalduntzea bultzatuko du.• 10. artikulua: Kaleko seinaleak eta mezuak «bi hizkuntzetan idatzita egongo dira».• 13. artikulua: Herri-aginteen inprimakiak edo idatziak «bi hizkuntzetan egon beharko dute».• 14. artikulua: Administrazioko langileak euskalduntzeko neurriak hartuko dira. Lan eskaintza publikoetan hizkuntzaofizialen ezagutza maila hartuko da kontuan merezimendu gisa.• 15. artikulua: «Ikasle guztiei aitortzen zaie irakaskuntza euskaraz zein gazteleraz jasotzeko eskubidea, maila guztietan.• 17. artikulua: Derrigorrezko ikastaldia amaitzean «ikasleek bi hizkuntza ofizialak benetan erabiltzeko adina menperatukodituztela ziurtatzeko neurriak» hartuko ditu Eusko Jaularitzak.• 22. artikulua: Gizarte hedabideen aldetik euskaraz zein gaztelaniaz informatuak izateko eskubidea herritar guztieiaitortuko zaie».• 23. artikulua: «Autonomia Erkidegoko hedabideetan euskara lehentasunez erabil dadin bultzatuko du Eusko Jaurlaritzak».• 26. artikulua: Herri-aginteek «gizarte bizitzako alor guztietan euskararen erabiltzera sustatzeko» neurriak hartuko dituzte.• 27. artikulua: «Herri-aginteek euskararen erabilera sustatuko dute publizitatean». Halaber, euskal giroa eta euskarazkoerrotulazioa erabiltzea bultzatuko du merkataritzarako, atsedenerako zein kulturarako ofizialtasunik gabeko elkarteetan.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaGaztelaniaren erabilera areagotunahi du Wertek ikastetxeetan,euskararen kaltetanBerria2012/12/05Murgiltze eredua kolokan utzi du Madrilek: gaztelania «eskolatikat» ezin dela utzi esan du, euskararekin «orekan» egon behar duelaBeste estutu bat eman dio EspainiakoGobernuak hezkuntza erreformari: euskara«espezialitateko» ikasgaitzat jo du plan berrituanJose Ignacio Wert ministroak. Gaztelania etaatzerriko hizkuntzak baino atzerago ageri dazerrendan, ordu kopuruak ere zehaztu gabe.Murgiltzea ezbaian jarri du, euskara etagaztelania «orekaz» erabili behar direlaadieraziz.Urtea bada PPren gobernuak erreforma iragarrizuela, eta Espainiako Kongresuko bidea hasikodu aurki. Helburua da ikasturtea amaitu aurretikonartzea, datorrenean bertan martxan jartzeko.Aurretik, erkidegoekin bilera egin zuen Wertekatzo. Hegoaldetik, han ziren Marian OzkarizEusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuordeaeta Jose Iribas Nafarroako kontseilaria.Akordiorik ez, eta hilaren 19an bilduko dira.Aurrez aztertu gabeko dokumentu bat aurkeztuzien Wertek. Bezperan igorri zien NafarroakoGobernuari eta Eusko Jaurlaritzari. Onartzekoprestatutako dokumentua da. Orain, bilerarakoeguna 19rako jarrita, EAJk izango du zeresana.Isabel Zelaa (PSE-EE) ez da egongo. Ordurakoizendatua beharko luke Jaurlaritzako Hezkuntzasailburu berriak.HIZKUNTZAKMurgiltze eredua, zalantzanOrain arteko planetan ez zen ageri irakatshizkuntzei buruzko aldaketarik. Egia da, ordea,azken boladan alor hori begitan hartuta aritudela ministroa —ikasle katalanak«espainiartzeaz», adibidez—, eta legeproiektuan xedapen gehigarri bat sartu du orain.Finean, hiru agindu ageri dira hizkuntzeiburuzko xedapenean. Bat: gaztelaniaz ikastekoeskubidea bermatu behar da, eta gaztelaniajakiteko betebeharra ere bai. «Beharrezkoneurriak hartu behar dira ikasle guztiekgaztelania uler dezaten eta zuzen mintzadaitezen, ahoz eta idatziz». Bi: beste hizkuntzaofizial bat badago —kasurako, euskara—, ezinda baztertu gaztelania. «Administrazioek,hizkuntz normalizazioari begira, eman ahalkodiote beste tratu bat hizkuntza koofizialari;arrazoizko proportzioan, eta gaztelaniakanpoan utzi gabe, nolanahi ere».

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaEta hiru: «Banaketa egin arte, gurasoek izangodute hizkuntza hautatzeko modua. Nahi dutenaez badago sare publiko edo itunpekoan,pribatura jo ahalko dute, gastuak administrazioeiutzita».Hiru alor horietatik, ondorioak ere hiru. Bat:euskarazko murgiltze ereduak ezbaian jarri dituPPk. Bistan da neurri horrek Katalunian izangoduela eragin handiena gaur-gaurkoz, bainaHego Euskal Herrian aurrera begirako pausoakbaldintza ditzake. Lehen ere egin izan dirasaioak —euskara irakats-hizkuntza gisa jarrizHaur Hezkuntzan, esate baterako—, eta badiraestilo horretako proposamen gehiago ere;besteak beste, Kontseiluak eginikoa: Ikasleeuskaldun eleanitzak sortzen.Bi: egungo ereduak eta hiru eleko proposamenakolokan egon litezke. «Oreka» hartu du ahotanWert ministroak. Ikusteko dago D ereduaorekatutzat hartuko ote duen —ikasgai guztiakeuskaraz, Gaztelania izan ezik—. Areago, hirueleko ereduarekin zer gertatuko litzatekeen ereez dago garbi —euskarak, gaztelaniak etaingelesak orduen %20, euskarari kasu bereziaeginda—; Jaurlaritzako iturriek dioteproposamena ikusita ez dutela argi PPk zerjarrera hartuko ote lukeen ereduarekiko.Eta hiru: adostasunik ezak erabatekoezegonkortasunean sar dezake hizkuntzeiburuzko gaia. Zirriborroak dio «hezkuntzaadministrazioei» dagokiela hizkuntzen banaketazehaztea; hots, Espainiako Gobernuari, etaGasteizkoari eta Iruñekoari. Eta adostasunik ezbadago? Aurreikusi du hori Wertek; sarepublikoan edo itunpekoan ez badute aurkitzennahi duten ereduko ikastetxerik, sare pribaturajo ahalko dute, gastuak administrazioaripasatuta.Wertek nabarmendu du neurri horiek ez direlahizkuntza koofizialen aurkakoak. EspainiakoAuzitegi Gorenaren epaia ekarri du gogora;Kataluniako murgiltze eredua atzera bota zuen.«Epaiak betetzea da helburua. Ez gara arikatalanari garrantzia kentzen». Esan dugaztelaniak izana behar duela eskoletan, «ezizena soilik».Irakats hizkuntzei buruzko legeak jartzeaerkidegoen eskumena izan da orain arte. Wertekukatu egin du eskumenak kentzen ari dela.«Diziplina jarri nahi dugu».CURRICULUMAOinarrizkoa, estatuaren eskuBerritasun nagusia hizkuntzei buruzkoa badaere, Wertek beste urrats bat egin duzentralizazio bidean: iragarri du estatuak beregain hartuko dituela «enborreko» ikasgaiak.Honakoak: Gaztelania, Atzerriko hizkuntza,Matematika, Gizarte Zientziak, Natur Zientziak,Biologia eta Geologia, Fisika eta Kimika,Geografia eta Historia, Filosofia eta Latina.Portzentajeei buruz hitz egin du orain arteWertek —Madrilek edukien %65 ezartzeaz,orain baino hamar puntu gehiago—; oraingoplanean dio estatuari dagokiola «enborreko»ikasgaien edukia ezartzea. Wertek ulertzeraeman du Madrilek ezarriko duela eduki osoosoa.Zeresana beste ikasgai batzuetan izango duteHegoaldeko erakundeek eta ikastetxeek,«arinagotzat» jotzen dituzten ikasgaietan:Gorputz Heziketa, Erlijioa edo ordezkoa, Artea,Musika, Teknologia, Kultura Klasikoa,Atzerriko bigarren hizkuntza... Bistakoa daaldea. «Enborreko» ikasgaiek gutxienez orduenerdiak hartuko dituzte; erkidegoen eskudaudenek, gehienez ere erdiak.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaEta Euskara ikasgaia? Aipatutako horiek guztiakbaino atzerago dago. «Espezialitateko» ikasgaiaizango da, zehaztutako hiru irakasgai klaseetanazken postukoa. Ikasleek nahitaez emanbeharko dute ikasgaia, hizkuntza ofiziala denezgero, baina bazterrekoa izango da: ez diotegutxieneko ordu kopururik ere zehaztu. Ikasgaihorren curriculuma Eusko Jaurlaritzaren etaNafarroako Gobernuaren esku utziko du PPk.Wertek ukatu egin du euskara gutxiestea delahori. «Antolatzeko era bat da, ez ikasgaienrankinga».Azterketetan Euskarak zeresanik ez izatea nahizuen, gainera. «Azterketa nazionaletan» ikasgaihorretako edukiak ez sartzea. Ministroak atzeraegin du, eta ebaluatuko dituzte. Erkidegoenesku egongo da Euskara proba ezartzea.Espainiak jarriko ditu gainerako guztiak, etaharen menpeko ikasgaiek, «enborrekoek»,izango dute toki gehien. Proba gainditzeaezinbestekoa izango da titulua lortzeko.Emaitzak jendaurrera aterako dituzte, eskolazeskola.Deigarri da LH Lehen Hezkuntzaren amaierakokasua. Egingo diete azterketa, baina ez daerabakigarria izango DBHra igarotzeko.Ikasleak nola ari diren ebaluatuko dutematematikan, zientzietan eta hizkuntzan. «Amahizkuntzan komunikatzeko gaitasuna» aztertukodute. Ez dute adierazi zer gertatuko denkanpotarrekin.ERLIJIOAOrdezko ikasgaia eratuko duteHasierako asmoak ikasgai ideologikoetan erealdatu ditu ministroak. HerritartasunerakoHezkuntza ikasgaia kenduko zuela iragarri zuen,eta haren ordez Heziketa Zibiko etaKonstituzionala izango zela iragarri zuen.Azkenean, ordea, ez dute horrelakorik ipiniko.Espainia goraipatzeko ikasgai bat taxutu zuenWertek, Heziketa Zibiko eta Konstituzionalaizenarekin. Eskuineko sektoreek txartzat jotakog a i a k k e n d u — h o m o s exualitateari,parekidetasunari eta horrelakoei buruzkoak—,eta erabat gai politikoak sartu zituen —Espainiaren sinboloak eta legeak, «nazionalismobaztertzailea» eta horrelakoak—. Ordea, ezzuen lortu sektore horien babesa; horrelakoikasgairik ez emateko eskatu zioten, eta jaramonegin die.Beste alor batean ere bai: Erlijioa ikasgaiaaukeratzen ez dutenek derrigor eman beharkodute beste ikasgai bat, eta edukiak ere zehaztudizkiote. Orain arte, hutsunea izan du legeakalor horretan. Legeak dio: nahi duten ikasleekErlijioa eman behar dute ikastetxean, eta horrekezin die kalterik eragin gainerakoekiko. Finean,Erlijioa aukeratzen dutenak eskola horretandaudenean besteak ordua betetzen egoten dira,ez baitute edukirik emateko, eta curriculumaezin baitezakete landu. Hori bai, joera izan dainork Erlijioa aukeratzen ez badu curriculumalantzeko erabiltzea orduak.Elizak maiz salatu du Erlijioan gero etagutxiagok ematen dutela izena horregatik.Werten soluzioa: Lehen Hezkuntzan BalioKultural eta Sozialak ikasgaia jartzea; BigarrenHezkuntzan, Balio Etikoak. Notarako ez dutekontatuko, baina bai mailaz pasatzeko.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaUrtebeteko zentralizazio bideaINBESTIDURA• Abenduak 20. Mariano Raxoi presidente izendatu berriak iragarri zuen aldaketa sakonak egingo zituela PPkhezkuntzan. Hiru ziren esanguratsuenak: hiru urteko Batxilergoa, «lurralde nazional guztian» ikasgai komunakizatea eta hiru elekoa ezartzea Hego Euskal Herrian.WERTEN LEHEN ASMOAK• Urtarrilak 31. Espainiako Kongresuan lehen agerraldia egin zuen Jose Ignacio Wert Hezkuntza ministroak. Bineurrik eragin zuten zalaparta: Heziketa Zibiko eta Konstituzionala ikasgaiak, HerritartasunerakoHezkuntzaren ordezkoak, eta «azterketa nazional bat» sortzeko asmoak.ALDAKETAK UNIBERTSITATERA• Apirilak 13. Unibertsitateen egoera aztertzeko batzorde bat sortuko zuela jakinarazi zuen Wertek. Txostenikez du egin taldeak oraindik. Wertek esan zuen unibertsitate eta ikasle gehiegi dagoela. Unibertsitatekomatrikulak garestitzeko agindu zuen; Nafarroan igo zituzten batik bat.MURRIZKETA PLANA• Apirilak 16. 3.000 milioi aurrezteko plana proposatu zuen: ikasleak talde handiagoetan pilatzeko agindu zuenlegez, horrela irakasle gutxiagorekin moldatzeko. Gainera, irakasleei eskola orduak areagotu zizkieten, bestelanetatik kenduta. Nafarroan ezarri zituzten neurriak.HERRITARTASUNERAKO HEZKUNTZA• Maiatzak 24. «Doktrinatzailea» zelakoan, Herritartasunerako Hezkuntza ikasgaiko edukiak aldatu zituen;homosexualitateari eta berdintasunari buruzko gaiak kenduta, adibidez. «Nazionalismo baztertzailea» aipatuzuen gaitegian. Azkenean kendu egin zuen aipamena.AUKERAKETA AZKARRAGOA• Ekainak 29. Hiru urteko Batxilergoaren ideia aldatu zuen PPk: DBHko azken urtea Batxilergorako edoLanbide Heziketarako bide izatea ezarri zuen. Aukeraketa lehenago egin beharko dute ikasleek, beraz. Titulualortzeko «azterketa nazionala» gainditu beharko zela esan zuen.AMAIERAKO AZTERKETA GEHIAGO• Uztailak 18. Wertek iragarri zuen irakats-aldi bakoitzaren amaieran jarriko zutela proba bat: LehenHezkuntzan, DBHn eta Batxilergoan. Selektibitatea ezabatzeko asmoa agertu zuen, eta rankingak egitekoa.DBHn eta Batxilergoan ez dute titulua emango proba gainditu gabe.ESKUMEN GUTXIAGO• Irailak 21. Hego Euskal Herriari hezkuntzako eskumenak mugatzea proposatu zuen Wertek; Gasteizko etaIruñeko gobernuek edukien %35 erabakitzea, %45 beharrean. Sistema «homogeneoa» behar dela nabarmenduzuen: «Gutxieneko edukiak bermatu egin behar dira».IKASLEAK «ESPAINIARTZEA»• Urriak 10. Erreformaren xedea «ikasleak espainiartzea» dela adierazi zuen ministroak, eta zalaparta handiaeragin. Hurrengo egunean, urriaren 11n, protesta handiak egin zituzten Hego Euskal Herrian. Ikasle taldeekantolatutako grebak erantzun zabala izan zuen ikastetxeetan.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaNavarraTelevisionentzat laneanari da EuskarabideaBerria2012/12/05Erakunde publikoak atzo sinatu zuen kate pribatuarekin akordioa itzulpenakegiteko, baina urritik egiten dituNafarroako Gobernuak Euskarabideareneta Navarra Television telebista katepribatuaren arteko akordioaren berrieman zuen atzo. Hitzarmen horreneskutik, Euskarabideak telebista kateh o r r e n b i p ro g r a m a i t z u l i k o d i t ueuskarara: Enfoque (Ikuspegia) eta No tepares (Mugi zaitez).i t z u l i t a k o s a i o e k , h a i n z u zen e re,Nafarroako Gobernuaren logotipoaerakutsi beharko dute. Gober nuak,gainera, itzulitako programen kopiajasoko du, «euskara irakasteko erabili ahalizateko».Euskarabideko zuzendari kudeatzaileMaximino Gomezek eta NavarraTe l e v i s i o n e k o z u z e n d a r i Ro b e r t oCamarak sinatu zuten akordioa.Atzo sinatu zuten, baina Euskarabidekoitzultzaileak joan den urriaren bukaeratikari dira Navarra Televisionerako lanean,BERRIAk jakin duenez.Akordioak jasotzen du ez dagoela«inolako konpromiso ekonomikorik» bia l d e e n a r t e a n . E d o z e i n m o d u t a n ,Euskarabideko langile publikoak aritu diraeta arituko dira enpresa pribatu batentzatitzulpenak egiten.Gobernuak hitzarmenari buruz plazaratuduen prentsa oharraren arabera, badaaukera Navarra Televisioneko programagehiago itzultzeko. EuskarabideakEuskaraz ari diren hedabideak, hau da,euskara hutsean lan egiten dutenak,dirurik gabe utzi ditu aurten NafarroakoGobernuak. Canal4 , Canal6 eta PopularTelevision telebista kateentzat, berriz, 2,5milioi euroko diru laguntza onartu zuen.Canal4 katea itxi egin zuten geroztik, etaCanal6 eta Popular Televisionek bat eginzuten, Navarra Television sortzeko.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaHezkuntza. Espainiako Gobernuaren erreforma. Teresa Casall. Somescolako eleduna«Denboraren tunelean atzeragoazen sentsazioa dugu,frankismora bueltan»Berria2012/12/06Ikasle guztiak bi hizkuntzaren jabe izatea lortu duen murgiltze ereduarrakastatsua bertan behera uztea da PPren asmoa, Somescolaren ustez. Ezdutela lortuko ziur da Teresa Casall.Plataforma per la Llenguako bozeramaileada Teresa Casall (Badalona, HerrialdeKatalanak, 1941). Plataforma per laLlengua Somescola (Eskola Gara) osatzend u t e n 3 1 e r a k u n d e e t a k o b a t d a .Katalanezko eskolaren alde eta JoseIgnacio Wert Espainiako Hezkuntzaministroaren erreformaren aurka burubelarriari da Somescola egunotan. Etaastelehenean mobilizazio erraldoi bat eginnahi dute Bartzelonan, Sant Jaume plazan.ez daude bi ama hizkuntza, baizik eta 190.Beraz, esaten duenean ama hizkuntzanegin beharko zaizkiela azterketak lehenhezkuntzako ikasleei, zein hizkuntzataz arida?Wertek esan zuen ikasleak espainiartu nahizituela. Orain, bere proiektua aurkeztuduenean, esan daiteke espero zitezkeenmugak ere gainditu egin dituela, ezta?Jakina, muga guztiak gainditu ditu.Denboraren tunelean atzera goazensentsazioa dugu, frankismora bueltan. Izanere, gizon honek nahi du katalanaFrancoren diktaduraren amaieran zegoenbezala egotea. Alegia, nahi zuten eskoletanirakasgai moduan erakusten zen, eta kito.Hankapetik pasatu dute KataluniakoHezkuntza Legea —PPk ez beste alderdiekadostua—. Azken finean, hizkuntza armapolitiko moduan erabili nahi dute, baina ezdute ezagutzen gure errealitatea. HemenZein da Espainiako Gobernuaren helburuaeta noraino uste duzu iristeko prestdagoela?Nik argi daukat: bereizi nahi dituzteikasleak etxean hitz egiten dutenhizkuntzaren arabera, kontuan hartuta,gainera, haientzat gaztelania bakarrikexistitzen dela. Gure lorpen handienetakobat izan da ikasleak ez bereiztea etxeanhitz egiten duten hizkuntzaren arabera.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaHori 30 urteko murgiltze ereduak lortu du,eta asko kostatu da. Gaur egun, ikasleguztiek bi hizkuntzak menderatzen dituztederrigorrezko eskolatzea amaitzendutenean. Hori oso lorpen garrantzitsuada, eta hori deuseztatu nahi dute.Hauteskundeen ondoren iritsi da Wertenerreforma hau.Bai, eta batzuek erabaki dute arazoaksortzea arazorik ez zegoen tokian,hizkuntzaren kontura.Hori da. Gaur [atzo] Barçaren partidan,20. minutuan, aurreikusita dago ikusleguztiek oihukatzea «som escola». Horiatzotik gaur arte prestatu den erantzunb a t - b a t e k o a d a , e t a e r a k u s t e n d uzenbateraino larritu diren herritarrakkatalanaren aurka egindako eraso honekin.Mugimendu handia dago Katalunian etaez hain handia Euskal Herrian. Iruditzenz a i z u e z b e r d i n e r a g i n g o d u e l a b iherrialdeetan, alegia, Euskal Herrikoereduen sistemari ez diola hainbesteeragingo?Nik ezagutzen ditut Euskal Herrikoereduak, eta iruditzen zait lortzen baduzueeuskara herritar guztiek normal hitz egitenduten hizkuntza izatea, zeren ez dakit iritsizareten egoera horretara...Ez. Nahiko urruti gaude oraindik egoerahorretatik.Generalitateak esan du ez duela erreformaezarriko eta murgiltze ereduarekinjarraituko duela. Trenen arteko talka gertadaiteke?Talka hortxe dago. Werti Katalunianematen ari zaion erantzuna neronek ere eznuen imajinatuko. Izugarria izaten ari da.Datorren asteleheneko mobilizazioa guztizorokorra izango da, eskoletan etaherrietan. Jendea deitzen ari da zer eginbehar duten galdezka. Ikaragarri da.Hemen, behintzat, uste dut ez dutela ezerlortuko.Izan ere, Katalunian herritarrak ezertansentiberak badira hizkuntzarenkontuandira sentiberak, ezta?Bada, uste dut, hizkuntza nortasun eragilemasibo eta garrantzitsua den heinean,Euskal Herrian ere gauza bera egingodutela, alegia, horretara iristea posible eginduen hezkuntza sistema deuseztatzensaiatu.Espero dut denborarik ez izateahorretarako. Wert jaunak XIX. mendekomentalitatea du, eta XIX. mendeko legebat egin du XXI. mendeko beharreierantzuteko.Lege osoa da alferrikakoa, zeren, ikuspegipedagogiko batetik, hizkuntza asko beharditugu, gero eta gehiago.Hemen, Katalunian, jendeak nahi duahalik eta hizkuntza gehien ikasi, hemen ezdagoelako hizkuntz gatazkarik. Gaztelania

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduajakitea aberasgarri zaigu eta ez diogu ukoegin nahi, baina gure hizkuntza katalanada, eta denok ikasi behar dugu. Ondoren,bakoitzak erabakiko du zein hizkuntzatanhitz egin. Eskolak bermatu behar duhizkuntzarengatik ezberdintasunik ezegotea ikasleen artean.Nola baloratzen duzu Generalitateakemandako erantzuna?Katalunian dagoen eztabaida politikoarenerdian dator erreforma.Bai, hemen oso giro berezia dago, etahemendik urtebetera nola egongo gareni n o rk e z d a k i . S o m e s c o l a k e z d uplanteamendu politikorik egiten, bainaKataluniako kontseilariak berak esan duzigor politiko bat izan duela honek,badagoelako sentimendu nazional bategunetik egunera handituz eta sendotuz aridena.Aipatu duzue Hezkuntza ministroakaurkeztu duen erreforma hau legezkanpokoa dela.Bilera egin baino 24 ordu lehenago emandie agiria hezkuntza kontseilariei, eta legezhamabi egun lehenago eman beharko zien.Hau oso arraroa da. Jakina, lehenagohauteskundeak zeuden, eta agian kalteegingo zion PPri.O r a i n a r t e i r m o e r a n t z u n d uGeneralitateak eta, bide horretatikjarraituz gero, ondoan izango gaitu, betierehelburua hau bada: ez ukitzeafuntzionatzen duen eskola. Gai hau ez dapolitikoa, pedagogikoa baizik.Uste duzu erreforma ezarriko delaKatalunian?Ez, benetan uste dut ezetz.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaEAEko Euskararen Legeak 30 urte (V). Lan munduaIa 200 enpresa ari diraeuskara planak egitenEuskararen normalizazioa bultzatzeko, «inpaktu handiagoko»neurriak hartzeko unea dela uste dute aholkularitza enpresekBerria2012/12/07Euskal Autonomia Erkidegoko Euskararen Legea1982an onartu bazen ere, hamar urte joan zirenenpresa batean euskara normalizatzeko lehenplana egin zuten arte, Eusko Jaurlaritzarenekimenez. Quebecetik ekarritako metodologiabati jarraitu zioten. Egun, Araba, Bizkai etaGipuzkoako ia 200 enpresak dituzte euskaraplanak. Asko hedatu arren, enpresa guztien %1inguru dira oraindik. Hazkunde hori azken lauurteetan moteldu egin dela zehaztu du DaniLarrea Emuneko zuzendari nagusiak. Langunekikerketa plazaratu du aurten: euskarazkomunikatzen dira enpresen %1,6; ele bitan%41,1; gaztelania hutsez %53. Plan gehienakGipuzkoako enpresek egiten dituzte.Balantze orokorra positiboa dela uste du AizpeaOtaegi Elhuyar Aholkularitzako koordinatzailenagusiak, nahiz eta «dinamika batzuetan» goienajo den sentipena ere baduen. Bi hamarkadetanbidea egin dela nabarmendu du: aholkularitzekmetodologia garatu dute, baliabideak eta tresnaksortu dituzte, instituzioek diru laguntzak jarridituzte, lan hori aitortzeko sariak sortu dira —BaiEuskarari eta Bikain ziurtagiriak— ... «Sektoreekonomiko oso bat sortu dugu».Elhuyar izan zen enpresa batean euskara planbat abian jarri zuen lehen aholkularitza, 1991n.Emun 1997an sortu zen. Zalantzarik ez duteberen lanaren garrantziaz. «Normalizazioprozesuetan egiteko garrantzitsuenetako bat daespazioak irabaztea», Larrearen hitzetan, eta lanmundua euskalduntzea oso garrantzitsutzat jo du.«Zerbitzua euskaraz emateko gaitasuna duenenpresa zerbitzu hobea ematen ari da», erantsidu Otaegik.Euskararen Legeak aukera eman du enpresetanlan egiteko, gizartearen babesarekin etaeuskalgintzaren ahaleginarekin, Otaegirenhitzetan. Baina garatutako politikei «mugak» ereikusten dizkie. Antzera ulertzen du Larreak; legeagauzatzeko hizkuntza politikak aplikatu behardirela nabarmendu du. «Azkenean, legeabetearazteko, borondate politikoa behar da».«Irmotasun eta ausardia handiagoz»,urratsakegin behar direla zehaztu du Otaegik.«Inpaktu handiagoa» izango duten neurriakhartzeko garaia dela uste du Otaegik. Adibidez:kontratazioetan eta diru laguntzetan euskaraplanak baloratzea, enpresa handiei«derrigortasunak» jartzea —«generoberdintasunean egiten den moduan»— , zerga

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduahobariak sortzea... «Inbertsio handia egin dugulan mundua euskalduntzen. Uste dut inbertsiohori errentagarri bihurtzeko neurriak hartzeaarduraz jokatzea dela».Elkarlanean ikusten dute etorkizuneko erronkahandietako bat. Enpresari elkarteak,kooperatibistak, sindikatuak, euskalgintza,aholkularitza enpresak, administrazioa...Beste erronka handia erabileran ikusten duOtaegik. Normalean, euskarri finkoak —errotuluak, webguneak, inprimakiak...—euskaraz jartzea izaten da enpresek egiten dutenlehen urratsa. Erabilerara «saltoa» egitekobeharra sumatzen du: «Jarrerak dira gakoa,euskara gustagarri eta gozagarri egitea». Bestexede bat erantsi du Larreak: enpresek bereneguneroko zereginetan txertatu behar duteeuskara. «Enpresa guztiak busti behar du»,zehaztu du Otaegik. Orain beste arrisku batsumatzen dute. Otaegi: «Hizkuntza askorekinlehiatzen da orain». Languneren arabera,enpresen %15ek egiten dute euskarareninguruko trebakuntzaren bat; ingelesari buruzkotrebakuntzak egiten dituztenak %88 inguru dira.Larrearen esanetan, euskarari «hizkuntzenoihan» horretan lekua ziurtatzea eta politikakargi edukitzea dagokie aholkularitza enpreseiorain.Garai berrietara egokituHamabi urte nituen Euskararen Legea onartu zenean. Garai hartan, euskaraz hitz solte batzuk baino eznituen ezagutzen. 30 urteotan eraldaketa nabarmena izan da. Bai eta lan munduan ere... Baina legeakeraginda? Gizarte-erabilera arautzen duen kapituluan xedatutakoaren arabera, herri-aginteek neurriegokiak hartuko dituzte eta beharrezko bitartekoak jarriko alor guztietan euskararen erabilera sustatzeko,herritarrek jarduera guztiak euskaraz garatu ahal izan ditzaten.Urte hauetan, enpresa ugari ohartu da euskaraz lan egiteko urratsak egiteak euren negozioak aberastendituela, pertsonen motibazioa handitzen duela. Produktuak eta zerbitzuak euskaraz eskaintzeak negozioaukerakhanditzen dituela, bezeroarengandik hurbil kokatzen dituela, horiek fidelizatzeko eta berriaklortzeko aukera dela. Lehiakorrago izaten laguntzen die euskarak. Bai Euskarari Ziurtagiria dutenenpresak aztertuta eta euskara-planen mapa begiratuta, agerikoa da egoera zailenetan ere enpresa askokberen funtzionamendua euskalduntzeko eta zerbitzuak zein produktuak euskaraz eskaintzeko ahaleginarieutsi diotela. Urtez urte, gainera, beste enpresa batzuk gehitzen joan dira bide horretan, eurenborondatez, legeak ez baitie horrelakorik eskatu.Aurrera begira, zein da gure seme-alabei utzi nahi diegun joko-zelaia? Alor sozioekonomikoan euskarabermatuko bada, legea garai berrietara egokitu behar da. Marko berriak zehaztu beharko lituzkeenpresetan ezagutza eta erabilera bermatzeko helburuak, zereginak, epe zehatzak, baliabideak etajarraipenerako mekanismoak. Lanean ari diren pertsonen eskubideak babesteko neurriak finkatu etakontsumitzaile zein erabiltzaileen hizkuntza-eskubideak ere bermatu beharko lituzke. Horretarako,elkarlana eta koordinazioa behar dira, praktika eta diskurtso koherenteak eta eraginkorrak zabaldukobadira.Euskaraz lan egin, saldu, erosi, sortu, ikertu, berritu... nahi duten pertsonei egoki erantzun behar zaie,justiziakoa eta eskubidezkoa baita pertsona orok bere hizkuntza erabiltzea gizarte-bizitzako hartuemanetan.Rober Gutierrez

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaHizkuntza bat ezda galtzen...Iritzia2012/12/08Hizkuntza bat ez da galtzen ez dakitenekikasten ez dutelako, inperialistek eurenainposatzen dutelako baizik.Bai. Jose Anton Artzeren esaldi famatuakdioen bezala, dakitenek erabiliz gero,hizkuntza bat ez da galtzen. Ados, nahikonabarmena da hori. Baina hain sinplea alda afera? Horrela esanda, iduri lezakeeuskara galduko bada euskaldunonnagikeriagatik baino ez dela izango.ezean… gureak egin du.Eta zein da arazoaren muina? Arazoasinplea bezain gordina da: gurea herriokupatu bat da; independentzia aspaldilapurtu ziguten gure auzoek, eta haienhelburu bakarra gure ondare guztialikidatzea da. Gure hizkuntza, gureohiturak, gure kultura… azken finean, gureherria bera likidatzea.Askatasun osoz egiten dugun hizkuntzaukeraketa desegoki baten ondorio delaespainiera edo frantsesa nagusitzea gureartean. Eta ideia horrekin ez gatoz bat, ezgaude ados.Euskara galtzeko zorian egotearen errudunnagusiak frantziar eta espainiar estatuinperialistak dira. Beste kontu bat daeuskaldunok mendetan zehar erresistentziaariketa etengabea bilakatu behar izandugula gure egunerokoa, eta hor bai, horoso era egokian gogorarazten diguArtzeren esaldiak zein den gureeginbeharra.Erresistitzea izan da gure patua, ezetsitzea, gureari eustea. Eta, egiari zor,gure arbasoek lan hori ondo egin zutelaesan beharrean gara, oraindik bizirikbaikaude, eta pairatutako erasoentamainari so, ez da gutxi! Baina ezer ez dabetiko, eta arazoaren muinari helduUrte garai honetan, ohitura denez, milakaeuskaltzale joango gara Durangora gurehizkuntza eta gure kulturari arnasa pixka

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduabat eman nahian. Lehen aipatu dugunerresistentzia horren adibide daerromesaldi bitxi hori. Kasik militantziahutsez egiten den «esfortzua» askorentzat.Edo Artzeren esaldiak barnean dugunherri-kontzientzia ez zigortzeagatik egitendugun autokonplazentzia ariketa ere bai,neurri batean.Gaizki-ulerturik ez sortzeko, ez diogugarrantzi apur bat ere kendu nahi lan horriguztiari, ukan baduelako, eta ez gutxi,gainera. Eta, ezinbesteko lana denneurrian, idatzi labur hau ere aprobetxatunahi genuke lan horretan dabiltzanherritar guztiei gure esker ona adierazteko.Denok izan behar genuke presente, beti,ezinezkoa dela euskararen iraupenabermatzea estatu okupatzaileen sistemabarnean. Ez da posible, euskara (eta gureherria) desagertzeko diseinaturik baitagosistema osoa.Eta politikarako pausoa eman behardugula diogunean, ez gara ari egunkari,irratsaio eta telebista tertulia guztiakbetetzen dituen distrakzio-jolas horretaz.Ez, hori ez da politika.«Politika, biolentziaren erabileraren bidez,pertsonek, herriek eta estatuek boterearenardatz hierarkikoarekiko duten posizioasimetrikoa zehazten duten erlazioakmantentzea edo aldatzea xedetzat duenjarduera da. Beharrezko jarduera batizateaz gain, helburu hori lortzeko bidean,jarduerarik lehentasunezkoena da».Beti bezala, herriak du erabakia. Jarraidezake beste hamarkada batzuk sasidemokraziaeta parlamentutara jolasten.Jarrai genezake geure buruak engainatzen,independentzia gabe marko demokratikoakposible direla amesten.Baina lan horrek, esfortzu horrek, beremugak ditu. Borondate on hutseanoinarritutako estrategia batek ez garamatzaurrutira. Berandu baino lehen ahituko diragure indarrak, hortik jarraituz gero. Lanhorrek (gainontzekoek bezala) euskarri batbehar du, argi bat, norabidea zein denerakutsiko dion iparrorratz bat.Herri gisa, politikarako urratsa egin behardugu, inperialismoaren atzaparretatik aldeegin ahal izateko. Independentzia, estatupropioa berraktibatzea, ezinbestekoa dugu.Jarrai genezake zapalkuntza marko honekeskainitako aukera apurrei probetxu ateranahian, baina ondorioz baita gure artekozatiketa areagotzen ere, hori baita etsaiekdiseinaturiko jolas-eremuarenhelburuetariko bat.Baina, ilusioak ilusio, herria likidatzekohelburuak hor jarraituko du. Eta jolasmaltzur horretan denborak gure aurkajokatzen du.Mikel ErauskinOrreagako kidea

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaEAEko Euskararen Legeak 30 urte (eta VII). Aurrera begiraHausnartzeko orduaBost hamarraldiko bidea eginda, euskara normalizatzeko estrategiaziklo berri baten aurrean dagoela sumatzen dute adituekBerria2012/12/09Araba, Bizkai eta Gipuzkoako D eredukoikasleen laurdenek euskara maila kaskarradute, B ereduko %42k eta A ereduko %86kbezala; Lanbide Heziketan eta unibertsitatean,urrats berririk ez da egin aspaldian;euskaltegiek ikasleak galdu dituzte azkenhamarkadan; lan munduan bidea egin denarren, enpresen %1 inguruk soilik dituzteeuskara planak; administrazioko arlo batzukeuskalduntzeko prozesuak motelduta daude;euskarazko hedabide gehienak, kinka estuan;euskararen ezagutzak gora egin du Araban,Bizkaian eta Gipuzkoan, gazteen artean batikbat, baina erabilera indartzeko ezinak agertzenari dira... Euskal Autonomia ErkidegokoEuskararen Legeak 30 urte bete dituelarikBERRIAk argitaratu duen artikulu sortanagertu dira kezka horiek. Ez dira berriak.Euskalgintzan, aspaldiko sentipena daestrategia batzuk agortzen ari ote diren, eta«bidegurutze» batera iritsi ote den euskararennormalizazioa.«Garai interesgarrian gaude», Jon Sarasuarenesanetan. Euskalgintzak bost hamarralditakoziklo bat egin du. «Ziklo interesgarria izan da,eta harro egoteko modukoa». Baina orain,euskararen normalizazio estrategia «lausoaldi»moduko batean sumatzen du Sarasuak.Euskalgintzako eragileak nor berean eta norajo ikuspegi argirik gabe ari ote diren susmoadu. Ikusten du, ordea, hedatzen ari delahausnarrerako beharra: «Oraintxe da garaiadatozen hamarraldietara begirako estrategiakberriz ere multzokatzeko: zeintzuk izango direnhurrengo pausoak hezkuntza arloan,hedabideetan, kulturgintzan...».Iñaki Martinez de Luna soziologoak erehausnarketarako premia sumatzen du,«lortutakoen eta egindako akatsen inguruan».Egin egin delako, baina ez delako gogoetansakondu, bere hitzetan: «Ez gara oso finakizan ikuspuntu teorikoa lantzen. Kulturalki,herri ekintzailea gara. Murgildu izan garaekintza dinamika batean, zertaz ari ginen etanora jo behar genuen oso argi izan gabe».Gogoeta hori egiteko datuak eta eskarmentuabadaudela eta «hausnarketa zintzo bat» eginbehar dela uste du Martinez de Lunak: «Osozuhur eta oso zintzo jokatu behar dugu,ameskeriarik gabe». Baldintzak aintzat hartubehar direla ohartarazi du, leku baterako balioduena beste batean kaltegarri izan litekeelako:«Helburuak oso garbi eta tinko izanda, helburuhorietara egin beharreko bide orri diferenteak

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduamarkatu behar ditugu, lekuan lekuko baldintzeierantzun ahal izateko».Legearen garrantziazKale neurketek eta inkesta soziolinguistikoekazaleratutako datuetako bat da eskualdeen etaherrialdeen artean ezberdintasun handiakdaudela. Legeek badute zerikusirik horretan,Iñaki Martinez de Lunaren esanetan:«Interbentzio eraginkor bat egin deneremuetan, aurrerapausoak antzematen dira.Eta interbentziorik egin ez den eremuetan edosektoreetan, ez da mugimendurik antzeman,edo, kasu batzuetan, atzerapausoak emandira». Euskarak nahikoa estatus baduen edolegea mugatua den eztabaida litekeela erantsidu Martinez de Lunak: «Baina lege estatusaldetik zerbait dagoen lekuetan egin direnprogramen emaitzak begien bistakoak dira».Nahiz eta euskaltzaleek nahi luketen bezainurrun ez dela heldu ere onartu duen, legeakaukera ireki du ekiteko.Sarasuak baditu ñabardurak: «Legeak ez diraegin hiztun komunitate baten beharzentraletatik, ekologia linguistiko batenplanteamenduetatik, baizik eta unean-uneanposible ziren oreka politikoetatik. Orekapolitikoek eman dezaketena eta hiztunkomunitate baten garabide sendo batek beharduena ez datoz bat». Mugak muga, onartu du1982ko euskararen legea munduko beste hiztunkomunitate batzuentzat interesgarri izanlitekeela.Izan ere, munduko hainbat hiztunkomunitaterekin lan egiten du Garabidelankidetzarako elkarteak, Amerikakoekin batikbat, eta han aritzen da Sarasua. «Zubiak»egiteko sortu zuten Garabide; besteak beste,horretarako abiatu zuen hizkuntzenberreskurapenerako aditu titulua. Urtero,atzerritik etortzen dira hizkuntzennormalizazio prozesuei buruz ikastera.Trukerako bide bat da. Aditu tituluasortzerakoan, gainera, hizkuntzanormalizatzeko «estrategia nagusien sintesia»egiten aritu da Garabide, eta ohartu daeuskaldunek ere egin gabe zutela «kontakizunhori», ohartu gabeak zirela, zenbait kasutan,egindako bideaz.Gizarte ekimenaEta zer da euskararen normalizazio prozesutikbeste hiztun komunitate batzuek ikasdezaketena? Sarasua: «Uste dut gure kasuazerbaitean berezia izan bada, izan delahonetan: berreskurapenerako prozesu etaestrategia nagusiak gizarte ekimenetik sortuziren. Ez instituzio publikoak geneuzkanean,baizik eta frankismoaren azken hamarraldietanegosi eta martxan jarritako prozesuak izanziren». Euskararen batasuna, ikastolen sorrera,helduen alfabetatzea eta hedabideen sorreraaipatu ditu. Instituzio publikoek ere «lanhandia» egin dutela onartu du, eta erantsi duetorkizunean instituzio publikoen eta gizarteeragileen arteko «lidergo partekatu» batbeharko dela. Baina euskara normalizatzekoestrategien oinarriak gizarte ekimenak jarri

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduazituela berretsi du. «Munduan kasubakarretakoa gara».Munduko hiztun komunitate gehienak,«zoritxarrez», okerrago daudela uste du:«Gehienek atzetik begiratzen gaituztelairuditzen zait». Zehaztapena segituan egin du,hala ere: «Komeni da ñabartzea. Ematen dueredu izan behar dugula eta besteei erakutsibehar diegula. Baina ez gaude etxafuegoakbotatzeko moduan. Gaixotasun serio batdaukan hiztun komunitatea gara, eta estrategiaberri pila bat martxan jarri beharrekoakditugu». Gainera, euskaldunek beste hiztunkomunitateengandik ikasteko asko dutelaerantsi du.«Kanpora oso gutxi begiratzen dugu»,gaztigatu du Martinez de Lunak: «Hori gurekulturan sustraitutako joera bat da». Uste dugainditu behar dela jokabide hori, euskalhiztunek ere badutelako zer ikasi. Adibide bateman du: «Niretzat, deskubrimendu bat izanzen hizkuntzen ekologiaren kontzeptua, ezzena hemen garatu, baizik eta antipodetan. Etahorrek erabilera posible bat dauka gurean ere».Hori bai, argi du ezin direla ereduak eta ideiak«itsu-itsuan kopiatu».Euskarak, nolanahi ere, «ispilu» gutxi dituelauste du Sarasuak. «Gu baino ganoragehiagorekin garatu eta normaldu direnhizkuntzek estatu bat izan dute atzean».Estrategia orokorretan, beraz, kanpotikekartzeko eredu gutxi ikusten ditu. Kontuzehatzagoetan bai, ordea; adibidez, Kataluniannola egin duten katalanezko musika etazinema sustatzeko. Nolanahi ere, ahaleginabertan egin beharko dela nabarmendu du: «Ezdaukagu munduan eredu bat antzekobaldintzak dituena. Iruditzen zait gauzagehienetan guk atera beharko ditugula babakeltzetik».Eskaintza osatuagoa izan zitekeenAzken 30 urteotan euskal hedabideen bilakaera handia izan da, zenbait aldizkari eta sortzen ari zenEuskadi Irratia baino ez izatetik egungo aukera zabalagora iritsi baikara. Gaur egungo errealitatetikbegiratuta, garatu den hedabideen sektorea da kontuan hartzekoa, eta bereziki 1990etik aurrera egindakobidea Euskaldunon Egunkaria-ren sorrerarekin eta herri hedabideen sorreraren abiapuntuarekin,Arrasate Press ere orduan sortu baitzen. Euskaldunari aukera zabaldu zaio, ez nahi adina, baina bai asko,1982ko egoera kontuan hartuta.Ez nahikoa diogu, euskaldunak non aukeratu gutxi topatuko baitu gaur egun ere bere hizkuntzan. Bestehizkuntzetan hedabideak zabalduz joan dira, eta euskaraz urriak dira oraindik, eta globalizazio garaiotan,telebista kateak izugarri ugaritu direnean eta Interneten mundu osoa dugunean eskura, euskararenneurria gero eta ahulagoa da. Duela urte batzuk hiru-lau telebista katetik bat zen euskaraz eta egun 50etikgora iristen dira etxera eta horietatik hiru baino ez dira euskaraz. Beraz, euskara indarra galduz doa.Eta indarra galduz doa bi arrazoi tarteko. Ulertzekoa ere bada, hizkuntza handiagoetan dagoen mailabera ezin baita lortu gure hizkuntza komunitatearen tamaina kontuan hartuta. Baina duguna bainozabalagoa eta sendoagoa ere izan zitekeen baldin eta herri honetan euskal hedabideen beharko luketenestrategikotasuna onartu izan balitzaie euskararen normalizazioaren eta herri izaeraren aurrean. Gizarte

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaOrekaMinorizatua izatearen ajeak dira denak.Hizkuntza ezagutzea, baina ezin aisekomunikatzea. Jakitea, baina ez erabiltzea eta ezinerabili izatea. Erabiltzea, baina ez transmititzea.Sentitzea, baina ez izatea. Alegia, oraindik ere,euskara ezagutzea, erabiltzea, transmititzea etaeuskaldun bizi izatea korrontearen kontrakohautua dela euskal geografiako leku gehiengehienetan.Kontrakultura ekintza bat. Hizkuntzahautua norbanakoren kontua dela esatea puripuriandago gaur egun, hala uste dezagun nahiizaten dute hizkuntzak askatasunean aukeratubehar direla diotenek.Hizkuntzak askatasunean. Giza taldeka bizi gara,eta gure gizartearen baldintzapenen araberaegiten dugu hizkuntza hautua, bizitzako bestehautu guztiak bezalaxe, zer jan, zer ikasi, zer ikusi,zer lan egin, noraino hipotekatu, norekin oheratu.Hizkuntza hautu indibidual eta naturalik ez dainon. Dagoena zera da: hizkuntza bat, eta ezbestea, hautatzeko natural itxurako determinaziokulturala, bere indarkeria erreal eta sinbolikoguztiarekin. Adibide garbiena elebakarrarenkasua da. Elebakarrak ez du hautatzen, ez duaskatasunik, hizkuntza bakarra duelako, etainguruak bakarra izan dezan agintzen diolako.Eta ezta elebidunak ere. Hizkuntza handiarenarabera aukeratzen baitu honek ere. Hizkuntzabat eta bestea hautatzeko aukera oso gutxitaneman ohi da banaka. Zerbait soziala bada horihizkuntza da, bakarka ez ikasi ez erabilidaitekeena. Horregatik behar du hiztunakkomunitate bat hiztun izango bada. Eta hiztunkomunitateak hiztunak. Eta guneak. Komunitateabiltzea, trinkotzea eta babestea da euskal hiztunakgizarte elebakarrean arnasa hartzeko duen aukerabakarra. Arnasguneak. Hiztun komunitateakIritzia2012/12/09ezagutza, erabileraeta motibazioarenongarri izan behar du.Izateko nahia elikatu behardu. Izan nahi izatea plaza publikoannor bagarela ikusi araztea da.Hizkuntza minorizatu bat ezin daiteke herri etakultura minorizatu batean baino eman. Argidago. Eta hizkuntza maiorizatu bat (xuxenekhitza onartzen ez badit ere. Zergatik ote?) bestehainbeste baina alderantziz. Hizkuntzaminorizatua orekatuko bada, bere dituen guneakbabesteaz gainera, berriak eskuratu etaberreskuratu behar ditu. Oreka bilatu behar dadesorekan dagoenarentzat. Aukera gehiago,gutxitua denarentzat. Kontua ez da politika edoekimen orekatuak egitea. Politika desorekatuakbehar dira euskara orekatzeko. Bi hizkuntzak,minorizatua eta maiorizatua, berdin tratatzea ezda orekatzailea, handiagotua handiagotzea baizik.Ez bata eta ez bestea ez inposatzea eta ezeragoztea ez da oreka. Hori desoreka hilgarria da:diglosia. Euskara hutsez jardutea, zainketaberezietan dagoenari oxigenoa ematea da, etagazteleraz jardutea, oxigenoa kentzea. Hain latz.Oso ondo daki hori Espainiako Wert Hezkuntzaministroak, espainolaren oreka gorde beharrazmintzo denean.Galdera, agian, zerk desorekatzen gaituen da, zerkdesorekatzen duen hizkuntza. Eta giltza, desorekaidentifikatzeko gai izatea. Zer den normalizazioaeta zer ez. Zein neurri edo ekinbide, publiko zeinzibil, den minorizatzaile eta zein ez. Zerk orekatzengaituen jakitea, azken finean.Lorea Agirre Dorronsoro

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaEuskalduna eta bigarrenmailako hiritarra?Iritzia2012/12/09Azaroaren 25ean, sei mila erizainek oposizioakegin genituen Nafarroako UnibertsitatePublikoan. Euskalduna izateagatik bigarrenmailako hiritarra sentitu nintzen. Jakina daNafarroako gobernuak gure hizkuntzarenurraketan buru-belarri diharduela, eta egunhartan ez zen gutxiago izan.Probak egin aurretik eman zizkiguten azalpenakgaztelania hutsean jaso genituen; eskerrakeuskaldun gehienak elebidunak garen.Oposizioen baremazioan ingelesak euskarakbaino puntu gehiago izatea lotsagarria iruditzenzait. Euskarak atzerriko hizkuntza batek bainopisu gutxiago dauka.Okerrena da horrelako neurriek ondorio larriakdakartzatela osasun sisteman. Zerbitzuarenbeharra izango duten euskaldunek ez dutehizkuntz eskubidea bermatua izango Nafarroakoosasun sistema publikoan,eta, zoritxarrez, euskaldun askogaztelania hutsean artatuak izango dira.Nik horrelakoak pairatzen ditudanean, tristurasentitzen dut, nire eskubideak urratzendizkidatelako, nire hizkuntzan bizitzea zailaegiten zaidalako eta Europako hizkuntzazaharrenak babesa jaso beharrean erasoakjasotzen dituelako.Nafarroako gobernuko politikariek oztopoakjartzen dizkigute eta euskararen kontrakoneurriak hartzen dituzte, euskaldun garenoi gurehizkuntzan bizitzeko aukera oztopatuz. Oztopoakoztopo, lanean euskaraz egingo dut dakienororekin, euskaraz gozatuko dut, euskarazmaitatuko dut eta euskaraz biziko naiz.Maitane Eraso (Zurukuain)Euskararen ajeakZentralitaterik ez, baina euskararen normalizazioak tokia izan du Jaurlaritzarako bi lehendakarigaienhitzaldietan. Laura Mintegik esan zuen datorrenak «euskararen legealdia» izan behar duela, etaeuskararen lege berri bat proposatu zuen, hizkuntzari «garatzen utziko dion estatus berri bat»emateko. Iñigo Urkulluk, berriz, hizkuntza «elkarbizitzarako zutabetzat» hartuko duela esan, etaelebitasun «berdintzaile eta orekatzailean» sinesten duela erantsi zuen, «herritarren aukeraberdintasuna eta askatasuna egiazki bermatzeko».Euskararen ajea hizkuntza minorizatua izatean datza. Eta ez da huskeria Urkulluk onartzea —beraizango baita lehendakari— oreka premian dagoela euskara. Oreka lortzeko euskarak politikadesorekatuak behar dituela esatera ez zen iritsi; baina hala beharko du, «egiazki» Jaurlaritza berriakherritarren aukera berdintasuna eta askatasuna bermatu nahi baditu. Konpromisoa «jardunarenbidez» frogatuko bide du Urkulluk. Atzo erdibidean geratu ziren bi hautagaiak, euskarazkojardunean gaztelera tartekatuz, oreka bila-edo.Xabin Makazaga

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaWerten «eraso larria»salatu, eta babesa eskatudu euskalgintzakBerria2012/12/14Espainiako Hezkuntza ministroaren legeak euskararen berreskurapenean«inflexio puntu bat» ezarriko lukeela salatu dute. «Kanpoko esku hartzerikgabeko» hizkuntza politikarako eskubidea aldarrikatu duteDamoklesen ezpata behin eta berriro samagainean jartzen badigute», esan zuen PaulBilbaok, Kontseiluko idazkari nagusiak.«Guk geureari eutsiko diogu. Hizkuntzakomunitateari hiztunak ekartzen jarraitukodu euskalgintzak; azken urteotan egindakolana jarraitzeko konpromiso sendoa dugulaadierazi nahi dugu. Baina, horretarako,babesa behar da». Erantzun irmoa emanzion atzo euskalgintzak Jose Ignacio WertEspainiako Hezkuntza ministroarenerreforma proposamenari.Euskararen Gizarte ErakundeenKontseilua osatzen duten hezkuntzaeragileak ez ezik, beste esparruetakoordezkariak ere prentsaren aurrean agertuziren, gobernuaren testua gaitzesteko,baina euskararen normalizazioaren aldelan egiten dutenentzat jendaurrean babesagaldegiteko ere bai. «Ezin egon gaitezkeerasoen mende. Ezin dugu aurrera eginBesteak beste, hezkuntza sistemakmurgiltze eredua bakarrik eskaintzeabaliogabetu nahi du Wertek: hizkuntzakoofizialak dituzten erkidegoek gaztelaniazikasteko aukera eman beharko dieteikasleei. Bilbaoren hitzetan, planteamenduhori «eraso larria» da euskararentzat etaeuskararen egoeran daudenhizkuntzentzat, «azken hamarkadotan gureherrian ikasle euskaldunak bermatu dituenhezkuntza eredua kanpoan utzdezakeelako».Abenduaren 1ean Donostian egindakomanifestazioari erreparatuta, Bilbaokgogora ekarri du euskaraz bizitzeko bi ildozehaztu zituztela: euskararen ezagutzarenunibertsalizazioa eta espazioakeuskalduntzea. «Werten proposamenaezagutzaren unibertsalizazioa oztopatzekotresna da».Legeak egingo lukeen kalteaz ereohartarazi du. Ikastetxeetatik sortutakoeuskaldun kopurua jaitsiko litzateke:«Euskara berreskuratzeko prozesuaninflexio puntu bat gerta liteke, hainbataurrerapauso baliogabetuko lirateke, eta

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduahizkuntzaren etorkizuna bera arriskuan jarlezake».Euskara normalizatzeko etaberreskuratzeko hezkuntzak egin duenekarpena aitortu du Kontseiluak. Hainj u s t u , e s k a r m e n t u h o r i baliatuta,Ikasle euskaldunjo du euskararen «marra gorriak» zehazteaeta «zentralitatea ematea».Horregatik eskatu dute sektorearentzatbabesa. Hezkuntzaren esparruangaratutako proiektuak «blindatzeaz»mintzatu da Bilbao: «Euskalgintzak ilusioz,determinazioz, gogoz eta pasioz lan egitenjarraituko du, eta horri erantzungo dionblindajea beharko dugu.eleanitzaksortzentxostenaosatu zuten 2008an, ezagutzarenunibertsalizazioa erdiesteko hezkuntzatikeman beharreko pausoak zehazteko.Dokumentua praktikan jartzeko garaiadela iritzi dio Bilbaok: «Errealitate bihurdaiteke, borondatea egonez gero».Ministroaren asmoak hezkuntzarenesparrutik harago doazela erantsi duteeragileek. Hizkuntza politikan ere eraginadute: «Kanpoko esku hartzerik gabekohizkuntza politikarako eskubidea bermatubehar zaigu.Bestela, kanpoko erabakiek gure proiektuakbaliogabetuko dituzte, eta hemen duguadibide argi bat». Bilbaok ezinbestekotzatHorrelakoe r a s o e iaurre egiteko, inoiz baino beharrezkoagoada eragile sozial, sindikal eta politikoenzein instituzioen arteko elkarlan trinkoa».Atzoko agerraldian CCOO, ELA, LAB etaEILAS sindikatuen babesa jaso zuten.LABek, bestalde, elkarretaratzeak egingoditu hilaren 19an, gobernu ordezkaritzenaurrean.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaEuskara hutseanetiketatzeagatik ez zigortzekoeskea egin diote UrkulluriBerria2012/12/15Euskal Herria Esneari 4.000 euroko isuna jarri dio administrazioak; UrkullurenJaurlaritzak izango du azken hitzaEsne kaxak euskara hutseanetiketatzeagatik, 4.000 euroko isuna etaproduktuak euskara hutsean etiketatzekodebekua ezarri dio Eusko JaurlaritzakEuskal Herria Esnea kooperatibari,etiketatze legea betetzen ez duelakoan.Hala jakinarazi zuten atzo kooperatibakokideek, Bilbon. Azken ebazpenaren zain,erabakia gobernu berriaren esku geratukodela jakinarazi zuten. Horregatik, IñigoUrkullu lehendakari berriari «euskaldunenaldeko» legearen interpretazioa egitekoeskatu zioten, eta isuna eta debekua bertanbehera uzteko. Prozedura atzera botaezean, euskara hutsez etiketatzeko debekuafinkaturik geratuko da.Idoia Santiesteban baserritar etakooperatibako kideak jakinarazi duenez,Eusko Jaurlaritzak dagoeneko ebazpenproposamena bidali die kooperatibakokideei. Ebazpenak falta larritzat jotzen dueuskara hutsez etiketatzea, eta 4.000 euroordaintzera behartzen ditu. Bi asteko epeaizango dute helegiteak aurkezteko. Azkenerabakia gobernu berriaren esku geratukoda. Beraz, Urkulluri eskatu dioteeuskaldunen «hizkuntza eta kontsumoeskubideak» aintzat hartu eta prozeduraeten dezala.«PSE-EEren gobernua buru izan duenEusko Jaurlaritzak» legearen interpretazio«txarra, gaiztoa eta fede txarrekoa» eginduela salatu du Iñigo Santxo abokatuak.Ebazpenak dio etiketak gaztelaniaz ereagertu behar duela, Euskal HerriaEsnearen produktuak Sorian (Espainian)ontziratzen direnez.«Kontsumitzaileei buruzko legedia guztiekduten helburua kontsumitzaileei kalte ezegitea da, instrukzioetan nahasmenik ezsortzea», nabarmendu du Santxok. EuskalHerria esnea euskaldunei zuzendutakoproduktua izanik, ez du urratzen etiketatzelegea, abokatuaren arabera: «Ez zaiokalterik egingo kontsumitzailerik, EuskalHerria Esneak euskaldunengana zuzentzendu bere produktua, eta euskaldunak badakizer jartzen duen. Euskalduna ez denak oso

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaerraza dauka beste produktu bat hartzea;merkatua askotarikoa da, eta ez da inongonahasmenik izango».Erabakia «euskararen aurkako erasolarria» eta «hizkuntzaren normalizazioanatzerapauso nabarmena da», Estitxu GaraiEuskal Herria Esnea-ko komunikazioarduradunaren ustez.«Euskararen inguruko legediak dio euskaramerkataritzan sustatu behar dela, etakontsumitzaile euskaldunek eskubideadutela euskaraz etiketatutako produktuakkontsumitzeko», erantsi du Santxok.Burujabetza helburuEsne ekoizpenari lotutako Euskal Herrikobaserritarrak biltzen dira Euskal HerriaEsnea kooperatiban. «Gure egoera larriariaurre egiteko, baserritarrek sortu dugunkooperatiba da Euskal Herria Esnea»,g o g o r a r a z i d u S a n t i e s t e b a n e k .«Baserritarren arteko berdintasuna, ereduekonomiko justuagoa, elikadura etasubiranotasuna dira gure proiektuarenoinarriak». Baserritar guztiek diru kopurubera irabazten duten esne litroko.Prozedurak «kolpe handia» ekarri dielabaina proiektuarekin «ilusioz» jarraitukodutela jakinarazi du Garaik, «lortu arteEuskal Herriko esnea Euskal Herrianontziratzea eta saltzea, euskaraz».Eusko Jaurlaritza irailean hasi zuen zigorraekarri duen ebazpena. Kaiku kooperatibak—Kaiku Taldeko baserritar kooperatibabatek— udaberrian aurkeztu zuen salaketabat, Euskal Herria Esnea markak zalantzasortzen zuelakoan, etiketatzea ikertzeko.«Ikuskatze horren ondorioz, EuskoJaurlaritzak gure kontrako txostena eginzuen», argitu du Garaik.Euskararen ziurtagiria eman dieteIpar Euskal Herriko 48 etxe haurtzainiEEPk eta Kontseilu Nagusiak abian jarri dute ekinaldia; 1.527 etxe haurtzain dira lurraldean,orotaraHaurrak etxeetan zaintzen dituztenen artean, euskarazko kalitatezko harrera egin dezaketenakbereizteko hizkuntza gaitasun ziurtagiria abian jarri du EEP Euskararen Erakunde Publikoak,Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Nagusiarekin.Etxe haurtzainek haurrak errezibitzeko baimena Kontseilu Nagusitik eskuratzen dutela eta,baimen hori dutenen artean galdeketa bat zabaldu zuten, jakiteko euskaraz harrera egiteaz norzen interesatua. Haiei ebaluazio bat egin zieten AEKren bidez. Hortaz, kalitatezko harrera egindezaketenek atzo izan zuten ziurtagiriak eskuratzeko ekitaldi ofiziala, Kontseilu Nagusikopresidente Georges Labazee buru.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaEuskararen alde,batasunerako deiaeragile guztieiBerria2012/12/16Sortzen-Ikasbatuaz-ek hizkuntza eskubideak bermatzeko eskatu du NafarroakoEuskararen Legearen urteurrenean«Batasuna» aldarrikatu du Sortzen-Ikasbatuaz elkarteak. Batasuna euskarazkohezkuntzaren aldeko ekinbideakbultzatzeko; batasuna Euskal Herria osoanofizialtasuna ezartzeko borroka indartzeko.26 urte bete zituen atzo NafarroakoEuskararen Legeak —EAEkoak 30 urte beteditu aurten—, eta aukera hori baliatu zuenelkarteak egungo egoera salatzeko.Uste dute legeak ez dituela hizkuntzaeskubideak bermatzen, eta euskarazbizitzeko zailtasunak egon badirela. Egoerahori izanik, euskalgintzarekin batera gizarteosoak erantzun behar du, haien arabera.Euskal Herriko eremuen artean daudenezberdintasunak ere izan dituzte hizpide.«Bizi garen eremuaren arabera hizkuntzaeskubide batzuk ditugu edo ez», salatu dute.Eremu horietako batzuetan euskarakontuan ez hartzeak «bigarren mailakoherritar» bihurtzen dituela gogorarazi dute,euskarari ez zaiolako «dagokion estatusa»ematen.Ekintzak eta mobilizazioak. Horiek izandira, dira eta izango dira azken helbururaheltzeko bideak, Sortzen-Ikasbatuaz-ekoordezkarien ustez. Ahalegin horretan,eragile sozial, politiko eta sindikalekinhainbat egitasmo eta bilera antolatukodituzte. Aferari heltzea lehentasunezkotzatjotzen dute; usteak eta nahiak, ordea, ezdira errealitate: «Hizkuntza eskubideaklehentasunen artean ez daudela ikustendugu».Etorkizuna, kezkazEuskararen alde lanean aritu dira legeaindarrean jarri zenetik. Bereziki gogoandute 2000. urtean Oinarriak plataformaklege alter natibo bat gizarteratzekobultzatutako jarduera: 48.000 sinaduraaurkeztu zituen Nafarroako Parlamentuan,Nafarroa osoan euskararen koofizialtasunaa i t o r z e d i n . 1 9 8 0 k o e t a 9 0 e k ohamarkadetan Nafarroa Oinez jaialdiakizandako harrera ere goraipatu dute.Egitasmo ororen kontra UPNk izandakojarrera salatu du elkarteak: «Erasoideologiko, politiko eta administratibogogorra jarri zuen abian».Etorkizunari ere kezkaz begiratzen diote.Elkarteko kideen ustetan, gero eta zailagoada euskaraz ikastea, egoera ekonomikoa«jasanezina» bihurtzen ari da etaeuskararen hedapena «mugatzeko» ereduaketengabe zabaltzen ari dira.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaNafarroan hizkuntzereduaren aukeraketaIritzia2012/12/18Urte hasieran seme-alabaren bat eskolanlehenengo aldiz matrikulatu beharkoduzue askok (Haur Eskolako 1. maila — 3urte). Agian pixka bat despistatuta ibilikozarete, Nafarroan 8 hizkuntza ereduditugulako (A, B, D, G, British, TIL, TIL-A eta TIL-D). TIL-D ez da eredu bat,baizik eta D ereduaren bertsio berria,ingelesa indartuta. Nafarroako Gobernuakinposatu egin zuen D eredua eskatzen zenzentroetan (Sarriguren, Buztintxuri,Noain).e r e d u aaukeratzerakoanh a r t u k o d u z u e n e r a b a k i a o s ogarrantzitsua delako eta beren etorkizunakademikoa, onerako eta txarrerako,erabaki horren menpe egon baitaitekeneurri handi batean.Kontu pedagogikoetan sartu gabe, horiprofesionalei dagokielako, eta irakasleenjarrera, gogoak eta profesionaltasunabaloratu gabe (eredu guztietan antzerakoadela sinetsita), hauxe erran dezakegu: Deredua da ikasleei gainahaleginik gabeLehenengo Hezkuntzaren amaieran bihizkuntza (gaztelania eta euskara)menperatzea eta hirugarren hizkuntza(ingelesa edo frantsesa) baldintzahobeagoetan ezagutzea ahalbidetzen dueneredu bakarra.Gure seme-alabentzako D ereduaaukeratzeko arrazoi gehiago izanen dira,baina bi azpimarratzea nahi genuke:Zoritxarrez, eredu asko eta informaziogutxi. Gainera, baldintza berdintasuneanez dira eskaintzen eta bultzadainstituzional berbera ere ez daukate.Arrotxapeko euskalgintzatik gaiari argipixka bat ematea gustatuko litzaiguke.Hala ere, informatzeko animatu nahizaituztegu, eta hori ongi egiteko, eta ahalbada oso ongi, zuen seme-alabentzako1. Ikuspuntu linguistikotik, D eredua daNafarroan eredu eleanitz bakarra:hizkuntza murgilketa duen eredu bakarrada. Gainontzeko ereduetan, nagusia ezden hizkuntzan saioak %50 edo gutxiagodira, eta D ereduan, berriz, HaurHezkuntzako lehenengo urtean %100izatetik Lehenengo Hezkuntzako 6.ean%67 izatera doan tartean dago (%61 TIL-D ereduan).

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaD ereduko ikastetxeetan euskararekikoharremana %100 da (noski, gaztelania etaingeleseko eskolak izan ezik). Irakasleek,irakasle ez diren langileek, monitoreek etaabarrek menperatzen duten hizkuntza da.Pe n t s a e z i n a d a h o r i g a i n o n t z e k oereduetan.Euskara gure gizartean hizkuntza biziada. Hizkuntza honetan eskolatik kanpokoeskaintza oso zabala eta ekonomikokiarrazoizkoa da (telebista, irratia, kulturekitaldiak, tailerrak, kanpamenduak),ikasleei eskola esparrutik kanpo erabiltzeaahalbidetzen diena.2012/06/13/sociedad/navarra/el-9423-de-los-alumnos-aprueba-la-selectividaden-navarra)eta Bigarren Hezkuntzakokanpoko probetan D eredukoen emaitzakbeste ereduetakoenak baino hobeagoakizan dira (www.noticiasdenavarra.com/2011/11/11/sociedad/navarra/desciende-el-alumnado-que-finaliza-laeso-con-asignaturas-pendientes-menosdel-20).Gaur egun D ereduan irakasleen ia%100ek euskara menperatzen du, bainaingeleseko ereduetan, ordea, %10ek edo20k soilik menperatzen du.Elebidun izateak (euskara eta gaztelaniamenperatzeak) hirugarren hizkuntza(ingelesa, frantsesa, alemana…) hobetoikasteko laguntzen du.Zeuk aukeratzen duzu: emaitzaakademiko onekin bi edo hizkuntzagehiago menperatzea ala batekin geratzea,ahalegin berarekin.Zure seme-alabaren etorkizuna jokoandago. Informa zaitez eta aukera ezazuongi. Ez zara damutuko.Aniceto Morales2. Ikuspuntu akademikotik azkenekoaldietan prentsako informazio batzukn a b a r m e n d i t z a k e g u : a z k e n e k o b iu r t e e t a n s e l e k t i b i t a t e a n i z a n d a k oemaitzak hobeak izan dira D ereduan( www.noticiasdenavarra.com/

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaWertek erreforman ez du ezeraldatu, baina Uriarteakordiorako prest dagoBerria2012/12/20Hezkuntza erreformatzeko proiektuari erabat eutsi dio PPren gobernuak,kritikak kontuan hartu gabe; bilerak amaitu direla adierazi duAkordiorako eskua luzatuta daukala esan du,baina mahai gainean jarritako erreformaproiektuari aldaketarik egin gabe. Jose IgnacioWert Espainiako Hezkuntza ministroak ez dua t z e r a e g i n e r r e f o r m a r e n n e u r r izalapartatsuenetan: estatuak aginduko duoinarrizko ikasgaien curriculum osoa, euskarazkoedo katalanezko murgiltze eredu orokorturikezingo da jarri, eta proba «nazionalak» egingodizkiete ikasleei irakataldi bakoitzaren amaieran.Bileran izan zen Cristina Uriarte EuskoJaurlaritzako Hezkuntza sailburu berria. Lehenaldiz han hitz egin zuen erreformaz. Ezkor.«Kezkatuta geratu naiz. Ez dut ikusiaurrerapenik. Bere jarreran segitzen du Wertek».Akordiorako prest dago, nolanahi ere.Bilera egin zuten atzo Wert ministroak etaautonomia erkidegoetako Hezkuntzakontseilariek. Hego Euskal Herritik, Uriarterekinbatera, Madrilen izan zen Jose Iribas NafarroakoHezkuntza kontseilaria. Akordiorik ez da, bainaPPren gobernuak amaitutzat jo dituerkidegoekiko elkarrizketak. Lege proiektuariizaera ofiziala emango dio orain gobernuak, etatramitea hasiko du parlamenturako bidean.Ondo bidean, 2013an bertan onartuko dute.Wert zer jarrerarekin joango zen, hori zenikuskizun. Hil hasieran izandako bileran orduraarte aztertu gabeko testu bat aurkeztu zienkontseilariei, ezustean: oinarrizko ikasgaienkontrol erabatekoa Madrilek hartuko zuelairagarri zuen, eta hizkuntzen gaia atera zuen,iragarriz gobernuak bermatu egingo duelagaztelaniaz ikasi ahal izatea.Berealdiko ezinegona eragin zuen Wertenasmoak, batez ere Katalunian, murgiltze ereduorokortua kolokan jarri duenez gero. PPn bertanere ez dira guztiak konforme ministroarenasmoarekin, eta azken egunetan diskurtsoabaretzera jo du gobernuak. Soraya Saenz deSantamaria presidenteordeak lehenik eta Wertekberak ondoren, akordioen beharra nabarmendudute behin eta berriz, eta erreforma planakaldaketak izan ditzakeela.Azken bilerako proposamenetik ezer ez dualdatu, ordea, Hezkuntza Ministerioak. «Eztakoma bat ere», adierazi du KataluniakoGeneralitateak. Aldaketak egitea ez baitzenWerten asmoa. Batzar amaierako agerraldianazaldu du «informazioa emateko» izan delabilera. «Eta hori bete dugu». Amaitutzat jo ditu,gainera, erreformari buruzko bilerak. Lau egin

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduadituzte. Urtarrilerako hitzordua egin dute, bainaez dira arituko aldaketei buruz; erreformaksorraraziko dituen gastuak aztertuko dituzte.«Errespetua izan behar dute»Negoziatzeko asmoa badu, ordea, Uriartesailburuak. «Aprobetxatu» egin nahi duproiektua onartu arteko denbora. Zer hobetuaikusten baitio. Bat: hizkuntza. «Ez dugu onartukookerrerako aldaketarik, euskarak kontrakoabehar baitu». Euskara ikasgai «espezifikoa»izango da, nahiz Wertek esan gaztelaniarenparean dagoela. Bi: eskumenak. «Errespetua izanbehar dute euskal hezkuntza sistemarekin. Ezindira eskumenak inbaditu eta birzentralizatu.Enborreko ikasgaietan eskumenik gabe utzi nahigaituzte». Hiru: sistemaren antolaketa berria.«Akatsa da amaierako azterketak jartzea etaikasleak bide ezberdinetatik bideratzea». LanbideHeziketaren eredu berriaz zalantzak ditu.Kritika bat ere ez du onartu Wertek. Hizkuntzaz:«Oker interpretatu dute. Gaztelaniaren parekotratua izango dute hizkuntza koofizialek».Murgiltze ereduaz: «Ez dugu auzitan jarrikatalana izatea irakats-hizkuntza, katalana soilikizatea baizik». Ikasleak lehenago banatzeaz: «Ezda segregazioa. Beste herrialde batzuetanazkarragoa da banaketa, eta emaitza hobeakdituzte». Akordiorik ezaz: «Adostasuna behar da,edo, behintzat, adostasunik baldin bada, hobetofuntzionatuko dugu».Adostasun nahikoa badela iritzi dio Wertek,nahiz hezkuntza komunitatean sektore ugariazaldu diren proiektuaren kontra. EuskoJaurlaritzaren eta Kataluniako Generalitatearenkontrakotasuna ere gutxietsi egin du: «Erkidegogehienek laudorioak egin dituzte, iradokizun askohartu baititugu aintzat». Nafarroako Gobernuada horietako bat: Iribas kontseilariak babestu egindu PPren gobernuaren plana, zer hobetubadaukala irizten badio ere.Immertsioa Euskal HerrianKatalunian, hezkuntza maila guztietan, D eredua aplikatzen dela 1982az gero. Werthezkuntza ministroak Katalunia espainiartu beharra zegoela deklaratu zuenean, berehalapentsatu nuen hurrengo erasoa euskaldunon aurka izango zela. Zalantzari sorpresa nagusituzitzaion: Madrilek zioen Euskal Herrian ere badagoela immertsioa baina ez dagoela inolakoelebitasun arazorik. Eztenkada honek uxatu zuen nire harridura.Euskal hezkuntza nazionalaren arduradunei adierazi nahi nieke (badakit badakitela, baina…)hemen hezkuntza elebiduna gaizki baino okerrago ari direla aplikatzen. Arrazoia: Madril osogustura dagoela gure hezkuntza ereduekin. Subiranotasunik gabeko estatutuak ederki ase zuenbotereaz gozatzeko amorratzen zeudenen irrika eta Madrilek ongi kontrolaturiko gestioadministratibo hutsarekin etsi zuten. Orain, horra euskararen egoera larria. Katalunian denakbat eginik matxinatu dira, hemen paso egiten dugu.Jon Urruxulegi (Donostia)

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaGipuzkoako Aldundiak %25handituko die laguntzaeuskarazko hedabideeiBerria2012/12/21BERRIAri 50.000 euroko laguntza emango dio, eginkizun «estrategikoa»duela argudiatutaEuskarazko hedabideak indartzearenaldeko apustua egingo du 2013anGipuzkoako Foru Aldundiak. «Sektoreaberregituratzen lagundu nahi dugu, baitahori indartzen ere. Baliabide gehiagoeskaini nahi dizkiegu», esan du ZigorEtxeburua Euskara zuzendariak.Aurtengo diru sailarekin alderatuta %25gehiago bideratuko du euskarazkohedabideetara. Herri eta eskualdeetakoaldizkariak, toki telebistak eta IKTinformazio eta komunikazio teknologiekjasoko dute. Diru laguntza irekiaz gainhitzarmen bidea indartzeko asmoa duelaesan du.d u t e l a z i u r t a t u d u E t x e b u r u a k .Gipuzkoako Foru Aldundiak jakinarazi du2013rako egindako aurrekontuetanGipuzkoako pertsona helduakeuskalduntzeko diru laguntza kopurua igoegin duela.Diru hori kudeatzeaz udalak arduratukodira, eta aldundiak adierazi du udaleibaliabide ekonomiko gehiago emangodizkiela euskararen aldeko politikapublikoak abian jartzeko. «Azken batean,g a r r a n t z i a e m a n d i o g u e s p a r r usozioekonomikoko laguntzak aldundiakzuzenean eman beharrean laguntza horiekudalek kudeatzeari».Zuzendaritzaren aurrekontua ez damurriztuko, baina aipatutako ildoakindartzeko diru laguntza batzuk murriztuegingo direla azaldu dute. «Aldundiaklehentasun berriak ezarriko ditu euskararidagokionez, ildo jakin batzuk bultzatukobaititugu».3,3 milioi euro bideratuko ditu aldundiakeuskarara. Beraz, diru sail bera izangoGainera, hitzarmenen politika indartukod u : b e s t e a k b e s t e, B a i E u s k a r a r iZiurtagiria, Gipuzkoako BertsozaleElkartea, Urtxintxa Elkartea, Elhuyar,E u s k o I k a s k u n t z a , U Z E I , U e m a ,Topagunea eta Euskaltzaindiarekin.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaHitzarmenetarako %14 diru gehiagojarriko duela esan du.egunkariari, zehazki, 50.000 eurokolaguntza emango diola jakinarazi du.Euskara zuzendariak adierazi du horieuskarazko hedabideen «eginkizunestrategikoaz» jabeturik egin dutela.« E u s k a r a z k o h e d a p e n o r o k o r r e k oeuskarazko egunkari nagusia, BERRIA,lagundu dugu».Aparteko diru laguntzakEtxeburuak jakinarazi du aurten apartekodiru laguntza bana emango dielaBERRIAri eta Euskara GizarteErakundeen Kontseiluari. BERRIAKontseilua euskararen normalizazioaneragiteko egiten ari den lanari garrantzib e r e z i a a i t o r t u d i o a l d u n d i a k ,Etxeburuaren esanetan. Horregatik, 40.000euroko laguntza emango dio.«Lurraldearen interes orokorraren» aldelan egiten duela gogorarazi du. Gainera,n a b a r m e n d u d u Ko n t s e i l u a r e k i k olankidetza martxan jartzea beharrezkoadela, baita hura baliabidez hornitzea ere.Nafarroak 109.000 euro bideratuko ditu toki entitateekeuskara sustatzeko programetaraToki entitateek euskara sustatzeko programetara guztira 109.000 euro bideratuko dituNafarroako Gobernuak. Diru laguntza eskatu zuten entitate guztietatik 25ek jasoko dutelaguntza. Gobernuak 2012ko aurrekontuetan zehaztu zuen gehienez 109.171,41 eurobideratuko zirela lan horretara.Joan den apirilean, gobernuak 1998az geroztik 23 entitaterekin zuen lankidetzahitzarmena hautsi zuen, bere kabuz. Etorkizunean hizkuntza politiken diru laguntzakbanatzeko deialdi publikoa egingo zuela iragarri zuen Nafarroako Gobernuak, eta halaegin du. Entitateek diru publikoa jasotzeko eskaera egin behar izan dute, eta NafarroakoGobernuak aurrekontuetan zehaztutako diru saila onartutako entitateen artean banatudu.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaJustizian ere euskal hiztuneneskubideak zaintzeko eskatudu Nafarroako ParlamentuakBerria2012/12/22NaBaik, Bilduk, PSNk, Geroa Baik eta Ezkerrak bat egin dute, hizkuntzaeskubideak bermatzeko eskatzeko gobernuariEuropako Hizkuntza Gutxituen Itunarenebaluazioari erantzun dion NafarroakoParlamentuak: justizia administrazioakeuskal hiztunen eskubideakerrespetatzearen alde egin du. NaBaik,PSNk, Bilduk, Geroa Baik eta Ezkerrakonartu dute mozioa. Aurkako botoa emandute UPNk eta PPNk.zaizkion neurriak hartzeko eta bitartekoakj a r t z e k o e r e e s k a t z e n d u t e s t u a k ,«Europako Hizkuntza Gutxituen Itunarenkonpromisoak betetzeko».Europako Hizkuntza Gutxituen Itunazenbateraino betetzen den aztertu duteEuropako adituek aurten, eta orainhilabete eskas eman zituzten ondorioak.Europako Batzordeak eskakizun zehatzaegin zion Espainiako Gobernuari: justiziaarloan euskal hiztunen eskubideakziurtatzeko neurriak hartzeko.Eskakizun horretan oinarrituta, eztabaidaparlamentura eraman zuen, atzo, NaBaik.Mozioa aurkeztu zuen. PSNk zenbaitzuzenketa egin zizkion. Aldaketa horiekinguztiz bat ez etorri arren, onartu eginzituzten oposizioko gainerako alderdiek,testuak aurrera egin zezan.Onartutako testuaren arabera, NafarroakoParlamentua Espainiako Gobernuarizuzendu zaio, «indarrean den legediarenarabera», euskal hiztunen eskubideakerrespeta ditzan, «justizia administrazioanbereziki». Horretarako beharrezko izangoEspainiako Botere Judizialaren 19/2003legeak agintzen du epaiketak gaztelaniazegin behar direla; eta auziko parteetakobatek galdegiten badu euskaraz ez egitea,

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaaski dela gaztelaniaz egiteko. Lege horialdatzeko ere eskatu zion EuropakEspainiari. Ez du erantzunik eman PPrengobernuak. Nafarroako Parlamentuakgogorarazi dio lege hori «traba» bat delaeuskal hiztunentzat.B i d e b a t e z , m o z i o a k N a f a r r o a k oGobernuari eskatzen dio euskal hiztuneneskubideak ziurtatzeko beharrezko direnprozedurak eta erabakiak hartzeko.UPNk eta PPNk kontrako botoa emandute. «Gai horri buruz» berriro erehizketan hasteko «pereza ikaragarria»duela esan du Begoña Sanzberro UPNkoparlamentariak.Justizia arloan Nafarroako Gobernuarikontuak eskatzea ez dela zilegi eta Europak8,5eko kalifikazio bat eman ziola ziurtatudu. Amaia Zarranza PPNko parlamentaria,berriz, «tristatuta» agertu da, hizkuntzabat «arma gisa» erabiltzen dela sumatuta.«Hizkuntza eskubide guztiak urratzendituzue zuek, eta harrotu egiten zaretegainera», esan dio Perezek gobernukoalderiari.Legea administrazio guztiek ezarribeharrekoa dela nabarmendu du, berriz,Roman Felones PSNko parlamentariak,baina hainbat eremutan ez dela betetzen.Indarrean den legediaren arabera jokatuz,justizia administrazioak ere legea betetzeabeharrezko jo du.UPNk arrazoirik ez BarañainenNafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak,bestalde, Barañaingo Udalaren helegite batatzera bota du aste honetan. 2011ko udallangileen zerrenda organikoa osatzerakoan,arretarako langileei euskararen ezagutzarikez zien eskatu Barañaingo Udalak; UPNkgobernatzen du. Bilduk auzitegira jo zuen.Nafarroako Administrazio Auzitegiakarrazoia eman zion Bilduri. Helegitea jarrizion udalak erabaki horri, eta arrazoiakendu dio orain Justizia Auzitegi Nagusiak.Euskarazko ahozko eskakizunei kasuegiteko gai izan behar du administrazioak,horretarako behar beste baliabide baldinbaditu, auzitegien esanetan.Nafarroako Euskararen Legeakzehaztutako «gutxieneko» batzuk ez direlab e t e t z e n s e i n a l a t u d u N a B a i k oparlamentari Nekane Perezek.Europako Hizkuntza Gutxituen Itunaekarri dute gogora auzitegiek. Ez delaadierazpen bat, «egiazko arau juridiko bat»baizik, ohartarazi dute.Barañaingo udal ordenantzek ere arautzendituzte jendearen arretarako udal lanpostubatzuetan hizkuntza eskakizunak egitea.Betebeharrekoa da, beraz, auzitegienarabera.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaZer dakite Aietekonazioarteko begiraleek?Iritzia2012/12/23Hizkuntza gatazkak botere gatazkak dira.Salbuespenik gabeko baieztapena da hori; kasuguztietan eta mundu osoan, hizkuntza gatazkakbotere gatazkak dira.II. Mundu Gerraren testuinguruan, armadagermaniarrak, akuilu naziak eraginda,Europako mugak suntsitu eta aurrera egitenzuen neurrian, konkistatutako lurraldeak«germanizatzeko» lana hasten zen. Ederki askizekiten naziek lurralde bat militarki okupatzeaez dela nahikoa iraunkorki eskuratzeko.Horretarako, aurkaria fisikoki suntsitzeaz gain,funtsezkoa, ezinbestekoa da identitatea l d a k e t a r i e k i t e a . P r o z e s u h o r r i«germanizazioa» deitu zioten. Boterea behineskuratuta, haien nahiak zintzo-zintzo betekozituen gobernu txotxongiloa sortzea zen lehenpausoa, bere bitartez, germanizazioa erraztukozuen politika abian jartzeko. Politika hori,nagusiki, hizkuntza politika zen.Txekian eta Eslovakian, esate baterako,alemana hizkuntza ofizial izendatu zuten,hezkuntza sistemaren jabe egin ziren,unibertsitateak itxi eta bertako herritarrenadierazpen kulturalak debekatu zituzten.Aurrerago, administrazioaren hizkuntzaizendatu zuten alemana, eta, ondorioz, hiri etaherrietako paisaian ugaldu egin zutenalemanaren presentzia. Naziek argi eta garbizuten, boterea erabiliz, bertakoek osaturikogobernu kolaborazionista baten eskutik,hezkuntza sisteman eraginez eta sistema horrenbitartez, hizkuntza ordezkapena ekarrizbakarrik germanizatzen ahal zutelakonkistatutakoa. Zorionekoak txekiarrak etaeslovakiarrak, ez zuenasko iraun amesgaiztoak.Euskal Herrian, ordea, naziek germanizatzekohelburuz aplikatzen zuten hizkuntza politikarenezaugarriak askoz ere urte gehiagotan aplikatudira, eta ez bakarrik frankisten eskutik, bestegarai batzuetan ere pairatu behar izan duguboterearen arrazoia erabiliz gure identitatearensuntsiketa bilatzen zuen hizkuntza politikazitala. Administrazioan euskara ezin erabiltzea,hezkuntza sisteman euskaraz ikastea eragoztea,gure adierazpen kulturalen gaineko debekua,hizkuntza erabiltzeko debekua eta abar politikairaunkorra izan da ehunka urtez. Euskaldunakespainolizatu gabe ezin da Espainia eraiki, ezinda lurraldea kontsolidatu. Homogeneizazioidentitarioa behar eta nahi dute Estatuekboterean betikotzeko.Urteetan etengabe aplikatu zaigun hizkuntzapolitika hori da, beraz, Euskal HerrianEstatuekin duen gatazkaren adierazpiderikgordinena. Gure hizkuntza eta kulturareniraupena da herri moduan lor dezakegun

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduagaraipen garrantzitsu bakarra. Botere gatazkapizten duena, bere muinean, hizkuntza gatazkada, gurea ez baita lurraren aldeko borroka,identitatearen aldekoa baizik. Ezin da ulertuEuskal Herriko egoera ez bada errealitate horibehar den sakontasunarekin aztertzen, eta,ondorioz, gatazka politikoaren konponbideanlan egin nahi duen orok gai hori erdiguneankokatu behar du edo okertuko da zeharo.Gauzak horrela, harridura eta amorrua sortzendit Euskalgintza Aieteko Nazioartekobegiraleekin aurrez aurre bildu ez izanak. Norkazalduko die nazioarteko seiei errealitate hau?Nork esango die bitartekaritza lana egin beharduten pertsona zintzo horiei konponbiderik ezdagoela gure hizkuntza normalizatzekoerabateko burujabetasuna eskuratu ezean?Nork azalduko die gaur egun, oraindik ere,gure identitatearen suntsiketa lanetan aridirela? Aietekoek ez diote oraindikEuskalgintzari entzun, aholkulariak ez dira finibili.Espainiako Hezkuntza ministro Jose IgnacioWerten erreforma asmoak dira azaltzen arigaren politika suntsitzaile horren adibiderikgarbienetako bat. Azken 30 urteotan egin ezduen bezala, oraingoan mozorrorik gabeaurkeztu dizkigu bere asmoak Espainiak.Euskal Herria espainolizatu nahi dute, naziekTxekia eta Eslovakia germanizatu nahi zutenbezalaxe, eta, horretarako, boterea erabiltzendute. Ez ahaztu inoiz, irakurle fin horrek,hizkuntza gatazkak botere gatazkak direla.Wertek gure hizkuntzen normalizazioprozesuak eragotzi nahi ditu, elebakarraksortzen segitzen dela bermatuz.Erdal elebakarra da espainolizatzearenhelburua duten horien ezinbesteko tresna.Elebakarrak dauden bitartean ezin izangodugu gure hizkuntza erabat berreskuratu.Horregatik goraipatu du Wertek EAEkohezkuntza sistema, eta Kataluniako sistemarieraso egiten dio, zer eta gurea erabiliz. Guk,oraindik ere, gure hezkuntza sistematik erdalelebakarrak behar baino gehiago gizarteratzenditugu. Horrexek pozten du Wert.Naziek beren asmoak garatzeko Gobernutxotxongiloa erabiltzen zuten. BertakoGobernuek orain arte ez dute adorerik izanhezkuntza sistemaren erreforma egitekobelaunaldi berriak oso-osorik euskaldun ateradaitezen gure ikastetxeetatik. Muzin egin dioteerreforma horri orain arteko Gobernu guztiek.Oraingoan aitzakiarik ez dagoela uste dut.Eusko Jaurlaritzaren osaketa berriak gehiengonagusia eskaintzen du behingoz hezkuntzasistemaren erreforma egiteko.Beraz, lehen egunetik Gobernu berriak erabakibat hartu beharko du: Werten erreformari meneginez espainolizatzearen helburua dutenhoriekin kolaboratu eta elebakarrak sortzensegitu edo, hezkuntza sistemaren erreformariekinez, belaunaldi berriak oso-osorikeuskaldunduko dituen euskarazko murgiltzeeredu bakarra ezarri. Hizkuntza gatazkakbotere gatazkak dira, boterea euskaranormalizatzeko erabili nahi ote den erabakitzeada kontua.Iñaki Lasa (Euskaltzalea)

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua“Esaten da Euskal Herriaaro berri batean sartudela, baina euskararenaArgia2012/12/30Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusia da. Donostiako manifestazioa igaro berri,eta José Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroak lege proiektua aurkeztu etasegituan elkarrizketatu dugu. Werten “zartakoak” esnatuko ote gaituen galdetzen du,hots, euskarak behar duen zentralitatea hartuko ote duen behingoz."Martxoan Deiadar manifestazioa Baionan,abenduaren 1ean Donostian. Kalera aterabeharra al dago?Hirugarrena erantsiko nuke: duela bi urteIruñean egin genuena. Beharra? Manifestaziobakoitzak bere ezaugarri berezitua izan du.Donostian, gehienbat, euskaraz bizi nahi duenherria badagoela erakutsi nahi genuen, ez zenezeren kontrako edo ezer salatzekomanifestazioa, autoafirmaziorako baizik.Euskaraz bizitzeko hautua egin duten herritarrakbadaudela azaldu nahi genuen, euskaraz bizi nahiduenaren harrotasuna irudikatu. Herritarrakhaien hautuaz harro daude, pozik.Salaketa baino, bizi nahia. Beste bimanifestazioetan zer zen bereizgarri?Iruñakoak egoera zehatzari erantzun zion.Denok ezagutzen dugu Nafarroako Gobernuakdaraman hizkuntza politika glotozida. 2009koabendu inguruan Gobernuak hainbat dirulaguntzakentzea erabaki zuen eta Kontseilukohainbat bazkidek irmo erantzuteko momentuazela esan zigun.Baionakoan ere “Euskaraz bizi nahi dut” agertunahi genuen. Uste dugu herritarrek oso ondoulertu dutela mezua. Hitz egin dezakeguhizkuntza politikaz, normalizazioaz (eta hitz eginbehar da, hizkuntza ere politika da eta), bainaherritarrei esaten badiezu: “Euskaraz bizi nahidut”, jarraian ulertzen dute.Mezuarekin asmatu duzuela uste duzu?Nik uste dut baietz. Donostiako manifestazioaribegira, kanpaina komunikatiboa hor kokatugenuen gehienbat. Euskaraz bizitzeko hautuaegin duten herritarrak izan dira protagonista.Euskaraz bizitzeko oztopoak partekatu dituztegurekin, baina hala ere, mezu positiboa bidalidute: “[Oztopoak oztopo] Guk, hala ere, euskarazbizitzen jarraitu nahi dugu”. Normalizazioprozesuan baldintza sozial egokiak lortzeko herrigogo indartsua behar dugu. Azken finean, nork

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaegin ahal dio uko euskaraz bizitzeko nahiari?Duintasunez bizitzea euskaraz bizitzea daguretzat. Muturrera eramatea da, baina norkukatuko digu bizitzea? Horregatik, saiatzen garahori adieraziko dutenak herritarrak izaten. PaulBilbaok, edo bere garaian Xabier Mendigurenek,hitz egitea... Mesiasik ez dugu behar. Herritarrakenpatia lortzen du bere egoera bizi duen bestebatek kontatzen dionarekin.Azken urteetan, zein mezurekin eta norizuzentzen gatzaizkion, ez dugu erreparatu beharbezala. Badirudi instituzioei zuzentzengatzaizkiela. Norabidea apur bat aldatzea erabakidugu. Herritarrei erantzungo diegu, haiekdaudelako erabakiguneetan, sindikatuetan,alderdi politikoetan... Kontseilua makroan dabil,alderdi politikoekin, sindikatuekin bilduz… bainaeraginkorragoa izan daiteke herritarrek beraienerabakiguneetan eragiten badute.Denetariko mezuak entzuten ditugu herritarrok:batzuetan apokaliptikoak, besteetan euskaraksalbatuta dagoela dirudi.Apokaliptikoarena guri leporatu izan zaigu.Denbora guztian esaten baduzu, “hau txartodoa”, tipularen azal urrunenean dagoen sektorea(euskara lehentasunen artean hamaikagarrenjarria duena) ez duzu erakarriko. Kontrakoa eregertatzen da: “Gure hizkuntza berreskuratudugu”. Horrek zer esan nahi du? Erlaxazioa.Horregatik, “Euskaraz bizi nahi dut” horretankokatuta, herritarrak berak hartzen diotenperatura. Zeraingo edo Lapuebla deLabarcako euskaldunak, euskaraz bizitzetik bereondorioak atera ahal izango ditu.Zergatik esango du herritarrak euskaraz bizi nahiduela? Identitatearekiko atxikimenduak ez dulehen bezainbesteko indarrik jendea euskaraikastera eta erabiltzera bultzatzeko.Identitatearekin lotutako jendeak euskaldundu aldu bere burua? Neurri handi batean bai.Seguruenik errazagoa da motibazio identitarioaduena euskalduntzea, eta ez Badajozetik edoPernambukotik etorri dena. Tipularen muinetikhasi behar dugu eta gero etorriko dira azalak.Norbait kanpotik badator eta ikusten badu herrihorretan normaltasunean bizitzeko nahiadagoela, sartuko da, ez da diskurtso politikomaiestatikorik behar. Hezkuntzan adibidez,normaltzat hartuko dute ikastetxean euskarazikastea.Inkesta soziolinguistikoaren eta kale erabilerarendatuak jaso ditugu aurten. Zein da zurebalorazioa?Datuek erakusten dute bagoazela, eta datuekerakusten dute gabeziak daudela. Betiko matazadago, ezagutza eta erabilera. Kale erabilerakodatuek emandakoa azpimarratu nahiko nuke. Eznago ados “euskalduna da euskaraz ez egitearenerantzule” mezuarekin. Ez dut ukatukoeuskaldun batzuek ez dutenik erabiltzen, bainahortik esatera euskaldunak direla egoerarenerantzule jauzia dago. Askotan euskara ez daerabiltzen ezin delako erabili. Mezu hori osoarriskutsua da, zeren administrazioak neurriakhartzeko mezu hori har dezake kontuan.Zergatik ez dute erabiltzen euskara? Ezagutzatasak baldintzatzen du; zer egin hiru euskalduneta erdaldun bat elkartzen direnean, liskarreanhasi euskara gailendu dadin... Jauziak emanbehar dira ezagutza tasan eta espazioak

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduaeuskalduntzeko neurriak hartu, bestela zailaikusten dut erabilerari buelta ematea. Ez gara bizigure lagunekin pote bat hartzen edo kartetanbakarrik, gizarte batean bizi gara eta gauza askoegiten ditugu. Azken urteotako akatsa izan daezagutzan fokalizatzea. Espazioak ahaztu ditugu;eremu sozioekonomikoa eta aisialdia, adibidez.Nire kezka da, hau ez ote den gaztelaniarenaldeko lege baten aurrekaria. Seguru nagobadatorrela gaztelaniaren legea. Horrekautonomia erkidegoetako eskumenak etaofizialtasuna apurtzen ditu.Baldintza politikoak nolakoak dira erabakiak,neurriak hartzeko?Baldintza politikoak egokiak dira erabaki ausartakhartzeko. Azken Jaurlaritzak askozaz babesgutxiagorekin nahi izan dituen erabakiak hartuditu, besteak beste, kontsumitzaileen dekretuarenaeta marko hiru eledunarena. Haiek baliatu duteaukera.Dena dela, boterea baliatu behar da, bainaetikoki. Ezin duzu boterea erabili inoren kontraegiteko, baina Jaurlaritzak erabili du euskaldunonkontra egiteko. Jaurlaritza berriak boterea erabilibehar du ez inoren kontra egiteko, baizik etaeuskaraz bizitzeko nahia dutenak asetzeko.Zer daukazu esateko Wert ministroaren legeproiektuaz?Astakeria da, atzerapauso ikaragarria. Zer itzulibehar dugu, orain dela 40 urteko errealitatera?Oso garbi daukat lege hori egonda ere,herrigintzak eutsiko diola murgiltze ereduari.Garai makurragoetan eutsi izan zaio eta orain ereherri gogoak eutsiko dio erasoari.Beti esaten dugu mezu apokaliptikorik ez delaeman behar, baina gure egoera hauskorra da,kanpo faktore bortitzen batek eragiten badigu ezdaukagu eusteko aukerarik. Noiz eraikiko duguhoni guztiari aurre egiteko harresia?Irakaskuntzako eragileekin egon naiz eta inork ezzuen espero. Curriculumarena bai, erlijioarenabai, baina hizkuntzarena ez. Sustoa izan da.A ereduaz gain B eredu moduko bat nahi dute.Auzitegi Konstituzionalak dotrina jarrita dauka:sistema batek ez badu hizkuntza ofizialarenezagutza bermatzen legez kanpokoa dela. Eabehingoz euskarak zentralitatea hartzen duen.Zer esan nahi duzu?Hau gertatu behar da jendea ohartzeko?Euskarak ez du inon inolako zentralitaterik.Azken urteetan, Kataluniak erabaki ausarta hartuduen bakoitzean zartakoa etorri zaio Estatutik:estatutua dela, hainbeste urtez indarrean egonden hezkuntza sistema dela... Zer uste dugu,gurekin ez dutela berdin jokatuko? Beraz, jardezagun euskara behar den tokian.Hemen esaten da Euskal Herria aro berri bateansartu dela eta tar, tar, tar, oso polita, bainaeuskararena jende guztiak dauka ahaztuta.Badirudi euskararena zer edo zer abstraktua dela.Hizkuntza eskubideak etxebizitza eskubideabezala dela dirudi, eta sentitzen dut, baina ez dahala. Hizkuntzak, lehen eta orain (Katalunian)

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abenduajasandakoak ez dira gertatu etxebizitzarekin edobeste oinarrizko eskubideekin.Beste hainbat gatazka egoera ikertu duzu.Hegoafrikan zer gertatu zen? Gatazkarenkonponbidea pil-pilean zegoenean, prozesua iapikutara joateko arrazoietako bat hizkuntza izanzen. Zortzi hizkuntza dira orain ofizial. Gogoregin zuten ama hizkuntzan hezkuntza jasotzekoeskubidearen alde, nahiz eta kolonizatzaileek ezzuten onartu nahi.Indonesia, Sudan, eta beste hainbat herrialdetakoadibideak ikertzen aritu naiz eta aditu denekgauza bera diote, alegia, hizkuntzarena ez delainon azaleratzen.Europako erakundeetan geure etxeko erakundeekhizkuntza eskubideak ez dituztela errespetatzenesateak zertarako balio digu?Gure hizkuntzaren berreskuratzea EuskalHerrian jokatzen dugu. Europara joan behar da?Nazio Batuen Erakundera (NBE) salatzera joanbehar da? Bai, baina han ez digute konponduko.Zergatik da ona hara joatea? Batetik, inongoestaturi ez zaio gustatzen Europako kontseiluakedo NBEak belarritik tira egitea: “E, txo, hau ezda horrela”.Beste gauza bat da egiten dizkieten gomendioakbetetzen dituzten. Ikusi dugu zer gertatu denEurokartarekin. Euskalerria Irratia da horrenadibidea. Bestetik, eskubidea daukagu halakoinstituzioetan benetako egoera zein den azaltzeko,bestela badakigu estatuek zelako astakeriakbotatzen dituzten.Euskaltegiak ez daude beteta“Kezka ez da aurtengoa bakarrik, baina aurtenargi gorria piztu da. Gure herrian oraindikberezko hizkuntza ikasteko ordaindu egin beharda. Hori ezin da onartu. Nazioartekoinstituzioetan esan dudanean Euskal Herrianeuskara ikasteagatik ordaindu egiten dela, jendeaharritu egiten da.Bestalde, ez dago euskara ikasteko beharrik. Zeinmotibazio izan dezake pertsona batek euskaraikasteko? Orain, oso modu perbertsoan ari dirasaltzen diskurtsoa: ingelesa ikasi behar duzu,zeren hemendik gutxira alde egin beharko duzuherri honetatik. Gurasoei esaten diote: “Zurealabak ikas dezala ingelesa edo alemaniera”. Gukkontrako diskurtsoa egin beharko genuke: Zuresemeak edo alabak euskara ikasten badu etaeuskalduna bada, aukera gehiago izango dituEuskal Herrian geratzeko. Euskaltegiek hauxepairatu dute: “Ez duzu euskara beharadministrazio publikoan lan egiteko, ez duzubehar euskara…”.

abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua abendua