Bizitzan bi goiasmo.pdf - Euskerazaintza
Bizitzan bi goiasmo.pdf - Euskerazaintza Bizitzan bi goiasmo.pdf - Euskerazaintza
gabeko sariaren ordez, perondarrak, erriko alkate egin zuten. Andiklaxter Indarragintaria gudal gizonak bota zuten, baiño gure alkateakerrietxeko ganbela artan, bertan goxo egiten iarraitu zuan,aipa nuan neure Pehuajo'ko abeletxe lagun iator ark ango endoretzaartu ondoren ere.Luzaro gabe, orratik, diru-arazoetan perdaskeriren batzuetanatzeman zuten eta baita lanetik bota ere, kita-ordain bat, neri bezalaeskatzeko aukerik gabe. Arekin izan zuan arazoa, Pehuajo'ko endoreakaitatu zidan batean, nik ere arekin izan nuana azaldu nion etabiziki gogor akarka ekin zidan, nola ez nion azaldu iazoa aurrenekoegunetik anka egiñarazteko.Ori apen bat, neure aldetik aierkeri itsusi bat izan zitekela esannion eta Goiko Epaille zuzen Arek ontzat artua ez izatea gaiñera, obeizan zala ark nor zan ezagutu ondoren, zuzenbide guztiakin botatzea.Orlako perondar kixkillakin, nik ez ezik, ameikatxo gizon bosalenakburuausterik gorrienak igurtzi bear izan zituzten.Indarragintarien azagaIndarragintariek, eleizaren aurka asi ziranetik eta eleizak errezituztenetik, aldezle asko galdu zituzten uri aundietan ez ezik, baitaerri txikietan ere, ezin sinisturik, España'n gorriak egindako basatikeriaeta ludi guztiak ere ain gaitzetsi zuan barrabaskeri berberaegin zutela kristau bezala agertzen ziran agintari aiek ere ikusi baizuten. Batez ere gudal gizonen artean kezka aundia iarri zuan etaaltxako ziran zurrumurrua ere oso zabaldu zan, perondarren artean,kastrotarrak sartu ziran tuku txarra artuta.Perondarrentzat beste ondiko izugarria, Indarragintariaren emazteausarta eta oldartsu aren azkenak izan zuan, adiñik sasoaleneaneriotza etorri bai zitzaion.Deitoragarria eta negargarria izan zan aren gorpu zurruna, bateraeta bestera, zanduaren lots eta begirune barik, perondarren zabalkundeaegiten, erriz-erri aste luzeetan nola erabilli zuten ikustea.Arrigarriena berriz, aren iarraile itsuenak, iñoiz eleizan sinistu ezzutenak eta sartu ere iñoiz eleizan sartu ez ziranak etortzen zitzaizkigula,zandua aldaretan iarriko zuten donea zalata, illeta-meza egingenezaion.— 417 —
Donea izanik, illen elizkizun bearrik ez zuála, zeruan xuxen-xuxensartua izango zala esanda igorritzen nituan azkenean. Erri aundieta txikietan, aberats naiz txiroetan erriko Udaletxean, il-kutxa utsbat iarri eta perondar saillak gau eta egun zaintza egiten ildakoarenaurrean bezala, egoten ziran eta illari otoitzak egiteko, eskaka,apaizarena etortzen ziran. Ikustekoa zan, erriko gizonik ospatsuenakerq, argizari pixtu bat eskuetan zutela, kutxa uts artara argia egiñez,perondarren bildurraz edo aiei loxintxa egin guraz, nola urbiltzenziran.Ezer ikasi ez zuten gizagaixo aiek, zabalkundea egiteko, zanduaala erabiltzeak, orduan arri ta zur uzten ninduan, baiñan gaur eznaiz arritzen, gaur, euskaldun ikasiak ere euren ildakoekin, orixebera egiten ikusten bai ditut.Lagunkiderik iaukalena Indarragintariak galdu zuan, baiño, ezzuan iñola eré etsi, galdu zuanaren antzekoak kausitzen guztiz trebeabai zan eta ordekide bát, berealaxe bildu zuan.Argentina'n, aintziñako pake eder ura erabat galtzeaz gaiñera,leengo aberastasunak, diru-kutxa guztiak ustuta, edabanatu ziralanabari bai zan, arrez geroz gudal-agintariek larritzen asi ziran, gudaletxetakoezpatotsen oiartzuna errietaraiño irixten asi zala baizirudian.Nik, gure anai-guda aurreko giro kezkagarri ura bildurrez beteriknabaitzen nuan eta Txile'ra aldegingo ote nuan ere egon nin^tzan,alako ekaitzik iñola ere berriz ez ikusteko.Ausaz Txile'ra aldegiten ba'nuan, erle-tresna guztiak eleiz-etxetikbere etxera eraman zitzala esan nion mutillari eta bereak bai liraniaso zitzala, erletegiekin batera.Ni noaken edonora iarraituko zidala esan zidan ark, niganakobere biotz ona erakutsiaz, txikixkotik nekin bizitzen oiturik zegoalata.Nik bezala, iges egin bearrik ark ez zeukala esan nion eta erlezaintzeniarraitu bear zuala, pakea etortzen zanean, ostera ere etorrikonintzalata. Itzuliko nintzala esan nionean etsirik iarri zan.— 413 —
- Page 374 and 375: politaz birbiztua eta lagunarteko g
- Page 376 and 377: gabe, Berak eskutik nindaramala arg
- Page 378 and 379: Altseingo aretoan itzaldia ematen,
- Page 380 and 381: tietatik etorrita, zaldizko «gautx
- Page 382 and 383: Gure gizon au, aita bezela, emakume
- Page 384 and 385: diakin. Igande batez bere emazteaki
- Page 386 and 387: BideaAurrerapenerako ain ondore one
- Page 388 and 389: utzi ninduten, Aita On Arduradunak
- Page 390 and 391: egun artan bultzirik bai ote zan ia
- Page 392 and 393: lur-iabeei, 15 neurkin oiek eskaka,
- Page 394 and 395: Iai aundi batez erriko Alkateari et
- Page 396 and 397: iñola ere ez nerizkion eta burua a
- Page 398 and 399: lauretxeko ioaltegi benia.Urruti ar
- Page 400 and 401: axtar batean kokatu. Beste lauekin
- Page 402 and 403: Orain ordea, eultzak egiteko asmoaz
- Page 404 and 405: al nekian lanik gabe zegoan arotzar
- Page 406 and 407: etu zitezen, etxerako eztia eta uzt
- Page 408 and 409: altzen ari zan erlezaintzako aurrer
- Page 410 and 411: Urrengo egun batean an azaldu zitza
- Page 412 and 413: aukeran zutenez, atzerrian xenika e
- Page 414 and 415: Berlindi'k iraganda nola iges egin
- Page 416 and 417: leak» eta aei salduak. Orrela elei
- Page 418 and 419: Áiton amonen baserri artanoro nitu
- Page 420 and 421: Bat-batetan, Naparrate'n gorriak su
- Page 422 and 423: oiltu zuan eta aren erronkak an buk
- Page 426 and 427: Guda egunakMatxinada baten usobillo
- Page 428 and 429: Ba zekiten izobari nola Indarragint
- Page 430 and 431: Bekaneko'k betazalak itxita, sartu
- Page 432 and 433: lle ari Kristo'k esan ziona gogoraz
- Page 434 and 435: Itxaropenak galduta, ezer egin gabe
- Page 436 and 437: Guztiz biotzunkitua etorri zan izob
- Page 438 and 439: Itxoiñaren itxoiñera, noizbait or
- Page 440 and 441: Baiña larririk urrikalgarriena izo
- Page 442 and 443: Nik, oraindik ere, azkenagiriak egi
- Page 444 and 445: sinistu zuten eta aietako emazte ge
- Page 446 and 447: etxean artzeko, an bai geneukan eur
- Page 448 and 449: dan Lorentzo Deunaren erriko iaiak.
- Page 450 and 451: nion, begietatik txinpartak zerizki
- Page 452 and 453: en utsunea nabaiturik, laiño illun
- Page 454 and 455: armatua» alde guztietara aldarrika
- Page 456 and 457: Ez zeuden begira Sabin bat, Ioseba
- Page 458 and 459: iakintza gaietan ospatsuenak zirana
- Page 460 and 461: Aidean dago burrukalei au bizi-bizi
- Page 462 and 463: 2jSagu eizean berriztentelu zozoa!a
- Page 464 and 465: 10jAi gure katu zarra!«Moro» duk
- Page 466 and 467: 5Ene amandrearengona abespeluan,xur
- Page 468 and 469: «Araba» gudarosteko anai kutunak,
- Page 470 and 471: izan zituzten guztiak besarkatu dit
- Page 472 and 473: Eta bere arrebari eskakizun au egit
Donea izanik, illen elizkizun bearrik ez zuála, zeruan xuxen-xuxensartua izango zala esanda igorritzen nituan azkenean. Erri aundieta txikietan, aberats naiz txiroetan erriko Udaletxean, il-kutxa utsbat iarri eta perondar saillak gau eta egun zaintza egiten ildakoarenaurrean bezala, egoten ziran eta illari otoitzak egiteko, eskaka,apaizarena etortzen ziran. Ikustekoa zan, erriko gizonik ospatsuenakerq, argizari pixtu bat eskuetan zutela, kutxa uts artara argia egiñez,perondarren <strong>bi</strong>ldurraz edo aiei loxintxa egin guraz, nola ur<strong>bi</strong>ltzenziran.Ezer ikasi ez zuten gizagaixo aiek, zabalkundea egiteko, zanduaala era<strong>bi</strong>ltzeak, orduan arri ta zur uzten ninduan, baiñan gaur eznaiz arritzen, gaur, euskaldun ikasiak ere euren ildakoekin, orixebera egiten ikusten bai ditut.Lagunkiderik iaukalena Indarragintariak galdu zuan, baiño, ezzuan iñola eré etsi, galdu zuanaren antzekoak kausitzen guztiz trebeabai zan eta ordekide bát, berealaxe <strong>bi</strong>ldu zuan.Argentina'n, aintziñako pake eder ura erabat galtzeaz gaiñera,leengo aberastasunak, diru-kutxa guztiak ustuta, edabanatu ziralanabari bai zan, arrez geroz gudal-agintariek larritzen asi ziran, gudaletxetakoezpatotsen oiartzuna errietaraiño irixten asi zala baizirudian.Nik, gure anai-guda aurreko giro kezkagarri ura <strong>bi</strong>ldurrez beteriknabaitzen nuan eta Txile'ra aldegingo ote nuan ere egon nin^tzan,alako ekaitzik iñola ere berriz ez ikusteko.Ausaz Txile'ra aldegiten ba'nuan, erle-tresna guztiak eleiz-etxetikbere etxera eraman zitzala esan nion mutillari eta bereak bai liraniaso zitzala, erletegiekin batera.Ni noaken edonora iarraituko zidala esan zidan ark, niganakobere <strong>bi</strong>otz ona erakutsiaz, txikixkotik nekin <strong>bi</strong>zitzen oiturik zegoalata.Nik bezala, iges egin bearrik ark ez zeukala esan nion eta erlezaintzeniarraitu bear zuala, pakea etortzen zanean, ostera ere etorrikonintzalata. Itzuliko nintzala esan nionean etsirik iarri zan.— 413 —
Change language