Ikus orrialde batzuk

Aurkibidea4.6.2 Sailkapena. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624.6.3 Gastuaren kontabilitate-ezagutza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634.6.4 Elementu osagarriak eta kontabilizazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . 634.6.4.1 Erosketak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 644.6.4.2 Kanpoko zerbitzuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664.6.4.3 Tributuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674.6.4.4 Pertsonal-gastuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684.6.4.5 Bestelako kudeaketa-gastuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 704.6.4.6 Finantza-gastuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 714.6.4.7 Aktibo ez-korronteetatik sortutako galerak etaezohiko gastuak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724.6.5 Sortzapen-printzipioa eta gastu arrunten periodifikatzea . . . . . 744.7 Sarrerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754.7.1 Kontzeptua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754.7.2 Sailkapena. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754.7.3 Sarreren kontabilitate-ezagutza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 764.7.4 Elementu osagarriak eta kontabilizazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . 774.7.4.1 Salgaien, ekoizpen propioen, zerbitzuen etaantzekoen salmentak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784.7.4.2 Enpresarentzat egindako lanak . . . . . . . . . . . . . . . . . 804.7.4.3 Diru-laguntzak, dohaintzak eta legatuak . . . . . . . . . . 814.7.4.4 Aktibo ez-korronteetatik sortutako mozkinak etaezohiko sarrerak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814.7.5 Sortzapen-printzipioa eta sarrera arrunten periodifikazioa . . . . 834.8 Ondare garbira egotzitako gastuak eta sarrerak . . . . 844.8.1 Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 844.8.2 Sailkapena. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 855 KONTABILITATEAREN EUSKARRI MATERIALAK ETAKONTABILITATE-PROZESUA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 875.1 Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 895.2 Nahitaezko liburuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 905.2.1 Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 905.2.2 Nahitaezko liburuak merkataritza-legediaren arabera. . . . . . . . 905.2.3 Nahitaezko liburuak lege fiskalaren arabera. . . . . . . . . . . . . . . 915.3 Enpresaburuen kontabilitate-betebeharrak . . . . . . . . 935.3.1 Kontabilitate-liburuen legeztatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935.3.2 Kontabilitate-eramailetza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 945.3.3 Kontabilitate-liburuen kontserbazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 955.4 Kontabilitate-liburuen froga-indarra. . . . . . . . . . . . . . 965.5 Liburu egunkaria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 975.5.1 Kontzeptua eta lege-aginduak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97v

5.5.2 Kontabilitateko egitateen sailkapen kronologikoa . . . . . . . . . . 985.5.3 Liburu egunkariaren egitura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 995.5.4 Idazpenen erregistroa liburu egunkarian. . . . . . . . . . . . . . . . . 995.6 Liburu nagusia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1035.7 Saldo eta baturen egiaztapen-balantzea . . . . . . . . . . 1045.8 Urteko kontu eta inbentarioak . . . . . . . . . . . . . . . . . 1085.9 Kontabilitate-prozesua. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1095.10 Kontabilitate-zikloa. Izaera eta esanahia . . . . . . . . . 1105.11 Kontabilitatearen hasiera. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1115.11.1 Inbentarioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1115.11.2 Ekitaldiaren hasiera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1115.12 Kontabilitatearen garapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1125.13 Kontabilitatearen itxiera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1135.13.1 Kontabilitateko erregularizazio-prozesua . . . . . . . . . . . . . . . 1135.13.2 Itxiera-idazpena. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1145.14 ARIKETA PRATIKOAK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1145.14.1 Ariketa praktikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1145.14.2 Ariketa praktikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1206 BALIO ERANTSIAREN GAINEKO ZERGA (BEZ) ETAMOZKINEN GAINEKO ZERGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1276.1 Balio erantsiaren gaineko zerga (BEZ) . . . . . . . . . . . . 1296.1.1 Jasandako balio erantsiaren gaineko zerga (472) . . . . . . . . . . 1296.1.2 Jasanarazitako balio erantsiaren gaineko zerga (477) . . . . . . . 1306.1.3 Balio erantsiaren gaineko zergaren likidazioa . . . . . . . . . . . . . 1326.2 Mozkinen gaineko zerga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1356.2.1 Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1356.2.2 Mozkinen gaineko zergaren kalkulua etakontabilitate-tratamendua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136vi7 IZAKINAK: KONTZEPTUA, BALIOESPENA ETAKONTABILITATE-TRATAMENDUA. . . . . . . . . . . . . . . . 1397.1 Kontzeptua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1417.2 Jabetzari buruzko zenbait ohar . . . . . . . . . . . . . . . . . 1437.3 Balioespen-irizpideak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1457.3.1 Izakinen hasierako balioespena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1457.3.1.1 Eskuratze-prezioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1457.3.1.2 Ekoizpen-kostua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1497.3.1.3 Zerbitzu-ematean izakinen kostua . . . . . . . . . . . . . . . 149

Aurkibidea7.3.1.4 Ordaindu gabe eskuratuko izakinen balioespena . . . . 1507.3.2 Izakinen geroko balioespena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1537.3.3 Salmenta eta zerbitzu-emateen sarreren balioespen-araua. . . . 1547.4 Biltegiko kontuen kontabilizazio-sistema motak. . . . . 1577.4.1 Sistema administratiboa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1577.4.2 Sistema espekulatiboa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1597.4.2.1 Izakinen aldaketa: 61 eta 71 azpitaldeak . . . . . . . . . . 1617.4.3 Inbentario-zuzenketak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1637.5 Irteerak balioesteko zenbait konbenio edo irizpide . . 1727.5.1 Batez besteko prezio haztatu aldakorra . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1737.5.2 Batez besteko prezio haztatu bakarra edo globala. . . . . . . . . . 1737.5.3 FIFO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1747.5.4 Inbentarioan irteerak balioesteko irizpideen ariketa . . . . . . . . . 1757.6 Izakinen balio-narriadura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1787.7 Ontziki eta bilgarrien kontabilitate-azterketa. . . . . . . 1817.7.1 Itzultzeko baldintzarekin emandako ontzikiak. . . . . . . . . . . . . . 1827.7.2 Itzultzeko baldintzarekin jasotako ontzikiak . . . . . . . . . . . . . . . 1847.8 Izakinen balioespenerako zenbait kontzepturiburuzko hausnarketa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1858 KOBRANTZA-ESKUBIDEAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1898.1 Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1918.2 Kontzeptua eta sailkapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1918.3 Bezeroak eta beste zenbait kobrantza-eskubide . . . . . 1938.3.1 Kontzeptua eta mugimenduak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1938.3.2 Kontuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1948.3.3 Bezeroen aurrerakina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1958.4 Kobratzeko merkataritza-efektuak . . . . . . . . . . . . . . . 1968.4.1 Efektu aktiboen kobrantza-kudeaketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1968.4.2 Efektu aktiboen merkataritza-deskontua. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1968.4.3 Merkataritza-efektu ordaindugabeen kontabilitate-adierazpena 2008.5 Kobrantza dudagarriko hartzekoak . . . . . . . . . . . . . . 2018.5.1 Kobrantzarekiko inolako itxaropenik ez izatea . . . . . . . . . . . . . 2018.5.2 Kobratzeko itxaropena izatea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2028.6 Ibilgetua besterentzeagatiko kobrantza-eskubideak . . 2058.7 Sarreren aldizkakotasuna edo periodifikazioa . . . . . . 2079 ORDAINKETA-OBLIGAZIOAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2099.1 Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211vii

Aurkibidea10.4.1 Balio-galera kontzeptua. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26310.4.2 Balio-galeraren arrazoiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26510.4.3 Amortizazio kontzeptua. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26610.4.4 Amortizazioaren erlatibotasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26610.4.5 Amortizazioaren kalkulua. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26710.4.6 Amortizazio-metodoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27010.4.6.1 Amortizazio lineala. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27010.4.6.2 Jardueran oinarrituriko amortizazio-metodoak . . . 27110.4.6.3 Amortizazio proportzionala, zenbaki naturalenseriean. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27210.4.7 Amortizazioaren kontabilitate-tratamendua . . . . . . . . . . . . . 27310.4.8 Aktibo amortizagarriak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27710.4.9 Amortizazio handiegia eta txikiegia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27811 IBILGETU UKIEZINA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28311.1 Kontzeptua eta ezaugarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28511.2 Ikerketa eta garapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28611.3 Administrazio-emakida. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29411.4 Jabetza industriala. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29511.5 Merkataritza-fondoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29611.6 Traspasatze-eskubideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30211.7 Aplikazio informatikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30312 FINANTZA-INBERTSIOAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30512.1 Finantza-aktiboen kontzeptua eta motak . . . . . . . . . 30512.1.1 Finantza-aktiboen kontzeptua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30712.1.2 Finantza-inbertsioen sailkapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30812.2 Kobratzeko mailegu eta partiden balioespena . . . . . 31412.3 Mugaegunera arte mantendutako inbertsioak . . . . . 31612.4 Negoziatzeko finantza-aktiboak . . . . . . . . . . . . . . . . 31812.5 Bestelako finantza-aktiboak arrazoizko balioan,galdu-irabazien kontuan aldaketak eragitendituztenean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32312.6 Taldeko enpresen, talde anitzetako enpresen etaenpresa elkartuen ondarean egindako inbertsioak. . 32312.7 Finantza-aktibo salgarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32412.8 Finantza-inbertsioek sortutako interesak etadibidenduak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32612.9 Finantza-inbertsioen laburpen taula. . . . . . . . . . . . . 327ix

12.10 Finantza-aktiboen birsailkapena . . . . . . . . . . . . . . . 32813 PASIBOKO HORNIDURAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33113.1 Pasiboko horniduren kontzeptua . . . . . . . . . . . . . . . 33313.2 Pasiboko horniduren kontabilizazioa . . . . . . . . . . . . 33413.3 Pasiboko horniduren balioespena . . . . . . . . . . . . . . 33413.4 Pasiboko horniduren isla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33513.4.1 Zergetarako hornidura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33613.4.2 Bestelako erantzukizunetarako hornidura . . . . . . . . . . . . . . 33713.4.3 Ibilgetua eraisteko, erretiratzeko edo birgaitzeko hornidura. 33813.4.4 Ingurumen-jardueretarako hornidura . . . . . . . . . . . . . . . . . 34013.4.5 Merkataritza-eragiketengatiko hornidura . . . . . . . . . . . . . . . 34114 EPE LUZEKO HARTZEKODUNAK . . . . . . . . . . . . . . . 34514.1 Kontzeptua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34714.2 Sailkapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34714.3 Finantza-pasiboen balorazioa. . . . . . . . . . . . . . . . . . 34914.4 Hartutako maileguak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35014.5 Ibilgetua erosteagatiko hartzekodunak . . . . . . . . . . 35014.6 Fidantzak eta gordailuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35115 ONDARE GARBIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35315.1 Sailkapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35515.2 Sarrera. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35715.3 Kapitala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35715.3.1 Kontzeptua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35715.3.2 Eraketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35815.3.3 Kapital-erakuntza motak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36015.3.4 Kapital-zabalkuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36015.3.4.1 Lehentasunezko harpidetza-eskubidea . . . . . . . . . 36115.3.4.2 Jaulkipen-prima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36315.3.5 Kapital-murrizketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36515.3.6 Akzio propioak eskuratzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36515.4 Erreserbak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36715.4.1 Erreserben jatorria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36715.4.2 Erreserben aplikazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36815.5 Aplikatu gabeko emaitzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369x

Aurkibidea15.6 Diru-laguntzak, dohaintzak eta balio-aldaketendoikuntzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37015.6.1 Bazkideak edo jabeak ez diren hirugarrenek emandakodiru-laguntzak, dohaintzak eta legatuak . . . . . . . . . . . . . . . 37015.6.1.1 Kontabilizazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37015.6.1.2 Balorazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37015.6.1.3 Emaitzetara egozteko irizpideak . . . . . . . . . . . . . . 37115.6.2 Bazkideek edo jabeek emandako diru-laguntzak,dohaintzak eta legatuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37215.6.3 Erregistro-faseak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37216 ONDARE GARBIAREN ALDAKETEN EGOERA-ORRIAETA DIRU-FLUXUEN EGOERA-ORRIA . . . . . . . . . . . . 38316.1 Sarrera. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38516.2 Ondare garbiaren aldaketen egoera-orria . . . . . . . . 38516.3 Diru-fluxuen egoera-orria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38817 ARIKETA PRAKTIKOAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40117.1 ANTOZIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40317.1.1 Antozin. Idazpenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40417.1.2 Antozin. Izakinen kalkulua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40517.1.3 Antozin. Urteko kontuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40917.2 FORLAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41017.2.1 Forlan. Idazpenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41117.2.2 Forlan. Izakinen kalkulua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41217.2.3 Forlan. Urteko kontuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41617.3 HOMONIMA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41817.3.1 Idazpenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41817.3.2 Urteko kontuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42117.4 EZINSALDU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42317.4.1 Idazpenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42417.4.2 Urteko kontuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42717.5 BETIBARDIN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42917.5.1 Idazpenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43017.5.2 Urteko kontuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43417.6 IMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43617.6.1 Idazpenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43817.6.2 Urteko kontuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44417.7 SNAMEL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44617.7.1 Snamel. Idazpenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448xi

17.7.3 Snamel. Izakinen kalkulua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45517.7.4 Snamel. Urteko kontuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458ERANSKINA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46120XXko ekitaldi-itxierako balantzea – Aktiboa . . . . . . . . 46420XXko ekitaldi-itxierako balantzea – Ondare garbia etapasiboa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46720XXko …n amaitutako ekitaldiari dagokiongaldu-irabazien kontua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47020XXko …n amaitutako ekitaldiko ondare garbianizandako aldaketen egoera-orria . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473A) 20XXko …n amaitutako ekitaldian kontabilizatutako sarrera etagastuen egoera-orria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473B) 20XXko …n amaitutako ekitaldiko ondare garbian izandakoaldaketa guztien egoera-orria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47420XXko …n amaitutako ekitaldiko diru-fluxuenegoera-orria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476xii

Kontabilitatea etainformazioa11 SARRERA2 ENPRESA ETA JARDUERA EKONOMIKOA3 INFORMAZIO EKONOMIKO-FINANTZARIOARENBEHARRA ETA GARRANTZIA4 KONTABILITATE-INFORMAZIOAREN BETEBEHARRAK,HELBURUAK ETA BALIABIDEAK4.1 Kontabilitate-informazioaren betebeharrak4.2 Helburuak4.3 Baliabideak4.4 Kontabilitate-plan orokorra4.4.1 Egitura4.4.2 Kontabilitatearen kontzeptu-esparrua4.4.3 Erregistratzeko eta balioesteko arauak4.4.4 Urteko kontuak5 ETIKA ETA KONTABILITATEA6 KONTABILITATE-INFORMAZIOAREN ERABILTZAILEAK

1Kontabilitatea eta informazioa1.1 SARRERAKontabilitatearen hastapena bat dator pertsonek beren ekonomia zehaztu, zenbatueta kontrolatzeko beharrarekin. Zer daukat? Zer zor dut? Zenbat irabazi dut?XXI. mendean, ingurune ekonomikoaren ezaugarriak ikusirik eta merkatuanparte hartzen duten erakundeen arteko harremanen konplexutasuna kontuanharturik, kontabilitatea da erabiltzaileen beharren arabera eboluzionatu edo bilakatuden informazio-sistema. Kontabilitateak informa ditzakeen entitateak jardueraekonomikoko edozein segmentutan koka daitezke; ekoizpen edo produkziounitateetan (enpresetan), kontsumo unitateetan (familian, kultura- eta kirolelkarteetan),eta abarretan.Edozein unetan kontabilitateak gai izan behar du erabiltzaileari behar dueninformazioa banatzeko; hala, erabiltzailea erabaki arrazionalak hartzeko moduanizango da.1.1 irudia3

1.3 irudiaHonako hauek kontuan izanik:a) ekonomiaren eta kontabilitatearen arteko lotura garbia, etab) gai ekonomikoei buruzko ardura gero eta handiagoa dela,Zilegi da pentsatzea informaziosistemak,erabaki zuzenak hartzeko,gero eta informazio gehiago banatubeharko duela, eta ziurgabetasunegoerakmurriztu; eginbehar horretaz,kontabilitatea arduratzen da. Beraz,baieztapen hau egin daiteke:“Gaur egungo munduan,informazioa etengabe eguneratuaizatea baldin bada beste gauza guztiengainetik balioesten dena, onar daitekekontabilitatea dela informazioekonomikoa jaso, eraldatu etabanatzeko biderik egokiena”.1.4 irudia6

Kontabilitatea eta informazioa1.4 KONTABILITATE-INFORMAZIOAREN BETEBEHARRAK,HELBURUAK ETA BALIABIDEAK1.4.1 KONTABILITATE-INFORMAZIOAREN BETEBEHARRAKKontabilitate-informazioak bere eginkizuna betetzeko, zenbait ezaugarri izan beharditu; 2007ko azaroaren 20an onartu den Kontabilitate Plan Orokorraren lehenatalean, “Kontabilitatearen kontzeptu-esparrua” atalean, zehatz-mehatz adieraztenda zein diren kontabilitate-informazioaren betebeharrak. Hauek dira, hain zuzen:1. Aipagarria edo nabarmena. Informazioa garrantzizkoa da erabakiekonomikoak hartzeko baliagarria denean; hau da, lehengo, oraingo edogeroko gertaerak ebaluatzen laguntzen duenean, edo lehen egindakoebaluazioak berresteko edo zuzentzeko balio duenean. Bereziki, baldintzahau betetzeko, urteko kontuek behar den bezala erakutsi behar dituzteenpresaren arriskuak.2. Fidagarria. Informazioa fidagarria da akats materialik ez duenean etaneutrala denean; hau da, alborapenik ez duenean eta erabiltzaileakkonfiantza izan dezakeenean adierazitakoak irudi leiala erakusten duela.Aipatu behar da “forma juridikoaren gainetik dagoela funts ekonomikoa”.3. Osoa edo erabatekoa. Fidagarritasunetik ateratzen den ezaugarria da, etahorrelakoa izatea lortzen da finantza-informazioak osorik ematen ditueneanerabaki-hartzean eragina izan dezaketen datu guztiak, garrantzia izandezakeen informazioa kanpoan utzi gabe.4. Alderagarria. Enpresak berak urteetan emandako urteko kontuakkonparatzeko gai izan behar du, bai eta beste enpresa batzuek garai bereaneta denboraldi bererako emandako informazioa konparatzeko ere, enpresenegoera eta errentagarritasuna kontrastatu ahal izateko; horrek eskatzen duantzeko transakzioak eta gainerako gertaera ekonomikoak berdintsutratatzea.5. Argia. Urteko kontuen erabiltzaileek, jarduera ekonomikoei, kontabilitatearieta enpresa-finantzei buruzko arrazoizko ezagutza izanik, gai izan behardute, emandako informazioa arretaz aztertuta, erabakiak hartzen lagundukodien iritziak osatzeko.AECAren (Asociación Española de Contabilidad y Administración deEmpresas – Enpresen Administrazio eta Kontabilitateko Espainiako Erakundea)7

esanean 1 , besteak beste, egiaztagarria ere izan behar du. Hau da, finantzenegoera-orriek barne hartzen duten informazioak kanpoko eta barneko kontrol etaberrikuspenak jasateko gai izan behar du; horrenbestez, eta, batez ere berrikuspenhoriek enpresaz kanpoko profesional independenteek egiten dituztenean, lortzenden informazioak sinesgarritasuna eskainiko du erabiltzaile guztientzat.1.4.2 HELBURUAKKontabilitatea informazio-sistema denez, helburu nagusi hau du: aurreko ataleanaipatutako ezaugarriak dituen informazioa, behar bezala prestatu ondoren,dagokien pertsona eta/edo erakundeei banatzea.Hona hemen kontabilitateari loturiko helburuak, laburbilduta:1. Ekonomia unitate bateko benetako ondarearen eta finantza-egoerarenaldaketak islatzea.2. Lortutako emaitza adieraztea.3. Erabaki egokiak har ditzaten, erabiltzaileei (kanpokoei eta barnekoei) beharduten informazioa banatzea.Aipatutako helburuak betetzeko, ezinbestekoa da gauzatutako eragiketabakoitzaren aldez aurretiko analisia egitea, horien interpretazio, balioespen etasailkapen egokien arabera kuantifikatuko baitira ondarea eta emaitzak.1.4.3 BALIABIDEAKKontabilitateak, aipatutako helburua lortzeko, zenbait tresna erabili behar ditueguneroko jardueran; funtsean honako hauek:a) Kontabilitatearen kontzeptu-esparrua.b) Erregistratzeko eta balioesteko arauak.Aipatutako bi tresna horiek Kontabilitate Plan Orokorrean (KPO) daude.c) ICACaren erabakiak (Instituto de Contabilidad y Auditoría de Cuentas –Kontabilitate eta Kontu Ikuskaritza Institutua).81 Asociación Española de Contabilidad y Administración de Empresas (1996): Principios contables,1980-1995. Madril, 47.-50. or.

Kontabilitatea eta informazioaHiru tresna horiek nahitaez aplikatu behar dira enpresaren eguneroko jardueraekonomiko-finantzarioaren baitan sortzen diren eragiketak erregistratzeko, egungomerkataritza-legediak horretara behartzen gaituelako.Aurrera jarraitu aurretik, esan nahi genuke, oro har, hiru tamainatako enpresakaurkituko ditugula, eta tamainaren arabera arauak sinpleagoak edo konplexuagoakdirela, erakunde mota bakoitzean egiten diren eragiketen zailtasunaren arabera:a) Enpresa handiakb) Enpresa txiki eta ertainak (ETE)c) MikroenpresakTamainaren sailkapena egiteko, aktiboen zenbatekoa, negozio-zifra eta langilekopurua erabiliko dira, laburpen-taula honetan adierazi den bezala. Segidako biekitalditan bete beharko dituzte hiru egoera horietatik gutxienez bi.Enpresa txiki eta ertainaMikroenpresaAktiboa guztira < 2.850.000 € < 1.000.000 €Urteko negozio-zifra < 5.700.000 € < 2.000.000 €Batez besteko langilekopurua< 50 langile < 10 langileEnpresa handi eta ertainenetan, Kontabilitate Plan Orokorra (KPO) erabiliko da;enpresa txiki eta mikroenpresek, berriz, Enpresa Txiki eta Ertainen KontabilitatePlan Orokorra (ETEen KPO) erabiltzeko aukera izango dute.Nolanahi ere, baldin eta aurreko nahitaezko tresna horiek erabiliz planteatutakoarazoari erantzun egokirik aurkitzen ez bazaio, zilegi da borondatezko besteerreferentzia batzuk erabiltzea, aurrekoen aurkakoak ez badira bederen.Erreferentzia horiek gomendagarriak dira, batez ere, egoera berrietan, betierepentsatuz egoera berri horien kontabilitate-tratamendua “nahitaezko”erreferentzietan jaso gabe dagoela.Borondatezko erreferentzia horiek bi mailatan sailka daitezke:1. Estatuan:a) ICAC erakundearen kontsultak.b) AECAren “Kontabilitate-printzipioak” dokumentuak.9

2. Nazioartean:a) FASB (Financial Accounting Standards Board – Finantza KontabilitatekoArauen Batzordea – Comité de Normas de Contabilidad Financiera)erakundearen erabakiak.b) IASB (International Accounting Standards Board – NazioartekoKontabilitate Arauen Batzordea – Comité de Normas Internacionales deContabilidad) erakundeak landutako kontabilitate-arauak.Azken bi erakunde horien lanari buruzko hainbat argibide ematea komeni da.Izan ere, Estatu Batuetan, 1929ko krisi ekonomikoaren ostean, gobernuakSecurities and Exchange Commission (SEC) agentzia sortu zuen kontabilitateprozesuarennormalizazioa gainbegiratu eta ikuskaritza-jarduerak sendotzekoasmoz. 1973an, FASB erakundea onartu zuten gobernuz kanpoko erakunde ofizialindependente bakartzat, Estatu Batuetako kontabilitate-erabakiak onartzeko.Erakunde horrek eraiki du kontabilitate-informazioaren ezaugarriak finkatzekokontzeptu-esparru sendoa.Gerora Europan zehar barreiatu da normalizazio-ardura, nazioarteko enpresaetaikuskaritza-erakundeek bultzaturik. Era horretara, zenbait kontabilitateerakundeeta profesional talderen eskutik, laurogeita bi herrialde ordezkatuz, IASBerakunde pribatua sortu zen.Europar Batasunak IASB erakundeak argitaratutako Finantza Informazioarengaineko Nazioarteko Arauak (FINA – NIIF, Normas Internacionales de InformaciónFinanciera – IFRS, International Financial Reporting Standards) bereganatu etahomologatu ditu. Europako Erkidegoko araugintzak bultzatuko du nazioartekoharmonizazioa.Ondorioz, 2007ko uztailaren 4an, “Europar Batasuneko Araudian oinarrituta,nazioarteko harmonizaziorako kontabilitate-alorreko legeriaren erreforma etaegokitzapenerako” 16/2007 Legea onartu zen Espainian. Eta, hala, 2007koazaroaren 20an, Kontabilitate Plan Orokorra onartzen duen 1514/2007 ErregeDekretua argitaratu zen.Esteka baliagarriak:AECA (Asociación Española de Contabilidad y Administración de Empresas):www.aeca.esEuropar Batasuna: www.europa.eu.int/index_es.htmFASB / US GAAP (Financial Accounting Standards Board): www.fasb.org10

Kontabilitatea eta informazioaIASB (International Accounting Standards Board): www.iasb.org.ukICAC (Instituto de Contabilidad y Auditoria de Cuentas): www.icac.meh.esSEC (Securities and Exchange Commission): www.sec.gov1.4.4 KONTABILITATE-PLAN OROKORRAAtal honetan, azaroaren 20ko 1514/2007 eta 1515/2007 Errege Dekretuekonartutako gaur egungo Kontabilitate Plan Orokorraren (KPO) eta Enpresa Txiki etaErtainen Kontabilitate Plan Orokorraren (ETEen KPO) egitura aztertuko da, etabereizten diren zati guztiak xehatuko.1.4.4.1 EgituraKontabilitate Plan Orokorrean bost zati bereizten dira:1. Lehen zatia: kontabilitatearen kontzeptu-esparrua2. Bigarren zatia: erregistratzeko eta balioesteko arauak3. Hirugarren zatia: urteko kontuak.4. Laugarren zatia: kontu-taula.5. Bosgarren zatia: kontabilitatearen definizioak eta erlazioak. Laugarren zatiankokaturiko talde, azpitalde eta kontu bakoitzaren definizio labur bat emanondoren, haietako bakoitzaren ezaugarri aipagarrienak aztertzen dira.KPO osatzen duten bost zatietatik lehen hirurak nahitaezkoak dira, eta azkenbiek ez dute derrigortasun-kutsu hori, nahiz eta komeni den zenbait gomendiokontuan hartzea horiek aplikatzean.1.4.4.2 Kontabilitatearen kontzeptu-esparruaKontzeptu-esparruak informazio finantzarioa eta kontabilitatearen oinarri teorikoakezartzen ditu. Hala finkatzen da zertarako den informazio finantzarioa, zer ezaugarriizan behar dituen informazioak erabilgarria izateko, zein den finantza-egoeretanislatzen diren elementuen definizioa, erregistratzeko eta balioesteko arauak,kontabilitate-printzipioak eta abar. Kontabilitate-arauen gida eta euskarri sendoaizango den kontzeptuen bilduma hau ezinbestekoa da gaur egun enpresek egitendituzten merkataritza-eragiketak behar bezala adierazteko, nahiz eta arau zehatzikez egon.11

Kontabilitatearen helburua da urteko kontuek enpresaren ondarearen, finantzaegoerareneta emaitzen irudi leiala erakustea. Horretarako, eragiketakkontabilizatzean, errealitate ekonomikoari begiratuko zaio, ez forma juridikoarisoilik.1.4.4.3 Erregistratzeko eta balioesteko arauakBalioespena urteko kontuetako osagai bakoitzari moneta-balio bat esleitzea da.Kontabilitatearen kontzeptu-esparruan aipatutako kontabilitate-printzipioak etabestelako xedapenak garatzen dira erregistratzeko eta balioesteko arauetan.Transakzio edo egitate ekonomiko mota bakoitzari eta zenbait ondare-elementuriaplikatu beharreko irizpideak eta arauak adierazten dira. Hurrengo gaietan,zerrenda honetako arauak landuko dira beharren arabera:1. Kontabilitatearen kontzeptu-esparruaren garapena2. Ibilgetu materiala3. Ibilgetu materialari buruzko arau bereziak4. Ondasun higiezinetako inbertsioak5. Ibilgetu ukiezina6. Ibilgetu ukiezinari buruzko arau bereziak7. Aktibo ez-korronteak eta elementuen talde salgarriak8. Errentamenduak eta antzeko izaera duten eragiketak9. Finantza-tresnak10. Izakinak11. Atzerri-moneta12. Balio erantsiaren gaineko zerga (BEZ), Kanarietako zeharkako zergaorokorra (IGIC) eta bestelako zeharkako zergak13. Mozkinen gaineko zerga14. Salmenten eta zerbitzu-emateen sarrerak15. Hornidurak eta kontingentziak16. Pertsonalaren epe luzeko ordainsarien pasiboak17. Ondare-tresnetan oinarritutako transakzio-ordainketak18. Hartutako diru-laguntzak, dohaintzak eta legatuak19. Negozio-konbinazioak20. Baterako negozioak12

Kontabilitatea eta informazioa21. Taldeko enpresen arteko eragiketak22. Kontabilitate-irizpideak aldatzea, okerrak zuzentzea eta kontabilitatezenbatespenakaldatzea23. Ekitaldi-itxieraren ondorengo gertaerakETEetan, arauak sinpleagoak dira, tamaina horretako enpresen eragiketak erehalakoak baitira. Beraz, kasu horretan hau izango da arauen zerrenda:1. Kontabilitatearen kontzeptu-esparruaren garapena2. Ibilgetu materiala3. Ibilgetu materialari buruzko arau bereziak4. Ondasun higiezinetako inbertsioak5. Ibilgetu ukiezina6. Ibilgetu ukiezinari buruzko arau bereziak7. Errentamenduak eta antzeko izaera duten eragiketak8. Finantza-aktiboak9. Finantza-pasiboak10. Finantza-kontratu bereziak11. Ondare propioko tresnak12. Izakinak13. Atzerri-moneta14. Balio erantsiaren gaineko zerga (BEZ), Kanarietako zeharkako zergaorokorra (IGIC) eta bestelako zeharkako zergak.15. Mozkinen gaineko zerga16. Salmenten eta zerbitzu-emateen sarrerak17. Hornidurak eta kontingentziak18. Hartutako diru-laguntzak, dohaintzak eta legatuak19. Baterako negozioak20. Taldeko enpresen arteko eragiketak21. Kontabilitate-irizpideak aldatzea, okerrak zuzentzea eta kontabilitatezenbatespenakaldatzea22. Ekitaldi-itxieraren ondorengo gertaerak13

1.4.4.4 Urteko kontuakUrteko kontuetan, balantzea, galdu-irabazien kontua, ondare garbiarenaldaketen egoera-orria, diru-fluxuen egoera-orria (enpresa txiki eta ertainenkasuan ez da nahitaezkoa) eta memoria sartzen dira. Dokumentu horien bitartez,ekitaldi ekonomikoan zehar enpresak izan duen bilakaera eta egoera islatzen da.KPOko hirugarren zatian jasotakoak hiru azpizati ditu:1. Urteko kontuak prestatzeko arauak2. Urteko kontuen eredua3. Urteko kontu laburtuen ereduakEnpresek urteko kontu laburtuak presta ditzakete kasu hauetana) Memoria eta balantze laburtuak: segidako bi ekitaldiren itxieran sozietateekhiru baldintza hauetatik gutxienez bi betetzen badituzte:– Aktiboko kontu-sailen baturaren zenbatekoa = 2.850.000 €.– Urteko negozio-zifra garbia = 5.700.000 €.– Ekitaldian zehar batez besteko langile kopurua = 50b) Galdu-irabazien kontu laburtua: segidako bi ekitaldiren itxieran sozietateekhiru baldintza hauetatik gutxienez bi betetzen badituzte:– Aktiboko kontu-sailen baturaren zenbatekoa = 11.400.000 €.– Urteko negozio-zifra garbia = 22.800.000 €.– Ekitaldian zehar batez besteko langile kopurua = 2501.5 ETIKA ETA KONTABILITATEAEnpresa-munduan gaur egun bizi den lehia kontuan harturik, gero etabeharrezkoagoa bihurtu da etika. Kontabilitate- eta ikuskaritza-lanbideandeontologia aplikatu ohi da. Deontologia deritzo etikaren printzipio eta ondorioaklanbidean ezartzen saiatzen den etikaren arloari.Nahiz eta kontabilitatea eta negozioak era independentean azter daitezkeen,bien artean zer-nolako lotura dagoen kontuan izanik, bateko jarduera etikoakbestearena baldintzatu dezake. Esan daiteke bien artean noranzko bikoitzekoerlazioa dagoela, 1.5 irudian agertzen den bezalakoa.14

Kontabilitatea eta informazioa1.5 irudiaKontabilitate-arloan dihardugunean, jarduera etikoak oinarri hauek kontuan hartubehar ditu: independentzia, zintzotasuna eta objektibitatea. Ezinbestekobaldintzak dira kontabilitate-agiriek enpresaren ondarearen, egoera finantzarioareneta emaitzen irudi leiala erakusteko.1.6 KONTABILITATE-INFORMAZIOAREN ERABILTZAILEAKEkonomia-arloan erabakiak hartu beharrean dagoen edonor izan daitekekontabilitate-informazioaren erabiltzailea.Ondoren aipatzen dira horietariko batzuk:❖ Jabeak: ekitaldiko etekinak zein diren jakiteko.❖ Administratzaileak: zuzendaritza-erabakiak hartu ahal izateko.❖ Hartzekodunak: enpresaren kaudimengabezia-egoera aztertzeko.❖ Bezeroak: enpresaren etorkizuna zein den jakiteko.❖ Langileak: soldaten kobrantza ziurta daitekeen edo ez ikusteko.15

1.6 irudia❖ Administrazio publikoa: zergen kobrantza zein izan daitekeen aurreikusteko,eta bere politika ekonomikoa, industriala, gizarte mailakoa eta abardiseinatzeko.❖ Ikertzaileak: ikerketarako beharrezko duten informazioa jasotzeko.❖ Gizartea, oro har.16