12.07.2015 Views

aktiviti menangkap ikan tuna di lautan hindi - seafdec.org.my

aktiviti menangkap ikan tuna di lautan hindi - seafdec.org.my

aktiviti menangkap ikan tuna di lautan hindi - seafdec.org.my

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

AKTIVITIMENANGKAPIKAN TUNA DI LAUTAN HINDIOLEHCHEE PHAIK EANJABATAN PERIKANANKEMENTERIAN PERTANIAN MALAYSIA50628 KUALA LUMPUR1993


KANDUNGAI N


Aktiviti <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> <strong>di</strong> Lautan Hin<strong>di</strong> kian meningkat.Walaupun negara-negara <strong>di</strong> persekitaran Lautan Hin<strong>di</strong> telah lama menerokaisumber <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> pada kadar tra<strong>di</strong>sional atau "artisanal", bot-bot "<strong>di</strong>stantwaterfishery" dari negara-negara maju'telah masuk menerokai sumber <strong>ikan</strong><strong>tuna</strong> yang kaya <strong>di</strong> Lautan Hin<strong>di</strong>. Bilangan bot-bot tersebut, khususnya bbtbotdari Lautan Atlantik, telahpun bertambah akibat dari implementasi ZonEkonomi Eksklusif (ZEE) oleh negara-negara tertentu dan ini telah memaksabot-bot <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>di</strong> perairan antarabangsa sekiranya tiada wujudpersetujuan usahasama antara negara-negara berkaitan.Pada tahun 1989 sebanyak 580,000 tan metrik <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> <strong>di</strong>tangkap dariLautan Hin<strong>di</strong>. Daripada ini 17% <strong>di</strong>tangkap dari bahagian timur LautanHin<strong>di</strong> dan 83% yang baki datang dari bahagian barat Lautan Hin<strong>di</strong>. Ikan<strong>tuna</strong> <strong>di</strong> Lautan Hin<strong>di</strong> ter<strong>di</strong>ri daripada beberapa spesies. Yang penting ialah<strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> oseanik seperti ye,llowfin, bigeye, skipjack, southern bluefin <strong>tuna</strong>dan albacore. Spesies-spesies <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> ini, khususnya southern bluefin <strong>tuna</strong>,amat bernilai. Ikan <strong>tuna</strong> kecil seperti <strong>ikan</strong> aya hitam, kawakawa atau ayakurik dan aya selasih juga <strong>di</strong>tangkap.2. ALAT-ALATYANG DIGUNAKAN UNTUKMENANGKAP IKAN tUNABeberapa jenis alat <strong>di</strong>gunakan untuk <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> <strong>di</strong> LautanHin<strong>di</strong>. Alat tra<strong>di</strong>sional yang paling banyak <strong>di</strong>gunakan oleh negara-negara <strong>di</strong>persekitaran Lautan Hin<strong>di</strong> ialah pukat hanyut dan "pole and line". Selaindaripada ini beberapa jenis alat industrial seperti pukat jerut dan rawai <strong>ikan</strong><strong>tuna</strong> juga <strong>di</strong>gunakan.Menangkap <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> dengan pukat jerut <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> industrial banyak<strong>di</strong>jalankan oleh negara Perancis dan Sepanyol <strong>di</strong> bahagian barat LautanHin<strong>di</strong>. Bot-bot pukat jerut <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> ini telah berhijrah dari Lautan Atlantik


). , , , . , , . , , , , , [5, . 226]. , , , . , , – , , ., . . , : , ,, [1, 377]. , , . . , , , . , , , . X. . . , , , [6, 103-104].. . , , ,


Negara Taiwan pula telah mula <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> <strong>di</strong> Lautan Hin<strong>di</strong>pada 1963. Sasarannya ialah <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> albacore. Semenjak beberapa tahunlalu sasaran telah berubah kepada <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yellow fin dan bigeye.Bot-bot Korea mula <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> <strong>di</strong> Lautan Hin<strong>di</strong> pada 1966dan seperti bot-bot Taiwan sekarang, sasaran ialah <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yellowfin danbigeye.Alat-alat yang <strong>di</strong>maksudkan <strong>di</strong> sini termasuk pukat hanyut, alatmengeret, rawai tra<strong>di</strong>sional dan pandng yang <strong>di</strong>gunakan oleh negaranegara<strong>di</strong> persekitaran Lautan Hin<strong>di</strong>. Bot-bot yang <strong>di</strong>gunakan hanya bot-botked!. Banyak negara seperti Mal<strong>di</strong>ves telah mula menggunakan perantimengumpul <strong>ikan</strong> untuk mengumpulkan <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> sebelum menjalankanoperasi <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong>. Jenis <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yang <strong>di</strong>tangkap oleh alat-alattra<strong>di</strong>sional ini termasuk <strong>ikan</strong> yellowfin, skipjack, kawakawa, aya selasih juga<strong>ikan</strong> layaran dan mersuji.Semenjak 1983 pula, negara Taiwan telah memperkenalkan pukathanyut yang panjang dan labuh, seperti pukat hanyut yang telah <strong>di</strong>gelarkan"walls of dea th", <strong>di</strong> Lautan Hin<strong>di</strong>. Ini telah membimbangkan ahli-ahlipemuliharaan kerana kesan buruk pukat hanyut ini terhadap hidupan lautyang lain seperti <strong>ikan</strong> lumba-Iumba, penyu dan <strong>ikan</strong> paus. Walaubagaimanapun memandangkan bahawa pukat hanyut ialah sejenis alat<strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> tra<strong>di</strong>sional yang luas <strong>di</strong>gunakan oleh ramai nelayan <strong>di</strong>negara-negara membangun, langkah-Iangkah untuk menguruskan kegunaanpukat hanyut yang besar ini perlu <strong>di</strong>rumuskan dengan cermat denganmengambil kira kedudukan sosio-ekonomi kumpulan sasaran.3. PULAU PINANG SEBAGAI PUSAT PEMINDAHAN IKANTUNA DARI LAUTAN HINDIKedudukan Pulau Pinang yang strategik <strong>di</strong> antara Lautan Hin<strong>di</strong> dengannegara Jepun, satu pusat pasaran untuk <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yang terbesar <strong>di</strong> dunia,telah menggalakkan banyak bot-bot <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> singgah <strong>di</strong> Pulau Pinangl_


untuk memindahkan <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yang <strong>di</strong>tangkap. Ikan <strong>tuna</strong> yellowfin(Gambar 1) dan bigeye yang berkualiti dan sesuai untuk pasaran "sashimi"<strong>di</strong> Jepun, akan <strong>di</strong>asingkan dan <strong>di</strong>bersihkan sebelum <strong>di</strong>hantarkan ke Jepundengan kapal terbang, dalam bentuk "chilled fish". Ikan <strong>tuna</strong> yang kurangsesuai akan <strong>di</strong>bekukan untuk <strong>di</strong>hantarkan ke kilang mengetin <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong>tempatan ataupun <strong>di</strong>hantar keluar ke negara lain seperti Thailand.Pada 1991 antara 8 dan 191 buah bot negara asing telah mendarat <strong>ikan</strong><strong>tuna</strong> <strong>di</strong> Pulau Pinang dalam satu bulan (Pejabat Per<strong>ikan</strong>an Negeri PulauPinang). Jumlah pendaratan yang telah <strong>di</strong>laporkan ialah sebanyak 9,435 tanmetrik <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> bercampur dengan se<strong>di</strong>kit <strong>ikan</strong> yu, <strong>ikan</strong> mersuji danlayaran. Kebanyakan daripada bot-bot ini ialah bot-bot rawai <strong>tuna</strong> Taiwan(Gambar 2). Menurut surat akhbar Star, bertarikh 3 Mac 1992,sebanyak 7,593tan metrik <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yang bernilai RM46.7juta telah <strong>di</strong>eksport melalui PulauPinang pada tahun 1991. Kebanyakan daripada eksport ini <strong>di</strong>tuju ke negaraJepun, Amerika Syarikat dan Kanada.Kebanyakan <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yang <strong>di</strong>eksport melalui Pulau Pinang ialah"chilled" <strong>tuna</strong> yellowfin dengan purata saiz dalam lengkungan 40 '. 60 kgseekor. Spesies <strong>tuna</strong> yang lain yang lebih kedl seperti <strong>tuna</strong> skipjack atau ayaJepun <strong>di</strong>bekukan sebelum <strong>di</strong>eksport. Hanya se<strong>di</strong>kit <strong>tuna</strong> bigeye <strong>di</strong>tangkapoleh rawai <strong>tuna</strong> ini.Kebanyakan daripada bot-bot Taiwan <strong>di</strong> Lautan Hin<strong>di</strong> menggunakanrawai <strong>tuna</strong> laut dalam untuk <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yellowfin dan bigeye.Pada tahun-tahun sebelumnya bot-bot tersebut menggunakan rawai <strong>tuna</strong>biasa untuk <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> albacore. Bot-bot rawai <strong>tuna</strong> Taiwan tidakbegitu besar. Kebanyakan daripada bot-bot Taiwan yang bersinggah <strong>di</strong> PulauPinang lebihkurang 80 GRT pada puratanya.Bot-bot rawai <strong>tuna</strong> ini <strong>menangkap</strong><strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> <strong>di</strong> bahagian timur LautanHin<strong>di</strong>, <strong>di</strong> perairan luar dari Sumatera, Indonesia dan <strong>di</strong> Teluk Benggala.Komposisi spesies <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yang <strong>di</strong>tangkap oleh bot-bot rawai <strong>tuna</strong>Taiwan pada 1988 sepertimana yang telah <strong>di</strong>laporkan, <strong>di</strong>tunjukkan dalam


Gambarajah 1. Selain daripada <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yellowfin, bigeye dan albacore,peratusan kedl <strong>ikan</strong> lain seperti layaran, mersuji, yu dan "swordfish" juga<strong>di</strong>tangkap. Saiz purata <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yang <strong>di</strong>tangkap oleh bot-bot rawai <strong>tuna</strong>Taiwan <strong>di</strong>ber<strong>ikan</strong> dalam Jadual1.Aktiviti <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> oleh bot-bot rawai <strong>tuna</strong> yang singgah <strong>di</strong>Pulau Pinang, biasanya, berkemuncak pada hujung tahun dan awal tahunberikutnya <strong>di</strong>mana lebih <strong>ikan</strong> <strong>di</strong>tangkap (Gambarajah 2). Pada pertengahantahun <strong>aktiviti</strong> kurang dan tidak banyak bot keluar beroperasi sehingga bulanOgos/September. Bot-bot rawai <strong>tuna</strong> ini menggunakan umpan hidup dalamoperasi <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong>. Barn-barn ini <strong>di</strong> Pulau Pinang, beberapa buahsyarikat telah mula menternak <strong>ikan</strong> bandeng (Chanos chanos) atau "milkfish"untuk membekalkan umpan hidup kepada bot-bot <strong>tuna</strong> ini.Pulau Pinang akan terns menja<strong>di</strong> pelabuhan pemindahan <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yangpenting sekiranya <strong>aktiviti</strong> <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> <strong>di</strong> Lautan Hin<strong>di</strong> bertambah.Pusat-pusat lain pemindahan <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> untuk bot-bot Taiwan ialah Reunion,Port Louis (Mauritius) dan Singapura.Aktiviti pemindahan <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> <strong>di</strong> Pulau Pinang telah banyakmenyumbangkan kepada hasH negeri tersebut. Pelabur-pelabur tempatan<strong>di</strong>galakkan menceburi <strong>di</strong>ri dalam <strong>aktiviti</strong> <strong>menangkap</strong> <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> laut dala<strong>my</strong>ang lumayan ini.L_--.


Pengarang ingin mengucapkan penghargaan terima kasih kepada Y. Bhg.Dato' Shahrom bin Hj. Abdul Majid, Ketua Pengarah Per<strong>ikan</strong>an Malaysia,kerana memberi kebenaran untuk menerbitkan rencana ini.Penghargaan terima kasih juga <strong>di</strong>tujukan kepada Encik Ong Kah Sin selakuPengarah Penyelid<strong>ikan</strong> atas nasihat dan keIjasama beliau bagi penye<strong>di</strong>aanrisalah ini.Hsu, c.c. and Liu, H.C. 1990. Taiwanese longline and gillnet fisheries in theIn<strong>di</strong>an Ocean. Paper presented at the Expert Consultation on StockAssessment of Tunas in the In<strong>di</strong>an Ocean, Bangkok, Thailand, 2 - 6 July1990.Jaduall:Saiz purata <strong>ikan</strong> yang <strong>di</strong>tangkap oleh bot-bot rawai<strong>tuna</strong> Taiwan.*AlbacoreBigeyeYellowfin. Bluefin"Swordfish"11.34- 21.9932.90 - 40.2528.46 - 35.9131.58 - 68.7735.54 - 41.68


l__Gambar 1:Beberapa ekor <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong>yellowfin yang sedang<strong>di</strong>angkut keluar darisebuah bot rawai <strong>ikan</strong>tUlia <strong>di</strong> Pelabuhan PulauPinallg.


Gambarajah 1: KomposisiI -;JO'~'~-' iaJ;----·-·-·-....._._.:TARIKH : ~~i~iq3 L'4i'J<strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> yang Cfitangkap.Gambarajah 2: Pendaratan <strong>ikan</strong> <strong>tuna</strong> <strong>di</strong> Pulau Pinang1989-1991oJFMAMJJOSONOJFMAMJJOSONOJFMAMJJOSONDf: ..........PERPUSTAKAAN ...i DP})SPM,SEAFDEC[ TElll!:NGGANlJ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!