Euskal aztarnak.pdf - Euskerazaintza

nak gure artean, oreñetan eta basaurdetanjoan oi dira eta arazo onetanbai, badago aldaketarik... Gutxitu egindirala aspaldian.- Nun bizi ziran?- Tokirik onenak asieratik koba-zuloakziran: seguruenak, neguan bero etaudaran ots, ura bertan zutela... Andikkanpora, aitzen aterpeetan eta babesean,edo bestela zumezko eta egurrezkoborda eta txaboletan guremedietan artzaiak bizi izan diran antzera.Marrazkidun leizeak elizatxoakziran eta aztia bere apaiza; baña, jendearenegoitzak ere bazeuden kobazuloetan.Borda eta txabolen arrastoak galdudira, berez ustelkorrak ziralako baizume bai egurra... Gerora, historibarruan, etorriko dira orma-etxeak etateilla-etxeak; aurrekoak teillaren ordezlur-zotalak eta arrizko ormen ordez,buztiña tartean zuten zumea edo egurra...Siniskeriak- Eta Mari, Amboto'ko Sorgiña?- Mari izan da aztikeri guztien kopuruaeta sorgin guztien erregiña. Aztiengaraikoa eta Anboto'ko Damia. Zazpikobeetan bizi da eta leize oien atakan,emakume ederra agertzen da; baña,auntzen oiñakin. Barrurago ba'da,orduan, animalien itxuran. Koba batetikbestera dijoanean, andere, itai,arbola, zalburdi zaratatsu izango da;beti, ordea, suz inguraturik... Lurpeetandu bere benetako egoitza eta erregetza;bere menpean ditu serbitzariEuskalerriko azti, sorgin eta jainkotxiki guztiak... Berak darion aztikeriusaiñori Paleolitiko garaikoa du, euskaldunaeiztaria zan garaikoa; usainorren gañekoak, Neolitiko garaikoakdira, eiztaria artzai biurtu ondorengoak.Badirudi munduko indar guztiakbere mende dituela: eguzkia eta euria,sua eta tximistak, txingorra eta arriak,giro ederrak eta txarrak... Sariak etazigorrak berak zabaltzen ditu... Mandamentuakbaditu; bi seme ere bai,Atarrabi eta Mikelatz, ona bat eta txarrabestea...- Eta, marrazkidun koba zaarrak?- Marrazkidun leizeak aaztuta zeuden,zearo baztartuta. Ez zekiten izan ziranikere; baña, sorginkeriz betetakotokiak gertatu ziran, naiz-eta an barrukoaztikerien arrastorik izan ez; bearrikere ez beiak eta zaldiak arrapatzeko,ikulluan bait zituzten... Ordukoasmoak, ordea, illun ba'da be, euskaldunenburuetan iraun zuten Mari'renirudiaren inguruan, Neolitiko garaikoakerantsita, naaspilla eder batean.