Download - Tenaga Nasional Berhad

Menerangi hidup anda

Berganding bahu membangunkanNegara selamatahun

PeristiwaPenting1949-2009

60 tahunMenyinari Hidup Rakyat SelamaPEMALAYSIAANSejurus selepas Negara mencapaikemerdekaan pada 1957, LembagaLektrik Pusat (Central Electricity Boardatau CEB) yang ditubuhkan pada1 September 1949, adalah antarainstitusi Kerajaan yang paling awalmenyertai proses pemalaysiaan selarasdengan semangat kebangsaan padamasa itu. Berkat dari program pendidikanbersepadu dan yang dirancang rapi,ramai penuntut telah dihantar untukmelanjutkan pelajaran di institusiinstitusiterkemuka di United Kingdom.Mereka merupakan kumpulan perintisyang dilatih untuk mengambilalihjawatan-jawatan penting profesionaldan teknikal dalam CEB.Proses pemalaysiaan ini membuka satulembaran bersejarah apabila Dato’Kurnia Jasa Haji Osman Taib menjadianak watan pertama yang dilantiksebagai Pengerusi CEB pada tahun1960. Ini disusuli dengan perlantikanRaja Tan Sri Zainal Raja Sulaimansebagai Pengurus Besar pertama padatahun 1964.Pada 1965, CEB mula dikenali dengannama baru Lembaga Letrik Negara(LLN). Pada tahun 1968, prosesmemalaysiakan LLN telah berjayadilaksanakan dalam tempoh 12 tahundaripada 20 tahun yang dirancang padaawalnya dahulu apabila 80 ekspatriatyang memegang jawatan penting telahdiganti oleh anak-anak Malaysia yangberkelayakan.

ELEKTRIFIKASIUsaha mengelektrifikasikan negarabermula dengan nyata sejak tamatPerang Dunia Kedua. Industri getah danbijih timah yang maju secara mendadakpada era pasca perang menimbulkancabaran besar kepada CEB untukmemenuhi permintaan elektrik yangsemakin meningkat. Agenda utama CEBadalah membina Grid Elektrik Nasional– satu rangkaian yang merentasiseluruh negara dan membekal tenagadari loji janaelektrik kepada pelanggan.Selepas Merdeka, elektrifikasi kawasanluar bandar diberi keutamaan untukmerangsang pembangunan negara,membasmi kemiskinan dan meningkatkantaraf hidup rakyat Malaysia di luarbandar. Bekalan tenaga kepadakawasan luar bandar memainkanperanan utama dalam merealisasikankesaksamaan sosial. Ia membantumengurangkan jurang antara golonganyang berada dan yang miskin. Ia jugamemberi peluang kepada petani dannelayan mendapat faedah daripadamekanisasi dan automasi untukmempertingkatkan produktiviti,menembusi pasaran dan menyertaiproses pengkomersialan. Elektrifikasijuga merangsangkan pertanian alaperladangan besar-besaran sertaagroindustri dan menjadikan pertaniansalah satu sektor utama ekonomiMalaysia hingga ke hari ini.Program elektrifikasi luar bandar TNBtelah mendapat pengiktirafan masazaman LLN dahulu dari Bank Dunia(World Bank), pemberi pinjaman utamaprojek tersebut, yang menyifatkan LLNsebagai “sebuah perbadanan milikKerajaan yang dikendali secara pintardengan kedudukan kewangan yangkukuh”. Kejayaan program elektrik luarbandar Malaysia telah dijadikan teladanoleh negara-negara sedang membangun.Secara keseluruhannya, program initelah dapat membekalkan elektrikkepada 99 peratus kawasan di luarbandar di Semenanjung Malaysia.

60 tahunMenyinari Hidup Rakyat SelamaPENGINDUSTRIANPada peringkat awalnya, programindustrialisasi di Malaysia diperkenalkanuntuk tujuan memajukan industripenggantian import. Fokusnya mulaberalih pada tahun 1970an kepadapenggalakan industri intensif buruh danyang berorientasikan eksport. Tujuanutamanya ialah mencipta peluangpekerjaan serta menangani kesankesannegatif harga komoditi utamayang tidak menentu dan perolehaneksport ekonomi negara.B i l a N e g a r a b e r t a m b a h m a j u ,pembangunan industri di Malaysiaturut meningkat canggih dan berjayamenarik industri berteknologi tinggi,industri berasaskan pengetahuan danintensif modal serta aktiviti nilaitambah yang tinggi.TNB adalah penyumbang langsungkepada pembangunan industri Malaysiayang sudah mencapai kejayaan besarsejak program industrialisasi dimulakan.Rangkaian elektrik TNB yang luasadalah salah satu faktor utama yangmenarik pelaburan asing ke Malaysia.Syarikat memainkan peranan pentingdalam memastikan bekalan elektrikyang stabil dan selamat dan terusmenyuluhi perjalanan negara ke arahindustrialisasi. Pertumbuhan prasaranayang dianggap sebagai sesuatu yangamat diperlukan untuk pembangunanekonomi kini pula menjadi pemangkind a n p e r a n g s a n g p e r t u m b u h a nindustrialisasi yang lebih pesat diMalaysia.

PENSWASTAANPenswastaan mula diumumkan olehKerajaan pada tahun 1983 untukmerintis jalan ke arah penyertaan sektorswasta yang lebih luas dalampembangunan negara. Di sampingmemudahkan pertumbuhan ekonomi,penswastaan juga bertujuan untukmengurangkan beban kewangan danpentadbiran Kerajaan, menyederhanakankehadiran Kerajaan dalam ekonomi,menurunkan perbelanjaan awam, danm e n i n g k a t k a n k e c e k a p a n d a nproduktiviti.Antara sektor yang dikenalpasti untuktujuan penswastaan ialah sektor elektrikyang intensif modal. Pada tahun 1990,Lembaga Letrik Negara diperbadankansebagai Tenaga Nasional Berhad (TNB)dan pada tahun 1992, mula disenaraikandi Kuala Lumpur Stock Exchange (yangsekarang dikenali sebagai BursaMalaysia).Didorong oleh semangat keusahawanandan daya saing, TNB terus mengorakl a n g k a h s e b a g a i b a d a n y a n gdiswastakan dan sejak itu juga telahdiiktiraf sebagai salah satu contohutama kejayaan dasar penswastaanKerajaan. TNB kini adalah antarasyarikat terbesar di Bursa Malaysia danantara majikan swasta terbesar denganwarga kerja lebih kurang 25,000 orang.Kerana kecemerlangan prestasinya,TNB telah ditempatkan sebagai antaraTiga Majikan Terunggul di ASEAN.Pada tahun 2008, TNB termasuk dalamsenarai Platts 250 sebagai salah satusyarikat tenaga terunggul di dunia.Pada tahun itu juga, TNB mendudukitempat ke-575 daripada tempat ke-681tahun lalu dalam senarai syarikatterbesar dan yang paling berjaya didunia Forbes 2000.

60 tahunMenyinari Hidup Rakyat SelamaPEMPELBAGAIANDi samping kepakarannya dalam bisnesteras iaitu penjanaan, penghantaran,dan pembahagian elektrik, TNB jugatelah mempelbagaikan portfolionyadengan menceburi bidang pembuatan,perkhidmatan dan khidmat pakarrunding serta pendidikan.Menerusi anak-anak syarikatnya, TNBdapat mengeluarkan produk-produkseperti alat ubah sistem pembahagian,kabel-kabel elektrik, wayar optikaltanah, kabel voltan rendah, pengalir,perkakas suis tertebat gas dan voltantinggi, pemutus litar dan pemisah. TNBjuga menyediakan perkhidmatan dank h i d m a t p a k a r r u n d i n g d a l a mpengurusan dan pembangunan projeksistem penyejukan daerah (DistrictCooling), penjanaan bersama (cogeneration)dan pengurusan tenagabangunan, tenaga boleh diperbaharuikecil serta perkhidmatan pembaikandan penyelenggaraan bagi peralatanloji janaelektrik.TNB turut berganding bahu denganpara penyedia pendidikan dalamNegara dengan membangunkan modalinsan negara melalui anak syarikatmilik penuhnya iaitu Universiti TenagaNasional Sdn Bhd (UNITEN), yangmenawarkan kursus dalam bidangkejuruteraan, teknologi maklumat,pengurusan perniagaan dan perakaunan.

GLOBALISASITNB mula mencebur diri dalamperniagaan luar negara pada tahun1995 menerusi TNB Liberty Power,sebuah penjana bebas (IndependentPower Producer atau IPP) yang berjayamen dapatkan projek untuk menjana danmembekal elektrik kepada Water andPower Development Authority (WAPDA)di Daerah Ghoki, Provinsi Sindh,Pakistan. TNB Liberty Power kinidiiktiraf sebagai salah satu daripadaorganisasi bisnes penjanaan tenagayang paling baik dari segi pengendaliannyadi Pakistan.Pada November 2005, TNB menerusisebuah konsortium di antara Arab Saudidan Malaysia telah menandatanganiperjanjian untuk menyertai ProjekTenaga dan Air Bebas (IndependentWater and Power Project atau IWPP)terbesar di dunia, Shuaibah III yangbernilai sebanyak AS2.45 bilion.TNB terus meneroka peluang-peluanglain yang berpotensi menghasilkanperkongsian dan kerjasama dengans y a r i k a t a n t a r a b a n g s a d a l a mperkhidmatan utiliti. Menerusi TNBIntegrated Learning Solution Sdn. Bhd.– I L S A S , T N B t e r u s m e m b e r iperkhidmatan latihan untuk syarikatsyarikattenaga di negara-negarasedang membangun termasuk Vietnam,Yemen, Mongolia, Laos, Indonesia,Thailand, Nepal, Mesir dan Pakistan.TNB juga mengeksport kepakarannyadalam pembaikan kerosakan danpenyelenggaraan kepada pasaranserantau melalui anak syarikat milikpenuhnya, TNB Repair and MaintenanceSdn Bhd (TNB REMACO).

Berbakti kepada Rakyatselamatahun

MISIKami beriltizam untuk mencapai kecemerlangan dalam produkdan perkhidmatanVISIUntuk menjadi di antara badan korporat yang terunggul di duniadalam bisnes tenaga dan yang berkaitan

MENERANGI HIDUP RAKYATKulit buku Laporan Tahunan ini direka khas sempena sambutanulang tahun ke-60 TNB. Sejak tahun 1949, TNB telah menggerakkankemajuan hidup jutaan rakyat Malaysia. Sepanjang 60 tahunyang amat bermakna ini, keazaman, kekuatan dalaman dankeupayaan Syarikat untuk menghadapi perubahan telahmembolehkan TNB terus menyumbang kepada pembentukanMalaysia sebagai sebuah negara yang moden dan progresif. Kini,TNB sedang mengorak langkah untuk muncul sebagai sebuahsyarikat bertaraf dunia. Jika didalami sejarah silam, kedudukanmasa kini dan masa depan Syarikat, jelas sekali bahawa TNBmempengaruhi kehidupan setiap rakyat. Sesungguhnya, TNBbukan sekadar pembekal elektrik. Peranannya ialah untuk“Menerangi Hidup Rakyat”.KandunganMENTAATI AMANAT ORGANISASI12 Misi12 Visi14 Mengenai Kami15 Sorotan Kewangan Penting16 Sorotan Anugerah Korporat22 Notis Mesyuarat Agung Tahunan25 Penyata Mengiringi Notis Mesyuarat Agung TahunanMEMPERKUKUHKAN PRESTASI26 Sorotan Penting27 Sorotan Prestasi Lima Tahun28 Carta Prestasi Korporat30 Hasil Teras TK200931 Kalendar Kewangan 200932 Statistik Operasi33 Prestasi Harga SahamMEMPERKASAKAN KEPIMPINAN36 Utusan Pengerusi Kepada Pemegang Saham44 Ulasan Presiden/Ketua Pegawai EksekutifUlasan Operasi54 Penjanaan66 Penghantaran74 Pembahagian82 Kewangan Kumpulan88 Hal Ehwal Korporat92 Bahagian Sumber Manusia96 Perancangan100 Teknologi Maklumat & Komunikasi106 Perolehan110 Perkhidmatan Korporat116 Sabah Electricity Sdn BhdMembentangkan maklumat KORPORAT124 Maklumat Korporat126 Struktur Korporat Kumpulan128 Struktur Organisasi130 Kalendar Peristiwa136 Sorotan MediaMENYINARKAN KETELUSAN138 Penyata Urus Tadbir Korporat149 Pengurusan Risiko Perusahaan152 Penyata Kawalan Dalaman155 Laporan Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah158 Penyata Fungsi Audit Dalaman159 Terma Rujukan Jawatankuasa Audit Lembaga PengarahMENJANA KECEMERLANGAN164 Lembaga Pengarah166 Profil Lembaga Pengarah172 Jawatankuasa Tertinggi Kumpulan – JTK173 Jawatankuasa Pembekalan Tenaga – JPT174 Jawatankuasa Pengurusan Eksekutif Kumpulan – JEKMENYALURKAN TENAGA KAMI176 Tanggungjawab Sosial Korporat186 Perkhidmatan-Perkhidmatan Lain – Pengurusan ProduktivitiDan Kualiti (PQM)187 Laporan Keselamatan Dan Kesihatan Pekerjaan190 Penyata Alam SekitarANGKA MENCERMINKAN KEKUATAN194 Penyata KewanganPETUNJUK-PETUNJUK UTAMA308 Analisis Pegangan Saham311 Senarai Hartanah• Borang Proksi

Tenaga Nasional Berhad 14 Laporan Tahunan 2009MengenaiKamiTenaga Nasional Berhad (TNB) merupakan syarikatutiliti elektrik terbesar di Malaysia dengan asethampir RM71.4 bilion. Disenaraikan di papan utamaBursa Malaysia, TNB mempunyai kira-kira 29,149warga kerja (Kumpulan) dan menyediakanperkhidmatan kepada lebih kurang 7.6 jutapelanggan di Semenanjung Malaysia, Sabah danLabuan. TNB memainkan peranan yang utama untukkemakmuran nasional, ekonomi dan sosial denganmenyediakan perkhidmatan-perkhidmatan yangcekap dan berdaya harap.Bisnes teras TNB adalah penjanaan, penghantarandan pembahagian tenaga elektrik. TNB merupakanpenyumbang utama kepada kapasiti industri total diSemenanjung Malaysia menerusi enam stesen habadan tiga janakuasa hidro utama. TNB juga mengurusdan mengendalikan rangkaian penghantaran yangkomprehensif, iaitu Grid Nasional. MerentasiSemenanjung, rangkaian grid ini menghubungkanstesen-stesen janaelektrik TNB dan Penjana Bebas(IPP) dengan rangkaian sistem pembahagian. Gridini juga disambungkan dengan sistem penghantaranThailand di Utara dan sistem penghantaranSingapura di Selatan. Rangkaian pembahagian TNBpula diuruskan menerusi satu sistem yangkomprehensif serta pusat-pusat perkhidmatanpelanggan dan pusat-pusat pengurusan panggilan.Hari ini, TNB juga terlibat dalam pelbagai aktivitiyang berkaitan dengan industri tenaga. Melaluisubsidiarinya, TNB juga terlibat dalam pengeluaranalatubah, perkakas suis bervoltan tinggi dan kabel;perkhidmatan perunding profesional, seni bina,perkhidmatan kejuruteraan awam dan elektrikal,penyenggaraan dan pembaikan kerosakan dan jugapenyelidikan dan pembangunan; pembangunanhartanah; dan perkhidmatan-perkhidmatanpengurusan projek.Dalam pembangunan modal insan, Universiti TenagaNasional (UNITEN) ditubuhkan untuk melahirkanindividu-individu yang berbakat dalam pelbagaibidang. Sebahagian besar tanggung jawab sosialkorporat Syarikat dalam pendidikan, tajaan dansumbangan, disalurkan menerusi sebuah badanamanah, iaitu Yayasan Tenaga Nasional.Bagi memastikan Syarikat terus menyediakanperkhidmatan yang cemerlang dan menyokong visistrategik kepimpinan global, kompetensi wargakerja TNB dipertingkatkan secara berterusanmenerusi program-program yang tersusun. Sebagaiwarga korporat yang bertanggungjawab, TNB jugamenitikberatkan perhubungan komuniti demimemastikan masyarakat umum mendapat faedahdan manfaat sewajarnya daripada usaha-usahayang dilaksanakan.

Tenaga Nasional Berhad 15 Laporan Tahunan 2009SorotanKewangan PentingTahun Kewangan 2008(RM’Juta)Tahun Kewangan 2009(RM’Juta)Hasil 24,755.3 28,785.6Perbelanjaan Operasi (21,508.1) (25,443.9)Pendapatan Operasi Lain 603.8 357.2Lebihan Operasi 3,851.0 3,698.9Kos Kewangan (1,095.8) (1,126.8)Pendapatan Kewangan 191.0 177.1Keuntungan/(Kerugian) Translasi (19.1) (61.4)Keuntungan Sebelum Cukai &Keuntungan/(Kerugian) TranslasiKeuntungan Bersih Sebelum Keuntungan/(Kerugian) Translasi2,972.0 2,720.92,540.8 2,095.7Keuntungan/(Kerugian) Translasi 53.2 (1,177.8)Keuntungan/(Kerugian) bagi Tahun 2,600.4 853.0Keuntungan/(Kerugian) diagihkan kepada:Pemegang Ekuiti 2,594.0 917.9Kepentingan Minoriti 6.4 (64.9)2,600.4 853.0

Tenaga Nasional Berhad 16 Laporan Tahunan 2009SorotanAnugerah KorporatKetua Pegawai Eksekutif (CEO) Terbaik di Malaysia Tahun 2008Dato’ Sri Che Khalib Mohamad Noh, Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif TNBdianugerahi Ketua Pegawai Eksekutif (CEO) Terbaik di Malaysia Tahun 2008(Malaysia’s CEO Of The Year 2008) oleh Business Times sebagai pengiktirafankepada beliau atas kepimpinan korporat yang berwawasan.Pengadilan bagi anugerah CEO Terbaik di Malaysia Tahun 2008 oleh BusinessTimes ini adalah berdasarkan enam bahagian kritikal iaitu:• Mengenai CEO: Bagi kecemerlangan dalam mempamerkan kualitikepimpinan yang berwawasan serta keupayaan untuk menerajuisyarikat.• Pengurusan Kewangan: Bagi kecemerlangan dalam pengurusan aset,liabiliti dan ekuiti syarikat.• Pengurusan Pemasaran: Bagi kecemerlangan dan kejayaan dalampemasaran dan kedudukan syarikat di dalam dan luar negara.• Pengurusan Operasi: Bagi mempromosikan kesedaran dari segi kualiti dankecemerlangan dalam produktiviti.• Pengurusan Pembangunan: Bagi mempromosikan kecemerlangan wargakerja melalui program-program latihan dan penggunaan teknologi yangkreatif untuk meningkatkan semangat untuk bersaing.• Tanggungjawab sosial korporat: Bagi komuniti dan/atau projek-projek danaktiviti-aktiviti persekitaran yang menyumbang ke arah pembangunannegara.

Tenaga Nasional Berhad 17 Laporan Tahunan 2009TNB terima Business of the Year Award2007TNB telah diiktiraf dengan anugerah Business ofthe Year Award 2007 – Superior CompanyCategory di Majlis 3rd Business Of The YearAwards 2007. Anugerah ini telah ditaja oleh SMI& SME Worldwide Network.Anugerah ini disampaikan kepada syarikat-syarikatSMI, SME, GLC, MNC, syarikat-syarikat tersenarai,syarikat-syarikat asing dan antarabangsa yangtelah menunjukkan halatuju yang jelas dan berjayamengekalkan pencapaian cemerlang dalam bisnesyang diceburinya bagi tempoh tiga tahun yanglalu. Objektif utamanya adalah bagi meningkatkanimej dan mempromosikan jenama organisasi yangmengambil bahagian agar terus berkembang danberdaya saing.Di majlis yang sama juga, Universiti TenagaNasional (UNITEN) turut menerima anugerahBusiness of the Year Award 2007 – EmergingCompany Category.TNB disenarai pendek untuk ‘Platts 2008Global Energy Awards’TNB menerima satu pengiktirafan peringkat globaldengan tersenarainya Syarikat dalam Platts Top250 Company 2008.Anugerah ini disampaikan kepada syarikat yangtelah menunjukkan prestasi yang cemerlang darisegi kewangan dan pengurusan. Proses penilaianadalah berdasarkan formula khas yang ditentukanoleh Platts. TNB berada di kedudukan ke-100 darisenarai 250 syarikat tenaga terkemuka di duniapada tahun 2008.Di peringkat Asia/Australia pula, TNB berada dikedudukan ke-18 dari jumlah 59 syarikat-syarikatAsia dan Australia yang disenaraikan dalam PlattsTop 250 Global Company 2008. Kedudukan inimerupakan satu peningkatan yang tinggiberbanding kedudukan ke-32 pada tahun 2007 danke-43 pada tahun 2006.SESB terima anugerah Human ResourcesMinister Award bagi kategori Big Employers(Services)Sabah Electricity Sdn. Bhd. (SESB) memenangianugerah Human Resources Minister Award 2008bagi kategori Big Employers (Services), sekaligusmenjadikan syarikat dari negeri Sabah yangpertama memenangi anugerah seumpama ini diPersidangan Pembangunan Sumber ManusiaBerhad (PSMB) dengan tema Re-Engineering OfHuman Capital To Achieve Competitive Advantage.Anugerah ini adalah berdasarkan penilaian dariKementerian Sumber Manusia bagi aktiviti-aktivitisumber manusia yang telah diadakan pada tahunsebelumnya.Unit Perhubungan Pelabur dan PelaporanPengurusan diiktiraf Best IR in the SingaporeMarketUnit Perhubungan Pelabur dan PelaporanPengurusan TNB telah dianugerahkan Best InvestorRelations in the Singapore Market for a MalaysianCompany sempena majlis IR Magazine South EastAsia Awards 2008.Majlis anugerah yang diadakan buat kali ke-4 inimerupakan pengiktirafan terhadap para pengamalperhubungan pelaburan yang terbaik di kalangansyarikat-syarikat Asia Tenggara. Penganugerahanini diberi berdasarkan keputusan sesi kajiselidiksecara menyeluruh yang dilaksanakan oleh sebuahpertubuhan bebas terhadap penganalisis danpengamal perhubungan pelaburan dari syarikatsyarikatyang terlibat dengan menemuramahmereka mengenai kualiti kerja pasukan perhubunganpelaburan korporat serta sumbangan yang diberioleh pengurusan atasan masing-masing.Top 3 Most Admired ASEAN Enterprise inEmployment CategoryTNB diiktiraf sebagai Top 3 Most Admired ASEANEnterprise in Employment Category di manaSyarikat merupakan salah satu dari tiga syarikatyang mengamalkan pengurusan sumber manusiaterbaik di ASEAN bagi tahun 2007/2008.Pengiktirafan ini berdasarkan kelebihan Syarikatdari segi aspek berikut:• Perancangan Sumber Manusia• Pelaksanaan Sistem Pengurusan Prestasi(PMS)• Penubuhan universiti persendirian (UNITEN)Penyertaan TNB buat julung-julung kalinya iniadalah atas jemputan ASEAN Business Council.TNB telah dicalonkan sebagai finalis dalamEmployment Category bagi syarikat besar bagiseluruh ASEAN.

Tenaga Nasional Berhad 18 Laporan Tahunan 2009SorotanAnugerah Korporat (Samb.)Majlis penganugerahan ASEAN Business Awardtelah berlangsung sempena Conference of ASEANHeads of State di Thailand. ASEAN BusinessAward mula dilaksanakan sejak dua tahun yanglepas untuk memberi pengiktirafan kepada syarikatsyarikatASEAN untuk anugerah ‘Most Admired’dalam empat kategori iaitu Growth, Innovation,Employment dan Corporate Social Responsibility.Malaysia HR Award 2008-2009Setelah memenangi anugerah Top 3 Most AdmiredASEAN Enterprise – Employment Category, TNBsekali lagi dikurniakan ‘Silver Award’ di bawahkategori kecemerlangan sumber manusia bagiAnugerah Sumber Manusia Malaysia (MalaysiaHR Award). Pengiktirafan pada kali ini adalahberdasarkan amalan sumber manusia yang efektifdan cemerlang bagi industri berkaitan.Majlis anugerah tersebut dianjurkan oleh InstitutPengurusan Sumber Manusia Malaysia yangbertanggungjawab menubuhkan JawatankuasaAnugerah Sumber Manusia Malaysia untukmelaksanakan penilaian dan mengenalpastipemenang-pemenang berkaitan.TNB disenaraikan sebagai syarikat ke-12terbaik dalam Corporate Governance Survey2008TNB telah disenaraikan sebagai syarikat ke-12terbaik dalam Corporate Governance Survey 2008,yang dijalankan oleh Badan Pengawas PemegangSaham Minoriti Berhad (Minority ShareholderWatchdog Group (MSWG)) dengan kerjasamaNottingham University Business School (NUBS).Kaji selidik ini diadakan bagi mengenal pastitahap pematuhan seluruh syarikat tersenarai (PLC)di Bursa Malaysia terhadap pengamalanpentadbiran korporat yang diiktiraf, di bawahMalaysia Code on Corporate Governance (Code).Audit Dalaman Kumpulan terima anugerah“2008 Corporate Awards – Tier 2, Category 1”Audit Dalaman Kumpulan TNB telah diumumkansebagai pemenang anugerah “2008 CorporateAwards – Tier 2, Category 1” oleh Institute ofInternal Auditors Malaysia (IIA Malaysia).Pemberian anugerah ini adalah berdasarkankomitmen padu yang diberikan terhadap ContinuousProfessional Development (CPD) bagi tempohJanuari hingga Disember 2007.South East Asia Growth Strategy LeadershipAwardMalaysia Transformer Manufacturing Sdn Bhd(MTM), sebuah anak syarikat TNB telahmemenangi “South East Asia Growth StrategyLeadership Award for Distribution TransformerMarket” dari Frost & Sullivan di majlis “2009Frost & Sullivan South East Asia IndustrialTechnologies Awards”. Anugerah tahunan inidisampaikan kepada syarikat yang mempamerkanstrategi pertumbuhan jangka panjang yang luarbiasa di dalam industri berkaitan. Kategorialatubah ini diperkenalkan buat pertama kali danMTM merupakan pemenang pertama.Anugerah Pekerja Cemerlang Eksekutif danBukan EksekutifDua warga kerja TNB telah membawa pulangpenghargaan kepada Syarikat di Majlis PerhimpunanHari Pekerja 2009 Peringkat Kebangsaan denganmemenangi Anugerah Pekerja Cemerlang bagiTahun 2009. Ir. Dr. Sazali P. Abdul Karim, PakarTeknikal Kanan, Bahagian Penghantaran memenangiAnugerah Pekerja Cemerlang bagi KumpulanEksekutif, manakala Encik Hakimi Osman, PentadbirSistem Kanan, Bahagian Pembahagian telahmembawa pulang Anugerah Pekerja Cemerlangbagi Kumpulan Bukan Eksekutif.Makmal Pengujian Minyak Alatubah TNBResearch terima pengiktirafan antarabangsatiga tahun berturut-turutMakmal Pengujian Minyak Alatubah (TransformerOil Lab) TNB Research telah menerimapengiktirafan antarabangsa sebagai “MakmalCemerlang” daripada Institute of InterlaboratoryStudies (IIS) bagi tiga tahun berturut-turut. Setiaptahun IIS, yang berpusat di The Hague, Netherlandsmenganjurkan program pengujian antara makmalyang melibatkan kira-kira 50 makmal pengujianminyak alatubah dari seluruh dunia. Anugerah“Makmal Cemerlang” hanya diberikan kepadamakmal yang telah mencapai tahap kualiti dankompetensi yang tinggi dan konsisten, yang manahasil pengujian ke atas sampel yang tidakdiketahui (unknown sample) mestilah kurang1-sigma daripada nilai sebenar. Makmal yangberoperasi sejak 1994, kini merupakan MakmalPengujian Minyak Alatubah yang terunggul diMalaysia.

Tenaga Nasional Berhad 19 Laporan Tahunan 2009Tiga Emas di ITEX 2009Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) memenangitiga pingat emas, empat pingat perak dan tigapingat gangsa di 2009 Invention, Innovation andTechnology Exhibition (ITEX 2009) anjuranMalaysian Invention and Design Society (MINDS).UNITEN menghantar sebanyak sepuluh penyertaaniaitu tujuh dari Kolej Kejuruteraan dan tiga dariKolej Teknologi Maklumat.Selain tiga pingat emas, UNITEN juga dianugerahkan‘Anugerah Emas’ untuk ‘Reka Bentuk Gerai PameranTerbaik’ di pameran tersebut.Perodua Eco-Challenge 2009UNITEN telah berjaya mencapai kejayaan bergandadi dalam pertandingan Perodua Eco-Challenge2009. Pertandingan ini menjurus kepada kepakaransetiap pasukan di dalam mengubah suai sebuahkereta PERODUA MyVi 1.3L dengan matlamatuntuk mengurangkan penggunaan petrol sertamengurangkan kadar pencemaran alam sekitar.UNITEN berjaya mendapat tempat ketiga bagikategori persembahan (presentation), di manasetiap pasukan perlu memberi taklimat yangmeliputi idea, ciri-ciri pengubahsuaian, rekabentuk,serta penyertaan para penyokong.‘Malaysia’s Top 50 Most Valuable Brands’ –TNB di tempat ke-3TNB berjaya menduduki tangga ketiga dalam‘Malaysia’s Top 50 Most Valuable Brands’.TNBR menerima pengiktirafan oleh PTMTNB Research Sdn. Bhd. (TNBR) memperolehi satulagi pengiktirafan melalui Building EnergyPerformance Audit Programme anjuran PusatTenaga Malaysia (PTM). Bangunan TNBR telahmendapat Kelas A bagi pencapaian penggunaantenaga yang cekap dan penjimatan yangoptimum.Malaysia Productivity Corporation (MPC)Competitiveness PartnerTNB telah dipilih sebagai Competitiveness Partnerbagi MPC sempena majlis MPC IndustryAppreciation Night 2009 yang dianjurkan sebagaitanda menghargai sokongan dan penyertaan aktiforganisasi-organisasi dalam program peningkatanproduktiviti dan kualiti.Anugerah Ketua Pengarah MPC dan AnugerahEmas 3 BintangTNB telah diiktiraf dengan satu lagi anugerahiaitu, Anugerah Ketua Pengarah MPC pada majlisPenutupan Konvensyen ICC MPC Kebangsaan2009. Ini merupakan kali kedua TNB menerimapengiktirafan tersebut.Anugerah Ketua Pengarah MPC diberikan kepadasyarikat yang telah menunjukkan komitmen yangtinggi dari segi pembabitan warga kerja dalamPeningkatan Mutu Kerja (WIT) dan penyertaanyang berterusan serta merangkul kejayaan dalamKonvensyen ICC Peringkat Wilayah dan PeringkatKebangsaan MPC. Setakat ini TNB mempunyailebih dari 700 pasukan WIT ICC yang aktif.Tujuh Pasukan WIT-ICC TNB berjaya dengancemerlang dan mendapat anugerah Emas 3Bintang di mana Pasukan Sinar dan PasukanSmart UPJ mendapat pengiktirafan di antara 10pasukan terbaik. Berikut adalah pasukan-pasukanberkenaan:1. SINAR dari Pejabat Senggaraan Aset, JohorBahru, Bahagian Penghantaran2. MUAFAKAT dari Pejabat TNB Kuala Pilah,Bahagian Pembahagian3. SMART UPJ KL dari Pejabat TNB KualaLumpur, Bahagian Pembahagian4. VOLT dari Stesen Janaelektrik Sultan Ismail,Paka, Terengganu5. GEN – FORCE dari Stesen JanaelektrikGelugor, Pulau Pinang6. N 95 dari Pejabat Senggaran Aset, Seremban,Bahagian Penghantaran7. E V O L U T I O N X - T R E M E d a r i P e j a b a tPembangunan Aset Butterworth, BahagianPenghantaran

Tenaga Nasional Berhad 20 Laporan Tahunan 2009SorotanAnugerah Korporat (Samb.)Pencapaian dalam Pensijilan 5S MPC• TNB Research Sdn. Bhd. (TNBR) telah berjayamemperbaharui Persijilan Berkualiti (5S) buatkali ke-4• Pejabat Pengurus Besar Negeri Kelantan,Bahagian Pembahagian• TNB Melaka berjaya memperbaharui Pensijilan5S dengan ’rating’ yang cemerlang• TNB PjCj kekalkan Pensijilan AmalanPersekitaran Berkualiti 5S• Jabatan Pembangunan Aset (Utara), BahagianPenghantaran• Pejabat Pengurus Besar Negeri Pahang• SJSAS, Manjung memperolehi PensijilanAmalan 5S• Pejabat Pengurus Besar Kanan (JabatanSenggaraan Aset Ibu Pejabat), BahagianPenghantaran• Jabatan Pengurusan Ganjaran Faedah &Pentadbiran, Bahagian Sumber Manusia• Pejabat Pengurus Kawasan (Banting)• Pejabat Pembangunan Aset (Utara), BahagianPenghantaran• Jabatan Pengurusan Aset, BahagianPenghantaran• Jabatan Pembangunan Aset (Ibu Pejabat),Bahagian Penghantaran• Pejabat Pembangunan Aset (Selatan),Bahagian Penghantaran• Jabatan Senggaraan Aset (Ibu Pejabat),Bahagian Penghantaran• Pejabat Pembangunan Aset (Tengah),Bahagian Penghantaran• Pejabat Senggaraan Aset (Tengah-KualaLumpur), Bahagian Penghantaran• Pejabat Senggaraan Aset Dungun & JabatanKejuruteraan, Bahagian Penghantaran• Pejabat Pengurus Cawangan, JabatanSenggaraan Aset (Utara 2 – Alor Star)• Pejabat Pengurus Kawasan TNB Johor Bahru• Pejabat Pengurus Wilayah (Timur), JabatanPembangunan Aset, Bahagian Penghantaran• Pejabat Pengurus Kawasan (KL-Selatan),Bahagian Pembahagian telah memperolehipensijilan cemerlang tanpa bersyarat• Pejabat Pengurus Besar (Kuala Lumpur),Bahagian Pembahagian telah memperolehipensijilan cemerlang tanpa bersyarat• Pejabat Pengurus Kawasan (KL-Barat),Bahagian Pembahagian• Pejabat Pengurus Wilayah (Selatan), BahagianPenghantaran telah memperolehi pensijilancemerlang• Jabatan Senggaraan Aset (Johor Bahru),Bahagian Penghantaran telah memperolehipensijilan cemerlang• Jabatan Pengurusan Produktiviti & Kualiti(PQM)• Pejabat Pengurus Cawangan (Langkawi)adalah stesen pertama di BahagianPembahagian TNB Kedah yang berjaya dalamsesi audit tersebut• Pejabat Pengurus Kawasan (Kemaman)memperbaharui pensijilan• Pejabat Pengurus Cawangan Kecil (Kerteh)memperbaharui pensijilan• Pengurus Cawangan Senggaraan AsetMelaka, Bahagian Penghantaran• Jabatan Kewangan, Bahagian Penghantaran• Pejabat Senggaraan Aset (Butterworth)UNITEN penerima ‘Certificate of Excellence– Quality Management’UNITEN dengan bangganya telah menerima‘Certificate of Excellence – Quality Management’sempena majlis Industry Excellence Awards 2008.Anugerah ini merupakan pengiktirafan terhadapusaha UNITEN dalam memartabatkan kualiti dankecemerlangan bidang pengajian tinggi.UNITEN juga menunjukkan peningkatan yang baikdalam pengurusan kualiti melalui jaminan kualitidan sistem pemantauan prestasi, hinggamembolehkan mereka menerima pensijilan MSISO 9001:2000. Penglibatan aktif dan pengalamanUNITEN dalam inisiatif pengurusan kualiti sejaktiga tahun lalu telah menjadikan institusi tersebutsebagai universiti tempatan yang pertamamenerima Anugerah Amalan Persekitaran BerkualitiPeringkat Kebangsaan (5S) bagi Kategori Terbuka,anjuran MPC.Innovative and Creative Circle (ICC)ConventionWilayah TimurAnugerah Emas• WIT SINAR dari Pejabat Senggaraan Aset(Johor Bahru), Bahagian Penghantaran• WIT G-FORCE dari Stesen Janakuasa SultanAzlan Shah, Manjung• WIT MUAFAKAT dari TNB Kuala Pilah,Bahagian Pembahagian

Tenaga Nasional Berhad 21 Laporan Tahunan 2009Wilayah Sabah/SarawakAnugerah Emas• WIT EVOLUTION X-TREME dari PejabatPembangunan Aset (Bandar PERDA, PulauPinang) Bahagian Penghantaran• WIT FIBERJAYA dari Tenaga Cable IndustriesSdn. Bhd. (TCI)Wilayah UtaraAnugerah Emas• SMART UPJKL dari Pejabat Pengurus BesarKuala Lumpur, Bahagian Pembahagian• AKSIA dari Bahagian Penghantaran• Aura dari TNB Integrated Learning Solution– ILSAS• OLTC dan Wira Senggaraan, BahagianPembahagian Pulau PinangAnugerah Perak• Pasukan Burung Bayan, Bahagian PembahagianPulau PinangWilayah TengahAnugerah Emas• Pasukan WIT ICC Volt dari Stesen JanaelektrikSultan Ismail, Paka, Terengganu• Pasukan Revolution dari Stesen JanaelektrikChenderoh, PerakMSOSH 2008 Occupational Safety and HealthAward1. Stesen Janaelektrik Putrajaya – GrandAward2. Stesen Janaelektrik Chenderoh – GrandAward3. Stesen Janaelektrik Tuanku Ja’afar – Gold(Class I)4. Stesen Janaelektrik Sultan Mahmud, Kenyir– Gold (Class I)5. Stesen Janaelektrik Sultan Ismail Paka– Gold (Class I)6. Stesen Janaelektrik Jambatan Connaught– Gold (Class I)7. Stesen Janaelektrik Gelugor – Gold (Class I)8. Stesen-Stesen Janaelektrik CameronHighlands – Gold (Class I)9. TNB Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur,Bahagian Pembahagian – Gold (Class I)10. TNB Janamanjung Sdn. Bhd. StesenJanakuasa Sultan Azlan Shah Manjung –Gold (Class I)11. Stesen Janaelektrik Sultan Iskandar –Gold (Class II)12. Stesen-Stesen Janaelektrik Sg. Perak– Silver13. Stesen Janaelektrik Sultan Ismail Petra– SilverAnugerah Safety Excellence ManagementSystem (SEMS) 5 Bintang• Stesen Janaelektrik Chenderoh, BahagianPenjanaan TNB telah mencatat kejayaandengan mengekalkan SEMS 5 Bintang untukkali kesembilan berturut-turut sejak tahun2001 bagi Kategori Bahagian Penjanaan• TNB Melaka dengan pemarkahan 95.11%merupakan markah yang paling tinggi pernahdicatatkan dalam Anugerah SEMS• Pejabat Pengurus Besar Negeri (Kelantan)dengan pemarkahan 93.15% merupakanmarkah yang paling tinggi pernah dicatatkanoleh pejabat ini• Pejabat Pengurus Besar Negeri (Terengganu)dengan pemarkahan 91.45%• Pejabat Pengurus Besar Negeri (Perak) denganpemarkahan 99.88% merupakan markah yangpaling tinggi pernah dicatatkan oleh pejabatini• TNB Johor Bahru• Pejabat Senggaraan Aset (Butterworth)dengan pemarkahan 93.7%Wilayah SelatanAnugerah Emas• Kumpulan N95 dari Pejabat Senggaraan Aset(Seremban), Bahagian Penghantaran• Kumpulan Gen Force dari Stesen JanaelektrikGelugor, Pulau Pinang

Tenaga Nasional Berhad 22 Laporan Tahunan 2009NotisMesyuarat Agung TahunanDENGAN INI DIMAKLUMKAN BAHAWA Mesyuarat Agung Tahunan KesembilanBelas Tenaga Nasional Berhad akan diadakan pada hari Selasa, 15 Disember2009, pada pukul 10.00 pagi di Dewan Serbaguna, Kompleks Sukan TNB, JalanPantai Baru, 59200 Kuala Lumpur untuk menjalankan urusan-urusan berikut:-SEBAGAI URUSAN BIASA:-1. Penerimaan Penyata Kewangan Yang TelahDiaudit bersama-sama dengan LaporanPengarah dan Laporan Juruauditmengenainya bagi Tahun Kewangan berakhir31 Ogos 2009. Resolusi Biasa 12. Meluluskan pengisytiharan dividen kasarakhir sebanyak 10.0 sen sesaham biasaditolak cukai pendapatan sebanyak 25%dan dividen yang dikecualikan cukaisebanyak 2.3 sen sesaham biasa bagi TahunKewangan berakhir 31 Ogos 2009. Resolusi Biasa 23. Meluluskan pembayaran elaun Pengarahberjumlah RM538,150.00 bagi TahunKewangan berakhir 31 Ogos 2009. Resolusi Biasa 34. Memilih semula Pengarah-pengarah berikutyang bersara menurut Artikel 135 TataurusSyarikat:-(i) Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid Resolusi Biasa 4(ii)Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ LauYen Beng Resolusi Biasa 5(iii) Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari Resolusi Biasa 65. Memilih semula Tetuan Pricewaterhouse-Coopers, yang bersetuju untuk dilantiksebagai Juruaudit Syarikat dan berkhidmatsehingga berakhirnya Mesyuarat AgungTahunan yang akan datang dan memberikuasa kepada Pengarah-pengarah untukmenetapkan ganjaran mereka. Resolusi Biasa 7SEBAGAI URUSAN KHAS:-Mempertimbangkan dan jika difikirkan sesuai,meluluskan Resolusi-resolusi Biasa berikut:-6. Kuasa khusus bagi Pengarah-pengarahmenerbitkan saham menurut Skim OpsyenSaham Pekerja II“Bahawa menurut Skim Opsyen SahamPekerja II (“ESOS II”) Tenaga NasionalBerhad seperti yang diluluskan padaMesyuarat Agung Luar Biasa Syarikat yangtelah diadakan pada 29 Mei 2003, kelulusanadalah dan dengan ini diberi kepadaPengarah-pengarah untuk menerbitkansaham biasa Syarikat pada bila-bila masaselaras dengan terma-terma dan syaratsyaratskim tersebut.”Resolusi Biasa 87. Cadangan untuk memperbaharui kuasa bagipembelian saham sendiri oleh Syarikatmenurut Akta Syarikat, 1965 (“Akta“).“BAHAWA tertakluk kepada peruntukanAkta, Tatacara dan Tataurus Syarikat,Keperluan Penyenaraian Pasaran UtamaBursa Malaysia Securities Berhad dansemua undang-undang, garis panduan-garispanduan dan peraturan-peraturan berkenaanyang berkuatkuasa pada masa ini ataudipinda dari semasa ke semasa, sertakelulusan semua pihak berkuasa yangberkenaan, dengan ini Syarikat diberi kuasauntuk membeli saham biasa dalam modalterbitan dan modal berbayar Syarikat padaharga RM1.00 sesaham melalui BursaMalaysia Securities Berhad menurut termatermadan syarat-syarat di mana menurutpertimbangan Pengarah-pengarah Syarikat(“Lembaga Pengarah”) adalah wajar danperlu untuk kepentingan Syarikat, sekiranyabahawa:-(a)bilangan agregat saham yang dibelimenurut resolusi ini tidak melebihisepuluh peratus (10%) daripadajumlah modal terbitan dan modalberbayar Syarikat (“CadanganPembelian Balik Saham”);

Tenaga Nasional Berhad 23 Laporan Tahunan 2009(b)(c)jumlah maksimum dana yang akandigunakan untuk tujuan CadanganPembelian Balik Saham hendaklahtidak melebihi agregat untungtertahan dan/atau akaun premiumsaham yang telah diperuntukkan olehSyarikat pada masa pembelian bagiCadangan Pembelian Balik Sahamtersebut;kuasa yang diberi di bawah resolusiini akan bermula dengan serta mertaberikutan kelulusan resolusi ini danakan terus berkuatkuasa sehingga:-(i)(ii)(iii)berakhirnya Mesyuarat AgungTahunan Syarikat yang akandatang di mana kuasa itu akanluput melainkan diperbaharui,sama ada tanpa syarat ataubersyarat, melalui resolusibiasa yang diluluskan olehpemegang-pemegang sahamSyarikat pada mesyuaratagung;tamat tempoh yang ditetapkanoleh undang-undang bagimengadakan Mesyuarat AgungTahunan yang akan datang;kuasa itu dimansuh atau diubahmelalui resolusi biasa yangdiluluskan oleh pemegangpemegangsaham Syarikat padamesyuarat agung,yang mana terdahulu.”“DAN BAHAWA Lembaga Pengarah denganini diberi kuasa untuk menentukan menurutbudibicara mereka, sama ada saham biasayang dibeli oleh Syarikat akan disimpansebagai saham perbendaharaan ataumembatalkannya atau kedua-dua sekalidan/atau menjual semula saham-sahamtersebut melalui Bursa Malaysia SecuritiesBerhad dan/atau mengagihkannya sebagaidividen-dividen saham.”“DAN BAHAWA Lembaga Pengarah denganini diberi kuasa untuk mengambil tindakanbagi menyempurnakan Cadangan PembelianBalik Saham dengan berkuasa penuh untukmeluluskan apa-apa syarat, modifikasi,variasi dan/atau pindaan yang mungkindikenakan oleh pihak berkuasa berkenaandan/atau mengambil tindakan ataumelakukan perkara-perkara yang menurutpertimbangan Lembaga Pengarah wajar danperlu untuk kepentingan terbaik Syarikat.”Resolusi Biasa 98. Menjalankan sebarang urusan lain di mananotis telah diberikan menurut Akta.SELANJUTNYA DIMAKLUMKAN BAHAWAbagi tujuan menentukan Ahli yang layak untukmenghadiri Mesyuarat Agung yang KesembilanBelas, Syarikat akan meminta Bursa MalaysiaDepository Sdn. Bhd. (Bursa Depository) untukmengeluarkan bagi Mesyuarat Agung, RekodPendeposit (ROD) bertarikh 9 Disember 2009selaras dengan Artikel 87(B)(1) Tatacara danTataurus Syarikat dan Seksyen 34(1) SecuritiesIndustry (Central Depositories) Act 1991 (SICDA).Hanya pendeposit yang mana namanya berdaftardi dalam Buku Daftar Syarikat/ROD setakat9 Disember 2009 dibenarkan untuk menghadiriMesyuarat tersebut atau melantik proksi-proksibagi menghadiri dan/atau mengundi bagipihaknya.NOTIS KELAYAKAN DAN PEMBAYARANDIVIDEN AKHIRDENGAN INI DIMAKLUMKAN BAHAWAtertakluk kepada kelulusan Ahli-ahli di MesyuaratAgung Tahunan Syarikat yang Kesembilan Belaspada 15 Disember 2009, dividen akhir sebanyak10.0 sen sesaham biasa ditolak cukai pendapatansebanyak 25% dan dividen yang dikecualikancukai sebanyak 2.3 sen sesaham biasa bagi TahunKewangan berakhir 31 Ogos 2009 akan dibayarpada 24 Disember 2009 yang mana namanyaberdaftar di dalam ROD setakat 16 Disember2009.INGIN DIMAKLUMKAN JUGA BAHAWA Pendepositadalah layak untuk menerima dividen hanya:-(a)(b)saham-saham yang yang dipindahkan keakaun sekuriti pendeposit sebelum jam 4.00petang pada 16 Disember 2009 bagipindahan biasa; dansaham-saham yang dibeli di Bursa MalaysiaSecurities Berhad atas dasar kelayakanmenurut peraturan-peraturan Bursa MalaysiaSecurities Berhad.DENGAN PERINTAH LEMBAGA PENGARAHNor Zakiah binti Abdul Ghani(LS 0008795)Setiausaha SyarikatKuala Lumpur18 November 2009

Tenaga Nasional Berhad 24 Laporan Tahunan 2009NotisMesyuarat Agung Tahunan (Samb.)NOTA PENJELASAN MENGENAI URUSANKHAS(i)(ii)Resolusi Biasa 8: Kuasa kepadaPengarah-pengarah untuk menerbitkansaham-saham menurut ESOS II.Cadangan Resolusi Biasa ini, jika diluluskan,adalah untuk memberi kuasa kepadaPengarah-pengarah untuk menerbitkansaham dalam Syarikat menurut terma-termadan syarat-syarat ESOS II yang telahdiluluskan pada Mesyuarat Agung LuarBiasa Syarikat yang telah diadakan pada 29Mei 2003.R e s o l u s i B i a s a 9 : C a d a n g a nPembaharuan Kuasa Bagi PembelianBalik Saham.Cadangan Resolusi Biasa ini, jika diluluskan,akan memberi kuasa kepada Pengarahpengarahuntuk membeli saham-sahamSyarikat sehingga 10 peratus (10%) daripadajumlah modal terbitan dan modal berbayarSyarikat dengan menggunakan dana yangdiperuntukkan daripada keuntungan tertahandan akaun premium saham Syarikat. Kuasaini akan luput pada Mesyuarat AgungTahunan Syarikat akan datang melainkandimansuh atau diubah pada mesyuaratagung.Maklumat lengkap/penuh berhubungCadangan Pembaharuan Kuasa BagiPembelian Balik Saham dinyatakan secaraterperinci di dalam Kenyataan kepadaPemegang-pemegang Saham berhubungpembaharuan kuasa bagi pembelian baliksaham bertarikh 18 November 2009 yangdihantar bersama-sama dengan LaporanTahunan Syarikat 2009.NOTA:-Pendaftaran Ahli/ProksiPendaftaran Ahli/Proksi untuk menghadiriMesyuarat ini bermula dari pukul 7.30 pagi padahari Mesyuarat. Ahli/Proksi dikehendakimengemukakan dokumen pengenalan diri untukpendaftaran.Proksi(i)(ii)(iii)(iv)Mana-mana ahli yang layak untukmenghadiri dan mengundi pada Mesyuaratini adalah layak untuk melantik proksi untukmenghadiri dan mengundi bagi pihaknya.Proksi tidak semestinya seorang AhliSyarikat.Instrumen perlantikan proksi perlu dibuatsecara bertulis dan ditandatangani olehorang yang melantik atau peguamnya yangdilantik di bawah surat kuasa wakil.Di mana instrumen perlantikan proksi atauproksi-proksi diuruskan oleh sesebuahperbadanan, surat ini hendaklah dimeteraiatau ditandatangani oleh seorang pegawaiatau peguam cara yang dilantik di bawahsurat kuasa wakil.Menurut Artikel 105(4) Tataurus Syarikat,seorang Ahli adalah layak melantik tidaklebih daripada dua (2) proksi, dan jikaseorang Ahli melantik dua (2) orang proksi,perlantikan itu tidak sah melainkan peratuspegangan saham yang diwakili oleh setiapproksi itu ditetapkan.Sebuah perbadanan yang menjadi AhliSyarikat, boleh, melalui resolusi Pengarahpengarahnyaatau badan pengawasan yanglain, memberi kuasa kepada seseorang yangdifikirkan sesuai untuk bertindak sebagaiwakilnya dalam Mesyuarat ini menurutArtikel 107(6) Tataurus Syarikat.(v)Instrumen perlantikan proksi atau proksiproksihendaklah sampai di Symphony ShareRegistrars Sdn. Bhd., Tingkat 26, MenaraMulti-Purpose, Capital Square, No. 8, JalanMunshi Abdullah, 50100 Kuala Lumpur,Malaysia tidak kurang daripada empatpuluh lapan (48) jam sebelum waktu yangditetapkan untuk Mesyuarat.Maklumat Tambahan kepadaResolusi-resolusi Biasa 4 hingga 6Maklumat Tambahan mengenai Butir-butirPengarah-pengarah yang akan bersara sepertiyang disyaratkan di bawah Lampiran 8A, KeperluanPenyenaraian Pasaran Utama Bursa MalaysiaSecurities Berhad diterangkan secara terperincidalam Laporan Tahunan.

Tenaga Nasional Berhad 25 Laporan Tahunan 2009Penyata MengiringiNotis Mesyuarat Agung Tahunan(Mengikut Peruntukan Perenggan 8.27 (2) Keperluan Penyenaraian Pasaran Utama Bursa Malaysia SecuritiesBerhad)Pengarah-pengarah yang bersara menurut Artikel 135 Tataurus Syarikat dan menawarkan diri untuk dipilih semulapada Mesyuarat Agung Tahunan yang Kesembilan Belas:1. Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid;2. Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng;3. Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari.Maklumat lanjut mengenai ketiga-tiga Pengarah yang menawarkan diri untuk dipilih semula boleh didapati pada profil masing-masing di bawah Profil LembagaPengarah di muka surat 166 hingga 171 dalam Laporan Tahunan ini.Butiran mengenai sebarang kepentingan di dalam sekuriti Syarikat atau anak-anak syarikatnya (jika ada) yang dipegang oleh Pengarah-pengarah tersebutdinyatakan di muka surat 198 Penyata Kewangan yang telah diaudit dalam Laporan Tahunan ini.

Tenaga Nasional Berhad 26 Laporan Tahunan 2009SorotanPentingPertumbuhan Permintaan Unit-3.2%-2.6%– Kumpulan– TNBPertumbuhan Hasil +16.3%Peningkatan sebanyak 24.7% dalam kosPenjanaanPerbelanjaan Operasi 18.3%Peningkatan dalam perbelanjaanpenyenggaraan pencegahanKeuntungan Bersih Yang Diagihkankepada Pemegang-pemegang EkuitiRM917.9 juta Penurunan sebanyak 64.6%Margin EBITDA 25.2% 29.9% tahun lepasROA 4.0% Berdasarkan keuntungan bersih dilarasCapex RM4.5 bilion RM4.9 bilion tahun lalu

Tenaga Nasional Berhad 27 Laporan Tahunan 2009SorotanPrestasi Lima TahunKewangan 2009 2008 2007 2006 2005KUMPULAN (RM’juta)Jumlah Hasil 28,785.6 24,755.3 23,320.4 20,384.2 18,977.5Keuntungan Sebelum Cukai dan Zakat # 1,543.1 3,025.2 4,765.9 2,756.8 1,818.9Hartanah, Loji dan Kelengkapan 59,080.6 58,333.4 57,257.9 55,201.3 54,721.0PenjanaanKeupayaan Penjanaan Terpasang (MW) 12,233.0 11,941.8 11,514.5 11,464.8 11,497.8Jualan ElektrikJumlah Unit Dijual (GWj) 87,780.4 90,650.2 86,545.0 82,214.8 78,933.4Hasil Jualan (RM’juta) 28,083.8 24,190.1 22,384.0 19,707.4 18,326.4PelangganJumlah Bilangan 7,593,684 7,329,727 7,068,329 6,814,523 6,582,374Pekerja (Kumpulan)Jumlah Pekerja 29,149 29,210 28,822 28,067 27,727Pemegang SahamJumlah Pemegang Saham Bumiputra 6,061 6,177 5,865 5,943 5,971Jumlah Pemegang Saham Bukan Bumiputra 21,728 22,467 17,516 17,318 14,935Jumlah Pemegang Saham Institusi 566 600 539 586 577Jumlah Pemegang Saham Asing 1,091 1,116 1,242 1,067 1,379Jumlah Pemegang Saham Agensi Kerajaan 27 24 26 28 35Jumlah Pemegang Saham Syarikat Nominee 4,278 4,153 3,656 3,814 6,080Dividen (Kasar) 17.8 sen 20.0 sen 36.3 sen 14.8 sen 16.2 senNisbah Kewangan #Nisbah Hutang-Ekuiti (Selepas ditolak Tunai) 0.67 0.68 0.78 1.19 1.69Perolehan Sesaham (sen) 21.18 59.87 94.92 52.52 32.01Aset Bersih Sesaham (sen) 600 592 554 470 499# Kewangan bagi tahun 2005 tidak dilaraskan bagi peruntukan FRS 101 – Pengemukaan Penyata-penyata Kewangan.

Tenaga Nasional Berhad 28 Laporan Tahunan 2009CartaPrestasi KorporatKeuntungan Sebelum Cukai# Dan Keuntungan Bersih (Kumpulan)Keuntungan Sebelum CukaiKeuntungan Bersih’091,543.1’09917.9’083,025.2’082,594.0’074,765.9’074,061.1’062,756.8’062,126.9’051,818.9’051,280.00 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000RM’Juta0 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000RM’JutaTK2009TK2005-TK2008TK2009TK2005-TK2008Keuntungan Sebelum Cukai# Dan Keuntungan Bersih (Syarikat)Harta, Loji Dan Kelengkapan (Kumpulan)Keuntungan Sebelum CukaiKeuntungan Bersih’091,686.7’091,070.7’0959,080.6’083,104.0’082,663.6’0858,333.4’074,124.4’073,514.5’0757,382.9’062,000.6’061,535.9’0655,201.3’051,601.4’051,163.6’0554,721.00 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000RM’Juta0 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000RM’Juta0 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000RM’JutaTK2009TK2005-TK2008TK2009TK2005-TK2008TK2009TK2005-TK2008# Kewangan bagi tahun 2005 tidak dilaraskan bagi peruntukan FRS 101 – Pengemukaan Penyata-penyata Kewangan.

Tenaga Nasional Berhad 29 Laporan Tahunan 2009Produktiviti (Kumpulan)Unit Dijual/ Pekerja (Dalam Unit/MWj)Bilangan Pekerja (Bil.)’093,011.4’09 29,149’083,103.4’0829,210’073,002.7’0728,822’062,929.2’0628,067’052,846.8’0527,7270 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500Unit/MWj0 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000Bilangan PekerjaTK2009TK2005-TK2008TK2009TK2005-TK2008Pertumbuhan Permintaan Maksimum (MW)16,00015,00014,00013,00013,503 13,52913,35012,96512,72013,33013,11113,60713,82614,02913,79814,24512,00011,00010,0009,000Sept’08Okt’08Nov’08Dis’08Jan’09Feb’09Mac’09Apr’09Mei’09Jun’09Jul’09Ogos’09

Tenaga Nasional Berhad 30 Laporan Tahunan 2009Hasil TerasTK2009TK2009 Jumlah RM28,785.6TK2008 Jumlah RM24,755.3Semenanjung Malaysia91.7%SESB3.3%PRODUK DAN PERKHIDMATAN1.2%PENDAPATAN TERTANGGUH1.2%EGAT}0.1%LPL2.5%2.6%

Tenaga Nasional Berhad 31 Laporan Tahunan 2009Kalendar Kewangan 20092008 200914 Oktober 2008Penutupan buku bagi menetapkan kelayakan pembayaran faedah yangkesembilan sebanyak 3.05% bagi 5 Tahun Pegangan Sekuriti Pendapatan BolehTebus Boleh Tukar Tidak Bercagar 2004-2009 (CRIS).11 November 2008Tarikh pembayaran faedah kesembilan bagi CRIS.18 November 2008Notis Mesyuarat Agung Tahunan Kelapan Belas dan pengedaran LaporanTahunan bagi Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008.26 November 2008Penutupan buku bagi menetapkan kelayakan untuk dividen akhir.11 Disember 2008Mesyuarat Agung Tahunan yang Kelapan Belas.23 Disember 2008Tarikh pembayaran bagi dividen akhir sebanyak 10.0 sen sesaham biasa ditolakcukai pendapatan sebanyak 25% untuk Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos2008.19 Januari 2009Pengumuman keputusan kewangan yang belum diaudit bagi suku TahunKewangan pertama berakhir 30 November 2008.10 April 2009Penutupan buku bagi menetapkan kelayakan pembayaran faedah akhir untukCRIS.15 April 2009Pengumuman keputusan kewangan yang belum diaudit bagi suku TahunKewangan kedua berakhir 28 Februari 2009.28 April 2009Penutupan buku bagi menetapkan kelayakan untuk dividen interim.8 MEI 2009Notis matang bagi CRIS.11 MEI 2009Tarikh pembayaran faedah akhir bagi CRIS.22 MEI 2009Tarikh pembayaran dividen interim yang dikecualikan cukai sebanyak 2.0 sendan 2.0 sen lagi yang ditolak cukai pendapatan sebanyak 25% sesaham biasabagi Tahun Kewangan yang akan berakhir pada 31 Ogos 2009.22 Julai 2009Pengumuman keputusan kewangan yang belum diaudit bagi suku TahunKewangan ketiga berakhir 31 Mei 2009.26 Oktober 2009Pengumuman keputusan kewangan yang belum diaudit bagi suku TahunKewangan keempat berakhir 31 Ogos 2009.18 November 2009Notis Mesyuarat Agung yang Kesembilan Belas.15 DISember 2009Mesyuarat Agung yang Kesembilan Belas.

Tenaga Nasional Berhad 32 Laporan Tahunan 2009StatistikOperasiJualan Tenaga Elektrik(RM’Juta) (KUMPULAN)Industri 39.27%RM11,028.6Perdagangan 39.36%RM11,053.2Domestik 17.54%RM4,924.9Pertanian 0.32%RM89.9Perlombongan 0.03%RM.9.3Lampu Awam 0.84%RM236.0Eksport 0.14%RM38.2Lain-lain (TNB LPL) 2.50%RM703.7Jualan Tenaga Elektrik(GWj) (KUMPULAN)Industri 42.53%37,331.0Perdagangan 33.39%29,313.0Domestik 20.46%17,954.3Pertanian 0.27%239.5Perlombongan 0.05%46.9Lampu Awam 1.28%1,125.3Eksport 0.19%166.8Lain-lain (TNB LPL) 1.83%1,603.6Bilangan PelangganMengikut Klasifikasi (Kumpulan)Industri 0.3753%28,502Perdagangan 16.1880%1,229,261Domestik 82.7420%6,283,166Pertanian 0.0131%996Perlombongan 0.0002%15Lampu Awam 0.6814%51,744

Tenaga Nasional Berhad 33 Laporan Tahunan 2009PrestasiHarga Saham9.001,4008.001,2007.006.001,000RM5.004.00800600KLCI3.002.004001.00200001 Sep 0806 Sep 0811 Sep 0816 Sep 0821 Sep 0826 Sep 0801 Okt 0806 Okt 0811 Okt 0816 Okt 0821 Okt 0826 Okt 0831 Okt 0804 Dis 0812 Dis 0819 Dis 0830 Dis 0807 Jan 0914 Jan 0921 Jan 0930 Jan 0910 Feb 0917 Feb 0924 Feb 0903 Mac 0911 Mac 0918 Mac 0925 Mac 0901 Apr 0908 Apr 0915 Apr 0922 Apr 0929 Apr 0907 Mei 0914 Mei 0921 Mei 0928 Mei 0904 Jun 0911 Jun 0918 Jun 0925 Jun 0902 Jul 0909 Jul 0916 Jul 0923 Jul 0930 Jul 0906 Ogo 0913 Ogo 0920 Ogo 0927 Ogo 090TNBKLCI

Berdedikasi demi Negaraselamatahun

Tenaga Nasional Berhad 36 Laporan Tahunan 2009UTUSAN PENGERUSIKEPADA PEMEGANG SAHAMPRESTASI KEWANGANBagi Tahun Kewangan 2009 (TK2009), hasilpendapatan Kumpulan meningkat sebanyak16.3% kepada RM28,785.6 juta berbandingRM24,755.3 juta pada tahun sebelumnya.Peningkatan ini disebabkan terutamanya oleh duapelarasan tarif yang masing-masing berkuatkuasapada 1 Julai 2008 dan 1 Mac 2009. Namunbegitu, keuntungan bersih Kumpulan sebelummengambil kira kerugian tukaran asing telahmenurun sebanyak 17.5% kepada RM2,095.7 jutaberbanding RM2,540.8 juta pada tahunsebelumnya. Penurunan keuntungan bersih inidisebabkan terutamanya oleh harga purata arangbatu yang lebih tinggi, iaitu sebanyak AS90.2per tan metrik (mt) pada tahun ini berbandingAS85 per tan metrik di bawah pelarasan tarifyang berkuatkuasa pada Mac 2009. Akibatnya,margin EBITDA menurun kepada 25.2% (TK2008:29.9%) sementara Pulangan Aset menurunkepada 4.0% (TK2008: 4.6%). Kumpulan jugamenanggung pembayaran kapasiti tambahankepada Pengeluar Tenaga Bebas baru, iaituStesen Janaelektrik Jimah.PEMBAYARAN DIVIDENDasar dividen Kumpulan menetapkan supayapulangan yang stabil dan mampan disediakanuntuk pemegang saham di samping memastikanstruktur modal adalah cekap dan peruntukankewangan adalah mencukupi untuk pembangunanmasa depan Syarikat. Bagi TK2009, LembagaPengarah mencadangkan dividen kasar akhirsebanyak 10 sen bagi setiap syer biasa (TK2008:10 sen) selepas ditolak cukai pendapatansebanyak 25% dan dividen bebas cukai sebanyak2.3 sen bagi setiap syer biasa tertakluk kepadakelulusan pemegang saham di Mesyuarat AgungTahunan yang akan datang. Setelah mengambilkira dividen kasar interim sebanyak 4.7 sen bagisetiap syer biasa selepas ditolak cukaipendapatan, jumlah dividen kasar akhir yangdibayar adalah bersamaan dengan 13.07 sen bagisetiap syer biasa. Oleh itu, jumlah nilai dividenyang dibayar/perlu dibayar bagi TK2009 adalahsebanyak RM576.8 juta atau 54.4% daripadaaliran tunai bebas TNB.KECEMERLANGAN PERKHIDMATANTahun ini genap 60 tahun TNB berbakti kepadanegara dan rakyat. Selama tempoh tersebut,Kumpulan serta organisasi-organisasi terdahulunyaamat berbangga kerana dapat berperanan sebagaipemangkin pembangunan ekonomi Malaysia danakan terus memainkan peranan utama untukmenerangi kehidupan rakyat di negara ini.Sepanjang tempoh enam dekad, Syarikat telahberkembang daripada berfungsi semata-matasebagai pembekal elektrik kepada sebuah badankorporat yang mengutamakan kecemerlangandalam memastikan perkhidmatan bekalan elektrikyang disediakan kepada jutaan rakyat di seluruhMalaysia adalah berdaya harap dan berterusan.Sebagai syarikat yang menghasilkan produk yangamat diperlukan dalam kehidupan seharian setiappelanggan, kualiti perkhidmatan dan kesejahteraanpelanggan tetap diutamakan. Teknologi baru akanterus diperkenalkan untuk mengautomasi,mempertingkat dan memudahkan pelbagai proses,sistem dan aplikasi yang berkaitan denganpelanggan. Dalam hal ini, banyak kemajuan telahdicapai. Namun begitu, Syarikat juga akan tetapmemberi fokus kepada langkah-langkahmendampingi pelanggan dan pihak yangberkepentingan melalui pelbagai aktiviti dandengan menggunakan pelbagai kaedah dansaluran komunikasi.

Tenaga Nasional Berhad 37 Laporan Tahunan 2009Pemegang Saham Sekelian,Bagi pihak Lembaga Pengarah TenagaNasional Berhad (TNB), saya sukacitamelaporkan bahawa walaupunterpaksa menghadapi persekitaranoperasi yang mencabar disebabkanoleh harga bahan api yang lebihtinggi, pertumbuhan permintaanelektrik yang negatif, pembayarankapasiti tambahan kepada syarikatPengeluar Tenaga Bebas baru sertakerugian tukaran asing, Kumpulantelah berjaya mencatatkan prestasiyang memuaskan bagi tahunkewangan berakhir 31 Ogos 2009.TAN SRI LEO MOGGIEPengerusi

Tenaga Nasional Berhad 38 Laporan Tahunan 2009UTUSAN PENGERUSIKEPADA PEMEGANG SAHAM (SAMB.)Walaupun usaha-usaha terus diambil untukmencapai Kecemerlangan Perkhidmatan menjelang2010, kami berasa begitu terangsang keranalangkah-langkah yang telah dilaksanakan setakatini telah menepati sasaran berdasarkan keputusanmantap bagi petunjuk-petunjuk teknikal utamapada tahun ini. Juga, pelbagai anugerah danpengiktirafan bagi kecekapan operasi yangditerima oleh Syarikat adalah bukti jelas bahawaprestasi pengurusan Syarikat telah meningkat.Anugerah dan pengiktirafan ini akan merangsangkami untuk terus memperbaiki kaedah pengurusanTNB dan cara mengekalkan struktur kos Syarikat.Bagi membolehkan penjimatan kos sertamengekalkan keberuntungan, Syarikat telahmelancarkan Ops Trim-X di seluruh TNB bagimengoptimumkan kos dan nilai, tanpa menjejaskankualiti produk dan perkhidmatan atau keupayaanoperasi Syarikat. Dalam pada itu, sebagai langkahke hadapan dalam usaha Syarikat untuk diiktirafsebagai salah sebuah syarikat terunggul di rantauini menjelang 2010, kami akan terus memantaurapi Petunjuk Prestasi Utama (KPI) dan ukur rujukprestasi TNB dengan syarikat-syarikat pembekalelektrik berprestasi tinggi di negara-negara maju.ISU DAN CABARAN INDUSTRIPertumbuhan Permintaan ElektrikKemelesetan ekonomi yang dihadapi Negarapada awal tahun kewangan turut menjejaskanpertumbuhan sektor industri. Berikutan ini, hasilpendapatan Syarikat turut terjejas akibatpermintaan elektrik yang berkurangan. Walaubagaimanapun, mulai Mac 2009, tanda-tandapositif mula kelihatan dengan angka-angkapermintaan elektrik terus meningkat sehinggamencatat paras permintaan tertinggi sebanyak14,245 MW di Semenanjung Malaysia pada 12Ogos 2009. Berikutan ekonomi dunia yang diramalkembali pulih, satu petanda baik untuk TNBmengorak langkah ke hadapan ialah arah aliranpertumbuhan permintaan yang dijangkameningkat.Keselamatan Bekalan TenagaKeselamatan bekalan tenaga amat penting dansentiasa diberi keutamaan oleh TNB. Namunhakikat ini merupakan satu cabaran besar kepadaSyarikat terutamanya kerana gas menguasai lebihdaripada separuh campuran bahan api TNB.Dalam hal ini, cabarannya ialah apabila rangkaianbekalan gas negara menjalani prosespembaharuan besar-besaran pada tahun depandan Syarikat dijangka akan berhadapan dengankemungkinan bekalan gas yang berkurangan. Jikaini berlaku, Syarikat mungkin perlu meningkatkanpenggunaan arang batu, malah setakat tertentujuga minyak, dalam campuran penjanaan bagimenampung kekurangan bekalan gas. Ini akanmengakibatkan peningkatan kos penjanaandisebabkan harga bahan api tersebut yang tidakmenentu. Syarikat-syarikat tenaga akan terusmenghadapi cabaran kos bahan api yang tidakmenentu ini selagi mekanisme pelarasan hargabahan api secara automatik tidak dilaksanakan.Walaupun belum terdapat ketetapan yang jelasdari sudut kawal selia mengenai perkara ini,namun Syarikat berasa lega dengan kesediaanpihak Kerajaan untuk mengkaji dan menyemakkos bahan api setiap enam bulan.Terma Perjanjian Pembelian TenagaSehingga kini, TNB terus menanggung bebankewangan akibat pembayaran untuk kapasititetap yang tinggi kepada Pembekal TenagaBebas. Keadaan menjadi bertambah rumit dengankapasiti penjanaan kini melebihi 50% disebabkanpertumbuhan ekonomi yang lembab beberapatahun kebelakangan ini. Lebihan kapasiti ini amattinggi menurut piawai industri dan menyebabkanTNB terpaksa menanggung kos yang membebankan.Syarikat mengalu-alukan prospek semakan yangrealistik ke atas terma-terma Perjanjian PembelianTenaga oleh pihak pengawal selia industri.Semakan tersebut bukan sahaja berupayameringankan beban kewangan TNB tetapi lebihpenting lagi akan dapat memastikan tarif elektrikyang munasabah dapat diwujudkan untuk manfaatpengguna.Kelestarian Industri dan Alam SekitarWalaupun TNB mengambil pelbagai langkahuntuk memastikan keselamatan bekalan elektriksentiasa terpelihara untuk peringkat jangkapanjang, Syarikat juga terus peka terhadap isuisukelestarian alam sekitar. Berpegang kepadakesedaran ini, Syarikat sentiasa memastikanpembinaan stesen-stesen janaelektrik mematuhisepenuhnya perundangan dan amalan-amalanterbaik alam sekitar. Keutamaan yang diberikanTNB kepada isu kelestarian alam sekitar ini perludihebahkan untuk membendung tanggapan salahorang ramai. TNB kini menggunakan teknologiarang batu bersih yang moden dan dapatmengurangkan emisi karbon. Begitu juga denganhidro. Walaupun tenaga hidro menjana tenagabersih yang boleh diperbaharui serta berpotensidan besar manfaatnya, namun TNB sentiasaprihatin terhadap alam sekitar dan akanmemastikan projek-projek hidro yang dibangunkanmematuhi keperluan penilaian impak alamsekitar.LANGKAH KE HADAPANBagi menangani cabaran-cabaran yang akandihadapi oleh Malaysia dan industri tenaganegara, suatu dasar yang merangkumi perspektifjangka panjang serta rangka kerja kawal seliayang menyokong pembahagian kos yang seimbangbagi penyediaan bekalan elektrik kepadapelanggan, perlu digubal. Dasar tersebut perlumengambil kira kos benar bekalan tenaga danmengandungi satu mekanisme pelarasan kosbahan api secara automatik dalam struktur tarifuntuk membendung kesan harga bahan api yangtidak menentu. Pengenalan semula mekanismepelarasan kos bahan api secara automatik iniakan membantu memantapkan kedudukankewangan industri bekalan tenaga Negara.Tumpuan yang lebih banyak juga perlu diberikankepada kecekapan tenaga untuk mengelakkanpembaziran. Dalam hal ini, TNB akan terusmendampingi dan mendidik pelanggan Syarikatyang terdiri daripada isi rumah dan industrimengenai cara menggunakan tenaga denganbijak melalui penggunaan sistem tenaga pintar.Melalui penekanan yang diberikan kepadapengurusan penggunaan tenaga (demand sidemanagement), Syarikat dapat menggalakkanamalan langkah-langkah kecekapan tenaga.Sebagai langkah ke hadapan, Syarikat sedanggiat meneroka sumber-sumber tenaga alternatif,khususnya sumber-sumber tenaga bolehdiperbaharui (RE) seperti suria, angin danbiodiesel. Walau bagaimanapun, memandangkanteknologi RE masih pada peringkat awalpembangunannya dan kos kemasukan pula adalahtinggi, satu tempoh yang agak panjang diperlukansebelum sumber-sumber ini boleh menjadisumber tenaga alternatif yang berdaya maju.Justeru itu, buat masa ini prospek RE sebagaipenyumbang utama kepada rangkaian GridNasional masih kecil. Malaysia perlumempertimbangkan insentif kewangan yangsesuai untuk menyokong dan menggalakkanperluasan penggunaan sumber-sumber RE selarasdengan arah aliran penggalakkan teknologi hijaudi peringkat dunia pada ketika ini. Berdasarkansasaran 5% penggunaan RE dalam campuran

tenaga negara di bawah Rancangan MalaysiaKesembilan (2006-2010) dan dengan tertubuhnyaKementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air,Syarikat menaruh sepenuh harapan bahawaMalaysia akan mencapai matlamat tersebutdalam masa terdekat.Sementara itu, opsyen meneroka tenaga nuklearsebagai sumber penjanaan tenaga perludipertimbangkan. Sebuah unit khas telahditubuhkan di TNB sebagai persediaanmenghadapi kemungkinan penjanaan tenaganuklear diperkenalkan di Malaysia. Walaupunwujud kebimbangan mengenai isu pembuangansisa, namun keprihatinan dunia yang semakinmeningkat terhadap emisi karbon telah mendorongminat baru dalam penjanaan tenaga nuklear.TADBIR URUS KORPORATDi TNB, kami tetap komited dalam melaksanakanamalan-amalan tadbir urus yang baik dalamsetiap aspek operasi Syarikat. Bagi memastikanketelusan proses pemerolehan, kami telahmengambil langkah-langkah memperkemaskanproses dan di mana wajar akan meningkatkanpenggunaan sistem e-perolehan. JawatankuasaAudit Lembaga serta jawatankuasa-jawatankuasalain terus melaksanakan peranan dan tanggungjawabdengan berkesan. Juga, terdapatkeseimbangan dalam Lembaga Pengarah yangkini dianggotai oleh ahli-ahli yang berpengalamandan berkepakaran luas yang akan terusmempertingkatkan keberkesanan danprofesionalisme Lembaga.TANGGUNGJAWAB SOSIAL KORPORATTNB terus melaksanakan amalan korporat yangbertanggungjawab dan memberi kuasa kepadapelbagai pihak berkepentingan melalui inisiatifinisiatiftanggungjawab sosial korporat (CSR)yang berkesan. Tumpuan Syarikat adalah terhadappendidikan dan pembangunan sumber manusia,pengayaan kualiti hidup masyarakat setempatserta pemuliharaan alam sekitar.Yayasan Tenaga Nasional terus memainkanperanan dengan memberi bantuan kewangan danbiasiswa kepada pelajar-pelajar cemerlang danyang layak untuk melanjutkan pelajaran diinstitusi-institusi pengajian tinggi tempatan danluar negeri. Kami juga terus memberi sokonganpenuh kepada UNITEN, projek PINTAR (PromotingIntelligence, Nurturing Talent and AdvocatingResponsibility) di sekolah-sekolah sertamenyumbang kepada projek motivasi untukpelajar-pelajar di luar bandar, di sampingmembantu kanak-kanak istimewa.

Tenaga Nasional Berhad 40 Laporan Tahunan 2009UTUSAN PENGERUSIKEPADA PEMEGANG SAHAM (SAMB.)

Tenaga Nasional Berhad 41 Laporan Tahunan 2009Sebanyak RM1.9 bilion telah dibelanjakan padatahun 2008 untuk program mendampingimasyarakat, termasuk dalam bentuk derma danpenajaan, diskaun tarif, subsidi dan marginsimpanan lebihan. Kesemua ini sekali gusmenjadikan TNB antara penyumbang CSR terbesardalam Negara. Melalui program tahunan Syarikatuntuk memperbaiki rumah bagi rakyat termiskin,kami juga membantu meningkatkan taraf hidupdan kualiti hidup masyarakat luar bandar.Komitmen kami terhadap amalan pemuliharaanalam sekitar yang baik kekal sebagai sebahagianyang penting dalam keputusan dasar Syarikat.Sama ada Syarikat menyumbang kepadapemuliharaan tempat perlindungan burung ataukoloni kelip-kelip atau memberi sokongan kepadaprojek RE yang canggih, yang penting bagi kamiialah untuk membawa impak yang positifterhadap alam sekitar serta membantumemelihara alam sekitar demi manfaat generasiakan datang.TINJAUAN HADAPANTerdapat tanda-tanda bahawa ekonomi negaradan dunia akan kembali pulih, walaupun secaraberansur-ansur. Selaras dengan ini, LembagaPengarah TNB berpendirian berhati-hati tetapioptimis terhadap prospek masa depan Syarikat.Walaupun faktor-faktor luaran akan sedikitsebanyak memberi kesan kepada prestasiKumpulan pada tahun kewangan hadapan, TNBakan mengambil langkah-langkah perlu untukmenangani kos-kos operasi yang tidak menentudan pada masa yang sama mempertingkatkankecekapan operasi. Lembaga juga akanmenumpukan perhatian kepada usaha-usahamempertingkatkan asas pendapatan Syarikatdengan meneroka peluang-peluang pelaburan diluar negeri. Negara-negara sedang memuncul(emerging nations) merupakan prospek yangmenarik, begitu juga peluang-peluang di TimurTengah dan rantau lain yang boleh diterokasetelah kajian berhemat dan penilaian profesionaldijalankan terhadap risiko-risiko dankeberuntungan yang terlibat.PENGHARGAANBagi pihak Lembaga Pengarah, saya inginmerakamkan penghargaan kepada para pemegangsaham, sekutu, rakan kongsi dan pelanggan yangdihormati atas sokongan padu serta kepercayaanpenuh terhadap TNB. Lembaga juga inginmerakamkan ribuan terima kasih kepada KerajaanMalaysia dan badan-badan kawal selia, khususnyaKementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Airserta Suruhanjaya Tenaga atas sokongan dankerjasama berterusan yang diberikan.Kepada Kumpulan Pengurusan serta semuawarga kerja TNB, terimalah ucapan terima kasihyang tidak terhingga atas dedikasi anda sepanjangtempoh waktu yang amat mencabar ini. Syarikattidak akan berada pada tahap sekarang tanpakomitmen anda. Harapan kami ialah semogasokongan berterusan tersebut akan terus diberikandalam usaha Syarikat untuk meneroka peluangpeluangbaru. Saya juga ingin mengucapkansetinggi-tinggi tahniah kepada Dato’ Sri CheKhalib Mohamad Noh atas penganugerahanbeliau sebagai “Malaysia’s CEO of the Year2008” oleh pihak Business Times.Akhir sekali, terima kasih setulus ikhlas daripadasaya kepada semua ahli Lembaga Pengarah atasnasihat dan pandangan yang bernas sepanjangtahun yang mencabar ini. Saya berharap kitaakan dapat terus berganding bahu danmenyatupadukan usaha bersama untuk mengatasicabaran-cabaran serta memanfaatkan pelbagaipeluang yang mendatang. Saya yakin semuapemegang saham akan memberi sokongan yangpadu dan berterusan terhadap usaha kita untukmenjamin kejayaan TNB.Terima Kasih.Tan Sri Leo MoggiePengerusi

Bersemangat menerajuikecemerlangan selamatahun

Tenaga Nasional Berhad 44 Laporan Tahunan 2009ULASAN PRESIDEN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIFDATO’ SRI CHE KHALIBBIN MOHAMAD NOHPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif

Tenaga Nasional Berhad 45 Laporan Tahunan 2009Pemegang Saham yang dihormati,Tahun ini TNB menyambut ulang tahunnya yang ke-60. Ianya merupakan satu peristiwa pentingdalam perjuangan Syarikat “Menerangi Hidup” rakyat. Perjalanan TNB yang begitu jauh bermulapada tahun 1949 dengan penubuhan Lembaga Letrik Pusat (Central Electricity Board atau CEB) ketikaMalaya masih di bawah penjajahan, dan kemudiannya dengan pembentukan Lembaga Letrik Negara(LLN) pada tahun 1965 yang diterajui oleh rakyat Malaysia sendiri. Setelah diperbadankan pada tahun1990, LLN muncul dengan nama barunya, Tenaga Nasional Berhad.Kini, setelah enam puluh tahun kewujudannya,TNB muncul sebagai sebuah syarikat cip biru danpembekal elektrik bersepadu yang memiliki asetbernilai kira-kira RM71.4 bilion dan bertanggungjawabmemenuhi keperluan tenaga kepadahampir 7.6 juta pelanggan. Syarikat juga diiktirafsebagai antara peneraju utama industri tenagaserantau dan disenaraikan sebagai antara syarikattenaga terunggul di dunia. Syarikat inginmerakamkan setinggi-tinggi penghargaan kepadawarga kerja dulu dan sekarang di semua peringkatyang telah berusaha dengan gigih selama enampuluh tahun lamanya, serta meletakkan TNBpada kedudukannya sekarang. Di samping terusmemainkan peranan penting sebagai penggerakkemajuan negara, TNB tetap komited untukmenghasilkan prestasi perniagaan yang cemerlangselain menunaikan tanggungjawab sosio-ekonomiSyarikat. Kami bertekad untuk terus “menggerakkankemajuan negara” dan “menerangi hidup rakyat”.MAKLUMAT PENTING KEWANGANTempoh 12 bulan berakhir 31 Ogos 2009 adalahyang paling mencabar bagi TNB. Kami terpaksamenangani gandingan pelbagai isu yang terdiridaripada pertumbuhan permintaan elektrik yangnegatif, harga purata arang batu yang lebihtinggi, pembayaran kapasiti tambahan kepadaPenjana Bebas (IPP) yang baru dimulatugaskan,dan kesan pendedahan tukaran asing.Kumpulan melaporkan peningkatan jumlah hasilpendapatan sebanyak 16.3% dalam TahunKewangan 2009 (TK2009), daripada RM24,755.3juta pada tahun sebelumnya kepada RM28,785.6juta yang didorong terutamanya oleh duapelarasan tarif yang masing-masing berkuatkuasapada 1 Julai 2008 dan 1 Mac 2009. Walaupunpelarasan terakhir pada bulan Mac 2009membolehkan TNB menampung kos purata arangbatu sebanyak AS85 per tan metrik pada TK2009,namun harga purata sebenar arang batu yangdigunakan pada tahun ini adalah sebanyakAS90.2 per tan metrik. Ini bermakna TNB terpaksamenanggung kos tambahan sebanyak AS5.2 pertan metrik. Kesan harga arang batu yang lebihtinggi melebihi AS85 per tan metrik telahmenyebabkan margin EBITDA TNB menurundaripada 29.9% pada TK2008 kepada 25.2%pada TK2009.Justeru itu, Kumpulan mencatatkan penurunankeuntungan bersih sebelum kerugian tukaranasing sebanyak 17.5%, daripada RM2,540.8 jutapada TK2008 kepada RM2,095.7 juta padaTK2009, disebabkan terutamanya oleh hargapurata arang batu yang lebih tinggi ditanggungoleh Syarikat (harga terus meningkat sehinggaparas tertinggi AS113.9 per tan metrik pada sukupertama tahun kewangan berbanding hargapurata sebanyak AS76.4 per tan metrik padaTK2008). Tambahan lagi, setelah stesenjanaelektrik arang batu Jimah dimulatugaskan,pembayaran kapasiti kepada IPP baru ini telahmembebankan lagi kos operasi TNB.Dalam tempoh sembilan bulan pertama TK2009,pertumbuhan permintaan elektrik di SemenanjungMalaysia menurun sebanyak 3.7%, terutamanyadalam sektor industri. Walau bagaimanapun,terdapat peningkatan yang berterusan bagipermintaan bulanan bermula bulan Mac 2009,terutama pada suku keempat TK2009. Berikutanpertumbuhan permintaan yang positif pada SukuKeempat TK2009, pertumbuhan permintaanelektrik bagi keseluruhan TK2009 mencatatkanpenguncupan sebanyak 2.6% daripada tahunsebelumnya. Sukacita kami melaporkan bahawaTNB telah mencatatkan paras permintaantertinggi yang baru iaitu sebanyak 14,245 MWpada 12 Ogos 2009.Tahun ini juga menyaksikan matawang RinggitMalaysia menjadi lemah berbanding Dolar ASdan Yen Jepun. Meski pun matawang Ringgitmenunjukkan tanda-tanda kembali pulih padaSuku Ketiga TK2009, namun Yen Jepun semakinkukuh berbanding Dolar AS dan matawang utamalain pada Suku Keempat TK2009. Secarakeseluruhannya, Kumpulan melaporkan kerugiantukaran asing sebanyak RM1,177.8 juta, 74.2%daripadanya disebabkan oleh pendedahan kepadapinjaman Yen Jepun yang mengenakan kadarfaedah yang rendah serta tempoh pembayaranbalik terlunas yang panjang, di mana ada yangsehingga tempoh 30 tahun. Untuk menguruskanpendedahan kepada tukaran asing sepanjangtahun ini, Syarikat telah mengambil kesempatanmembeli balik sebahagian daripada bon DolarAS. Langkah ini berjaya mengurangkanpendedahan kita kepada Dolar AS daripada27.8% kepada 24.3% serta mengurangkan kospurata hutang berwajaran daripada 5.44% kepada5.16%.MEMPERTINGKATKAN KECEKAPANOPERASISelaras dengan matlamat TNB untuk mencapaiKecemerlangan Perkhidmatan menjelang 2010,bahagian-bahagian serta unit-unit perniagaanKumpulan terus mencapai kemajuan yangcemerlang pada TK2009, melangkaui sasaranPetunjuk Prestasi Utama (KPI) serta menghasilkanpeningkatan ketara dalam kecekapan operasi.Pada TK2009, Kumpulan mencapai Faktor HentiTugas Tidak Terancang Setara (EUOF) pada kadar2.90% yang berjaya melepasi tanda aras industriyang ditetapkan pada kadar 4% buat empattahun berturut-turut. Kami juga mencatatkanMinit Sistem Penghantaran yang terendah pada1.02 minit berbanding dengan sasaran KPI iaitu7.5 minit. Ini bermakna Kumpulan berjayamengekalkan pencapaian angka tunggal minitsistem bagi empat tahun berturut-turut. Kemajuanketara turut dicapai bagi Indeks Tempoh MasaPurata Gangguan Sistem (SAIDI) yang mencatatkan69 minit bagi setiap pelanggan berbandingsasaran KPI, iaitu 75 minit setiap pelanggan. Inibermakna SAIDI TNB adalah menyamai negaranegaraG8.

Tenaga Nasional Berhad 46 Laporan Tahunan 2009ULASAN PRESIDEN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF (Samb.)Sebagai sebahagian daripada usaha Kumpulanuntuk mengurangkan perbelanjaan modal danmengoptimumkan kos dan nilai tanpa mengkompromikualiti produk dan perkhidmatan sertakeupayaan operasi, jabatan-jabatan dalam TNBtelah diarah melaksanakan langkah-langkahsewajarnya melalui inisiatif Ops Trim-X yangdilancarkan pada awal Januari 2009. Sukacitakami melaporkan bahawa di dalam tempoh seawalJanuari 2009-Jun 2009, Ops Trim-X telah berjayamembantu mengurangkan perbelanjaan modalsebanyak RM586 juta dan perbelanjaan operasitak langsung sebanyak kira-kira RM113 juta.Sebagai mencerminkan tahap operasi yangmantap, Kumpulan telah diletakkan pada tempatke-100 antara 250 syarikat tenaga terbaik didunia dan tempat ke-18 antara 59 syarikat tenagaterbaik Asia dan Australia dalam senarai Platts250 Global Energy Company Rankings bagi tahun2008.SE10/10 MENEPATI SASARANPada TK2009, Kumpulan meneruskan pelaksanaanfasa SE10/10 Pelan Strategik 20 Tahun (2006-2025) yang menetapkan sasaran supaya TNBmencapai kecemerlangan perkhidmatan menjelang2010. Walaupun mengalami kesan tekanan faktorluaran ke atas operasi Kumpulan, TNB tetapberjaya mengukuhkan kesetiaan pelanggan danpihak berkepentingan, mempertingkatkankecemerlangan perkhidmatan dan keberkesananoperasi serta memacu perkembangan bisnes didalam dan luar negeri.Syarikat telah menetapkan beberapa KPI dibawah program SE10/10 sebagai tanda arasperbandingan dengan syarikat-syarikat tenagaterunggul di dunia. TNB juga sedang melaksanakanpiawai Paras Perkhidmatan Dalaman (InternalService Level standards) di samping mematuhipiawai Perkhidmatan Minimum yang diperkenalkanoleh Suruhanjaya Tenaga. Di samping itu, TNBterus memberi penekanan terhadap usaha-usahauntuk memenuhi kehendak dan keperluan parapelanggan sebaik yang mungkin melalui pelbagaisaluran. Kami yakin bahawa dengan berusahagigih untuk memastikan sasaran ini dicapai,Syarikat akan dapat bergerak pantas menujumatlamat untuk muncul sebagai syarikat terbaikpengurusannya di dalam negara menjelang 2010serta tersenarai sebagai antara syarikat yangcemerlang di rantau ini.Pengiktirafan terhadap usaha-usaha TNB selamaini adalah jelas apabila Syarikat menerimaAnugerah Bisnes Terbaik Tahun 2007 bagiKategori Syarikat Unggul oleh SMI & SMENetwork Worldwide dan Anugerah Top 3 MostAdmired ASEAN Enterprise bagi kategoriPekerjaan (Employment) oleh ASEAN BusinessCouncil.Dengan program SE10/10 menghampiripenghujungnya pada tahun 2010, Kumpulan kinimemberi tumpuan ke arah merangka butir-butirterperinci bagi fasa 2011-2015 Pelan Strategikyang mensasarkan pengembangan bisnesserantau. Setelah strategi untuk fasa inidimuktamadkan, ia akan dikemukakan untukkelulusan Pengurusan dan Lembaga Pengarahsebelum disebarluaskan ke seluruh TNB.Kumpulan akan terus memacu usaha mencapaimatlamat sebagai peneraju dunia dalam bidang-bidang bisnes yang berkaitan menjelang tahun2025, dan pada masa yang sama membinareputasi sebagai rakan niaga bisnes yang kukuhserta pencipta nilai kepada pemegang saham.Adalah menjadi harapan kami bahawa bila tibamasanya kelak, TNB akan diakui sebagai syarikatyang paling dikagumi di dunia.TAHAP KHIDMAT PELANGGANDIPERTINGKATKANKebanyakan daripada 7.6 juta pelanggan TNBadalah merupakan Pengguna Kuasa Biasa(Ordinary Power Consumers) yang terdiri daripadaisi rumah Malaysia. Pengguna Kuasa Besar (LargePower Consumers) pula, walaupun kecilbilangannya, mewakili 80% daripada keseluruhanjumlah jualan elektrik dalam negara. PadaTK2009, Syarikat telah memperluaskan inisiatifPengurusan Perhubungan Pelanggan (CRM) sertamelaksanakan inisiatif baru untuk mempertingkatkantahap khidmat pelanggan ke tahap yanglebih tinggi.Untuk mendapatkan maklum balas yang lebihtepat dan mempertingkatkan tahap kepuasanpelanggan, TNB telah mempertingkatkan SistemMaklumbalas Pelanggan (SMP) dengan menambahbeberapa modul baru. SMP ini membolehkankami mengesan, menyebar, memantau laporandan menilai maklumbalas daripada pelbagaikumpulan menerusi satu platform.Di samping itu, kami telah menetapkan satupiawai Tahap Perkhidmatan Minimum untukpelanggan. Sistem Pengesanan secara onlineyang dicipta sendiri oleh TNB kini memantaupematuhan piawai ini. Usaha-usaha CRM jugadiperluaskan untuk merangkumi programkesedaran kualiti tenaga, program kesedaranlampu jalan dan seminar mengenai kecekapantenaga dan tenaga boleh diperbaharui.Sistem permohonan secara online yangdipermudahkan iaitu e-Permohonan (e-Application)membantu menjimatkan masa memberipembekalan elektrik kepada pelanggan. Padabulan Jun 2009, TNB telah memperkenalkansistem e-Permohonan kepada pemaju perumahanyang membina 150 unit rumah ke atas. Padaakhir TK2009, terdapat 214 pemaju perumahan,675 kontraktor elektrik dan 931 individu yang

Tenaga Nasional Berhad 47 Laporan Tahunan 2009berdaftar dengan sistem e-Permohonan. Angkaini dijangka meningkat apabila sistem inidiperkenalkan kepada orang ramai.TNB terus meneroka mekanisme baru dan yangmudah untuk menyenangkan pelanggan membayarbil. Setakat ini, pelbagai saluran mudah telahdan akan terus disediakan termasuk kaunterKedai Tenaga, pusat kutipan setempat, debitlangsung, debit auto, pembayaran secara dalamtalian, perbankan telefon, mesin ATM, kutipanmobile dan bayaran di kaunter bank dan agensipeserta.TNB juga terus mengambil inisiatif menambahbaiktahap perkhidmatan 135 Kedai Tenaga di seluruhnegara. Sistem pengurusan penggiliran QMaticyang membantu mengoptimumkan aliranpelanggan kini dipantau di peringkat Ibu Pejabat.Ianya didapati berjaya membawa penambahbaikankepada tempoh masa menunggu dan melakukanurusniaga perkhidmatan kaunter. Portal Ilmu atauK-Portal pula yang dibentuk untuk anggotabarisan hadapan kami dapat membantu merekamenjawab pertanyaan pelanggan dengan tepatdan konsisten. Selepas mendaftar, pelanggankediaman baru akan diberi pek maklumat yangmengandungi maklumat produk dan perkhidmatanTNB, saluran pembayaran bil, nombor hubunganserta tip mengenai keselamatan elektrik dankecekapan elektrik.Kini, Pusat Pengurusan Panggilan (CMC) 24 jamuntuk TNB Careline 15454 melayani bukan sahajaaduan-aduan berkaitan kejadian gangguanbekalan dan kerosakan lampu jalan, tetapi jugamenguruskan isu-isu berkaitan bil, pemotonganbekalan dan bekalan elektrik.Beberapa teknologi baru untuk mengautomasidan menambahbaik pelbagai proses telahdiperkenalkan sepanjang tahun. Sistem ElektronikMaklumat Pengebilan Pelanggan (e-CIBS) kinidipertingkatkan lagi dengan kemudahan e-DASatau aktiviti pemotongan melalui modul SMS.Sistem ini membolehkan maklumat berkaitanaktiviti pemotongan dan sambung semuladisampaikan kepada e-CIBS dan kakitangan luarkami melalui SMS.Susulan pelaksanaan fasa kedua Bacaan MeterKawalan Jauh (RMR) – Projek Voltan Sederhanadan Voltan Rendah, proses bacaan meter telahdiperbaiki dengan mengurangkan proses-prosesmanual yang sekali gus dapat membendungkesilapan manusia. Melalui RMR, TNB kiniberupaya memantau data meter dan mengurangkankerugian bukan teknikal.

Tenaga Nasional Berhad 48 Laporan Tahunan 2009ULASAN PRESIDEN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF (Samb.)Sistem Pengurusan Gangguan Bekalan Elektrik(TOMS) pula membantu TNB bertindak pantasmenangani gangguan bekalan dan banyakmembantu meningkatkan keberkesanankomunikasi antara pelanggan, Pusat PerhubunganTNB dan pasukan teknikal kami. Antara lain,TOMS membolehkan analisis data yang lebihmantap, pengurusan aset yang berhemat danefisien serta unjuran pola-pola gangguan yanglebih tepat.Satu lagi aplikasi ialah Mobile Field ForceAutomation (MFFA) yang digunapakai untukaktiviti pemulihan bekalan voltan rendah. Aplikasiini memberi maklumbalas segera mengenaikeadaan setempat. Aplikasi ini juga membolehkanpelanggan menerima maklumat terkini mengenaipemulihan bekalan melalui TNB Careline.Berikutan pelaksanaan projek perintis MFFA diShah Alam, sistem ini kini digunakan di Selangor,Wilayah Persekutuan, Johor dan Pulau Pinang.Oleh kerana TNB memberi keutamaan kepadakesejahteraan pelanggan, maka adalah pentingkeperluan dan kehendak mereka dikenalpasti.Justeru itu, program pengumpulan maklumat dandata secara tersusun telah dilaksanakan untukmenguruskan maklum balas dan aduan pelanggan.Program ini melibatkan penggunaan wadahseperti Tinjauan Indeks Kepuasan Pelanggan (CSISurvey), melalui borang-borang maklum balas diKedai Tenaga dan tinjauan melalui CMC.TNB juga terus mengadakan dialog danperjumpaan dengan pemimpin industri, ahli-ahliperniagaan dan agensi-agensi Kerajaan untukmengumpul maklum balas dan perspektif merekamengenai isu-isu bersama. Perbincanganperingkat tertinggi ini lazimnya melibatkanPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif serta membukapeluang kepada syarikat untuk lebih memahamikehendak pelanggan dan menangani aduandengan lebih menyeluruh.Bagi mengurus sejumlah 1000 Pengguna KuasaBesar (LPC) Syarikat, satu program khas yangdikenali sebagai Program Pengurusan PRIMEdiwujudkan di mana pegawai TNB sendiri akanmelawat pengguna LPC untuk menangani masalahmereka. Pada tahun yang dikaji, TNB telahmenawarkan secara percuma kepada LPCperkhidmatan Menangani Kualiti Tenaga (PQ)oleh perunding rasmi PQ kami, TNB EnergyServices. Sebanyak 78 LPC telah menerimatawaran tersebut yang melibatkan Audit PQsecara Walk Through, Ujian Ride Through danKajian PQ Menyeluruh. Program PeningkatanPerhubungan Akaun Korporat atau Program CAREjuga turut membantu mengeratkan hubungan duahala antara TNB dengan pelanggan korporatkami.MENGUKUHKAN DAYA HARAP BEKALANTNB memberikan tumpuan yang sepenuhnyakepada kecemerlangan operasi dalam aktivititeras Syarikat, iaitu Penjanaan, Penghantarandan Pembahagian. Ini bagi memastikan Syarikatdapat terus menunaikan tanggungjawab untukmenyediakan bekalan elektrik yang selamat danberterusan kepada pelanggan. Pada TK2009,pelbagai inisiatif telah dilaksanakan untukmengukuhkan daya harap bekalan.Dalam sektor Penjanaan, kejayaan usaha-usahaBahagian Penjanaan untuk meningkatkankecekapan operasi terbukti apabila TNB berjayamencatat Faktor Henti Tugas Tidak TerancangSetara (EUOF) pada kadar 2.9%, yang jauh lebihbaik daripada tanda aras industri kelas dunia iaitu4% buat empat tahun berturut-turut. Bahagian inijuga mencatatkan Faktor Kesediaan Setara (EAF)Loji pada kadar 90.49% pada TK2009.Sehingga kini, semua stesen janaelektrik TNBtelah mendapat pensijilan MS ISO 9001 dan MSISO 14001. Enam stesen janaelektrik telahmendapat pensijilan OHSAS 18001 sementarabeberapa stesen janaelektrik lagi berjayamemenangi anugerah negara daripada PersatuanKeselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia(MSOSH).Bahagian Penghantaran pula yang bertanggungjawabmenambahbaik daya harap rangkaianpenghantaran telah melaksanakan pelbagai

Tenaga Nasional Berhad 49 Laporan Tahunan 2009langkah untuk memastikan daya harap sistemadalah tinggi, keselamatan bekalan terjamin,kesediaan sistem bertahap tinggi dan tempohpemulihan operasi ditambahbaik. Bahagian initelah mencapai Minit Sistem selama 1.02 minitbagi TK2009 yang jelas jauh lebih rendahdaripada 6.56 minit yang dicatatkan bagi TK2008.Ini merupakan pencapaian satu digit bagi empattahun berturut-turut. Bahagian Penjanaan jugaturut mengekalkan rekod sifar bagi GangguanBesar empat tahun berturut-turut dan berjayamembendung kehilangan tenaga di dalam sistempenghantaran pada tahap 2%. Di samping itu,Bahagian ini juga telah menambah kapasitialatubah sebanyak 4,125 MVA dan Capacity Banksebanyak 690 MVar ke dalam sistem melalui 54projek baru yang dimulatugaskan.Pada TK2009, Bahagian Pembahagian mencatatSAIDI selama 69 minit berbanding sasaran KPI75 minit dan pencapaian SAIDI 78 minit padatahun lalu. SAIDI adalah purata gangguan (dalamminit) bagi setiap pelanggan dalam setahun danmerupakan pengukur prestasi rangkaianpembahagian TNB. Di samping itu, kehilangantenaga Pembahagian juga berjaya dikurangkandaripada 8.69% kepada 8.65%.Untuk mencegah berulangnya kecurian bekalanelektrik (TOE) dan pengusikan meter, TNB telahmemperkenalkan Sistem Pengesan KerosakanAnomali (AFDS) untuk melindungi meterpelanggan yang dikategorikan sebagai pelangganberisiko tinggi. Syarikat juga mengambil langkahuntuk meningkatkan keupayaan pemantauan danpengesanan dengan menggunakan teknologiRMR. Projek RMR ini membolehkan TNB danjuga pelanggan memahami dengan lebih jelasmengenai profil beban atau corak penggunaan.Ini adalah supaya penggunaan tenaga dapatdiurus dengan lebih efisien lagi. Pada peringkatawalnya, RMR hanya digunakan untuk LPC voltantinggi dan sederhana sahaja, tetapi kini RMRjuga digunakan untuk pengguna LPC voltanrendah. Dalam TK2009, Syarikat telah menyiapkan71.1% daripada keseluruhan 60,000 pemasanganRMR untuk pelanggan LPC voltan rendah.TNB juga telah mengstruktur semula dan menaiktaraf pasukan khas Pengekangan Kecurian Arusatau Special Engagement Against Losses (SEAL)untuk mengukuhkan perancangan danpenyelarasan aktiviti SEAL serta memastikanproses pematuhan dipantau dengan berkesan.Untuk memerangi gejala TOE yang meningkatsemasa kemelesetan ekonomi, pasukan petugasSEAL telah mengambil beberapa langkahberkesan untuk mencegah kerugian bukan-teknikalyang melibatkan Skuad Gerak Pantas TOE, projekpemindahan lokasi meter dan program kesedaranuntuk orang awam. Di samping itu, kerjasamarapat TNB dengan Suruhanjaya Tenaga dan PolisDi-Raja Malaysia telah membantu mempercepatkanpenyelesaian kes kecurian bekalanelektrik.

Tenaga Nasional Berhad 50 Laporan Tahunan 2009ULASAN PRESIDEN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF (Samb.)Dari segi projek-projek janakuasa besar, duaprojek pemulihan telah dilaksanakan padaTK2009. Ini termasuk Projek Pemulihan StesenJanakuasa Tuanku Ja’afar Fasa 2 (PD2) untukoperasi komersial kitar padu di Port Dickson yangmelibatkan penambahan kapasiti sebanyak 694MW kepada kapasiti semasa sebanyak 750 MWpada loji PD1. Turut disiapkan ialah ProjekPerlanjutan Jangka Hayat dan Automasi Loji bagiSkim Hidroelektrik 260 MW Cameron Highlandsdan Batang Padang. Projek ini melibatkanpemulihan 15 unit penjanaan di empat stesenutama sedia ada dan dijangka menambahkanjangka hayat operasi Rancangan HidroelektrikCameron Highlands untuk selama 30 tahun lagi.Bagi menjamin kapasiti sistem mencukupi danbekalan elektrik adalah berdaya harap, TNB akanterus membuat pelaburan besar dalam sistembekalan elektrik dan memastikan kapasitipenjanaan tambahan digabungkan ke dalamsistem secara efisien dan tepat pada masanya.Selaras dengan hasrat Syarikat untukmemanfaatkan sebanyak mungkin potensi kuasahidro di Semenanjung Malaysia dan Sarawak,dua projek hidroelektrik besar sedang dalamproses pemerolehan. Projek Hidroelektrik HuluTerengganu (dengan kapasiti 250 MW) dan ProjekHidroelektrik Ulu Jelai (dengan kapasiti 372 MW)yang pembinaannya dijadual bermula pada tahun2010 dijangka siap masing-masing pada tahun2014 dan 2015.Di Sabah, kerja-kerja ukur dan persiapan tapakbagi projek IPP arang batu (dengan kapasiti 350MW) yang ditukar lokasi ke FELDA Sahabat,Lahad Datu sedang dijalankan. Ini akan disusulidengan kajian penilaian impak alam sekitar yangbaru dan terperinci.TNB memberi keutamaan kepada penambahbaikansistem bagi mengukuhkan sistem rangkaian danmenambahbaik keselamatan bekalan. Selamatempoh 60 tahun lamanya, TNB telah berjayamengembangkan sistem rangkaian penghantarandan hasilnya ialah Grid Nasional yang terdiridaripada kira-kira 18,935 km-litar talian atas,777-km litar kabel bawah tanah dan 385pencawang dengan kapasiti alat ubah sebanyak82,990 MVA.Pada tahun ini, sejumlah 54 projek telah disiapkandan dimulatugaskan sepenuhnya. Sebahagiandaripada projek-projek tersebut telah menyumbangtambahan kapasiti alatubah sebanyak 4,125 MVAkepada sistem rangkaian penghantaran. Kerjakerjapemodenan Pusat Hantaran Beban Negarajuga sedang berjalan lancar sementara SistemPengurusan Tenaga/SCADA baru telah dilaksanakanuntuk menggantikan sistem yang lama.Kerajaan telah memberi mandat kepada TNB danSarawak Energy Berhad (SEB) untuk mengambilalih operasi Projek Hidroelektrik Bakun dengankapasiti 2,400 MW daripada Sarawak Hidro SdnBhd melalui satu perjanjian pajakan atau leasingagreement. TNB juga dikehendaki membangunkemudahan penghantaran yang berkaitan dariSarawak ke Semenanjung Malaysia, termasukkabel penghantaran dasar laut sepanjang lebihdaripada 700 km. Projek ini merupakan sumberbekalan alternatif yang penting untuk memenuhipermintaan elektrik yang meningkat diSemenanjung Malaysia dan adalah selarasdengan aspirasi Kerajaan untuk menggalakkanpenggunaan sumber tenaga bersih di negara ini.Apabila kabel dasar laut Arus Terus BervoltanTinggi (HVDC) yang menghubungkan SemenanjungMalaysia dan Sarawak dimulatugaskan padatahun 2017 kelak, sebanyak 1600 MW tenagaakan dapat diimport dari Projek HidroelektrikBakun. Kejayaan pelaksanaan Projek Bakun iniakan merintis jalan bagi pengimportan tenagatambahan sebanyak 1,000 MW dari Sarawakmenjelang tahun 2019 dan 6,000 MW pada tahun2030.KESELAMATAN TENAGA DANPENGGALAKAN TENAGA HIJAUDalam menangani isu jaminan bekalan tenaga,walaupun TNB telah meneroka teknologi-teknologiyang berdaya maju secara komersial sepertihidro, biojisim, thermal energy storage cogeneration,kecekapan tenaga dan pengurusanpenggunaan tenaga (demand side management),Syarikat juga meneruskan kerjasama denganpelbagai pihak untuk meneroka sumber bahan apialternatif.Sebagai sebahagian daripada usaha Kerajaanmenggalakkan pembangunan Tenaga BolehDiperbaharui (RE) sebagai sumber bahan apikelima di bawah Dasar Kepelbagaian Bahan Api,Program Tenaga Boleh Diperbaharui Kecil (SREP)telah dilancarkan di bawah Rancangan MalaysiaKelapan. TNB telah menyumbang kepada SREPdengan membantu pemaju bagi projek-projekSREP yang berpotensi menjalankan kajian-kajianteknikal serta mengenalpasti sambungtara yang

Tenaga Nasional Berhad 51 Laporan Tahunan 2009sesuai untuk menghubungkan projek mereka kerangkaian pembahagian TNB. TNB juga telahmenandatangani Perjanjian Pembelian Tenaga REjangka panjang (REPPA) dengan pengusaha projekRE. Pada akhir TK2009, 11 REPPA telahditandatangani melibatkan jumlah kapasitisebanyak 54.55 MW. Pada masa ini, TNB beradadi peringkat akhir perbincangan dengan pemajuSREP lain yang menggunakan biogas, biojisim danhidro mini sebagai sumber-sumber RE sebelummemuktamadkan sebanyak 15 REPPA lagi.Kerajaan terus memberi keutamaan kepadapenggunaan tenaga yang mapan. Pada April2009, berikutan satu rombakan Kabinet,Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air(KeTTHA) telah ditubuhkan. Ini merupakan satulagi langkah penting yang membuktikan komitmenKerajaan terhadap Tenaga Hijau. Seterusnya,pada 24 Julai 2009, Y.A.B. Perdana Menteri telahmemperkenalkan Lima Teras Strategik DasarTeknologi Hijau Negara. TNB sedar betapapentingnya peranan Teknologi Hijau kepadanegara dan menyokong penuh usaha untukmemperkukuhkan komitmen dan tumpuanterhadap penggunaan Teknologi Hijau, khususnyadalam sektor tenaga Malaysia.Untuk sekian lamanya, TNB telah menyumbangsecara aktif kepada pertumbuhan Teknologi Hijaumelalui penglibatan Syarikat dalam pelaksanaanperjanjian SREP dan REPPA yang telah ditandatangani.Di samping itu, anak syarikat milikpenuh TNB iaitu TNB Energy Services juga telahmelaksanakan beberapa projek mini hidro diSemenanjung Malaysia.TNB juga terlibat dalam beberapa projek hibridsolar menggunakan tenaga suria, enjin diesel dantenaga bateri yang menyediakan bekalan elektrik24-jam ke kawasan-kawasan terpencil dan pulaupulauyang terletak jauh dari tanah besar. Disamping itu, beberapa skim hidro besar TNByang mempunyai nisbah ketumpatan tenaga dantakungan air melebihi 4 W/m2 juga dianggapsebagai projek RE berdasarkan takrifan UnitedNations Framework Convention on ClimateChange.TNB akan terus memainkan peranan aktif dalammenyokong Rancangan Teknologi Hijau Negaradengan meningkatkan kesedaran orang ramai danmenyebar luas maklumat mengenai kecekapantenaga (EE). Baru-baru ini, TNB telah bekerjasamadengan Gabungan Persatuan-Persatuan Pengguna-Pengguna Malaysia (FOMCA) dalam KempenKesedaran Kecekapan Tenaga Kebangsaan, iaituSWITCH! Kempen ini bertujuan meningkatkankesedaran tentang EE, menggalakkan amalan EEserta menambah baik dan meningkatkanpenggunaan produk dan peralatan EE. Sebagaisebahagian daripada tanggungjawab korporatsyarikat, TNB telah bersetuju memberi sumbangansebanyak RM1.5 juta kepada kempen tersebut.TNB juga komited dalam melaksanakan inisiatifinisiatifberbentuk latihan dan pembinaankeupayaan melalui peranan yang dimainkan olehUniversiti Tenaga Nasional (UNITEN), TNBIntegrated Learning Solution Sdn Bhd – ILSASdan TNB Research Sdn Bhd. Di sampingmenubuhkan Pusat Kecemerlangan RE, UNITENjuga menjadi tuan rumah kepada Institut Dasardan Penyelidikan Tenaga (IEPRe) yang dilancarkanbaru-baru ini.Untuk menampung keperluan tenaga jangkapanjang Malaysia dan menjamin keselamatantenaga Negara, teknologi tenaga alternatifberskala besar dengan emisi karbon yangminimum seperti hidro dari Sarawak dan tenaganuklear kini dianggap sebagai alternatif yangberdaya maju untuk campuran penjanaan elektrikSyarikat. TNB telah memulakan bekerjasamadengan beberapa pihak berkepentingan danagensi, khususnya Agensi Nuklear Malaysia(Nuclear Malaysia) untuk meneroka kebolehmajuantenaga nuklear sebagai sumber bahan apialternatif untuk masa depan.PEMBINAAN KEUPAYAAN DIPERKUKUHKANWarga kerja TNB yang berjumlah 29,149 orangkesemuanya adalah merupakan aset palingpenting Syarikat dan kami terus komited untukmembangunkan keupayaan mereka bagi menjaminpertumbuhan mapan Kumpulan. Berbagai langkahmembina keupayaan telah dilaksanakan di semuaperingkat dalam organisasi sepanjang TK2009.Berikutan penyusunan semula Bahagian SumberManusia Kumpulan pada April 2009, sebuah UnitPengurusan Bakat telah ditubuhkan untukmenyokong Unit Pengurusan Penggantian SumberManusia yang sedia ada. Program PengurusanPenggantian TNB bertujuan memastikan wujudnyasekumpulan pemimpin dan para profesional yangmempunyai kemahiran tertentu yang kritikaluntuk menjamin pertumbuhan Kumpulan. Programini, yang merangkumi pelan pembangunanindividu, menyediakan eksekutif berpotensi tinggiuntuk dinaikkan pangkat ke jawatan-jawatanyang lebih tinggi dalam Kumpulan. Unit baru iniditugaskan untuk mengisi dan membangunkanHimpunan Bakat (Talent Pool) KepimpinanKumpulan serta mengenalpasti calon-calon yangberpotensi untuk jawatan-jawatan utama. Kini,terdapat 279 anggota dalam Himpunan BakatKumpulan berbanding 204 jawatan utama untukdiisi. Mereka yang berpotensi telah dicalonkanuntuk 88.23% daripada jawatan-jawatantersebut.Program Haluan Kerjaya Pakar (Specialist CareerPath) yang diperkenalkan lima tahun dahulu pulaadalah bertujuan untuk menangani ketidakseimbangandi antara kemahiran teknikal danpengurusan dengan mengekal dan memberikanganjaran kepada pakar teknikal dalam bidangpengkhususan masing-masing, dan pada masayang sama membekalkan mereka dengankemahiran pengurusan. Program ini terusmemberikan peluang kepada calon-calon yangberkebolehan serta wajar untuk diberi pengiktirafan.Setakat ini dua orang pakar khusus dan23 pakar teknikal telah menerima manfaat dibawah program ini.Pada September 2008, pusat latihan TNB, iaituInstitut Sultan Ahmad Shah (ILSAS), telahdiperbadankan sebagai anak syarikat TNB dandinamakan TNB Integrated Learning Solution SdnBhd-ILSAS untuk memainkan peranan sebagaipusat kecemerlangan baru TNB untuk latihanutiliti tenaga. Sebanyak 214 program latihanpembangunan dan 966 program wajib dan latihankompetensi (teknikal dan bukan-teknikal) telahdijalankan pada tahun yang dikaji. Kesemuaprogram tersebut bertujuan melengkapkan wargakerja TNB dengan kompetensi tertentu yangmampu meningkatkan kecekapan dan produktivitiorganisasi.

Tenaga Nasional Berhad 52 Laporan Tahunan 2009ULASAN PRESIDEN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF (Samb.)TNB juga turut serta dalam Program PertukaranBakat Kepimpinan (Talent Exchange Programme)GLC yang pada asasnya bertujuan mempercepatkanpembangunan sekumpulan tokoh atau pemimpinperniagaan yang berkemahiran di kalanganSyarikat-syarikat Berkaitan Kerajaan denganmendedahkan calon-calon berpotensi tinggikepada peranan-peranan yang mencabar dalamfungsi, bisnes dan industri yang berlainan. PadaJulai 2009, Kitaran Penempatan Silang 2 dibawah Program Pertukaran Bakat Kepimpinantelah dilancarkan. Dua orang daripada caloncalonterbaik TNB telah ditempatkan di KhazanahNasional Berhad untuk tempoh selama setahunsementara TNB telah menerima dua calon,masing-masing daripada UEM dan CELCOM.Pada tahun ini, Fasa 3 Projek Sistem PengurusanSumber Manusia Kumpulan telah dilaksanakansementara sistem Perkhidmatan Layan Diri WargaKerja melalui laman web telah diperkenalkanuntuk membolehkan warga kerja menjalankankerja-kerja pentadbiran dengan lebih cekap tanpamengira tempat dan masa.Sebagai bukti pencapaian Syarikat dalampembangunan kapasiti, TNB telah dipilih sebagaiantara tiga pemenang akhir bagi KategoriPekerjaan (Employment) di ASEAN BusinessAwards 2008 anjuran ASEAN Business Council.TNB juga telah merangkul Anugerah Perak bagiKategori Kecemerlangan Sumber Manusia dimajlis Anugerah Sumber Manusia Malaysia2008/2009 yang dianjurkan oleh InstitutPengurusan Sumber Manusia Malaysia (MIHRM).ISU OSH DIUTAMAKANKeselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (OSH)adalah amat penting di TNB. Komitmen kamiterhadap keselamatan dan kesihatan warga kerjadizahirkan menerusi sistem pengurusan OSHyang dibentuk dan dinamakan Sistem PengurusanKecemerlangan Keselamatan (SEMS). SEMS TNBadalah tertakluk kepada semakan tahunan bagimemastikan kemajuannya adalah selaras denganamalan-amalan terbaik OSH serta keperluankeperluanOHSAS 18001: 2007 dan MS 1722.Sehingga kini, semua stesen janaelektrik TNBtelah mendapat pensijilan 5-Bintang di bawahsistem audit SEMS dan telah mematuhi piawaipiawaiindustri yang ketat.TNB terus menjalinkan hubungan erat denganpihak kawal selia, iaitu Jabatan Keselamatandan Kesihatan Pekerjaan, Suruhanjaya Tenaga,Jabatan Bomba dan Penyelamat dan lain-lainagensi Kerajaan yang sentiasa memberi sokongankepada kami berkaitan isu OSH. Pegawai-pegawaiKeselamatan dan Kesihatan yang bertauliah telahdilantik bagi memastikan OSH ditangani denganberhemat. Mereka pula disokong oleh PemeriksaKeselamatan Tahap 2 dan Wakil KeselamatanTahap 3 yang juga memantau serta melaporkanprestasi OSH kepada pihak Pengurusan.TNB telah merumus rangka kerja gerak balasdarurat dengan kerjasama Jabatan PengurusanRisiko Kumpulan sementara Pelan Gerak BalasDarurat juga disediakan untuk menangani keadaandarurat di bahagian-bahagian teras Kumpulaniaitu Penjanaan, Penghantaran dan Pembahagian.Latihan gerak balas darurat diadakan setiap tahunmelibatkan warga kerja yang berkaitan, sementarapasukan pengurusan krisis yang diketuai olehpengurusan kanan pula sentiasa bersedia untukbertindak dengan serta merta.Semua warga kerja TNB wajib menjalani latihanOSH sekurang-kurangnya satu hari sementarapengamal-pengamal OSH pula perlu berkongsipengetahuan OSH dengan warga kerja lain.Untuk tujuan ini, program taklimat, seminar,persidangan, simposium dan bengkel dijalankansecara berterusan untuk warga kerja di semuaperingkat. Paspot Keselamatan NIOSH-TNB yangdibentuk dengan kerjasama Institut Keselamatandan Kesihatan Pekerjaan Negara (NIOSH) pulamemastikan kontraktor-kontraktor TNB sedarakan keperluan asas keselamatan pekerjaan.Sejumlah 14,000 kontraktor telah menjalanilatihan untuk memperolehi pasport keselamatan.Kursus pemanduan berhemah juga diadakan,khususnya untuk pemandu-pemandu korporatbagi memastikan mereka memandu denganselamat di jalan raya.TNB juga memperuntukkan perbelanjaan untukmendidik orang ramai mengenai keselamatanelektrik menerusi program kesedaran denganmensasarkan sekolah, pertubuhan bukan-Kerajaan, industri dan pelbagai persatuan.Kempen keselamatan juga dijalankan untukmemastikan penyebaran maklumat secaramaksimum.MEMPERLUASKAN JEJAK PERNIAGAANSebagai sebahagian daripada Pelan Strategik 20Tahun TNB dan sebagai persediaan bagi fasakedua pengembangan jejak TNB ke luar negaramenjelang 2015, Kumpulan terus mencari peluangperniagaan baru di dalam dan luar negara.Memandangkan peluang-peluang pertumbuhanperniagaan di Malaysia adalah terhad, TNBsedang giat menerokai peluang-peluangperkongsian dan kerjasama dengan rakan niagaperkhidmatan utiliti antarabangsa di rantau ini.Dengan mempelbagaikan punca-punca pendapatankami di luar negara menerusi peluang-peluangaset dan perkhidmatan, Kumpulan akan berupayamengagih risiko perniagaan dan mencipta sumberpendapatan baru. Dalam hal ini, Kumpulan lebihcenderung untuk melaksanakan strategi yangboleh menyumbang kepada penambahan nilai bagikompetensi teras TNB daripada bertindak sebagaipelabur ekuiti. Walau apa pun, TNB akan tetapberhati-hati di dalam pemilihan dan penilaianprojek-projek yang ingin diceburi, memandangkanekonomi semasa yang begitu mencabar.Pada tahun yang dikaji, semua projek luar negaraKumpulan telah menunjukkan kemajuan. Di ArabSaudi, pelaburan Kumpulan dalam KonsortiumSaudi-Malaysia Water and Electric CompanyLimited untuk Projek Tenaga dan Air BebasShuaibah III (Shuaibah III IWPP) terus berjalanlancar dengan unit-unit 1, 2 dan 3 berjayamemulakan operasi komersial dan menepati tarikhmengikut Perjanjian Pembelian Tenaga dan Airiaitu pada 25 Julai 2009. Projek PenambahanKapasiti Shuaibah yang melibatkan pembesaranloji penyahmasinan Shuaibah III IWPP sebanyak150,000 meter padu sehari sedang berjalan lancar,di mana aktiviti ujian dan pemulatugasan lojidijangka siap pada pertengahan November 2009.

Tenaga Nasional Berhad 53 Laporan Tahunan 2009Kumpulan bagi Tahun Kewangan berakhir 31Ogos 2010 akan tetap mencabar. Meskipunbegitu, TNB komited untuk menyediakan bekalanelektrik yang berdaya harap, perkhidmatan yangberkualiti tinggi serta operasi yang cemerlangkepada para pelanggan.PENGHARGAANWalaupun berhadapan dengan impak kemelesetanekonomi dunia, misi TNB untuk muncul sebagaisyarikat bertahap dunia terus diberi tumpuan.Kumpulan akan terus berhati-hati ketika meninjaupeluang-peluang perniagaan di luar negara danmerujuk kepada paras risiko negara berbandingdengan peluang pulangan munasabah yangdiluluskan oleh Lembaga Pengarah sebagaipanduan. Pemilihan peluang pelaburan jugahendaklah sejajar dengan kompetensi terasKumpulan dalam penjanaan, operasi danpenyelenggaraan. Dalam mengorak langkah kehadapan, TNB akan giat meneroka peluangpeluangperniagaan baru berpandukan kepadagaris panduan dasar pelaburan Syarikat demimemastikan pulangan yang maksimum dan risikorisikoyang mudah diurus.MARA KE HADAPANBerikutan langkah proaktif Kerajaan dalammerangsang ekonomi domestik, ekonomi Malaysiamula menunjukkan tanda-tanda pemulihan. Inijelas apabila KDNK (GDP) mencatatkanpenguncupan yang lebih kecil sebanyak -3.9%pada suku kedua tahun fiskal 2009, berbanding-6.2% pada suku pertama. Kerajaan juga telahmengumumkan bahawa ekonomi Malaysiadijangka mengembang pada kadar antara 2%hingga 3% pada tahun fiskal 2010. Walaupunterdapat petunjuk positif dalam peningkatanpermintaan untuk elektrik, keadaan industrisecara keseluruhannya masih mencabar buatmasa ini disebabkan kebimbangan berterusanberhubung kos operasi yang meningkat.Kedudukan kewangan dan keupayaan TNB untukmembuat pelaburan pada masa hadapan akansebahagian besarnya bergantung kepadakemampuan Syarikat untuk menangani kenaikankos bekalan elektrik menerusi peningkatankecekapan operasi dan produktiviti. Di sinilahpentingnya inisiatif-inisiatif seperti Ops Trim-Xuntuk menggerakkan Syarikat ke hadapan.Walaupun kami tidak mampu mempengaruhikuasa-kuasa pasaran luaran yang menyebabkankos bahan api meningkat tinggi, namun TNBakan menumpukan usaha untuk menambahbaikkecekapan operasi supaya kos tetap rendah dandaya saing Syarikat dapat diperkukuhkan. TNBjuga akan berusaha untuk mengukuhkan asasasaskewangan serta memberikan perkhidmatanyang berkualiti tinggi dan berdaya harap kepadapelanggan. Pada masa yang sama, TNB akanterus memainkan peranan penting untukmenerangi hidup rakyat, sebagai pemangkinkemajuan negara dan juga untuk mencipta nilaiyang berkekalan kepada pemegang saham kami.Memandangkan pemulihan ekonomi dunia dandomestik dijangka perlahan dan kos operasi pulakekal tinggi, kami menjangkakan prestasiSaya ingin merakamkan ucapan ribuan terimakasih kepada Kerajaan Malaysia, KementerianTenaga, Teknologi Hijau dan Air, KementerianKewangan, Kementerian PerdaganganAntarabangsa dan Industri, Suruhanjaya Tenaga,Lembaga Kemajuan Perindustrian Malaysia danlain-lain agensi Kerajaan atas sokongan paduyang diberikan kepada TNB. Penghargaan yangtulus ikhlas juga saya tujukan kepada semuapemegang saham dan pelanggan atas keyakinandan kepercayaan mereka terhadap TNB walaupunpada ketika keadaan pasaran yang amatmencabar.Saya juga ingin merakamkan penghargaan yangtidak terhingga kepada semua warga kerja TNBkerana telah berkhidmat dengan tabah dalamsuasana operasi yang tidak menentu ini. Akhirsekali, setinggi-tinggi penghargaan saya kepadaLembaga Pengarah atas kebijaksanaan danpandangan bernas mereka yang telah membolehkanSyarikat terus mara ke hadapan. Sayayakin sokongan penuh akan terus diberikan olehsemua pihak berkepentingan dalam usaha kitabersama untuk menghadapi cabaran masa depandan memanfaatkan peluang-peluang yang terbukadi hadapan kita. Terima kasih.DATO’ SRI CHE KHALIBBIN MOHAMAD NOHPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif

Tenaga Nasional Berhad 54 Laporan Tahunan 2009ulasan operasiPENJANAANMohd nazri bin shahruddinNaib PresidenSorotan Pencapaian:• Faktor Henti Tugas Tidak Terancang Setara (EUOF) berjaya dikekalkan lebih baik daripada tanda aras industri Kelas Duniasebanyak 4.0% selama empat tahun berturut-turut.• Faktor Kesediaan Setara (EAF) Loji Janaelektrik Bahagian Penjanaan untuk Tahun Kewangan 2009 ialah 90.49%. Ini menunjukkankenaikan sebanyak 0.48% berbanding Tahun Kewangan 2008.• Kecekapan Haba terus meningkat daripada 37.9% pada Tahun Kewangan 2008 kepada 39.07% pada Tahun Kewangan 2009.• Turbin Gas Kitar Padu PD2, berkapasiti 694 MW diserahtugas dan dimulatugas seperti yang dirancang pada Disember 2008. SijilPengambilalihan (TOC) telah ditandatangani pada 22 Disember 2008 dan Operasi Komersial Menyeluruh bermula pada 24 Januari2009.• Jurutera-jurutera Bahagian Penjanaan memainkan peranan penting dalam projek berasaskan tenaga bagi menyokong usahaniagaTNB di luar negara.• Kesemua stesen-stesen janaelektrik dan Ibu Pejabat Bahagian Penjanaan menerima pengiktirafan MS ISO 9001. Disamping itu,kesemua stesen-stesen janaelektrik diberi pensijilan MS ISO 14001 dan enam (6) stesen janaelektrik telah menerima pensijilanOHSAS 18001. Beberapa stesen menerima anugerah peringkat kebangsaan, misalnya anugerah Persatuan Keselamatan danKesihatan Pekerjaan Malaysia (MSOSH).

Tenaga Nasional Berhad 55 Laporan Tahunan 2009Bahagian Penjanaan terus memberi tumpuan untuk mengekalkan prestasi bertaraf dunia. Kamimelengkapkan anggota kerja kami untuk bersedia menghadapi cabaran-cabaran bukan sahaja dari segioperasi dan senggaraan loji tetapi juga ke arah mengembangkan bisnes sejajar dengan sasaran kamiuntuk menjadi antara entiti terbesar global. Dengan pengalaman selama 60 tahun dalam bisnespenjanaan, Bahagian Penjanaan mempunyai kepakaran teknikal dan komersil untuk bersaing dalammana-mana bisnes berkaitan tenaga. Bersama dengan komitmen kami terhadap kepuasan pelanggan,kami yakin dapat mencapai kecemerlangan perkhidmatan yang berterusan.Graf 1:Jumlah Keupayaan Terpasang bagi TK2008/2009KEV, 11.1%GLGR, 1.8%PJ, 2.9%PG, 3.3%TNB, 41.8%PD, 6.5%MNJG, 9.5%IPP, 47.1%PAKA, 5.2%HYD, 8.8%CB, 3.8%MATLAMAT BAHAGIANBahagian Penjanaan Tenaga Nasional Berhad dibawah pimpinan Naib Presiden (Penjanaan) diberikepercayaan untuk mengendali dan menyenggaraenam (6) stesen janaelektrik haba dan tiga (3)rangkaian utama stesen janaelektrik hidro diSemenanjung Malaysia serta membangun danmembina stesen-stesen penjanaan baru untukTenaga Nasional Berhad. Bahagian Penjanaanjuga memberi sokongan pengendalian danpenyenggaraan kepada tiga Pengeluar TenagaBebas (IPP), dua daripadanya adalah milik penuhTNB iaitu Stesen Janakuasa Sultan Azlan Shah,Manjung dan TNB Liberty Power Limited Pakistandan satu pegangan ekuiti majoriti iaitu StesenJanakuasa Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah.Menerusi unit perniagaannya iaitu TNB Repair &Maintenance Sdn. Bhd. (TNB REMACO), BahagianPenjanaan juga menyediakan perkhidmatanperkhidmatanpembaikan dan penyenggaraanserta perkhidmatan operasi bukan sahaja kepadaloji-loji penjanaan TNB (termasuk tiga IPP) tetapijuga kepada pelanggan-pelanggan luar.Bahagian Penjanaan juga memainkan perananutama dalam menyediakan khidmat kepakaranteknikal dalam projek-projek yang berkaitandengan tenaga untuk menyokong usahaniagaTNB di luar negara.RINGKASAN OPERASIPermintaan maksimum sistem tenaga elektrikMalaysia telah meningkat dari 14,007 MW padaMei 2008 kepada 14,245 MW pada Ogos 2009.Ini menunjukkan peningkatan sebanyak 1.7%berbanding pencapaian Tahun Kewangan 2008.Jumlah keupayaan terpasang Bahagian PenjanaanTNB adalah 9,110 MW, merangkumi kapasiti7,199 MW daripada loji-loji haba, dan 1,911 MWdaripada loji-loji hidro 1 . Graf 1 menunjukkanjumlah keupayaan terpasang di SemenanjungMalaysia bagi Tahun Kewangan 2009.Dengan bermulanya operasi komersial menyeluruhStesen Janaelektrik Tuanku Jaafar, Port Dickson(1 x 694 MW Tarbin Gas Kitar Padu) pada 24Januari 2009 dan peningkatan marginal dalampermintaan sistem tenaga elektrik, bahagianpasaran TNB telah meningkat kepada 42.1%,penambahan sebanyak 2.5% tahun ke tahun.Stesen Janakuasa Sultan Azlan Shah, Manjungdan Stesen Janaelektrik Tuanku Jaafar, PortDickson merupakan penyumbang terbesar kepadajumlah jualan unit tenaga iaitu sebanyak 26.3%dan 24.7% kepada sistem tenaga elektrik untukstesen-stesen janaelektrik TNB.1 Berdasarkan ‘Generation Security Standard (May 2009) olehJabatan Perolehan Tenaga, TNB

Tenaga Nasional Berhad 56 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPENJANAAN (samb.)Graf 2:Bahagian Pasaran Penjanaan Keseluruhan untuk Tahun Kewangan 2009KEV, 5.5%PG, 1.8% PJ, 0.4%GLGR, 2.4%CB, 2.6%MNJG, 11.3%TNB, 42.1%HYD, 6.4%IPP, 53.5%PAKA, 7.7%PD, 9.5%Graf 2 menunjukkan bahagian pasaran keseluruhanpenjanaan untuk TK2009 manakala Graf 3menunjukkan perbandingan bulanan bahagianpasaran penjanaan untuk TK2008 dan TK2009.Penjanaan daripada bahan api gas menyumbangsebanyak 58.8% daripada keseluruhan jumlahjualan unit tenaga diikuti dengan bahan api arangbatu sebanyak 26.3% dan seterusnya hidrosebanyak 14.8%. Pecahan bahan api loji-lojipenjanaan TNB bagi tempoh ulangkaji berubahsedikit berbanding tahun kewangan yang lepasdisebabkan mulatugas unit-unit PD2. Graf 4menunjukkan pecahan mengikut jenis-jenis bahanapi loji-loji penjanaan TNB bagi Tahun Kewangan2009.Graf 3:Perbandingan Bulanan Bahagian Pasaran Penjanaan untuk TK2008 dan TK200950%40%43.3%38.7%33.1%40.2%47.7%48.8%42.0%38.2%42.1%37.5%45.6%43.4%41.4%30%Sep Okt Nov Dis Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul OgoTK2009TK2008

Tenaga Nasional Berhad 57 Laporan Tahunan 2009Graf 4:Pecahan Jenis-jenis Bahan Api Loji-loji Penjanaan TNB bagi TK2009ARANGBATU, 26.3%HIDRO, 14.8%DIST, 0.1%GAS, 58.8%Tinjauan Prestasi TeknikalFaktor Kesediaan Setara Loji (EAF)EAF Bahagian Penjanaan TNB untuk TK2009 ialah90.49%, kenaikan sebanyak 0.53 peratusan mataberbanding TK2008. Seperti yang ditunjukkandalan Graf 5, EAF terendah dicatatkan dalambulan November 2008 pada takat 83.98%disebabkan beberapa hentitugas terancang padabulan tersebut. (Sebab utama adalah kerja-kerjapemulihan utama di Stesen Janakuasa SultanAzlan Shah, Manjung dan Stesen JanaelektrikSultan Iskandar, Pasir Gudang)Prestasi keseluruhan stesen-stesen adalah baikdi mana 80% daripada stesen-stesen mencapaiEAF lebih daripada 90%. Sila rujuk Graf 6 untukEAF kesemua stesen-stesen Bahagian Penjanaan.GraF 5:Faktor Kesedian Setara (EAF) Loji untuk TK2009100%95%93.6%93.9%93.6%Graf 7 menunjukkan arah aliran EAF tahunanBahagian Penjanaan sejak TK2005. PencapaianEAF bagi TK2009 melebihi nilai sasaran 89.04%.Antara pelbagai jenis loji-loji penjanaan, loji-lojihaba minyak/gas konvensional telah mencapaiEAF sebanyak 99.29% diikuti dengan turbin gaskitar terbuka sebanyak 96.35%, loji-loji hidrosebanyak 93.39%, loji-loji kitar padu sebanyak90.75%, dan loji-loji haba arang batu konvensionalsebanyak 83.09%.90%90.9%90.4%89.1%90.3%92.9%85%85.7%84.0%80%Sep Okt Nov Dis Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul OgoTK2009

Tenaga Nasional Berhad 58 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPENJANAAN (samb.)GraF 6:Faktor Kesediaan Setara (EAF) Mengikut StesenTNBCAMKNYRSGPKMNJGPJGLGRPGPDPAKACB90.4990.0191.0771.593.2592.9693.9593.5883.1182.0194.6195.7992.0395.7693.5395.2192.3690.9389.5191.9795.9395.57%0 20 40 60 80 100Faktor Henti Tugas Tidak Terancang Setara (EUOF)Bahagian Penjanaan TNB telah mencatatkan EUOF yang lebih baikberbanding tanda aras industri Kelas Dunia sebanyak 4% untuk empat(4) tahun berturut-turut. EUOF yang dicapai bagi TK2009 ialah 2.90%.Graf 8 menunjukkan arah aliran EUOF dari TK2005 hingga TK2009.Secara keseluruhan, EUOF Bahagian Penjanaan adalah cemerlang dimana 80% daripada stesen-stesen mencapai EUOF lebih rendahdaripada 4%. Pengecualian adalah Stesen Janakuasa Sultan AzlanShah, Manjung dan Stesen Janaelekrik Sultan Mahmud, Kenyir yangmencatatkan EUOF yang agak tinggi disebabkan kerosakan mekanikaldandang dan bearing turbin. Graf 9 menunjukkan EUOF yang dicapaioleh semua stesen-stesen penjanaan bagi TK2009. Kod NERCpenyebab utama secara terperinci untuk henti tugas tidak terancangadalah seperti yang ditunjukkan dalam Graf 10.TK2009TK2008GraF 7:Arah Aliran Faktor Kesediaan Setara (EAF)’0990.49’0890.01’0791.15’0690.20’0585.600 20 40 60 80 100%TK2009TK2005-TK2008

Tenaga Nasional Berhad 59 Laporan Tahunan 2009GraF 8:Arah Aliran Faktor Henti Tugas Tidak Terancang Setara (EUOF)GraF 9:Faktor Henti Tugas Tidak Terancang Setara (EUOF) Mengikut Stesen’09’08’07’06’052.903.342.103.106.10%0 1 2 3 4 5 6 7TK2009TK2005-TK2008TNBCAMKNYRSGPKMNJGPJGLGRPGPDPAKACB2.93.341.972.475.120.580.432.595.987.181.361.513.292.260.110.212.541.132.824.521.210.9%0 1 2 3 4 5 6 7 8GraF 10:Analisa Henti Tugas Tidak Terancang (NERC)TK2009TK2008DANDANG HRSG, 2%TURBIN HIDRO, 9%LAIN-LAIN, 2%TURBIN STIM, 5%DANDANG, 37%BAKI LOJI, 11%GWh GWh GWhJumlah Kehilangan TenagaTK2009 = 2,107 GWhTURBIN GAS, 16%PENJANA, 18%

Tenaga Nasional Berhad 60 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPENJANAAN (samb.)Jualan Unit TenagaJumlah keseluruhan jualan unit tenaga bagi TK2009 adalah 39,368 GWh,peningkatan sebanyak 9.8% berbanding nilai sasaran sebanyak 35,843GWh. Stesen Janakuasa Sultan Azlan Shah, Manjung merupakanpenyumbang terbesar sebanyak 10,342 GWh diikuti dengan StesenJanaelektrik Tuanku Jaafar, Port Dickson (9,736 GWh) dan StesenJanaelektrik Sultan Ismail, Paka (6,915 GWh).Graf 11 menunjukkan perbandingan jualan tenaga antara stesen-stesenjanaelektrik bagi TK2008 dan TK2009. Arah aliran tahunan jualan tenagaBahagian Penjanaan TNB bagi TK2005 hingga TK2009 ditunjukkan dalamGraf 12.GraF 11:Unit Jualan Tenaga mengikut Stesen, TK2008 dan TK2009CAMKNYRSGPKMNJGPJGLGRPGPDPAKACB8098102,0932,3682,9333,42010,34210,5623759002,1832,3971,6321,9249,7365,5466,9157,4262,3502,417GWh0 2,000 4,000 6,000 8,000 10,000 12,000TK2009TK2008GraF 12:Arah Aliran Tahunan Penjanaan TNB TK2005-TK2009’0939,368’0837,770’0735,973’0638,176’0534,0460 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000 35,000 40,000GWhTK2009TK2005-TK2008

Tenaga Nasional Berhad 61 Laporan Tahunan 2009GraF 13:Kecekapan Haba Mengikut StesenTNBMNJGPJGLGRPGPDPAKACB39.137.933.934.026.025.939.840.740.840.049.148.538.738.838.138.1%0 10 20 30 40 50TK2009TK2008GraF 14:Arah Aliran Kecekapan Haba TNB TK2005-TK2009Kecekapan HabaKecekapan Haba Bersih Bahagian Penjanaan TNB adalah 39.1%. Inimenunjukkan kadar kenaikan sebanyak 3.2% berbanding pencapaian37.9% pada TK2008. Kebanyakan loji-loji haba telah melebihi prestasiyang dicapai pada tahun lepas disebabkan faktor beban yang lebihtinggi. Graf 13 menunjukkan perbandingan di antara nilai kecekapanhaba bagi TK2008 dan TK2009. Kecekapan haba telah meningkat daritahun ke tahun dari serendah 36.5% bagi TK2005 kepada 39.1% bagiTK2009 seperti yang ditunjukkan dalam Graf 14.’0939.07’0837.93’0737.58’0636.22’0536.50%0 5 10 15 20 25 30 35 40TK2009TK2005-TK2008

Tenaga Nasional Berhad 62 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPENJANAAN (samb.)PROJEK-PROJEK UTAMAProjek-projek Pemulihan dan PembangunanDua projek pemulihan berjaya disiapkan padaTK2009, iaitu Projek Pemulihan StesenJanaelektrik Tuanku Ja’afar Fasa 2 (PD2) PortDickson, Negeri Sembilan dan Projek PerlanjutanJangka Hayat Rangkaian Elektrik Hidro CameronHighlands & Batang Padang, Pahang.Projek Perlanjutan Jangka Hayat RangkaianElektrik Hidro Cameron Highlands & BatangPadang adalah bagi pemulihan 15 unit penjanaanyang dirancang dapat melanjutkan jangka hayatoperasi Rangkaian Elektrik Hidro CameronHighlands selama 30 tahun lagi. RangkaianElektrik Hidro Cameron Highlands ini telahberoperasi selama 45-50 tahun sejak awal1960an. Projek ini telah dimulatugas dalamTNB juga telah memohon kebenaran daripadapihak berkuasa yang relevan untuk membangunkansemula Stesen Janaelektrik Prai yang melibatkanpemasangan turbin gas kitaran terbuka (OCGT)220 MW. Perunding EIA penilaian alam sekitartambahan juga telah menyerahkan draf akhirLaporan EIA. Walau bagaimanapun, pihakpengurusan TNB telah membuat keputusan padaJulai 2009 bagi menangguhkan mulatugas projektersebut ke tahun 2014.Projek-projek BaruTerdapat dua (2) projek janaelektrik hidro yangbaru iaitu Projek Hidro Elektrik Hulu Terengganu(250 MW) di Terengganu dan Projek Hidro ElektrikUlu Jelai (372 MW) di Pahang dalam prosesperolehan. Pembinaan kedua-dua projek inidijangka akan bermula pada Mei 2010 dan TarikhOperasi Komersil (COD) dirancang pada November2014 (Hulu Terengganu) dan April 2015 (UluJelai). Kerja-kerja sivil awalan perlu dimulakanpada November 2009 bagi memastikan sasaranpermulaan kerja-kerja sivil utama dapat dicapai.Projek Pemulihan Stesen Janaelektrik TuankuJa’afar Fasa 2 turbin kitar padu dimulatugasseperti yang dirancang pada Disember 2008. Lojiberkenaan adalah di bawah jangka masa jaminanselama satu (1) tahun. Kontraktor “turnkey”Kejuruteraan, Perolehan dan Pembinaan adalahgabungan Sumitomo, Toshiba dan GE. Mulatugasprojek ini menambahkan keupayaan terpasangsebanyak 694 MW kepada loji PD1 sedia adasebanyak 715 MW.tempoh 3 tahun iaitu dari Mac 2005 hinggaDisember 2008. Rangkaian Elektrik Hidro inimerangkumi empat (4) stesen-stesen utama iaitu,JOR (100 MW), WOH (150 MW), Odak (4.2 MW),Habu (5.5 MW) dan Robinson Fall (0.9 MW).Kontraktor utama projek adalah Siemens (M) SdnBhd. Takungan air Ringlet juga dipulihkan bagimemulihkan takungan hidup, keupayaanpengurangan banjir dan keupayaan stesen bagioperasi “peaking”.Tender-tender Kerja-kerja Sivil, Mekanikal danElektrikal telah diapungkan dan dijadual untukditutup pada Ogos 2009 (Ulu Jelai) dan Oktober2009 (Hulu Terengganu).Projek-projek Usahasama yang LainProjek 300 MW Bahan Api Arang Batu IPP diSabah dianugerahkan kepada gabungan TNBRemaco, Eden-Nove, Maser dan syarikat milikNegeri Sabah oleh Sabah Electricity Sdn. Bhd.Satu syarikat pemandu gabungan, Lahad DatuEnergy Sdn. Bhd. diwujudkan bagi melaksanakanprojek tersebut. Tapak projek telah dialihkan keFelda Sahabat, Lahad Datu (lebih kurang 100kmdari Bandar Lahad Datu). Kerja-kerja peninjauanawal tapak sedang dijalankan dan akan diikutidengan Kajian Penilaian Kesan Alam SekitarTerperinci (DEIA) yang baru.

Tenaga Nasional Berhad 63 Laporan Tahunan 2009Kerjasama antara TNB, Felda Palm Industries SdnBhd (FPI) dan J-Power telah mewujudkan satusyarikat usahasama, FTJ Biopower Sdn. Bhd.,bagi pembangunan satu (1) Loji JanakuasaBiomass Jengka berkeupayaan 10 MW di Pahang.Loji ini akan dimasukkan di bawah “SmallRenewable Energy Power Programme (SREP)”yang dilancarkan oleh Kerajaan Malaysia bagimenggalakkan penggunaan tenaga yang bolehdiperbaharui dalam penjanaan kuasa. Ini selaridengan Polisi Bahan Api Kelima Kerajaan dimana ia merupakan salah satu inisiatif bagimengurangkan pengeluaran gas-gas rumah hijau.Loji ini akan menggunakan “empty fruit bunch(EFB)” daripada kelapa sawit sebagai puncautama bahan api kepada dandang loji. EFB iniakan dibekalkan daripada tujuh (7) kilang pengisarminyak FELDA yang terletak di dalam lingkungan70 km dari Tapak Jengka 9. Proses perolehanEPC bagi Projek Janakuasa Biomass Jengka inisedang dijalankan dan Tarikh Mulatugas Komersildijangka pada Disember 2011.Projek ini dijangka dapat memohon PenguranganPenghasilan Karbon yang akan dijual kepadapihak-pihak yang berkenaan pada tahap pasaranyang akan dipersetujui di antara pembekal danpembeli. Projek ini juga dijangka akanmenyumbang kepada pengurangan penghasilanlebih kurang 45,000 tan CO 2 setahun.INISIATIF-INISIATIF PENINGKATANKECEKAPANKecemerlangan Perkhidmatan 2010 (SE10/10)Bahagian Penjanaan meneruskan pelaksanaaninisiatif-inisiatif berikut dalam ProgramKecemerlangan Perkhidmatan 2010 (SE 10/10).a. Pengoptimuman kos hayat benarb. Pembangunan modal insan untuk pertumbuhanglobalc. Memposisikan TNB REMACO untuk bisnesluar negarad. Mengadakan program pengurusan pelanggan/pihak berkepentinganSecara keseluruhan, sasaran bagi kesemuainisiatif-inisiatif telah dicapai secara konsisten.Program ini telah membantu Bahagian Penjanaandalam mencapai objektif-objektif utamaBahagian.Penyenggaraaan Produktif Menyeluruh(TPM)Kesemua stesen janaelektrik Bahagian Penjanaantelah mula mengamalkan Penyenggaraan ProduktifMenyeluruh (TPM). Bahagian Penjanaanmenyedari dan menghargai faedah-faedah TPMyang menggabungkan ciri-ciri penyenggaraanproduktif dan penjangkaan dengan strategistrategipengurusan inovatif dan penglibatananggota kerja secara menyeluruh. Melaluigabungan fungsi-fungsi kendalian dan senggaraan,matlamat pengoptimuman daya harap mesin danpemastian pengurusan aset loji yang cekap dapatdirealisasikan.

Tenaga Nasional Berhad 64 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPENJANAAN (samb.)Penyenggaraan Bertumpukan Daya Harap(RCM)Objektif utama pelaksanaan RCM di BahagianPenjanaan adalah bagi meningkatkan daya harapdan daya senggara loji janakuasa denganpenekanan terhadap pengurangan EUOF,m e n g e l a k k a n k e r o s a k a n m a l a p e t a k a ,mengurangkan terpelantikan loji/sistem danmengoptimumkan aktiviti senggaraan. DalamTK2009, pelaksanaan RCM diteruskan dandikembangkan dengan pengenalan kepada RCM2 yang melibatkan KPI bersama nilai ukuranyang baru.PENGURUSAN SUMBER MANUSIAJabatan Sumber Manusia Bahagian Penjanaantelah menjajarkan lapan (8) inisiatif-inisiatifstrategik sumber manusia seperti berikut kepadainisiatif-inisiatif Bahagian Sumber ManusiaKumpulan. Rancangan Induk Sumber ManusiaBahagian Penjanaan juga telah dimuktamadkanuntuk tindakan.1. Menyediakan pekerja yang terbaik padamasa yang terbaik2. Membina anggota kerja yang kompeten3. Menubuhkan satu talian pemimpin4. Mencapai budaya berpandukan prestasi5. Memeliharakan suasana perhubunganperusahaan yang harmoni6. Berusaha ke arah perkhidmatan sumbermanusia yang efisien dan efektif7. Mewujudkan persekitaran kerja yang kondusifdan selamat8. Melaksanakan pengurusan kewangan yangbijakPada TK2009, inisiatif-inisiatif utama telahdibahagikan kepada empat (4) bahagian penting;1. Perancangan Perjawatan dan SumberManusia2. Latihan dan Pembangunan3. Ganjaran & Faedah4 Perhubungan PerusahaanPENGURUSAN DAN INISIATIF-INISIATIFKUALITIISO9001 Sistem Kualiti dan PelaksanaanPSIDalam TK2009, beberapa aktiviti di bawah sistemkualiti dan PSI telah dirancang dan dilaksanakan;1. Latihan untuk juruaudit dalaman dan analisapunca/sebab – Oktober 2008.2. Latihan ulangkaji untuk juruaudit dalamankualiti – Oktober 2008.3. Audit Dalaman Kualiti – November 2008.4. Latihan Sistem Pengurusan Dokumen ISO –Disember 2008.5. Bermula dari Januari 2009, Ibu PejabatBahagian Penjanaan telah menggunakansepenuhnya Sistem Pengurusan Dokumenyang dibangunkan oleh UNITEN bagimenguruskan dan mengawal prosedurprosedurdan dokumen-dokumen ISO.Dokumen-dokumen yang relevan telahditerbitkan di dalam sistem pada bulan Mac2009.Audit Pensijilan Semula ISO 9001 telahdilaksanakan dalam bulan April 2009. Ibu PejabatBahagian Penjanaan telah berjaya memperolehipensijilan semula tanpa sebarang NCR dan padamasa yang sama dipertingkatkan kepadapensijilan ISO 9001:2008.Ke arah Pensijilan Persekitaran Berkualiti(5S)Konsep 5S dalam masyarakat Jepun bagimenyenggara dan mempertingkatkan kualititempat kerja memberi fokus kepada penghasilanpersekitaran kerja yang efektif dan produktifmelalui pendekatan 5S yang sistematik iaituSisih (Seiri), Susun (Seiton), Sapu (Seiso),Seragam (Seiketsu) dan Sentiasa Amal (Shitsuke).Setakat ini, enam (6) stesen telah berjayamemperoleh Pensijilan 5S daripada PerbadananProduktiviti Malaysia (MPC) iaitu StesenJanaelektrik Putrajaya, Stesen JanaelektrikTuanku Jaafar, Port Dickson, Stesen JanaelektrikJambatan Connaught, Klang, Stesen JanaelektrikSultan Iskandar, Pasir Gudang, Stesen JanaelektrikChenderoh dan Stesen Janaelektrik Sultan Ismail,Paka. Stesen-stesen penjanaan yang lain adalahdalam proses ke arah pensijilan yang samadengan memulakan pelaksanaan 5S secaraagresif. Konsep 5S telah dilancarkan secararasmi untuk pelaksanaan di Ibu Pejabat Penjanaandalam bulan April 2009 dan pensijilan 5Sdisasarkan pada penghujung TK2009.Penambahbaikkan Berterusan melaluiKumpulan Kreatif dan Berinovatif (ICC)ICC merupakan satu pentas bagi memupuk danmenyemai budaya inovatif dan kreatif di kalangananggota kerja Bahagian Penjanaan bagimemastikan penambahbaikkan yang berterusandalam produk dan perkhidmatan. BahagianPenjanaan sentiasa di hadapan dalammenghasilkan pendahulu ICC untuk TNB danmenyertai konvensyen-konvensyen ICC diperingkat nasional dan antarabangsa. Dalambulan Mac 2009, 17 pasukan ICC telah menyertaiKonvensyen ICC Bahagian Penjanaan dan empat(4) pasukan telah berjaya dipilih bagi menyertaiKonvensyen ICC MPC peringkat zon. Kesemuaempat (4) pasukan telah dinobatkan sebagaiPemenang Anugarah ‘EMAS’.

Tenaga Nasional Berhad 65 Laporan Tahunan 2009Dua daripada pasukan peringkat zon telah dipilihbagi mewakili TNB dalam Konvensyen ICCNasional anjuran MPC. Kedua-dua pasukanmembawa pulang Anugerah ‘EMAS’ dariKonvensyen ICC Nasional tersebut. Di sampingitu, Pasukan ‘Impian’ dari Stesen JanaelektrikGelugor telah diberi penghormatan bagi mewakiliTNB di Konvensyen Antarabangsa ICQCC di Cebu,Filipina pada November 2009.ANUGERAHDalam usaha mengekalkan rekod pencapaiansebagai bahagian yang memenangi pelbagaianugerah, stesen-stesen penjanaan di bawahBahagian Penjanaan telah memenangi pelbagaianugerah-anugerah dalam tempoh laporan.Kesemua stesen-stesen penjanaan dan IbuPejabat Bahagian Penjanaan menerima PensijilanMS ISO 9001 Sistem Pengurusan Kualiti. Kesemuastesen-stesen penjanaan menerima pensijilanMS ISO 14001. Enam (6) stesen penjanaanmenerima pensijilan OHSAS 18001 iaitu;1. Stesen Janaelektrik Sultan Mahmud, Kenyir2. Stesen Janaelektrik Putrajaya3. Stesen Janaelektrik Tuanku Ja’afar, PortDickson4. Stesen Janaelektrik Sultan Ismail, Paka5. Stesen Janaelektrik Cameron Highlands6. Stesen Janaelektrik ChenderohAnugerah ‘Malaysian Society ForOccupational Safety And Health (MSOSH)’2008ANUGERAH ‘UTAMA’• Stesen Janaelektrik Putrajaya• Stesen Janaelektrik ChenderohAnugerah ‘EMAS’ KELAS 1• Stesen Janaelektrik Cameron Highlands• Stesen Janaelektrik Sultan Ismail, Paka• Stesen Janaelektrik Tuanku Ja’afar, PortDickson• Stesen Janaelektrik Gelugor• Stesen Janaelektrik Connaught Bridge,Kelang• Stesen Janaelektrik Sultan Azlan Shah,Manjung• Stesen Janaelektrik Sultan Mahmud, KenyirAnugerah ‘EMAS’ KELAS 2• Stesen Janaelektrik Sultan Iskandar, PasirGudangAnugerah ‘PERAK’• Stesen-stesen Janaelektrik Sg. Perak• Stesen Janaelektrik Sultan Ismail Petra,PergauCABARAN DAN PROSPEKBahagian Penjanaan meneruskan fokus bagimengekalkan prestasi bertaraf dunia. Programpembangunan modal insan diteruskan untukmempertingkatkan kekompetenan anggota kerjabagi menghadapi cabaran bukan sahaja dalamoperasi dan senggaraan loji tetapi juga ke arahmengembangkan bisnes selari dengan PelanStrategik 20 Tahun TNB.Senario ekonomi mewujudkan cabaran barukepada Bahagian Penjanaan. Margin beban yangberlebihan telah menyebabkan penurunankeupayaan loji dan pada masa yang samameningkatkan kos per unit (CPU). Walaubagaimanapun, dengan bermulanya operasi lojilojiPD2, Bahagian Penjanaan yakin akan dapatmengekalkan atau meningkatkan prestasi teknikalBahagian. Pelaksanaan projek-projek utama hidroakan dapat membantu TNB dalam mengoptimumkanpecahan bahan api loji-loji penjanaannya.Bahagian Penjanaan akan meneruskan inisiatifinisiatifpenambahbaikkan untuk faedah bahagiandan TNB. Pembangunan Sistem Pengurusan LojiPenjanaan (GPMS) bagi menganalisa prestasi lojidalam masa nyata dan pelaksanaanPenyenggaraan Produktif Menyeluruh (TPM) akanmembantu Bahagian Penjanaan dalam memastikanFaktor Kesediaan Setara Loji (EAF) dapatdikekalkan dalam arah aliran yang meningkat danmelebihi nilai sasaran secara konsisten.

Tenaga Nasional Berhad 66 Laporan Tahunan 2009ulasan operasiPenghantaranDato’ ir. Ab’llah bin haji Mohd sallehNaib PresidenSorotan Pencapaian:Tahun Kewangan 2008/2009 merupakan satu tahun yang amat bermaknabagi Bahagian Penghantaran dengan pencapaian-pencapaian hebat dari segikedudukan operasi dan korporat yang setanding dengan utiliti elektrikbertaraf dunia.• Mencapai Sistem Minit terendah pada tahap 1.02 minit dan mengekalkanSistem Minit berkadar satu digit selama empat (4) tahun berturutturut.• Mencapai Sifar Gangguan Utama selama empat tahun berturut-turut.• Mencapai Sifar Pelantikan Dengan Kehilangan Beban pada tahap 500kV dan 275 kV.• Mengurangkan Kehilangan Beban Sistem Penghantaran pada tahap 2%yang mana termasuk kehilangan beban daripada alatubahPembahagian.• Permintaan Maksimum tertinggi sebanyak 14,245 MW dan TenagaMaksima Harian sebanyak 290 GWh.• Peningkatan keupayaan sistem dengan penambahan 4,125 MVAkeupayaan alatubah dan 690 MVar bank kapasitor melalui pemulatugasan54 projek-projek baru.• Tiga Kumpulan WIT-ICC memenangi anugerah Emas 3-Bintang diKonvensyen MPC Peringkat Kebangsaan.• 23 daripada 24 Unit Bisnes mendapat pensijilan 5S daripada MPC.Ringkasan OperasiGrid Nasional mula dibangunkan apabila Stesen Janaelektrik Bangsar diKuala Lumpur disambung kepada Stesen Janaelektrik Jambatan Connaughtdi Kelang. Grid tersebut kemudiannya telah diperluaskan ke Stesen HidroCameron Highland dan Stesen Janaelektrik Prai di utara SemenanjungMalaysia dan juga Melaka di selatan.

Tenaga Nasional Berhad 67 Laporan Tahunan 2009Prestasi operasi dan teknikal adalah di tahap yang terbaik sejak strategi danpelan tindakan yang berkaitan dengan usaha ke arah KecemerlanganPerkhidmatan SE10/10 diformulasikan. Impian kami kini adalah untuk menjadiPusat Kuasa Grid ASEAN.Sehingga hari ini, Grid Nasional telah berkembangmegah menjadi rangkaian sambunganpenghantaran elektrik yang menyokong keperluankehidupan moden masyarakat umum. Parapelabur, sektor industri dan komersil semuanyamemerlukan penggunaan tenaga elektrik yangbesar bagi perniagaan mereka dan pada masayang sama berjuta-juta pengguna domestik jugamemerlukan tenaga elektrik untuk keselesaan dirumah mereka.Grid Nasional yang merentasi seluruhSemenanjung, menerima dan membekalkantenaga elektrik yang selamat, berdaya harap danberekonomik. Daripada hanya rangkaian 66 kV,ianya telah berkembang kepada 500 kV menjaditulang belakang yang menyalurkan tenaga elektrikdari utara dan selatan Semenanjung ke pusatbeban di Lembah Klang. Pada masa ini, RangkaianGrid Nasional meliputi kira-kira 18,395 kilometerlitartalian atas penghantaran, 777 kilometer-litarkabel bawah tanah dengan 385 PencawangMasuk Utama berkeupayaan alatubah sebanyak82,990 MVA. (sila rujuk Rajah 1)Melalui semakan dalam tahun kewangan,Bahagian Penghantaran telah berjaya menyiapdan memulatugas sejumlah 54 projek penghantaran.Pencawang-pencawang penghantaranbaru yang dimulatugas telah menyumbangterhadap pertambahan 4,125 MVA keupayaanalatubah untuk sistem Grid Nasional yangmemenuhi permintaan tenaga elektrik yang kianmeningkat. Projek-projek talian dan kabel telahmenyumbangkan pertambahan 420 kilometer-litartalian atas penghantaran dan 31 kilometer-litarkabel bawah tanah.Rajah 1:Data Kelengkapan Pepasangan Sistem Penghantaran pada 31 Ogos 2009Jenis PepasanganTalian Atas 500 kVTalian Atas 275 kVTalian Atas 132 kVJumlah Jarak Talian AtasKabel Bawah Tanah 275 kVKabel Bawah Tanah 132 kVJarak/Kapasiti/Bil.666 (kilometer-litar)7,687 (kilometer-litar)10,582 (kilometer-litar)18,935 (kilometer-litar)51 (kilometer-litar)726 (kilometer-litar)Jumlah Jarak Kabel Bawah Tanah 777 (kilometer-litar)Alatubah 500 kV11,400 MVAAlatubah 275 kV30,310 MVAAlatubah 132 kV41,280 MVAJumlah Kapasiti Alatubah82,990 MVAPencawang 500 kV 8Pencawang 275 kV 68Pencawang 132 kV 309Jumlah Bilangan Pencawang TNB 385

Tenaga Nasional Berhad 68 Laporan Tahunan 2009ulasan operasiPenghantaran (Samb.)Dalam tempoh laporan, 32 stesen janaelektrikyang terdiri daripada stesen janaelektrik milikTNB dan juga stesen janaelektrik milik penjanabebas telah bersambung kepada Grid Nasionaldengan keupayaan terpasang sebanyak 21,817MW.Walaupun menghadapi kelembapan global,sistem telah merekodkan permintaan tenagamaksimum tertinggi sebanyak 14,245 MW pada12 Ogos 2009, satu peningkatan sebanyak1.7 peratus berbanding tahun kewangan lalu.Penggunaan tenaga harian telah mencapai kadarmaksima sebanyak 290 GWh.Sebanyak 12 bank kapasitor telah dipasangdengan tambahan 690 MVar kapasiti kuasa yangdisuntik kepada sistem 132 kV bagi memastikankeadaan voltan yang stabil dan tenaga elektrikyang berkualiti.Sebagai penambahan kepada sambungtara sediaada dengan Thailand dan Singapura, BahagianPenghantaran sedang memulakan Projek ’HVDC’sambungan ’point-to-point’ di antara GridNasional dengan projek Hidroelektrik Bakun yangsedang dibangunkan di Sarawak.GraF 1:Sistem Minit’09’081.026.56Pusat Muatan Beban Nasional juga sedangmelalui pemodenan dengan pemasangan sistemkomputer pengawasan kawalan dan pengurusantenaga yang baru (SCADA dan EMS) bagimenggantikan sistem lama. Sistem komputeryang baru ini mempunyai ciri-ciri keselamatanyang lebih baik serta mempunyai teknologi terkiniyang canggih.Bagi menilai kesediaan Bahagian bertindak danmengurus Grid Nasional dalam keadaan jikaberlakunya gangguan sistem yang besar, latihanPelan Tindakan Kecemasan (ERP) telah berjayadilaksanakan pada 3 Julai 2009.Nadi kepada Grid Nasional adalah Pusat MuatanBeban Nasional (NLDC) yang memantau danmengawal secara ’masa nyata’ arus elektrik yangmelalui grid serta memastikan bekalan tenagasentiasa memenuhi permintaan yang kianmeningkat dalam keadaan yang optima danterjamin.’07’06’05’047.329.3413.6717.93Minit0 510 15 20TK2009TK2004-TK2008

Tenaga Nasional Berhad 69 Laporan Tahunan 2009GraF 2:Pelantikan Penghantaran’09’08’07’06 4640 100200 300 400 500TK2009TK2006-TK2008Bahagian Penghantaran terus mengharungicabaran untuk menyelenggara beribu-ribukilometer-litar talian dan menara penghantaran diSemenanjung. Bahagian memastikan pepasangandi semua pencawang penghantaran sentiasadiselenggara. Prestasi operasi dan teknikalberada pada tahap terbaik sejak perangkaanstrategi dan pelan tindakan sejajar dengan usaha333392429BilanganPelantikanKecemerlangan Perkhidmatan SE10/10. Bahagianini telah melaksanakan dua (2) inisiatif iaitu’Sifar Pelantikan Dengan Gangguan Bekalan’ dan’Penyelesaian Projek Menepati Jadual dan Bajet’.Dengan pencapaian keseluruhan ini, kami percayabahawa kami berada pada landasan yang betuluntuk menjadi Pusat Kuasa Grid ASEAN.Inisiatif bahagian dalam Sifar Pelantikan DenganGangguan Bekalan telah menyumbang kepadapenurunan sistem minit yang terbaik pernahdicatat setakat ini. Dalam semakan tahunkewangan, sistem minit adalah pada tahap 1.02minit. Walaupun beberapa cabaran dihadapi TNBdalam tempoh berkenaan, Bahagian berjayamencapai dan mengekalkan sistem minit padakadar satu digit untuk empat (4) tahun kewanganberturut-turut (sila rujuk Graf 1). Semasa tempohulangkaji, Bahagian mencapai Sifar PelantikanDengan Gangguan Bekalan pada tahap voltan500kV dan 275kV. Perkara ini dicapai denganmengikuti sepenuhnya syarat kriteria N-1 danN-2 yang termaktub dalam Kod Grid Malaysiadan menjalankan langkah-langkah operasi yangbersesuaian bagi mengatasi kekangan sistemseperti pengurangan bekalan gas.Inisiatif Sifar Pelantikan Dengan GangguanBekalan adalah penyumbang utama kepadapenurunan pelantikan yang disebabkan olehsistem penghantaran sebanyak lima belas (15)peratus berbanding TK2007/2008. (Sila rujuk Graf2).GraF 3:Kesediaan Sistem’0999.5Manakala, Penyelesaian Projek Menepati Jadualdan Bajet pula, Bahagian telah berjayamengurangkan Indeks Kelewatan Bulanandaripada 5.03 bulan dalam tahun kewangan lalukepada 3.37 bulan pada penghujung tahunkewangan.’08’07’06’05’040 2040 60 80 100TK2009TK2004-TK200899.599.599.498.799.1PeratusUntuk empat tahun kewangan berturut-turut,Bahagian telah mengekalkan indeks SifarGangguan Utama dan juga mengekalkanKesediaan Sistem pada tahap 99.5% untuk tigatahun kewangan secara berterusan (Sila rujukGraf 3).Pada keseluruhannya Kehilangan Tenaga SistemPenghantaran telah dikekalkan pada tahap lebihkurang 2%, termasuk kehilangan tenaga alatubahsistem pembahagian tahap 132/33 kV, 132/22 kVdan 132/11 kV yang mana kebiasaannya tidakdikira oleh syarikat utiliti penghantaran.

Tenaga Nasional Berhad 70 Laporan Tahunan 2009ulasan operasiPenghantaran (Samb.)Penambahbaikan OperasiInisiatif dan Pengurusan KualitiPada Tahun Kewangan 2008/2009, BahagianPenghantaran berjaya mengekalkan pensijilanMS ISO 9001:2000 bagi empat tahun berturutturutsetelah berjaya di dalam audit pensijilansemula yang dilakukan SIRIM QAS Internationalpada bulan Mac 2009.Pada semakan tahun kewangan, BahagianPenghantaran telah membuat pembaharuandalam beberapa inisiatif kualiti sebagaipersediaan ke arah pensijilan ISO 9001:2008untuk Tahun Kewangan 2009/2010. Salah satuinisiatif tersebut adalah pensijilan WIT-5S(Pasukan Peningkatan Kerja – 5S) oleh PerbadananProduktiviti Malaysia (MPC). BahagianPenghantaran dengan bangganya ingin melaporkanbahawa di akhir Tahun Kewangan, sejumlah duapuluh tiga (23) daripada dua puluh empat (24)Unit Bisnes telah berjaya mendapat pensijilan 5Sdari Perbadanan Produktiviti Malaysia. Ia adalahsatu rekod yang amat membanggakan keranapada awalnya hanya 50 peratus sahaja daripadaunit-unit bisnes yang disasarkan untuk mendapatpensijilan 5S pada tahun kewangan ini.Dalam kata lain, rangka kerja Anugerah KualitiPresiden TNB (AKP) diberi penekanan semuladalam usaha untuk memperbaiki pengurusankesemua unit bisnes Bahagian ini, denganmatlamat mendapat pemarkahan purata matamelebihi lapan ratus (800) markah. Ia terkandungdalam usaha “TX800” dengan 4 (empat) fokusstrategi, iaitu; pengukuhan struktur organisasi,memperkuatkan pengurusan kawalan sistem,meningkatkan keberkesanan komunikasi danmenyemai budaya AKP.Bahagian juga dengan bangganya melaporkanpenyertaan seratus (100) peratus dari kalanganpekerja bukan eksekutif di dalam WIT-ICC(Pasukan Peningkatan Kerja-Kumpulan Inovasidan Kreatif). Sejumlah dua ratus lima puluh dua(252) kumpulan telah ditubuhkan dan aktifmenyertai konvensyen WIT-ICC. Tiga (3) kumpulaniaitu Sinar dari Johor Bahru, N95 dari Serembandan Evolution Xtreme dari Butterworth yang telahdipilih bagi mewakili TNB di Konvensyen MPCPeringkat Kebangsaan pada Ogos 2009. Iniadalah penyertaan yang tertinggi dari Bahagiansejak pembabitan Bahagian dalam WIT-ICC.Ketiga-tiga kumpulan tersebut juga telahmemenangi Pingat Emas 3-Bintang padakonvensyen tersebut.KompetensiBahagian ini mengawasi sistem penghantaransecara berterusan pada setiap saat setiap hari,setiap tahun tanpa gagal bagi memastikanbekalan elektrik yang berterusan dan berdayaharap. Oleh itu kompetensi warga kerja perludikekalkan pada tahap yang tinggi supaya iaboleh mencapai objektif yang disasarkan. Programlatihan berasaskan kompetensi dirancang secaraberterusan dan dilaksanakan di sepanjang tahun.Kolokium Teknikal dijadikan landasan bagi semuawarga kerja eksekutif dan bukan eksekutifBahagian ini untuk berkongsi ilmu, pengalamandan kepakaran teknikal.Pada peringkat jabatan, sesi ”Friday Learning”telah dilaksanakan oleh warga kerja jabatanmasing-masing untuk menggalakkan budayaperkongsian ilmu dan pembangunan berterusandi samping memperbaiki kemahiran penyampaian.

Tenaga Nasional Berhad 71 Laporan Tahunan 2009Unit Talian Hidup di Jabatan Senggaraan Asetdiberi kepercayaan melakukan kerja senggaraantalian penghantaran secara hidup untuk kesemuatalian penghantaran sedia ada. Ini telah diamalkansejak lapan (8) tahun yang lalu. Pada 23 Mac2009, Bahagian ini telah memperkenalkan kaedahSenggaraan Pencawang Secara Hidup untukmempertingkatkan lagi kaedah kerjapenyelenggaraan.Kaedah senggaraan talian dan pencawang hidupmembolehkan kerja senggaraan dikendalikantanpa menutup suis tenaga elektrik supaya tiadagangguan bekalan kepada pengguna di kawasanyang terlibat dengan senggaraan atau kerjabaikpulih tersebut.Dalam usaha untuk mengekalkan kompetensiteknikal, Bahagian telah melakukan inisiatif untukmenyiapkan sendiri bahagian projek yangtertangguh di Pencawang Masuk Utama TajungLangsat, Johor, yang sebelum ini dilakukan olehpihak kontraktor. Inisiatif ini membolehkan projektersebut dimulatugas, dan sebagai ganjarannyawarga kerja yang terlibat memperolehipengetahuan dan kepakaran teknikal.Perkara berkaitan EMFBahagian juga melaporkan bahawa pada TahunanKewangan ini beberapa usaha telah dilaksanakanuntuk menyangkal tanggapan orang awambahawa semua pepasangan sistem penghantaran,sama ada dari menara penghantaran, kabelbawah tanah atau pun Pencawang Masuk Utama,memberi pendedahan yang tinggi kepada medanelektromagnetik (EMF). Usaha-usaha ini termasukmengadakan sesi dialog dengan orang awam,seminar dan mesyuarat untuk menerangkanperkara ini. Sebagai rekod, purata bacaan EMFyang dihasilkan oleh pepasangan penghantaranadalah pada kadar 13 milliGauss, satu kadaryang jauh lebih rendah dari tahap pendedahanyang diterimapakai di peringkat antarabangsa,iaitu 1000 milliGauss yang dicadangkan oleh”International Commission on Non-IonizingRadiation Protection” (ICNIRP) untuk pendedahanEMF kepada sebarang pepasangan atau peralatanelektrik.Pengurusan RentisDalam usaha berterusan untuk memperbaikipengurusan rizab rentis atau laluan talianpenghantaran di seluruh Semenanjung, kesemuapejabat senggaraan secara agresif mempertingkatkanrondaan ke atas rizab rentis untukmengurangkan aktiviti berbahaya atau aktivititanpa kebenaran TNB yang dilakukan di dalamkawasan rizab rentis. Bahagian ini jugabekerjasama dengan Pihak Berkuasa Tempatandalam usaha ini agar pematuhan kepada AktaBekalan Elektrik 1990 (Akta 147) dan sebarangperuntukan undang-undang yang berkaitan dapatdikekalkan.KeselamatanDalam perkembangan lain, Bahagian ini pada1 Januari 2009 telah menguatkuasakan keperluanmenggunapakai Pasport Keselamatan NIOSH-TNBkepada pekerja-pekerja Kontraktor TNB. Inisiatifini adalah untuk meningkatkan lagi tahapkeselamatan yang diperlukan di setiap tapakprojek.Bahagian ini juga terus menerapkan budayakeselamatan dengan memperkenalkan prosedur“2,3,5” di mana warga kerja yang berkaitandikehendaki meluangkan masa selama 2 minituntuk menerangkan kaedah aplikasi keselamatansebelum kerja dimulakan dan menggunakan3 minit untuk aktiviti 5S selepas selesai kerja.Prosedur ini mengandungi ciri-ciri kitaran“Plan-Do-Check-Act” (PDCA) yang digunapakaisecara meluas di Bahagian yang dilancarkanpada 11 Mac 2009.

Tenaga Nasional Berhad 72 Laporan Tahunan 2009ulasan operasiPenghantaran (Samb.)Bahagian ini juga amat berbangga kerana segalausaha untuk menerapkan budaya kerja selamattelah membuahkan hasil yang memberangsangkandi mana separuh daripada unit-unit bisnes diBahagian ini telah mencapai hari tanpakemalangan melebihi tempoh satu tahun. Usahasecara berterusan dilakukan agar keseluruhanunit bisnes Bahagian ini mencapai keputusanyang sama.Dari perspektif Sistem Pengurusan KecemerlanganKeselamatan (SEMS), Bahagian ini inginmelaporkan dengan berdasarkan auditkeselamatan yang dilaksanakan, 8 dari 24 unitbisnes mencapai tahap 5-Bintang sementara9 lagi unit bisnes mencapai tahap 4-Bintang.Kesemua peringkat warga kerja Bahagian inimenerima secara positif penyampaian secaraberansur-ansur budaya kualiti dari pihakPengurusan Tertinggi kepada warga kerjaperingkat bawahan.PenghargaanBahagian ini dengan bangganya ingin melaporkanbahawa salah seorang dari pakar teknikalnya,Profesor Madya Ir. Dr. Sazali P. Abdul Karimtelah menerima anugerah Pekerja Cemerlang(Kumpulan Eksekutif) Malaysia semasa sambutanHari Pekerja peringkat kebangsaan pada bulanMei 2009.Tanggungjawab Sosial KorporatBahagian Penghantaran telah menganjurkanKempen Kesedaran dan Keselamatan Elektrikyang dikhususkan kepada guru-guru sekolah diseluruh Semenanjung untuk enam tahun berturutturut.Dalam tahun kewangan ini, Bahagiandengan kerjasama Kementerian Pendidikan telahmenganjurkan Kempen Kesedaran KeselamatanElektrik TNB secara besar-besaran di 10 negeridengan dihadiri oleh 2,112 guru sekolah. Inimerupakan sebahagian daripada usaha berterusanuntuk memberi kefahaman kepada orang ramai,terutamanya murid-murid sekolah, mengenaipenggunaan kelengkapan elektrik dengan carayang selamat. Forum-forum juga dianjurkan untukmendidik orang ramai supaya mengelakkan diridaripada bahaya ketika menjalankan aktivitiberhampiran pepasangan TNB.Dalam pada masa yang sama juga BahagianPenghantaran adalah prihatin dengan isu-isualam sekitar. Bahagian ini pada 16 Mei 2009telah menyelaraskan program “Tree-for-a-Tree”di seluruh Semenanjung. Keseluruhan 24 unitbisnes di Bahagian ini menanam sejumlah 366anak pokok di tempat yang sesuai sepertikawasan pantai, taman-taman, rumah anak yatimdan rumah-rumah ibadat. Adalah diharap programseperti ini dapat menerapkan rasa kecintaankepada alam sekitar dan juga menjadi kaedahuntuk melaksanakan tanggungjawab sosialkorporat kepada pihak awam secara amnya.

PULAULANGKAWIKEDAHPERLISPULAUPINANGPERAKKELANTANTERENGGANUPAHANGSELANGORN. SEMBILANMELAKAJOHORKhlong Ngae(HVDC link)TEWAPLPSGLGRSKSPCENDSIHYSYPSLPIAKNRGBMJMBTGHCPNGPAUHMGONKSSMGCPDPFTZJENGASTRKSTRKCMTUMKATPAUCIMABKTRBKHMKGARKPLSPWGRGRUNBDNGINTNSPTNTKBUBWTNBLINKLIMPRIDSSTLSKCLKKTLSJAYATJNBBRUFLIMINTLJURUSPNG PRAIBLPSBTBNPRGSNTBLVDORPBTRJJNGBSRIBMRHKMTG PKCBTPNGTPID PHCT KKSRGTWN KJWA APMCSBGSNKANKLBGTASKGPRDKVRTSSPTGRIKPAPNPKLNKMPRSIKDLMTMLMUTKGJHTMOHBTNGSMNKKSKISKAISRVRPCTYKPNGKKPG RBDRBNTAKLIPJTUTJNKAMNIDKTRI JBRS JBRS(T)KRAKBNTGMTKBTMIDSONGBSTABDORTINTHMLGSBSRBGJHATWRSGRIJMJGBSIATMGRPGAUTMRHKKRIPPTHSJTHGBDKKTGUCHRGKBRGGMSGDGUNDGIDPGPPSTNGEMSBKTIHRPTSCUFKHTXDHTSSBRKTRPJGKDISPCORKBRULMALKNYRPAKAYPKAUPIAGNRESPIDBSBUAJYA300kV DC line 100kmTo SDAOPWSMKMANECMLECSSGBNGAMCOTGLNJDSISMBUBIMKKTANMECCMECCMRANPKANTJBUBMSHKRYGTKLGGBIDMTBEPCMTCUFGKTNNKCTLKAWAKULEPTAIBFLDCBDKSRYAKPARPMRNTPGRBTINHCOMSRDGSRDG(T)PROIKULNBRGSAMPGGWAYPULUKULWKULSMGSTBCHG NLAIKBBRAMIDPJAMMTINSHELLTKMGLKUTRTAUTJIDKGDKCMBGKKWGSPTGNSCIKPLHBAHAPBSRGMASSGMTBSPTBKPGBKPGKLGNKLIDMSNGKLUGMKBLSRGMRNGMJTGHKLAISLNGYGPGTPCHBPHTPSRIPRJASGADTLBHCAAHJMTHTKAKTKIDJSINMCOPAKRHONSTMMAUMCOP(T)HLNNBKPYKLPPSLTIOLPTLGNGTJGSMCCA SBOKTMASKLMKMFDRMTNHSMTITAGSSABGPJMLAHMJSSLGPYSFPSLGMUARPGOHYGPEYPGNBPHEBBTUPNGTPONTPNASGPTHTKPGPBJBPLNGMAJDSELGKTGIUTRMPUBBPSAKPNWRDSRUTRMNTLTPTLSTCBRUSDAISNKOPMJYPLTGBBTGRSIDGTNGGHLDATNIBTRTBTRKBTAIKSGR BBDGPKLGCBPSJMAHPDPSTJPSPTEKTBINPGPSPGGSMPSSHabaJabatan Sistem OperasiStesen Janaelektrik2009 Grid NasionalHidroTalian Atas500 kVTalian Atas275 kVTalian Atas132 kVKabel Bawah Tanah132 kV

Tenaga Nasional Berhad 74 Laporan Tahunan 2009ulasan operasiPembahagianir. haji azman bin mohdNaib PresidenTahun Kewangan yang lalu telah menyaksikanpenyeragaman proses dan tahap piawaian disemua stesen, Kedai Tenaga dan PengurusKawasan. Ianya bertujuan untuk setiap lapisananggota kerja Bahagian Pembahagian memenuhitahap piawaian yang sama di dalam proses kerjamasing-masing.Ir. Haji Azman turut mencipta slogan ‘JOM BUAT’sebagai pemacu kepada anggota kerja BahagianPembahagian dalam melaksanakan semua elemenDBF dengan berkesan dan memberikanperkhidmatan melebihi jangkaan pelanggan.Sebagai Naib Presiden (Pembahagian) yang dilantik pada 14 November 2008, Ir. Haji Azman Mohdmeneruskan usaha ke arah pencapaian operasi bisnes Bahagian Pembahagian yang lebih berkesan danperkhidmatan cemerlang kepada semua pelanggan TNB.Dengan berlandaskan Distribution Business Framework (DBF), Bahagian Pembahagian bersedia untukmencapai kecemerlangan dalam operasi rangkaian dan peruncitan bekalan elektrik. DBF adalah modelsistematik yang merangkumi kepatuhan, tahap piawaian, konsistensi dan perkhidmatan. Elemen-elemenyang terkandung dalam DBF bermatlamat utama sebagai asas untuk anggota kerja BahagianPembahagian memberi perkhidmatan menepati jangkaan/harapan para pengguna. Elemen-elemen didalam DBF adalah seperti berikut:• Kaedah yang telah diuji keberkesanannya• Pengukuhan tahap perkhidmatan• Penyeragaman proses kerja• Mewujudkan program latihan yang berkesan• Pemeriksaan/Audit• Sokongan Ibu Pejabat yang efisyenDi samping itu, Ir. Haji Azman merupakan perintisyang memperkenalkan laman blog AskMansebagai alternatif kepada 16,000 anggotakerjanya untuk menyuarakan pendapat dancadangan kepada beliau. Sehingga kini, maklumbalas yang diterima melalui laman blog ini telahdapat membantu menyelesaikan pelbagai isuoperasi dalam meningkatkan produktiviti dankecekapan kerja.Sorotan Pencapaian:Pencapaian utama Bahagian Pembahagiansepanjang TK2008/2009 ialah:• Peningkatan Indeks Tempoh Masa PurataGangguan Sistem (SAIDI) kepada 69 minit/pengguna, meletakkan TNB setaraf denganNegara-Negara Kumpulan Lapan(G8 Countries).• Tempoh Purata Kutipan (ACP) sebanyak23 hari, menjangkaui sasaran KPI 27 hariuntuk TK2008/2009.• Sistem E-application dibangunkan untukpermohonan bekalan secara online bertujuanuntuk meningkatkan perkhidmatan TNB

Tenaga Nasional Berhad 75 Laporan Tahunan 2009Dengan berlandaskan Distribution Business Framework (DBF), Bahagian Pembahagian bersedia untukmencapai kecemerlangan dalam operasi rangkaian dan peruncitan bekalan elektrik. DBF adalah modelsistematik yang merangkumi kepatuhan, tahap piawaian, konsistensi dan perkhidmatan. Elemen-elemenyang terkandung dalam DBF bermatlamat utama sebagai asas untuk anggota kerja BahagianPembahagian memberi perkhidmatan menepati jangkaan/harapan para pengguna.kepada pelanggan individu, kontraktorkontraktorelektrik dan pemaju-pemajuperumahan.• Berjaya melaksanakan 71.1% (42,668)daripada Pembacaan Jangka Jarak Jauh(RMR) bagi 60,000 Pengguna Kuasa Besar(LPC) Voltan Rendah (LV).• Mengutip bil tertunggak daripada kecurianbekalan elektrik (TOE) berjumlah RM46.7 jutabagi tempoh bulan September 2008 hinggabulan Ogos 2009.• Persijilan semula ISO 9001:2000 AuditPengawasan oleh SIRIM.• Persijilan 5S oleh Pusat Produktiviti Malaysia(MPC) bagi negeri Perak, Johor, Kelantan,Ibu Pejabat Bahagian Pembahagian, PulauPinang, Kuala Lumpur, Putrajaya dan Melaka.• Mewujudkan K-portal untuk anggota kerjabarisan hadapan bagi memastikan maklumbalas kepada pertanyaan pelanggan lebihtepat dan konsisten.Komponen Operasi Rangkaian BahagianPembahagian bertindak merancang, merekabentuk,membina, melaksana dan menyelenggara sistembekalan elektrik kepada pengguna. BahagianPembahagian menyalurkan bekalan elektrik kepada7.2 juta pengguna daripada Grid Nasional melaluirangkaian sistem pembahagian pada tahap voltan33kV, 22kV, 11kV, 6.6kV dan 415/240V.Dalam aspek bisnes peruncitan pula, BahagianPembahagian beroperasi menerusi rangkaian 13pejabat Negeri dan 40 pejabat Kawasan, yangmemasar serta menjual tenaga elektrik, menyalurbekalan baru, menyediakan perkhidmatan kauntermenerusi Kedai Tenaga, mengutip hasil,mengendali Pusat Pengurusan Panggilan (TNBCareline 15454) dan pertanyaan/aduan pelangganserta memupuk hubungan erat dengan pelanggandan pihak Kerajaan.Penambahbaikan OperasiSemenjak diperkenalkan, teknologi Pembacaan Jangka Jarak Jauh (RMR) telah ditawarkan kepadalebih 70 peratus Pelanggan Kuasa Besar (LPC) Voltan Rendah (LV). Setakat ini, seramai 42,668 LV-LPCtelah mendapat faedah daripada projek RMR ini.Kini, projek RMR ini berada di Fasa Kedua yang meliputi Pelanggan Voltan Rendah dan VoltanSederhana. Projek ini bertujuan untuk menambahbaik proses pembacaan jangka dan mengurangkankerugian bukan teknikal.Kerugian dan Kecurian ElektrikInisiatif utama Kehilangan Tenaga Bukan Teknikal dari TK1999/2000 ke TK2009/2010.Rajah 1:Inisiatif utama Kehilangan Tenaga Bukan Teknikal dari TK1999/2000 ke TK2009/2010– PKTEditubuhkan– PasukanMeterNegeri– PekelilingKehilanganTenaga– PKTE/SEALdisatukan– PerancanganRMR untukHV/MV– Pelaksanaansemakan(e-CIBS &dataperjangkaan)– UJH diwujudkan– Latihan formaluntuk PasukanKecurian Arus diILSAS– PSI dan SOPKecurian Arus– Korporat KPI– Program KesedaranKehilangan Tenaga& Kecurian Arus– Modul PengesananFraud (PenggunaBiasa) digunakan– Modul PengesananFraud (PenggunaKuasa Besardigunakan– Peningkatan cirikeselamatan &kemudahan meter– Pengalihan Meter kekawasan mudahakses bagiPengguna yangberisiko tinggi– Peningkatan jumlahPasukan SEAL– TOE Hotline– Modul Pengesanan yangdikemaskini bagiPengguna Biasa & KuasaBesar digunakan– Peningkatan UsahaPengekangan (Denda,Penalti)– Pematuhan & Auditproses pengendalian KesKecurian Arus99/00 03/04 05/06 08/09 09/10Definisi:PKTE – Pengekangan Kecurian Tenaga Elektrik LPC – Large Power CustomerSEAL – Special Engagement Against Losses e-CIBS – Enhancement of Customer Information Billing SystemRMR – Remote Meter Reading TOE – Theft Of ElectricityHV – High Voltage HRC – High Risk CustomerMV – Medium Voltage UJH – Unit Jaminan HasilLV – Low Voltage OPC – Ordinary Power Customer

Tenaga Nasional Berhad 76 Laporan Tahunan 2009ulasan operasiPembahagian (Samb.)Pasukan SEAL telah distruktur semula dandipertingkatkan bagi memperkukuhkan lagiperancangan dan penyelarasan aktiviti-aktivitiSEAL serta pemantauan supaya pematuhanproses SEAL yang lebih berkesan. Pasukan SEALtelah menyusun strategi baru yang lebih berkesandan berimpak tinggi dalam usaha untukmenangani peningkatan bilangan kes kecurianarus berikutan dari keadaan ekonomi yang tidakmenentu. Inisiatif-inisiatif baru bagi pengekangankehilangan tenaga yang diperkenalkan adalahmewujudkan Pasukan TOE Aduan (Flying Squad),mewujudkan Kalendar Operasi yang lebih teratur,memberi tumpuan kepada kerja-kerja pengalihanpepasangan meter pengguna yang berisiko tinggidan meningkatkan Program Kesedaran KehilanganTenaga dan Kecurian Arus.TNB telah membangunkan program pengesanankejanggalan data pengguna melalui AnomalyFraud Detection System (AFDS) untuk membantuproses penyaringan kes-kes kecurian elektrikyang berpotensi berlaku berdasarkan pengimbasankejanggalan data dari sistem perjangkaan danpembilan.Kerjasama yang erat di antara pihak TNB,Suruhanjaya Tenaga dan Polis juga berjayamelicin dan mempercepatkan tindakanpemeriksaan dan membantu menyelesaikan keskecurian arus.Projek Service Excellence (SE10/10)Empat initisiatif utama bagi SE10/10 BahagianPembahagian adalah:1. Improve supply reliability – Towards SystemAverage Interruption Duration Index (SAIDI)70 in FY2008/2009.2. Connect supply on time3. Improve Material Availability and Quality4. Enhance Key Customer InterfaceBagi inisiatif pertama, Bahagian Pembahagiantelah memperbaiki “response time”, mengurangkankekerapan gangguan bekalan elektrik danmeningkatkan keselamatan sistem dan peralatan.Dengan usaha yang gigih diiringi dengan tagline“Jom Buat”, Bahagian Pembahagian telah berjayamelangkaui sasaran SAIDI 70 melalui pelbagaiaktiviti Bilik Gerakan SAIDI 70 dengan itumeletakkan TNB setaraf dengan beberapanagara-negara G8.Bagi inisiatif kedua pula, sistem pemantauanprojek iaitu Distribution Project MonitoringSystem (DPMS) telah diperkenalkan untukmembantu bahagian perancangan dan pembinaanprojek mengurus serta mengendali pelaksanaanprojek-projek bekalan elektrik dan peningkatansistem.Bagi memenuhi keperluan bahan-bahan binaanprojek yang mencukupi serta berkualiti padawaktu yang diperlukan, kami sentiasa mengambilkiramaklum balas dari pelanggan, vendor danpasukan projek supaya pembekalan barangbarangdapat diselaraskan dengan permintaan. Disamping itu, penghantaran barang-barangdipantau supaya menepati tarikh keperluannya.Key Customer Interface adalah inisiatifmengutamakan pelanggan yang mencerminkankomitmen TNB untuk memberi kepuasan terhadappelanggan-pelanggannya. Customer SatisfactionIndex (CSI), iaitu hasil kajian ke atas kepuasanpelanggan, adalah pengukur tahap kejayaaninisiatif ini.Pencapaian inisiatif utama SE10/10 diukurmenggunakan Penanda Aras Utama (KPI) danmilestone. Setiap inisiatif mempunyai KPI yangselaras dengan Pelan Strategik 20 Tahun TNB.Dalam menetapkan sasaran KPI ini, TNB membuatperbandingan dengan badan-badan utiliti lainseluruh dunia bertujuan menjadikan TNB salahsebuah syarikat terbaik di Malaysia dan di rantauini menjelang tahun 2010.Menjelang tahun akhir pelaksanaan SE10/10,Bahagian Pembahagian akan menumpukan usahamenyediakan Internal Service Level (ISL) disamping memenuhi Minimum Service Level (MSL)dan Guaranteed Service Level (GSL) yang telahdiperkenalkan oleh Suruhanjaya Tenaga. ISL akandigunakan dalam menyelaraskan pelan kerjaTK2009/2010. Selanjutnya, selepas 31 Ogos2010, penekanan akan diberikan dalam setiaptitik pertemuan pelanggan bagi memastikan ianyamemenuhi serta melangkaui kehendakpelanggan.

Tenaga Nasional Berhad 77 Laporan Tahunan 2009PENYERAGAMAN DAN PENAMBAHBAIKANPROSES KERJABahagian Pembahagian telah berjaya mendapatpersijilan semula ISO selepas menjalani AuditPersijilan Semula oleh pihak SIRIM pada bulanFebruari 2009. Inisiatif Pembaikan dan PemiawaianProses atau lebih dikenali sebagai ProcessStandardisation & Improvement (PSI), yangbermula sejak dari bulan Mac 2005, telahdiasaskan kepada keperluan piawaian SistemPengurusan Kualiti (SPK) MS ISO 9001:2000 dimana sistem ISO ini telah dijadikan rangka kerjauntuk membaiki Sistem Pengurusan Kualiti TNB.Pelan Pembaikan Berterusan atau ContinualImprovement Plan (CIP) telah dibangunkan padasetiap Tahun Kewangan TNB. Pelan inimengariskan pelan tindak dan aktiviti-aktivitipembaikan berterusan untuk Sistem PengurusanKualiti (SPK) Bahagian Pembahagian.Salah satu contoh pelan tindak yang digariskandi dalam CIP untuk Tahun Kewangan 2008/2009dan 2009/2010 adalah Projek ‘Prosedur KerjaSaya’ atau lebih dikenali sebagai My JobProcedure (MyJP). Objektif projek ini adalahuntuk menyenaraikan semua Prosedur PSI,Arahan, Pekeliling, Panduan dan Manual Latihanyang berkaitan dengan setiap fungsi kerja yangada di dalam Bahagian Pembahagian. Ini adalahbagi memastikan pekerja sentiasa sedar danmematuhi polisi/prosedur dan panduan yangdikeluarkan oleh syarikat bagi memastikanpematuhan kepada keperluan produk dan jugabagi mencapai kepuasan pelanggan/pihakberkepentingan.Pengurusan Perhubungan PenggunaTK2008/2009: Penambahbaikan dan ProsesUtama Pemiawaian Pada Semua KedaiTenagaPengurusan Perhubungan Pengguna kini lebihtertumpu kepada memenuhi keperluan dankehendak pengguna melebihi daripada jangkaanmereka. Ini adalah berlainan dengan prinsipdahulu yang hanya mengendali aduan danpertanyaan pengguna melalui Sistem MaklumbalasPelanggan (SMP) TNB. Sebagai contoh,penambahbaikan dan pemiawaian proses utamapada semua Kedai Tenaga.Di antara aktiviti utama yang telah berjayadicapai sepanjang tahun kewangan ini adalahseperti berikut:-• Penggunaan e-Application yang telahdiwajibkan untuk semua Pengguna Individu.Pada masa kini 14,000 pengguna telahberdaftar berbanding dengan hanya 2,000pengguna pada tahun kewangan sebelumnya.Penggunaan e-Application juga dijangkakanakan bertambah.• Penambahbaikan Sistem MaklumbalasPelanggan, SMP (Customer FeedbackManagement System) dengan:– Program Cadangan Pengguna– Program Pujian Pengguna– Sistem Pertanyaan Pengguna– Mekanisma Perkhidmatan PermintaanPengguna– Program Cadangan Pekerja• Minimum Service Level telah dibentuk bagimenyediakan satu tahap perkhidmatan yangbaru kepada pengguna seperti yang telahdipersetujui dengan Suruhanjaya Tenaga.Usaha pematuhan keperluan tahapperkhidmatan ini sedang dijalankan olehsemua pejabat TNB. Tahap perkhidmatan inidiukur melalui sistem online yang telahdibangunkan sendiri oleh TNB. Kini, tahappematuhan yang telah diukur adalah 85%dan pelbagai usaha dipertingkatkan untukmemperbaiki tahap pematuhan tersebut.– Program Meningkatkan Kesedaran– Program Kesedaran Kualiti Kuasa– Program Kesedaran Lampu Awammelalui risalah dan media– Seminar Kecekapan Tenaga dan TenagaDiperbaharuiLAIN-LAIN PENINGKATAN PERKHIDMATAN:Talian Khidmat 15454Di samping menguruskan panggilan berkaitangangguan bekalan dan kerosakan lampu jalan,Talian Khidmat 15454 yang beroperasi 24 jam,turut mengendalikan pelbagai panggilan berkaitanperkhidmatan TNB seperti berikut:• Pengebilan• Pemotongan bekalan• Isu semasa berkaitan bekalan elektrik kepadapengguna• Laporan salah laku anggota kerja dankejanggalan operasi TNB yang melibatkanpelanggan

Tenaga Nasional Berhad 78 Laporan Tahunan 2009ulasan operasiPembahagian (Samb.)Talian Khidmat 15454 boleh dihubungi denganmenggunakan talian telefon yang disediakan olehsemua penyedia perkhidmatan – talian tetap,telefon bimbit dan sistem khidmat pesananringkas (SMS). Pelanggan boleh menghantar SMSuntuk membuat laporan mengenai gangguanbekalan dan kerosakan lampu jalan. Proses inidilaksanakan secara berperingkat dan pelanggankini boleh mengetahui perkara berikut:• Mendapatkan status laporan gangguanbekalan melalui SMS• Menerima maklum balas mengenai laporangangguan bekalan yang dihantar melaluiSMS atau melalui mel suara talian tetap.Anggota kerja TNB Careline 15454 adalah ‘Duta’Syarikat dalam mempromosikan Talian Khidmat15454 kepada pelanggan dan melaksanakan kajiselidik pelanggan di seluruh negara melaluiProgram Pemimpin Bersama Komuniti (CLOP) danKempen Kesedaran Keselamatan Elektrik.e-Applicatione-Application merupakan sistem yangmembolehkan permohonan bekalan elektrik dibuatmelalui internet. Ia telah dilancarkan pada bulanOgos 2008 dan sasaran pengguna sistem adalahdi kalangan pemaju perumahan, kontraktorelektrik dan juga pengguna individu. Kini, semuapemaju perumahan yang mempunyai 150 buahunit rumah ke atas adalah diwajibkan untukmembuat permohonan bekalan elektrik melaluie-Application.Dengan menggunakan e-Application, statuspermohonan bekalan elektrik akan sentiasa dapatdipantau. TNB juga dapat meningkatkan kualitiperkhidmatan pelanggan melalui respons yanglebih cepat untuk permohonan bekalan elektrik disamping dapat memperbaiki kualiti produktivitianggota kerja dengan mengurangkan prosesmanual untuk memfailkan borang permohonan.Setakat 31 Ogos 2009, sebanyak 214 pemaju,675 kontraktor elektrik dan 931 pengguna individutelah berdaftar dengan e-Application. Peningkatanpenggunaan e-Application akan dapat dilihatpada masa akan datang melalui pelbagai promosiyang dijalankan di kalangan semua penggunayang ingin mendapatkan bekalan elektrik.Perkhidmatan Kedai TenagaKedai Tenaga TNB telah melalui beberapa prosespenambahbaikan untuk memperbaiki kualitiperkhidmatan dan bagi memperolehi maklumbalas daripada pengguna seperti berikut:• Kempen Senyum Selalu & K a dMaklumbalas TNB di Kedai Tenaga –borang dan kotak cadangan disediakan untukpengguna memberikan maklumbalasmengenai mutu perkhidmatan yang diberi.• Mystery Shopper – salah satu usaha untukmeneliti dan memperbaiki tahap perkhidmatandi Kedai Tenaga oleh audit perkhidmatanpengguna Cross Functional Team (CFT) yangdiketuai oleh Jabatan Pengurusan Produktivitidan Kualiti.• Pek Informasi untuk pendaftaran penggunabaru – buku panduan yang diberikan kepadapengguna baru mengenai informasi produkdan perkhidmatan TNB, saluran pembayaran,pegawai untuk dihubungi dan juga maklumatmengenai keselamatan elektrik dankecekapan tenaga untuk penggunadomestik.• Pelaksanaan Q-matic – pengawasan olehIbu Pejabat bermula daripada Januari 2009.Tahap perkhidmatan bulanan untuk masamenunggu pengguna

Tenaga Nasional Berhad 79 Laporan Tahunan 2009• Pelaksanaan Office Bill atau O Bill di KualaLumpur. O Bill adalah merupakan bacaanmeter secara bergilir-gilir untuk penggunabiasa yang terpilih di mana meter penggunaakan dibaca sekali dalam dua bulan tetapibil akan dihantar pada setiap bulan.• Remote Meter Reading (RMR) Fasa 2 –Voltan Rendah dan Voltan Sederhana.Objektifnya adalah seperti berikut:-– memperbaiki proses bacaan jangka,– mengurangkan bacaan jangka secaramanual,– mengurangkan kesilapan,– memantau data pada jangka (IEE) secaracekap dan– mengurangkan kerugian bukan teknikal.TOMS: TNB Outage Management SystemSistem Pengurusan Gangguan Bekalan TNB atauTNB Outage Management System (TOMS) adalahmerupakan penambahbaikan daripada ‘OutageReporting and Management System’ yang telahdilaksanakan semenjak 1 September 2007 secarakeseluruhan di Bahagian Pembahagian, untukmerekodkan dan menguruskan semua kejadiangangguan bekalan. TOMS adalah merupakanpenyatuan sistem yang meliputi Pusat PengurusanPanggilan (CMC), Trouble Call System (TCS) danLaporan Gangguan Bekalan (LGBNet).Tahap piawaian TOMS diukur dengan IEEE Std.1366-2003 (IEEE Guide for Electric PowerDistribution Reliability Indices). Denganpelaksanaan TOMS, TNB dapat memperbaikikebolehan dalam mencapai ketepatan laporankerosakan yang lebih baik dan juga dapatmengukur daya harap sistem serta tahapperkhidmatan.Berikut adalah merupakan kejayaan utamasemenjak sistem TOMS diperkenalkan:• Masa bertindak yang lebih cepat – diawasipada setiap tahap pengurusan bergantungkepada kes.• Peningkatan di dalam komunikasi antarapengguna, Pusat Panggilan TNB dan KrewTeknikal.• Peningkatan analisa dalam data asal ataupun data semasa/real-time.• Pengurusan aset yang lebih cekap.• CMC – Peningkatan dalam pengemaskiniandata pengguna dan masa bertindak.• CMC – Kes sentiasa dipantau dengan lebihefisyen.• Memperbaiki perkhidmatan pengguna.• Ramalan trend kerosakan yang lebih baik.PELAKSANAAN MOBILE FIELD FORCEAUTOMATION (MFFA)TNB juga menggunakan sistem Mobile FieldForce Automation (MFFA) untuk aktiviti pemulihanbekalan voltan rendah dengan menggunakan alatmudah alih untuk menghantar, menjadualkan,menyelia dan melapor kejadian di tapak kerja.

Tenaga Nasional Berhad 80 Laporan Tahunan 2009ulasan operasiPembahagian (Samb.)Pelaksanaan MFFA membolehkan maklum balassegera mengenai apa yang berlaku di tempatkejadian yang perlu dimaklumkan kepadapelanggan melalui Pusat Panggilan/TalianKhidmat TNB. Dengan yang demikian, kecekapanmemberi maklumat terkini mengenai pemulihanbekalan dapat dipertingkatkan.TNB mula melaksanakan penggunaan sistemMFFA pertama di Shah Alam pada bulan Februari2007. Selepas pengukuhan sistem, penggunaanMFFA telah diperluaskan ke seluruh Selangor danWilayah Persekutuan Kuala Lumpur pada bulanOgos 2008. Setakat bulan Ogos 2009, sistem initelah diperluaskan sepenuhnya ke Pulau Pinangdan Johor.PUSAT KAWALAN WILAYAH BAHAGIANPEMBAHAGIANTerdapat dua buah Pusat Kawalan SistemPembahagian elektrik di Semenanjung Malaysiaiaitu:i. Pusat Kawalan Wilayah Metro dan Selatan– Metro dan Southern Regional ControlCentre (MSRCC) di TNB Bangsar;ii. Pusat Kawalan Wilayah Utara dan Timur –Northern & Eastern Regional Control Center(NERCC) di TNB Seberang Jaya, SeberangPerai.TNB telah membelanjakan RM200 juta untukprojek Supervisory Control and Data Acquisition(SCADA) yang termasuk pembentukan PusatKawalan Wilayah MSRCC dan NERCC. Kini,dianggarkan sebanyak 80 peratus daripada sistempembahagian dikawal dari Pusat KawalanWilayah dan selebihnya akan diambilalih selewatlewatnyapada penghujung 2010.PENYELASARAN TARIF ELEKTRIKObjektif kadar tarif elektrik adalah selaras denganobjektif yang telah ditetapkan oleh KerajaanMalaysia iaitu untuk terus memacu kesejahteraannegara, yang antara lainnya ialah:a. Membantu golongan miskin melalui kadarJaluran Penggunaan Asas (Life line tariffs).b. Menggalakkan penggunaan tenaga elektrikyang cekap.c. Penawaran kadar tarif khas/diskaun– Tarif Industri Khas (SIT) dikekalkan– Diskaun 10% dikekalkan bagi rumahkebajikan, rumah ibadat yang berdaftardan sekolah/institusi pengajian tinggikerajaan.d. Penawaran Tarif Pertanian Spesifik– Bagi mempromosi industri pertanian danmembantu mengekalkan harga baranganmakanan berasaskan pertanian danseterusnya membantu menanganiperbelanjaan pengguna untuk baranganasas.Semasa kadar tarif diulangkaji pada bulan Mac2009 dengan purata penurunan 3.7%, kadar tarifJaluran Penggunaan Asas bagi pengguna yangmenggunakan 200 kWh dan ke bawah, telahdikekalkan. Selari dengan keputusan Kerajaan,kadar tarif untuk golongan ini tidak berubahsejak pelarasan tarif pada bulan Julai 2008.Golongan ini mewakili 59.1% dari jumlahpengguna domestik. Bagi penggunaan di antara201-400 kWh pula, golongan pengguna inimewakili 26.7% dari jumlah pengguna domestik,dan mereka mengalami penurunan secara purataantara 3%-4.7% di dalam bil elektrik mereka.Pengguna komersil pula mengalami penurunanantara 2.6%-2.7% manakala pengguna industrimengalami penurunan antara 4.8%-5.2% bagi bilelektrik bulanan mereka.Manakala bagi Tarif Industri Khas (SIT), kadartarif dengan diskaun sebanyak 10% untuk sekolahdan institusi pengajian tinggi kerajaan, rumahkebajikan dan rumah ibadat serta 25% untukindustri perlombongan masih dikekalkan. Subsidikerajaan untuk pengguna domestik yangmenggunakan sehingga 91.7 kWh (bernilai RM20)sebulan, yang telah mula diberikan pada bulanOktober 2008, diteruskan sehingga bulanDisember 2009.Bagi Tahun Kewangan 2008/2009, jumlah diskaunyang telah diberikan TNB kepada kumpulanpengguna istimewa seperti sekolah dan institusipengajian tinggi kerajaan, rumah kebajikandan rumah ibadat, dianggarkan berjumlah

Tenaga Nasional Berhad 81 Laporan Tahunan 2009RM42.6 juta. Manakala setakat bulan Ogos 2009,sejumlah RM360 juta diskaun diberikan kepadapengguna Tarif Industri Khas. (berbanding RM388juta untuk Tahun Kewangan 2007/2008).Bekalan Elektrik Luar Bandar (BELB)i. Tanggungjawab sosial Bahagian Pembahagianlebih tertumpu kepada memperbaiki kualitikehidupan rakyat melalui perbekalan elektrikd i k a w a s a n - k a w a s a n l u a r b a n d a r .Tanggungjawab ini dilaksanakan melaluiprogram Bekalan Elektrik Luar Bandar (BELB)dan perbekalan elektrik melalui projek SolarHibrid, selaras dengan usaha Kerajaan dalammengenalpasti dan menggunakan tenagadiperbaharui sebagai sumber alternatif.ii.Bagi projek BELB, projek yang telah diluluskanoleh AAIBE untuk pelaksanaan bagi tahun2008/2009 adalah sebanyak 29 buah projek.Daripada jumlah ini, sebanyak 8 buah projektelah berjaya disiapkan. Manakala baki 14projek yang lain adalah di dalam pelaksanaandan dijangka dapat siap sepenuhnyamenjelang bulan Disember 2009.Projek Lampu Jalan Kampung (LJK)Bahagian Pembahagian telah memulakanFasa 4 bagi Projek Lampu Jalan Kampung(LJK) setelah diserahkan secara rasmi olehKementerian Kemajuan Luar Bandar danWilayah (KKLW) pada 15 Ogos 2008, dengantempoh kontrak selama 12 bulan iaitusehingga 14 Ogos 2009. Sebanyak 4,907lampu jalan yang diluluskan oleh KKLWuntuk Fasa IV ini dengan kos keseluruhankontrak bernilai RM2.5 juta. Ini adalahtambahan kepada jumlah lampu jalan sediaada iaitu 98,660 untuk Fasa I dan Fasa II,dan 26,408 unit 150 W lampu jalan untukFasa III.Nota: Kini, terdapat sejumlah 129,260 unitlampu jalan kampung telah dipasang diseluruh Semenanjung Malaysia.Projek Lampu Jalan Kampung Fasa IVTK2008/2009Bil. Negeri Jumlah (Unit)1 PERLIS 772 KEDAH 7503 PULAU PINANG 4504 PERAK 6015 SELANGOR 1816 NEGERI SEMBILAN 6967 MELAKA 3398 JOHOR 5019 PAHANG 68110 TERENGGANU 15811 KELANTAN 473JUMLAH 4,907Projek-Projek Khasi. Projek Bekalan Elektrik Luar Bandar secaraSolar Hibrid ke Pulau Banggi, Kudat, Sabah.Projek ini telah dianugerahkan kepada TNBsebagai pelaksana dengan nilai kontraksebanyak RM 21 juta. Projek ini dilaksanakanoleh TNB-ES Sdn Bhd dengan penyelarasanJabatan Perkhidmatan Pengguna &Pemasaran, Bahagian Pembahagian. Projekini telah siap dilaksanakan pada 28 Disember2008 dan Mantan Perdana Menteri Malaysia,Tun Abdullah Ahmad Badawi telahmengadakan lawatan ke projek ini pada 11Mac 2008. Projek ini merupakan projek solarhibrid yang terbesar di Malaysia yangmenggabungkan sistem generator diesel dansistem solar. Ia menyalurkan bekalan elektrik24 jam kepada penduduk di Pekan Karakit,Kg. Singgah Mata, Kg. Perpaduan, Kg. BatuPutih, Kg. Batu Layar dan Kg. Lok Tohog.ii.Projek Bekalan Elektrik ke Pulau Ketam,Pelabuhan Klang, Selangor.Pelaksanaan projek perbekalan elektrik diPulau Ketam ini bermula sejak tahun 2003lagi di mana TNB telah mengambilalihoperasi perbekalan elektrik di pulau inidaripada Syarikat Elektrik Pulau Ketam padabulan Oktober 2006. Perbekalan elektrik kepulau ini akan dilakukan melalui talian kabeldasar laut daripada Pelabuhan Klang dengankos keseluruhan berjumlah RM85.36 jutayang dibiayai oleh Akaun Amanah IndustriBekalan Elektrik (AAIBE) dan KKLW. Projekini masih di dalam proses pelaksanaan dandijangka siap pada bulan Oktober 2009.Tenaga DiperbaharuiSelaras dengan usaha Kerajaan untukmempromosi pembangunan sumber tenagadiperbaharui sebagai sumber bahan api kelimadi dalam Polisi Kepelbagaian Bahan Api(Fuel Diversification Policy), Kementerian Tenaga,Teknologi Hijau dan Air (KeTTHA) telahmelancarkan Program Tenaga Kecil Diperbaharui(SREP) pada bulan Mei 2001.TNB menyokong Program SREP Kerajaan inidengan membantu pemaju-pemaju berpotensidalam projek SREP untuk mengenalpasti pusatpenyambungan yang bersesuaian denganrangkaian pembahagian TNB dan membuatpenyelidikan teknikal bagi projek yang berkenaan.Bagi memenuhi keperluan jangka panjang, TNBturut menandatangani Perjanjian PembelianKuasa untuk Tenaga Diperbaharui (REPPA) denganpemaju-pemaju Tenaga Diperbaharui (RE).Setakat bulan Ogos 2009, TNB telahmenandatangani 11 REPPA dengan jumlah kuasa54.55 MW. Kini, TNB sedang dalam prosesmemuktamadkan rundingan bagi 15 REPPAdengan 15 pemaju projek SREP yang menggunakanbiogas, biomass dan mini hidro sebagai sumbertenaga diperbaharui.

Tenaga Nasional Berhad 82 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIKEWANGAN KUMPULANEn. Mohamed Rafique MericanBIN MOHD WAHIDUDDINKETUA PEGAWAI KEWANGAN/NAIB PRESIDEN(KEWANGAN KUMPULAN)Bahagian Kewangan memainkan peranan utamadalam memastikan Kumpulan mencapai objektifstrategiknya di bawah Pelan Strategik 20 TahunTNB.Objektif utama Bahagian Kewangan Kumpulanadalah untuk berubah daripada berfungsi sebagaipengaktifan semula dan maju ke arahmelaksanakan satu pendekatan yang lebihproaktif, memberikan fokus kepada pelaksanaanstrategi-strategi integrasi global, menyusunteknologi terkini dan meneruskan kerja-kerjameningkatkan kualiti tenaga kerja serta prosesprosesuntuk membolehkan pengubahsuaiankepada kepentingan-kepentingan strategik TNB.Tugas Kewangan Kumpulan adalah untukmembolehkan organisasi ini untuk tidak hanyatertumpu kepada bisnes utama tetapi jugauntuk:-• membantu organisasi mewujudkan suasanabisnes yang berdaya-saing dan cekap;• menyediakan maklumat yang tepat untukkeputusan bisnes yang lebih baik;• memainkan peranan yang aktif dalammengenalpasti, membolehkan dan mencaripeluang-peluang penciptaan nilai;• menetapkan dasar untuk meningkatkankecekapan dan produktiviti;• mengenalpasti dan memberi maklumbalasterhadap keperluan pasaran yang berubahubah;dan• melaksanakan kaedah-kaedah menganalisakewangan dan bisnes yang bertaraf dunia.PENCAPAIAN-PENCAPAIAN UTAMA• Pengurusan liabiliti yang efektif denganfokus utama untuk mengurangkan hutangdalam matawang asing dan melancarkanpeningkatan mendadak dalam profilkematangan hutang semasa• Mencari secara aktif peluang-peluang bisnesyang berpotensi untuk perkongsian dankerjasama dengan rakan bisnes antarabangsadalam sektor tenaga di seluruh rantau iniberdasarkan kepada Polisi Pelaburan &Strategi• Pemantauan dan Penambahbaikan PrestasiPelaburan• Pelaksanaan Investment EvaluationFramework For Capital Budgeting• Pembinaan Cost of Service (COS) Framework• Merancang perubahan-perubahan yangdiperlukan untuk penyatuan sepenuhnyadengan International Financial ReportingStandards• Pelaksanaan perancangan cukai yangtersusun• Penggunaan fasiliti-fasiliti e-perbankandengan lebih meluas

Tenaga Nasional Berhad 83 Laporan Tahunan 2009Akibat kemelesetan ekonomi dunia, buat kali pertamanya Kumpulan melaporkanpertumbuhan permintaan elektrik yang negatif berbanding tempoh yang sama tahunsebelumnya dan ini menyebabkan pertumbuhan pendapatan menjadi semakinlemah. Keadaan ini menyebabkan Bahagian Kewangan Kumpulan memberikanpenekanan terhadap keperluan untuk memfokuskan kepada budaya korporat dalamaspek-aspek kecekapan kewangan, pengurusan kos, pematuhan dan kawalan.Aktiviti-aktiviti utama yang dilaksanakan pada tahun kajian adalah seperti berikut:LIABILITI HUTANG & PENGURUSAN MODAL YANG EFEKTIFDalam tahun yang dikaji, Kumpulan tidak terlibat dalam sebarang aktiviti pembiayaan kerana posisitunai Kumpulan yang dibawa kehadapan dari tahun-tahun sebelumnya dan aliran tunai positif yangdijana dari operasi adalah mencukupi untuk memenuhi perbelanjaan modal dan keperluan pembayaranbalik hutang untuk tahun ini.Sebahagian dari usaha berterusan untuk meningkatkan kecekapan kewangan TNB, mengurangkan kosdan usaha ke arah menjayakan Service Excellence menjelang tahun 2010, Bahagian KewanganKumpulan terus kekal memainkan peranan yang aktif dalam aktiviti-aktiviti pengurusan liabiliti. Inisiatifinisiatifini berhasil meningkatkan nisbah kewangan ke tahap yang lebih baik seperti yang disenaraikandi bawah:-Nisbah KewanganTahun Kewangan (TK)2004 2005 2006 2007 2008 2009Nisbah Pembiayaan Diri 25:75 51:49 68:32 118:18 76:24 92:8Kos Dana Purata Wajaran Berkesan* 5.3% 5.4% 5.9% 5.9% 5.5% 5.3%Campuran Matawang (RM: Asing) 51:49 50:50 52:48 # 55:45 # 53:47 # 51:49 #Nisbah Perlindungan Pembayaran Hutang 1.6x 1.4x 1.8x 2.5x 2.3x 2.5xNisbah Hutang-Ekuiti(Tunai Bersih)* Mencerminkan pendedahan matawang dalam nilai RM# Menurut FRS 1321.94 1.69 1.19 0.78 0.68 0.63Salah satu daripada inisiatif-inisiatif utama yang diambil pada tahun ini adalah membeli semulabeberapa bon dalam matawang Dolar AS sebagai satu langkah ke arah melancarkan peningkatanmendadak untuk profil kematangan hutang Kumpulan, mengurangkan risiko pembiayaan semula masahadapan dan juga kos purata wajaran pinjaman. Pembelian bon-bon ini berjumlah AS228.92 juta dandibiayai oleh sumber-sumber lebihan tunai Kumpulan.MENCARI DAN MEMPERKUKUH PELUANGPERNIAGAAN BARUSebagai sebahagian daripada Pelan Strategik 20Tahun TNB dan dalam persiapan untuk matlamatfasa kedua pengembangan jejak TNB ke luarnegara menjelang 2015, Kumpulan giat mencaripeluang perniagaan baru di dalam dan luarnegara.Sehubungan itu, Jabatan Pembangunan Bisnesterus menerokai peluang-peluang perniagaanyang berpotensi untuk perkongsian dan kerjasamadengan rakan bisnes antarabangsa dalam servisutiliti di rantau ini. Walaupun begitu, kamimengamalkan langkah berhati-hati dalampemilihan dan penilaian projek-projek denganmengambilkira cabaran-cabaran semasa dalamsektor tenaga dan pasaran kewangan.Dalam tahun yang dikaji, status gabungangabunganbisnes yang sedia ada adalah sepertiberikut:• Projek Shuaibah – Setakat 25 Julai 2009,unit-unit 1, 2 dan 3 Projek Tenaga dan AirBebas Shuaibah III (Shuaibah III IWPP) telahberjaya mencapai Operasi Komersial di manaOperasi Komersial Stesen dijangka akandicapai dalam bulan November 2009,manakala Projek Penambahan KapasitiShuaibah dijalankan untuk pembesaran lojipenyahmasinan Shuaibah III IWPP sebanyak150,000 meter padu sehari dan projek inidijangka akan memulakan OperasiKomersialnya pada pertengahan November2009.

Tenaga Nasional Berhad 84 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIKEWANGAN KUMPULAN (SAMB.)• Projek Bakun – Kerajaan Malaysia telahmemberi mandat agar TNB dan SarawakEnergy Berhad mengambil alih operasi ProjekHidroelektrik Bakun (2,400 MW) daripadaSarawak Hidro Sdn Bhd melalui satuperjanjian pajakan (leasing agreement) danmembangunkan kemudahan penghantaranyang berkaitan dari Sarawak ke SemenanjungMalaysia, termasuk lebih daripada 700kilometer kabel penghantaran dasar laut.Projek ini adalah sumber bekalan alternatifyang penting bagi memenuhi permintaanelektrik pengguna di Semenanjung Malaysiakelak. Ini juga selaras dengan aspirasiKerajaan menggalakkan pengunaan sumbertenaga bersih di negara ini.• Program Tenaga Boleh DiperbaharuiKecil (SREP) – Sebagai satu komitmenkepada SREP yang dilancarkan oleh Kerajaanuntuk menggalakkan penggunaan tenagaboleh diperbaharui dalam penjanaan tenaga,TNB bersama-sama dengan Felda danJ-Power telah menubuhkan sebuah syarikatusahasama bersatu untuk menjadi pemajukepada sebuah projek tenaga biojisim 10MWe di Jengka, Pahang yang menggunakanhampas dari buah kelapa sawit untukmenjana elektrik.Walau pun berhadapan dengan impakkemelesetan ekonomi dunia, misi TNB untukmuncul sebagai syarikat bertahap dunia tetapmenjadi tumpuan utama. Kumpulan akan terusbersikap memilih ketika meninjau peluangpeluangperniagaan di luar negara dan merujukkepada paras risiko negara berbanding denganpeluang pulangan munasabah seperti diluluskanoleh Lembaga Pengarah. Pemilihan peluangpelaburan juga hendaklah sejajar dengankompetensi teras Kumpulan dalam penjanaan,operasi dan penyelenggaraan. Dalam mengoraklangkah ke hadapan, TNB akan giat menerokapeluang-peluang perniagaan baru berpandukankepada garis panduan dasar pelaburan Syarikatdemi mempastikan pulangan yang maksimum danrisiko-risiko yang mudah diurus.PEMANTAUAN DAN PENAMBAHBAIKANPRESTASI PELABURANPembangunan Bisnes berperanan mendorongpencarian peluang-peluang pelaburan, manakalaJabatan Pengurusan Pelaburan berfungsi untukmengurus portfolio pelaburan ekuiti Kumpulanyang luas dengan objektif untuk mencipta nilaipositif jangkapanjang dari bisnes bukan utamadan ini akan menyokong prestasi kewanganKumpulan secara keseluruhan.Operasi Jabatan ini adalah berpandukan kepada4 keutamaan iaitu:-• merumuskan strategi-strategi jangkapanjangdan jangkapendek untuk pelaburan ekuitiKumpulan, selaras dengan fasa kedua PelanStrategik 20 Tahun TNB;• merencana halatuju strategik;• menyusun semula operasi anak-anak syarikat;dan• memantau dan mengawal prestasipelaburan.Sehingga hari ini, Pengurusan Pelaburanmengawal 15 pelaburan utama di bawah anakanaksyarikat Kumpulan, syarikat-syarikatbersekutu dan syarikat-syarikat pelaburan denganjumlah nilai pasaran mencecah sekitar RM5.0bilion.Pada tahun ini, anak-anak syarikat bukan utamaKumpulan mencari secara agresif peluangpeluangpasaran untuk melebarkan operasi bisnesdi peringkat tempatan dan luar negara, dalamusaha untuk meningkatkan pendapatan darioperasi jualan/bisnes bukan berkaitan Kumpulan.Ini jelas dibuktikan oleh peningkatan pendapatanKumpulan pada tahun ini dari bisnes bukanutama.PELAKSANAAN INVESTMENT EVALUATIONFRAMEWORK FOR CAPITAL BUDGETINGPelaksanaan Investment Evaluation Frameworkpada Januari 2008 adalah kesinambungan danpenambahbaikan daripada Panduan & ProsedurKelulusan untuk Pelaburan Modal sebelum ini.Panduan baru untuk penilaian pelaburan modalini telah menguatkuasakan dengan lebih lanjutkeperluan untuk memfokuskan kepada pulanganprojek dan ini membantu TNB dalam programbelanja modal tahunannya dengan menitikberatkankepada aspek mengoptimumkan projek dankemampuan kewangan.Objektif-objektif rangkakerja penilaian ini ialah;• meminimakan risiko aset terbiar danpulangan pelaburan yang lemah;• memastikan cadangan pelaburan atau projekmelalui proses saringan dan penilaian yangteliti;• memastikan satu dasar kewangan yangkonsisten digunakan oleh para perancangdalam perancangan projek-projek belanjamodal; dan• memastikan pulangan pelaburan yangberbaloi untuk projek belanja modal.Pelaksanaan rangkakerja ini telah menguatkuasakaninisiatif bajet modal yang sedia adamanakala model penilaian yang diwujudkan telahmembantu pekerja TNB untuk menjalankananalisis kewangan dan projek-projek modal.Keadaan ini menambahbaik dengan lebih lanjutprogram kecekapan belanja modal TNB, selaridengan objektif Purple Book.

Tenaga Nasional Berhad 85 Laporan Tahunan 2009PELAKSANAAN MODEL ‘COST OF SERVICE’(COS)Selaras dengan Inisiatif Perjalanan Kualiti TNB,satu penyelidikan COS telah dijalankan bagimewujudkan satu model servis untuk TNB melaluipengenalpastian kos, perfungsian dan langkahlangkahpembahagian serta untuk menyediakanTNB dan pekerjanya dengan satu pemahamanyang lengkap tentang operasi utiliti, prinsipprinsippengurusan dan pasaran terutamanyaberkenaan dengan objektif struktur tarif.Rangkakerja model ini akan menggabungkan:-• mengenalpasti pelbagai proses kerja yangterlibat dalam menyalurkan bekalan kepadapelanggan;• menentukan kos untuk setiap proses kerjadan mengenalpasti serta menentukankombinasi jumlah kos untuk semua proseskerja yang berkaitan berdasarkan kepadajenis pelanggan; dan• penentuan pemulihan kos-kos dari parapelanggan dalam kelas pelanggan yangtertentu.Secara dasarnya, rangkakerja COS membolehkanTNB untuk menganggar kos penyediaan bekalanelektrik untuk setiap kelas pelanggan diSemenanjung Malaysia.MERANCANG PERUBAHAN-PERUBAHANYANG DIPERLUKAN UNTUK PENYATUANSEPENUHNYA DENGAN INTERNATIONALFINANCIAL REPORTING STANDARDSMalaysian Accounting Standards Board (MASB)telah mengumumkan penyatuan sepenuhnyadengan International Financial ReportingStandards (IFRS) menjelang Januari 2012 untuksemua entiti selain daripada entiti swasta denganobjektif membantu proses perbandingan danmenambahbaik ketelusan bagi tujuan membuatkeputusan dengan lebih baik.Dalam TK2007, TNB telah mula melaksanakansebahagian besar FRS baru ini yang diumumkanoleh MASB. Memandangkan FRS 139 akanberkuatkuasa bermula pada 1 September 2010,fokus pada tahun kajian adalah untuk menyediakanTNB dengan pelaksanaan FRS 139 FinancialInstruments: Recognition and Measurement. Padatahun ini, syarat-syarat perubahan yang diperlukanuntuk melaksanakan FRS 139 adalah dirancangkanmelalui pelbagai inisiatif termasuk:-• penubuhan pasukan-pasukan yangmemfokuskan kepada isu-isu pelaksanaanyang tertentu seperti akaun, sistem, anakanaksyarikat, perbendaharaan, kontrak danpercukaian;• menjalankan program kesedaran dan latihanuntuk anggota kerja yang dikenalpastiberkaitan;• menjalankan Bengkel Perubahan Berperingkatuntuk membantu pemahaman, kesan danlangkah-langkah yang perlu untukpelaksanaan panduan ini;• menjalankan bengkel-bengkel untuk FRS 7Financial Instruments: Disclosures dan FRS 8Operating Segments;• m e n a i k t a r a f s i s t e m P e n g u r u s a nPerbendaharaan bersama-sama denganScheduler Modulenya, yang menyediakanfungsi baru serta ditambahbaik untukmembolehkan pengiraan Value-at-Risk danmark-to-market pada pembiayaan TNB danportfolio derivatif; di samping mengurus danmengawal fungsi perbendaharaan korporatTNB; dan• mengkaji semula Group Financial Policiesand Procedures (GFPP) untuk memastikankeseragaman ke atas polisi-polisi perakaunanberkenaan dengan instrumen kewangan.

Tenaga Nasional Berhad 86 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIKEWANGAN KUMPULAN (SAMB.)PELAKSANAAN PERANCANGAN CUKAITERSUSUNDalam tahun yang dikaji, Unit Cukai Kumpulantelah bertumpukan perkhidmatan nasihatberkenaan struktur kecekapan cukai untukpelaburan TNB, baik di luar ataupun di dalamnegara. Di samping itu, sebagai sebahagian dariinisiatif perancangan cukai, Unit ini telahmengkaji semula proses-proses perniagaan danmemastikan Kumpulan TNB mendapat segalaganjaran dan insentif cukai yang sedia ada (initermasuk potongan dua kali bagi perbelanjaanPenyelidikan dan Pembangunan sertamemaksimumkan elaun modal). Unit Cukai jugaberusaha mencapai pengoptimuman kos melaluipengecualian cukai dan duti di mana mungkin. Disamping membantu anak-anak syarikat dalamaktiviti-aktiviti pematuhan audit percukaianbersama-sama Lembaga Hasil Dalam Negeri(LHDN), Unit ini juga secara proaktifmengendalikan semakan cukai dalaman ke atassemua anak-anak syarikat bagi memastikanentiti-entiti berkenaan cukup bersedia untukdiaudit oleh pihak LHDN pada masa kelak.LANJUTAN PENGGUNAAN FASILITIE-PERBANKANDalam tahun yang dikaji, TNB telah melanjutkanpenggunaan fasiliti e-perbankan iaitu Maybank2e.net yang membolehkan pindahan dana dibuat diantara Bahagian/Syarikat dan telah mencecahlebih daripada 50% dari jumlah transaksipembayaran. Ini adalah selaras dengan usahamencapai perkhidmatan cemerlang denganmeningkatkan kecekapan, mengurangkan kos danmenambahbaik penggunaan sumber.PENGURUSAN JANGKAAN PELABUR DANPEMEGANG SAHAM – PENYELESAIANKEPADA AMALAN PERHUBUNGANPELABUR YANG BAIKDalam senario ekonomi global kini di mana asasperniagaan dan sistem perakaunan yangmeyakinkan menjadi aspek penting baru untukpara pelabur mempertimbangkan kualiti korporat,TNB terus mengekalkan komunikasi yang baikdengan para pelabur dan penganalisisnya sebagailangkah mengelak kemudahubahan pasaran yangtidak diperlukan dan bagi memastikan TNBmendapat penghargaan atas segala strategi yangdijalankan. Asas utama bagi perhubungan pelaburyang baik adalah bergantung kepada komunikasiyang jelas, komitmen masa oleh pihak pengurusan,pelaporan yang konsisten serta menepati masadan proaktif dalam membuat ramalan soalan.Jabatan Perhubungan Pelabur di bawah BahagianKewangan Kumpulan bertanggungjawab untukmemastikan program perhubungan pelabur yangberterusan dan dinamik di antara pelabur TNByang berpotensi dan sedia ada. Kumpulanberkomunikasi secara kerap dan proaktif denganpara pemegang saham dan pelabur untukmemastikan mereka dimaklumkan dengan jelasberkenaan perkembangan utama dalam Kumpulandari semasa ke semasa kerana pengurusanjangkaan pelabur adalah penting untuk amalanperhubungan pelabur yang baik.Dalam tahun yang dikaji, inisiatif utamaPerhubungan Pelabur yang dilaksanakan olehTNB bagi meningkatkan perhubungan denganpihak berkepentingan adalah termasuk:• Pengumuman dan Taklimat KeputusanKewangan Suku TahunTNB mengadakan taklimat bersama mediadan penganalisis penyelidikan ekuiti sertapara pengurus dana sejurus selepaspengumuman keputusan suku tahunKumpulan TNB kepada Bursa Securities.• Laman WebTNB menyedari keperluan untuk menyediakanmaklumat yang berkaitan dan menepatimasa serta lengkap kepada para pemegangsaham dan masyarakat umum. Untuk tujuanini, TNB mengekalkan laman web www.tnb.com.my yang menyediakan maklumatmengenai perkembangan terbaru yangmemberi kesan kepada Kumpulan.

Tenaga Nasional Berhad 87 Laporan Tahunan 2009• Persidangan dan jerayawara(roadshows)Persidangan antarabangsa dan jerayawaramenyediakan satu pentas untuk TNBberkomunikasi secara kerap dan proaktifdengan para pelabur dan pemegang sahamtempatan dan antarabangsa. Dalam tahunyang dikaji, TNB mengambil bahagian dalam9 persidangan dan jerayawara antarabangsameliputi United Kingdom, Hong Kong,Singapura dan Malaysia untuk memastikanliputan global yang seimbang.• Mesyuarat Dalaman Syarikat, SesiBersemuka dan TelesidangDalam usaha kami untuk menyediakanpemahaman yang jelas berkenaan prestasikewangan dan operasi Kumpulan, TNBmenjalankan mesyuarat dan telesidang yangkerap dengan para penganalisis, pengurusdana dan pelabur keinstitusian.Pihak Pengurusan Tertinggi TNB adalah wakildalam setiap aktiviti berkenaan bagi menunjukkankomitmen Syarikat untuk menjelaskanperkembangan terkini yang memberi kesan keatas prestasi kewangan dan operasi Kumpulankepada para pelabur.Ringkasan aktiviti-aktiviti yang telah dijalankan pada TK2009 adalah seperti berikut:AKtivitiTinjauan dan Melangkah KeHadapan – TK2010Cabaran TNBMalaysia tidak terkecuali dari tempiaskemelesetan ekonomi dunia sepanjang tahun ini.Buat pertama kalinya, TNB melaporkanpertumbuhan negatif bagi permintaan elektrik diSemenanjung Malaysia. Menjelang alaf baru,Malaysia dijangka akan mengalami prosespemulihan dengan jangkaan pertumbuhanekonomi yang positif. Ini akan menaikkan tahappertumbuhan permintaan elektrik yang seterusnyamendorong pendapatan Kumpulan.Bilangan Kehadiran/DiadakanPersidangan Pelabur/Forum/Jerayawara 9Mesyuarat di pejabat TNB 69Sidang Telefon 6Dari aspek kos, pelarasan tarif pada Mac 2009membolehkan TNB menampung kesan hargaarang batu berjumlah ASD85 per tan metriknamun demikian purata kos arang batu bagiTK2009 adalah AS90.2 per tan metrik;menggambarkan kekurangan kira-kira AS5.2 pertan metrik. Menjelang masa depan, KewanganKumpulan akan terus menumpukan aspekpengoptimuman kos ke atas segala elemen kosterkawal.Berdasarkan tahap aliran tunai yang sihat,Kewangan Kumpulan akan terus memainkanperanan utamanya dalam mengenalpasti danmemanfaatkan peluang-peluang pelaburan sertaproaktif dalam pengurusan liabiliti bagimenyediakan Syarikat ke fasa seterusnya dalamPelan Strategik 20 Tahun TNB yang memfokuskanpengembangan jejak TNB ke luar negara.Di samping itu, Bahagian Kewangan Kumpulanakan meneruskan usaha menyokong objektifService Excellence 10/10 dan memastikan tahapkewangan Syarikat berkeupayaan.

Tenaga Nasional Berhad 88 Laporan Tahunan 2009Ulasan OperasiHal Ehwal KorporatDato’ Abdul razak bin Abdul MajidNaib Presiden KananPencapaian-pencapaian Penting:-• Peningkatan dalam perhubungan baik denganpihak-pihak berkepentingan seperti AgensiagensiKerajaan, Pihak Pengawalselia danMedia• TNB menganjurkan The International EnergySecurity Forum• TNB menyambut Ulang Tahun LLN/TNB yangKe-60• TNB menjuarai program TanggungjawabSosial Korporat (CSR)Matlamat BahagianBahagian Hal Ehwal Korporat ditubuhkan padabulan Januari 2008, berikutan keputusanpenyusunan semula fungsi-fungsi korporat TNB.Ianya adalah sebahagian daripada fungsi bukanteras yang menyokong bisnes teras iaituPenjanaan, Penghantaran dan Pembahagian yangmerupakan aktiviti rantaian bekalan utama diTNB.Dari segi fungsinya, Bahagian ini ditubuhkandengan merangkumi Jabatan-Jabatan sepertiberikut di bawahnya:a. Jabatan Pengurusan dan Perhubungan KawalSelia;b. Jabatan Perkhidmatan Undang-Undang;c. Jabatan Komunikasi Korporat;d. Pejabat Setiausaha Syarikat; dane. Yayasan Tenaga Nasional.

Tenaga Nasional Berhad 89 Laporan Tahunan 2009Bahagian ini telah menjadikan ‘Berusaha Ke ArahKecemerlangan’ sebagai prinsip pemandu dalamsegala aspek operasinya dan berusaha menjadipenyedia perkhidmatan yang terbaik bagi TNB.Oleh kerana matlamat utama Bahagian ini ialahmenyokong Strategi Korporat TNB, maka objektifobjektifBahagian ini telah digariskan supayaselaras dengan visi dan misi TNB. Bagi jangkamasa terdekat dan sederhana, Bahagian ini telahmenjadikan ‘Berusaha Ke Arah Kecemerlangan’sebagai prinsip pemandu dalam segala aspekoperasinya dan berusaha menjadi penyediaperkhidmatan yang terbaik bagi TNB.Pada tahun kajian, Bahagian ini terus memberibantuan kepada bisnes-bisnes teras TNB denganmenyediakan perkhidmatan-perkhidmatanKesetiausahaan Korporat dan Penasihat Korporat;Pengurusan Perundangan dan Litigasi; Pengurusandan Perhubungan Kawal Selia serta komunikasidengan pihak berkepentingan dalaman serta dariluar Syarikat. Di samping itu, Bahagian ini jugaterus menyediakan bantuan pendidikan dankebajikan menerusi Yayasan Tenaga Nasional(YTN).Tema bagi tempoh lima tahun pertama PelanTindakan Strategik TNB 20 Tahun yang akanberakhir pada bulan Ogos 2010 adalah‘Kecemerlangan Perkhidmatan’ (ServiceExcellence). Sehubungan itu, adalah wajar untukmenetapkan matlamat Bahagian ini bagimemastikan pencapaian dan pematuhan amalanamalanterbaik tadbir urus dengan memupukpendekatan terbuka dan beramah mesra dalamhal ehwal bisnes dan korporat serta ke arahmemperkukuh serta mempertingkatkanperhubungan dengan pihak-pihak berkepentinganTNB, agensi-agensi Kerajaan, organisasiorganisasibukan Kerajaan, dan para pelanggankeseluruhannya.Ringkasan Operasii. Jabatan Pengurusan dan PerhubunganKawal SeliaJabatan ini memberi tumpuan kepadamembina dan mengukuhkan perhubunganrapat dan pertalian di antara TNB dan pihakagensi-agensi Kerajaan, individu-individu,organisasi-organisasi dan persatuanpersatuanyang boleh mempengaruhi perkaraperkaraberkaitan dengan TNB khususnyadan industri tenaga amnya.ii.Jabatan Pengurusan dan Perhubungan KawalSelia juga telah mengadakan beberapamesyuarat dengan Suruhanjaya Tenaga bagimenangani sebarang isu yang berkaitanpelaksanaan ke arah pengurusan yang baik.Di samping itu, Jabatan ini telahmendokumentasikan proses-proses danprosedur-prosedur operasi bisnesnya bagimempertingkatkan lagi keberkesanan operasihariannya.Jabatan Perkhidmatan Undang-UndangJabatan ini menyediakan khidmat nasihatperundangan dan litigasi korporat berkaitanhal-hal operasi serta memastikan pematuhankepada Akta-akta Parlimen khususnya AktaBekalan Elektrik 1990, peraturan-peraturandan undang-undang yang berkenaan sertaterma dan syarat Perlesenan bagi TNB dansubsidiari-subsidiarinya.Dalam usaha mempertingkatkan perkhidmatandi dalam pengurusan pendakwaan danpemantauan tuntutan-tuntutan yang dibuat,satu sistem pangkalan data telahdiperkenalkan oleh Jabatan ini melaluiSistem Pengurusan Undang-Undang (LegalManagement System – (LMS)) secaraberkomputer. LMS membantu menjejakikeperluan pencarian dokumentasi undang-undang dan pemfailan, pendengaran kes-kesundang-undang sehingga mencapairesolusinya. Ianya juga berfungsi sebagaisatu sistem rujukan dan simpanan arkib bagisebarang kes litigasi, tuntutan dan kajiankajiankes.Selain daripada tugasan utamanya, Jabatanini juga bertanggungjawab mengendalikanperkhidmatan nasihat dalam tempoh tujuh(7) hari berkerja. Jabatan ini telahmempertingkatkan perhubungan pelanggandengan mengendalikan Forum Perundangan,Bengkel & Road Show Perundangan & KawalSelia, perbincangan bersama SuruhanjayaTenaga dan menerbitkan Buletin Undang-Undang.Satu unit baru iaitu Unit Bisnes Usahaniagaditubuhkan bagi memberi khidmat nasihatundang-undang kepada Kumpulan TNB untukprojek-projek usahaniaga di luar negara.Bagi memperbaiki proses operasi undangundangnya,Jabatan ini sentiasa mengkajisemula proses dan prosedur dalamannyabagi memudahkan rujukan.iii. Jabatan Komunikasi KorporatJabatan ini bertanggungjawab untukmenguruskan persepsi pihak berkepentinganmenerusi komunikasi dalaman dan luaranyang berkesan dalam perhubungan media,hal-hal komuniti dan tanggungjawab korporat,penjenamaan korporat, pengurusan majlis,pengurusan sukan, penerbitan, laman webdan perhubungan dalaman. Di samping itu,Jabatan ini juga bertanggungjawab terhadapGaleri Tenaga, yang menyimpan danmempamerkan koleksi-koleksi lukisan TNByang berharga sekaligus menyerlahkan TNBsebagai sebuah badan yang menghargaikesenian dan mendekati masyarakat.

Tenaga Nasional Berhad 90 Laporan Tahunan 2009Ulasan OperasiHal Ehwal Korporat (Samb.)Sepanjang tahun kajian, Jabatan inibekerjasama dengan Gabungan Persatuan-Persatuan Pengguna-Pengguna Malaysia(FOMCA) menyalurkan maklumat bersamapihak media mengenai keprihatinan Syarikatdalam menangani isu-isu keselamatan,pemuliharaan dan alam sekitar secarakeseluruhannya Syarikat juga turut sertadalam kempen Earth Hour 2009. Satu lagiinisiatif Jabatan yang membanggakan adalahusaha penerbitan Coffee Table Book sempenasambutan Ulang Tahun TNB yang Ke-60.Buku ini merupakan koleksi fakta-faktaSyarikat mengenai perkembangan danpembangunannya selama 60 tahun dalammembangunkan bangsa dan negara. Selainitu, Jabatan ini juga bertanggungjawabdalam perancangan dan penerbitan LaporanTahunan Syarikat.The International Energy Security Forum2008 telah berjaya dianjurkan pada 12November 2008. Ianya merupakan platformbagi membincangkan isu-isu berkaitandengan industri tenaga yang juga merangkumiisu keselamatan tenaga.Salah satu projek yang berkait rapat denganTNB adalah Projek Pemuliharaan Kelip-Kelipdi Kampung Kuantan, Selangor. Salah satuinisiatif yang diambil adalah memperlengkapkandan mempertingkatkanpanggung mini serta kawasan-kawasansekelilingnya dengan maklumat-maklumatmengenai pemuliharaan kelip-kelip.iv. Pejabat Setiausaha SyarikatPejabat Setiausaha Syarikat bertanggungjawabdalam memastikan pematuhan kepadakeperluan undang-undang dan kawal seliaserta keberkesanan fungsi Lembaga Pengarahdari segi penggubalan dasar dan tugas-tugaskewangan lain kepada Kumpulan TNBmengikut peruntukan undang-undang syarikat,undang-undang sekuriti, garis panduanSuruhanjaya Sekuriti dan keperluanpenyenaraian pasaran utama Bursa MalaysiaSecurities Berhad. Fungsi utama yang lainnyaadalah membantu Lembaga Pengarahmenggunapakai prinsip-prinsip dan amalanamalantadbir urus sebagai elemen yangperlu untuk prestasi dan kewibawaanSyarikat. Jabatan ini juga bertanggungjawabterhadap hal-hal pentadbiran berkaitandengan pemegang-pemegang saham yangterdiri daripada orang awam serta wargakerja yang berkelayakan.Semua dokumen statutori dan penyerahanadalah mengikut keperluan pematuhan kawalselia dalam jangka masa yang telahditetapkan oleh pihak Kawal Selia. Disamping itu, pejabat ini sentiasa mengikutiperkembangan terbaru dalam bidang undangundangdan peraturan yang ditetapkan olehpihak pengawalselia melalui penyertaankursus-kursus, sesi dialog dan seminaranjuran pihak pengawalselia dan badanbadanprofesional.Indeks Kepuasan Pelanggan (CSI) telahdigunakan untuk mengukur tahap kepuasan dikalangan pemegang-pemegang saham ketikaberlangsungnya Mesyuarat Agung Tahunan.Kajiselidik yang diadakan pada tahun lepasmenunjukkan kepuasan pemegang-pemegangsaham meningkat sebanyak 6% berbandingdengan tahun sebelumnya.v. Yayasan Tenaga Nasional (YTN)Yayasan Tenaga Nasional (YTN) yangditubuhkan sebagai badan amanah bagi TNBtelah terus memastikan inisiatif-inisiatifserta usaha-usaha tanggungjawab sosialkorporat TNB ditunaikan melalui pemberianbiasiswa dan pinjaman kepada pelajarpelajaryang berkelayakan.Sebagai sebuah badan pemegang amanah,YTN mempunyai Sistem Pemantauan Pinjamanuntuk menjejaki pembayaran balik pinjamanpelajar-pelajarnya. Sistem ini juga bertujuansebagai pangkalan data dalam talian untukpengurusan pinjaman dan rujukan.PENGURUSAN SUMBER MANUSIAMemandangkan tenaga kerja merupakan salahsatu aset yang paling bernilai dalam mendorongkejayaan matlamat operasinya, Bahagian ini telahmemberi penekanan yang amat tinggi ke ataspembangunan keupayaan sumber manusia melaluiprogram latihan bagi memenuhi keperluanpelbagai disiplin dalam Bahagian.Bagi mewujudkan tenaga kerja yang cekap,warga kerja diberi peluang menceburkan dirisecara aktif dalam kerja berpasukan di dalamjabatan sendiri dan juga di antara jabatanjabatanmelalui program dan latihan yangberkaitan dengan kualiti iaitu 5S, audit ProcessStandardisation & Improvement (PSI) danAnugerah Kualiti Presiden (AKP).Pada sesi AKP 2009 yang lalu, Bahagian HalEhwal Korporat telah berjaya memperolehipemarkahan 660 mata iaitu satu pencapaianyang agak memberangsangkan memandangkanBahagian ini baru ditubuhkan dan mempunyaifungsi dan tanggungjawab yang pelbagai. AKPadalah satu platform bagi mempertingkatkanprestasi warga kerja Bahagian ini ke arahkecemerlangan budaya kerja.Bahagian ini turut terlibat dalam mengoptimumkantenaga kerjanya melalui program pinjamananggotanya ke Agensi-agensi Kerajaan sepertiKementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air danInstitut Pembangunan Malaysia. Tambahan lagi,beberapa anggota kerjanya juga telah dibenarkanuntuk menganggotai pasukan Hoki Kebangsaan.FOKUS PELANGGAN DAN PENGURUSANPIHAK BERKEPENTINGANBahagian Hal Ehwal Korporat telah mengambilbeberapa inisiatif dalam menyumbang ke arahProgram Korporat Kecemerlangan PerkhidmatanSE10/10, seperti berikut:-a. Meningkatkan Pengurusan Kawal Selia danKerajaanb. Mempertingkatkan Keberkesanan KomunikasiTNB

Tenaga Nasional Berhad 91 Laporan Tahunan 2009c. Mempertingkatkan Kecekapan dalamPembayaran Balik HutangTiga inisiatif utama ini akan diterajui olehJabatan Pengurusan dan Perhubungan KawalSelia, Jabatan Komunikasi Korporat dan JabatanPerkhidmatan Undang-Undang.Pelbagai sistem, aktiviti dan program telahdiadakan bagi mempertingkatkan tahap kemahiranuntuk mencapai Objektif Korporat ke arahkecemerlangan perkhidmatan. Ini termasuk:a. menubuhkan Pusat Aduan Korporat, SistemMaklumat Komunikasi Korporat (CCIS);b. menganalisis Indeks Kepuasan Pelanggan(CSI) dan Indeks Kajian Selidik Pekerja (ESI)sebagai piawai perbandingan dan maklumbalasbagi meningkat kepuasan pelanggan;c. menganjurkan Community Leader OutreachPrograms (CLOP);d. m e m p e r t i n g k a t k a n a k t i v i t i - a k t i v i t iPenjenamaan Korporat;e. mengendalikan Bengkel Media TNB; danf. menjadi tuan rumah dalam sesi-sesiperbincangan penting dari semasa ke semasadengan pihak berkepentingan.Sebagai menyokong inisiatif Kerajaan dalamkonsep 1Malaysia, TNB turut menggabungkanpenggunaan yang sesuai konsep ini dalamkomunikasi dalaman dan luarannya. TNB telahmenggunakan logo dan slogan “Powering Unity,1Malaysia” di papan-papan iklan Syarikat diPlaza Tol KLIA dan Sistem Transit Ringan (LRT)Abdullah Hukum, iklan-iklan perayaan dalamakhbar-akhbar dan juga bahan-bahan pengiklananbelow-the-line.

Tenaga Nasional Berhad 92 Laporan Tahunan 2009Ulasan operasiBAHAGIANSUMBER MANUSIAMuhammad Razif bin Abdul RahmanNaib Presiden

Tenaga Nasional Berhad 93 Laporan Tahunan 2009Sepanjang 60 tahun ini, peranan Sumber Manusia di TNB telah berubah dari hanyamenyediakan perkhidmatan sokongan kepada menjadi rakan bisnes strategik kepadasyarikat. Pada hari ini, Sumber Manusia berhadapan dengan cabaran hebat untuk memberikannilai tambah kepada syarikat dan menyumbang secara langsung terhadap pencapaianbisnes secara keseluruhan dan berusaha ke arah menjadi pemacu bisnes untuk syarikatpada masa akan datang.Sorotan Pencapaian:• ASEAN Business Awards 2008: TNBAntara Tiga Syarikat Paling Dikagumi diASEAN Dalam Kategori Guna Tenaga(Employment)TNB telah dipilih sebagai salah satu antaratiga finalis bagi kategori Guna Tenaga(Employment) bagi Anugerah PerniagaanASEAN 2008 anjuran ASEAN Business Councildi Bangkok Thailand pada 27 Februari 2009.• Malaysia HR Awards 2008/2009: SilverAward – Kategori KecemerlanganSumber Manusia (HR Excellence)TNB telah memenangi anugerah SilverAward untuk kategori Kecemerlangan SumberManusia (HR Excellence) di Malaysia HRAwards 2008/2009 anjuran InstitutPengurusan Sumber Manusia Malaysia pada25 Mac 2009.• B a k a t K e p i m p i n a n / P e n g u r u s a nPenggantianPada masa ini terdapat 279 eksekutif yangtersenarai di dalam Himpunan BakatKepimpinan (Talent Pool) TNB. Terdapat 204Jawatan Kepimpinan Utama (Key LeadershipPositions) dan bakat-bakat berpotensi telahdikenalpasti sebagai calon pengganti untukmengisi 88.23% daripada jawatan-jawatantersebut.• Program Pertukaran Bakat KepimpinanProgram Pertukaran Bakat Kepimpinan diantara Syarikat-syarikat Berkaitan Kerajaan(GLC), Cross Assignment Cycle 2 telahdiadakan pada bulan Julai 2009 di mana duaorang eksekutif berpotensi tinggi dari TNBtelah ditugaskan ke Khazanah NasionalBerhad selama setahun. Inisiatif ini adalahkesinambungan dari Cross Assignment Cycle1 yang bermula pada bulan Julai 2008dengan penyertaan dua orang eksekutif dariTNB yang telah berakhir dengan jayanyapada bulan Jun 2009.Ringkasan OperasiBahagian Sumber Manusia Kumpulan telahmelaksanakan proses penstrukturan semula padabulan April 2009 bertujuan untuk melicinkanoperasi dan fungsi-fungsi Bahagian ini sebagairakan bisnes strategik kepada Syarikat dalamusaha memenuhi keperluan bisnes TNB semasadan akan datang.Antara perubahan utama yang telah diperkenalkanadalah penubuhan Unit Pengurusan &Pembangunan Bakat untuk menyokong UnitPerancangan Penggantian yang bertanggungjawabmengenalpasti bakat-bakat baru untuk dimasukkanke dalam Himpunan Bakat Kepimpinan TNB danmemantau perkembangan bakat-bakat tersebutserta mengenalpasti dan mencadangkan bakatbakatyang berpotensi sebagai calon penggantiuntuk mengisi 204 Jawatan Kepimpinan Utamadi dalam TNB.Pada masa yang sama, Bahagian ini juga terusmenganjurkan program-program pembangunanseperti ProGem (Programme for GeneralManagers) dan ProSem (Programme for SeniorManagers) untuk membentuk bakat-bakatkepimpinan baru yang berpotensi dari hirarkibawahan Eksekutif TNB.Semenjak diperkenalkan lima tahun yang lalu,Skim Haluan Kerjaya Pakar terus menyediakanpeluang kepada anggota kerja yang berpotensidan layak. Sehingga hari ini, terdapat dua orangSpecialist dan dua puluh tiga orang Pakar

Tenaga Nasional Berhad 94 Laporan Tahunan 2009Ulasan operasiBAHAGIAN SUMBER MANUSIA (Samb.)Teknikal di bawah Skim ini. Laluan kerjayaalternatif untuk jurutera ini telah terbukti sebagaiantara faktor penyumbang kepada pengekalankecemerlangan kemahiran teknikal di dalamTNB.Perjanjian Kolektif Ke-6 bagi tempoh 2008-2010telah ditandatangani pada 11 November 2008antara TNB dengan Kesatuan PercantumanPekerja-Pekerja TNB (KPPPTNB) dan KesatuanPegawai-Pegawai Rendah TNB (KPPRTNB).Manakala, Perjanjian Kolektif di antara TNBdengan Persatuan Eksekutif TNB (PET) pula telahditandatangani pada 20 November 2008. Termatermabaru berdasarkan Perjanjian Kolektif initelah mula dilaksanakan pada awal tahun 2009.Pembangunan KapasitiPada 1 September 2008, institusi latihan TNBiaitu Institut Latihan Sultan Ahmad Shah (ILSAS)telah dinaiktaraf dan dijadikan sebagai sebuahanak syarikat TNB dan kini dikenali sebagai TNBIntegrated Learning Solution Sdn. Bhd. – ILSAS.Berbekalkan lebih 25 tahun pengalaman sebagaisebuah institusi latihan, TNB Integrated LearningSolution Sdn. Bhd. – ILSAS mempunyai misiuntuk menjadi sebuah Pusat Kecemerlangandalam Latihan Utiliti Tenaga dan mempunyaikapasiti untuk menyediakan program-programlatihan serta perkhidmatan-perkhidmatan yangberkaitan dengan lebih efisyen dan efektif kepadawarga kerja TNB dan pihak-pihak lain yangberkaitan dalam Industri Bekalan Elektrik.Sepanjang tahun ini, 214 program latihanpembangunan dan 966 program latihan mandatori& kompetensi (teknikal dan bukan teknikal) telahdianjurkan dengan jayanya. Program-programlatihan ini telah dirancang dengan teliti bagimemastikan anggota kerja TNB akan menerimamanfaat dari segi peningkatan tahap kompetensi,kepakaran dan juga profesionalisme.Anugerah/Pengiktirafan yangDiterimaTNB telah dipilih sebagai salah satu antara tigafinalis bagi kategori Guna Tenaga (Employment)bagi Anugerah Perniagaan ASEAN 2008 anjuranASEAN Business Council di Bangkok, Thailandpada 27 Februari 2009. Antara lain, kriteriapenghakiman adalah berdasarkan kekuatan danprestasi cemerlang TNB di dalam bidangPerancangan Sumber Manusia dan SistemPengurusan Prestasi.TNB juga telah berjaya memenangi anugerahSilver Award untuk kategori KecemerlanganSumber Manusia (HR Excellence) di Malaysia HRAwards 2008/2009 anjuran Institut PengurusanSumber Manusia Malaysia pada 25 Mac 2009.Anugerah ini telah dimenangi berdasarkan kepadakecemerlangan dalam Pengurusan SumberManusia dan penilaian dibuat mengikut kriteriakriteriaberikut:• Pensejajaran Fungsi-Fungsi Sumber Manusiadengan Objektif Syarikat• Strategi Pembangunan Sumber Manusia• Amalan Terbaik di dalam Sumber Manusia• Pembelajaran dan latihan berterusan• Aplikasi Sistem Sumber Manusia danTeknologiDr. Ir. Sazali P. Abdul Karim, seorang PakarTeknikal Kanan di bawah Skim Haluan KerjayaPakar TNB yang hasil karyanya Flashover AnalysisTool telah dipatenkan dan dipamerkan di WorldIntellectual Property Organisation (WIPO) tahunlepas telah menerima pengiktirafan apabilabeliau dianugerahkan Anugerah Canselor oleh

Tenaga Nasional Berhad 95 Laporan Tahunan 2009Universiti Teknologi Malaysia di MajlisKonvokesyen ke-42 universiti tersebut. Beliaujuga telah memenangi Anugerah PekerjaCemerlang 2009 (Kumpulan Eksekutif) sempenaPerhimpunan Hari Pekerja 2009 PeringkatKebangsaan yang telah diadakan pada 2 Mei2009 di Stadium Putra Bukit Jalil. Seorang lagiwarga kerja TNB iaitu Encik Hakimi Osman,Pentadbir Sistem Kanan dari BahagianPembahagian TNB telah memenangi AnugerahPekerja Cemerlang 2009 (Kumpulan BukanEksekutif).Penambahbaikan ProsesSehingga kini, sebanyak 85 prosedur dan 116arahan kerja yang berkaitan dengan PengurusanSumber Manusia telah diisytiharkan sebagaimematuhi MS ISO 9001:2008 selepas auditpensijilan semula dijalankan oleh SIRIM padaJanuari 2009 dan Bahagian Sumber ManusiaKumpulan sedang giat menghasilkan prosesprosesdan prosedur-prosedur baru menggunakanMS ISO 9001:2008 sebagai rangka kerja untukmemastikan perkhidmatan yang disediakan adalahmemenuhi tahap kualiti yang telah ditetapkan.Projek Enterprise Human Resource ManagementSystem (EHRMS) Fasa 3 telah dilaksanakan padatahun ini dengan beberapa ciri penambahbaikandan pengenalan Employee Self Service (ESS)yang merupakan satu sistem berasaskan webyang dapat membantu anggota kerja TNB dalammelaksanakan urusan pentadbiran dengan lebihefisyen di mana-mana sahaja dan pada bila-bilamasa. Modul e-Leave telah dilaksanakan padabulan Mac 2009 dan modul-modul lain sepertiEmployee Profile Maintenance, Claims Application,Pay Details, Internal Recruitment dan ManagementReporting akan dilaksanakan mengikut jadualyang telah ditetapkan. Projek ini dijangka siappada tahun 2010.Tanggungjawab Sosial KorporatBahagian Sumber Manusia Kumpulan menyumbangsecara langsung kepada tanggungjawab sosialkorporat yang merupakan aktiviti tahunan yangberterusan. Bahagian ini bukan sahajamenguruskan kebajikan anggota kerja dan pesarapesaraTNB malahan juga menunaikantanggungjawab sosial kepada komuniti secaraamnya.Baru-baru ini, pada bulan Ogos 2009, anggotakerja dari Bahagian Sumber Manusia Kumpulanbersama wakil-wakil dari Kesatuan dan PersatuanPekerja TNB (KPPPTNB, KPPRTNB dan PET) telahmengadakan gotong-royong di sebuah rumahanak yatim yang diuruskan oleh Pure Life Societydi Puchong dan telah menjalankan kerja-kerjapembaikan seperti mengecat pagar luar asramadan selekoh jalan, membaiki atap yang rosak danjuga memasang lampu-lampu jalan dan lampulimpah di asrama lelaki.HAL EHWAL DALAMANMatlamat JabatanJabatan Hal Ehwal Dalaman (JHED) beriltizamuntuk menjadi sebuah jabatan yang profesionaldan berkewibawaan tinggi dalam pengurusanisu-isu disiplin bukan sahaja di TNB malahan dikalangan Syarikat-Syarikat Berkaitan Kerajaan(GLC). Matlamat utama JHED ialah berusahamengurangkan bilangan kes-kes salahlaku didalam TNB melalui program-program pendidikandan pencegahan serta memberikan perkhidmatancemerlang sejajar dengan moto jabatan iaitu“Towards Zero Misconduct”.Ringkasan OperasiJHED bertanggungjawab dalam mengurus,mengendali dan memantau tindakan disiplin yangdiambil terhadap para pekerja denganmenggunapakai Polisi Tatatertib TNB. Dari segifungsi, jabatan ini melapor terus kepadaJawatankuasa Tatatertib Lembaga Pengarah TNBmanakala dari segi operasi pula JHED melaporkepada Naib Presiden (Sumber Manusia). Fungsifungsiutama JHED merangkumi penyiasatan,pendakwaan, pendamaian, pengendalian danpengurusan kes di Mahkamah Perusahaan/Buruh,penyelidikan dan pembangunan serta mendidikpekerja melalui program-program latihan dankesedaran.Whistle Blowing Information System (WBIS) danTalian Bebas Tol yang telah diperkenalkan padatahun 2008 telah menjadi sebuah platform yangakan meningkatkan lagi tahap integriti dikalangan pekerja TNB. Melalui WBIS, jabatan iniakan memberi perakuan penerimaan kepadapengadu dalam masa tiga hari. Piagam PelangganJHED juga telah diwujudkan di mana jabatan iniakan menjalankan penyiasatan dalam tempoh1½ bulan dari tarikh penerimaan aduan daripelanggan. Di samping itu, JHED jugamenggunakan HR Mesra, sistem maklumbalaspelanggan atas talian (online) sebagai satusaluran untuk menangani aduan yang diterimadari pelanggan. Antara projek utama jabatan iniyang masih lagi diteruskan untuk mengurangkankes-kes salahlaku adalah Program Stesen Angkat,Program Pengauditan Stesen dan KursusKemahiran untuk Jentera Disiplin.Sejak beberapa tahun kebelakangan ini, bilangankes-kes salahlaku di TNB telah semakinberkurangan dan antara faktor penyumbangnyaadalah inisiatif-inisiatif yang telah dilaksanakanoleh JHED: 189 kes (TK2005), 122 kes (TK2006),102 kes (TK2007), 77 kes (TK2008) dan 86 kes(TK2009) (peningkatan kecil bilangan kes adalahkerana kes salahlaku dilakukan secaraberkumpulan). Indeks Kepuasan Pelanggan (CSI)bagi JHED ialah 78% berdasarkan kajiselidikyang telah dibuat oleh jabatan ini ke atas 1,056responden setakat bulan Julai 2009.

Tenaga Nasional Berhad 96 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPERANCANGANRoslina binti ZainalNaib PresidenSOROTAN PENCAPAIAN:• Perjanjian baru dengan PETRONAS CUF• Kajian semula pelaksanaan Projek TurbinGas Prai• Mengekstrak nilai daripada PPA & SLA• Sumbangan kepada Ops-TRIM X• Penentuan harga bahan api dan pelarasantarif• Tenaga dari Sarawak• Rundingan semula PPA• Membantu SESB dalam aktiviti perancangan• Dasar Tenaga Boleh DiperbaharuiMATLAMAT BAHAGIANBahagian Perancangan terdiri daripada tigajabatan iaitu Jabatan Perancangan Strategik,Jabatan Perancangan dan Pembangunan Sistemdan Jabatan Perolehan Tenaga.Peranan dan fungsi utama Bahagian initermasuklah merumus dan menyemak semularancangan strategik jangka panjang TNB yangakan meletakkan organisasi ini ke arah mencapaikedudukan masa depan yang diingini, merancangpembangunan jangka panjang sistem tenagaelektrik bagi menjamin bekalan tenaga yangmencukupi, berdaya harap dan ekonomi bagimemenuhi keperluan permintaan tenaga elektriknegara. Di samping itu, Bahagian ini jugabertanggungjawab dalam pengurusan semuaaktiviti yang berkaitan dengan perolehan tenaga,termasuklah pengurusan serta pembayaran tenagadan kapasiti yang diperoleh daripada pengeluartenaga dan perdagangan elektrik merentasisempadan.PERUMUSAN DAN PELAKSANAANSTRATEGI KORPORATBahagian ini telah membuat semakan semula keatas Rancangan Strategik 20 Tahun TNB, yangmana ianya telah dipersembahkan olehPengurusan Tertinggi kepada Lembaga Pengarah.Di samping itu, beberapa strategi dan inisiatifutama untuk destinasi kedua Rancangan Strategik(i.e. 2011-2015) juga telah dikenalpasti.Bahagian ini telah mengendalikan dua ForumStrategi TNB di dalam tahun kewangan ini.Tujuan utama forum tersebut adalah untukmenyampaikan dan memperturunkan maklumatstrategik penting kepada kesemua bahagiandalam TNB.PENGURUSAN ISU-ISU STRATEGIK• Dasar Tenaga Boleh DiperbaharuiDi dalam tahun kewangan ini, Bahagian inijuga telah bergiat aktif menyumbangkanbuah fikiran dan maklumat dalam prosesperangkaan Dasar Teknologi Hijau Negara.Satu kertas cadangan yang menggariskanstrategi-strategi Teknologi Hijau telahdihasilkan melalui satu pasukan silang fungsiyang terdiri daripada wakil-wakil daripadaBahagian Perancangan, TNB Research danBahagian Pembahagian. Kertas cadangantersebut telah dimajukan kepada MenteriTenaga, Teknologi Hijau dan Air pada bulanJun 2009.• Penentuan Harga Bahan Api danPelarasan/Penilaian Semula TarifBahagian ini juga telah melibatkan dirisecara aktif dalam penyelarasan semula tarifelektrik pada bulan Mac 2009. Secarakeseluruhannya, penurunan tarif sebanyak1.2 sen/kWh telah dilaksanakan pada bulanMac 2009 untuk mencerminkan penurunanharga gas asli (i.e. daripada RM14.31 setiapmmBTU kepada RM10.70 setiap mmBTU) disamping mengambil kira kenaikan hargaarang batu (i.e. daripada AS75 setiap tanmetrik kepada AS85 setiap tan metrik CIF).Bahagian ini juga telah menyelaraskan satupasukan silang fungsi untuk menyiapkanLaporan Cadangan Semakan Semula TarifElektrik TNB 2009 (yang turut melibatkanpenyemakan semula tarif asas). Laporantersebut telah diserahkan kepada MenteriTenaga, Teknologi Hijau dan Air pada bulanApril 2009.PENGURUSAN PRESTASI BISNES TNBB a h a g i a n P e r a n c a n g a n t e l a h s e l e s a imembangunkan Petunjuk Utama Prestasi (KPI)Pengurusan Atasan untuk Tahun Kewangan 2010.Di samping itu, Bahagian ini juga bertanggungjawabmemantau KPI Paling Utama TNB (Silalihat Jadual 1) yang diikuti perkembangannyaoleh Khazanah Nasional di bawah ProgramTransformasi Syarikat-syarikat Berkaitan Kerajaan(GLCs).

Tenaga Nasional Berhad 97 Laporan Tahunan 2009Peranan dan fungsi utama Bahagian ini termasuklah merumus dan menyemaksemula rancangan strategik jangka panjang TNB yang akan meletakkanorganisasi ini ke arah mencapai kedudukan masa depan yang diingini,merancang pembangunan jangka panjang sistem tenaga bagi menjaminbekalan tenaga yang mencukupi, berdaya harap dan ekonomi bagi memenuhikeperluan permintaan dan bekalan elektrik negara.Jadual 1: :Petunjuk Prestasi Paling Utama TNBPetunjuk Prestasi UtamaSebenar2005Sebenar2006Tahun KewanganSebenar2007Sebenar2008Sasaran2009Sebenar 2009Pulangan Ke Atas Aset 2.2% 3.3% 6.3% 4.6% 2.3%-2.8% 4.0%Penggearan 64.9% 58.1% 49.9% 46.9% 48.0%-50.0% 46.5%Kadar Henti Tugas Tidak Terancang (UOR) 6.1% 4.7% 2.2% 3.3% 3.0%-3.5% 2.89%Kehilangan T&D 10.5% 11.0% 10.0% 9.5% 9.0%-9.5% 9.67%Minit Sistem Penghantaran (minit) 14.0 7.3 9.3 6.6 6.5-7.5 1.02 minSAIDI 1 Pembahagian (minit) 148.0 101.6 83.0 78.0 75.0-80.0 68.6 min1SAIDI merujuk kepada Indeks Purata Tempoh Gangguan SistemPERANCANGAN DAN PEMBANGUNANJANGKA PANJANG SISTEMBahagian Perancangan diamanahkan untukmelaksanakan perancangan dan pembangunanjangka panjang infrastruktur pembekalan elektrikTNB. Meskipun keadaan persekitaran ekonomidunia sekarang ini mengalami kelembapan sejakSeptember 2008, pertumbuhan permintaanterhadap tenaga elektrik bagi SemenanjungMalaysia semenjak lima tahun yang lalu telahmeningkat antara 4-5% setahun dan dijangkaterus mengalami peningkatan antara 2-3%setahun untuk lima tahun akan datang. Permintaanmaksimum yang dicapai setakat ini ialah 14,245MW pada bulan Ogos 2009.Dari sudut pembekalan, dengan bermulatugasnyaunit kedua janakuasa arang batu berkapasiti 700MW di Jimah dan blok kitar padu berkapasiti 700MW di PD2, akan terhasillah lebihan rizabpenjanaan dengan margin sebanyak 53.2%. Tiadalagi penambahan penjanaan baru kepada sistemyang dijadualkan sehingga 2014 kecuali projekhidro Ulu Jelai dan Ulu Terengganu yang masingmasingnyaberkapasiti 372 MW dan 250 MWyang dijaduakan untuk dimulatugaskan pada tahunitu.Salah satu perkembangan penting dalampembangunan kapasiti penjanaan untuk TNBialah jangkaan bermulanya pembekalan tenagasebanyak 800 MW oleh Bakun Hydro dariSarawak selewat-lewatnya pada 2015 diikutidengan tambahan 800 MW lagi pada 2017.Tenaga tersebut akan disalurkan melalui talianpenghantaran sambungtara HVDC terpanjangyang terdiri daripada 700 km talian atas diSarawak, 330 km talian atas di SemenanjungMalaysia dan 670 km kabel bawah lautmenghubungkan pantai Sarawak dan Johor.Kabel bawah laut HVDC tersebut akan menjadikabel bawah laut terpanjang di dunia.Penambahan kapasiti penjanaan ini akanmengimbangi pemberhentian kelompok pertamaPengeluar Tenaga Bebas (IPPs) yang dijangkaberlaku pada 2016 dan 2017. Dengan itu, marginrizab penjanaan akan mencapai paras yangbersesuaian sekitar tahun 2016.Bahagian Perancangan juga diamanahkan untukmengawasi pembangunan jangka panjang sistempenghantaran TNB yang bervoltan 500 kV, 275kV, 132 kV dan sebilangan kecil 66 kV (sedangdigantikan secara berperingkat-peringkat). Sistemtersebut dirancang mengikut satu set piawai dankriteria yang jelas dan mampu mencapai tahapdaya harap yang ditetapkan oleh Kod GridMalaysia dan Syarat Lesen Suruhanjaya Tenaga.Sistem penghantaran TNB juga bersambungdengan Thailand melalui sambungtara HVDC danHVAC dan bersambung dengan Singapura melaluisambungan HVAC. Di antara pembangunansistem penghantaran yang utama yang akandilaksanakan di masa hadapan ialah sambunganHVDC antara Semenanjung Malaysia danSumatera dan pembangunan Grid TenagaASEAN.

Tenaga Nasional Berhad 98 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPERANCANGAN (Samb.)Inisiatif-inisiatif lain yang dikendalikan olehBahagian Perancangan ialah:• Membantu SESB dalam AktivitiPerancanganTNB telah membantu SESB menjalankanaktiviti perancangannya dengan melatihwarga kerjanya membuat ramalan permintaanbeban, perancangan penjanaan danperancangan penghantaran. Ini termasuklahlatihan menggunakan pakej perisianperancangan yang berkaitan dan penugasankerja sebagai sebahagian daripada usahamenyeluruh dalam pembinaan kapasiti.• Sumbangan Kepada Ops-TRIM XKelembapan ekonomi dunia telahmencetuskan Pengurusan TNB untukmengarahkan kesemua bahagian di dalamTNB supaya merumuskan langkah-langkahuntuk mengurangkan Perbelanjaan Modal(CAPEX) melalui satu inisiatif yang dipanggilOps-TRIM X pada bulan November 2008.Bahagian Perancangan telah menyahutarahan tersebut dengan melaksanakan KajianSemula Pengurangan Perbelanjaan ModalProjek-Projek Penghantaran. Kajian semulatersebut telah diluluskan oleh PengurusanTertinggi TNB pada bulan Februari 2009.Seiring dengan kelembapan permintaantenaga elektrik, projek-projek yang telahdikenalpasti untuk dilaksanakan sebelum iniboleh dikaji semula, dilambatkan ataudibatalkan terus. Kajian semula projek-projekPenghantaran tersebut telah menghasilkanpengurangan CAPEX lebih kurang RM245juta untuk TK2009.Kajian semula berikutnya ke atas projekprojekyang akan ditangguh/dibatalkan terusdan juga projek-projek lain yang pada duatahun dahulu telah dicadangkan untukdilaksanakan telah menghasilkan penguranganCAPEX Penghantaran sejumlah RM434 jutauntuk jangkamasa 2010-2014 yang meliputi:• Pengurangan skop (RM38 juta)• Melewatkan pelaksanaan projekprojekke suatu masa selepas 2014(RM330 juta)• Pembatalan terus projek-projek(RM66 juta)• Kajian Mengenai Pembangunan LojiJanakuasa NuklearDengan kemerosotan berterusan sumberbahan api, kemeruapan harga dan tekananberkaitan aspek pemuliharaan alam sekitaryang kian meningkat, TNB telah mengenalpasti tenaga nuklear sebagai satu pilihanpenjanaan yang boleh dilaksanakan untukSemenanjung Malaysia. Loji nuklear pertamadijangka memasuki sistem sekitar 2025. Diantara langkah persediaan yang diambil olehTNB ialah bekerjasama dengan KEPCO dariKorea untuk membuat Kajian Pra-Kebolehlaksanaan Nuklear yang akanmerangkumi pelbagai aspek penjanaan tenaganuklear dan segala prasyarat sepertipenerimaan masyarakat, pemilihan tapak,keperluan kawal selia, pemilihan teknologi,pertimbangan keselamatan dan kesihatan, dll.Bahagian Perancangan adalah bertanggungjawabsecara langsung dalam melaksanakankajian sistem dan penilaian tekno-ekonomiknuklear sebagai salah satu pilihan penjanaan.• Kajian Semula Pelaksanaan ProjekTurbin Gas PraiKajian semula pembangunan sistemPenjanaan telah dilaksanakan berdasarkanunjuran pertumbuhan yang lebih rendahberpunca daripada kemelut kewangan barubaruini. Berdasarkan keperluan sistem,keputusan telah dibuat supaya Projek TurbinGas Prai yang telah dirancang untukdimulatugaskan pada 2012 ditangguhkan kesuatu masa apabila sistem memerlukanprojek tersebut dipulihkan semula. Penjimatanhasil daripada penangguhan tersebutditaksirkan lebih kurang RM300 juta.PENGURUSAN PEMBEKAL• Pengurusan Pembekal Tenaga danBahan ApiHubungan dan kerjasama yang berkesanantara TNB, TNB Fuel Services Sdn. Bhd.dan Pengeluar-Pengeluar Tenaga Bebas(IPPs) telah mempertingkatkan jaminanbekalan bahan api bagi sistem ketikapersekitaran dibayangi harga pasaran bahanapi yang tidak menentu, kekangan-kekanganinfrastruktur kemudahan pembekalan bahanapi dan juga cuaca buruk yang menghalangpenghantaran bahan api.• Perjanjian Baru dengan PETRONASCUFPada penghujung 2008, TNB dan PetronasGas Berhad telah membaharui PerjanjianPembelian Tenaga yang terdahulu. Perjanjiantersebut adalah untuk membeli tenagadaripada kemudahan penjanaan bersama(co-generation) CUF di Kerteh, Terengganudan Gebeng, Pahang dengan jumlahkeupayaan 85 MW. Ini telah mempertingkatkanlagi kerjasama erat antara TNB danPetronas dan pada masa yang samamenggalakkan penggunaan teknologipenjanaan bersama secara cekap.• Mengekstrak Nilai daripada PPA &SLABahagian Perancangan telah memeterai limalagi Perjanjian Tahap Perkhidmatan (SLA)dengan Bahagian Penjanaan merangkumikesemua janakuasa hidro TNB dan dua blokkitar padu Stesen Janaelektrik TuankuJa’afar. Dengan terlaksananya SLA hidro danSLA loji tenaga haba yang dikendalikan olehBahagian Penjanaan, kesemua janakuasakendalian Bahagian Penjanaan pada masaini beroperasi di bawah aturan yangseragam.

Tenaga Nasional Berhad 99 Laporan Tahunan 2009CABARAN DAN HARAPANIndustri pembekalan tenaga akan menghadapicabaran yang bertambah hebat disebabkan hargabahan api yang tidak stabil, isu jaminan bekalantenaga, kemelesetan ekonomi global ketika inidan juga kedudukan kewangan yang semakinmerosot. Justeru, Bahagian Perancangan akanmenjalankan pelbagai inisiatif untuk mengurangkanrisiko berkaitan dengan cabaran-cabaran berikut:• Memastikan Jaminan Bekalan TenagaJangka Panjang yang Berdaya TahanSemenanjung Malaysia sedang berhadapandengan sumber gas yang terhad dan semakinberkurangan berserta pertambahanpergantungan ke atas arang batu yangdiimport untuk memenuhi keperluan tenaganegara. Dalam jangkamasa sederhana,kapasiti penjanaan baru perlu dibangunkanuntuk memenuhi peningkatan permintaanpengguna. Bakun dan Hidro dari Sarawakdikenal pasti sebagai pilihan yang berdayamaju untuk memastikan pembekalan yangmencukupi dan berdaya tahan sehingga2020.Sarawak mempunyai sumber tenaga yangsangat besar (28,000 MW hidro dan 1,467juta tan metrik arang batu, 40.9 tcf gas asli).Eksport tenaga dari Sarawak ke Semenanjungadalah selari dengan aspirasi Sarawak untukmenjadi hab tenaga serantau sebagaimanadirancangkan dalam Rancangan Induk SCORE.Kejayaan pengeksportan tenaga dari Bakunke Semenanjung akan merinstis jalan kearah pengeksportan tenaga dari Sarawakpada masa-masa hadapan.Bakun dan Hidro-Hidro lain dari Sarawakyang mempunyai jangka hayat ekonomisekurang-kurangnya 50 tahun akanmeminima kan risiko kenaikan/kemeruapanharga bahan api kerana beroperasi pada kosyang minima dan pengeluaran karbon sifarberbanding dengan loji yang menggunakanbahan api fosil yang mempunyai jangkahayat ekonomi selama 25 tahun dengan kosoperasi yang tinggi dan juga pengeluarankarbon yang tinggi.Opsyen pembekalan tenaga perlulah berdayatahan, mampu dibayar dan bersih. Oleh itu,ia mestilah merupakan satu gabunganseimbang antara gas, arang batu, hidro,nuklear dan tenaga boleh diperbaharui. Hidrodari Sarawak berserta dengan nuklear dalamjangka masa panjang akan mengurangkankebergantungan yang tinggi terhadap gasdan arang batu. Ini akan membolehkansektor tenaga di Semenanjung beralih kearah gabungan penjanaan yang menggunakangas, arang batu, hidro (termasuk sumbersumbertenaga boleh diperbaharui yang lain)dan nuklear yang berdaya tahan menjelang2030. Sumber-sumber ini membolehkannegara mempelbagaikan campuran bahanapi penjanaan dan memastikan jaminanpembekalan tenaga yang terjamin dengancara mengurangkan pendedahan risikoterhadap:– Gas – keterdapatan dan harga;– Arang Batu – jaminan pembekalan,harga dan persekitaran; dan– Nuklear – tempoh masa persediaan danbilangan loji nuklear yang munasabah.• Penentuan Harga Bahan Api danPelarasan Tarif/Penyemakan SemulaTarif AsasBahagian ini sentiasa komited untukmembuat persiapan pelaksanaan mekanismapelepasan kos bahan api (fuel cost passthroughmechanism) secara berkala. Disamping itu, Bahagian ini berserta PasukanSilang Bahagian juga telah membuatpersediaan untuk berunding dengan kerajaanpada 2010 mengenai semakan semula tarifasas dan penentuan formula bagi mekanismapelepasan kos bahan api.• Semakan Semula Rancangan Strategik20 Tahun TNBOleh kerana fasa SE10/10 bagi RancanganStrategik 20 Tahun akan berakhir padapenghujung 2010, Bahagian ini akanmenyelaraskan satu pasukan untuk menyemaksemula dan memuktamadkan tema danpenekanan utama untuk jangka masa 2011-2015 Rancangan Strategik 20 Tahun. Strategimuktamad untuk jangkamasa tersebut akandiserahkan kepada Pengurusan dan LembagaPengarah untuk diterima pakai sebelumianya diperturunkan untuk pelaksanaan diseluruh TNB.• Mengatasi Risiko Strategik UtamaBerhubung dengan perkara ini, BahagianPerancangan akan terus membantu danberperanan secara aktif dalam mengatasirisiko strategik utama terutamanya berhubungsemakan semula tarif, kajian penetapanharga bahan api dan mekanisma pelepasankos bahan api, dan penstrukturan sertacabaran-cabaran Industri Pembekalan ElektrikMalaysia untuk mengenal pasti secaraberkesan rancangan pelaksanaan risikostrategik dan juga rancangan penguranganrisiko yang berkaitan.• Rundingan Semula PPASelari dengan arahan Kerajaan, TNB telahmemajukan kepada Kerajaan cadangansemakan semula beberapa bahagian didalam PPA untuk mencapai satu imbanganrisiko dan ganjaran yang lebih saksama bagiPengeluar-Pengeluar Tenaga Bebas (IPPs).Semakan semula PPA haruslah dibuat dalamkeadaan di mana pengguna elektrik akanmendapat manfaat secara langsung danpada masa yang sama mengekalkan dayamaju kewangan pihak IPP. TNB akan terusmembantu Kerajaan di dalam inisiatif ini danakan terus komited untuk memastikankejayaannya.

Tenaga Nasional Berhad 100 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASITeknologi Maklumat& KomunikasiDATO’ RAZALI BIN AWANGKETUA PEGAWAI MAKLUMATMatlamat BahagianBahagian ICT diamanahkan dengan tigatanggungjawab utama seperti berikut:1. Merancang dan mengkonsolidasi penggunaanICT di TNBPERANAN KAMI MERANGKUMI SELURUH RANTAI NILAI ICT2. Menyediakan infrastruktur dan perkhidmatanICT untuk menyokong perniagaan teras TNBdan unit perniagaan lain3. Mengawal selia penggunaan ICT di TNBMerancang dan mengkonsolidasikeperluan ICT di TNBRingkasan OperasiHasil daripada penyelarasan struktur bahagianbersesuaian dengan perkhidmatan yangberasaskan rantai nilai telah menukar BahagianICT daripada bersifat fungsi ke sesuatu yangberfokus pelanggan.Dengan komitmen yang berterusan untukmenyediakan sistem bermutu tinggi danpembaikan terus-menerus, Bahagian ICT telahmengambil dan menyesuaikan amalan terbaik ICTseperti “IT Infrastructure Library” (ITIL) untukmeningkatkan perkhidmatan pelanggan sertatahap penyediaan perkhidmatan ICT dansokongan, dan “Project Management Institute”(PMI) sebagai rangka kerja panduan untukpengurusan projek dalam bahagian.Mengawal seliapenggunaan ICTdi TNBMenyediakan infrastruktur danperkhidmatan ICT untuk menyokongperniagaan terasTNB dan unit perniagaan lainICT menyediakan kepimpinan untuk menukar perniagaan TNB melalui otomatisasiDalam usaha untuk menjadi pemimpin dalamindustri ICT, adalah menjadi amalan umum bagiBahagian ICT untuk membuat perbandingandalam bidang perancangan, governan danpenyediaan perkhidmatan berdasarkan piawaanantarabangsa dan organisasi serantau dan globalyang disegani untuk menyemai budaya keunggulandan kepimpinan. Ini telah menyumbang kepadabeberapa pencapaian prestasi dan perkembangandalam bidang pembangunan aplikasi, kejuruteraansemula proses dan infrastruktur komunikasi.

Tenaga Nasional Berhad 101 Laporan Tahunan 2009ICT terus berinovasi untuk melaksanakan keperluan ICT di TNB dalammenyokong keseluruhan visi dan misi TNB.Sorotan Pencapaian:Melalui tumpuan yang lebih besar dalammencapai kepuasan pelanggan yang tinggi dandengan memenuhi sasaran yang ditetapkanberdasarkan piawaian dunia dan industri,Bahagian ICT telah berjaya menyiapkan beberapaprojek-projek besar yang menguntungkan TNBsecara keseluruhan:• ESS – Dengan mengaktifkan transaksi kritikalSumber Manusia yang berkaitan, aplikasi“Employee Self Service” (ESS) meningkatkanproduktiviti, ketepatan dan kecekapan prosespengambilan cuti (bagi fasa pertama),dengan fasa-fasa berikutnya memprosestuntutan, slip gaji, dan membolehkankakitangan untuk mengemaskini maklumatperibadi.• RFID – Implementasikan sistem “RadioFrequency Identification” (RFID) di gudangBukit Sentosa – iaitu mengautomasikanpemeriksaan masuk keluar stok dalam prosespengurusan barangan.• CMS – Satu Sistem Pengurusan Pelangganuntuk mengkonsolidasikan dan meningkatkanpengawasan dan pengurusan semuapermintaan perkhidmatan pelanggan danaduan yang berkaitan dengan produk danperkhidmatan ICT.• INMS – Pelaksanaan “Integrated NetworkManagement System” (INMS) untukmenyambung semua perkhidmatan rangkaian,membolehkan NTCC mengkonfigurasi danmenguruskan rangkaian telekomunikasisecara jarak jauh. Dalam jangka panjang, ICTakan mampu menguruskan semua perkakasanrangkaian dari NTCC.• Enterprise Architecture – Dalam usaha untukmenyemak semula Perancangan Induk ITpertama yang diusahakan pada tahun 2002,Bahagian ICT sedang membangunkan“Enterprise Architecture” (EA) baru yangmenghuraikan strategi pelaksanaan projekICT di TNB, bersama dengan sebuah pelanprojek-projek yang diperlukan untukdikembangkan di seluruh Kumpulan TNB.• ITIL/eTOM, COBIT, ISO17799 – Untukmemberikan tahap perkhidmatan yangmemenuhi keperluan piawaian industri utiliti,beberapa piawaian antarabangsa dan amalanterbaik dipelajari dan disesuaikan denganpersekitaran Bahagian ICT, yang meliputipengurusan perkhidmatan, prosestelekomunikasi, pengurusan IT dan governan,dan maklumat keselamatan.• Strategic Sourcing – ICT telah melaksanakaninisiatif untuk memusatkan pembelianberkaitan IT: Pembelian Strategik komputerdan pencetak melalui persetujuan dengan HPdan Dell, perlesenan perkakasan melaluipersetujuan dengan Syarikat Microsoft, danPembelian Strategik untuk peralatantelekomunikasi.• Portal Pelanggan dan Staf – Salurankomunikasi web berdasarkan MicrosoftSharepoint diperkenalkan sebagai satu carauntuk melayani pelanggan ICT denganmaklumat relevan dan terkini mengenaiproduk dan perkhidmatan, sementarakakitangan ICT sendiri telah menggunakannyauntuk berkongsi buletin, dokumen berilmu,blog dan menguruskan laman pasukankolaboratif.PROJEK-PROJEK UTAMABahagian ICT telah melaksanakan pelbagai projekdan inisiatif di peringkat korporat sepanjangtahun kewangan:• MFFA – Perluasan “Mobile Field ForceAutomation” (MFFA) yang mana telahmembantu mengurangkan jangkamasa respongangguan kepada purata 30 minit bagi setiapinsiden.• CGIS – “Corporate Geospatial InformationSystem” (CGIS) sedang dibangunkan danmeliputi skop aset perkakasan elektrikBahagian Penghantaran dan Pembahagian,rangkaian optik TNB, pengurusan harta,keselamatan dan logistik.• SMP – Sistem Maklumbalas Pelanggan(SMP) adalah sebuah sistem maklumbalasterpusat yang dibangunkan untuk membantubahagian-bahagian TNB dalam pemantauanmaklumbalas dan aduan yang diterimadaripada pelanggan melalui pelbagaisaluran.• Video and Desktop Conferencing – Selarasdengan kempen Ops Trim-X TNB, “VideoConferencing” (VC) telah dipasang dibeberapa pejabat di seluruh negeri, untukmembantu mengurangkan kos perjalananbisnes untuk kakitangan.• IP-PBX – Suatu inisiatif yang mengoptimakanpenggunaan rangkaian TNB dengan membuatpanggilan telefon melalui peralatan IP-PBXyang dipasang di pejabat-pejabat utama diseluruh negeri.

Tenaga Nasional Berhad 102 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASITeknologi Maklumat & Komunikasi (Samb.)• Perbaikan infrastruktur – Beberapa projekseperti “hardware-on-demand”, virtualisasiserver, konsolidasi domain, dan penambahankecekapan rangkaian telekomunikasimemastikan penyelenggaraan yang efisiendan mengelakkan berlebihan perkakasan.• EPM – Sistem Enterprise Project Management(EPM) memantau semua projek yangdilaksanakan oleh Bahagian ICT, dan telahmeningkatkan prestasi penyiapan projek.• Khidmat nasihat – Selain komitmen padaprojek biasa, Bahagian ICT juga terlibatdalam memberikan perkhidmatan konsultasiuntuk “Remote Meter Reading” (RMR),“Supervisory Control dan Data Acquisition”(SCADA), dan “Customer RelationshipManagement” (CRM).lebih efisien (penambahbaikansistem)Bahagian ICT telah membuat ulangkaji prosesdan penambahbaikan sistem secara berterusanuntuk menjadi lebih efisien:-• Audit Jaringan Telekomunikasi – kegiatan inimenonjolkan potensi perbaikan prestasi dankonfigurasi yang lebih baik, yang telahdilaksanakan selama penyebaran tambahanrangkaian.• Server virtualisasi – satu konsolidasi daripelbagai jenis pelayan dilakukan untukmengefektifkan penggunaan perkakasan danmengurangkan kos jumlah pemilikan.• Hardware-on-demand – Denganmengkonsolidasikan keperluan perkakasanbeberapa projek IT semasa perancangan,dan memperoleh peralatan server yang bolehmemenuhi beberapa keperluan, kos dapatdijimat sementara penyelenggaraandikendalikan dengan lebih mudah, danpembangunan projek boleh dilanjutkan tanpahalangan penangguhan dalam pembelianperkakasan.• Konsolidasi Domain – Dengan penstrukturandomain yang sedia ada yang berasaskanMicrosoft Active Directory, aset IT dan akaunpengguna sekarang dikelola dan diatursecara terpusat.• Peningkatan ERP dan profil alur kerja –peningkatan sistemik kepada sistem ERMSyang berasaskan SAP dan aplikasi eCIBSselesai dilaksanakan, sementara alur kerjaprofil pengguna telah diautomasikan.• Kategorisasi aplikasi dan keutamaan halamankritikal – sebuah kajian mengenai aplikasiyang sedia ada dan dokumentasi berkaitanyang dilaksanakan di TNB oleh Bahagian ICTmenghasilkan pembentukan rangka kerjayang menunjukkan kemungkinan konsolidasiatau persaraan aplikasi dan pengenalanstesen yang kritikal.• Kesepakatan utama perkhidmatan –konsolidasi daripada beberapa persetujuanyang dibuat dengan TM telah menghasilkantahap yang lebih baik untuk pengurusanperkhidmatan dan syarat-syarat kontrak.• Jaminan Kualiti – Bahagian ICT telahmembentuk sebuah fungsi Jaminan Kualitiyang menangani usaha bahagian dalammenyokong perbaikan terus-menerus kepadaproses kerja dan hasilan. Hal ini dilakukanmelalui pelbagai inisiatif seperti 5S, WIT/ICC,kumpulan berfokus/“task force” dan JaminanKualiti Projek.Petunjuk-petunjuk Utama PrestasiInisiatif untuk menyokong rancangan operasidiukur melalui KPI yang didasarkan pada“Balanced Score Card” dan dibandingkan kepadapiawaian industri.Prestasi KPI oleh Bahagian ICT termasuk CSIiaitu 9.0 dari indeks 10.0 dan ketersediaan sistemsebanyak 99.96% dan ketersediaan rangkaiansebanyak 99.99%.Bahagian ICT juga mencapai dan melampauisemua penunjuk prestasi Tahap KetersediaanPerkhidmatan yang ditetapkan oleh BahagianPenjanaan, Penghantaran, Pembahagian danPerkhidmatan Korporat.Pelaksanaan Pemiawaian Prosesdan Penambahbaikan (PSI)Bahagian ICT mengikut Bahagian Korporat TNBdari segi piawaian proses bisnes dan baru-baruini ditingkatkan kepada ISO 9001:2008 PSI.Melalui adopsi ITIL, Bahagian ICT merekabentuksemula dan konsolidasi 23 proses kepada 18.Audit persijilan semula oleh Sirim QASInternational Sdn. Bhd. untuk TNB di peringkatsyarikat dilakukan pada bulan Januari 2009 yangmenghasilkan NCR sifar dan OFI sifar untukBahagian ICT.

Tenaga Nasional Berhad 103 Laporan Tahunan 2009• Green ITBahagian ICT komited untuk menyediakanperkhidmatan yang berkualiti tanpamengorbankan keselamatan dan kesihatanpersekitaran. Dengan demikian, adalahmenjadi keperluan untuk menggunakanperalatan yang menyumbang terhadappengurangan haba dan kuasa. Kini, inisiatifseperti “hardware-on-demand”, virtualisasisimpanan data dan tinjauan peralatanspesifikasi untuk memenuhi piawaian “GreenIT” telah dilaksanakan.nilai-nilai bersamaBahagian ICT juga mengadopsi nilai-nilai bersamaTNB dengan nilai tambahan: KerjasamaBerpasukan. Ini adalah untuk menekankanpentingnya kerjasama dan kolaborasi dalamBahagian.Pengurusan ICT mempromosikan kerjasamaberpasukan dengan:• Memperbaiki saluran komunikasi dalambahagian• Melibatkan diri secara langsung dalam forumatau kumpulan berfokus• Mendorong kerja sama antara kakitanganmelalui beberapa platformCabaran dan ProspekPeningkatan permintaan pelanggan bersamadengan budaya dalaman untuk pembandinganantarabangsa telah membawa cabaran baru bagiBahagian ICT atasi:-• Fokus pada transformasi perniagaanTNBSebagai bahagian yang penting dalam TNB,Bahagian ICT telah bergerak jauh daripengolahan data tradisional dan menerojaike otomatisasi proses bisnes yang semakinmenguntungkan aplikasi kejuruteraan. Denganmengadopsi metodologi terbaru seperti“Service Oriented Architecture” (SOA), masake-pasarandapat dikurangkan secara drastiksehingga TNB dapat menikmati penyebaranperkhidmatan lebih cepat.• Business IntelligenceBahagian ICT sedang melaksanakan“Business Intelligence” (BI), sebuah inisiatifuntuk menyediakan pihak pengurusan denganmaklumat yang lengkap, cepat dan tepat.Teknologi BI memberikan laporan bersejarah,terkini dan ramalan operasi perniagaan, yangdapat meningkatkan prestasi organisasiperniagaan melalui pembuatan keputusanyang lebih cekap. Aplikasi yang telahdilaksanakan termasuk “BI Dashboard” yangdapat memberikan gambaran grafik KPI.Dari kejayaan dalam mencapai prestasitahap dunia di bidang perancangan, governandan perkhidmatan, Bahagian ICT telahmembuka jalan ke hadapan untuk TNBdengan masa depan yang lebih cerah danlebih cerdas.

Tenaga Nasional Berhad 104 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASITeknologi Maklumat & Komunikasi (Samb.)Pengurusan sumber manusiaBahagian ICT selalu mengutamakan parakakitangan dan melaksanakan pelbagai inisiatifuntuk memastikan tugas-tugas yang dijalankanoleh pekerja adalah bersesuaian, dan pada masayang sama, mengembangkan kemahiran yangtepat:-• Jalur Kerjaya – Beberapa kedudukanJurumahir/Para Mahir Teknikal diciptadengan gred-fleksi untuk menyediakan jalurkerjaya yang sesuai dan fleksibel untukkakitangan• Bakat Dalaman ICT – Ramai eksekutifberpotensi telah dikenalpasti dan dipersiapkanuntuk tanggungjawab yang lebih tinggi• Face2Face – Perbincangan bulanan diadakandi antara penyelia dan pekerja bawahanuntuk membincangkan isu-isu yang berkaitandengan pekerjaan, prestasi kakitangan sertakemajuan kerjaya• Profil Kerja – Penilaian dilakukan untukmemastikan bahawa kedudukan yangdiperlukan adalah sesuai dipadankan dengankakitangan yang relevan• Latihan kepimpinan dalaman – Penguruspengurusdihantar untuk kursus kepimpinansebagai satu daripada perancangan kenaikanpangkat• Program latihan bersijil – Untuk membinaprofesionalisme dan tahap amalan yangtinggi, kakitangan dihantar untuk persijilandalam kursus teknikal• Pendedahan Tugas – Sebagai satu caramencipta kesedaran yang lebih besar danpendedahan kepada pelbagai proses bisnes,beberapa kakitangan dipilih untuk ditugaskankepada jabatan yang berbeza, untuk suatujangkamasa pendek, di unit operasi danperkhidmatan pelanggan.• Program Induksi – Kakitangan baru akanmelalui program orientasi dan persiapanuntuk diberikan bimbingan dan pembinaanyang tepat.Fokus pelangganBahagian ICT juga mengadopsi amalan terbaikrangka kerja ITIL yang menghasilkan penubuhan“Service Management Unit” yang terdiri daripada“Service Desk” (SD), “Customer Management”(CM) dan “Service Level Management” (SLM)untuk lebih menekankan komitmen ICT kepadaperkhidmatan terbaik selaras dengan objektifSE10/10 TNB.Beberapa saluran telah dibentuk untuk menjagahubungan dengan pelanggan, seperti “CustomerOutreach Program”, “Divisional ManagementEngagement Program”, “Online CustomerManagement System” (CMS), dan “EnterpriseArchitecture.”Melalui daya upaya ini, Bahagian ICT telahmencapai CSI sebanyak 8.53 untukTK2008/2009.Pengurusan Kualiti dan InisiatifBahagian ICT terus menyokong inisiatif di bawahprogram pengurusan kualiti dengan mendorongpenyertaan dan memberikan pengiktirafan kepadapasukan yang luar biasa. Berikut adalahpencapaian yang berkaitan dengan kegiatankualiti di Bahagian ICT:• Untuk “Work Improvement Team” (WIT),jumlah penyertaan meningkat daripada 4pasukan di tahun 2008 kepada 29 pasukanpada tahun 2009. Peningkatan sebanyak86% ini menunjukkan bahawa kakitanganICT bermotivasi untuk terlibat dalam inisiatifbahagian secara aktif.Pasport Keselamatan NIOSH-TNB adalahsuatu program yang dilaksanakan selaridengan arah TNB untuk menanamkan budayakeselamatan di tempat kerja.• Aktiviti SEMS, seperti Audit SEM, PenilaianKeselamatan, “Datasheet Review”, TaklimatKeselamatan dan hal-hal berkaitan lain,telah dilakukan untuk memastikankeselamatan di tempat kerja. Dalam tempohsatu tahun sahaja, Bahagian ICT telahberjaya memperolehi 4 bintang dan nekaduntuk mencapai 5 bintang dalam tahunkewangan akan datang.• Sejak Februari 2009, audit 5S telah dilakukansecara dalaman setiap bulan.

Tenaga Nasional Berhad 105 Laporan Tahunan 2009pemegang kepentingan/Pengurusan PerhubunganSelain daripada menguruskan pelanggan di dalamTNB, Bahagian ICT berinteraksi dengan pihak luaruntuk memperkukuhkan hubungan danmemperluaskan penglibatan. Hubungan strategikyang dibuat meliputi:• GLC-CIO Roundtable – Bahagian ICT kinimengetuai kumpulan ini yang terdiri daripada“Government-linked Companies” (GLC) yangmempromosikan pembandingan prosesbisnes dan berkongsi amalan-amalan yangbaik.• HAPUA dan CIGRE – Keahlian dalampersatuan yang diiktiraf secara antarabangsaini sangat penting dalam pengembanganukurbanding dan bertukar fikiran dalam halteknikal di bidang telekomunikasi danpengurusan maklumat.• CAP – Perikatan dengan Hewlett-Packardtelah menguntungkan pekerja-pekerja TNBmelalui “Customer Appreciation Program”dengan menawarkan harga murah untukproduk komputer HP.• ICT Vendor Day – Diadakan untukmemberitahu keperluan masa depan ICT kepembekal ICT. Sesi ini menerangkan kepadapembekal ICT mengenai rancangan hadapandan proses pembelian.• ICT Productivity Day – Setelah dua tahunberturut-turut, acara ini diadakan di DewanSerbaguna TNB di Kelab Kilat danmemberikan kesempatan untuk kakitanganTNB diberi kesedaran dan dididik denganteknologi terkini yang dipamerkan olehgergasi tempatan seperti Microsoft, HP,Canon, P1 Wimax, Celcom, Sony Ericsson,termasuk demonstrasi oleh Bahagian ICTmengenai produk dan perkhidmatannya.TANGGUNGJAWAB SOSIAL KORPORATMeskipun sibuk mengendali kegiatan projekuntuk perniagaan TNB, Bahagian ICT tidakmelupakan mereka yang kurang bernasib baikdalam masyarakat, dan secara teraturmenyumbangkan dan menyelaraskan kegiatanuntuk membantu golongan miskin:• Sumbangan staf sekitar RM35,000 diberikankepada institusi kesejahteraan seperti pusatasuhan, dana bencana, pusat-pusat komuniti,dan rumah-rumah orang tua.• Menjalankan pendidikan program komputerberstruktur yang dikenali sebagai “SmartICT, Smart School” untuk Sekolah Kebangsaan(SK) Bangsar yang dihadiri oleh 40 pelajardan 40 guru.• Pemberian komputer kepada SK KotaDamansara dan Badan Amal Kasih SayangMalaysia (BAKASA).• Latihan dan pendedahan Industri diberikankepada 73 orang graduan dari universitiuniversititempatan.• Sumbangan darah kepada Tabung DarahNegara & Kempen Kesihatan.

Tenaga Nasional Berhad 106 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPerolehannor Azmi bin ramliKetua Pegawai PerolehanMatlamat BahagianSelaras dengan Visi dan Misi TNB, BahagianPerolehan beraspirasi untuk menjadi peneraju dikalangan utiliti-utiliti serantau dalam PengurusanRantaian Bekalan. Demi mencapai aspirasitersebut, Bahagian ini juga komited terhadapmencipta nilai melalui inovasi dan menggunapakaiamalan-amalan perolehan terbaik.Di dalam menyokong Service Excellence 10/10,yang merupakan destinasi pertama PelanStrategik 20 Tahun TNB, Bahagian ini sentiasaberusaha adalah untuk mencapai matlamatmatlamatberikut:• Mencapai Nilai TerbaikKumpulan TNB akan berusaha mendapatkannilai terbaik di dalam perolehan pembekalan,kerja dan perkhidmatan. Nilai terbaik adalahkombinasi Jumlah Kos Pemilikan (TCO),kualiti, dayaharap, perkhidmatan dan termatermapenyerahan.• Menjamin Amalan-Amalan TerbaikBisnesKumpulan TNB akan mengendalikan aktivitiaktivitiperolehan menerusi amalan terbaikbisnes dengan penuh integriti dantanggungjawab. Setiap Bahagian atau AnakSyarikat juga perlu memastikan amalanperolehan dilaksanakan selaras denganundang-undang dan peraturan-peraturanberkaitan.• Memajukan Keutamaan Bisnes TNBKumpulan TNB akan berusaha mendapatkandan mencapai komitmennya kepada pihakKerajaan dan pihak-pihak berkepentinganyang lain.

Tenaga Nasional Berhad 107 Laporan Tahunan 2009Bahagian Perolehan adalah salah satu pendorong penting prestasi bisnesyang bertanggungjawab untuk merumus dasar perolehan dan strategisumber bekalan selaras dengan halatuju strategik korporat, memberikhidmat nasihat, menguatkuasa pematuhan dan memajukan keutamaanpembangunan negara.• Menyokong Objektif PembangunanNegara– M e n g g a l a k k a n p e n g g u n a a n i s ikandungan tempatan yang kompetitif.– Menjamin kepentingan ekuiti Bumiputeradi dalam pertumbuhan ekonomi negara,dengan pembahagian kekayaan yangadil dan saksama.– Membangunkan keupayaan vendorBumiputera untuk menyokong penubuhanMasyarakat Perdagangan danPerindustrian Bumiputera (MPPB).Sorotan Pencapaian• Penghasilan Nilai Perolehan yang kukuhdiperolehi bagi Tahun Kewangan berjumlahRM197 juta.• Kemajuan yang berterusan dan berlanjutandi dalam tahun ketiga pelaksanaanRancangan Transformasi Perolehan.• Pembangunan dan pengunaan SistemMaklumat Tender (TIS) untuk menjejak danmemantau tempoh masa proses perolehanbagi tujuan penambahbaikan.• Inisiatif Pengurusan Nilai dimulakan untukmengoptimumkan kos pelaburan danpenyelesaian kejuruteraan untuk perolehanbernilai tinggi.• Penetapan Petunjuk Prestasi Utama (KPI)bagi vendor-vendor di bawah ProgramPembangunan Vendor.• Pengenalan Kiosk Pendaftaran Vendor Onlinedisusuli dengan perasmian rasmi.Ringkasan OperasiSepanjang tempoh kajian, pelbagai inisiatif danaktiviti telah berjaya dilaksanakan ke arahmencapai objektif dan sasaran yang telahditetapkan.Bahagian ini telah menyempurnakan tahun ketigayang merupakan tahun kedua yang terakhir bagiRancangan Transformasi Perolehan denganpencapaian sebanyak 80%. Penghasilan Nilaiyang dihasilkan untuk tiga tahun terakhir adalahsebanyak RM464 juta dan aktiviti-aktiviti laintermasuk keahlian Asia Pacific Utilities Group(APUG), permulaan inisiatif Pengurusan Nilai,penilaian dan pemantauan prestasi vendor, jugatelah dicapai.• Pencapaian Penghasilan NilaiPenghasilan nilai yang signifikan bagiTK08/09 sebanyak RM197 juta telah dicapaimelalui tiga inisiatif utama iaitu pembidaanelektronik, pengecualian cukai dan rundinganharga. Pembidaan elektronik telah digunakansecara lebih meluas sepanjang tahuntersebut untuk perolehan perkhidmatanlogistik bagi mengambil peluang berikutanpenurunan harga pasaran. Bilanganpermohonan pengecualian cukai telahmeningkat setelah garispanduan pengecualiancukai dikeluarkan pada bulan November2008. Fokus berterusan ke atas hasil-hasilrundingan telah meningkatkan pengamatanterhadap keperluan untuk mencapaipenjimatan dari sesi rundingan yangdijalankan.• Sistem Maklumat TenderSistem Maklumat Tender telah dibangunkanuntuk menjejak dan memantau aktiviti tenderdi dalam TNB, dengan membezakan antarakaedah perolehan dan peringkat pihak yangberkuasa meluluskan. Inisiatif tersebut telahselesai pada suku keempat TK08/09 dan akanmenyokong Bahagian ini untuk memantauaktiviti dan status tender untuk tahunkewangan seterusnya, dengan demikianmempertingkatkan tempoh masa keseluruhanperolehan TNB.

Tenaga Nasional Berhad 108 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPerolehan (samb.)• Asia Pacific Utilities GroupTNB telah menjadi ahli kepada Asia PacificUtilities Group (APUG), satu jaringanantarabangsa yang terdiri dari lebih 20syarikat utiliti di rantau Asia Pasifik. Ahliahlinyabekerjasama di dalam aktivitipengurusan rantaian bekalan, berkongsipengalaman dan membangunkan proses dansistem bersama, meningkatkan kecekapandan mendapatkan penjimatan kepada pihaksyarikat dan juga pembekal.APUG merupakan satu sumber maklumatyang berdaya harap dan bebas, diperlukanuntuk pelaksanaan fungsi perisikan perolehan.APUG juga menyediakan satu jaringansokongan melalui ahli-ahli syarikat utilitilain, serta pengenalan kepada hubunganindustri penting seperti pembekal alternatifdan khusus serta pakar runding komoditi. Iniakan memberikan faedah kepada TNB didalam perkongsian maklumat untukmembangunkan amalan-amalan terbaikperolehan, strategi, prosedur dan maklumatkomersil dan teknologi.• Pengurusan NilaiPengurusan Nilai merupakan satu usahapadu dan sistematik untuk meningkatkannilai dan mengoptimakan kos sesuatu projek,fasiliti, sistem, produk dan prosedur tanpamengorbankan tahap prestasi yangdiperlukan. Pelaksanaan Pengurusan Nilaimemberikan peluang untuk mengenalpastidan menghasilkan penjimatan danmengoptimakan kos kepada TNB. Ini akandicapai melalui pembentukan pasukanpelbagai kemahiran dan bidang yangmerasional dan mencabar spesifikasi projekberbanding keperluan fungsi projek tersebut,dengan tujuan untuk memaksimakan prestasikeseluruhan TNB. Empat projek rintis telahberjaya dilaksanakan dan rangka kerjaPengurusan Nilai telah diluluskan oleh pihakpengurusan bagi tujuan pelaksanaanseterusnya di dalam proses bisnes TNB.• Kumpulan Perolehan ASEAN PowerUtilities/Authorities (HAPUA)Procurement CircleKumpulan Perolehan HAPUA yang diketuaioleh TNB, telah dibentuk sebagai platformbagi negara-negara anggota ASEAN berkongsiamalan-amalan terbaik perolehan danmemberi sumber maklumat alternatif untuktujuan perisikan perolehan. Mesyuarat ketigakumpulan tersebut telah berjaya diadakan diJakarta, Indonesia pada bulan Februari 2009,dianjurkan oleh rakan sejawat, PT PLN(PERSERO). Di antara lain, mesyuarat tersebutbersetuju bahawa terdapat faedah ketara,tidak ketara dan potensi yang boleh diperolehidaripada Kumpulan Perolehan HAPUA. Initermasuk penjimatan sebenar, kuasa tawarmenawar yang lebih kuat, perhubunganjaringan, penanda aras amalan-amalanterbaik dan perkongsian maklumat.Penambahbaikan ProsesBerpandu kepada rangka ISO, Bahagian Perolehanmematuhi standard terkini proses, prosedur danarahan kerja untuk semua aktiviti berkaitankualiti. Sistem pengurusan kualiti di BahagianPerolehan membantu di dalam pencapaiansasaran dan objektif melalui kitaran sistemkawalan Plan, Do, Check, Act (PDCA) yangmemberikan kawalan untuk mengukur danmemastikan penambahbaikan berterusan ke atasproses.Sehingga kini, 33 prosedur dan 9 arahan kerjaberkaitan perolehan telah diisytiharkan lulus MSISO 9001:2008 setelah audit pensijilan semuladijalankan oleh SIRIM pada Januari 2009.Program Pembangunan Vendor TNBProgram Pembangunan Vendor TNB merupakansebahagian dari inisiatif syarikat untuk menyokongPolisi Pembangunan Nasional. Di samping itu,ianya memastikan daya harap pembekalan bahanbahankepada TNB. Menerusi program ini, vendoradalah dipilih dan dibangunkan dalam pembuatan

Tenaga Nasional Berhad 109 Laporan Tahunan 2009produk dan memberikan perkhidmatan yangmenepati keperluan TNB dan keperluan bisnes,tanpa berkompromi dengan kualiti. Program inimemajukan penggunaan bahan-bahan tempatandan perkhidmatan khusus yang mempunyaikebolehan untuk memastikan harga yangkompetitif dan dengan itu menggalakkankemajuan dan pengukuhan industri tempatan.Sehingga kini, terdapat 80 vendor di bawahprogram ini.Kisah-kisah kejayaan beberapa vendor TNBmenyediakan testimoni terhadap komitmen penuhyang diberikan oleh syarikat di dalam memastikankejayaan program ini. Vendor-vendor ini telahmempamerkan pencapaian yang bermakna didalam pengembangan bisnes di dalam dan luarnegara, sesuatu yang sangat penting di dalammembangunkan vendor bertaraf dunia.• Petunjuk Prestasi Utama (KPI) VendorKPI telah diwujudkan khusus untuk vendorbagi memastikan kualiti dan prestasi yangtinggi. KPI ditetapkan berdasarkan faktorfaktorberikut:1. Isi kandungan tempatan2. Prestasi produk dan penyerahan3. Pelaksanaan Modul Pengurusan Kualiti4. Prestasi kewangan5. Penyertaan di dalam aktiviti TNB6. Kepelbagaian pasaran• Sistem Pengurusan KualitiDi dalam memastikan vendor di bawahProgram Pembangunan Vendor mengeluarkanproduk yang memenuhi spesifikasi padatahap yang diperlukan, modul-modul SistemPengurusan Kualiti (QMS), seperti berikuthendaklah dilaksanakan:1. 5S2. Penyenggaraan Secara Autonomi3. Kawalan Proses Secara Statistik4. Pemetaan Aliran Nilai• Program Pemasaran dan PromosiTNB adalah komited untuk membangunkanvendor-vendor dengan memperluaskanpeluang mereka di dalam industri tenagaglobal. Bahagian ini telah mengkoordinasiprogram-program pemasaran dan sebagainyadengan agensi-agensi berkaitan untukmembantu vendor-vendor menembusipasaran global yang lain seperti TimurTengah.Cabaran-Cabaran BahagianSetelah Bahagian Perolehan yang menjadibahagian yang penting di dalam prestasi syarikatdan telah menarik perhatian daripada pengurusandan pihak-pihak yang berkepentingan, cabaranyang dihadapi oleh Bahagian ini adalah untukmenunaikan semua jangkaan di semua peringkat,dalaman dan luaran. Oleh kerana strategi semasadan inisiatif penciptaan nilai sedia ada akanmenjadi amalan bisnes biasa, Bahagian inimenghadapi satu cabaran baru untukmengenalpasti secara berterusan strategi baruyang relevan untuk meneruskan usaha-usahapenghasilan nilai.Pengamal perolehan yang mahir danberpengetahuan merupakan sumber yangberkurangan dan merupakan aset penting untukmenghadapi cabaran-cabaran di atas.

Tenaga Nasional Berhad 110 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPERKHIDMATAN KORPORATMd. Jailani bin AbasPengurus Besar KananSebagai rakan bisnes kepada Bahagian TerasTNB dan anak syarikatnya, Bahagian PerkhidmatanKorporat (BPK) melalui jabatan-jabatan di bawahkawalannya iaitu Perkhidmatan Keselamatan &Risikan, Perkhidmatan Harta, PerkhidmatanLogistik dan Perkhidmatan Sokongan, memainkanperanan dalam memberi perkhidmatan sokonganuntuk memastikan TNB mencapai objektifnya. Initermasuk memberi perkhidmatan keselamatanyang berkesan kepada semua aset/premis TNBterutama sekali aset-aset yang telah digazetkansebagai Sasaran Penting Negara. Bahagian inijuga berperanan menyediakan khidmat pengurusanprojek, khidmat perunding pembangunan aset,pengurusan aset, perundingan kerja-kerjasenibina, penyelenggaraan bangunan, pengurusanpengangkutan, perkhidmatan set janakuasabergerak, khidmat risikan, pencetakan, arkib,pengurusan telefon dan pos.BPK sentiasa menyediakan dan membekalperkhidmatan yang berkesan kepada pelanggandalaman serta pelanggan luar, selari dengan misiserta visi TNB dan Pelan Strategik 20 Tahun bagimencapai hasrat serta objektif “KecemerlanganPerkhidmatan menjelang 2010”. Justeru itu BPKakan sentiasa menumpukan segala inisiatif bagimemacu dan memberi nilai tambah kepadasyarikat.

Tenaga Nasional Berhad 111 Laporan Tahunan 2009Sebagai rakan bisnes kepada Bahagian Teras TNB dan anak syarikatnya, Bahagian PerkhidmatanKorporat (BPK) melalui jabatan-jabatan di bawah kawalannya iaitu Perkhidmatan Keselamatan &Risikan, Perkhidmatan Harta, Perkhidmatan Logistik dan Perkhidmatan Sokongan, memainkan peranandalam memberi perkhidmatan sokongan untuk memastikan TNB mencapai objektifnya.Sorotan Pencapaian:Antara pencapaian Jabatan-Jabatan dan Unitunitdi bawah Bahagian ini sepanjang TahunKewangan 2008/2009 adalah:-• Jabatan Perkhidmatan Keselamatan &Risikan (JPK&R)– Pelaksanaan fasa kedua projekPengurusan Sistem KeselamatanBersepadu (ISMS)– Mengadakan Seminar “Security inDiversity” untuk semua Ketua GerakanNegeri, wakil-wakil Bahagian TNB dantelah menjemput wakil dari pihakKerajaan dan Syarikat Swasta yangberkaitan. Enam kertas kerja telahdibentangkan oleh penceramah daripadaPolis DiRaja Malaysia, KementerianPertahanan, Suruhanjaya Tenaga, MajlisKeselamatan Negara dan LembagaPerlesenan Tenaga Atom– M e n g a d a k a n s e m i n a r “ D a s a rKeselamatan & Peraturan Kerajaan”dengan kerjasama pejabat KetuaPegawai Keselamatan Negara, MajlisKeselamatan Negara, Polis DiRajaMalaysia dan Keselamatan SiberMalaysia– Pemasangan sistem Kawalan Rondaan(GTS) di 70 pemasangan yang kritikalbagi meningkatkan keberkesananrondaan oleh pengawal keselamatan– Penglibatan Badan Bertindak Keselamatanb e r s a m a B a h a g i a n P e n j a n a a n ,Penghantaran & Pembahagian danagensi atau badan penguatkuasakeselamatan yang berkenaan sepertidalam Ops Lusuh– Menjalankan Latihan Pemindahan &Tindak Balas Kecemasan di premispremisTNB– M e m b a n g u n k a n m a n u a l S i s t e mP e n g u r u s a n K e s e l a m a t a n b a g imenggabungkan Pengurusan AuditKeselamatan– Menyediakan khidmat bantuan kepadaPengurusan Strategik & PembangunanOperasi Bahagian Pembahagian (SMOD)dalam menangani Kecurian Arus Elektrikdengan kerjasama Suruhanjaya PencegahRasuah Malaysia (SPRM)– Mewujudkan kerjasama sinergi denganPusat Pengurusan Panggilan (CMC)untuk mempercepatkan tindak balasterhadap pencerobohan, kecurian dankejadian yang seumpamanya– Menyelesaikan sindiket jenayah terhadapaset-aset TNB dengan 38 tangkapantelah dibuat sepanjang TK2008/2009.• Jabatan Perkhidmatan Harta (JPH)– Tambah nilai daripada pelupusan hartayang tidak digunakan lagi untuk operasidi mana setakat bulan Jun 2009,sebanyak RM51.56 juta telah diperolehi– Penyiapan projek bangunan pejabat danstor yang bernilai RM31.0 juta– Pelaksanaan sistem PengurusanPenempahan Rumah Peranginan TNBsecara online– Mengendalikan Kajiselidik Pihak-PihakBerkepentingan dengan kerjasamaJabatan Pengurusan Produktiviti &Kualiti (PQM) bagi menentukan halatujumasa depannya selari dengan penemuanOFI oleh audit SIRIM– Bekerjasama dengan Bahagian ICT untukmengimbas dan muat-turun geran(milikan/pajakan) tanah TNB ke dalamsistem EDMS bagi rujukan masahadapan. Sehingga 30 Jun 2009,sebanyak 11,682 geran (98.6%) telahdiimbas dan dimuat-turun ke dalamsistem EDMS– Membangunkan 16 prosedur kerja dan20 arahan kerja bagi PSI– Menyempurnakan beberapa aktivitiPengurusan Hubungan Pelanggan bagimembaiki keputusan CSI• Jabatan Perkhidmatan Logistik (JPL)– Pelancaran ‘Sistem PengurusanKenderaan Bersepadu’ (IFMS)/PERFEKTOke seluruh TNB– Pelaksanaan ‘Sistem PengurusanKenderaan Bersepadu’ bagi pengurusankenderaan TNB secara keseluruhan– Meningkatkan nilai tambah danpenjimatan melalui operasi harianpengurusan fret (terutama penjimatandalam pembayaran duti kastam dancukai jualan), pengurusan kenderaandan perkhidmatan set janakuasabergerak– Penyemakan prestasi panel workshopdan pelantikan panel workshop yangbaru yang lebih efisyen– Penyemakan semula jadual kadar hargabagi pengangkutan darat yang lebihkompetitif– Audit fizikal bagi semua kenderaanTNB– Mengadakan beberapa sesi mengeratkanhubungan dengan badan-badanpenguatkuasa seperti Puspakom, KastamDiRaja Malaysia, KementerianKewangan, MIDA, Polis DiRaja Malaysiadan badan-badan yang berkaitan• Jabatan Sokongan– Menyiapkan fasa pertama E-Arkib– Melaksana berbagai aktiviti PengurusanHubungan Pelanggan bagi membaikikeputusan Indeks Kepuasan Pelanggan(CSI)– Mengadakan Hari Terbuka JabatanSumber Manusia & Pentadbiran untukpromosi perkhidmatannya kepada orangawam i.e. kemudahan pencetakan,perkhidmatan kantin, kemudahan telefondan pos– Mengendalikan Bengkel AKP dan CSI– M e n y e m p u r n a k a n p e n g a m b i l a ntambahan untuk mengisi kekosonganjawatan Pengawal Keselamatan

Tenaga Nasional Berhad 112 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPERKHIDMATAN KORPORAT (Samb.)Matlamat BahagianBPK akan sentiasa memberi perkhidmatan yangberkesan dan berhemah kepada pelanggandalaman dan luar selaras dengan visi dan misiTNB serta Pelan Strategik 20 tahunnya danmendokong objektif TNB memacu ke arah“Kecemerlangan Perkhidmatan pada 2010”. Fokusteras operasi Bahagian ini adalah memberikankeyakinan serta kepastian kepada Pihak-PihakBerkepentingan TNB terhadap kawalan dankeselamatan aset-aset/pemasangan daripadasegala ancaman dan pencerobohan bagimemastikan bekalan tenaga yang berterusan.Bahagian juga beriltizam menyumbang secaraberkesan kepada matlamat bisnes danperkembangan TNB melalui tambah nilai,pembaikan kecekapan serta menyediakanperkhidmatan terbaik.Ringkasan OperasiBPK menyediakan perkhidmatan sokongan yangpenting dengan memastikan semua aset/pepasangan dilindungi dan dikawal denganselamat, terutama aset-aset yang ditakrifkansebagai Sasaran Penting Negara. Justeru itu,Jabatan Perkhidmatan Keselamatan &Risikan (JPK&R) diamanahkan bukan sajamemberi perlindungan kepada aset-aset TNBmalah juga aset-aset negara daripada ancamandan pencerobohan. Jabatan sentiasa mengambillangkah-langkah pro-aktif menguatkuasakan polisidan prosedur dengan lebih ketat, menggunapakaidan melaksanakan tindakan undang-undang yangberkaitan serta berkongsi maklumat secara efektifdi pelbagai peringkat.JPK&R terdiri daripada 4 unit iaitu Operasi,Perancangan & Pengurusan Krisis, Siasatan &Risikan, dan Khidmat Sokongan. JPK&R telahdipertanggungjawabkan untuk memberi kawalankeselamatan di ribuan pepasangan TNB di seluruhNegara walaupun dengan sumber yang terhad dimana kekuatan anggota kerja di jabatan iniseramai 33 eksekutif dan 928 bukan eksekutif.Selain kawalan keselamatan, JPK&R memberikanperkhidmatan Siasatan & Risikan untuk menyiasatkes-kes jenayah yang melibatkan aset TNB danjuga memberikan bantuan kepada SMOD dalamoperasi kecurian arus elektrik. Lanjutan daripadaitu, pihak JPK&R seringkali diberi kepercayaanuntuk melaksanakan tugas-tugas pentingmelangkaui tugas hakiki jabatan.Program latihan dan pembangunan yangberterusan akan diadakan pada setiap tahun bagitujuan meningkatkan kefahaman, pengetahuandan memperbaiki kemahiran anggota kerja dalamtugas keselamatan.Peranan menjaga keselamatan negara dan asetTNB daripada disabotaj dan perisikan dari unsurunsuryang tidak diingini adalah sangat pentingdan kritikal. Isu sebegini telah dibincangkan diperingkat TNB dan di peringkat badan/agensikerajaan yang berkaitan. JPK&R sentiasa bekerjasamarapat dengan agensi/pihak penguatkuasaanbagi memastikan satu pendekatan yang efektifdan menyeluruh dapat dibangunkan bagimenghadapi cabaran/halangan tersebut.Selari dengan perubahan teknologi dankepelbagaian kaedah keselamatan, JPK&R kini diambang transformasi profil dan peralihan imejdari keutamaan dalam industri kawalankeselamatan, berhasrat menjadi pakar dalamsemua aspek keselamatan dan sentiasa beradadi barisan hadapan dalam arena keselamatannegara.Fokus operasi utama Jabatan PerkhidmatanHarta (JPH) dalam menyokong BahagianPerkhidmatan Korporat merealisasikan visi danmisi TNB adalah dengan menyediakanperkhidmatan pengurusan hartanah yang lebihefektif.Jabatan ini terdiri daripada enam (6) unit iaituPerancangan dan Pembangunan Harta, PerolehanTanah, Pengurusan Projek, Pengurusan Harta,Senggaraan Harta dan Khidmat Sokongan.Objektif jabatan ini adalah untuk meningkatkanlagi nilai aset TNB menerusi perkhidmatanpembangunan, pengurusan dan senggaraan hartayang cemerlang.Bagi mencapai tujuan tersebut, JPH memberipenumpuan kepada penggunaan aset yangmaksima dan menjana hasil daripada aset-asetTNB yang tidak digunakan lagi untuk operasi. Disamping itu, jabatan ini juga telah melaksanakanbeberapa inisiatif ke arah pencapaian visiSE10/10. Ianya termasuklah Inisiatif PenjimatanTenaga Elektrik selaras dengan objektif Ops-TrimX, mewujudkan jadual kadar harga bagi kerjakerjasenggaraan, perlantikan panel konsultandan pegawai penilaian, pengujudan Polisi Asetbagi menjelaskan pengurusan aset di TNB danjuga penggunaan kad NTSP kepada semuakontraktor yang melaksanakan kerja-kerja dibawah seliaan JPH.JPH juga berusaha untuk mempertingkatkan sertamengekalkan perkhidmatan yang berkualiti danberdaya harap kepada semua pelanggannya.Jabatan Perkhidmatan Logistik (JPL) terdiridaripada tiga (3) unit operasi utama iaituPengurusan Fret, Pengurusan Kenderaan danPerkhidmatan Set Janakuasa Bergerak. Sebagaipembekal perkhidmatan logistik setempat danbersepadu yang menyokong bisnes teras dananak-anak syarikat, peranan JPL adalahmemastikan keperluan logistik di TNB secarakeseluruhan diuruskan dan dikendalikan secaraprofesional dengan kos efektif, tepat pada masadan selamat.JPL juga memainkan peranan yang penting didalam memastikan keperluan logistik TNBdipenuhi mengikut keperluan pelanggan danmeningkatkan tahap kepuasan mereka. Pelbagaiinisiatif telah dilaksanakan antaranya penyemakanprestasi semua panel worksyop mengikutpiawaian kualiti yang ditetapkan, pelantikanpanel worksyop yang lebih efisyen, penyemakansemula jadual kadar harga bagi pengangkutandarat yang lebih efisyen, pemusatan semua datakenderaan, mengadakan audit fizikal bagi semuakenderaan TNB, pelancaran Sistem PengurusanKenderaan Bersepadu bagi pengurusan kenderaandi TNB, peningkatan jumlah pemandu enjin yangbertauliah dan peningkatan nilai tambah danpenjimatan melalui operasi harian pengurusanfret, pengurusan kenderaan dan perkhidmatan setjanakuasa bergerak.

Tenaga Nasional Berhad 113 Laporan Tahunan 2009Jabatan Perkhidmatan Harta (JPH)bertanggungjawab terhadap pengurusan danpemantauan pembinaan bangunan-bangunanTNB, stor dan kerja-kerja pengubahsuaian. DalamTahun Kewangan 2008/2009, jabatan ini telahberjaya melaksanakan 25 projek dengan peratusan90% siap.Dengan peningkatan keperluan set janakuasabergerak, dua (2) unit set janakuasa bergerakberkapasiti 800 kw (1000 kva) dibeli untukmemenuhi keperluan pelanggan. Selain itu,Jabatan Perkhidmatan Logistik (JPL) jugamembeli beberapa kenderaan dan kenderaangunasama setempat bagi menampung operasiharian.Bagi menyediakan staf dengan jaringan liputanyang lebih baik, JPL telah memasang WAN danLAN bagi cawangan set janakuasa di MuadzamShah, Gong Badak dan Chain Ferry.Jabatan Perkhidmatan Sokongan (JPS)merangkumi Jabatan Perancangan & Prestasi,Jabatan Sumber Manusia & Pentadbiran danJabatan Kewangan, setiap satu berperananmemberi berbagai jenis perkhidmatan kepadaberbagai kategori pelanggan dengan keperluandan jangkaan yang tinggi.Jabatan Sumber Manusia & Pentadbiranmemainkan peranan yang penting dalampengambilan pekerja untuk keperluan Bahagian.Selain daripada itu, Jabatan ini juga ditugaskanmemantau latihan dan pembangunan pekerjadengan program-program yang khusus bagimeningkatkan pengetahuan, kepakaran, dankecekapan yang diperlukan dalam bidangpengkhususan mereka. JSM&P juga memberikhidmat sokongan kepada kumpulan dalamkhidmat percetakan, e-arkib, dan pengurusan pos,telefon dan perkhidmatan kantin di Kompleks IbuPejabat.Jabatan Perancangan & Prestasi berperananmerancang KPI untuk Bahagian, memantauprestasi, menyelaraskan BPA dan pelaporan. Iajuga menyediakan Pengurusan Kualiti, PSI,Pengurusan Risiko dan Pengurusan Strategik.Jabatan Kewangan memberi tumpuan kepadaperancangan bajet, memantau OPEX dan CAPEX,tanda teg aset, kawalan bajet dan pengurusankewangan yang berkaitan.Projek-Projek UtamaJabatan Perkhidmatan Keselamatan &Risikan (JPK&R) telah diberi tanggungjawabuntuk melaksanakan projek Sistem PengurusanKeselamatan Bersepadu (ISMS) dengan bajettahunan sebanyak RM10 juta. ISMS merupakankombinasi kaedah kawalan keselamatan dalamsatu Sistem Kawalan untuk menjaga keselamatanaset TNB daripada ancaman dan pencerobohan.Walaupun berbagai komponen dalam projek initelah berjaya dilaksanakan, masih banyak lagiprojek dalam perancangan bagi melengkapikeselamatan berterusan. Antaranya termasukSistem Pencegahan seperti menaiktaraf pagarkeselamatan, lampu, Sistem Pengesananmenerusi pemasangan CCTV dan mewujudkanKumpulan Bertindak. Beberapa kenderaantambahan telah diperolehi bagi memudahkanpergerakan pasukan petugas tersebut.Penambahbaikan OperasiBerbagai program telah dilaksanakan di Bahagianini untuk meningkatkan kecekapan operasi. Initermasuklah menggunapakai Polisi SumberManusia dan perumusan Pelan Sumber Manusiaseperti penempatan warga kerja keselamatan,proses penentuan keperluan sumber manusia,menswastakan perkhidmatan pos, pemusatanfungsi kewangan, pelan latihan, keselamatan &kesihatan dan pembangunan kerjaya. Di sampingitu beberapa inisiatif telah dilaksanakan bagimemantapkan lagi kecemerlangan perkhidmatanjabatan-jabatan dalam Bahagian. Ini termasukpemantauan bulanan pencapaian KPI dan kajiansemula suku tahunan, Pengurusan Risiko, penilaiankecukupan proses audit, pemantauan pematuhanService Level Agreement (SLA) dan analisamaklumbalas pelanggan serta pengujudan KerangkaPengurusan Perhubungan Pembekal Strategik.Bahagian ini juga telah melaksanakan programanugerah dan pengiktirafan pekerja, memberikuasa kepada semua Ketua Jabatan dalam perkaraoperasional dan mengendali latihan warga kerjabagi meningkatkan kualiti dan mengadakan sesidialog bersama pembekal bagi mendapatkanmaklumbalas mutu perkhidmatan yang diberi.Bahagian juga telah melaksanakan perbandinganperbandinganpetanda aras bagi menilai kedudukanterkini serta peningkatan kecekapan danpenyerapan amalan-amalan yang terbaik.

Tenaga Nasional Berhad 114 Laporan Tahunan 2009ULASAN OPERASIPERKHIDMATAN KORPORAT (Samb.)Petunjuk Prestasi Utama (KPI)BPK mengukur perkhidmatan mereka melaluimaklumbalas daripada pelanggan, penggunaantanda aras, audit dan KPI. Melalui proses PelanBisnes, KPI dikenalpasti bagi menilai tahappencapaian Bahagian dalam kategori Kewangan,Pelanggan, Proses Dalaman dan Pembelajaran &Pembangunan. KPI yang berkenaan adalah sepertiberikut:Kewangan✓ Purata Kos Perkhidmatan (PengurusanBahagian Sokongan)✓ Peratusan Penyelenggaraan & Pembaikanberbanding Jumlah Aset Harta (JPH)✓ Peratusan kerugian disebabkan pelanggaranperaturan keselamatan (di Pepasangan yangdikawal) berbanding Jumlah Aset (JPK&R)✓ Penjimatan gunatenaga di premis-premisTNB (JPH)✓ Nilai Tambah (RM) – daripada pengurusankenderaan, Fret, dan Perkhidmatan SetJanakuasa Bergerak (JPL)✓ Nilai Tambah (RM) – daripada Aset terbiar(JPH)Pelanggan✓ Indeks Kepuasan Pelanggan Dalaman (CSI)✓ Peratusan pematuhan sistem keselamatanProses Dalaman✓ Peratusan kesempurnaan tindakan pembetulanterhadap laporan Audit (GIA &PWC)✓ Jumlah denda yang dikenakan oleh pihakpenguatkuasaan✓ Peratusan Penyiapan Projek (JPH)✓ Peratusan Penyiapan Projek (JPK&R)Pembelajaran & Pertumbuhan✓ Indeks Kecekapan Organisasi✓ Pematuhan Pengendalian PMS✓ Indeks Kajiselidik Suasana Organisasi✓ Pencapaian AKPProses Piawaian danPenambahbaikan (PSI)BPK memanfaatkan PSI sebagai wadahpenambahbaikan perkhidmatannya. Bahagiansedang membangunkan beberapa prosesoperasinya bagi mengurus perkhidmatan yangcemerlang. Setakat ini terdapat 52 prosedur dan35 proses Arahan Kerja.Audit Kualiti Dalaman Bahagian (IQA) telahdijalankan pada 19 hingga 26 Jun 2009. Kesemuaprosedur yang telah didaftarkan dalam sistemISO telah diaudit semasa IQA. Terdapat satusahaja NCR dan dua puluh OFI dikenalpasti untuklangkah-langkah pembaikan.Pengurusan Sumber ManusiaSelaras dengan Pelan Strategik TNB 20 Tahun,BPK telah mengenalpasti beberapa cabarankepada kejayaan strategik TNB yang perludititikberat dalam pelan operasinya. “Rightprocesses supported by Right Structure, RightAttitude, Right Skills and Knowledge and RightMotivation of its personnel” telah dikenalpastisebagai sebahagian cabaran tersebut. Selaindaripada proses pengambilan anggota kerja yanglayak dan cekap, Bahagian ini juga menitikberatkanpembangunan keupayaan yang berterusanterhadap modal insannya yang cekap denganpelaksanaan pelan Perancangan PenggantianJawatan, Latihan dan program pembangunanuntuk mengurangkan jurang kecekapan danmemberi peluang serta galakan melanjutkanpelajaran mereka. Setakat Ogos 2009, Bahagianini mempunyai kekuatan anggota kerja seramai1,393 warga kerja dalam berbagai bidangpengkhususan. Berdasarkan analisa prestasiutama sumber manusia pada tahun-tahunterdahulu, deskripsi kerja, penilaian analisa PMSdan rekod latihan (TNA, TNI), Bahagian akanmerancang kalender latihan tahunan bagitindakan Bahagian Sumber Manusia Kumpulanserta merancang program latihan seseorangeksekutif dalam peningkatan keupayaan dankecekapan mereka. Bahagian juga telahmelaksanakan Pelan HR dan menggunapakaiDasar Am Pembangunan Sumber Manusia untukPekerja Kumpulan TNB daripada Sumber ManusiaKumpulan, dalam meningkatkan prestasi pekerja.Fokus PelangganMemandangkan setiap jabatan dalam BPKmemberi perkhidmatan yang berbagai, makakeperluan, kehendak dan harapan pelangganperlu ditangani dengan sewajarnya. Bahagiansentiasa mengenalpasti maklumbalas denganmembuat kajiselidik kepuasan pelanggannya yangb e r b a g a i k u m p u l a n b a g i m e m p e r b a i k iperkhidmatannya.Objektif utama kajiselidik tersebut adalah bagimembantu Bahagian untuk mengetahui tahapkepuasan di kalangan pelanggan danmengenalpasti langkah-langkah baru untukmemberi khidmat yang cemerlang kepadapelanggan. Ia satu langkah yang selaras denganwadah penambahbaikan serta pengukuran tahapkepuasan pelanggan yang berterusan.Setiap tahun semua jabatan di bawah Bahagianini dikehendaki mengedarkan borang kajiselidikkepada pelanggannya. Setiap jabatan dikehendakimerangka soalan kajian Indeks KepuasanPelanggan (CSI) di mana soalan bukan hanyatertumpu kepada perkhidmatan yang diberi, tetapijuga mengenai kecekapan pekerja serta nilaibersama TNB. Dengan data-data CSI yang telahdiperolehi daripada setiap jabatan tersebut akandianalisa oleh Jabatan Perancangan & Prestasibagi memperolehi CSI Bahagian. Keputusan CSIdan hasil daripada kajiselidik tersebut akandimanfaatkan oleh semua jabatan dalam BPKsebagai asas menangani beberapa langkahpembetulan yang sewajarnya seperti berikut:• Mengambil langkah pembaikan segeraterhadap isu-isu yang telah dikenalpasti• Mengadakan sesi-sesi dialog/perjumpaandengan kerap bersama pelanggan secararasmi atau tidak rasmi bagi memahamikehendak dan hasrat serta mencari jalanpenyelesaian isu-isu yang berbangkitterhadap perkhidmatan yang diberi• Menyediakan maklumbalas sewajarnyakepada pelanggan• Memantau, membangun dan melaksanakanPelan Pengurusan Hubungan Pelanggan

Tenaga Nasional Berhad 115 Laporan Tahunan 2009Pengurusan Kualiti dan InisiatifBPK sentiasa mencari jalan memperbaiki kualitiperkhidmatannya. Berbagai kaedah digunapakaibagi mengumpul data mengenai keperluan,harapan dan kehendak pelanggan, pekerja danpihak-pihak yang berkepentingan. Maklumbalas,rungutan dan hasil penemuan audit dibincanguntuk mempertingkatkan proses dan perhubungansedia ada.Berbagai inisiatif pengurusan kualiti telahdilaksanakan oleh Bahagian seperti di bawahini:• Menggunapakai AKP sebagai pengukurkeberkesanan pelaksanaan Pelan Strategikmelalui sembilan kriteria utama.• Membina 16 kumpulan WIT dengan objektifpembaikan kualiti perkhidmatan kepadapelanggan. Kumpulan ini menyertaiKonvensyen WIT Bahagian PerkhidmatanKorporat pada Ogos 2009. Ahli kumpulanterdiri daripada unit-unit yang terdapatdalam jabatan dan projek yang diutarakanada kena mengena pembaikan proses dalamunit tersebut. Lima tema telah diluluskanuntuk permilihan oleh kumpulan WIT dan iaadalah Ke Arah Pembaikan Pengeluaran &Kecekapan, Ke Arah Pembaikan KeselamatanTempat Kerja, Ke Arah Penjimatan KosOperasi Bahagian/Jabatan, Ke ArahPembaikan Kepuasan Pelanggan, dan KeArah Pencegahan Pencerobohan Aset TNB.• Pelaksanaan aktiviti 5S dalam semuaJabatan seperti program “A Great CleaningDay” membantu pembaikan suasana tempatkerja. Objektifnya supaya sentiasamengekalkan suasana tempat kerja yangsesuai dan berkesan untuk pengeluaran yangoptima.• Pemantauan Pengurusan Risiko untukBahagian bertujuan mempastikan pengawalandalaman yang ketat bagi mengurangkankemungkinan Bahagian/Jabatan tidak dapatmencapai objektifnya. Ia juga membantumengurangkan kemungkinan-kemungkinanberlaku kejadian-kejadian yang tidakdiingini.• Audit Dalaman SEMS telah dilaksanakanoleh Jawatankuasa Pemandu Bahagian diJabatan Perkhidmatan Harta dan JabatanPerkhidmatan Logistik pada 23 Jun 2009sebagai sebahagian daripada persiapan keArah Persijilan SEMS dalam tahun 2011.Pengurusan Jalinan Hubungan/PihakBerkepentinganBerbagai kaedah digunakan untuk pengumpulandata keperluan, kehendak dan hasrat pihak-pihakberkepentingan. Jalinan baik telah diwujudkanbersama pihak-pihak yang berkepentingan yangberkaitan secara langsung dengan operasihariannya dapat membantu Jabatan-Jabatandalam Bahagian memperbaiki perkhidmatanmereka. Pihak-pihak Berkepentingan tersebutadalah Kementerian Kewangan, LembagaPembangunan Industri Malaysia, Jabatan KastamDiRaja, Lembaga Pelabuhan, KementerianPerdagangan Dalam Negeri & Hal EhwalPengguna, Kementerian PerdaganganAntarabangsa & Industri, Jabatan PengangkutanJalan, Polis DiRaja Malaysia, Puspakom,Suruhanjaya Pencegah Rasuah Malaysia,Keselamatan Siber Malaysia, Kementerian Sains& Inovasi, Majlis Keselamatan Negara.Bahagian ini juga mengurus dan memantauprestasi berbagai kategori perkhidmatan vendoryang terdiri daripada syarikat pengawalankeselamatan swasta, panel bengkel, panelpengangkutan, panel pengendali pengangkutanpelbagai modal (MTO), CELCOM, kontraktorbangunan & penyelenggaraan, konsultan danpara vendor am untuk bekalan bahan.Prospek dan CabaranDalam senario sosio-ekonomi terkini, Bahagianmenghadapi berbagai cabaran terutama terhadapancaman kepada infrastrukturnya. Justeru itu,Bahagian sentiasa bekerjasama denganpenguatkuasa kerajaan bagi memastikanpendekatan strategi dan mekanisma yang teraturbagi mengurus cabaran tersebut dengan berkesandan menyeluruh. Inisiatif juga diambil bagimendidik dan meningkatkan kesedaran kepadaorang awam tentang kesan ancaman danpencerobohan.Berbagai inisiatif juga perlu dilaksanakan bagimembantu TNB berhadapan berbagai cabarandengan memastikan prestasi yang tinggi, integritidan kecekapan warga kerjanya.

Tenaga Nasional Berhad 116 Laporan Tahunan 2009Sabah electricity sdn bhdBAHAGIAN SUMBER MANUSIASESB mempunyai seramai 2,394 orang anggotakerja yang terdiri daripada 1,438 dalam kategoriteknikal dan 956 dalam kategori bukan teknikal.SESB menerusi Bahagian Sumber Manusia terusmembangunkan kompetensi dan keupayaanwarga kerjanya sebagai sebahagian daripadastrategi utama untuk meningkatkan produktivitidan kecekapan syarikat melalui perkongsianpintar dengan Institut Latihan Perindustrian (ILP)Sabah.BAHAGIAN PENJANAANPRESTASI KESELURUHAN SESB• Jualan elektrik di Sabah mencecah RM954 juta berbanding RM854 juta tahun lalu, menunjukkanpeningkatan sebanyak 11.7%. Jumlah unit dijual bagi TK2008/2009 meningkat 9.68% iaitu3,712.55 GWh berbanding 3,384.74 GWh pada TK2007/2008.• Perbelanjaan operasi yang dilaporkan bagi TK2008/2009 berjumlah RM1,135.20 juta berbandingRM977.96 juta bagi TK2007/2008 (selepas ditolak subsidi). SESB telah menerima jumlah subsididiesel dan bahan api sederhana yang agak besar daripada Kerajaan Malaysia dan dibentangkanbersih selepas ditolak jumlah subsidi.• Jumlah perbelanjaan operasi melebihi jumlah pendapatan menyebabkan kerugian operasiberjumlah RM69.53 juta berbanding kerugian operasi sejumlah RM16.44 juta pada TK2008.Jumlah kos kewangan dan kerugian tukaran asing bagi TK2008/2009 berjumlah RM72.07 jutaberbanding RM65.03 juta pada TK2007/2008 mengakibatkan kerugian bersih, setelah ditolak koskewangan sebanyak RM141.6 juta. Kos seunit (CPU) SESB setakat 31 Ogos 2009 sebelum diauditialah 32.30 sen per kWh.• Permintaan maksima tertinggi yang direkodkan TK2008/2009 ialah 703.9 MW manakala jumlahkapasiti penjanaan terpasang di Sabah adalah 1,048.5 MW (SESB 468 MW dan IPP 580.5 MW).• Indeks SAIDI secara keseluruhannya telah menunjukkan prestasi yang positif di mana terdapatpenurunan SAIDI daripada 4109 minit (TK2005) kepada 2285 minit pada TK2008/2009.• SESB telah dianugerahkan pensijilan ISO9001-2008 oleh SIRIM QAS International Sdn. Bhd. pada20 Ogos 2009.Jumlah kos seunit Bahagian Penjanaan bagiTK2008/2009 ialah 15.8 sen/kWh denganmengambilkira semua stesen janakuasa SESB(stesen utama, kecil dan luarbandar) dan stesenstesenPenjana Bebas. Jumlah keseluruhan unityang dijana dan jumlah perbelanjaan yang terlibatadalah masing-masing 4,441.8 GWh dan RM708.1juta di mana stesen kecil dan stesen luar bandarmenyumbang hanya 1.22% daripada jumlah unityang dijana dan 2.3% daripada jumlahperbelanjaan.Sebagai strategi mengurangkan keseluruhan kospenjanaan, Bahagian ini telah memberi tumpuankepada stesen-stesen utama SESB, semua stesenpenjana bebas, loji-loji hidro dan gas. Antarainisiatif yang sedang dan telah dilaksanakanuntuk mencapai matlamat ini adalah ProjekPengalih Sampah II (Trash Diverter II) di StesenJanakuasa Tenom Pangi dan Penggantian SaluranEkzos Sisi dan Pintu Peredam di Stesen JanakuasaPatau-Patau (telah siap pada 15 Julai 2009).Graf 1 menunjukkan campuran bahanapipenjanaan pada akhir Ogos 2009. Penjanaandaripada bahanapi gas merupakan 60% daripadajumlah tenaga disusuli oleh MFO 19%, diesel10% dan hidro, 8%.

Tenaga Nasional Berhad 117 Laporan Tahunan 2009Graf 1:Campuran Bahanapi Penjanaan setakat 31 Ogos 2009Gas IPP 48%MFO IPP 19%Gas SESB 12%Hidro SESB 8%Diesel SESB 7%Diesel (Sutera) (IPP) 3%Biomass (IPP) 2%PML IPP 0.2%BAHAGIAN PENGHANTARANMandat utama Bahagian Penghantaran adalahuntuk memastikan bekalan yang berdaya harapdan berkualiti. Dalam usaha menunaikantanggungjawab ini, Bahagian Penghantaran telahmenetapkan matlamat-matlamat seperti berikut:a. Menjalankan perancangan, operasi,penyelenggaraan dan kerja-kerjapenambahbaikan sistem penghantaran diseluruh negeri Sabah dan WilayahPersekutuan Labuan.b. Mengendali Grid Sabah dengan cara yanglebih efisien tanpa menjejaskan keselamatanoperasi Grid.Kebolehharapan bekalan talian-talian penghantaranmenjadi faktor penyumbang kepada imej SESBkerana talian penghantaran dan pencawangpencawangmerupakan penghubung antara puncapenjanaan dan sistem pembahagian.Pada TK2008/2009, Bahagian Penghantaran telahmembuat penstrukturan semula denganmengurangkan bilangan Jabatan daripada lima ke empat Jabatan sahaja. Ini adalah disebabkan olehperalihan Unit Perolehan Tenaga ke Bahagian Perancangan Sistem.Setakat 31 Ogos 2009, bahagian ini telah berjaya mencapai perkara berikut:Bil. Sasaran dan matlamat1. Indeks Tak Ketersediaan PusatPenghantaran2. Indeks Tempoh Masa PurataGangguan SistemPetunjuk Prestasi Utama/ukuran Sasaran PencapaianSistem/Minit 36 31.58Gangguan/Titik Penghantaran 0.24 0.287Sebanyak 21 projek senggaraan dan pembangunan sistem telah dikendalikan oleh BahagianPenghantaran iaitu 9 projek telah siap dilaksanakan manakala 12 lagi sedang dalam pelaksanaan dandijangka siap dalam tempoh yang dijadualkan.Projek-projek yang telah disiapkan adalah seperti berikut:1. Pembekalan Unit Kawalan Terminal (Remote Terminal Units) serta kerja-kerja yang berkaitandengan SCADA (Associated SCADA Interfacing Work).2. Pembekalan, Penghantaran, Pemasangan, Pengujian dan Pemulatugasan beberapa Skim BercatuanBeban Susut Frekuensi (Under Frequency Load Shedding Schemes) penyuap Pembahagian bagi11 kV Grid Pantai Timur.3. Kerja Penambahbaikan Sistem Perlindungan serta kerja-kerja yang berkaitan rangkaian 33 kVSandakan di kawasan Pantai Timur.4. Pembekalan, Penghantaran, Pengujian dan Pemulatugasan Low Impedance Busbar Protection untukstesen-stesen pencawang 132 kV.

Tenaga Nasional Berhad 118 Laporan Tahunan 2009Sabah electricity sdn bhd (Samb.)5. Pembekalan, Penghantaran, Kerja-kerjaPengubahsuaian, Pemasangan Tapak,Pengujian dan Pemulatugasan KemudahanPenyelarasan Semakan serta kerja-kerja yangberkaitan bagi talian 132 kV Penampang-Beaufort dan talian 132 kV Penampang-Papar.6. Merekabentuk, Pembekalan, Penghantaran,Kerja Pemasangan Tapak, Kerja-KerjaGantian, Kerja-Kerja Pengubahsuaian,Pengujian dan Pemulatugasan DistanceProtection Relays serta kerja-kerja yangberkaitan rangkaian penghantaran 132 kV.7. Pemasangan perlindungan bagi 66 kV KabelBawah Tanah KKBU-KRMG yang sedia adadi Simpang Mat Salleh, Coastal Highway.8. Pembinaan semula Cable Bridge No. 1 66 kVTLPT-UMS6 di Tg. Lipat, Likas.9. Sebutharga untuk Memunggah, Membuka,Merekabentuk, Membekal, Menghantar,Memasang, Menguji dan Memula tugas duaunit 66 kV Neutral Earthing Resistor diStesen Pancawang SESB Melawa, KotaKinabalu.BAHAGIAN PEMBAHAGIANBahagian Pembahagian menyalurkan bekalanelektrik berpandukan syarat-syarat dan termatermayang termaktub dalam Akta BekalanElektrik 1990, Syarat-syarat Pembekalan Elektrik1990 dan Electricity Regulations 1994. BahagianPembahagian dibahagikan kepada tiga unit utamaiaitu Unit Teknikal, Perkhidmatan Pengguna &Pemasaran, dan Zon Operasi. Ketiga-tigakomponen ini berfungsi dengan harmoni dalammengoptimumkan setiap peringkat perkhidmatanpengguna serta permohonan hingga pemasangan,dari operasi hingga penyelenggaraan, daripengeluaran bil hingga peningkatan tahapperkhidmatan. Oleh itu, strategi perniagaan yangberorientasikan pengguna memudahkan penggunaberinteraksi secara terus dengan SESB. Ia jugamembolehkan SESB memberikan penyelesaianyang tepat mengikut keperluan pengguna sertamengambil tindakan dan pembaikan segeraterhadap gangguan bekalan.Zon Operasi dibahagikan kepada tujuh zon dan bagi meningkatkan operasi dengan lebih efisien setiapzon diketuai oleh seorang Pengurus Zon.Zon-zon itu kemudiannya dibahagikan kepada beberapa kawasan kecil yang diketuai oleh PengurusKawasan. Daerah-daerah yang lebih kecil diketuai oleh Penyelia Kawasan. Ketujuh-tujuh zon ituadalah:ZonTengahBaratUtaraW.P. LabuanTimurSelatanPedalamanKawasanKota Kinabalu dan TuaranBeaufort, Papar, Sipitang dan Kuala PenyuKota Belud, Ranau, Kudat, Kota Marudu dan PitasWilayah Persekutuan LabuanSandakan, Kota Kinabatangan, Beluran dan TelupidTawau, Lahad Datu, Semporna dan KunakKeningau, Tenom dan TambunanOperasi Zon menguruskan semua aktiviti perniagaan dan merupakan barisan hadapan apabilaberinteraksi dengan para pengguna. Zon-zon juga menguruskan perancangan, pembinaan, operasi danpenyelenggaraan sistem selaras dengan skala dan skop yang diwajibkan. Perkhidmatan Zon/PeringkatKawasan merangkumi:• Permohonan Bekalan• Perancangan dan Pembinaan• Penyambungan Bekalan• Operasi dan SenggaraanGRAF 2:Bilangan Pengguna Mengikut Tarif• Perkhidmatan Perjangkaan• Bil dan Kutipan• Perkhidmatan kaunter dan pengurusan aduan• Pusat Pengurusan Panggilan (CMC – Tel. No. 15454)Perumahan 83%342,813Komersil 15%64,302Industri 1%2,839L/Awam 1%4,029

Tenaga Nasional Berhad 119 Laporan Tahunan 2009GRAF 3:Bilangan Pengguna Mengikut ZonGRAF 4:Jualan (GWh) Mengikut TarifZon Tengah 34%140,008Zon Utara 12%48,869Zon Barat 11%44,331Zon Timur 13%54,307Zon Selatan 18%73,656Zon Pedalaman 8%34,569Komersil 39%1,455 GWhPerumahan 31%1,162 GWhIndustri 29%1,073 GWhL/Awam 1%48 GWhZon W.P. Labuan 4%18,243Jadual 1:Data TeknikalZonTengahZonUtaraZonBaratZonTimurZonSelatanZonPedalamanZon W.P.LabuanBil PPU 0 2 7 10 7 19 5Bil PE 11/22 kV 1,634 805 726 670 1,062 531 278Panjang TalianAtasABC 33 kV 0 52 25 42 33 30 0Bare 33 kV 0 10 103 129 25 115 31ABC 11 kV 54 152 100 164 193 87 10Bare 11 kV 1,367 1,425 859 654 568 784 151Panjang TalianBawah Tanah33 kV 0 80 0.55 21 42 4 3111/22 kV 151 114 37 282 97 40 101Di bawah Pelan Strategik 20 Tahun SESB, tiga Petunjuk Aras Prestasi Utama (KPIs) yang secaralangsung telah dipertanggungjawab kepada Bahagian Pembahagian adalah Indeks Purata GangguanSistem (SAIDI), Kerugian Bukan Teknikal dan Average Collection Period (ACP). Fokus utama BahagianPembahagian adalah melaksanakan jadual senggaraan berkala dan projek-projek peningkatan sistemvoltan tinggi bagi meningkatkan kebolehharapansistem. Sebahagian daripada projek senggaraanyang dilaksanakan adalah:a. Pengurusan Vegetation bagi sistem 11 kVdan 33 kVb. Senggaraan perlindungan ke atas alatsuisVCB di PMU dan PPUc. Senggaraan perlindungan ke atas alatubah33 kV oleh MTM.Inisiatif ini telah dipertingkatkan lagi dalamTK2008/2009 manakala bagi projek-projekmemperkukuhkan sistem voltan tinggi sebanyak39% bajet yang diperuntukan telah dapatdibelanjakan pada TK2008/2009. Di bawahinisiatif ini projek yang diberi penekanan adalahyang menyediakan pembekal-pembekal baru dariPMU dan mewujudkan rangkaian sistem suabalikdari pembekal sedia ada.

Tenaga Nasional Berhad 120 Laporan Tahunan 2009Sabah electricity sdn bhd (Samb.)Indeks SAIDI Bahagian Pembahagian telah dapatdikurangkan sebanyak 312 minit seperti yangditunjukkan dalam Graf 1. Indeks SAIDIkeseluruhan sistem SESB menunjukkan arahaliran menurun sejak tahun 2005.Graf 1:Indeks Tempoh Masa Purata Gangguan Sistembagi tempoh TK2005-2009Ogos ’09’09’08’07’06’058381,1501,8802,5832,645Unit Perjangkaan di Bahagian ini yang bertanggungjawab untuk mengurangkan kehilangan sistem telahmenggariskan inisiatif-inisiatif kritikal yang memberi impak yang besar kepada tahap kehilangan/lossesterutama Non Technical Losses (NTL) antaranya adalah:a. Pemeriksaan Berjadual Jangka-Jangka LPC – 100% LPC Check.b. Pemasangan Jangka kVARh pengguna-pengguna LPC.c. Pemasangan Jangka Semak pengguna-pengguna LPC.d. Penukaran jangka usang OPC (>20 tahun).Prestasi pencapaian inisiatif ini bagi TK2008/2009 adalah seperti di Jadual 3. Manakala prestasipencapaian kerugian/losses adalah seperti di Graf 4.Jadual 2Bil. KPIs Sasaran Pencapaian %1 Pemeriksaan Jangka LPC 2,560 2,383 93%2 Pemasangan Jangka kVARH 20 18 90%3 Penukaran Jangka Usang OPC 26,315 19,537 74%0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000TK2009TK2005-TK2008Graf 2:Indeks Tempoh Masa Purata Gangguan SistemKeseluruhan TK2008-2009Ogos ’09’09’08’07’06’051,9472,2842,7173,8494,109Graf 3:Pencapaian Kehilangan Sistem (System Losses)TK2005-TK2009Ogos ’09’09’08’07’06’0515.8518.1718.8120.2122.550 5 10 15 20 25TK2009TK2005-TK2008Inisiatif untuk mengurangkan ACP adalahdipertanggungjawab di bawah unitPerkhidmatan Pengguna dan Pemasaran.Selain dari mempergiatkan aktiviti-aktivitiharian pemotongan bekalan harian yangdilaksanakan di peringkat stesen, beberapainisiatif baru telah dilaksanakan padaTK2008/2009 antaranya:a. Pemantauan harian terhadap prestasiPembaca Jangka.b. Pemantauan harian terhadap unbilledaccount.c. Melantik vendor bagi melaksana aktivitipemotongan bekalan – hanyadilaksanakan di Kawasan Kota Kinabalu,Sandakan, Tawau, Tuaran, Papar, LahadDatu dan Semporna.d. Pemantauan berterusan akaun Pengguna-pengguna Kerajaan.0 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000TK2009TK2005-TK2008

Tenaga Nasional Berhad 121 Laporan Tahunan 2009Prestasi ACP bagi TK2008/2009 adalah sepertiberikut:-GraF 4:Tren ACP (Hari) TK2004-TK2009’09’08’07’06’05’040 20 40 60 80 100TK2009Antara aktiviti utama yang telah diadakan dibawah AKP Customer Focus ialah Prime Visitsyang bertujuan untuk menghargai sumbanganpelanggan-pelanggan kuasa besar danmeningkatkan kerjasama serta meningkatkankomunikasi antara mereka dan SESB. SehinggaOgos 2009, sebanyak 33 pelanggan kuasa besartelah berjaya dilawati oleh seramai 12 oranganggota Pasukan Pengurusan SESB. Sebagaitambahan, aktiviti yang sama juga dilaksanakanoleh para eksekutif di peringkat kawasan.465562TK2004-TK2008839192Rebat untuk bil-bil bulanan pengguna kediaman(domestik) yang berjumlah sehingga RM20 seisirumah telah dilaksanakan semenjak Oktober 2008seperti yang diumumkan oleh Kerajaan. Kod-kodprogram tambahan dalam sistem MOBIMAS danSAP untuk memenuhi fungsi baru ini telahdibangunkan secara ‘in-house’.Tiga Kawasan tambahan seperti Tenom, Sipitangdan Kota Marudu dengan kelajuan 9.6kbps telahdigantikan dengan ‘streamyx’. Dengan penggantianini dapat mengurangkan pembayaran sewa talian‘lease-line’. Dalam usaha untuk menambahbaik,mengurus serta memantau operasi rangkaian,beberapa penambahbaikkan seperti ‘NetworkManagement System’, System Backup danperalatan ‘wireless’ telah dilaksanakan. Sistem‘firewall’ telah dinaiktaraf bagi mempertingkatkankeselamatan dan perlindungan sistem.JABATAN PEMBANGUNAN ORGANISASIJabatan Pembangunan Organisasi terusmemainkan peranannya dalam menyediakanperkhidmatan sokongan kepada semua Bahagiandalam SESB, mewujudkan budaya kerja yangaktif dan dinamis dalam merealisasikan HaluanStrategik 20 tahun SESB’ iaitu “IF IT IS TO BE, ITIS UP TO ME.” Sorotan pencapaian BahagianPembangunan Organisasi dalam tahun kewanganadalah seperti berikut:-GraF 5:Arah Aliran Pemarkahan AKP• Memorandum Persefahaman ditandatanganioleh SESB dan “National Institute ofOccupation Safety & Health” (NIOSH) pada28 Julai 2009.• Malaysian Productivity Corporation (MPC)telah menganugerahkan semula StesenSipitang dengan akreditasi ‘Kualiti Cemerlang5S’ pada 23 Jun 2009. Juga mengakreditasiPencawang Pembahagian Utama, Sipitangdan Stor Kolombong SESB dengan pensijilan‘Kualiti Cemerlang 5S’ masing-masing pada23 Jun dan 6 Ogos 2009.• SESB telah diaudit oleh SIRIM QASInternational Sdn Bhd sebagai pematuhankepada ISO 9001:2008 dari 12 hingga 21Mei 2009 dan disahkan menerima pensijilanISO 9001:2008 pada 20 Ogos 2009.Anugerah Kualiti Presiden (AKP)AKP telah memainkan peranan utama dalamsemua inisiatif kualiti SESB sejak TK2005. PadaTK2008/2009, AKP telah mempamerkan kemajuanyang agak besar dengan mencapai pemarkahan781 dalam penilaian TK2008/2009 seperti yangdiisytiharkan pada mesyuarat penutupan PenilaianAKP Akhir TK2008/2009 SESB pada 13 Ogos2009. Selain mesyuarat-mesyuarat Pasukan KerjaAKP, Penaja Projek dan Majlis Kualiti mengenaikemajuan “tracker board”, dan prestasi projekkualiti, Urusetia AKP telah mengarahkan paraFasilitator/Penilai AKP SESB supaya mengadakanhebahan mengenai AKP (AKP roll down) diseluruh SESB dalam jangkamasa sebulan:BAHAGIAN SISTEM MAKLUMATPada TK2008/2009, Bahagian Sistem Maklumattelah memberi tumpuan kepada proses menaiktaraf Mobile Billing Management System(MOBIMAS) yang melibatkan pengubahsuaianaplikasi program-program dan penggantian ‘HandHeld Terminal’ (HHT) dan pencetak untukmeningkatkan mutu perkhidmatan pengebilan.Pengubahsuaian aplikasi dibuat secara ‘in-house’dan masih dalam pelaksanaan. HHT dan pencetakakan diganti secara berperingkat-peringkat dandijangka bermula pada bulan September 2009,sebaik sahaja pengubahsuaian aplikasi siapdibuat.’09’08’07’06’05Outpatient500-600Pro>800Sportsman700-800Ordinary Man600-7000 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1,000524602700729781MataTK2009TK2005-TK2008

Tenaga Nasional Berhad 122 Laporan Tahunan 2009Sabah electricity sdn bhd (Samb.)Pensijilan 5SPencawang Pembahagian Utama (PPU) Sipitangtelah dianugerahkan dengan Pensijilan 5Sdaripada “Malaysian Productivity Corporation”(MPC) pada 23 Jun 2009. Dijangka lebih banyakPPU akan diaudit untuk Pensijilan 5S ini di masahadapan. Stor Pusat SESB (Stor Pusat Kolombong)telah juga dianugerahkan Pensijilan 5S oleh MPCdengan pemarkahan sebanyak 92%. Lebih banyaklagi stor di wilayah-wilayah SESB akan menjalanipengauditan 5S untuk pensijilan di masahadapan.Sistem Pengurusan KecemerlanganKeselamatan (SPKK (SEMS))Pengwujudan Kerangka Kualiti SESB pada 2007telah membolehkan program SPKK/SEMSmencapai kemajuan yang lebih besar. DalamTK2008/2009, empat pusingan program pengukuhanSPKP/SEMS telah diadakan. Program yang terbaruadalah sesi taklimat kesedaran keselamatankepada keluarga para pekerja. Bengkel mengenaipengauditan SPKK/SEMS telah juga diadakan dimana peserta-pesertanya juga termasuk anggotakerja bukan teknikal. Setakat ini, SESB mempunyai135 orang juruaudit SPKK/SEMS. Selain itu,taklimat oleh BOMBA, pemeriksaan barangan danpenyiasatan kemalangan telah diadakan sepertiyang biasa berlaku.TK2008/2009 telah menyaksikan langkah yangbesar bagi Jabatan Pembangunan Organisasi, dimana Pengurus Keselamatan dan PegawaiKeselamatannya telah membentangkan kertaskerja di persidangan pertama ‘Keselamatan danKesihatan Pekerjaan’ di 1Borneo Kota Kinabaludan memberi taklimat keselamatan sempenabengkel anjuran BOMBA Labuan. Peristiwaperistiwaini merupakan sumbangan SESB kepadamasyarakat tempatan dan ‘MasyarakatPerkhidmatan Juru perunding Keselamatan’.WIT-ICC & WIT-CFTKedua-dua WIT-ICC dan WIT-CFT yang telahditubuhkan pada TK2007/2008 bertujuan untukmenanam semangat kerja berpasukan danpenambahbaikan berterusan di tempat kerja.Setakat ini, 50 WIT-ICC dan 33 WIT-CFT telahditubuhkan di bawah jagaan Penaja Projek.Pada TK2008/2009 Forum WIT-CFT danKonvensyen WIT-ICC telah diadakan masingmasingpada 22-23 Jun 2009 dan 25-26 Jun2009. WIT-CFT telah mula diadakan di bulanOktober 2007 sementara Konvensyen WIT-ICCyang baru itu pula adalah yang julung kalidiadakan di SESB. WIT-ICC mempunyai26 pasukan peserta sementara WIT-CFTmempunyai 19 pasukan peserta. PemenangpemenangKonvensyen WIT-ICC telahdianugerahkan hadiah wang tunai berjumlah diantara RM1,000 ke RM5,000.Ketiga-tiga pemenang WIT-ICC telah menyertaiKonvensyen Wilayah Sabah-Sarawak di KotaKinabalu pada 13-14 Julai 2009 dan telahmemenangi dua hadiah emas dan satu hadiahperak. Dua pasukan akan mewakili SESB dalamKonvensyen ICC peringkat Kebangsaan kelak.Kesan penting kemajuan WIT-ICC dan WIT-CFTialah kematangan peserta dalam menyelesaikanmasalah yang akan memungkinkan pihakPengurusan memberikan mereka lebih kebebasanuntuk menyelesaikan masalah syarikat. Walaubagaimanapun, mereka harus menguasai kaedahIshikawa dan/atau kaedah menyelesaikan masalahyang lain, dan diberi pendedahan yang lebihkerap kepada projek WIT-ICC/CFT untukmembolehkan mereka menjalankan lebih banyaktugasan yang agak rumit.Nilai-nilai BersamaProgram Nilai-nilai Bersama SESB telahdilancarkan pada bulan April 2009. Penyatapenyatanilai-nilai bersama telah diedarkan dalambentuk cetakan, elektronik dan hebahanbersemuka mengenainya telah juga diadakan.Skim CadanganSkim Cadangan SESB melalui pengwujudanKerangka Penaja Projek telah dilancarkan padaTK2008/2009. Borang Skim Cadangan telahdimuat turun dalam laman Intra untukmembolehkan anggota kerja mengisi borangtersebut secara langsung. Pada tahun kewanganJawatankuasa Skim Cadangan telah menerimasebanyak 33 cadangan dan pihak pengurusantelah memberikan penghargaan kepada pemenangpenyumbang cadangan yang terbaik. SkimCadangan ini akan dikerahkan untuk mencapaiprestasi yang lebih baik pada tahun kewangan2009/2010 dan seterusnya.BAHAGIAN PEROLEHANBahagian Perolehan bertanggungjawabm e n i n g k a t k a n k e u p a y a a n , k e c e k a p a n ,keberkesanan, ketelusan, kebertanggungjawabandan integriti dalam pengurusan Perolehan danStor di SESB. Bisnes teras bahagian inimerangkumi Perancangan Bahan-bahan, PembelianBahan-bahan dan Perkhidmatan, Penyimpanandan Pengagihan barangan stok serta PembangunanVendor.Bahagian Perolehan sentiasa berazam untukmemenuhi keperluan dan kepuasan pelanggan.Untuk tujuan ini, beberapa inisiatif telahdikenalpasti iaitu:• Meningkatkan prestasi perkhidmatan• Meningkatkan ketersediaan dan kualitibahan-bahan• Memastikan pematuhan Prosedur Perolehan• Meningkatkan pulangan bukan tarif• Meningkatkan prestasi pembekal• Program Pembangunan Vendor

Tenaga Nasional Berhad 123 Laporan Tahunan 2009• Meningkatkan Pengurusan rangkaian bekalandengan:– Gabungan Strategik dengan Pembuat/pembekal asal barangan dan anak-anaksyarikat TNB– Pembangunan Usahawan untuk produktempatan– Pengudangan vendor– Panel Pembekal/Kontraktor/BengkelJadual Harga Tetap untuk pembeliankecil tempatanMelalui pengurusan perolehan yang efisien,perancangan bahan-bahan yang sistematik danpengurusan stor yang cekap, Bahagian Perolehana k a n m e m p e r t i n g k a t k a n l a g i k u a l i t iperkhidmatannya bagi mencapai objektif bisnes.SESB juga memberikan penekanan terhadappembangunan syarikat vendor Bumiputera disamping usaha berterusannya untuk mengecapikonsep Perkongsian Pintar dengan Vendor yangberpotensi. Inisiatif tersebut bersama denganpencapaiannya termasuk: penganugerahankontrak kepada syarikat Bumiputera sebanyak74% daripada jumlah kontrak-kontrak padaTK2008/2009, Perikatan Strategik dengan MPCuntuk Program Pembangunan Kualiti Vendor,Pemeteraian Perjanjian Pertama dengan pengilangtempatan di bawah Program PembangunanUsahawan dan keterhasilan Vendor ManagedInventories di dalam kontrak-kontrak utama.PROSPEKPermintaan elektrik di Sabah dijangka beradadalam unjuran pertumbuhan sebanyak 7%setahun sehingga tahun 2010. Permintaan tenagadijangka juga akan mencecah sekitar 1,500 MWpada tahun 2020.Dalam aspek penjanaan tenaga elektrik,perancangan jangka sederhana dan jangkapanjang SESB akan lebih tertumpu kepadapengurangan kebergantungan kepada penggunaanminyak sebagai bahan api utama dan SESB perlumempelbagaikan bahan api bagi menjaminsekuriti bekalan (security of supply). Rancanganpenambahan kapasiti penjanaan jangka panjangakan melihat peningkatan sumber kuasa hidrosebagai komponen utama dalam CampuranPenjanaan (Generation Mix). Di samping itu, bagimemastikan kepelbagaian penggunaan bahanbakar untuk penjanaan elektrik, stesen janakuasaberasaskan arang batu akan dipertimbangkansebagai alternatif kepada stesen janakuasa stimyang menggunakan gas sebagai bahan bakar.Oleh yang demikian, Loji Janakuasa Arang Batupertama di Sabah dijangka akan mula beroperasipada 2015.Dalam aspek perancangan pembangunanrangkaian talian penghantaran pula, pelan jangkapendek SESB akan lebih tertumpu kepadapengukuhan sistem untuk meningkatkankestabilan serta kebolehharapan bekalan disamping menampung jangkaan pertambahanpermintaan elektrik di negeri Sabah. Perancanganrangkaian talian penghantaran jangka panjangakan bergantung kepada lokasi dan sumberpenjanaan yang dikenalpasti. Pelaksanaanrangkaian 275 kV yang bersepadu (termasukmenaiktaraf rangkaian 132 kV di bahagian PantaiTimur Sabah kepada 275 kV dan membina275 KV Southern East-West Link) sebagai tulangbelakang kepada sistem rangkaian talianpenghantaran di Sabah turut diberi perhatiankhusus tahun ini dan seterusnya dijangka akandisambungkan melalui sistem sambungtara kenegara jiran seperti Sarawak dan Brunei di masahadapan.SESB juga telah menetapkan sasaran mencapailiputan bekalan elektrik sebanyak 90% menjelang2010 bagi membolehkan rakyat di negeri Sabahmendapat manfaat daripada bekalan elektrik danini adalah sebahagian daripada sumbangan SESBterhadap pembangunan sosial dan ekonominegeri Sabah.

Tenaga Nasional Berhad 124 Laporan Tahunan 2009MaklumatKorporatLEMBAGA PENGARAHTan Sri Leo Moggie(Pengerusi, Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh(Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif)(Pengarah Eksekutif Bukan Bebas)Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid(Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari(Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng(Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas)Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/lGovindasamy(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)Dato’ Zainal Abidin bin Putih(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)Dato’ Fuad bin Jaafar(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)(Dilantik pada 12 September 2008)JAWATANKUASA AUDITLEMBAGA PENGARAHTan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng(Pengerusi Jawatankuasa)Dato’ Mohammad Zainal bin ShaariTan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l GovindasamyDato’ Zainal Abidin bin PutihJAWATANKUASA PENAMAAN DANGANJARAN LEMBAGA PENGARAHTan Sri Leo Moggie(Pengerusi Jawatankuasa)Dato’ Mohammad Zainal bin ShaariTan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l GovindasamyDato’ Fuad bin JaafarTan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob

Tenaga Nasional Berhad 125 Laporan Tahunan 2009PEJABAT BERDAFTAR DAN IBU PEJABATTenaga Nasional BerhadNo. 129, Jalan Bangsar59200 Kuala Lumpur, MalaysiaTelefon : 603-2296 5566Faks : 603-2283 3686Laman web : www.tnb.com.mySistem Maklumat Whistle Blowing : Talian Bebas Tol 1-800-888-862http://wbis.tnb.com.mySETIAUSAHA SYARIKATNor Zakiah binti Abdul Ghani(LS 0008795)PENDAFTAR SAHAMSymphony Share RegistrarsSdn. Bhd.Aras 26, Menara Multi-PurposeCapital SquareNo. 8, Jalan Munshi Abdullah50100 Kuala Lumpur, MalaysiaBANK-BANK UTAMAMalayan Banking BerhadAras 1, Tower ADataran MaybankNo. 1, Jalan Maarof59000 Kuala Lumpur, MalaysiaCIMB Bank BerhadNo. 21 & 23, Lorong Ara Kiri 1Lucky Garden, Bangsar59100 Kuala Lumpur, MalaysiaBank Islam Malaysia BerhadCawangan KL SentralTingkat Bawah, No. CS/3B/GBlok 3B, Plaza Sentral, KL Sentral50474 Kuala Lumpur, MalaysiaJURUAUDIT LUARTetuan PricewaterhouseCoopers(No. AF: 1146)Aras 10, 1 SentralJalan TraversKuala Lumpur SentralP. O. Box 1019250700 Kuala Lumpur, MalaysiaPENYENARAIAN BURSASAHAMPasaran UtamaBursa Malaysia Securities Berhad, Malaysia(Tersenarai pada 28 Mei 1992)PENARAFAN(setakat 10 Oktober 2009)Baa1BBBAA1AA+(Moody’s)(Standard & Poor’s)(Rating Agency Malaysia)(Malaysian Rating Corporation Berhad)AMERICAN DEPOSITORYRECEIPTS PROGRAMME (ADR)ADR Tahap 1

Tenaga Nasional Berhad 126 Laporan Tahunan 2009StrukturKorporat Kumpulan (setakat 10 Oktober 2009)TNEC CONSTRUCTION SDN. BHD. (100%)TNEC OPERATIONS AND MAINTENANCESDN. BHD. (100%)TNB ENGINEERING CORPORATION SDN. BHD. (100%)TNB ENGINEERS SDN. BHD. (100%)TNB ENERGY SERVICES SDN. BHD. (100%)TNB FUEL SERVICES SDN. BHD. (100%)TNB JANAMANJUNG SDN. BHD. (100%)TNB POWER DAHARKI LTD. (100%)TNB REPAIR AND MAINTENANCE SDN. BHD. (100%)TNB RESEARCH SDN. BHD. (100%)UNIVERSITI TENAGA NASIONAL SDN. BHD. (100%)TNB CAPITAL (L) LTD. (100%)TNB VENTURES SDN. BHD. (100%)POWER AND ENERGY INTERNATIONAL(MAURITIUS) LTD. (100%)BANGSAR ENERGY SYSTEMS SDN. BHD. (100%)ABRAJ COOLING LLC (49%)JANA LANDFILL SDN. BHD. (20%)TNB LIBERTY POWER LIMITED (100%)UNITEN R & D SDN. BHD. (100%)TNB OPERATIONS & MAINTENANCEINTERNATIONAL LTD (100%)TRICHY POWER LIMITED (100%)TRICHY ENERGY LIMITED (100%)TENAGA CABLE INDUSTRIES SDN. BHD. (76%)NORTHERN UTILITY RESOURCES SDN. BHD. (20%)INDEPENDENT POWER INTERNATIONAL LTD. (100%)TNB INTEGRATED LEARNING SOLUTION SDN. BHD. (100%)SABAH ELECTRICITY SDN. BHD. (82.76%)MALAYSIA TRANSFORMER MANUFACTURINGSDN. BHD. (100%)TENAGA SWITCHGEAR SDN. BHD. (60%)KAPAR ENERGY VENTURES SDN. BHD. (60%)ORION MISSION SDN. BHD. (100%)LAHAD DATU HOLDINGS SDN. BHD. (100%)

Tenaga Nasional Berhad 127 Laporan Tahunan 2009Syarikat-Syarikat Bersekutu/PelaburanTOMEST ENERGY MANAGEMENT SDN. BHD. (51%)SELESA ENERGY SYSTEMS SDN. BHD. (70%)FTJ BIOPOWER SDN. BHD. (24.5%)JIMAH ENERGY VENTURES HOLDINGSDN. BHD. (20%)FIBRECOMM NETWORK (M) SDN. BHD. (49%)OASIS PARADE SDN. BHD. (100%)SAUDI-MALAYSIA OPERATION ANDMAINTENANCE SERVICES COMPANYLIMITED (30%)TEKNOLOGI TENAGA PERLIS CONSORTIUMSDN. BHD. (20%)PERUSAHAAN OTOMOBIL ELEKTRIK (MALAYSIA)SDN. BHD. (20%)GB3 SDN. BHD. (20%)LABUAN REINSURANCE (L) LTD. (10%)FEDERAL POWER SDN. BHD. (8.91%)BAKUN HYDRO-ELECTRIC CORPORATIONSDN. BHD. (6.67%)MALAYSIAN SHOAIBA CONSORTIUMSDN. BHD. (20%)SAUDI-MALAYSIA WATER &ELECTRICITY COMPANY LIMITED (50%)EKUITI DIKAWAL BERSAMASEATRAC SDN. BHD. (50%)(Dahulunya dikenali sebagaiSime Darby Power Link Sdn. Bhd.)Yayasan AmanahYAYASAN TENAGA NASIONALRETIREMENT BENEFIT TRUST FUNDYAYASAN CANSELOR UNIVERSITI TENAGA NASIONALLAHAD DATU ENERGY SDN. BHD. (100%)NotA:Senarai penuh Syarikat-syarikat di bawah Tenaga NasionalBerhad dinyatakan dalam Nota 15 hingga Nota 17 kepadaPenyata Kewangan di muka surat 242 hingga 252 dalamLaporan Tahunan ini.

Tenaga Nasional Berhad 128 Laporan Tahunan 2009StrukturOrganisasi(setakat 10 Oktober 2009)JawatankuasaLembaga PengarahSetiausaha SyarikatLembaga PengarahPresiden/Ketua PegawaiEksekutifKetua JuruAudit Dalaman

Tenaga Nasional Berhad 129 Laporan Tahunan 2009Naib Presiden Kanan(Operasi & Teknikal)Bisnes TerasBisnes bukan terasNaib PresidenBahagian PenjanaanNaib PresidenBahagian PenghantaranNaib PresidenBahagian PembahagianPengurusan PERUSAHAaNKetua Pegawai Kewangan/Naib Presiden Kewangan KumpulanBahagian KewanganNaib PresidenBahagian Hal Ehwal KorporatNaib PresidenBahagian PerancanganNaib PresidenBahagian Sumber ManusiaKetua Pegawai MaklumatBahagian Teknologi Maklumat dan KomunikasiKetua Pegawai PerolehanBahagian PerolehanPerkhidmatan KorporatPengurus Besar KananBahagian Perkhidmatan Korporat

Tenaga Nasional Berhad 130 Laporan Tahunan 2009KalendarPeristiwaSeptember 2008Kerajaan memansuhkan levi keuntungan berlebihanKerajaan memansuhkan serta merta pelaksanaan levi keuntungan berlebihan yang dikenakan ke atas Penjana Bebas (IPP)dan menggantikannya dengan bayaran sekali saja yang bersamaan dengan jumlah levi bagi satu tahun. Kerajaan jugamenggantung rundingan semula perjanjian pembelian kuasa (PPA) sehingga siap kajian penstrukturan semula industribekalan elektrik. Levi keuntungan berlebihan ke atas IPP dikuatkuasakan Kerajaan bermula 1 Julai 2008, sementara pada24 Julai 2008, Kerajaan memaklumkan rundingan semula PPA dengan IPP akan dimulakan.Oktober 2008Majlis Menandatangani Perjanjian PersefahamanPenajaan TNB Kepada PHMTNB telah menandatangani perjanjian persefahaman (MoU) denganPersekutuan Hoki Malaysia yang seterusnya menjadikan syarikat utiliti inisebagai penaja utama Kejohanan TNB-Liga Hoki Malaysia tahun 2008.OKtober 2008Rebat dari Kerajaan untuk bil elektrik RM20 ke bawahPemansuhan bayaran bil elektrik berjumlah RM20 ke bawah berkuatkuasa pada 1 Oktober.Kemudahan di bawah Bajet 2009 ini memanfaatkan seramai 970,000 pengguna elektrik. Kerajaanmembayar lebih kurang RM12 juta sebulan kepada TNB bagi menanggung kos tersebut.November 2008Majlis Menandatangani Perjanjian Kolektif 2008 Di Antara TNB DenganKesatuan TNBPerjanjian ditandatangani oleh Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif TNB, Dato’ Sri Che KhalibMohamad Noh, selaku wakil pengurusan manakala Kesatuan TNB diwakili oleh PengerusiKesatuan Percantuman Pekerja-Pekerja TNB (KPPPTNB) dan Kesatuan Pegawai-Pegawai RendahTNB (KPPRTNB), dan disaksikan oleh Pengerusi TNB, Tan Sri Leo Moggie.November 2008International Energy Security Forum 2008Acara “International Energy Security Forum 2008” telah berjaya diadakanpada 12 November 2008 dengan dihadiri oleh lebih daripada 300peserta dari pelbagai sektor dan industri. Forum yang bertema “EnsuringEnergy Security in the 21st Century” telah membentangkan topik-topikutama yang merangkumi cabaran-cabaran tenaga global, polisi danstrategi untuk sekuriti tenaga dan opsyen-opsyen tenaga untuk keperluanmasa hadapan.

Tenaga Nasional Berhad 131 Laporan Tahunan 2009November 2008Majlis Menandatangani Perjanjian Tambahan Kedua Royalti AirStesen Janaelektrik Sultan Mahmud, Kenyir, TerengganuKerajaan Negeri Terengganu menerima royalti air kira-kira RM11.3 juta setahun untuktempoh 10 tahun hasil perjanjian tambahan tersebut. TNB akan membina projek hidroelektrikkedua di Hulu Terengganu bagi meningkatkan sumber bekalan elektrik negara.November 2008Perjanjian Kolektif Persatuan Eksekutif TNB (PET)Upacara menandatangani perjanjian telah dilaksanakan oleh Tan Sri Leo MoggiePengerusi TNB dan Dato’ Sri Che Khalib Mohamad Noh, Presiden/Ketua PegawaiEksekutif sementara Encik Abdul Syukor Hassan, Yang DiPertua PET dan Encik AnuarAhmad Abidin, Setiausaha Kehormat, PET mewakili PET.DISember 2008Mesyuarat Agung Tahunan TNB Ke-18Mesyuarat yang dipengerusikan oleh Tan Sri Leo Moggie Pengerusi TNB turut disertaiDato’ Sri Che Khalib Mohamad Noh, Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif, Ahli-ahliLembaga Pengarah, Pengurusan Tertinggi serta para pemegang saham termasuktetamu jemputan dari Kementerian.JANUARI 2009Pelancaran CMC Pulau PinangPusat operasi CMC Zon Utara yang bertempat di Pulau Pinang merupakan gabungan operasiCMC dari negeri Pulau Pinang, Kedah, Perlis dan Perak. Ia beroperasi 24 jam sehari untukmemantau operasi perkhidmatan pelanggan dan penerimaan panggilan ke TNB CareLine15454 serta meningkatkan kecekapan pengurusan perkhidmatan TNB CareLine.

Tenaga Nasional Berhad 132 Laporan Tahunan 2009KalendarPeristiwa (Samb.)JanuarI 2009Kerajaan meluluskan Projek Hidroelektrik Bakun diambil alihSarawak Energy Bhd (SEB) dan TNB mengumumkan menerima mandat daripadaKerajaan untuk mengambil alih operasi Projek Hidroelektrik Bakun di Sarawakdaripada Sarawak Hidro Sdn Bhd. Operasi ambil alih ialah melalui perjanjian pajakandan kedua-dua rakan kongsi akan membangunkan sistem transmisi bagi mengeksporttenaga elektrik dari Sarawak ke Semenanjung Malaysia.JanuarI 2009Majlis Pelancaran Electronics Bills Presentment Maybank denganTNBTNB dan Maybank mengorak langkah dalam perkhidmatan pembayaran elektronikdengan pelancaran Perkhidmatan Bil Secara Online melalui Maybank2u.com. Denganperkhidmatan baru ini, pengguna tidak perlu menunggu bil elektrik bagi menjelaskanbayaran, malahan boleh menyemak jumlah bayaran bil elektrik dan membuat bayaran secaraonline.JanuarI 2009Perlanjutan tempoh perlantikan Pengerusi TNBTNB mengumumkan perlanjutan tempoh perlantikan Tan Sri Leo Moggie sebagaiPengerusi Bukan Eksekutif TNB selama dua tahun lagi bermula 12 Mac 2009.FebruarI 2009Majlis Penyerahan Projek Menaiktaraf InfrastrukturTNB menyerahkan Pusat Kelip-Kelip Kuala Selangor kepada Majlis Daerah KualaSelangor selaras dengan selesainya kerja-kerja menaiktaraf infrastruktur di pusat ini.MaC 2009Ketua Pegawai Eksekutif (CEO) Terbaik di Malaysia Tahun 2008Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif TNB, Dato’ Sri Che Khalib Mohamad Noh dianugerahkanoleh Business Times dengan penghormatan ”Ketua Pegawai Eksekutif Terbaik di MalaysiaTahun 2008 (Malaysia’s CEO of the Year 2008).” Anugerah tertinggi ini diberi khusus kepadapemimpin-pemimpin yang telah berjaya mendorong organisasi mereka ke tahap kemuncakindustri sambil meninggalkan kesan positif yang berlanjutan melalui kepakarannya dalampengurusan perniagaan, pengusahaan, inovasi dan prestasi.

Tenaga Nasional Berhad 133 Laporan Tahunan 2009MaC 2009TNB Menandatangani Memorandum Perjanjian Persetujuan denganFOMCA untuk menyokong kesedaran kecekapan tenagaTNB telah menandatangani memorandum perjanjian persetujuan dengan GabunganPersatuan-Persatuan Pengguna-Pengguna Malaysia (FOMCA) sebagai tanda komitmenSyarikat kepada Kempen Kesedaran Kecekapan Tenaga Kebangsaan untuk mengalakkankecekapan tenaga di kalangan pengguna domestik dan industri.ApRIL 2009Simposium Keselamatan Kesihatan Pekerjaan & Alam SekitarObjektif utama simposium ini adalah untuk mempertingkatkan lagi pengalaman mengenaikeselamatan dan kesihatan perkerjaan di kalangan warga pengamal keselamatan dankesihatan perkerjaan (Safety Practitioners).April 2009KeTTHA ditubuhkanKementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air Malaysia (KeTTHA) ditubuhkan ekorandaripada rombakan Kabinet dan penstrukturan semula Kementerian oleh Perdana Menteri.Pertubuhan ini telah berjaya mengedepankan kepentingan teknologi hijau.MEI 2009Lawatan T.Y.T Xaisengly Tengbiachue, Menteri di Jabatan PerdanaMenteri Laos ke TNBTNB menerima kunjungan Yang Hormat T.Y.T Xaisengly Tengbiachue, Menteri di JabatanPerdana Menteri Laos yang juga merupakan Presiden Jawatankuasa Kebangsaan untukPembangunan Perniagaan Laos bagi mempelajari pengalaman Malaysia berhubung syarikatmilik kerajaan di negara ini.

Tenaga Nasional Berhad 134 Laporan Tahunan 2009KalendarPeristiwa (Samb.)JUN 2009Majlis Perasmian Sistem Solar Hibrid RPS Dala, Gerik, PerakTNB mengorak langkah dalam pembekalan elektrik di luar bandar dengan perasmiansistem solar hibrid RPS Dala di Gerik, Perak oleh DYMM Sultan Perak, SultanAzlan Muhibuddin Shah. Sistem ini dapat menjana elektrik melalui penggunaanpanel solar yang lebih mesra alam supaya dapat meningkatkan lagi kualiti hiduppenduduk-penduduk di kawasan yang terpencil seperti ini.JUN 2009Majlis Meraikan Kejayaan Pelaksanaan Port Dickson IIdi Negeri SembilanKejayaan projek menaik taraf Loji Stesen Janaelektrik Tuanku Jaafar (PDII) telahditandakan dengan majlis yang telah dirasmikan oleh Y.B. Datuk Peter Chin Fah Kui,Menteri Tenaga, Teknologi Hijau dan Air.JULAI 2009Majlis Pelancaran Solar Hibrid Kg. Sungai Peroh, Kluangoleh Tunku Mahkota JohorSistem Solar Hibrid di Kampung Orang Asli Sungai Peroh, Kluang yang memberibekalan kepada 23 pengguna yang menetap di perkampungan tersebut telahsempurna dirasmikan DYAM Tunku Mahkota Johor Tunku Ibrahim Ismail IbniSultan Iskandar Al Haj sempena Kembara Mahkota Johor 2009.JulAI 2009Pelancaran Maskot Kecekapan Tenaga danLaman Web Bahasa Mandarin oleh TNB-FOMCAGabungan Persatuan-Persatuan Pengguna-Pengguna Malaysia (FOMCA) dengan kerjasamaTNB telah melancarkan Maskot ’SWITCH’ dan Laman Web Bahasa Mandarin bersempenaKempen Kecekapan Tenaga Kebangsaan (National Energy Efficiency Campaign).

Tenaga Nasional Berhad 135 Laporan Tahunan 2009JulAI 2009Pelancaran “Kempen Rumah Sinar Letrik”Pelancaran “Kempen Rumah Sinar Letrik” Bank Islam Bhd yang dijayakan bersama antara Bank IslamBerhad dan TNB bermula 3 Julai hingga 30 September 2009. Di bawah kempen tersebut, Bank Islamakan membantu pemilik rumah membayar bil elektrik mereka selama lima tahun.JulAI 2009Menandakan 100 hari pertama sebagai PMDatuk Seri Najib Tun Razak menandakan 100 hari pertamanya sebagai Perdana Menteridengan mengumumkan 11 langkah mesra-rakyat yang akan diberi perhatian utama olehKerajaan. Salah satu daripada langkah-langkah tersebut ialah meningkatkan bekalan elektrikdi kawasan luar bandar di Sabah dan Sarawak.JulAI 2009Perjanjian Persefahaman dengan Kerajaan Negeri MelakaTNB menandatangani perjanjian persefahaman (MoU) dengan Kerajaan Negeri Melakamengenai Pulau Upeh, Melaka. Menerusi perjanjian ini, kerajaan negeri membeli semulaPulau Upeh daripada TNB pada harga RM6.5 juta.OGOS 2009Perasmian Institute of Energy Policy and Research (IEPRe) UNITENPenubuhan institut itu adalah hasil kerjasama UNITEN, Suruhanjaya Tenaga dan KementerianTenaga, Teknologi Hijau dan Air, dalam usaha Kerajaan merangka inisiatif bagi menanganiisu global seperti pencemaran alam sekitar, penipisan lapisan ozon dan pemanasan global.OGOS 2009Majlis Pelancaran Buku Coffeetable Kelip-kelip bertajukoleh DYMM Sultan SelangorDYMM Sultan Selangor, Sultan Sharafuddin Idris Shah telah melancarkan bukucoffeetable ‘‘The Mysterious & Magical World Of Fireflies, Kg. Kuantan, KualaSelangor” pada 26 Ogos 2009 di majlis berbuka puasa di Masjid Universiti TenagaNasional.

Tenaga Nasional Berhad 136 Laporan Tahunan 2009SorotanMedia

Tenaga Nasional Berhad 137 Laporan Tahunan 2009

Tenaga Nasional Berhad 138 Laporan Tahunan 2009PENYATAURUS TADBIR KORPORATUrus tadbir korporat adalah satu gagasan yangberkembang, ianya merupakan proses penambahbaikanyang berterusan yang perlu diberi fokusoleh apa jua entiti sebagai asas dan kerangkakerja bagi pengurusan bisnes sesebuah organisasi.Lembaga Pengarah dalam mengiktirafnya adalahkomited untuk mendokong pelaksanaan danamalannya di dalam Syarikat demi memastikandapat memberi nilai kepada para pemegangsaham dan yang berkepentingan dipenuhi.Krisis ekonomi global dalam skala yang belumpernah terjadi yang tercetus daripada kegagalangadaian di Amerika Syarikat bermula 2007 yangtelah menunjukkan bahawa ketiadaan urus tadbirmemberikan implikasi kehancuran apabila gagalmematuhi amalan urus tadbir yang baik dantanpa kawalan.Lembaga Pengarah dalam tempoh lima (5) tahunyang lalu telah meletakkan kerangka kerja danstruktur dengan kawalan dalaman yang diperlukanberserta semakan yang berterusan bagipenambahbaikan, berasa yakin akan berupayabertahan badai gelora ekonomi walaupun dalamkeadaan operasi yang mencabar.Lembaga Pengarah dengan sukacita melaporkankepada para pemegang saham cara bagaimanaTNB memperkukuhkan aplikasi prinsip-prinsipyang dinyatakan di dalam Kod Urus TadbirMalaysia (Kod).(A) LEMBAGA PENGARAHLembaga Pengarah bertanggungjawab sepenuhnyadalam mentadbir, membimbing serta memantaukeseluruhan prestasi Syarikat dengan objektifmuktamadnya ialah untuk mempertingkatkan nilaijangka panjang yang mampan dan sejajar dengankepentingan pemegang saham serta pihakberkepentingan yang lain. Selaras denganperuntukan Amalan Baik Kod Urus Tadbir Korporat,Lembaga Pengarah beriltizam untuk memastikanSyarikat mengamalkan tanggungjawab sepertiyang digariskan di bawah ini:-Komposisi Lembaga PengarahPada masa ini, Lembaga Pengarah TNB mempunyaisembilan (9) ahli yang terdiri daripada seorang (1)Pengerusi Bukan Eksekutif, seorang (1) PengarahEksekutif, dan tujuh (7) Pengarah Bukan Eksekutif.Latar belakang yang berbeza di antara ahliLembaga Pengarah dalam pelbagai bidang iaitukewangan, perundangan, kejuruteraan, pengurusandan pentadbiran awam memberi perspektif sangatberharga dalam mengawasi pengurusan Syarikat.Profil ringkas mengenai setiap Pengarah bolehdidapati dalam muka surat 166 hingga 171 LaporanTahunan ini.Proses Perlantikan ke Lembaga PengarahPerlantikan ke Lembaga Pengarah TNB bolehdibuat sama ada oleh Pemegang Saham Khasmelalui Artikel 5(2) Tataurus Syarikat atau olehLembaga Pengarah melalui Artikel 133 TataurusSyarikat.Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran LembagaPengarah (BNRC) meneliti kesemua penamaandan pencalonan setiap calon yang sesuai bagijawatan Pengarah di TNB dan juga anaksyarikatnya. Jawatankuasa ini juga akanmemastikan pemilihan ahli Lembaga Pengarahdengan set skil yang tertentu, kepakaran danpengetahuan industri yang akan mengukuhkanlagi komposisi Lembaga Pengarah dan mampumembuat sumbangan yang ketara terhadapkeberkesanan Lembaga Pengarah tersebut.Peranan dan TanggungjawabPihak Lembaga Pengarah telah melakarkanrancangan strategi jangka panjang serta mengkajisemula prestasi jangka pendek dan sederhanasecara tahunan. Ini adalah untuk memastikanpelan strategik jangka panjang serta hala tujuadalah sejajar dengan kehendak pelanggansemasa dan perubahan dalam jangkaankedudukan ekonomi di masa hadapan. Pemantauanoleh Lembaga Pengarah ke atas pencapaiansasaran bisnes dibuat setiap suku tahunansementara laporan kewangan dan prestasiteknikal pengurusan dilaporkan secara bulanan.Peranan dan tanggungjawab Pengerusi LembagaPengarah dan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutifadalah berbeza dan berasingan. Pengerusibertanggungjawab ke atas perilaku LembagaPengarah dan memastikan agar dalam setiapperbincangan Lembaga Pengarah yang dijalankanmengambil kira dan mendengar kesemuapendapat sebelum sebarang keputusan dibuat.Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif pulabertanggungjawab ke atas pengurusan operasibisnes harian bagi memastikan satu imbangankuasa yang mantap dapat diwujudkan agar tidakberlaku pertelagahan dalam proses membuatkeputusan.Kebertanggungjawaban adalah merupakansebahagian dari asas urus tadbir di TNB –sementara Lembaga Pengarah mempunyaitanggungjawab terhadap pemegang saham, pihakPengurusan pula bertanggungjawab kepadaLembaga Pengarah. Lembaga Pengarahmemastikan pihak Pengurusan bertindak denganmengambil kira kepentingan Syarikat dan parapemegang saham seterusnya mempertingkatkanlagi prestasi Syarikat.Terdapat perbezaan yang jelas di antaratanggungjawab Lembaga Pengarah dan pihakPengurusan. Presiden/Ketua Pegawai Eksekutifdibantu oleh pihak Pengurusan melaluiJawatankuasa, iaitu Jawatankuasa TertinggiKumpulan, Jawatankuasa Eksekutif Kumpulan,Jawatankuasa Tender Pengurusan Kumpulan,Jawatankuasa Pengurusan Risiko Kumpulan,Jawatankuasa Eksekutif Perolehan Bahan Api dankesemua Jawatankuasa yang berkenaan pulabertanggungjawab bagi melaksanakan resolusiyang telah diluluskan oleh Lembaga Pengarah danbertanggungjawab ke atas keseluruhan operasiharian bisnes Kumpulan serta kecekapan operasi.

Tenaga Nasional Berhad 139 Laporan Tahunan 2009Urus tadbir korporat adalah satu gagasan yang berkembang, ianya merupakan proses penambahbaikanyang berterusan yang perlu diberi fokus oleh apa jua entiti sebagai asas dan kerangka kerja bagipengurusan bisnes sesebuah organisasi. Lembaga Pengarah dalam mengiktirafnya adalah komiteduntuk mendokong pelaksanaan dan amalannya di dalam Syarikat demi memastikan dapat memberi nilaikepada para pemegang saham dan yang berkepentingan dipenuhi.Pengurusan Lembaga PengarahLembaga Pengarah telah membentuk sebanyak lima (5) Jawatankuasa Lembaga Pengarah. Lembaga Pengarah telah mengamanahkan tanggungjawab tertentukepada Jawatankuasa Lembaga Pengarah yang berkenaan di mana setiap Jawatankuasa Lembaga Pengarah berfungsi berdasarkan terma rujukan masingmasingyang dinyatakan secara jelas. Jawatankuasa Lembaga Pengarah terlebih dahulu akan membincangkan isu-isu yang berkaitan secara mendalamsebelum mengemukakan cadangan atau saranan kepada Lembaga Pengarah.Gambarajah yang menggariskan Jawatankuasa induk yang terlibat dalam proses membuat sesuatu keputusan adalah seperti di bawah:-LEMBAGA PENGARAHJAWATANKUASA LEMBAGA PENGARAHJawatankuasa Audit Lembaga PengarahJawatankuasa Tender Lembaga PengarahJawatankuasa Tatatertib Lembaga PengarahJawatankuasa Pencalonan dan GanjaranLembaga PengarahJawatankuasa Kewangan dan Pelaburan LembagaPengarahJAWATANKUASA PENGURUSANJawatankuasa Tertinggi KumpulanJawatankuasa Eksekutif KumpulanJawatankuasa Tender Pengurusan KumpulanJawatankuasa Pengurusan Risiko KumpulanJawatankuasa Bekalan TenagaJawatankuasa Eksekutif Perolehan TenagaKomposisi Jawatankuasa Lembaga Pengarah dan kehadiran ahli di mesyuarat Jawatankuasa Lembaga Pengarah adalah seperti berikut:-Jawatankuasa Audit Lembaga PengarahPENGARAHKehadiran MesyuaratTan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng 15/15Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 12/15Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy 15/15Dato’ Zainal Abidin bin Putih 14/15Jawatankuasa Tender Lembaga PengarahPENGARAHKehadiran MesyuaratDato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid 12/12Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 8/12Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng 12/12Dato’ Fuad bin Jaafar 11/12

Tenaga Nasional Berhad 140 Laporan Tahunan 2009PENYATAURUS TADBIR KORPORAT (SAMB.)Jawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga PengarahPENGARAHKehadiran MesyuaratTan Sri Leo Moggie 7/7Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 3/7Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy 7/7Dato’ Fuad bin Jaafar 7/7Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob(dilantik berkuatkuasa 16.10.2008)Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga PengarahPENGARAH4/5Kehadiran MesyuaratTan Sri Leo Moggie 3/3Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 3/3Dato’ Zainal Abidin bin Putih 2/3Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob(dilantik berkuatkuasa 16.10.2008)Jawatankuasa Tatatertib Lembaga PengarahPENGARAHTan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob(dilantik berkuatkuasa 16.10.2008)3/3Kehadiran MesyuaratDato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid 1/1Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh 0/1Dato’ Fuad bin Jaafar 1/11/1Terma rujukan utama mengenai JawatankuasaLembaga Pengarah adalah seperti berikut:-Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah• Terma-terma rujukan untuk JawatankuasaLembaga Audit digariskan dengan nyata dibawah laporan Jawatankuasa Audit.Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarah• Untuk memastikan pelaksanaan danpematuhan terhadap Polisi Perolehan danProsedur TNB serta membuat saranan yangsesuai (jika ada) kepada Lembaga Pengarah.Jawatankuasa akan memastikan TNBmengamalkan Nilai Baik dengan penuhintegriti dan kebertanggungjawaban;• Untuk memastikan TNB mematuhi segalaundang-undang yang berkaitan, peraturanperaturanserta garis panduan yangditetapkan bagi mencapai Amalan PerniagaanTerbaik dalam pembelian peralatan, bahanbahan,kerja atau perkhidmatan;• Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarahmengadakan mesyuarat sekurang-kurangnyasebulan sekali;• Jawatankuasa telah mengadakan dua belas(12) mesyuarat untuk Tahun Kewangan ini.Jawatankuasa Penamaan dan GanjaranLembaga Pengarah• Untuk mengenalpasti dan membuat cadanganbagi ahli-ahli baru kepada Lembaga Pengarahdan Anak Syarikatnya serta kepadaJawatankuasa Lembaga Pengarah;• Untuk membantu Lembaga Pengarahmenyemak keperluan kepakaran yangpelbagai, pengalaman dan kuantiti-kuantitilain termasuk kompetensi teras sertakemahiran yang perlu ada dari PengarahBukan Eksekutif;

Tenaga Nasional Berhad 141 Laporan Tahunan 2009• Untuk melaksanakan semua proses yangtelah dibentuk oleh Lembaga Pengarah bagitujuan menilai keberkesanan LembagaPengarah secara keseluruhan danJawatankuasa Lembaga Pengarah;• Untuk menentukan pakej ganjaran bagiPengarah Bukan Eksekutif yang mana iaakan menjadi keputusan Lembaga Pengarahsecara keseluruhan;• Jawatankuasa Penamaan dan GanjaranLembaga Pengarah mengadakan mesyuaratapabila perlu dan sekurang-kurangnyasetahun sekali;• Untuk Tahun Kewangan ini, Jawatankuasatelah bermesyuarat sebanyak tujuh (7) kali.Jawatankuasa Kewangan dan PelaburanLembaga Pengarah• Untuk mewujudkan satu (1) rangka polisi darimana pihak Jawatankuasa akan membuatsaranan kepada Lembaga Pengarah untukperkara-perkara yang berkaitan denganpengurusan kewangan dan aktiviti pelaburanSyarikat;• Jawatankuasa Kewangan dan PelaburanLembaga Pengarah mengadakan mesyuaratapabila perlu dan sekurang-kurangnya dua(2) kali setahun;• Untuk Tahun Kewangan ini, Jawatankuasatelah mengadakan mesyuarat sebanyak tiga(3) kali.Jawatankuasa Tatatertib Lembaga Pengarah• Untuk mengurus isu-isu disiplin dan tindakanterhadap mana-mana salahlaku anggotakerja kecuali pendengaran rayuan daripadaeksekutif dari gred M15 dan ke atas ataugred yang sama bagi kes-kes disiplin yangmana kuasanya berada dengan LembagaPengarah;• Untuk melaporkan kepada Lembaga Pengarahmengenai kes-kes disiplin terkini yang telahdiselesaikan dari semasa ke semasa;• Untuk mewujudkan prosedur baru disiplinatau meminda prosedur yang sedia ada dimana bersesuaian tertakluk kepada kelulusanLembaga Pengarah;• Jawatankuasa Tatatertib Lembaga Pengarahakan bermesyuarat apabila diperlukan;• Satu (1) mesyuarat telah diadakan dalamTahun Kewangan ini.Mesyuarat Ahli Lembaga PengarahMesyuarat ahli Lembaga Pengarah dijadualkanlebih awal dan untuk Tahun Kewangan berakhir31 Ogos 2009, 14 Mesyuarat Lembaga Pengarahtelah diadakan untuk membincang dan menimbangpelbagai perkara-perkara penting termasuklahmengulangkaji semula projek-projek utama, pelanperniagaan, bajet, keputusan kewangan sukutahun, penilaian risiko, penunjuk aras prestasibagi Pengurusan Atasan, serta cadangancadangankorporat yang lain seperti prestasikeseluruhan Syarikat dan Anak Syarikatnya sertaperkara-perkara lain yang berkaitan dengan halbisnes yang memerlukan perbincangan sertakelulusan dari pihak Lembaga Pengarah;Maklumat Kehadiran Ahli Lembaga PengarahPENGARAHSemua Pengarah adalah digalakkan untukmemberi pandangan-pandangan dan ulasanulasanuntuk perbincangan sebelum keputusanmuktamad disahkan oleh Ahli Lembaga Pengarah.Ketika perjalanan mesyuarat Lembaga Pengarah,semua ahli Lembaga Pengarah telah menunjukkanpenyertaan yang aktif dan membantu membuatpenilaian dan menganalisis isu-isu sebelumkeputusan dibuat.Sekiranya berlaku apa-apa percanggahankepentingan, Pengarah yang berkenaan akanmembuat deklarasi mengenai percanggahan didalam mesyuarat tersebut. Pengarah berkenaankemudiannya akan menarik diri dari membuatsebarang keputusan dalam mana-mana bidang dimana beliau mempunyai kepentingan diri.Adalah menjadi amalan bagi Ahli-ahli LembagaPengarah yang tidak dapat menghadiri manamanamesyuarat, memberikan pandanganterhadap isu-isu untuk pertimbangan danperbincangan.Minit-minit mesyuarat yang diluluskan padasetiap mesyuarat ahli Lembaga Pengarah danJawatankuasa Lembaga Pengarah disimpan didalam daftar statutori yang terdapat di pejabatberdaftar syarikat.Kehadiran MesyuaratTan Sri Leo Moggie (Pengerusi) 14/14Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh 14/14Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid 14/14Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 10/14Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng 14/14Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy 13/14Dato’ Zainal Abidin bin Putih 12/14Dato’ Fuad bin Jaafar 13/14Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob 11/13

Tenaga Nasional Berhad 142 Laporan Tahunan 2009PENYATAURUS TADBIR KORPORAT (SAMB.)Saluran Maklumat kepada Ahli LembagaPengarahPihak Lembaga Pengarah berserta ahliJawatankuasanya mempunyai akses sepenuhnyadan tiada batasan ke atas semua maklumatmengenai TNB berkaitan dengan hal-hal urusandan pengurusan perniagaan Kumpulan.Mesyuarat Ahli Lembaga Pengarah diadakanmengikut jadual, sebulan sekali dan mesyuaratkhas diadakan sekiranya perlu. Pihak LembagaPengarah sedia maklum lebih awal mengenaiagenda setiap mesyuarat Lembaga Pengarah,berserta dengan laporan pengurusan terperinciberkaitan analisa cadangan, penilaian risiko sertadokumen-dokumen sokongan untuk diteliti olehpihak Lembaga Pengarah. Sebelum apa-apakeputusan dibuat, pertimbangan diberikanterhadap ketepatan maklumat yang diberikankepada pihak Lembaga Pengarah, dan jika perlu,keputusan tidak akan dibuat sehingga semuamaklumat dikaji semula.Semua Pengarah mempunyai hak dantanggungjawab untuk mengajukan pertanyaanlanjut sekiranya ia diperlukan. Dalam kebanyakankeadaan, pihak Pengurusan Tertinggi Syarikatberserta penasihat bebas dijemput untukmenghadiri mesyuarat Lembaga Pengarah untukmemberi maklumat dan penerangan terhadap isuisuyang akan dibangkitkan oleh LembagaPengarah. Sama ada sebagai Lembaga Pengarahatau dalam kapasiti individu, setiap Pengarahboleh mendapatkan nasihat profesional bebasatas mana-mana perkara yang berkaitan denganbidang tugas bagi melaksanakan tanggungjawabsekiranya perlu.Pihak Lembaga Pengarah juga akan dimaklumkanmengenai pendedahan/pengumuman yang dibuatke Bursa Malaysia Securities Berhad.Keberkesanan Lembaga PengarahKomposisi yang sedia ada, saiz, cara bekerja,hubungan yang erat antara Pengurusan danJawatankuasa Lembaga Pengarah, kesemuanyamenyumbang kepada pembentukan satu LembagaPengarah yang berkesan. Ini juga adalah sejajardengan prinsip-prinsip dan amalan baik yangtermaktub dalam Kod Urus Tadbir KorporatMalaysia (dikaji semula 2007). Selain dariperjumpaan Mesyuarat Lembaga Pengarah yangditetapkan, wacana serta perbincangan dimesyuarat Lembaga Pengarah dijalankan secarakomprehensif dan teliti terhadap saranan olehPengurusan sebelum apa-apa keputusan dibuat.Selain mesyuarat bulanan Lembaga Pengarah,sesi interaktif dalaman antara Lembaga Pengarahdan Pengurusan yang diadakan dua kali setiapTahun Kewangan yang dikenali sebagai Boardand Management Breakout Session (BBO) telahmembuktikan yang ia adalah satu platform/carayang berkesan bagi mengadakan perbincangandan pertukaran idea dan pendapat di antaraLembaga Pengarah dan Pengurusan dalammembentuk pelan-pelan strategik sertamenentukan arah hala tuju Syarikat. Menerusiforum sebegini, pihak Lembaga Pengarah jugadimaklumkan tentang prestasi pelbagai Bahagianbisnes teras. Antara perkara-perkara yangdibincangkan di dalam sesi ini ialah Unjuran danRamalan Permintaan Elektrik, PembangunanPenjanaan dan inisiatif-inisiatif penambahbaikantahap perkhidmatan elektrik kepada pelangganpelanggan.Keseimbangan dan Kebebasan Ahli LembagaPengarahSalah satu keperluan dalam Kod adalahkeseimbangan dalam ahli Lembaga Pengarah danini dicapai di mana lebih satu per tiga Pengarah-Pengarah Bebas membentuk keseluruhanLembaga Pengarah.Lembaga Pengarah sedia ada terdiri daripadalima (5) Pengarah Bukan Eksekutif Bebas iaituY. Bhg. Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau YenBeng, Y. Bhg. Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/lGovindasamy, Y. Bhg. Dato’ Zainal Abidin binPutih, Y. Bhg. Dato’ Fuad bin Jaafar dan Y. Bhg.Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob yangbukan sebahagian dari Pengurusan dan bebasdari mempunyai sebarang hubungan perniagaanyang mungkin akan menjejaskan keupayaanmereka untuk membuat keputusan yang adil.Kehadiran Pengarah-Pengarah Bebas inimeyakinkan lagi keseimbangan Lembaga Pengarahkerana mereka boleh memberikan pendapat yangadil dan saksama kepada semua perbincanganLembaga Pengarah. Y. Bhg. Tan Sri Dato’ Lau YinPin @ Lau Yen Beng adalah Pengarah KananBebas Bukan Eksekutif. Beliau juga ialah Pengarahyang paling lama berkhidmat di Syarikat dandengan itu mempunyai pengetahuan yangmendalam dan meluas mengenai Syarikat danperniagaannya.Perlantikan SemulaMengikut Artikel 133 Tataurus Syarikat, Pengarahyang baru dilantik dimestikan menjalaniperlantikan semula oleh pemegang sahamsecepat yang mungkin selepas perlantikan danPengarah yang akan bersara boleh menawarkandiri mereka untuk perlantikan semula olehpemegang saham. Selaras dengan Artikel 135Tataurus Syarikat, kesemua Pengarah hendaklahbersara daripada jawatan sekurang-kurangnyasekali setiap tiga (3) tahun.BNRC akan mengkaji semua perlantikan Pengarahbaru bagi Syarikat dan anak-anak syarikatnyadengan mengambil kira komposisi yang seimbangdari segi kepakaran dan pengalaman sebelummembuat saranan kepada Lembaga Pengarahuntuk kelulusan.Maklumat lanjut mengenai Pengarah yangdicalonkan untuk perlantikan semula semasaMesyuarat Agung Tahunan terdapat di dalamLampiran Kenyataan Notis Mesyuarat AgungTahunan. Profil yang lengkap mengenai Pengarahyang menawarkan diri untuk perlantikan semulatelah diberikan bagi memudahkan pemegangsaham membuat keputusan.

Tenaga Nasional Berhad 143 Laporan Tahunan 2009Latihan Berterusan Lembaga PengarahMengakui bahawa peranan mereka sebagaiPengarah kini semakin mencabar, Pengarahakan terus melengkapkan diri mereka melaluiprogram-program yang relevan, teknologi danperkembangan semasa di dalam industri.Satu program latihan dalaman Lembaga Pengarahtelah dianjurkan pada 24 Julai 2009 dengan topik‘Crisis Risk Thinking – Benchmarking BestPractices during the Crisis’ yang disampaikanoleh Profesor Dr. Didier Cossin daripada IMDInternational di Lausanne, Switzerland.Pada setiap tahun, Syarikat akan mengaturkanlawatan teknikal Lembaga Pengarah bagimeluaskan pengetahuan dan pemahamanPengarah-Pengarah mengenai bisnes utiliti/elektrik di serata dunia. Untuk tahun di bawahkajian, lawatan teknikal ke loji-loji dankemudahan-kemudahan teknologi tenaga yangboleh diperbaharui di Eropah telah diadakan dari1 Julai 2009 hingga 10 Julai 2009.Objektif lawatan teknikal tersebut adalah untukmemberikan pendedahan dan pemahaman yanglebih mendalam mengenai teknologi yang bolehdiperbaharui dan seterusnya menggunakanpengetahuan yang diperolehi untuk diaplikasikankelak di dalam Syarikat atau negara.Semasa lawatan teknikal diadakan, LembagaPengarah telah mengunjungi pengeluar komponensistem solar, penjanaan kuasa ladang angin, danstesen kuasa solar 40 MW di Jerman. LembagaPengarah juga telah mengunjungi Danish EnergyIndustries (DI) di mana kunjungan diadakan keloji kuasa bahan buangan biomass, loji kuasapembakaran bersama dan ladang turbin anginluar persisiran, manakala ketika di England,Lembaga Pengarah mengunjungi loji kuasa BiogasLandfill.Prosedur Pemberian Ganjaran untukPengarahBNRC akan mengesyorkan kepada LembagaPengarah mengenai rangka dan pakej ganjaranuntuk Pengarah Eksekutif dan PengurusanTertinggi. Jawatankuasa boleh mendapatkannasihat profesional daripada sumber dalamanjuga luaran sekiranya perlu.Tahap dan Bentuk Ganjaran(a) Pakej ganjaran bagi Pengarah Eksekutifterdiri daripada gaji tetap dan gaji tidaktetap yang dikaitkan dengan PetunjukPrestasi Utama (KPI) seperti berikut:-(i)Gaji PokokGaji pokok (termasuklah sumbanganstatutori majikan kepada KumpulanWang Simpanan Pekerja) bagi PengarahEksekutif yang disyorkan oleh BNRC,dengan mengambil kira prestasi kerjaindividu serta maklumat yang diperolehidaripada sumber bebas mengenai gajipokok untuk jawatan yang sama didalam industri yang lebih kurang sama.(ii) Skim GanjaranKumpulan menawarkan skim bonusuntuk semua pekerja, termasuk PengarahEksekutif. Kriteria yang ditetapkan untukmengenalpasti kuantum bonus adalahkadar keuntungan yang dicapai olehSyarikat menerusi aktiviti perniagaannyaberbanding dengan sasaran. Ia jugaberkaitan dengan penilaian ke atasprestasi kerja dan kompetensi setiapindividu. Pengarah Eksekutif puladiberikan bonus secara kontrakberdasarkan prestasi kerja.(b) Pakej ganjaran bagi Pengarah BukanEksekutif terdiri daripada elemen-elemenberikut:-(i)YuranPengarah-Pengarah dibayar yuranbulanan tetap serta elaun mesyuaratbagi setiap mesyuarat LembagaPengarah dan Jawatankuasa LembagaPengarah yang dihadiri sepanjang tahun.Yuran-yuran tersebut dibentangkankepada pemegang saham Syarikat untukkelulusan.(ii) Faedah-Faedah LainFaedah-Faedah lain yang diberikanmerangkumi pembayaran bil elektrik,serta pembayaran balik seperti yangditetapkan.

Tenaga Nasional Berhad 144 Laporan Tahunan 2009PENYATAURUS TADBIR KORPORAT (SAMB.)Maklumat Mengenai Ganjaran Pengarah-PengarahButir-butir mengenai agregat ganjaran bagi Pengarah untuk tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009 adalah seperti berikut:-Nama Pengarah(i) Gaji &(ii) PotonganEPFYuran PengarahSyarikatAnakSyarikatElaun MesyuaratSyarikatAnakSyarikatBonusManfaat Bukan Dalam Bentuk Wang(i) ElaunKereta &(ii) FaedahFleksi danKhasElektrikLain-lain(RM) (RM) (RM) (RM) (RM) (RM) (RM) (RM) (RM) (RM)Pengarah EksekutifDato’ Sri Che Khalibbin Mohamad Noh (i) 600,000.00 (i) 60,000.00(ii) 118,440.00 328,000.00 (ii) 301,800.00 1,408,240.00718,440.00 361,800.00Pengarah Bukan EksekutifTan Sri Leo Moggie — 120,000.00 96,000.00 30,000.00 32,000.00 — — 11,190.20 10,000.00 299,190.20JumlahDato’ Puteh Rukiah bintiAbd Majid* Dato’ Mohammad Zainalbin ShaariTan Sri Dato' Lau Yin Pin @Lau Yen BengTan Sri Dato' Hari Narayanana/l Govindasamy— 60,000.00 — 26,850.00 — — — — 8,319.00 95,169.00— 60,000.00 — 32,100.00 — — — 28,929.05 6,768.80 127,797.85— 60,000.00 — 39,200.00 — — — 131.68 8,742.80 108,074.48— 60,000.00 12,000.00 30,850.00 2,550.00 — — 16,000.55 14,890.00 136,290.55Dato’ Zainal Abidin bin Putih — 60,000.00 — 25,600.00 — — — 17,134.09 10,000.00 112,734.09Dato’ Fuad bin Jaafar — 60,000.00 24,000.00 28,300.00 6,800.00 — — 8,847.90 5,929.90 133,877.80Tan Sri Dato' Seri Siti Normabinti Yaakob(perlantikan berkuatkuasa12 September 2008)— 58,150.00 — 17,950.00 — — — 3,643.45 320.00 80,063.45Jumlah 718,440.00 538,150.00 132,000.00 230,850.00 41,350.00 328,000.00 361,800.00 85,876.92 64,970.50 2,501,437.42* Termasuk RM60,000.00 dan RM32,100 dibayar kepada Khazanah Nasional Berhad, merupakan Yuran Pengarah dan Elaun Mesyuarat yang diperuntukkan kepada Dato’ Mohamad Zainal bin Shaari.

Tenaga Nasional Berhad 145 Laporan Tahunan 2009(B) PEMEGANG SAHAMTNB adalah komited untuk menjalinkan hubunganyang baik dengan pemegang sahamnya, sambilmeneruskan komitmennya untuk mempertahankantahap amalan urus tadbir korporat yang tinggikeseluruh Kumpulan dengan kesedaran mengenaikesannya ke atas prestasi jangkamasa panjangkorporat dan nilai pemegang saham secaraoptima.Hubungan di antara Syarikat dan PelaburPihak Lembaga Pengarah dan Pengurusan TNBmengakui kepentingan ketelusan sertakebertanggungjawaban ke atas pemegangpemegangsaham dan pelabur, supaya iaberusaha lebih giat lagi untuk meningkatkanamalan pentadbiran korporat yang tinggi secarakeseluruhan di dalam Kumpulan.Oleh itu, TNB telah mewujudkan dan menggunakanPolisi Hubungan Pelabur sedia ada bagimemastikan kualiti perkhidmatan yang tinggidicapai ketika memberikan maklumat kepadapelabur dan pihak yang berkepentingan.Dengan mengoptimakan penggunaan pelbagaisaluran komunikasi bagi memastikan kesemuapemegang saham dan pelabur mendapatpandangan yang seimbang dan menyeluruhmengenai prestasi Kumpulan serta cabarancabaranyang dihadapi oleh Kumpulan di dalampersekitaran yang mencabar, peranan hubunganpelabur dikukuhkan sebagai platform komunikasidi antara Kumpulan dan pelabur. Untuk tujuanini, Unit Hubungan Pelabur dan PelaporanPengurusan (IRMU), sebuah unit khas di bawahBahagian Kewangan Kumpulan telah diamanahkandengan tanggungjawab untuk mengkoordinasidan memberikan maklum balas terhadap semuapertanyaan dan maklumat yang dibangkitkan olehpemegang saham, penganalisa penyelidikan sertapelabur. Kepentingan yang sama juga diberikankepada keperluan hubungan pelabur untukmenyalurkan pendapat komuniti pelaburankembali kepada Pengurusan dan Ahli LembagaPengarah.Program Hubungan Pelabur Tahunanbertujuan untuk memberikan peluang dan sebagaiplatform kepada Pengurusan untuk berinteraksidengan pelabur, penganalisa serta pihak media.Aturcara dan aktiviti-aktiviti yang dijadualkandalam program tersebut termasuk:-• Pengumuman keputusan suku tahun• Penerangan oleh Penganalisa/PanggilanPersidangan• Pengumuman keputusan tahunan• Persiapan dan meluluskan Laporan Tahunan• Mesyuarat Agung Tahunan• Lawatan Tapak• Pameran Bergerak Dalam Negara &Antarabangsa• Persidangan Utama Broker AntarabangsaUntuk tahun di bawah kajian, unit ini telahmenganjur dan mengambil bahagian di dalampelbagai acara di dalam dan luar negaratermasuk:-• Sembilan (9) Persidangan dan forum berikutyang dianjurkan oleh badan-badanpenyelidikan:i. CLSA – Annual CLSA Investors’ Forum– Hong Kongii.Credit Suisse – Malaysia Corporate Day– Kuala Lumpuriii. Credit Suisse – Singaporeiv. KAF – KAF Corporate Day – KualaLumpurv. Deutsche Bank – Mini Corporate Day –Singaporevi. Macquarie – 2009 Macquarie AseanConference – Londonvii. Credit Suisse – Asian InvestmentConference – Hong Kongviii. CitiGroup – Asian Utility Discovery Tour– Kuala Lumpurix. UBS – UBS Power Day – Singapore• Pengumuman keputusan kewangan sukutahun kepada komuniti kewangan danpihak media. Sewaktu acara ini dijalankan,kemudahan teleconferencing telah diaturkanbagi memudahkan komuniti pelaburan dipusat-pusat kewangan terbesar di seluruhdunia untuk mendengar serta mengambilbahagian di dalam taklimat tersebut. Secarapuratanya, seramai 107 peserta dari komunitikewangan dan pihak media telahmenghadirinya atau mengambil bahagiandalam teleconferencing semasa pembentangansuku tahun Tahun Kewangan.Keputusan suku tahun kewangan dan bahanpenulisan pembentangan penganalisa bolehdidapati di laman web rasmi Syarikat bagimembolehkan akses lebih meluas terhadapmaklumat Syarikat kepada pelabur dan lainlainpihak yang berkepentingan.Tambahan daripada itu, pelabur bolehmenghubungi Syarikat pada bila-bila masamelalui emel serta lain-lain saluran danpegawai-pegawai Syarikat di IRMU yangditugaskan bagi memberikan maklumat diatas permintaan kepada pemegang-pemegangsaham apabila diminta.• The Invest Malaysia Annual InternationalInvestors’ Conference yang dianjurkanoleh Bursa Malaysia bertujuanmenghimpunkan ahli-ahli korporat Malaysiadan pelabur institusi-institusi dari dalamnegara dan antarabangsa ke satu forumyang bermanfaat buat semua.• M e s y u a r a t B e r k u m p u l a n d a nPerseorangan dengan pelabur ekuiti dantetap serta penganalisa diadakan. TahunKewangan 2009 adalah tahun yang sangatmencabar bagi TNB, mesyuarat-mesyuaratdengan komuniti kewangan ini terbuktiberkesan sebagai perantaraan yang terbaikbagi meningkatkan tahap pemahamanpelabur serta persepsi mereka terhadapKumpulan.

Tenaga Nasional Berhad 146 Laporan Tahunan 2009PENYATAURUS TADBIR KORPORAT (SAMB.)• Mesyuarat Dalaman. Selain daripersidangan dan mesyuarat yang dihadiri diluar pejabat TNB, pihak Pengurusan dan IRkerap menjadi tuan rumah kepada pelaburkewangan sama ada dari dalam dan luarnegara yang ingin mengadakan perjumpaandi TNB. Untuk tahun di bawah kajian ini,TNB telah mengadakan lebih kurang 69perjumpaan (tidak termasuk pengumumanlaporan kewangan suku tahun).Bagi Tahun Kewangan, TNB telah mengadakanlebih kurang 98 perjumpaan dengan penganalisapenyelidikan ekuiti, pelabur kewangan danpelabur yang telah membuat permintaan untukbertemu dengan pegawai-pegawai syarikat(tidak termasuk pelabur yang ditemui dipersidangan, pameran bergerak dan pembentangankeputusan kewangan suku tahun).Penggunaan Secara Konstraktif MesyuaratAgung TahunanMesyuarat Agung Tahunan (MAT) merupakansaluran utama bagi pemegang saham untukberkomunikasi dan mengadakan sesi dialogdengan Lembaga Pengarah serta PengurusanTNB. Pembentangan tentang prestasi teknikaldan kewangan Syarikat menerusi penyampaianvisual disampaikan oleh Pengerusi dan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif di MAT tersebut.Kehadiran pemegang saham di mesyuarat agungTNB sentiasa tinggi bilangannya di mana seramai2,495 pemegang saham dan 1,909 proksi telahmenghadiri MAT ke-18 pada tahun 2008.Sesi dialog antara Lembaga Pengarah danpemegang saham juga adalah digalakkan dimana semasa MAT dijalankan, pemegang sahamdiberi peluang untuk bertanya mengenai isu-isuberkaitan prestasi operasi dan kewangan Syarikat.Pemegang saham boleh menggunakan hakmengundi mereka dan mesyuarat dijalankandengan mengikut peraturan undang-undang danjuga prosedur mesyuarat agung. Setiap Resolusidicadangkan adalah mengikut usul yangberasingan dan Pengerusi akan mengesahkankeputusan setiap resolusi setelah setiap cadangandan sokongan dibuat oleh pemegang saham.Setiap perkara bagi urusniaga biasa danurusniaga khas di dalam notis mesyuarat akandiberi penjelasan yang lengkap mengenaiimplikasi setiap resolusi yang dicadangkan.Pemegang saham juga diberi peluang untukmemajukan soalan berkaitan resolusi-resolusiyang dicadangkan dan juga mengenai perjalananoperasi Kumpulan. Pengerusi akan memberikanmasa yang mencukupi untuk soalan-soalandaripada pemegang saham bagi perkara-perkaraberkaitan prestasi Syarikat dan akan berusahamemberikan penjelasan atau maklumbalas bagisoalan-soalan tersebut kepada pemegangsaham.Sebaik sahaja selesai MAT, Pengerusi danPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif akan menjawabsemua persoalan yang dikemukakan oleh pihakmedia dan penganalisa melalui satu persidanganakhbar dan pembentangan analisis dengan tujuanmemberikan maklumat terkini mengenai Syarikatkepada semua yang berkepentingan.Pengumuman Berterusan mengenaiMaklumat PentingTNB patuh kepada kewajipan bagi pengumumanberterusan yang ditetapkan kepada sebuahsyarikat tersenarai oleh Bursa Malaysia SecuritiesBerhad. Syarikat telah membentuk satu Polisi danProsedur Pengumuman Korporat semenjak 1994,yang memenuhi garis panduan Amalan Terbaikdalam Pengumuman Korporat yang ditetapkanoleh Bursa Malaysia pada bulan Julai 2004.Seperti yang ditetapkan oleh Amalan Terbaik ini,Setiausaha Syarikat dikenali sebagai ‘PengurusPengumuman Korporat’ dalam konteks sepertiyang dinyatakan di dalam Amalan Terbaik.Pengumuman semasa yang tepat dibuat ke ataskesemua maklumat penting dan untuk sepanjangTahun Kewangan di bawah kajian, maklumatpenting serta perkembangan penting mengenaipengambilalihan, pelupusan, pemberhentianpelaburan, pengeluaran nota-nota, cadanganfasiliti kewangan, penukaran bon-bon, transaksipihak berkaitan, skim opsyen saham pekerja,notis penutupan buku akaun serta perubahan didalam Lembaga Pengarah merupakan antaramaklumat penting yang dikeluarkan kepada BursaMalaysia Securities Berhad melalui BursaMalaysia Link.Maklumat SulitSemasa mengadakan taklimat atau pembentanganmaklumat yang belum dimaklumkan yangdianggap sebagai maklumat penting, Syarikatakan berhati-hati memastikan maklumat tersebutdipelihara.(C) KEBERTANGGUNGJAWABAN DAN AUDITLaporan KewanganLembaga Pengarah bertanggungjawab untukmemastikan kesemua penyata kewangandisediakan dengan mematuhi Akta Syarikat 1965dan mengikuti garis panduan piawaian perakaunanyang diluluskan di Malaysia supaya penilaiankedudukan kewangan serta prospek syarikatdapat dinyatakan secara objektif dan mudahdifahami. TNB menerbitkan laporan kewangannyasetiap suku tahun untuk membolehkan pemegangsaham memantau kedudukan kewangan Syarikatdengan mudah. Di dalam Laporan Tahunan ini,satu penilaian disediakan di dalam LaporanPengarah bagi Penyata Kewangan yang diaudit.Bagi pihak Lembaga Pengarah, JawatankuasaAudit Lembaga Pengarah (BAC) meneliti kesemuaaspek kewangan serta pematuhan berkanun bagiPenyata Kewangan diaudit dan polisi sertaprosedur Syarikat sebelum dibentangkan dandibincangkan di peringkat Lembaga Pengarah.Pihak Lembaga Pengarah memastikan integritipelaporan kewangan Syarikat dan mengakuisepenuhnya bahawa kebertanggungjawabanpendedahan kewangan merupakan satu bahagianyang penting dalam amalan baik urus tadbirkorporat.

Tenaga Nasional Berhad 147 Laporan Tahunan 2009Hubungan dengan JuruauditPihak Lembaga Pengarah, menerusi BAC, telahmewujudkan satu hubungan yang formal, telusdan baik dengan pihak juruaudit Kumpulan,dalaman dan luaran. Satu laporan olehJawatankuasa Audit Lembaga Pengarahdisediakan di muka surat 155 hingga 157 danTerma-Terma Rujukannya boleh didapati di mukasurat 159 hingga 163.Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarahmengadakan perjumpaan dengan juruauditdalaman dan luaran untuk berbincang danmengkaji semula pelan audit, keputusankewangan suku tahun, penyata kewangantahunan, penemuan-penemuan audit danmembuat cadangan untuk kelulusan LembagaPengarah.Kawalan DalamanPihak Lembaga Pengarah mengakui bahawatanggungjawab mereka adalah untuk memastikansatu sistem kawalan dalaman yang berkesanwujud bagi mengawal kepentingan pelaburanpemegang saham serta aset-aset Syarikat sepertiyang ditetapkan oleh Kod. TNB mematuhi garispanduan oleh Bursa Malaysia Securities Berhadmengenai Penyata bagi Kawalan Dalaman: GarisPanduan untuk Pengarah Syarikat AwamTersenarai, sebagai panduan untuk mematuhikeperluan tersebut.Pada 15 April dan 22 Julai 2009, JawatankuasaAudit Lembaga Pengarah mengadakan perjumpaandengan Juruaudit Luaran tanpa kehadiranPengarah Eksekutif dan Pengurusan untukmembincangkan keupayaan sistem kawalandalaman bagi memastikan keberkesanan dankecekapan operasi dan pematuhan kepadakeperluan berkanun serta garis panduan, polisidan prosedur Syarikat.Maklumat mengenai kawalan dalaman Kumpulandinyatakan di dalam Penyata Kawalan Dalaman,menurut perenggan 15.26(b) KeperluanPenyenaraian Pasaran Utama Bursa MalaysiaSecurities Berhad adalah seperti yang dinyatakanpada muka surat 152 hingga 154.Kenyataan tanggungjawab BagiTahun Kewangan DI BAWAH Kajian(menurut perenggan 15.26(a) KeperluanPenyenaraian Pasaran Utama BursaMalaysia Securities Berhad)Pihak Lembaga Pengarah bertanggungjawabsepenuhnya untuk memastikan penyata kewangandisediakan mengikut peraturan Akta Syarikat1965 dan piawaian perakaunan yang diiktirafoleh Badan Piawaian Perakaunan Malaysiasupaya penilaian yang benar dan adil, seimbangdan taksiran yang mudah difahami mengenaikedudukan dan prospek kewangan Kumpulandiberikan. Di dalam Laporan Tahunan ini, satupenilaian disediakan di dalam Laporan Pengarahbagi Akaun yang telah diaudit.Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah mengkajisemua pematuhan berkanun dan meneliti aspekaspekkewangan bagi Penyata Kewangan diauditsebelum dibentangkan ke peringkat LembagaPengarah.Kenyataan Pematuhan TambahanSelain dari menyediakan ulasan mengenaikeseluruhan keadaan urus tadbir korporat Syarikatkepada pemegang saham dan pihak yangberkepentingan, sukacita TNB melaporkanmaklumat berikut:-(1) Penggunaan Keuntungan Hasil dariCadangan KorporatTiada perolehan dibuat dari mana-manacadangan korporat bagi Tahun Kewanganberakhir 31 Ogos 2009.(2) Pembelian balik saham bagi TahunKewanganTiada pembelian balik saham yangdilaksanakan oleh Syarikat bagi TahunKewangan berakhir 31 Ogos 2009.(3) Opsyen, Waran atau sekuriti bolehtukar yang telah dilaksanaUntuk Tahun Kewangan, 2,536,450 sahambiasa baru bernilai RM1.00 setiap satutelah dikeluarkan oleh Syarikat sepertiberikut:-2,536,450 saham biasa bernilai RM1.00setiap satu di TNB selaras dengan SkimOpsyen Saham Pekerja II (‘ESOS II’) padaharga RM6.71, RM6.99, RM7.42, RM7.33,RM6.33 dan RM5.57 setiap syer.Syer-syer biasa yang baru dikeluarkansemasa tahun kewangan berada ‘paripassu’ dalam semua aspek dengan sahambiasa yang sedia ada di dalam Syarikat.Syarikat telah diberikan pengecualian olehSuruhanjaya Syarikat Malaysia menerusisurat bertarikh 10 September 2009 darimemaklumkan di dalam laporan ini namanamaindividu yang ditawarkan opsyen iniuntuk tahun tersebut serta butir-butirpegangan mereka selaras dengan Seksyen169(11) Akta Syarikat, 1965 kecualimaklumat mengenai pekerja-pekerja yangditawarkan opsyen mewakili 450,000 syerbiasa ke atas. Butir-butir lanjut bolehdidapati pada muka surat 196 hingga 197Laporan Pengarah.

Tenaga Nasional Berhad 148 Laporan Tahunan 2009PENYATAURUS TADBIR KORPORAT (SAMB.)(4) American Depository Receipts (“ADR”)Pada Januari 1994, TNB melancarkan Tahap 1 American Depository Receipts (ADR) di New York,Amerika Syarikat. Setiap ADR mempunyai nilai yang sama dengan empat saham TNB.Bank yang dilantik untuk program ini ialah Malayan Banking Berhad. Bank of New York diAmerika Syarikat pula ialah bank Simpanan dan ADR boleh diurusniaga di kaunter. Setakat31 Ogos 2009, jumlah saham-saham biasa yang dipegang melalui ADR ini adalah 3,357,537 yangmewakili kurang dari lima peratus (5%) daripada jumlah modal berbayar dan dikeluarkan iaitu4,337,054,795 saham TNB.(5) Sekatan/PenaltiTidak terdapat sebarang sekatan dan/atau penalti yang dikenakan ke atas Syarikat dan anakanaksyarikatnya, Pengarah atau Pengurusan oleh mana-mana badan berkanun sepanjang TahunKewangan berakhir 31 Ogos 2009.(6) Yuran Tidak DiauditSelain dari yuran audit tahunan, Kumpulan juga membayar yuran tidak diaudit kepada juruauditluaran. Jumlah yang dibayar untuk Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2009 adalah sepertiberikut:Bil.Bahagian/Anak SyarikatBentuk Yuran Tidak DiauditKepada Juruaudit1. Kewangan Kumpulan Khidmat Nasihat Profesional danSemakan semula pengiraan cukai2. Kumpulan dan Anak-AnakSyarikat TNBRM1,382, 529.61Semakan semula pengiraan cukai 111,865.003. Liberty Power Limited (LPL) Khidmat Nasihat Cukai 115,117.60*(PKR2.6 juta)JUMLAH 1,535,447.21KENYATAAN PEMATUHAN KE ATASKEPERLUAN KEPERLUAN BURSAMALAYSIA BERHUBUNG DENGANAPLIKASI PRINSIP-PRINSIP SERTAPENGGUNAAN AMALAN-AMALAN TERBAIKYANG DIGARISKAN DALAM KOD Urustadbir KORPORAT MALAYSIA(Menurut perenggan 15.25 KeperluanPenyenaraian Pasaran Utama BursaMalaysia Securities Berhad)Lembaga Pengarah ini berbesar hati untukmelaporkan kepada pemegang saham bahawaSyarikat telah mengaplikasikan prinsip-prinsipurus tadbir korporat dan telah mematuhi Bahagian1 Kod tersebut. Sehubungan itu, LembagaPengarah adalah komited untuk mencapaipiawaian yang tertinggi dalam urus tadbirkorporat melalui penerimaan amalan-amalanterbaik yang disarankan di Bahagian 2 Kodtersebut.Ditandatangani bagi pihak Lembaga Pengarahmengikut resolusi mereka yang bertarikh26 Oktober 2009.* Rupee Pakistan (PKR) 1 = RM0.044276(7) Perbezaan dalam KeputusanSyarikat tidak mengeluarkan jangkaan keuntungan untuk Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos2009. Oleh itu, tidak ada ulasan dibuat untuk perbezaan dalam keputusan.(8) Jaminan KeuntunganSyarikat tidak mengeluarkan sebarang jaminan keuntungan bagi Tahun Kewangan berakhir31 Ogos 2009.TAN SRI DATO’ LAU YIN PIN @LAU YEN BENGPENGARAH BUKAN EKSEKUTIFKANAN BEBAS(9) Kontrak-Kontrak PentingTidak terdapat kontrak penting yang diperolehi oleh Syarikat dan/atau anak syarikatnya yangmelibatkan Pengarah dan kepentingan pemegang saham utama, baik semasa berakhir TahunKewangan 31 Ogos 2009, atau diperolehi semenjak penghujung Tahun Kewangan berakhir31 Ogos 2008.(10) Dasar Penilaian SemulaDasar penilaian semula syarikat berkaitan dengan harta tanah dinyatakan di Nota 2(g) kepadaNota Penyata Kewangan pada muka surat 213 hingga 214 dalam Laporan Tahunan ini.

Tenaga Nasional Berhad 149 Laporan Tahunan 2009PENGURUSANRISIKO PERUSAHAAN1. PENGENALANAsas pengurusan risiko yang baik adalahpenting dalam operasi harian TNB. Usahamengenalpasti risiko dan pengurusan risikoyang efektif akan memberi kesan yang positifterhadap pencapaian objektif dan strategiSyarikat. Pelaksanaan proses pengurusanrisiko yang berterusan yang diperkenalkansemenjak tahun 2003 bertujuan memastikansupaya risiko-risiko dikenalpasti, diurus dandikawal dengan berkesan.Hasilnya, pelaksanaan proses pengurusanrisiko ini bertujuan membantu pihakPengurusan membuat keputusan berdasarkanmaklumat-maklumat risiko yang telahdikenalpasti dengan merumus danmelaksanakan pelan tindakan serta memantaupencapaiannya. Proses pengurusan risiko inijuga membantu pihak pengurusan memberikeutamaan mengkaji semula pelan tindakanyang berterusan. Di samping itu, prosespengurusan risiko ini juga membolehkanperancangan audit dalaman dibangunkanbagi memastikan sistem kawalan dalamanyang sedia ada adalah mencukupi, berkesandan dilaksanakan seperti yang dirancangkan.2. RANGKA KERJA PENGURUSAN RISIKODI TNB2.1 Struktur Pengurusan RisikoRangka kerja pengurusan risiko telah diwujudkan untuk memastikan peranan dan tanggungjawabdan kebertanggungjawaban mengurus risiko diterjemah dan disebarluaskan dengan jelas.Struktur pengurusan risiko (Rajah 1) terdiri daripada pelbagai peringkat pengurusan dalamKumpulan TNB iaitu Lembaga Pengarah (Board of Directors), Jawatankuasa Audit LembagaPengarah (Board Audit Committee), Jawatankuasa Pengurusan Risiko Kumpulan (Group RiskManagement Committee) yang dipengerusikan oleh Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif danJawatankuasa Kerja Pengurusan Risiko Kumpulan (Group Risk Management WorkingCommittee) yang dipengerusikan oleh Ketua Pegawai Kewangan/Naib Presiden (KewanganKumpulan). Jabatan Pengurusan Risiko Perusahaan (EWRM) memainkan peranan sebagaiurusetia kepada Jawatankuasa Pengurusan Risiko Kumpulan dan Jawatankuasa KerjaPengurusan Risiko Kumpulan. Jabatan Audit Dalam Kumpulan pula berperanan penting dalammemastikan sistem kawalan dalaman dilaksanakan dengan mencukupi dan berkesan diBahagian-bahagian Operasi TNB.Rajah 1 – Struktur Pengurusan RisikoLembaga PengarahJAWATANKUASA AUDIT LEMBAGAJawatankuasa PengurusanRisiko Kumpulan (GRMC)Jawatankuasa Kerja PengurusanRisiko Kumpulan (GRMWC)JABATANPENGURUSAN RISIKOPERUSAHAAN(EWRM)Audit DalamanKumpulanRangka kerja pengurusan risiko di TNBmerupakan satu kitaran pengurusan risikoyang merangkumi proses penilaian,pelaporan, penambahbaikan, pemantauandan kajian semula semua risiko bisnes yangdikenalpasti di TNB.BisnesTerasPerkhidmatanPengurusanbahagian-bahagian operasi TNBPerkhidmatanKorporat

Tenaga Nasional Berhad 150 Laporan Tahunan 2009PENGURUSANRISIKO PERUSAHAAN (samb.)2.2 Pensijilan QMS MS ISO 9001:2008Proses pengurusan risiko telahdikenalpasti sebagai salah satu prosessokongan utama dalam Panduan KualitiISO TNB dan diiktirafkan oleh SIRIM dibawah piawai pensijilan QMS MS ISO9001:2008.3. INISIATIF PENGURUSAN RISIKO/PENCAPAIAN3.1 Kesedaran serta Sesi KajianSemula RisikoJabatan EWRM telah menjalankan lebihdaripada 15 sesi kesedaran dan sesikajian semula untuk Bahagian-bahagianOperasi/Jabatan TNB dengan kerjasamaPengurus Risiko dan Koordinator RisikoBahagian yang berkenaan. Sesi inibertujuan untuk mengesan isu-isupelaksanaan pengurusan risiko (jikaada), mengenalpasti perubahan yangtelah dibuat ke atas risiko operasi sertamemastikan semua bahagian TNBmenyelaraskan profil risiko masingmasingberdasarkan strategi dan objektifbisnes semasa TNB.Setiap enam bulan, laporan penilaianrisiko disediakan oleh semua BahagianTNB dan dimajukan kepada JabatanEWRM untuk dianalisis dan seterusnyadilaporkan kepada jawatankuasajawatankuasarisiko TNB yang berkenaanuntuk dibincangkan.3.2 Pembangunan Profil RisikoProfil risiko untuk bahagian/anaksyarikat/jabatan yang baru ditubuhkanatau yang terlibat dalam pengstrukturansemula perlu dibangunkan bagimemastikan risiko-risiko yang berkaitandikenalpasti dengan jelas dan ditanganidengan sewajarnya. Pada tahun ini, duaprofil risiko baru telah dibangunkan olehJabatan EWRM dengan kerjasamabahagian/anak syarikat/jabatan yangberkenaan.3.3 Analisa Risiko bagi Risiko UmumUntuk mengurangkan risiko perundangan(Legal Risk), aktiviti berterusan yangmelibatkan penilaian ke atas pengurusankontrak TNB dan penyeragaman kontrakkontrakyang besar telah dilaksanakan.Pada tahun yang dikaji, Polisi KerahsiaanTNB telah diluluskan dan dilaksanakansecara menyeluruh di TNB. Antaraaktiviti yang sedang dijalankantermasuklah penilaian terhadap risikokemalangan, pengumpulan data danpenyeragaman statistik serta butiraninsurans. Di samping itu, pameranbergerak telah diadakan bertujuan untukmemberi pengetahuan kepada wargakerja TNB mengenai risiko kemalanganserta langkah-langkah yang perlu diambiluntuk mengurangkannya.3.4 Komunikasi RisikoKomunikasi risiko yang menekankanpenyebaran maklumat risiko kepadasemua peringkat adalah merupakansalah satu aktiviti penting dalampelaksanaan pengurusan risiko di TNB.Dua forum pengurusan risiko telahdianjurkan sebagai platform untukmenyampaikan maklumat kepadaPengurus Risiko, Koordinator Risikoserta pengurusan kanan TNB. Tajuktajukyang telah dibincangkanmerangkumi maklum balas TNB terhadapkeadaan ekonomi dunia semasa danperanan warga kerja dalam pengurusanrisiko keselamatan yang melibatkanmaklumat, IT dan pencerobohan fizikal.Komunikasi risiko juga disalurkan melaluilaman web dalaman Bahagian KewanganKumpulan dan majalah korporat TNB,iaitu Tenagawan.3.5 Sistem Maklumat Risiko TNBSistem Maklumat Risiko TNB (TRIS)merupakan sistem yang dibangunkandengan kerjasama Bahagian ICT. Iabertujuan untuk melengkapkanpelaksanaan proses pengurusan risiko.Bagi memastikan kelancaran sistem,TRIS Helpdesk yang diterajui olehpentadbir TRIS yang berdedikasi telahditubuhkan.Penambahbaikan terhadap sistem TRIStelah dikenalpasti dan akan dibangunkansecara berterusan. Di samping itu,latihan TRIS telah dikendalikan secaraberperingkat sepanjang tahun bagimembantu meningkatkan kemahiranpengurusan risiko para Pengurus Risiko,Koordinator Risiko dan Pemilik Risikoyang baru dilantik atau sebagai kursusulangkaji bagi mereka yang sedangberkhidmat.3.6 Audit Pematuhan PengurusanRisikoAudit Pematuhan Pengurusan Risikoyang dikendalikan bertujuan untukmemberi jaminan kepada JawatankuasaAudit Lembaga Pengarah TNB bahawasistem kawalan dalaman dalammengurus risiko adalah berkesan danmantap. Ia juga menawarkan cabaranyang tidak bersandar kepada bahagianbahagianoperasi bagi memastikan asasdan keperluan pengurusan risiko telahditerapkan secara berterusan. Semenjaktahun 2007, terdapat 15 StesenJanaelektrik/Negeri/Jabatan dansejumlah 21 proses kerja atau projekberkaitan risiko telah diaudit. Aktivitiaudit ini akan terus dijalankan secaraberterusan untuk menilai sama adapelaksanaan pengurusan risiko di seluruhTNB adalah mencukupi.

Tenaga Nasional Berhad 151 Laporan Tahunan 20094. PELAN TINDAKAN KECEMASANKORPORAT (CERP)Pelan Tindakan Kecemasan Korporat TNB(CERP) telah dirumus untuk memberi saturangka kerja yang membolehkan gerak balasyang cepat dan terselaras pada situasisituasikecemasan yang memberi kesankepada TNB. Jawatankuasa Induk CERP,yang diketuai oleh Naib Presiden Kanan(Operasi & Teknikal), serta wakil-wakilpelbagai bahagian di dalam TNB ditubuhkanbertujuan memberi panduan dan bimbinganuntuk melaksanakan TNB CERP denganjayanya di semua Bahagian.Aktiviti/Inisiatif Utama CERP adalah sepertiberikut:• Dokumen TNB CERP untuk KecemasanBukan Berkaitan dengan Sistem sepertibanjir dan pandemik telah dilulus,dicetak dan diagihkan kepada bahagianbahagiandi TNB. Berpandukan kepadaobjektif yang sama seperti dokumenTNB CERP untuk Kecemasan BerkaitanSistem, dokumen ini bertujuan untukmemberi rangka kerja yang teratur dankonsisten kepada TNB dalam menghadapibencana sama ada semulajadi atauyang disebabkan oleh kelalaianmanusia.• Ujian dan latihan telah dijalankan keatas kakitangan yang terlibat dandiulangkaji dalam usaha memastikanprinsip tindakan kecemasan dankesinambungan bisnes TNB dapatdipupuk.• Kerjasama yang berterusan di antarapelbagai agensi kerajaan seperti MajlisKeselamatan Negara, Ketua PegawaiKeselamatan Kerajaan dan KementerianSains, Teknologi dan Inovasi telahdiwujudkan bagi memastikan bekalanelektrik kepada perkhidmatan utama didalam negara adalah mencukupi. Salahsatu usaha kerjasama ini adalah bertujuanuntuk mengurangkan ancaman siber iaitudengan memastikan rangkaian bisnesdan sistem kawalan TNB selamatdaripada risiko pencerobohan.5. PENGURUSAN RISIKO PROJEKDi TNB, semua projek pembinaan danusahasama bisnes yang bernilai RM100 jutadan lebih telah diarah untuk melaksanakanproses penilaian risiko bagi mengenalpastirisiko-risiko yang berpotensi akan berlakuberdasarkan struktur projek-projek berkenaan.Dalam tahun ini, sejumlah sepuluh (10) sesibengkel penilaian risiko projek telahdikendalikan oleh Jabatan EWRM bersamadengan pasukan projek yang berkaitan.Jabatan EWRM juga berkerjasama denganbeberapa penasihat projek risiko dan brokerinsurans untuk memperolehi maklumat terkinidari pasaran insurans bagi memastikan TNBsentiasa mengambil langkah yang perludalam usaha menangani isu tuntutaninsurans oleh beberapa aktiviti projek yangdilaksanakan oleh para kontraktor. Padamasa kini, pemantauan risiko-risiko projektersebut dilakukan melalui Sistem MaklumatRisiko TNB (TRIS) sementara menanti SistemPengurusan Risiko Projek (PRiMS) siapdibangunkan oleh Bahagian ICT.6. KESIMPULANDi antara faktor penting yang menentukankejayaan pengurusan risiko adalah keupayaanKumpulan menyerap budaya pengurusanrisiko dengan jayanya. TNB akan terusmemantapkan usaha mengukuhkanpelaksanaan pengurusan risiko bagimemastikan TNB berkeupayaan untukbertindak secara berkesan dalam menanganipelbagai perubahan persekitaran bisnes demimencapai matlamat syarikat serta melindungidan meningkatkan nilai bagi pihak-pihakberkepentingan.

Tenaga Nasional Berhad 152 Laporan Tahunan 2009PenyataKawalan DalamanTANGGUNGJAWAB LEMBAGA PENGARAHLembaga Pengarah bertanggungjawab terhadapsistem kawalan dalaman bagi Tenaga NasionalBerhad (Kumpulan). Sistem ini direka bagimemenuhi objektif perniagaan Kumpulan danmenjaga kepentingan pelaburan para pemegangsaham, kepentingan pelanggan, pengawal seliadan pekerja, dan juga aset Kumpulan. Sistemkawalan dalaman meliputi pengurusan risiko,kewangan, operasi. sistem maklumat pengurusanserta pematuhan dengan undang-undang danperaturan. Sistem yang dilaksanakan menyediakansatu jaminan yang munasabah tetapi bukanmuktamad terhadap salah nyata, kerugian danpenyelewengan.Lembaga Pengarah telah mewujudkan saturangka kerja untuk mengenalpasti, menilai danmenguruskan risiko-risiko penting yang dihadapioleh Kumpulan. Rangka kerja dan prosespengurusan risiko dikaji semula dari masa kesemasa oleh Lembaga Pengarah dan adalahmengikut Penyata Kawalan Dalaman: GarisPanduan untuk Pengarah-Pengarah SyarikatSenarai Awam.PENGURUSAN RISIKOSatu Sistem Pengurusan Risiko SeluruhPerniagaan (EWRM) telah diluluskan olehLembaga Pengarah dan dilaksanakan olehKumpulan untuk mengenalpasti, menilai,mengawal, melaporkan dan memantau risikorisikoyang strategik dan operasi yang dihadapioleh Kumpulan. Jawatankuasa Audit LembagaPengarah (JALP) mengkaji keberkesanan sistemini bersama laporan-laporan yang berbangkitdaripada aktiviti-aktiviti pengurusan risiko yangdijalankan sepanjang tahun. JALP dibantu olehJawatankuasa Pengurusan Risiko, Ketua PegawaiRisiko, Jabatan EWRM dan warga kerja operasidalam proses-proses pengurusan risiko. Kajian keatas sistem-sistem EWRM dijalankan olehJabatan Audit Dalaman Kumpulan ke atas entitioperasi untuk memberi jaminan tentangkecukupan dan keberkesanan sistem dalammengurang dan mengawal risiko yang dihadapioleh Kumpulan. Proses-proses yang sedia ada ituakan membolehkan sistem itu terus diperbaikidan diperkukuhkan bagi menghadapi cabaran dankeperluan Kumpulan. Pada tahun ini, inisiatifinisiatifberikut telah diambil untuk memantapkanproses-proses pengurusan risiko dalamKumpulan:• Penyemakan semula Modul Latihan EWRMyang terdahulu bagi membantu memantapkanlagi pemahaman anggota kerja berkenaanperanan dan tanggungjawab berkaitanpengurusan risiko, dan kemampuan untukmengenalpasti, menilai, merawat danmemantau risiko-risiko di dalam skop kerjamereka.• Pembangunan dan pelaksanaan PolisiKerahsiaan TNB.• Membangunkan proses untuk mengenalpastiPetunjuk Amaran Awal (Petunjuk UtamaRisiko) bagi bidang yang berisiko tinggi untukmengurangkan kesan sekiranya risikoberlaku.• Memberi khidmat nasihat risiko mengenaiOperasi dan Penilaian Risiko Projek olehEWRM.• Menjalankan Kajian Fraud dan Etika yangterdiri dari Kaji Selidik Fraud dan Etika,Analisa Data Fraud dan menyemak sistemuntuk menguruskan fraud.• Mengagihkan fungsi menguruskan risikostrategik dari segi penilaian, pemantauanserta laporan kepada Jabatan PerancanganStrategik di samping mengekalkan fungsipengurusan risiko operasi di dalam JabatanEWRM.STRUKTUR KAWALANLembaga Pengarah telah menubuhkan strukturkawalan dan komited untuk menilai, mempertingkatdan mengekalkannya untuk menjamin kawalanstrategik dan operasi yang berkesan ke atasoperasi bisnes Kumpulan. Struktur kawalandalaman utama yang telah dilaksanakan untukmenjamin persekitaran kawalan yang berkesanadalah seperti berikut:Jawatankuasa-Jawatankuasa LembagaPengarah dan PengurusanBagi menggalakkan urus tadbir yang baik, telusdan kebertanggungjawaban, Jawatankuasa-Jawatankuasa Lembaga Pengarah dan Pengurusanditubuhkan oleh Lembaga Pengarah untukmembantu mencapai visi, misi, strategi danobjektif yang ditetapkan untuk Kumpulan.Jawatankuasa-Jawatankuasa itu menyeliabidang-bidang yang ditugaskan di bawah bidangkuasa masing-masing. Jawatankuasa-Jawatankuasa ini memainkan peranan pentingdalam mengarah, memantau dan memastikanbahawa rancangan dan operasi adalah selarasdengan rancangan bisnes jangka pendek danjangka panjang Kumpulan yang diluluskan sertadasar-dasar Kumpulan. Jawatankuasa-Jawatankuasa tersebut adalah:Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga Pengarah• Jawatankuasa Audit• Jawatankuasa Tender• Jawatankuasa Tatatertib• Jawatankuasa Penamaan & Ganjaran• Jawatankuasa Kewangan & PelaburanJawatankuasa-jawatankuasa Pengurusan• Jawatankuasa Eksekutif Kumpulan• Jawatankuasa Pengurusan EksekutifKumpulan• Jawatankuasa Bekalan Tenaga• Jawatankuasa Tender• Jawatankuasa Pengurusan Risiko Kumpulan• Jawatankuasa Eksekutif Bahan Api

Tenaga Nasional Berhad 153 Laporan Tahunan 2009Struktur OrganisasiLembaga Pengarah telah pun mengstrukturkanorganisasi mengikut bahagian. Had-had kuasa,tanggungjawab dan kebertanggungjawaban yangjelas telah ditetapkan bagi membolehkan visi,misi, strategi dan objektif operasi dicapai.Struktur bahagian meningkatkan keupayaansetiap bahagian memberi tumpuan kepada fungsifungsiteras dan sokongan dalam Kumpulan.Lembaga Pengarah juga mengkaji danmeningkatkan keberkesanan struktur organisasidan kawalan untuk mencapai objektif strategikdan operasi, dan mengurus cabaran-cabarandalam persekitaran operasi. Pada tahun ini,subsidiari-subsidiari dalam Bahagian PengurusanPelaburan diletakkan di bawah BahagianKewangan Kumpulan.Sistem Maklumat PengurusanLembaga Pengarah memperakui kepentinganPengurusan Teknologi Maklumat dan Komunikasibagi membantu operasi bisnes yang berkesandan cekap, komunikasi yang tepat dan menepatimasa dengan pihak berkepentingan sertameningkatkan prestasi Kumpulan dalam jangkapanjang. Sistem-sistem utama yang digunakanoleh Kumpulan adalah seperti berikut:• Sistem Pengurusan Sumber SeluruhPerniagaan (ERMS)• e-Sistem Maklumat dan Bil Pelanggan(eCIBS)• Sistem Pengurusan Sumber Manusia SeluruhPerniagaan (EHRMS)• Sistem Kawalan Penyeliaan dan PemerolehanData (SCADA)• Sistem Meter Jarak Jauh (RMR)• Kemudahan Perbankan Elektronik• Sistem Maklumat Risiko Tenaga (TRIS)• Sistem Pengurusan Dokumen Elektronik(EDMS)• Pengurusan Maklumat Rangkaian Pembahagian(DNIM)Salah satu sistem baru yang dibangunkan mulaitahun ini ialah “Corporate Geospatial InformationSystem” (CGIS). Pelaksanaan CGIS ini dijangkasiap dalam tempoh 10 tahun. Objektif-objektifsistem ini adalah untuk mewujudkan sisteminformasi geospatial untuk kegunaan keseluruhansyarikat yang memudahkan laluan, selaras danterkini bagi meningkatkan kecekapan danmenurunkan kos operasi melalui analisageospatial bijak.Dasar dan Prosedur KumpulanLembaga Pengarah telah meluluskan dasar danprosedur untuk mentadbir fungsi kewangan danoperasi dan etika Kumpulan. Matlamat dasar danprosedur tersebut adalah untuk memastikansupaya etika dan prinsip dan mekanisme kawalandalaman diterapkan dalam operasi. Inimembolehkan organisasi bertindak balas dengansegera terhadap risiko yang berubah-ubah dansegera melaporkan sebarang kegagalan kawalanyang penting. Dasar dan prosedur ini dikajisemula dari masa ke semasa bagi memastikankeberkaitan dan keberkesanannya. Antara lain,dasar-dasar dan prosedur-prosedur yangdilaksanakan adalah:• Garispanduan Kawalan Dalaman• Dasar dan Prosedur Kewangan Kumpulan• Dasar Perbendaharaan• Dasar Keselamatan dan Kesihatan• Dasar Alam Sekitar• Dasar Pelaburan• Dasar dan Prosedur Perolehan• Dasar Anti Fraud• Dasar dan Prosedur Tatatertib• Dasar dan Kod Amalan Maklumat danKomunikasi• Dasar dan Garis Panduan Pengurusan RisikoSeluruh Perniagaan• Had-had Kuasa• Kod Etika• Kod Kelakuan Perolehan• Prosedur ‘Whistle Blowing’dan Polisi Perolehan yang sedia ada telah dikajisemula pada tahun ini bagi meningkatkankawalan dan kecekapan operasi.Jabatan Pemaksimuman HasilPada tahun ini, fungsi pemaksimuman hasil telahdinaiktaraf daripada Unit kepada Jabatan.Pasukan Pengekangan Kecurian Tenaga Elektrik(SEAL) adalah sebahagian daripada Jabatan ini.Peranan jabatan ini adalah untuk membanterasaktiviti kecurian arus elektrik (TOE) danmembendung kekurangan pendapatan daripadapembilan, penjangkaan dan kesalahanpentadbiran. Jabatan ini juga bertanggungjawabuntuk meningkatkan mekanisme kawalan dalamanpencurian elektrik dan proses pematuhan.PEMANTAUAN & KAJIANInteraksi Lembaga Pengarah DenganPengurusan Menerusi “Breakout Session”Lembaga Pengarah memainkan peranan aktifdalam “Breakout Session” yang diadakan denganpengurusan untuk membincang dan mengkajisemula pelan, strategi, prestasi dan risiko yangdihadapi oleh Kumpulan. Pada tahun ini, dua (2)“Breakout Session” telah diadakan. Sesi-sesi inimemberikan mekanisme pemantauan dan kajianbagi meningkatkan keberkesanan LembagaPengarah dan membolehkan pengurusanmendapat mandat untuk menangani risiko yangdihadapi dalam persekitaran dalaman danluaran.Perancangan Perniagaan & BelanjawanLembaga Pengarah telah meluluskan PelanStrategik 20 Tahun. Pelan Bisnes, Bajet danPetunjuk-Petunjuk Utama Prestasi (KPI) adalahsejajar dengan Pelan Strategik. Ini adalah untukmembantu organisasi mencapai visi menjadiantara badan korporat terunggul di dunia dalambisnes tenaga dan bidang-bidang lain yangberkaitan.

Tenaga Nasional Berhad 154 Laporan Tahunan 2009PenyataKawalan Dalaman (samb.)Strategi-strategi yang dikenalpasti dalam PelanStrategik 20 Tahun, Pelan Bisnes 5 Tahun, PelanOperasi Tahunan dan KPI dikaji semula, diluluskandan dipantau oleh Lembaga Pengarah danPengurusan. Semakan dibuat berdasarkanperubahan-perubahan dalam persekitaran bisnesdan operasi. Maklumbalas dari Lembaga Pengarahsemasa “Breakout Session” dengan pengurusandigunakan untuk membangun Pelan 5 Tahun danPelan Operasi Tahunan.Pelan Bisnes 5 Tahun dan Pelan Operasi Tahunanjuga mengandungi belanjawan Syarikat,membolehkan Syarikat menggunakan sumbersumberke arah mencapai objektif kewangannya.Penggunaan belajawan yang berkesan dicapaimenerusi pemantauan oleh pengurusan dari masake semasa.Sistem Perancangan dan PembangunanJangka PanjangBahagian Perancangan menjalankan sistemperancangan dan pembangunan jangka panjanguntuk infrastruktur bekalan elektrik TNB bagimemenuhi permintaan beban. Ramalan jangkapanjang dikaji semula seiring dengan perubahanekonomi, dan pemantauan yang rapi bagimemenuhi situasi permintaan beban. Bagibahagian bekalan, perancangan penambahanpenjanaan dibuat untuk Semenanjung Malaysiadengan mengambil kira keselamatan tenagajangka panjang dengan merujuk kepadakepelbagaian sumber bahan api, jenis penjanaandan senario masa depan tenaga secara global.Tambahan lagi, perancangan pembangunanpenghantaran dikaji semula dan dinilai mengikutkeadaan ekonomi.Kajian Kewangan dan OperasiJawatankuasa Audit Lembaga Pengarah (JALP)menyemak prestasi kewangan suku tahunKumpulan bersama dengan pengurusan, dan inikemudiannya akan dilaporkan kepada LembagaPengarah. Semakan suku tahun ini membolehkanJALP membincang dan menilai keputusankewangan dan prestasi operasi. Akaun pengurusanbulanan yang berfungsi sebagai alat pemantauan,akan diedarkan kepada Lembaga Pengarah danPengurusan Kanan untuk memberi maklumatmengenai keputusan kewangan, petunjukpetunjukprestasi operasi, perbandingan bajetsupaya mereka memberi ke arah meningkatkanprestasi.Jabatan Audit Dalaman Kumpulan (JADK)Lembaga Pengarah menubuhkan JADK bagimemberi jaminan bebas berhubung kecukupansistem pengurusan risiko, kawalan dalaman dansistem tadbir urus. Kajian kerap dijalankan olehJADK terhadap proses-proses bisnes untukmemantau pematuhan dengan prosedur Kumpulan,menilai keberkesanan kawalan dalaman danmengetengahkan risiko-risiko penting yangmemberi kesan kepada Kumpulan. JawatankuasaAudit Lembaga Pengarah kerap mengadakanmesyuarat untuk membincangkan laporan danpenemuan audit dalaman, tindakan pengurusandan pemantauan ke atas pelaksanaan langkahlangkahpembetulan dan pencegahan bagi bidangbidangyang penting dan berisiko tinggi. SkopJADK meliputi bidang penjanaan, penghantaran,pembahagian, perolehan dan projek kejuruteraan,kewangan, sumber manusia, teknologi maklumatdan komunikasi, pelaburan dalam subsidiari,pengurusan risiko dan pematuhan.JADK menikmati status bebas dalam Kumpulandan melapor secara langsung kepada LembagaPengarah melalui Jawatankuasa Audit LembagaPengarah. Pelan audit tahunan JADK, bajet,kompetensi dan sumber-sumber akan diluluskanoleh Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah. Iniadalah untuk membolehkan kajian dijalankanterhadap kecukupan liputan pelan audit itu,sumber-sumber yang sedia ada dan liputanbidang-bidang penting dan berisiko tinggi. Kajianitu juga akan membantu mengesahkan bahawaaudit itu perlu dikendalikan bersama (dalamandan luaran) untuk memudahkan pemindahanpengetahuan dari pakar runding dan liputan olehpihak luar dalam bidang-bidang di mana JADKtidak ada kemahiran teknikal itu.KesimpulanBagi Tahun Kewangan yang disemak, beberapakelemahan kawalan dalaman telah dikenalpasti.Bagaimanapun, setelah diselidiki dengan telitidan berdasarkan kepada maklumat dan jaminanyang diberi, Lembaga Pengarah berpuas hatitiada kerugian yang ketara kesan kelemahansistem kawalan dalaman, yang memerlukanpendedahan berasingan dalam Laporan TahunanTenaga Nasional Berhad. Namun demikian, bagibidang-bidang yang memerlukan perhatian,tindakan telah dan sedang diambil bagimemastikan kecekapan dan keberkesanankawalan dalaman adalah berterusan dan untukmelindungi pelaburan pemegang saham dan asetKumpulan.Penyata ini disediakan selaras dengan resolusiLembaga Pengarah bertarikh 26 Oktober 2009.

Tenaga Nasional Berhad 155 Laporan Tahunan 2009LAPORAN JAWATANKUASAAUDIT LEMBAGA PENGARAHJawatankuasa Audit Lembaga Pengarah (JALP) diwujudkan oleh Lembaga Pengarah pada 9 Disember1990 untuk membantu Lembaga Pengarah melaksanakan tanggungjawabnya. JALP ditadbir mengikutBidang Kuasa seperti yang digariskan di mukasurat 159 hingga 163 dalam Laporan Tahunan ini.KEAHLIAN DAN MESYUARATAhli-ahli Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah dan jumlah mesyuarat yang mereka hadiri semasa tahun kewangan adalah seperti berikut:NO.NAMAStatusPengarahBebasJumlah MesyuaratDihadiri1. Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @Lau Yen Beng (Pengerusi)2. Tan Sri Dato’ Hari Narayanana/l GovindasamyPengarah Bukan Eksekutif Ya 15/15Pengarah Bukan Eksekutif Ya 15/153. Dato’ Zainal Abidin bin Putih Pengarah Bukan Eksekutif Ya 14/154. Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari Pengarah Bukan Eksekutif Tiada 12/15

Tenaga Nasional Berhad 156 Laporan Tahunan 2009LAPORAN JAWATANKUASAAUDIT LEMBAGA PENGARAH (Samb.)Berdasarkan Bidang Kuasa JALP, Jawatankuasaseharusnya mengadakan mesyuarat apabiladiperlukan dan sekurang-kurangnya enam (6) kalisepanjang tahun kewangan. Jawatankuasa initelah bertemu sebanyak lima belas (15) kali.Ketua Audit Dalaman dan Setiausaha Syarikatyang juga adalah setiausaha kepada JALP turutmenghadiri mesyuarat-mesyuarat tersebut.Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif dan pegawaipegawaisyarikat juga dijemput menghadirimesyuarat berhubung perkara-perkara yangmemerlukan perhatian dan maklumbalas darimereka.Selepas setiap mesyuarat JALP, Pengerusi JALPakan mengemukakan satu laporan berhubungperkara-perkara yang dibincangkan kepadaLembaga Pengarah.RINGKASAN AKTIVITI JAWATANKUASAAUDIT LEMBAGA PENGARAHRingkasan aktiviti-aktiviti yang telah dijalankanoleh JALP dalam tahun kewangan adalah sepertiberikut:Pengurusan Risiko• Mengkaji dua kali setahun Profil RisikoStrategik dan Operasi Kumpulan, dan aktivitiaktivitiyang dilaksanakan oleh JabatanPengurusan Risiko Seluruh Kumpulan untukmenggalak dan meningkatkan kesedaran danproses-proses pengurusan risiko.• Mengarah untuk menubuhkan ‘RiskCompliance Unit’ di dalam JabatanPengurusan Risiko Seluruh Kumpulan untukmemberi jaminan ke atas sistem pengurusanrisiko.• Mengarah pengurusan mengenalpastiPetunjuk Amaran Awal (Petunjuk UtamaRisiko) untuk memberi ramalan berkaitanaliran risiko masa hadapan yang bolehmemberi kesan kepada syarikat.Audit Dalaman• Mengkaji dan meluluskan Bajet dan PelanTahunan Audit bagi Jabatan Audit DalamanKumpulan (JADK) untuk memastikan sumbersumber,kompetensi dan liputan yangmencukupi terhadap entiti yang penting danmempunyai risiko tinggi.• Mengkaji laporan audit dalaman yangdikeluarkan oleh JADK dan laporan audityang disediakan oleh pihak-pihak luarberhubung keberkesanan dan kecukupanproses-proses tadbir urus, pengurusan risiko,operasi dan pematuhan.• Mengkaji kecukupan dan keberkesanantindakan-tindakan pembetulan yang diambiloleh pengurusan berkaitan semua perkarapenting yang ditimbulkan.• Membincang keputusan siasatan ‘ad-hoc’yang dijalankan dan mengesahkan tindakantindakanbersesuaian diambil untuk memperbaikikelemahan-kelemahan.• Menilai prestasi JADK.• Mengkaji Petunjuk Utama Prestasi yangdicapai oleh Ketua Bahagian terhadaptindakan-tindakan pembetulan yang telahdiambil.Audit Luar• Mengkaji dan meluluskan Pelan Audit Luardan skop bagi audit tahunan.• Membincang dan melaporkan keputusanaudit tahunan kepada Lembaga Pengarah.• Mengesyorkan kepada Lembaga Pengarahperlantikan dan ganjaran Juruaudit LuarKumpulan.• Mengadakan pertemuan dengan JuruauditLuar Kumpulan tanpa kehadiran pihakpengurusan bagi membincangkan sebarangisu yang ingin dibentangkan.Laporan Kewangan• Mengkaji Penyata Kewangan suku tahun dantahunan termasuk pengumuman, danmengesyorkannya untuk kelulusan LembagaPengarah.Urus Niaga Pihak Yang Berkenaan• Menilai sistem bagi mengenalpasti,memantau dan melaporkan urus niaga pihakyang berkaitan untuk TNB dan subsidiarisubsidiarinya.Laporan Tahunan• Menilai dan mengesyorkan untuk kelulusanLembaga Pengarah, Penyata Urus TadbirKorporat, Penyata Kawalan Dalaman, LaporanJawatankuasa Audit Lembaga Pengarah,Penyata Fungsi Audit Dalaman, Laporan UrusNiaga Pihak Yang Berkaitan dan Urus NiagaPihak Yang Berkaitan Yang Berulang, danLaporan Tanggungjawab Sosial Korporat.Lain-lain• Mengkaji semula dan mengesahkan bahawaopsyen peruntukan yang dibenarkan dibawah Skim Opsyen Saham Pekerja (ESOS)pada Tahun Kewangan adalah mengikutperuntukan-peruntukan tertentu sepertidinyatakan di bawah Skim Syarikat.• Melawat dan mengkaji semula strategi danoperasi anak syarikat, Sabah Electricity Sdn.Bhd.

Tenaga Nasional Berhad 157 Laporan Tahunan 2009AUDIT DALAMAN KUMPULANFungsi audit dalaman bagi Kumpulan adalahdijalankan oleh Jabatan Audit Dalaman Kumpulan(JADK). JADK adalah bebas dan melapor teruskepada JALP.JADK menyediakan jaminan bebas dan objektifberhubung aspek operasi yang dikaji, danmemberi nasihat mengenai amalan-amalanterbaik yang akan memperbaiki dan menambahnilai kepada Kumpulan.Pendekatan yang bersistem dan berdisiplin telahdiguna pakai untuk menilai kecukupan dankeberkesanan proses-proses pengurusan risiko,kewangan, operasi, pematuhan dan tadbir urus.Aktiviti-aktiviti audit dalaman dijajarkan denganpelan strategik/objektif-objektif syarikat. Satumetodologi berasaskan risiko telah digunakanuntuk memastikan kawalan-kawalan yangberkaitan untuk menangani risiko dengan kerap.Sepanjang Tahun Kewangan, sebanyak 159laporan meliputi 319 tugasan telah dikeluarkan.Bidang-bidang liputan termasuklah tadbir urus,etika, pengurusan risiko dan kawalan dalambidang penjanaan, penghantaran, pembahagian,perolehan, kejuruteraan, projek, kewangan,sumber manusia, logistik, teknologi maklumatdan komunikasi, dan pelaburan dalam subsidiari.Laporan-laporan yang dikeluarkan memberipenilaian bebas dan objektif bagi perkara-perkaraberikut:Hasil daripada tugasan, laporan audit dalamandikeluarkan kepada pengurusan untuk maklumbalas dan tindakan pembetulan serta menetapkantarikh akhir untuk menyelesaikan tindakanpencegahan dan pembetulan berkenaan. Tarikhsasaran siap bagi tindakan-tindakan pencegahandan pembetulan berkenaan juga dinyatakan.Laporan tersebut kemudian dibentangkan kepadaJALP untuk dibincangkan. Pengurusan turut hadirsemasa perbincangan laporan tersebut bagimemastikan supaya mereka menjalankantanggungjawab melaksanakan tindakanpencegahan dan pembetulan bagi kelemahanyang dilaporkan.Pada tahun ini, JADK juga membantu danmemudahkan pelaksanaan Petunjuk UtamaPrestasi bagi tindakan pembetulan yang telahdiambil oleh Ketua-ketua Bahagian bagimenangani kelemahan-kelemahan di bahagianmasing-masing.Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin@ Lau Yen BengPengerusiJawatankuasa Audit Lembaga PengarahTenaga Nasional Berhad(Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas)• Kewujudan, keberkesanan dan kecukupansistem kawalan dalaman untuk mengurusoperasi dan melindungi aset-aset Kumpulan.• Kecukupan dan keberkesanan fungsipengurusan risiko, urus tadbir dan pematuhanuntuk mengurus dan menjangka risiko-risikoyang berpotensi terhadap proses-prosesbisnes yang penting.

Tenaga Nasional Berhad 158 Laporan Tahunan 2009PenyataFungsi Audit DalamanFungsi audit dalaman bagi syarikat adalahdijalankan oleh Jabatan Audit Dalaman Kumpulan(JADK). JADK ditubuhkan untuk menyokongLembaga Pengarah, melalui Jawatankuasa AuditLembaga Pengarah bagi melaksanakantanggungjawab mereka dalam mengekalkankemantapan kawalan dalaman bagi melindungikepentingan pelaburan pemegang saham, pelaburdan aset Kumpulan.Secara fungsi JADK melapor terus kepadaJawatankuasa Audit Lembaga Pengarah,sementara di dalam hal-hal pentadbiran JADKmelapor kepada Ketua Pegawai Eksekutif. Bidangkuasa, skop dan tanggungjawab JADK adalahberdasarkan kepada Piagam Audit DalamanKumpulan yang telah disemak dan diluluskanoleh Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarahpada tahun 2007.Misi JADK adalah menjalankan pengauditan bagimemberi jaminan bebas berhubung dengankawalan dalaman, melalui perkara-perkaraberikut:• Menyedia dan melaksanakan perancanganaudit tahunan strategik berdasarkan risikoyang merangkumi entiti-entiti dalamorganisasi yang boleh diaudit.• Menyemak kecukupan dan keberkesanantadbir urus, pengurusan risiko dan prosesproseskawalan yang ditetapkan olehKumpulan untuk menangani risiko danoperasi.• Melapor kelemahan-kelemahan dalamkawalan dalaman dan memberi saranantindakan pencegahan/pembetulan bagimeningkatkan operasi, memastikan ketepatanpelaporan, melindungi aset dan menggalakkanpenggunaan sumber-sumber secaraekonomi.• Memantau pelaksanaan tindakan pembetulanuntuk memastikan kecukupan dan keupayaanpihak entiti yang diaudit bagi memperkukuhkankawalan dalaman dalam bidang operasi.Struktur fungsi audit dalaman terbahagi kepadadua (2) iaitu Unit Teras dan Bukan Teras. Bidangbidangliputan audit termasuklah fungsi tadbirurus, pengurusan risiko dan semakan kawalandalam bidang penjanaan, penghantaran,pembahagian, perolehan, projek, perakaunan &kewangan, sumber manusia, teknologi maklumat& komunikasi dan pelaburan dalam subsidiari.Dalam tahun ini, JADK telah mengeluarkansebanyak 159 laporan berdasarkan daripadapelaksanaan 231 tugasan audit dirancang, 10tugasan ‘ad hoc’ dan 77 audit susulan terhadaptindakan pembetulan. Daripada 231 tugasan auditdirancang, 3 daripadanya adalah kerjasamabersama perunding luar, manakala selebihnyadilakukan sendiri oleh JADK. Tugasan yangdilakukan dengan kerjasama perunding luaradalah di dalam bidang teknologi maklumat dankomunikasi (2 tugasan) dan pengurusan projek(1 tugasan). Tugasan yang dilakukan dengankerjasama perunding luar membolehkan JADKmembangunkan kepakaran dan kompetensi dalambidang berkenaan.JADK mempunyai 84 juruaudit yang mempunyailatarbelakang berteraskan kejuruteraan,kewangan, perakaunan, teknologi maklumat dankomunikasi dan ukur bahan.Secara keseluruhannya pada Tahun Kewangan2008/2009, JADK telah membelanjakan sebanyakRM11.1 juta, di mana 74% daripadanya adalahuntuk kos perbelanjaan untuk anggota kerja dan6% untuk yuran pembayaran bagi perundingluar.Anggota kerja JADK diberi latihan di dalambidang-bidang seperti kepakaran mengaudit,kepakaran teknikal, pembangunan sahsiah diridan juga kursus Bahasa Inggeris. Selain daripadakursus-kursus latihan, anggota kerja jugadigalakkan untuk menjadi juruaudit yangbertauliah (‘Certified Internal Auditors’). Merekaini akan diberi insentif seperti elaun danpembayaran balik yuran pendaftaran keahliandan peperiksaan sekiranya lulus peperiksaan‘Certified Internal Auditor’. Seramai 5 oranganggota kerja sedang mendapatkan kelayakan‘Certified Internal Auditors’. Pada tahun ini, JADKtelah berjaya memenangi ‘Corporate Award –Tier 4, Category 1’ daripada Institut AuditDalaman Malaysia (IIAM) kerana komitmen yangtinggi dalam pembangunan profesional.Peningkatan yang telah dibuat oleh JADK padatahun ini adalah seperti berikut:• Membantu pelaksanaan Petunjuk UtamaPrestasi untuk Ketua-Ketua Bahagian bagipenyelesaian tindakan pembetulan untukkelemahan yang dikenalpasti.• Menggalakkan kesedaran etika melaluikajian sistem etika, Soal Selidik Etika danFraud serta persembahan mengenai KajianEtika & Fraud kepada pelbagai kumpulandalam organisasi.• Mengukuhkan kesedaran kawalan dalamanmenerusi sesi-sesi bersama pelatih-pelatihpengurusan dan anggota kerja-anggota kerjabahagian.• Mewujudkan Terma Rujukan untuk AuditKhas bagi memastikan kecukupan danketepatan liputan bidang yang disemak.• Melaksanakan semakan objektif danpercanggahan kepentingan bagi ahli-ahlipasukan audit pada setiap tugasan audit.JADK adalah komited dalam melaksanakanpengauditan bagi memberi jaminan yang bebasserta objektif di samping memberi perkhidmatantambah nilai mengikut ‘International ProfessionalPractices Framework’.Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin@ Lau Yen BengPengerusiJawatankuasa Audit Lembaga PengarahTenaga Nasional Berhad(Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas)

Tenaga Nasional Berhad 159 Laporan Tahunan 2009TERMA RUJUKAN JAWATANKUASAAUDIT LEMBAGA PENGARAH1. Penubuhan1.1 Selaras dengan Artikel 146 TataurusanSyarikat Tenaga Nasional Berhad(TNB), Lembaga Pengarah TNB telahmenubuhkan sebuah JawatankuasaLembaga Pengarah yang dikenalisebagai Jawatankuasa Audit LembagaPengarah (BAC) melalui Minit No.39/90 pada 9 Oktober 1990.1.2 Fungsi dan kuasa BAC meliputi TNBdan semua subsidiari, syarikatusahasama dan syarikat bersekutunyadi mana tanggungjawab pengurusandipikul oleh TNB atau subsidiarisubsidiariTNB (secara kolektif dirujuksebagai “Kumpulan”).2. Komposisi Jawatankuasa2.1 Ahli-ahli BAC hendaklah dilantik olehLembaga Pengarah TNB dan hendaklahterdiri tidak kurang daripada tiga (3)orang ahli. Semua ahli JawatankuasaAudit hendaklah terdiri daripadaPengarah Bukan Eksekutif, denganmajoriti daripada mereka hendaklahbebas selaras dengan definisiKeperluan Penyenaraian PasaranUtama Bursa Malaysia SecuritiesBerhad.2.2 Jika keahlian BAC kurang daripadatiga (3) orang, Lembaga Pengarahhendaklah dalam masa tiga (3) bulan,melantik ahli-ahli baru bagi memenuhikeperluan ahli minimum seramai tiga(3) orang.2.3 Sekurang-kurangnya seorang (1) ahliJawatankuasa hendaklah memenuhikriteria yang ditetapkan oleh KeperluanPenyenaraian Pasaran Utama BursaMalaysia Securities Berhad, iaitu:-i. hendaklah merupakan ahli InstitutAkauntan Malaysia; atauii. jika beliau bukan ahli InstitutAkauntan Malaysia, beliauhendaklah mempunyai sekurangkurangnyatiga (3) tahun pengalamanbekerja, dan:-a. b e l i a u h e n d a k l a h l u l u speperiksaan seperti yangdinyatakan dalam Bahagian 1Jadual Pertama Akta Akauntan1967; ataub. beliau hendaklah merupakanahli salah sebuah persatuanakauntan yang dinyatakandalam Bahagian II JadualPertama Akta Akauntan 1967.2.4 Lembaga Pengarah hendaklah memilihPengerusi daripada Jawatankuasayang hendaklah merupakan PengarahBebas seperti yang ditetapkan dalamKeperluan Penyenaraian PasaranUtama Bursa Malaysia SecuritiesBerhad.2.5 Tempoh dan prestasi Jawatankuasahendaklah dikaji semula oleh LembagaPengarah untuk memastikan Jawatankuasatelah menjalankan tugasmengikut terma rujukan mereka.2.6 Pengarah gantian tidak boleh dilantikmenganggotai BAC.3. Pengerusi Jawatankuasa3.1 Berikut adalah tugas dan tanggungjawabutama Pengerusi Jawatan-kuasa:-3.1.1 mengemudi Jawatankuasa bagimencapai matlamatnya;3.1.2 memberi kepimpinan kepadaJawatankuasa dan memastikanaliran maklumat yang sesuaikepada Jawatankuasa, mengkajikecukupan dan ketetapanmasa dokumentasi;3.1.3 memberi masa yang mencukupiuntuk perbincangan semasamesyuarat Jawatankuasa.Menyusun dan membentangkanagenda untuk mesyuaratJawatankuasa berdasarkaninput daripada ahli-ahli danmemastikan supaya semua isuyang berkaitan dimasukkan kedalam agenda mesyuarat.Selain itu, Pengerusi hendaklahmenggalakkan penilaian yangobjektif dan bebas;3.1.4 memastikan supaya kata putusdapat dicapai dalam setiapresolusi Jawatankuasa dan jikaperlu, memutuskan supayaundian dilakukan dan keputusanakan dibuat berdasarkanmajoriti mudah; percanggahanp e n d a p a t p e r l u d i a m b i lperhatian;3.1.5 mengurus proses dan fungsiJawatankuasa dan memastikansupaya Jawatankuasa menjalankantanggungjawabnya;3.1.6 memastikan supaya semua ahlimengambil bahagian dalamperbincangan bagi membolehkankeputusan yang berkesandibuat; dan

Tenaga Nasional Berhad 160 Laporan Tahunan 2009TERMA RUJUKAN JAWATANKUASAAUDIT LEMBAGA PENGARAH (SAMB.)3.1.7 Pengerusi BAC hendaklahbersedia untuk menjawabsoalan-soalan berkenaan fungsiJawatankuasa semasaMesyuarat Agung TahunanSyarikat.4. Ahli-Ahli Jawatankuasa4.1 Setiap ahli Jawatankuasa hendaklah:-4.1.1 memberi pendapat bebasterhadap penemuan fakta,analisis dan proses membuatkeputusan Jawatankuasa,berdasarkan kepada pengalamandan pengetahuan mereka;4.1.2 mempertimbangkan pandanganahli-ahli Jawatankuasa lain;serta membuat keputusan dansyor demi kepentinganKumpulan;4.1.3 sentiasa dikemaskinikan dengangarispanduan Urus TadbirKorporat terkini yang berkaitandengan Jawatankuasa danLembaga Pengarah secarakeseluruhannya; dan4.1.4 secara berterusan berusahamendapatkan amalan terbaikbagi proses-proses yangdigunakan oleh Jawatankuasa,yang mana kemungkinan iaditerimapakai perlu diperbincangkandengan seluruhJawatankuasa.5. Objektif JawatankuasaObjektif-objektif Jawatankuasa ini adalah:-5.1 memastikan ketelusan, kewibawaandan kebertanggungjawab dalam aktivitiKumpulan untuk melindungi hak dankepentingan pemegang-pemegangsaham;5.2 membantu Lembaga Pengarah dalammemenuhi tanggungjawab fidusiarinyayang berkaitan dengan perakaunankorporat dan amalan laporan;5.3 m e m p e r t i n g k a t k a n k e c e k a p a np e r n i a g a a n K u m p u l a n , k u a l i t iperakaunan dan fungsi audit sertamenguatkan keyakinan orang ramaiterhadap laporan keputusan kewanganKumpulan;5.4 mengekalkan komunikasi secaralangsung antara Lembaga Pengarahdan Juruaudit Luar dan Dalaman,melalui mesyuarat yang dijadualkansecara kerap;5.5 memastikan kebebasan fungsi auditluar dan dalaman; dan5.6 mewujudkan persekitaran berdisiplindan terkawal yang akan mengurangkanpeluang bagi penyelewengan.6. Kuasa JawatankuasaJawatankuasa diberikuasa oleh LembagaPengarah untuk:-6.1 menyiasat sebarang aktiviti mengikutterma rujukannya atau seperti yangdiarahkan oleh Lembaga Pengarah;6.2 menentu dan mendapatkan sumbersumberyang perlu untuk menjalankantugas-tugasnya, termasuk meluluskanbajet bagi fungsi audit luar dandalaman;6.3 mempunyai akses penuh dan tidakterhad kepada semua pekerja,hartanah, dan kerja Kumpulan, semuabuku, akaun, rekod dan maklumat lainKumpulan dalam apa jua bentuk;6.4 mempunyai saluran komunikasilangsung dengan juruaudit luar danindividu-individu yang menjalankanfungsi audit dalaman atau aktivitiuntuk Kumpulan;6.5 memberi arah panduan kepada FungsiAudit Dalaman Kumpulan;6.6 meluluskan pelantikan Ketua AuditDalaman;6.7 mendapatkan penasihat bebas danmemastikan kehadiran pihak-pihak luardengan pengalaman dan kepakaranyang berkaitan jika difikirkan perlu;dan6.8 menyemak kecukupan struktur danterma rujukan Jawatankuasa-Jawatankuasa Lembaga Pengarahtermasuk BAC.7. Fungsi JawatankuasaFungsi dan tanggungjawab adalah sepertiberikut:-7.1 Laporan Kewangan Korporat7.1.1 menyemak dan mengesyorkanpenerimaan atau sebaliknyaberhubung dasar, prinsip danamalan perakaunan.7.1.2 menyemak keputusan SukuTahunan dan Penyata KewanganTahunan Syarikat dan Kumpulansebelum diserahkan kepadaLembaga Pengarah. Semakantersebut hendaklah memfokusterutamanya kepada:-i. sebarang perubahan dalampelaksanaan dasar perakaunansedia ada;ii.bidang keputusan utama,peristiwa penting dan luarbiasa;

Tenaga Nasional Berhad 161 Laporan Tahunan 2009iii. pelarasan penting hasil daripadaaudit;iv. andaian-andaian bagi penentuanperniagaan berterusan;vi. pematuhan dengan piawaianperakaunan; daniv. pematuhan dengan KeperluanPenyenaraian Pasaran UtamaBursa Malaysia SecuritiesBerhad serta keperluan undangundangdan berkanun.7.1.3 menyemak dengan Pengurusandan Juruaudit Luar keputusanaudit, termasuk sebarangkesukaran yang ditemui.7.1.4 m e n y e m a k s e m u l a d a nmengesahkan bahawaperuntukan Skim OpsyenSelaras dengan Skim OpsyenSaham Kakitangan (ESOS)mengikut KeperluanPenyenaraian Pasaran UtamaBursa Malaysia SecuritiesBerhad dengan memberi satu(1) penyata dari JawatankuasaAudit dalam Laporan Tahunan.7.2 Pengurusan Risiko SeluruhPerniagaan7.2.1 menyemak kecukupan danmenyediakan jaminan bebaskepada Lembaga Pengarahberhubung keberkesanan fungsipengurusan risiko dalamKumpulan TNB.7.2.2 memastikan supaya prinsip dankeperluan pengurusan risikoditerimapakai dengan konsistendi seluruh Kumpulan TNB.7.2.3 membincangkan isu-isu risikoyang diketengahkan olehJawatankuasa PengurusanRisiko Kumpulan dalam laporanBAC.7.3 Kawalan Dalaman7.3.1 menilai kualiti dan keberkesanansistem kawalan dalaman dankecekapan operasi Kumpulan.7.3.2 menyemak penemuan kawalandalaman dalam Kumpulan olehJuruaudit Dalaman dan Luar.7.3.3 menyemak dan meluluskanPenyata Kawalan Dalaman bagiLaporan Tahunan seperti yangdiperlukan di bawah KeperluanPenyenaraian Pasaran UtamaBursa Malaysia SecuritiesBerhad.7.4 Audit Dalaman7.4.1 meluluskan Piagam AuditKorporat bagi fungsi auditdalaman Kumpulan;7.4.2 memastikan supaya fungsiaudit dalaman mempunyaikedudukan yang sewajarnyadalam Kumpulan danmempunyai kuasa, sumber dankompetensi yang perlu untukmenjalankan tugas mereka. Initermasuk satu (1) kajianterhadap struktur organisasi,sumber, bajet dan kelayakananggota kerja audit dalaman.7.4.3 menyemak laporan auditdalaman dan maklumbalasPengurusan serta tindakanyang diambil berkaitandengannya. Jika Pengurusantidak mengambil tindakandalam tempoh masa yangmencukupi, BAC akanmelaporkan perkara tersebutkepada Lembaga Pengarah.7.4.4 menyemak kecukupan rancanganaudit dalaman dan skop auditserta memastikan supayafungsi audit dalaman dijalankantanpa halangan.7.4.5 menilai prestasi Ketua AuditDalaman.7.4.6 dimaklumkan berhubung denganperletakan jawatan danpemindahan anggota kerjakanan audit dalaman danmemberi peluang kepadaanggota kerja yang meletakjawatan/berpindah untukmengutarakan pandanganmereka.7.4.7 mengarah sebarang penyiasatankhas dijalankan oleh AuditDalaman.7.5 Audit Luaran7.5.1 menamakan Juruaudit Luarberserta fungsi-fungsi merekayang lain seperti yangdipersetujui oleh LembagaPengarah dan mengesyorkanuntuk kelulusan LembagaPengarah yuran audit luar sertamempertimbangkan sebarangpersoalan berhubung denganperletakan jawatan ataupemecatan.

Tenaga Nasional Berhad 162 Laporan Tahunan 2009TERMA RUJUKAN JAWATANKUASAAUDIT LEMBAGA PENGARAH (SAMB.)7.5.2 menyemak laporan audit luardan tindakan Pengurusan yangdiambil berkaitan dengannya.Jika Pengurusan tidakmengambil tindakan dalamtempoh masa yang mencukupi,BAC akan melaporkan perkaratersebut kepada LembagaPengarah.7.5.3 menyemak rancangan dan skopkerja audit luaran.7.5.4 BAC akan bermesyuarat denganJuruaudit Luaran dan JuruauditDalaman atau kedua-duanyasekurang-kurangnya dua (2) kalisetahun untuk membincangkanmasalah-masalah danp a n d a n g a n y a n g t i m b u ldaripada audit luar dansebarang perkara yang mungkiningin dibincangkan olehjuruaudit, tanpa kehadiranPengurusan, Pengarah-PengarahEksekutif atau para Pengarahbukan bebas jika perlu.7.6 Urus Tadbir Korporat7.6.1 menyemak keberkesanansistem pemantauan pematuhandengan undang-undang danperaturan serta keputusanpenyiasatan pengurusan dantindakan susulan (termasuktindakan tatatertib) terhadapsebarang kejadian ketidakpatuhan.7.6.2 menyemak penemuan daripadasebarang pemeriksaan olehpihak Penguatkuasa peraturan.7.6.3 menyemak sebarang urus niagadengan pihak berkaitan dansituasi konflik kepentinganyang mungkin timbul dalamKumpulan termasuk sebarangurus niaga, prosedur atautatacara yang menimbulkanpersoalan berhubungkewibawaan.7.6.4 menyemak dan meluluskanPenyata Urus Tadbir Korporatuntuk dinyatakan di dalamLaporan Tahunan mengikutKeperluan PenyenaraianPasaran Utama Bursa MalaysiaSecurities Berhad.7.6.5 menyemak dan meluluskanPenyata TanggungjawabKorporat untuk dinyatakan didalam Laporan Tahunanmengikut KeperluanPenyenaraian Pasaran UtamaBursa Malaysia SecuritiesBerhad.7.6.6 menyemak program perhubunganpelabur dan dasarkomunikasi pemegang sahamSyarikat.7.6.7 memeriksa kejadian dan halhalyang mungkin menjejaskanprinsip-prinsip urus tadbirkorporat dan melaporkannyakepada Lembaga Pengarah.7.6.8 membangun dan mengkajisecara kerap Kod Urus TadbirKorporat dan Etika PerniagaanTNB.7.6.9 Jika BAC berpendapat bahawaperkara yang dilaporkanolehnya kepada LembagaPengarah tidak diselesaikansecara memuaskan sehinggamenyebabkan pelanggaranKeperluan PenyenaraianPasaran Utama Bursa MalaysiaSecurities Berhad, B A Chendaklah dengan segeramelaporkan perkara sedemikiankepada Bursa Malaysia.8. Mesyuarat Jawatankuasa8.1 Jawatankuasa hendaklah mengadakanmesyuarat apabila diperlukan dansekurang-kurangnya enam (6) kalidalam tempoh setahun kewanganTNB.8.2 Bilangan mesyuarat Jawatankuasayang diadakan dalam tempoh setahundan butir-butir kehadiran bagi setiapahli berkaitan dengan mesyuarat yangdiadakan hendaklah didedahkan dalamLaporan Tahunan.8.3 Pengerusi Jawatankuasa atauSetiausaha hendaklah, pada bila-bilamasa, memanggil mesyuaratJawatankuasa di dalam tempoh yangberpatutan jika diminta oleh manamanaahli, Ketua Audit Dalaman atauJuruaudit Luar. Notis mesyuaratJawatankuasa tidak perlu diberikepada mana-mana ahli yang tidakada di Malaysia pada masa tersebut.8.4 s e b a r a n g u r u s a n t i d a k b o l e hdikendalikan pada mana-manamesyuarat Jawatankuasa melainkandengan kehadiran kuorum. Kuorumbagi setiap mesyuarat hendaklahterdiri daripada tiga (3) orang ahli.

Tenaga Nasional Berhad 163 Laporan Tahunan 20098.5 Pengerusi Jawatankuasa hendaklahmempengerusikan mesyuaratJawatankuasa dan jika beliau tidakhadir, ahli-ahli yang hadir hendaklahmemilih salah seorang dari kalanganmereka untuk menjadi Pengerusi bagimesyuarat tersebut.8.6 Atas sebab-sebab tertentu yangmunasabah, selain daripadamengadakan mesyuarat formal,Jawatankuasa boleh menangani halhalberbangkit melalui laporan danresolusi pekeliling.8.7 Para Pegawai Kumpulan atau anggotakerja lain boleh dijemput untukmenghadiri mesyuarat jikaJawatankuasa berpendapat kehadiranmereka adalah perlu.8.8 Semua syor Jawatankuasa hendaklahdikemukakan kepada LembagaPengarah untuk kelulusan.8.9 Seseorang ahli Jawatankuasahendaklah mengecualikan diri daripadamesyuarat semasa perbincangan ataupertimbangan berhubung sebarangperkara yang menimbulkan situasikonflik kepentingan sebenar atauanggapan bagi ahli tersebut. Jikakeadaan ini menyebabkan bilanganPengarah untuk kuorum tidakmencukupi, Jawatankuasa mempunyaihak untuk melantik Pengarah(Pengarah-pengarah) lain, yangmemenuhi kriteria keahlian.8.10 Jawatankuasa, melalui Pengerusinya,hendaklah membuat laporan kepadaLembaga Pengarah selepas setiapmesyuarat.8.11 Jawatankuasa hendaklah mewujudkanprosedur mesyuaratnya sendiri, tertaklukkepada peruntukan terma rujukan sertaTatacara dan Tataurus TNB.9. Setiausaha Jawatankuasa9.1 Setiausaha Jawatankuasa hendaklahmerupakan Setiausaha Syarikat.9.2 Setiausaha hendaklah menggariskansatu (1) agenda bagi setiap mesyuarat,dengan merujuk kepada PengerusiJawatankuasa. Agenda tersebuthendaklah diedarkan berserta denganKertas-Kertas yang berkaitan kepadasemua ahli Jawatankuasa dan KetuaAudit Dalaman sekurang-kurangnyatiga (3) hari bekerja sebelum setiapmesyuarat.9.3 Setiausaha hendaklah menyediakandengan segera minit mesyuaratbertulis dan mengedarkannya kepadasetiap ahli. Minit mesyuaratJawatankuasa tersebut hendaklahdisah dan ditandatangani olehPengerusi mesyuarat pada mesyuaratyang berikutnya.9.4 Minit bagi setiap mesyuarat hendaklahdimasukkan ke dalam buku minit yangberada di bawah penjagaan SetiausahaSyarikat dan disimpan di pejabatberdaftar Syarikat. Minit tersebuthendaklah tersedia untuk diperiksaoleh ahli-ahli Lembaga Pengarah,Juruaudit Luar, Juruaudit Dalamandan individu-individu lain yangdianggap wajar oleh SetiausahaSyarikat.10. Pengumuman10.1 Jawatankuasa perlulah membantuLembaga Pengarah dalam membuatpengumuman berkenaan aktiviti-aktivitiJawatankuasa dalam laporan BACuntuk diterbitkan dalam LaporanTahunan.10.2 Pihak Lembaga Pengarah menghendakisemua Pengarah untuk mengumumkankepentingan mereka bagi mengelakkansebarang konflik tentang kepentinganperibadi dan juga kepentingan syarikat.Sekiranya terdapat sebarang konfliks a m a a d a n y a t a a t a u t i d a k ,pengumuman kepentingan ini perlulahdimajukan kepada Pengerusi dansesalinan kepada Setiausaha Syarikat.11. Semakan Semula Terma Rujukan11.1 Sebarang semakan semula ataupindaan kepada Terma Rujukan,sebagaimana yang dicadangkan olehJawatankuasa atau mana-mana pihakketiga, hendaklah dibentangkan kepadaLembaga Pengarah untuk kelulusan.11.2 Selepas diluluskan oleh LembagaPengarah, semakan semula ataupindaan tersebut hendaklah dijadikansebahagian daripada Terma Rujukandan Terma Rujukan ini hendaklahdianggap telah disemak semula ataudipinda.

Tenaga Nasional Berhad 164 Laporan Tahunan 2009LembagaPengarahberdiri, dari kiri ke kanan:• DAto’ Puteh rukiah binti abd majid(Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)• dato’ mohammad zainal bin shaari(Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)• tan sri dato’ seri siti norma bintiyaakob(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)• tan sri dato’ hari narayanan a/lgovindasamy(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)duduk:• tan sri leo moggie(Pengerusi,Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)

Tenaga Nasional Berhad 165 Laporan Tahunan 2009berdiri, dari kiri ke kanan:• Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @Lau Yen Beng(Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas)• dato’ fuad bin jaafar(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)• dato’ zainal Abidin bin putih(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)• nor zakiah binti abdul ghani(Setiausaha Syarikat)duduk:• dato’ sri che khalib bin mohamad noh(Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif)(Pengarah Eksekutif Bukan Bebas)

Tenaga Nasional Berhad 166 Laporan Tahunan 2009ProfilLembaga PengarahTAN SRI LEO MOGGIETan Sri Leo Moggie, berusia 68 tahun dan merupakan warganegara Malaysia, telah dilantik sebagaiPengerusi Bukan Eksekutif Bukan Bebas Tenaga Nasional Berhad pada 12 April 2004.Beliau memiliki Sarjana Sastera dalam bidang Sejarah dari University of Otago, New Zealand danSarjana Pentadbiran Perniagaan dari Pennsylvania State University, Amerika Syarikat. Beliaumerupakan Pengerusi Jawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga Pengarah dan JawatankuasaKewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah. Tan Sri Leo Moggie menganggotai Lembaga PengarahDigi.Com Berhad dan The New Straits Times Press (Malaysia) Berhad.Beliau telah menyandang beberapa jawatan menteri kanan di peringkat negeri dan persekutuansebelum dilantik sebagai Pengerusi Tenaga Nasional Berhad. Tan Sri Leo Moggie adalah merupakanbekas Menteri Tenaga, Komunikasi dan Multimedia (1998-2004), Menteri Kerja Raya (1989-1995),Menteri Tenaga, Telekomunikasi & Pos (1978-1989 dan 1995-1998) dalam Kabinet Persekutuan danmenjadi Menteri Kerajaan Tempatan (1977-1978) dan Menteri Perkhidmatan Kebajikan (1976-1977)di dalam Kerajaan Negeri Sarawak.Beliau memulakan kerjaya dalam Perkhidmatan Awam dan telah memegang pelbagai jawatan dalamPerkhidmatan Awam Negeri Sarawak dari tahun 1966 hingga tahun 1974. Beliau juga pernahmenjadi Ahli Dewan Undangan Negeri Sarawak (1974-1978) dan ahli Parlimen (1974-2004).Tan Sri Leo Moggie telah menghadiri kesemua 14 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakandalam Tahun Kewangan ini. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan dan tidakmempunyai sebarang hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah atau Pemegang SahamUtama Syarikat ataupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.PENGERUSIPengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas

Tenaga Nasional Berhad 167 Laporan Tahunan 2009DATO’ SRI CHE KHALIB BIN MOHAMAD NOHDato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh, berusia 44 tahun dan merupakan warganegara Malaysia,telah dilantik sebagai Pengarah Eksekutif Bukan Bebas TNB pada 1 Julai 2004.Beliau adalah ahli bertaraf Fellow dalam Association of Chartered Certified Accountants (UnitedKingdom) dan ahli Institut Akauntan Malaysia. Beliau menganggotai Jawatankuasa TatatertibLembaga Pengarah.Dato’ Sri Che Khalib memulakan kerjaya dengan Tetuan Ernst & Young dan kemudian menyertaiBumiputra Merchant Bankers Berhad. Di antara tahun 1992 dan 1999, beliau telah berkhidmat dibeberapa syarikat dalam Kumpulan Renong termasuk Projek Lebuhraya Utara-Selatan, HBNManagement Services Sdn. Bhd., Renong Overseas Corporation Sdn. Bhd. dan Marak Unggul Sdn.Bhd., iaitu syarikat konsortium yang bertanggungjawab bagi pengurusan Keretapi Tanah MelayuBerhad. Pada bulan Jun 1999, beliau telah menyertai Ranhill Utilities Berhad sebagai Ketua PegawaiEksekutif. Beliau pernah menjadi Pengarah Urusan dan Ketua Pegawai Eksekutif KUB MalaysiaBerhad sebelum dilantik sebagai Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif Tenaga Nasional Berhad.Sebelum berkhidmat dengan Tenaga Nasional Berhad, Dato’ Sri Che Khalib pernah menjadi ahliLembaga Pengarah dan Jawatankuasa Eksekutif Khazanah Nasional Berhad dari tahun 2000 hinggatahun 2004. Beliau pernah menganggotai Lembaga Pengarah beberapa syarikat dalam KumpulanUnited Engineers Malaysia Berhad dan Bank Industri & Teknologi Malaysia Berhad.Dato’ Sri Che Khalib telah menghadiri kesemua 14 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakandalam Tahun Kewangan ini. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan dan tidakmempunyai hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah atau Pemegang Saham Utama Syarikatataupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.PRESIDEN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIFPengarah Eksekutif Bukan Bebas

Tenaga Nasional Berhad 168 Laporan Tahunan 2009ProfilLembaga Pengarah (Samb.)DATO’ PUTEH RUKIAH BINTI ABD MAJIDDato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid, berumur 56 tahun dan merupakan warganegara Malaysia, telahdilantik sebagai Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas Tenaga Nasional Berhad pada 13 September2006.Beliau adalah pemegang Sarjana Muda Ekonomi (Kepujian) dari Universiti Malaya, Malaysia danSarjana dalam bidang Ekonomi dari Western Michigan University, Amerika Syarikat. Beliau adalahPengerusi Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarah dan juga ahli Jawatankuasa Tatatertib LembagaPengarah.Beliau pernah menyandang pelbagai jawatan dalam Kerajaan seperti Timbalan Setiausaha Bahagian,Menteri Kewangan (Diperbadankan), Bahagian Penswastaan dan Perusahaan Awam (2000-2004) dankemudian sebagai Setiausaha Bahagian, Bahagian Pelaburan, Menteri Kewangan (Diperbadankan)dan Bahagian Penswastaan (2004-Ogos 2006). Kini, beliau merupakan Timbalan Ketua Setiausaha(Sistem dan Kawalan), Kementerian Kewangan.Beliau menganggotai Lembaga Pengarah Perbadanan Usahawan Nasional Berhad, Perbadanan AsetAir Berhad, Pelaburan Hartanah Berhad dan Penerbangan Malaysia Berhad.Dato’ Puteh Rukiah telah menghadiri kesemua 14 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakandalam Tahun Kewangan ini. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan dan tidakmempunyai hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah atau Pemegang Saham Utama Syarikatataupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.Pengarah Bukan Eksekutif Bukan BebasDATO’ MOHAMMAD ZAINAL BIN SHAARIDato’ Mohammad Zainal bin Shaari, berusia 46 tahun dan merupakan warganegara Malaysia, telahdilantik sebagai Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas pada 31 Mac 2007. Dato’ Mohammad Zainalmerupakan ahli bertaraf Fellow dalam Institute of Chartered Accountants England & Wales danAssociation of Chartered Certified Accountants (ACCA) United Kingdom. Beliau juga merupakan ahliInstitut Akauntan Malaysia (MIA) dan Institut Akauntan Awam Bertauliah Malaysia (MICPA).Beliau menganggotai Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah, Jawatankuasa Tender LembagaPengarah, Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Penamaandan Ganjaran Lembaga Pengarah.Kini beliau adalah merupakan Pengarah Eksekutif/Ketua Pegawai Operasi Khazanah Nasional Berhad.Beliau pernah berkhidmat dalam pelbagai jawatan di dalam sektor swasta termasuk di FirmaPerakaunan Awam di United Kingdom (1984-1990) dan PricewaterhouseCoopers dalam tahun 1990hingga 2002. Beliau pernah berkhidmat seketika bersama BinaFikir Sdn. Bhd. sebelum dilantikberkhidmat bersama Khazanah Nasional Berhad pada Oktober 2004.Dato’ Mohammad Zainal telah menghadiri 10 daripada 14 Mesyuarat Lembaga Pengarah yangdiadakan dalam Tahun Kewangan ini. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahandan tidak mempunyai hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah atau Pemegang SahamUtama Syarikat ataupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas

Tenaga Nasional Berhad 169 Laporan Tahunan 2009TAN SRI DATO’ LAU YIN PIN @ LAU YEN BENGTan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng, berusia 60 tahun dan merupakan warganegara Malaysia,adalah Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas. Beliau telah dilantik ke dalam Lembaga PengarahTenaga Nasional Berhad pada 25 September 1990. Beliau adalah seorang Akauntan Bertauliahdaripada Institut Akauntan Malaysia (MIA) sejak tahun 1979, ahli bertaraf Fellow dalam CharteredAssociation of Certified Accountants (ACCA), United Kingdom sejak tahun 1981 dan juga merupakanseorang graduan Institute Chartered Secretaries and Administrators (ICSA), United Kingdom. Beliaumemperolehi Diploma dalam bidang Perdagangan (Cemerlang) dari Kolej Tunku Abdul Rahman.Beliau mempengerusikan Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah dan menganggotai JawatankuasaTender Lembaga Pengarah.Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin pernah memegang beberapa jawatan dalam sektor swasta termasuksebagai Akauntan Awam di Lau & Co. dan juga Perunding Perniagaan dan Kewangan di PerundingNiaga Sdn. Bhd.Beliau menganggotai Lembaga Pengarah YTL Power International Berhad dan Media ChineseInternational Limited.Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin telah menghadiri kesemua 14 Mesyuarat Lembaga Pengarah yangdiadakan dalam Tahun Kewangan ini. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahandan tidak mempunyai hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah atau Pemegang SahamUtama Syarikat ataupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.Pengarah Bukan Eksekutif Kanan BebasTAN SRI DATO’ HARI NARAYANAN A/L GOVINDASAMYTan Sri Dato’ Hari Narayanan, berusia 59 tahun dan merupakan warganegara Malaysia, adalahPengarah Bukan Eksekutif Bebas. Beliau telah dilantik menganggotai Lembaga Pengarah TNB pada1 Mac 1995. Beliau memiliki Sarjana Muda Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik daripada Universityof Northumbria, England.Beliau juga merupakan ahli Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Penamaan danGanjaran Lembaga Pengarah.Beliau mempunyai pengalaman luas dalam bidang kejuruteraan elektrik dan elektronik dan pernahmemegang jawatan penting di InchCape Berhad dan Tamco Cutler-Hammer Sdn. Bhd. Kini beliaumerupakan Pengerusi Noblemax Resources Sdn. Bhd. dan Timbalan Pengerusi Emrail Sdn. Bhd.Tan Sri Dato’ Hari Narayanan merupakan Ahli Lembaga Pengarah di dalam syarikat-syarikat awamyang lain seperti S P Setia Berhad dan Puncak Niaga Holdings Berhad.Tan Sri Dato’ Hari Narayanan telah menghadiri 13 daripada 14 Mesyuarat Lembaga Pengarah yangdiadakan dalam Tahun Kewangan ini. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahandan tidak mempunyai hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah atau Pemegang SahamUtama Syarikat ataupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.Pengarah Bukan Eksekutif Bebas

Tenaga Nasional Berhad 170 Laporan Tahunan 2009ProfilLembaga Pengarah (Samb.)DATO’ ZAINAL ABIDIN BIN PUTIHDato’ Zainal Abidin bin Putih, berusia 63 tahun dan warganegara Malaysia dilantik sebagai PengarahBukan Eksekutif Bebas Tenaga Nasional Berhad pada 1 Mei 2003. Beliau menganggotai JawatankuasaAudit Lembaga Pengarah serta Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah.Beliau adalah Akauntan Bertauliah daripada England and Wales Institute. Beliau mempunyaipengalaman yang luas dalam Amalan Perakaunan Awam dan pernah memegang pelbagai jawatanseperti Rakan Kongsi, Pengarah Eksekutif, Rakan Kongsi Urusan Negara dan Pengerusi dalam firmaHanafiah Raslan & Mohamad yang telah bergabung dengan Ernst & Young pada tahun 2002.Beliau kini adalah Pengerusi Mobile Money International Sdn. Bhd. dan Pemegang Amanah YayasanInstitut Jantung Negara. Beliau juga merupakan bekas Pengerusi Lembaga Piawaian PerakaunanMalaysia (MASB), Mentakab Rubber Company Berhad, Pengurusan Danaharta Nasional Berhad,bekas Presiden Institut Akauntan Awam Bertauliah Malaysia, bekas ahli Suruhanjaya Multimedia &Komunikasi Malaysia dan bekas Penasihat kepada Tetuan Ernst & Young Malaysia.Beliau juga menganggotai Lembaga Pengarah Bumiputra-Commerce Holdings Berhad, CIMBInvestment Bank Berhad, CIMB Bank Berhad, ESSO Malaysia Berhad dan Dutch Lady Milk IndustriesBerhad.Dato’ Zainal Abidin telah menghadiri 12 daripada 14 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakandalam Tahun Kewangan ini. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan dan tidakmempunyai hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah atau Pemegang Saham Utama Syarikatataupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.Pengarah Bukan Eksekutif BebasDATO’ FUAD BIN JAAFARDato’ Fuad bin Jaafar, 66 tahun dan seorang warganegara Malaysia, telah dilantik sebagai PengarahBukan Eksekutif Bebas Tenaga Nasional Berhad pada 15 Mac 2007. Beliau adalah pemegangDiploma dalam jurusan Teknologi daripada Brighton University, United Kingdom.Beliau menganggotai Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarah, Jawatankuasa Tatatertib LembagaPengarah dan Jawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga Pengarah.Beliau pernah berkhidmat dalam pelbagai kapasiti di Tenaga Nasional Berhad seperti PenolongJurutera Pembahagian, Pengurus Kanan Daerah, Jurutera Pembinaan, Penolong Jurutera KananPembinaan, Jurutera Kanan Pembinaan, Timbalan Ketua Jurutera/Penolong Pengurus Besar danTimbalan Pengurus Besar. Pada Januari 1994, Dato’ Fuad dilantik sebagai Pengurus Besar BahagianPenghantaran dan kemudian menjadi Pengurus Besar Kanan bagi Pembekalan Tenaga. Pada4 September 1997 beliau dilantik sebagai Ketua Pegawai Operasi dan Pengarah Eksekutif TenagaNasional Berhad dan kemudian pada 16 Oktober 2000, beliau telah dilantik sebagai Presiden/KetuaPegawai Eksekutif Tenaga Nasional Berhad.Dato’ Fuad telah menghadiri 13 daripada 14 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakan dalamTahun Kewangan ini. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan dan tidakmempunyai hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah atau Pemegang Saham Utama Syarikatataupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.Pengarah Bukan Eksekutif Bebas

Tenaga Nasional Berhad 171 Laporan Tahunan 2009Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti YaakobTan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob, berusia 69 tahun dan merupakan warganegara Malaysia,telah dilantik sebagai Pengarah Bukan Eksekutif Bebas pada 12 September 2008. Beliau merupakanBarrister-at-Law dari Gray’s Inn, London dan pemegang Sijil Public International Law di dalam Post-Finals Course, Council of Legal Education, London.Beliau adalah Pengerusi Jawatankuasa Tatatertib Lembaga Pengarah dan menganggotaiJawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Kewangan danPelaburan Lembaga Pengarah.Beliau pernah memegang beberapa jawatan kanan dalam Perkhidmatan Kehakiman dan PerundanganMalaysia seperti Penolong Pendaftar Kanan; Presiden Mahkamah Seksyen; Peguam KananPersekutuan, Jabatan Peguam Negara; Timbalan Pemegang Amanah Raya dan Ketua PendaftarMahkamah Persekutuan Malaysia. Beliau telah dilantik sebagai Hakim Mahkamah Tinggi Malaya(1983-1994) dan Hakim, Mahkamah Rayuan Malaysia (1994-2000). Mulai 1 Januari 2001, beliautelah dilantik sebagai Hakim Mahkamah Persekutuan dan seterusnya dilantik sebagai Ketua HakimMalaya pada 8 Februari 2005 dan memegang jawatan tersebut sehingga 5 Januari 2007.Beliau kini menganggotai Lembaga Pengarah KAF Investment Bank Berhad, RAM Holdings Berhad,RAM Rating Services Berhad dan RAM Rating (Lanka) Limited.Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma telah menghadiri 11 daripada 13 Mesyuarat Lembaga Pengarah yangdiadakan dalam Tahun Kewangan ini. Beliau tidak pernah disabitkan dengan sebarang kesalahandan tidak mempunyai hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah atau Pemegang SahamUtama Syarikat ataupun sebarang percanggahan kepentingan dengan Syarikat.Pengarah Bukan Eksekutif Bebas

Tenaga Nasional Berhad 172 Laporan Tahunan 2009JawatankuasaTertinggi Kumpulan – JTKJawatankuasa Tertinggi Kumpulan (JTK) bertanggungjawabuntuk memastikan operasi Syarikat adalahselari dengan visi dan misi Syarikat serta dilaksanakanagar selaras dengan strategi dan polisi Kumpulan.Ianya merupakan entiti eksekutif tertinggi di dalamKumpulan, dianggotai oleh Presiden/Ketua PegawaiEksekutif selaku Pengerusi, Ketua Pegawai Kewangan/Naib Presiden (Kewangan Kumpulan) dan tiga (3)orang Naib Presiden daripada bisnes teras Syarikat(iaitu Penjanaan, Penghantaran dan Pembahagian).123JTK juga bertanggungjawab untuk memantau danmengawasi agar aktiviti-aktiviti dan prestasikeseluruhan Kumpulan dilaksanakan bertepatandengan polisi dan inisiatif Syarikat. Ini termasuklahperlantikan ahli-ahli Jawatankuasa PengurusanKumpulan yang berkenaan dan kenaikan pangkateksekutif-eksekutif di dalam Syarikat.456Jawatankuasa ini telah mengadakan sebanyak lapan(8) mesyuarat sepanjang Tahun Kewangan ini.7Komposisi:-(1) Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad NohPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif(5) Ir. Mohd Nazri bin ShahruddinNaib Presiden, Penjanaan(2) Datuk Wira Md. Sidek bin Ahmad(mantan Naib Presiden Kanan, Operasi & Teknikalbersara berkuatkuasa mulai 1 September 2009)(3) Dato’ Abdul Razak bin Abdul Majid(mantan Naib Presiden Kanan, Hal Ehwal Korporatbersara berkuatkuasa mulai 1 September 2009)(4) Mohamed Rafique Merican bin MohdWahiduDdin MericanKetua Pegawai Kewangan/Naib Presiden,Kewangan Kumpulan(6) Dato’ Ir. Ab’llah bin Haji Mohd SallehNaib Presiden, Penghantaran(7) Ir. Haji Azman bin MohdNaib Presiden, PembahagianTiada di dalam gambar:-Dato’ Izzaddin bin Idris(mantan Ketua Pegawai Kewangan/Naib Presiden Kanan, KewanganKumpulan meletak jawatan berkuatkuasa mulai 6 Julai 2009)

Tenaga Nasional Berhad 173 Laporan Tahunan 2009JawatankuasaPembekalan Tenaga – JPT1 2 345 6Jawatankuasa Pembekalan Tenaga merupakan forumPengurusan Tertinggi dengan kuasa untuk mengesahdan meluluskan semua rancangan dan cadanganpembangunan sistem pembekalan tenaga bagi TNBdi Semenanjung Malaysia, sebelum dikemukakankepada Lembaga Pengarah TNB. Jawatankuasa inijuga membuat keputusan berhubung isu-isu operasiutama yang mempengaruhi bisnes teras Syarikatserta keputusan-keputusan yang berkaitan denganpenyegeraan aktiviti-aktiviti projek pembangunanpenjanaan, penghantaran dan pembahagian yangsedang dilaksanakan di Semenanjung Malaysia.Jawatankuasa ini telah mengadakan sebanyak tiga(3) mesyuarat sepanjang Tahun Kewangan ini.7Komposisi:-(1) Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad NohPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif(2) Datuk Wira Md. Sidek bin Ahmad(mantan Naib Presiden Kanan, Operasi & Teknikalbersara berkuatkuasa mulai 1 September 2009)(3) Dato’ Abdul Razak bin Abdul Majid(mantan Naib Presiden Kanan, Hal Ehwal Korporatbersara berkuatkuasa mulai 1 September 2009)(4) Ir. Mohd Nazri bin ShahruddinNaib Presiden, Penjanaan(5) Dato’ Ir. Ab’llah bin Haji Mohd SallehNaib Presiden, Penghantaran(6) Ir. Haji Azman bin MohdNaib Presiden, Pembahagian(dilantik berkuatkuasa mulai 14 November 2008)(7) Roslina binti ZainalNaib Presiden, Perancangan(dilantik berkuatkuasa mulai 1 April 2009)Tiada di dalam gambar:-Dato’ Ir. Aishah binti Dato’ Haji Abdul Rauf(mantan Naib Presiden, Pembahagian bersara berkuatkuasa mulai 14 November2008)Zainab binti Abdullah(mantan Naib Presiden, Perancangan bersara berkuatkuasa mulai 31 Mac 2009)

Tenaga Nasional Berhad 174 Laporan Tahunan 2009JawatankuasaPengurusan Eksekutif Kumpulan – JEKDi dalam menguruskan operasi harian bisnes Syarikat,Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif dibantu olehJawatankuasa Pengurusan Eksekutif Kumpulan (JEK)yang bertanggungjawab ke atas pengurusan operasidan kewangan, perancangan strategik, pengurusansumber dan penilaian risiko Kumpulan. Objektif JEKialah untuk memastikan tanggungjawab Syarikatterhadap pemegang saham dan pihak berkepentinganyang lain difahami serta dipenuhi.123Ianya merupakan forum bagi Pengurusan Kanan daripelbagai Bahagian untuk berbincang dan memantaupencapaian Petunjuk Prestasi Utama (KPI) Bahagianbahagianyang berkenaan serta menyelesaikan isu-isupenting berkaitan operasi teknikal terutamanya dalambidang bisnes teras Syarikat iaitu penjanaan,penghantaran dan pembahagian.45 6Jawatankuasa ini lazimnya bermesyuarat pada setiapbulan dan turut mengadakan mesyuarat tambahanapabila perlu. Sepanjang Tahun Kewangan ini,Jawatankuasa ini telah mengadakan sebanyak12 mesyuarat.Komposisi:-(1) Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad NohPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif(2) Datuk Wira Md. Sidek bin Ahmad(mantan Naib Presiden Kanan, Operasi & Teknikal bersaraberkuatkuasa mulai 1 September 2009)(3) Dato’ Abdul Razak bin Abdul Majid(mantan Naib Presiden Kanan, Hal Ehwal Korporat bersaraberkuatkuasa mulai 1 September 2009)(4) Mohamed Rafique Merican bin MohdWahiduDdin MericanKetua Pegawai Kewangan/Naib Presiden,Kewangan Kumpulan(dilantik berkuatkuasa mulai 17 Ogos 2009)(5) Ir. Mohd Nazri bin ShahruddinNaib Presiden, Penjanaan(6) Dato’ Ir. Ab’llah bin HajiMohd SallehNaib Presiden, Penghantaran(7) Ir. Haji Azman bin MohdNaib Presiden, Pembahagian(dilantik berkuatkuasa mulai 14 November 2008)(8) Muhammad Razifbin Abdul RahmanNaib Presiden, Sumber Manusia(dilantik berkuatkuasa mulai 24 Disember 2008)(9) Roslina binti ZainalNaib Presiden, Perancangan(dilantik berkuatkuasa mulai 1 April 2009)(10) DATO’ Razali bin AwangKetua Pegawai Maklumat(11) Nor Azmi bin RamliKetua Pegawai Perolehan(12) Md. Jailani bin AbasPengurus Besar Kanan,Perkhidmatan Korporat

Tenaga Nasional Berhad 175 Laporan Tahunan 20097891011 12Tiada di dalam gambar:-Dato’ Ir. Aishah binti Dato’ Haji Abdul Rauf(mantan Naib Presiden, Penghantaran bersara berkuatkuasamulai 14 November 2008)Dato’ Kamaruzzaman bin Jusoh(mantan Naib Presiden, Sumber Manusia bersara berkuatkuasamulai 24 Disember 2008)Zainab binti Abdullah(mantan Naib Presiden, Perancangan bersara berkuatkuasamulai 31 Mac 2009)Dato’ Izzaddin bin Idris(mantan Ketua Pegawai Kewangan/Naib Presiden Kanan,Kewangan Kumpulan meletak jawatan berkuatkuasa mulai 6 Julai 2009)Dato’ Nik Ibrahim bin Nik Mohamed(mantan Naib Presiden, Pengurusan Pelaburan bersara berkuatkuasamulai 26 Februari 2009)

Tenaga Nasional Berhad 176 Laporan Tahunan 2009TANGGUNGJAWAB SOSIAL KORPORATTanggungjawab sosial korporat (CSR, kini jugadikenali sebagai tanggungjawab korporat)merupakan satu konsep di mana organisasiorganisasimengambil kira kepentinganmasyarakat dan bertanggungjawab ke ataskesan-kesan aktivitinya terhadap pelanggan,pembekal, warga kerja, pemegang saham,komuniti, alam sekitar dan lain-lain pihakberkepentingan. Rasa tanggungjawab inimenjangkaui pematuhan undang-undang di manaorganisasi dengan sukarelanya mengambillangkah lanjut untuk memperbaiki kualiti hidupwarga kerja dan keluarga mereka serta untukkomuniti tempatan dan masyarakat umum.TNB sebagai antara GLC yang terkemuka negara,beriltizam melaksanakan amalan-amalan terbaikCSR untuk memberi kesan positif bukan sahajakepada warga kerja, pelanggan, rakan kongsiatau komuniti, persekitaran operasi tetapi yangpaling utama ialah sebagai sumbangan kepadaagenda pembangunan negara. Impak dasar CSRTNB telah diiktiraf oleh Kerajaan yang menjadikandasar Syarikat sebagai asas untuk kajian rintisaktiviti-aktiviti CSR untuk dimuatkan dalam ‘SilverBook’.Sebagai peneraju dalam industri tenaga negara,TNB berusaha menyediakan bekalan elektrikkepada orang ramai dengan efisien pada kadarserendah yang boleh. Ini adalah aktiviti CSRsyarikat yang paling utama yang merupakancabaran kepada komitmen TNB untuk menyediakanbekalan elektrik yang selamat, berdaya harap danterjamin kepada pelanggan seiring dengankeperluan dan pembangunan negara yangberterusan. Dengan mengambil kira aspek ini,TNB menyokong kuat dasar-dasar yangdilaksanakan oleh Kerajaan dalam RancanganMalaysia Ke-9 dan matlamat untuk terus

Tenaga Nasional Berhad 177 Laporan Tahunan 2009menggerakkan visi negara bagi menjadikanMalaysia sebuah negara maju sepenuhnyamenjelang tahun 2020.Komitmen ini diterjemahkan menerusi sloganSyarikat iaitu “Penggerak Kemajuan Negara”yang menjadi asas bagi inisiatif-inisiatif CSR.Dalam tempoh kajian, TNB telah melaksanakaninisiatif CSR dalam pelbagai bidang yang telahmemberi kebaikan dan manfaat kepadamasyarakat dan dalam pada masa yang samam e n i n g k a t k a n u s a h a u n t u k m e n c a p a ikecemerlangan dalam bisnes.PENGGERAK KOMUNITIIni adalah selaras dengan falsafah TNB untukberbakti kepada masyarakat dengan menghulurkanbantuan kepada mereka yang memerlukan. Untuktujuan ini, program-program yang membawakesejahteraan dan kehidupan masyarakat yanglebih baik telah dilaksanakan.Program Baiti JannatiProgram Baiti Jannati yang bermaksud ‘RumahkuSyurgaku” merupakan salah satu inisiatif CSRTNB yang bertujuan membantu membaikpulihrumah usang milik golongan fakir miskin danyang kurang berkemampuan supaya mereka dapatmenikmati kemudahan perumahan yang sempurnadan selesa. TNB telah merangka garis panduanuntuk pelaksanaan program ini yangmengutamakan golongan warga emas, ibu/bapatunggal, golongan kurang berkemampuan dankurang upaya. Antara kriteria yang menyumbangkepada kejayaan program ini ialah kerjasamawarga setempat, badan-badan bukan kerajaandan juga kontraktor pembinaan berdaftar.Sejak program ini dilaksanakan pada tahun 2008,sebanyak 38 buah rumah telah berjaya dibaikidengan perbelanjaan sebanyak RM500,000.Selain kerja membaikpulih, TNB jugamenghulurkan bantuan keperluan asas sepertipemasangan bekalan elektrik, air dan sistemsanitasi, perabot dan makanan asas sertabantuan kewangan untuk persekolahan anakanakmereka.Kempen Kesedaran Keselamatan ElektrikKempen Kesedaran Keselamatan Elektrikmerupakan satu program yang bertujuanmenyebar luas maklumat dan memupuk kesedaranpositif mengenai keselamatan elektrik di kalanganguru-guru sekolah dan anggota masyarakat. Iajuga bertujuan mengurangkan kemalangan elektrikserta mencegah aktiviti-aktiviti yang bolehmengganggu sistem operasi TNB. Guru-gurusekolah dikenalpasti sebagai kumpulan sasaranuntuk kempen ini kerana kami percaya merekaberupaya memainkan peranan penting dalammenyebarkan kesedaran di kalangan para pelajarmengenai bahaya elektrik dan cara-cara betulmengendalikan peralatan elektrik.Kempen ini dikendalikan melalui seminar separuhhari yang mengandungi tiga modul. TNB telahberkerjasama dengan Jabatan Pelajaran Negeribagi memastikan kejayaan kempen ini. Padatahun yang dikaji, seramai 2,112 guru di seluruhMalaysia telah mendapat manfaat daripadaprogram ini.Program Bersama Pemimpin KomunitiProgram Bersama Pemimpin Komuniti atau lebihdikenali sebagai ‘CLOP’ adalah salah satudaripada program CSR TNB. Program ini telahdiilhamkan oleh Presiden/Ketua Pegawai EksekutifTNB pada awal 2005 supaya program-programsedia ada ditingkatkan sebagai mediumkomunikasi yang berkesan dengan pelanggan danmasyarakat setempat. Tujuan utamanya adalahuntuk mendapat maklum balas mengenai kualitiperkhidmatan TNB di samping memberi maklumatmengenai dasar-dasar dan perkhidmatan Syarikatkepada pemimpin masyarakat dan masyarakatsetempat pada amnya.

Tenaga Nasional Berhad 178 Laporan Tahunan 2009TANGGUNGJAWAB SOSIAL KORPORAT (Samb.)Program ini dikendalikan menerusi sesi dialog dimana Pengurusan TNB dan pengurusan daerahtempatan bertindak sebagai panel dialog. Merekaberkumpul bersama pemimpin komuniti semasaseperti para pemimpin parti politik peringkatDaerah, penghulu/ketua kampung dan pihak-pihakberkepentingan untuk berbincang dan menyuarakanaduan, pertanyaan dan pandangan mengenai isuisuberkaitan perkhidmatan TNB. Maklumbalasini akan menjadi kayu ukuran untuk mempertingkatkantahap perkhidmatan TNB. Sempenaprogram ini, TNB juga mengadakan pameranyang bertujuan menyalurkan maklumat mengenaiSyarikat, jenis-jenis produk, perkhidmatan danaktiviti-aktiviti yang dijalankan. Pada TK2008/2009,sebanyak RM170,000 telah dibelanjakan untukprogram di 21 lokasi di seluruh Negara.Program Perbekalan Elektrik Luar BandarProgram ini memberi tumpuan kepada memperbaikikualiti hidup rakyat melalui perbekalan elektrik dikawasan-kawasan luar bandar. Tanggungjawabini dilaksanakan melalui program Bekalan ElektrikLuar Bandar (BELB) dan bekalan elektrik melaluiprojek Solar Hibrid, selaras dengan inisiatifKerajaan mengenalpasti dan menggunakan tenagadiperbaharui sebagai sumber alternatif.Sebanyak 29 projek telah diluluskan untukpelaksanaan oleh Akaun Amanah Industri BekalanElektrik (AAIBE) bagi Tahun Kewangan 2008/2009.Daripada jumlah ini, 8 projek telah berjayadisiapkan sementara baki 14 projek yang lainadalah dalam pelaksanaan dan dijangka siapmenjelang Disember 2009.Sumbangan Kepada Jabatan Kerajaan DanBadan-Badan Bukan KerajaanPada setiap tahun, TNB tidak pernah mengabaikantanggungjawabnya membantu dan menyokongprogram-program kebajikan yang dianjurkan olehpihak Kerajaan dan Badan-Badan Bukan Kerajaanmenerusi sumbangan baik dalam bentukkewangan mahupun perkhidmatan dan barangan.Galeri TenagaGaleri Tenaga telah ditubuhkan pada 2005 bagimenempatkan koleksi seni korporatnya di dalamsatu ruang khusus yang terbuka untuk tontonanorang awam. Dimulakan dalam era 1960an,koleksi seni korporat TNB adalah merupakansalah satu daripada yang tertua di negara ini. Iaterdiri oleh lebih daripada tujuh puluh buahlukisan yang menampilkan hasil seni warisanartistik di Malaysia dan menjadi wasiat kepadapeminat-peminat seni tampak Malaysia.Selain mempamerkan koleksi seninya yangtersendiri, Galeri Tenaga juga merupakan ruangyang bersesuaian dan kondusif untuk artis-artisMalaysia mempamerkan hasil tangan mereka.Pada tahun yang dikaji, 2 pameran telah ditajadan diadakan di galeri iaitu “Aspirasi 09” dan“Lightshow”.PENGGERAK PENDIDIKANTNB percaya bahawa pendidikan mampumengubah impian menjadi kenyataan. Syarikatmempunyai tradisi yang kukuh dalam melahirkangolongan cerdik pandai dan penyelidik-penyelidikyang bertaraf dunia menerusi program-programpendidikan dan biasiswa. Ramai golongan korporatdi negara ini merupakan penerima pemberianbiasiswa TNB dan menikmati kemudahanpendidikan yang disediakan oleh Syarikat.Universiti Tenaga Nasional (UNITEN)Sebagai sebuah institusi pengajian tinggi,UNITEN mempunyai tanggungjawab yang besardan amat penting dalam membantu Kerajaanmelahirkan individu yang serba boleh. UNITENjuga memberi tumpuan penting terhadap aktivitipenyelidikan dan pembangunan yang menggalakdan melahirkan budaya inovasi dan persaingan dikalangan tenaga akademik dan juga pelajar.Zakat PerniagaanSebagai sebahagian daripada aktiviti CSR, TNBtelah membayar zakat perniagaan kepada pihakberkuasa agama di semua negeri di mana TNBmenjalankan operasi bisnesnya. Pengagihan zakatperniagaan ini adalah berdasarkan kepada jumlahkeluarga termiskin di setiap negeri yangdisediakan oleh Unit Perancang Ekonomi.

Tenaga Nasional Berhad 179 Laporan Tahunan 2009Kerjasama strategik antara UNITEN dan sektorindustri menyediakan akses dan peluang bagipelajar dan tenaga akademik untuk menguasaipengetahuan, malah kepakaran saintifik danteknikal yang relevan untuk keperluan industridan pasaran.Biasiswa Dan Pinjaman PendidikanTNB menerusi Yayasan Tenaga Nasional (YTN)telah menyediakan biasiswa dan pinjamanpendidikan berjumlah RM34.6 juta kepada 2,478pelajar cemerlang serta yang memerlukanbantuan untuk melanjutkan pelajaran mereka dipusat-pusat pengajian tinggi terkenal di universitiuniversititempatan dan di luar negeri. Ini adalahsumbangan langsung ke arah melahirkan tenagakerja profesional untuk TNB dan Negara. Sejakpenubuhannya pada tahun 1993, YTN telahberjaya menganjurkan lebih daripada 8,820pelajar.Program PintarPINTAR adalah singkatan ungkapan “PromotingIntelligence, Nurturing Talent and AdvocatingResponsibility” yang merupakan satu programkerjasama tanggungjawab sosial yang diilhamkanoleh Khazanah Nasional Berhad. Ia bertujuanmenggalak kecemerlangan akademik di kalanganmurid-murid sekolah khususnya di luar bandar.Program ini telah melibatkan sumbangan daripadaSyarikat-syarikat Berkaitan Kerajaan (GLCs)kepada 160 buah sekolah rendah dan menengahdi seluruh Negara. TNB sebagai salah sebuahGLC, telah memberi sokongan dalam menjayakanprogram PINTAR dengan mengambil 26 buahsekolah rendah di seluruh negara sebagai sekolahangkat. Untuk memastikan program inidilaksanakan dengan jayanya, TNB telah melantikseorang pegawai di setiap negeri sebagaiPegawai Perhubungan dan mentor kepadasekolah-sekolah berkenaan.Seramai 2,456 murid Tahun 6 daripada sekolahangkat TNB mendapat faedah daripada programPINTAR yang mana beberapa aktiviti telahpundirancang untuk meningkatkan prestasi akademikmereka di dalam Ujian Pencapaian SekolahRendah (UPSR). Program-program yangdilaksanakan ialah menganjurkan ceramahceramahmotivasi kepada murid-murid dan jugaibu bapa; menyediakan kelas-kelas tuisyen bagimata pelajaran Matematik, Sains dan BahasaInggeris; menaja akhbar “New Straits Times”,memberi galakkan dalam aktiviti-aktiviti luarseperti perkhemahan cuti sekolah dan sesimembina pasukan dan juga aktiviti kerohanian.TNB juga menganjurkan klinik hoki kepada muridmuridselaras dengan matlamat PINTARmengasah bakat di kalangan kanak-kanak. TNBmemperuntukkan lebih RM500,000.00 setiaptahun untuk melaksanakan program ini.Program Jejak KegemilanganDi bawah program ini, seramai 142 orang muridsekolah luar bandar yang cemerlang di dalampelajaran tetapi daripada keluarga kurangberkemampuan telah dipilih untuk mengikutiprogram lawatan sambil belajar di sekitar KualaLumpur termasuk lawatan ke Universiti TenagaNasional (UNITEN). Program tahunan yangdianjurkan dengan kerjasama KementerianPendidikan Malaysia ini bertujuan memberipendedahan dan menyemai semangat tinggiuntuk mencapai kejayaan dalam pelajaran dikalangan murid-murid tersebut.Kem Remaja BestariKem Remaja Bestari adalah satu programperkhemahan semasa cuti sekolah yang dianjurkankhusus untuk anak-anak warga TNB dan anakanakyatim. Kem ini bertujuan memberi panduandan galakkan kepada pelajar-pelajar untuk majudalam pelajaran terutama bagi mereka yang akanmenduduki peperiksaan seperti UPSR, PMR danSPM. Seramai kira-kira 1,300 pelajar telahmenyertai kem ini yang diadakan serentak diempat zon – Utara, Selatan, Timur dan Tengah.Program ini dikendalikan dengan kerjasamasepenuhnya dari pengurusan TNB tempatan.Program ini telah dijalankan sejak tahun 2001dengan peruntukan tahunan sebanyakRM500,000.00.Program Jelajah BestariSeramai 40 pelajar cemerlang dari golongankurang berkemampuan dan anak-anak yatim darisekolah-sekolah terpilih telah berpeluang melawatStesen Janaelektrik Sultan Mahmud di Kenyir,Terengganu. Sempena lawatan tersebut, merekadiberi pendedahan kepada alam semula jadi diTasik Kenyir dan diberi rangsangan untukmencapai kecemerlangan melalui ceramahceramahmotivasi.

Tenaga Nasional Berhad 180 Laporan Tahunan 2009TANGGUNGJAWAB SOSIAL KORPORAT (Samb.)Pusat Perkhidmatan Pendidikan KhasTNB meneruskan penglibatan kepada masyarakatdengan menyumbang kepada KementerianPendidikan Malaysia untuk penubuhan sebuahPusat Perkhidmatan Pendidikan Khas di Putrajayauntuk menampung keperluan pendidikan kanakkanakkurang upaya. Bagi tahun yang dikaji,sumbangan telah ditingkatkan kepadaRM180,000.00 menjadikan sumbangan setakat iniberjumlah RM562,000.00.PENGGERAK KECEMERLANGAN BISNESTNB percaya bahawa inisiatif-inisiatif CSR yangdilaksanakan sejajar dengan strategi bisnes akanmenghasilkan pulangan jangka panjang. Antarainisiatif yang berjaya dilaksanakan ialah ProgramPembangunan Vendor. Di samping sentiasamengekalkan piawaian bisnes dan operasi yangtinggi dengan memastikan bekalan elektrik yangcukup, selamat, berdaya harap dan berterusan;memberi perkhidmatan cemerlang kepadapelanggan; dan memupuk budaya kerja yangberwibawa tinggi adalah antara komitmenkomitmenTNB untuk merangsang peningkatankecemerlangan bisnes.Program Pembangunan Vendor BumiputeraProgram Pembangunan Vendor Bumiputera (PPVB)yang dilaksanakan oleh TNB adalah buktikomitmen syarikat dalam mendokong dasarNegara untuk mewujudkan MasyarakatPerdagangan dan Perindustrian Bumiputera(MPPB) yang terdiri daripada kumpulan usahawanyang kompeten dalam bidang pengilangan, kerjakerjadan perkhidmatan yang bernilai tambah. Iajuga adalah selari dengan Dasar PembangunanNasional dan Wawasan 2020.Program PPVB TNB ini juga merupakan satuinisiatif Amalan Terbaik Perolehan dalammewujud dan membangunkan vendor-vendoryang berinovasi, berdaya tahan dan berdayasaing, selaras dengan ”Buku Merah – GarisPanduan dan Amalan Terbaik Perolehan” (TheRed Book – Procurement Guidelines & BestPractices). Pelaksanaan yang berkesan akanmemastikan nilai perolehan terbaik oleh TNB.Program Lampu Jalan KampungBahagian Pembahagian telah memulakan Fasa 4Projek Lampu Jalan Kampung (LJK) setelahdiserahkan secara rasmi oleh KementerianKemajuan Luar Bandar dan Wilayah (KKLW) pada15 Ogos 2008, dengan tempoh kontrak selama 12bulan iaitu sehingga 14 Ogos 2009. Sebanyak4,907 lampu jalan yang diluluskan oleh KKLWuntuk Fasa 4 ini dengan kos keseluruhan kontrakbernilai RM2.5 juta. Ini adalah tambahan kepadajumlah lampu jalan sedia ada iaitu 98,660 untukFasa I dan Fasa II, dan 26,408 unit 150W lampujalan untuk Fasa III.Kini, terdapat sejumlah 129,260 unit lampu jalankampung telah dipasang di seluruh SemenanjungMalaysia.Projek-Projek Khasi. Projek Bekalan Elektrik Luar Bandarsecara Solar Hibrid ke Pulau Banggi,Kudat, SabahProjek ini telah dianugerahkan kepada TNBsebagai pelaksana dengan nilai kontraksebanyak RM21 juta. Tarikh milik tapak binaprojek ini adalah pada 2 April 2007 dantelah siap dilaksanakan pada 28 Disember2008. Ia merupakan projek solar hibrid yangterbesar di Malaysia dan menggabungkansistem generator diesel dan sistem solar. Iamenyalurkan bekalan elektrik 24 jam kepadapenduduk di Pekan Karakit, Kg. SinggahMata, Kg. Perpaduan, Kg. Batu Putih, Kg.Batu Layar dan Kg. Lok Tohog.ii.Projek Bekalan Elektrik Luar Bandar kePulau Ketam, Pelabuhan Klang, SelangorPembekalan elektrik ke Pulau Ketam akandilakukan melalui talian kabel dasar laut dariPelabuhan Klang dengan kos keseluruhanberjumlah RM85.36 juta yang dibiayai olehAkaun Amanah Industri Bekalan Elektrik(AAIBE) dan KKLW. Projek ini masih di dalamproses pelaksanaan dengan sekarang diperingkat pembuatan kabel dasar laut dikilang Nexans di Norway. Projek ini dijangkasiap pada Oktober 2009.Program Pembangunan Tenaga Diperbaharui(RE)TNB memberi sokongan penuh kepada ProgramTenaga Kecil Diperbaharui (SREP) Kerajaandengan membantu pemaju yang mempunyaipotensi untuk melaksanakan projek SREP danmengenal pasti titik-titik sambungan sesuaidengan rangkaian pembahagian TNB sertamenjalankan kajian teknikal untuk projek tersebut.TNB juga turut memeterai Perjanjian PembelianSemula Tenaga Diperbaharui (REPPA) jangkapanjang dengan pengusaha tenaga diperbaharui.

Tenaga Nasional Berhad 181 Laporan Tahunan 2009Sehingga Ogos 2009, TNB telah menandatangani11 REPPAs berjumlah 54.55 MW. Terkini, TNBsedang dalam proses rundingan peringkat akhiruntuk 15 REPPAs dengan pemaju SREP lain yangmenggunakan biogas, biomas dan hidro minisebagai sumber RE.Program Kecekapan Tenaga (EE)TNB telah mengambil langkah utama ke arahmeningkatkan kesedaran kecekapan tenagadengan bekerjasama dengan Gabungan PersatuanpersatuanPengguna-pengguna Malaysia (FOMCA)sempena Kempen Kesedaran Kecekapan TenagaKebangsaan (SWITCH!). Dianjurkan olehKementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air danFOMCA, kempen ini bertujuan mempertingkatkankesedaran akan konsep kecekapan tenaga,mempromosikan amalan kecekapan tenaga danmenggalakkan penggunaan peralatan cekaptenaga kepada pengguna domestik, komersil danindustri. Pada 18 Mac 2009, TNB telahmenandatangani Memorandum Perjanjian denganFOMCA dengan sumbangan sebanyak RM1.5 jutakepada kempen itu.Seminar Pengurusan Tanah Dan IzinlaluProgram tahunan ini dilaksanakan khusus untukPegawai-pegawai Jabatan Tanah & Galian,Pentadbir-Pentadbir Jabatan Tanah Daerah danbadan-badan Kerajaan lain yang berkaitan dengantujuan berkongsi maklumat mengenai perundangansedia ada yang berkaitan pengunaan tanah danizinlalu. Dalam tempoh yang dikaji, lima Seminartelah dianjurkan dan disertai oleh pegawaipegawaipihak berkuasa yang berkenaan darinegeri Perak, Selangor, Pahang dan Johor, danjuga dari pejabat Ketua Pengarah Jabatan Tanahdan Galian.PENGGERAK KELESTARIAN NEGARA HIJAUSebagai penjana dan penghantar tenaga, caraoperasi TNB memerlukan Syarikat menjagakepentingan alam sekitarnya. TNB berpegangkepada prinsip asas bahawa apa jua projek ataupembangunan yang dilaksanakannya perlumemelihara dan bukan menjejaskan alamsekitar.Program Menanam PokokTNB mengambil berat serta peka terhadap alamsekitar dan isu pemanasan global. Oleh keranaitu, TNB memberi sokongan kepada aktivitiaktivitiyang boleh menyerlahkan isu-isu tersebut.Salah satu inisiatif yang diambil sebagai buktikomitmen Syarikat terhadap perlindungan alamsekitar ialah program menanam pokok sempenasambutan Hari Alam Sekitar Sedunia. Di bawahprogram ini, pengurusan tertinggi dan anggotakerja TNB turut terlibat dalam menanam pokok diHutan Perlindungan Bukit Kiara. TNB jugamemberi sumbangan sebanyak RM30,000 kepadaJabatan Landskap Negara bagi menjayakanprogram menanam pokok di peringkatkebangsaan.Satu lagi inisiatif ialah menggantikan pokokpokokyang ditebang kerana pelaksanaan projekprojeksistem penghantaran. Sempena hari ‘Lovea-Tree’,satu program menanam pokok secarameluas telah dilancarkan. Sebelum akhir tahunyang dikaji, sebanyak 600 pokok telah berjayaditanam di berbagai lokasi termasuk di pantai,taman-taman, rumah anak-anak yatim dantempat-tempat beribadat.TNB juga menyokong projek penanaman secarakomersial di kawasan talian-talian penghantaransebagai langkah menghijaukan kawasan lapangdi bawah talian-talian penghantaran dan padamasa yang sama mengurangkan kerja-kerjapenyelenggaraan belukar dan kejadian pencerobohankawasan.

Tenaga Nasional Berhad 182 Laporan Tahunan 2009TANGGUNGJAWAB SOSIAL KORPORAT (Samb.)Inisiatif Mesra AlamTNB, melalui institusi pendidikannya, UNITEN,telah mengorak langkah untuk menghadapicabaran-cabaran mesra alam dan dalam prosesitu berjaya menghasilkan inovasi-inovasi baru.Pada tahun yang dikaji, pasukan gabunganpelajar-pelajar dan pensyarah-pensyarah UNITENturut menyertai aktiviti-aktiviti berikut:• Johan Pertandingan SHELL Better WorldCompetition 2009Projek ini menampilkan produk mesra alamsekitar serta berkos efektif bagi parapengusaha penternakan ikan. Ahli-ahli SIFEUNITEN telah mereka cipta satu alat mesraalamyang dinamakan ECO-AF yang bolehdigunakan untuk proses pemakanan ikandalam kolam, sangkar ikan di tasik dansungai serta akuarium ikan. Alat ini bolehdikendalikan tanpa menjejaskan alam sekitardan berfungsi tanpa memerlukan bekalanelektrik kerana perakam masanya hanyamenggunakan aliran air untuk menjalankankomponen mekanikalnya. Produk ini telahmemenangi beberapa anugerah Teknologidan Penyelidikan Malaysia dan pertandinganpertandinganinovasi yang lain.• Naib Johan Pertandingan Perodua Eco-Challenge 2009Pertandingan Perodua Eco-Challenge memberipeluang kepada para pelajar UNITENmembuat pengubahsuaian kepada sebuahkereta MyVi 1.3L, dengan tujuan mengurangkanpenggunaan petrol dan pencemaran alamsekitar.• Finalis untuk Cooling the PlanetChallengePertandingan ini membuka peluang bagijurutera-jurutera muda mempamerkankemahiran mereka dan menonjolkan perananyang dimainkan oleh bidang kejuruteraandalam menyelesaikan isu-isu berkaitanpemanasan global. Pasukan-pasukan yangterlibat bersaing untuk melaksanakanalternatif-alternatif yang munasabah bagimengatasi kesan-kesan fenomena tersebut.Projek pasukan UNITEN yang berjudul‘Carbon Capturing Storage’ berjaya mengatasipara peserta lain dari Malaysia dan AsiaPasifik dengan muncul sebagai pemenangperingkat rantau Asia Pasifik pada bulanDisember 2008. Pasukan UNITEN bukansahaja berjaya ke peringkat akhirpertandingan Institusi Jurutera-juruteraMekanikal (ImechE) di London sebagai salahsatu daripada enam kumpulan yangdisenaraipendekkan, malah mereka jugamerupakan pasukan pertama dari luar UnitedKingdom yang mencatatkan rekod tersebut.• Projek kereta solarDalam tahun yang dikaji, UNITEN berjayamerekabentuk dan membina kereta solaryang menggunakan lebih daripada 1,800panel solar. Kereta ini juga menjadi platformujian untuk kenderaan-kenderaan yangmengguna tenaga boleh diperbaharui (RE)dalam usaha untuk mengurangkanpergantungan pada bahan api fosil. UNITENtelah menyertai pertandingan World SolarChallenge di Australia pada Oktober 2009dengan kereta solar mereka yang diberinama “Solar Ranger 1Malaysia”. Pertandinganini mencabar para peserta untukmerekabentuk dan membina sebuah keretayang mampu merentasi benua Australiadengan hanya menggunakan cahaya mataharisebagai bahan api. Peserta pertandingan iniperlu menjelajah perjalanan sejauh 3,000 kmdari Darwin di utara Australia ke Adelaide dibahagian selatan negara tersebut.Earth HourTNB turut menyertai dan menyokong KempenEarth Hour yang berlangsung di seluruh dunia.Sempena kempen tersebut TNB telah menyerurakyat Malaysia memadamkan lampu selamasatu jam iaitu dari pukul 8:30 malam hingga 9:30malam. Sambutan terhadap inisiatif pemuliharaantenaga oleh World Wildlife Fund ini telahmendapat sambutan yang menggalakkan darihampir 5 juta rakyat Malaysia yang sama-samamenentang arus pemanasan global. Untuk tempohsatu jam tersebut, TNB menganggarkan bahawapermintaan tenaga telah turun sebanyak 550MW.Projek Pemuliharaan Stesen Ulu PangsunStesen Mini-Hidro Ulu Pangsun merupakan satuikon utama sejarah dalam konteks pertumbuhanindustri bekalan elektrik di negara ini. Stesenyang mula dibina pada tahun 1927, itu adalahstesen hidro yang kedua tertua di Malaysia danyang pertama di Negeri Selangor Darul Ehsan.Walaupun sudah tidak lagi beroperasi sejaktahun 2001, namun bangunan/struktur denganreka bentuk yang sesuai dengan keadaanpersekitaran, menjadikan keseluruhan kawasan disekitar stesen ini unik dan menjadi tempat untukpara pencinta alam sekitar menjalani aktivitimenjejaki hutan, mendaki Gunung Nuang,memerhati burung, dan rekreasi. Kawasan stesenUlu Pangsun (Lower Station) mempunyai potensidan keistimewaan untuk dimajukan bagi tujuanaktiviti CSR, antaranya termasuklah menubuhkanpusat sumber khususnya mengenai tenagaelektrik hidro, pusat penyelidikan alam sekitar,pusat latihan dan rekreasi, aktiviti ‘eco-tourism’dan membina pasukan. Upper Station UluPangsun kerap digunakan oleh TNB ResearchSdn. Bhd. untuk mengadakan bengkel pendedahankepada alam semulajadi untuk pelajar-pelajardan orang ramai.Projek Pemuliharaan Kelip-KelipTNB dan Kerajaan Negeri Selangor telahberganding bahu dalam projek pemuliharaankoloni kelip-kelip di Kampung Kuantan bagitempoh lima tahun mulai tahun 2006. Di sampingkajian dan penyelidikan yang dikendalikan olehTNB Research Sdn Bhd, TNB juga telahmelaksanakan kerja-kerja menaiktaraf pusattersebut dengan menyediakan papan-papanmaklumat di panggung mini dan kawasan jeti.

Tenaga Nasional Berhad 183 Laporan Tahunan 2009Sebelum ini, TNB telah melaksanakan projekmenaiktaraf infrastruktur di pusat tersebut yangmelibatkan pembinaan empat buah wakaf,sebuah panggung mini yang lengkap dengan alatsiaraya di bangunan sedia ada; menaiktaraf jeti,jalan masuk serta dataran, mengubahsuai pintugerbang, dan pemasangan papan-papan tandaarah ke Pusat Kelip-Kelip di lokasi strategiksepanjang jalan dari Kuala Lumpur ke KualaSelangor, Selangor.Dengan adanya infrastruktur yang lebih baik hasilinisiatif-inisiatif yang dilaksanakan oleh TNB,pusat ini kini dikunjungi oleh lebih ramai pelawat.Ini telah menyumbang kepada peningkatan kualitikehidupan pendayung-pendayung bot di pusattersebut. Selain itu, TNB juga menganjurkankelas pertuturan bahasa Arab dan Jepun untukmembolehkan para pendayung bertutur denganpelawat-pelawat dari Jepun dan Timur Tengahdalam bahasa mereka sendiri. Syarikat jugamelaksanakan program “Jom Ke Sekolah BersamaTNB” setiap tahun untuk anak-anak pendayungsebagai satu lagi sumbangan kepada komunitiitu.Tempat Perlindungan BurungStesen Janaelektrik Sultan Salahuddin Abdul Azizdi Kapar, Selangor telah menjadi tempatpersinggahan burung migratori hasil peraturanemisi yang ketat yang diamalkan di stesen ini.Perkarangan stesen ini kini menjadi tempatperhimpunan utama berbagai jenis burung migrasiseperti Pipis, Bangau dan Puchong dan sekaligusmenjadikannya sebahagian daripada usaha TNBuntuk hidup berharmoni dengan alam semulajadi.Program Motivasi, Pendidikan DanKesedaran Alam Sekitar Remaja TNBDalam tempoh yang dikaji, TNB telah menjemput60 anak-anak anggota kerja TNB untuk menyertaiprogram ini yang bertujuan memupuk kesedaranterhadap alam sekitar di kalangan remajakhususnya dalam pemuliharaan kelip-kelip di Kg.Kuantan, Kuala Selangor.PENGGERAK TENAGA KERJATNB menganggap warga kerjanya sebagai asetyang paling bernilai bagi Syarikat. Sepanjangtahun dalam kajian, semua inisiatif CSR untukwarga kerja melibatkan program-program latihanyang tersusun, peluang-peluang kemajuan kerjayaserta meningkatkan tahap profesionalisme. Disamping itu, warga kerja juga digalakkanmenyertai kegiatan-kegiatan di luar skoppekerjaan masing-masing seperti aktiviti-aktivitisukarela atau lain-lain supaya dapat mencapaikeseimbangan antara kerja dan kehidupan.Manfaat KesihatanTNB menyediakan pelbagai faedah kesihatan danperubatan serta komited dalam memastikanwarga kerja TNB, para pesara dan tanggunganwarga kerja yang layak menerima perkhidmatanterbaik dari segi penjagaan kesihatan danrawatan perubatan. Syarikat juga menyediakanbantuan-bantuan perubatan lain seperti kerusiroda, alat bantuan pendengaran dan anggotabadan tiruan. Anak-anak warga kerja TNB layakmenerima faedah perubatan sehingga umur 18tahun atau sehingga 24 tahun sekiranya merekamasih belajar di institusi pengajian tinggi.Aktiviti Sukan Dan RekreasiPelbagai kemudahan fizikal dan rekreasi sertaaktiviti-aktiviti sosial disediakan melalui KelabKilat untuk meningkatkan kesejahteraan dansemangat warga kerja. Sepanjang tahun ini, 65Kelab Kilat telah berdaftar di seluruh negara danTNB membelanjakan kira-kira RM520,000.00untuk membiayai aktiviti sukan dan sosial kelab.TNB juga memberi subsidi bulanan sebanyakRM3 kepada semua warga kerja yang membayaryuran bulanan Kelab Kilat melalui potongan gaji.TNB juga menyediakan kemudahan lain untukmembolehkan warga kerjanya menganjur danmengambil bahagian dalam aktiviti-aktiviti sosialmelalui persatuan-persatuan seperti Pelitawanisdan Pakatan/Persatuan Kebajikan Pekerja IslamTNB (PKPI).Pelitawanis kini mempunyai 5,637 orang ahli danantara aktiviti-aktiviti yang dianjurkan pada tahunkewangan ini termasuklah memberi sumbangankewangan dan barangan kepada golongan kurangberkemampuan dan golongan warga emas,sumbangan pakaian seragam sekolah kepadakanak-kanak dari keluarga miskin, Sukan TahunanPelitawanis dan sumbangan Kuih Raya kepada6,000 orang warga kerja TNB yang bertugaspada hari pertama Aidilfitri.Pada 21 Januari 2009, Pakatan/PKPI telahmemberi sumbangan sebanyak RM10,000.00untuk membiayai kos mencetak Al-Qur’an versiBahasa Malaysia. Pakatan/PKPI juga telahmenubuhkan Tabung Bantuan Kemanusiaan untukRakyat Palestin di Semenanjung Gaza. SejumlahRM34,850.99 telah dikutip untuk membiayaipembangunan semula kemudahan awam,pembukaan semula ladang-ladang tanaman danmembaikpulih rumah-rumah penduduk di Gaza.

Tenaga Nasional Berhad 184 Laporan Tahunan 2009TANGGUNGJAWAB SOSIAL KORPORAT (Samb.)Kumpulan Wang Khairat Dan Pesara TNBKumpulan Wang Khairat Pekerja dan Pesara TNB(KWKPPTNB) telah diperbadankan pada 3 Jun1969 dengan nama Kilat Death Levy Fund dankemudian ditukar nama kepada KWKPPTNB pada4 Julai 2005. KWKPPTNB ditubuhkan bagi tujuanmenguruskan pemberian bantuan kematian kepadapenerima faedah yang dinamakan oleh ahli yangtelah meninggal dunia sebagai satu saluranmeringankan beban kewangan yang ditanggungoleh keluarga tersebut.Ahli-ahli KWKPPTNB terdiri daripada ahli biasadan ahli seumur hidup (bagi mereka yang telahmenjadi ahli KWKPPTNB sekurang-kurangnya15 tahun pada umur persaraan). Dalam tempohyang dikaji, KWKPPTNB mempunyai seramai12,820 orang ahli biasa dan 2,912 orang ahliseumur hidup.Faedah Untuk Ahli Keluarga PekerjaTNB mengambil berat bukan sahaja terhadapkesejahteraan warga kerjanya malahan juga ahliahlikeluarga terdekat mereka. Sepanjang tempohyang dikaji, TNB telah membelanjakan hampirRM900,000.00 sebagai sumbangan kewangankepada balu-balu dan anak-anak yatim TNB.Balu-balu TNB menerima sumbangan sekali gussebanyak RM2,000.00 manakala anak-anak yatimTNB menerima sumbangan bulanan sebanyakRM60.00 (bagi kanak-kanak berumur 7-12 tahun)dan RM90.00 (bagi kanak-kanak berumur 13-17tahun).Dalam tempoh tersebut, TNB juga telahmembelanjakan kira-kira RM2.34 juta untukmenyediakan kemudahan pembangunan danpembelajaran awal kepada anak-anak wargakerja TNB seperti tadika dan taska serta KelasBimbingan Tenaga (KBT) dengan mengenakanyuran minima.Penghargaan Terhadap Sumbangan WargaKerjaTNB menghargai warga kerja yang komitedterhadap Syarikat dan telah menyumbangsebahagian besar atau sepanjang perkhidmatankerja mereka kepada Syarikat. Pada tempoh yangdikaji, 4,869 orang warga kerja dari seluruhnegara yang telah berkhidmat selama 20, 25, 30dan 35 tahun menerima Anugerah PerkhidmatanSetia sebagai pengiktirafan terhadap sumbanganmereka. Di samping itu, TNB juga menghargaikecemerlangan dalam prestasi kerja dan padatempoh yang sama, seramai, dua puluh tigaorang warga kerja telah dikenalpasti sebagaiwarga kerja contoh dan diberikan AnugerahPerkhidmatan Cemerlang.TNB juga menyediakan kemudahan kepada wargakerjanya yang telah bersara untuk menganjurkanaktiviti-aktiviti sosial melalui Persatuan BekasPekerja TNB. Pada tempoh yang sama, lebihkurang RM110,000.00 telah dibelanjakan untukmenganjurkan pelbagai aktiviti sosial dan rekreasibagi persatuan tersebut.Hari KeluargaHari Keluarga TNB merupakan salah satu inisiatifSyarikat dalam usaha mengukuhkan perhubungansilaturahim di antara pihak Pengurusan denganwarga kerja dan keluarga mereka di sampingmemupuk penghayatan Nilai-Nilai BersamaSyarikat. Berbagai acara diadakan bagimemeriahkan program ini, antaranya permainanbersuka ria, sukan rakyat, hiburan, cabutanbertuah serta cenderamata. Acara dwi tahunanini dianjurkan di semua negeri di SemenanjungMalaysia serta di peringkat ibu Pejabat.Sambutan PerayaanDi TNB, semangat “1 Malaysia” memangsenantiasa diamalkan. Satu daripada aktivitisosial utama yang anjurkan oleh Syarikat adalahsambutan perayaan-perayaan utama negara iaituHari Raya Aidilfitri, Tahun Baru Cina danDeepavali. Ia disambut di seluruh negara olehsemua pejabat negeri dan di ibu pejabat TNBdengan konsep tradisional “rumah terbuka” dimana pihak pengurusan, warga kerja, kumpulanberpentingan dan tetamu-tetamu lain berkumpulbersama di dalam semangat perpaduan.

Tenaga Nasional Berhad 185 Laporan Tahunan 2009PENGGERAK KEJUARAANSukan sentiasa menjadi salah satu agendapenting dalam bisnes TNB. Sukan bukan setakatsebagai peranan sosial tetapi yang lebih pentingsebagai pemangkin untuk membangunkan juarajuaramasa depan. Penglibatan TNB dalam bidangsukan selaras dengan aspirasi Kerajaan untukmelahirkan atlet-atlet terbaik dan membolehkanMalaysia muncul sebagai negara yang handaldalam bidang sukan.Program HokiTNB telah memberi sokongan padu kepadausaha-usaha pembangunan sukan hoki negaradengan memberi bantuan kewangan tahunansebanyak RM1 juta sejak tahun 2004 kepadaPersekutuan Hoki Malaysia untuk melaksanakanprogram-program hoki di seluruh Negara.TNB juga merupakan penaja utama kejohananhoki tempatan seperti Liga Hoki Malaysia TNB,Liga Remaja dan Piala Razak anjuran PersatuanHoki Malaysia. Syarikat juga merupakan penajautama Piala Sultan Azlan Shah, satu pertandinganperingkat antarabangsa yang turut disertai olehpasukan-pasukan ternama dari seluruh dunia.Program Pembangunan Sukan HokiTNB merupakan penyumbang utama dalampembangunan hoki Negara. TNB melaksanakanprogram pembangunan klinik hoki remaja negaramenerusi pengendalian sesi-sesi bimbingankemahiran kepada pelajar-pelajar berusia antara12 hingga 18 tahun di seluruh negara. Sesi-sesitersebut dikendalikan oleh pemain hokikebangsaan yang juga merupakan anggota kerjaTNB. Program ini dianjurkan dengan kerjasamaPersatuan Hoki Malaysia dan persatuan-persatuanhoki negeri. Sehingga kini, seramai 2,000 bakatbaru telah dikenal pasti dari tujuh negeri yangtelah terlibat secara langsung dalam projek ini.Program KriketDi samping hoki, TNB adalah juga penaja utamakriket. Syarikat aktif terlibat dalam pembangunankriket dengan menyertai setiap pertandinganperingkat tempatan dan antarabangsa anjuranPersatuan Kriket Malaysia.

Tenaga Nasional Berhad 186 Laporan Tahunan 2009Perkhidmatan-Perkhidmatan Lain –Pengurusan Produktiviti dan Kualiti (PQM)Jabatan Pengurusan Produktiviti dan Kualiti(PQM) bertanggungjawab terhadap usahamembawa TNB ke arah kecemerlangan menerusiinisiatif-inisiatif kualiti serta usaha-usahatransformasi lain. PQM dibahagikan kepada duaunit utama iaitu: Unit Pengurusan Transformasi(TMU) dan Unit Pengurusan Kualiti (QMU).Dalam Program Strategik SE10/10, PQMmemainkan peranan sebagai pemudahcara danjuga bertanggungjawab dalam memantaupelaksanaan dua puluh-dua Inisiatif Utama olehBahagian-bahagian yang terlibat. Kesemuainisiatif tersebut dipantau dengan menggunakan“Initiative Tracking System” (ITS). Pihakpengurusan juga mengadakan satu sesi tahunanuntuk mengkaji semula Program StrategikSE10/10. Sesi terkini telah diadakan pada bulanOktober 2009.PQM juga diamanahkan untuk mengkordinasibeberapa program Pengurusan Kualiti seluruhSyarikat. Ini termasuklah Anugerah KualitiPresiden (AKP), program penyertaan pengurusanseperti ICC, 5S dan QCFT serta beberapa inisiatifkualiti yang lain.PQM adalah juga urusetia kitaran penilaiansetiap dua tahun sekali bagi AKP. Untuk tujuanini, PQM dibantu oleh panel penilai yang terpilihdan terlatih khusus untuk tujuan menilai 62 UnitBisnes (UB) di TNB. PQM juga membantu UByang memerlukan penambahbaikan prestasikualiti yang tinggi dengan mengendalikan latihanserta perundingan yang sesuai.Pencapaian usaha-usaha ini boleh dilihat darisegi pemarkahan AKP beberapa Bahagian TNByang telah meningkat secara mendadak.Sebilangan besar Unit Bisnes telah mencecahatau melebihi pemarkahan 800, iaitu ambangKecemerlangan Kualiti.Sudah bertahun-tahun lamanya TNB berjayamempertahankan imej cemerlangnya dalamprogram “Innovation and Creative Circle” (ICC) dimana beberapa pasukan TNB telah menerimaanugerah-anugerah berprestij di peringkatkebangsaan dan antarabangsa. PQM juga dapatmembantu dan menyokong program ICC inidengan memberi latihan dan perkhidmatansebagai pemudahcara bagi beberapa UB. Padamasa ini, terdapat sebanyak 680 pasukan ICCmelibatkan seramai 5,400 warga kerja yangsedang giat dalam program ICC ini.Piawaian dan Penambahbaikan Proses (PSI)adalah tonggak penting bagi TNB kerana inisiatifini akan menerajui organsasi TNB ke arahKecemerlang Bisnes. Pada masa ini, keseluruhanSyarikat telah mendapat pensijilan ISO 9001.Korporat TNB juga telah berjaya mendapatkanpensijilan semula ISO 9001:2008 pada Mac2009.Pada masa ini, PQM sedang giat menerajuiprogram 5S bagi seluruh TNB. Tujuan utamaprogram ini adalah supaya semua Unit Bisnesmendapat pensijilan 5S menjelang 2010.Selain dari inisiatif-inisiatif tersebut, PQM jugadipertanggungjawabkan untuk melaksanakan“Special Change Projects” atas arahan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif dan Pengurusan TNB.Sesungguhnya PQM juga baru-baru inidimandatkan untuk “mengeksport” kemahiranperkhidmatan perundingan di luar TNB.

Tenaga Nasional Berhad 187 Laporan Tahunan 2009LAPORAN KESELAMATAN DANKESIHATAN PEKERJAANPENGENALANKeselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (KKP) jarangdipersoalkan jika sesuatu organisasi beroperasidengan lancar tanpa sebarang kemalangan.Namun begitu, jika kemalangan berlaku, ia akanmendapat liputan negatif yang akan mencemarnama baik/imej organisasi tersebut. Sebagaitindakan pencegahan terhadap kemungkinankemalangan berlaku, TNB amat berhati-hati dalammemastikan semua perundangan berkaitan denganKKP dipatuhi sepenuhnya.KADAR KEMALANGAN/1000 PEKERJA4.00 3.963.563.002.201.922.002.522.68 2.681.80STATISTIK KEMALANGANPada tahun ini satu kemalangan maut telahberlaku, meskipun semua pihak telah berusahagigih bagi memastikan tiada kemalangan mautberlaku. Namun secara keseluruhan KadarKemalangan TNB terus menurun ke 2.08 dari 2.68per 1000 pekerja dari tahun sebelumnya.1.000.00TK01/02 TK02/03 TK03/04 TK04/05 TK05/06 TK06/07 TK07/08 TK08/09TAHUN KEWANGANTK08/09TK07/08TK06/07TK05/06PENGURUSAN KKP“Safety Excellence Management System” (SEMS) yang diperkenalkansejak tahun 1993 telah meningkatkan kesedaran dan mengangkatpengurusan keselamatan dan kesihatan pekerjaan dalam TNB keperingkat yang lebih tinggi. Ianya pertama kali diperkenalkan diBahagian Penjanaan, tetapi hari ini sistem tersebut digunapakai olehsemua bahagian dan anak syarikat dalam Kumpulan. SEMS akandiulangkaji setiap tahun untuk memastikan ianya selari dengan performadan amalan terbaik masa kini. Ia juga diselaraskan dengan keperluanOHSAS 18001:2007 dan MS 1722 dalam rangka untuk memperolehipengiktirafan luaran dan antarabangsa.TK04/05TK03/040 10 20 30 40 50Bil. Stesen DiauditTahun Kewangan0 BINTANG 1 BINTANG 2 BINTANG 3 BINTANG 4 BINTANG 5 BINTANGPeningkatan prestasi keselamatan dan kesihatan pekerjaan anggotakerja dipaparkan dalam tahap pencapaian di semua stesen di BahagianPenjanaan, di mana semua stesen janaelektrik telah memperolehi5-Bintang semasa Audit SEMS dijalankan. Kebanyakan Stesen 5-Bintangjuga mempunyai Persijilan OSHAS 18001:2007 atau MS 1722. Bahagianbahagianlain sedang berusaha bersungguh-sungguh untuk mencapaitahap ini.Kejayaan prestasi KKP melalui SEMS telah menarik perhatian sebuahsyarikat mentee, Konsortium ABASS Sdn. Bhd. untuk menggunapakaisistem ini. SEMS diperkenalkan kepada syarikat ini melalui ProgramMentor-Mentee, yang diselenggarakan oleh Jabatan Keselamatan danKesihatan Pekerjaan (DOSH). Walaupun tempoh program telah berakhir,TNB telah dijemput untuk menjalankan audit tahunan di pepasangannya.Syarikat telah mencapai tahap 5-Bintang semasa audit yang dilakukanpada tahun ini.

Tenaga Nasional Berhad 188 Laporan Tahunan 2009LAPORAN KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJAAN (Samb.)TNB telah juga menjalin hubungan yang eratdengan jabatan kawalselia seperti JabatanKeselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia(DOSH), Suruhanjaya Tenaga, JabatanPerkhidmatan Bomba dan Penyelamat dan badanbadankerajaan yang lain. Mesyuarat,perbincangan dan dialog diadakan denganjabatan-jabatan ini untuk menangani masalahKKP yang mungkin timbul. Selain dari itu, aktivitirekreasi dan acara sukan diadakan untukmemupuk dan mengukuhkan hubungan.LATIHAN KKPKepentingan latihan KKP untuk anggota kerjaorganisasi termasuk pengurusan tertinggi tidakperlu ditekan. Dalam hal ini, Seminar KKPPeringkat Pengurusan Tertinggi ke-2 TNB dengantema “ O S H I S V I T A L F O R B U S I N E S SSUSTAINABILITY” (KKP ADALAH PENTINGUNTUK KESINAMBUNGAN BISNES) dilaksanakanpada 25 Februari 2009. Menteri Sumber ManusiaMalaysia, YB Datuk Dr. S. Subramaniam telahmenyampaikan ucaptama. Penceramahpenceramahlain termasuk Pegawai-PegawaiUtama dari GLC.Persidangan KKP ke-4 telah diadakan pada 6-7Mei 2009 bertempat di Dewan Serbaguna KelabKilat yang dihadiri hampir 400 peserta. Kertaskerjapersidangan dibentang oleh agensi luarandan dalaman TNB dengan tujuan berkongsipengalaman dan pengetahuan yang berkaitandengan KKP. Simposium KKP Nasional diadakandi TNB Research Sdn. Bhd., sementara kawasantimur diadakan di Kota Bharu dan Kuantan danbagi Kawasan Tengah diadakan di ILSAS sebagaisebahagian daripada langkah pendidikanberterusan dan saling berkongsi pengetahuanKKP.Selain daripada program latihan dan kursus yangdijalankan melalui Safety School, JabatanKeselamatan Kesihatan dan Alam Sekitar,Bahagian Sumber Manusia Kumpulan, unit KKPBahagian lain juga aktif menjalankan latihanuntuk anggota kerjanya bagi memenuhi matlamatsetiap anggota kerja menghadiri sekurangkurangnyasatu hari latihan KKP.Kursus Pemanduan Berhemah juga dijalankan,terutama untuk pemandu syarikat dan pemandulain amnya dalam usaha membantu mengurangkaninsiden kemalangan di jalanraya.Taklimat KKP juga diadakan sempena kempenyang dijalankan oleh Bahagian. Ini akanmembantu meningkatkan tahap kesedaran KKPdan mencapai sasaran sifar Kemalangan Maut.PROMOSI KKPSempena Seminar KKP Peringkat PengurusanTertinggi ke-2 TNB, Kad Iltizam Keselamatan(KIK) telah dilancarkan oleh Presiden/KetuaPegawai Eksekutif TNB yang menerajui komitmendengan memberikan komitmen bertulis pada kadiaitu untuk “mengingatkan warga kerja mengenaiKKP dalam semua ucapan beliau”. Kad Iltizamakan diedarkan kepada semua anggota kerja bagikomitmen bertulis mereka. TNB akan menyumbangRM1.00 untuk setiap kad dan koleksi akandisalurkan untuk tujuan amal.KKP juga dipromosi melalui edaran poster, bukukecil dan risalah kepada anggota kerja. “SafetyWatch” dan “Safety Alert” terbitan bulanandipaparkan di laman web TNB. Unit KKP Bahagianjuga mengedar risalah dan newsletter untukedaran dalaman mereka.Kempen Keselamatan dianjurkan oleh semuaBahagian Teras. Penceramah dari institusiberkaitan dijemput untuk berkongsi pengetahuandan pengalaman. Berbagai kegiatan yangberkaitan dengan keselamatan dijalankan. Selainitu, pemeriksaan kesihatan dan Kempen

Tenaga Nasional Berhad 189 Laporan Tahunan 2009Menderma Darah merupakan acara tetap danmendapat sambutan hangat daripada anggotakerja tempatan.Bahagian Penghantaran dengan kerjasamaJabatan Komunikasi Korporat, menjalankanKempen Kesedaran Elektrik untuk Guru-Guru disetiap negeri. Kempen yang dilancarkan pertamakalinya dalam tahun 2007 oleh YB Datuk SeriHishammuddin Hussein, ketika itu MenteriPendidikan, menerangkan berbagai aspekkeselamatan elektrik kepada guru-guru sekolahyang kemudiannya akan mengajar anak didikmereka tentang isu-isu keselamatan ini.Sukan Teknikal TNB, yang diterajui oleh BahagianPembahagian, memperlihatkan cara kerjasebahagian tugas-tugas yang biasa dilakukanoleh anggota kerja TNB. Peserta dinilai padakepantasan dan kecekapan kerja dengan ciri-cirikeselamatan diberikan keutamaan.ANUGERAH KESELAMATAN DANKESIHATAN PEKERJAANAnugerah Kecemerlangan Keselamatan danKesihatan Pekerjaan (SEMS) bagi mengiktirafpencapaian cemerlang stesen-stesen diadakansempena Persidangan KKP ke-4 TNB. Peningkatanprestasi semua bahagian amat ketara.Semua stesen janaelektrik TNB juga menerimaAnugerah Kecemerlangan KKP untuk sektor utiliti,anjuran Persatuan Keselamatan dan KesihatanMalaysia (MSOSH). Stesen Janaelektrik Putrajayadan Chenderoh memenangi “Grand Award”sementara tujuh stesen memenangi Pingat Emas(Kelas I) termasuk TNB Wilayah Persekutuan,Bahagian Pembahagian, yang menyertainya untukpertama kali. Selain dari itu, satu stesenmemenangi Pingat Emas (Kelas II) dan dua lainmemenangi Pingat Perak.KESELAMATAN KONTRAKTORSebagai sebuah organisasi, TNB amat prihatinterhadap keselamatan kontraktor dan orangawam. Dengan itu, TNB telah menguatkuasakanpenggunaan NIOSH-TNB Pasport Keselamatan(NTSP) pada semua pekerja kontraktor yangbekerja di premis dan pepasangan TNB bermuladaripada Januari 2009. Semua pekerja kontraktordikehendaki hadir dan lulus kursus NTSP yangdiselenggarakan oleh NIOSH untuk mendapatkanpasport tersebut. Dengan menguatkuasakanpenggunaan pasport keselamatan, TNB tidakhanya mematuhi Undang-undang KKP, 1994,tetapi juga memastikan kontraktor bekerja dalamkeadaan yang selamat. Setakat ini, hampir 14,000kontraktor telah dilatih.Penyelia TNB juga menghadiri kursus yang samasecara dalaman untuk memastikan, terutamanyaanggota kerja yang menyelia kontraktor, jugamendapat latihan yang sama.TINDAKAN KECEMASANDalam memastikan kesinambungan bekalanelektrik, TNB bertanggungjawab memastikanoperasinya sentiasa dalam keadaan siap sedia.Dengan kesedaran tersebut, TNB telah memberikeutamaan dalam menangani insiden sepertiblack out, kebakaran, banjir dan lain-lain yangboleh mengganggu bekalan elektrik. Satu rangkakerja kecemasan telah digubal dengan kerjasamaJabatan Pengurusan Risiko Perusahaan (EWRM).Dua dokumen penting iaitu Pelan TindakanKecemasan Korporat (PTKK) untuk Sistem TNBdan juga PTKK untuk Bukan-sistem telahdiwujudkan dengan menggabungkan pengurusankecemasan tiga bahagian teras iaitu BahagianPenjanaan, Penghantaran dan Pembahagian.Pasukan Pengurusan Krisis ini dipimpin oleh NaibPresiden Kanan (Operasi dan Teknikal).Latihan tahunan kecemasan dijalankan oleh tigabahagian teras. Kelemahan dalam sistemdikenalpasti dan ulangkaji beberapa kali olehpengurusan tempatan selepas setiap latihan dansetiap perubahan pada prosedur dibentangkan keperingkat operasi untuk memastikankeberkesanannya. TNB juga telah mengambillangkah-langkah pro-aktif untuk memastikananggota kerjanya bersiap sedia secara fizikal danmental untuk menghadapi setiap keadaankecemasan. Sesi latihan dijalankan bersama parapakar dan ahli teknikal dalam pengurusankecemasan yang melibatkan ahli-ahli daripadaPasukan Pengurusan Kecemasan 2008/2009 danAhli Pasukan Bertindak Kecemasan.

Tenaga Nasional Berhad 190 Laporan Tahunan 2009Penyata Alam SekitarTenaga Nasional mengakui bahawa pertumbuhan ekonomi, pembangunan yang berterusan dan kualitikehidupan adalah berkait rapat antara satu sama lain.Kami adalah komited terhadap pemuliharaan alam sekitar, di samping membekalkan tenaga elektrikyang selamat, bersih dan diyakini dengan bertanggungjawab.POLISI ALAM SEKITAR TNB• Sentiasa melindungi, memulihara danmempertingkatkan kualiti alam sekitar dalamsemua operasi dan dalam proses membuatsebarang keputusan yang berkaitan.• Sentiasa mematuhi semua undang-undangdan peraturan, menetapkan piawaian yangakan membantu meningkatkan prestasi alamsekitar secara berterusan.• Sentiasa melaksanakan Sistem PengurusanAlam Sekitar (EMS) yang akan menjaminsemua kesan ke atas alam sekitar daripadaoperasinya dapat dikurangkan atau pundihapuskan.• Sentiasa melaksanakan semakan audit alamsekitar mengikut jadual yang ditetapkanuntuk memastikan pematuhan kepadakomitmen Alam Sekitar, dan melaksanakanprogram-program latihan bagi warga kerjauntuk memastikan tahap kompetensi yangtinggi dalam bidang pemuliharaan alamsekitar.• Sentiasa meningkatkan tahap kesedaranterhadap alam sekitar di kalangan kontraktor,masyarakat umum dan pihak-pihak yangberkepentingan di samping menyediakanpolisi alam sekitar bagi keperluan mereka.Sejajar dengan polisi ini, TNB akan:• Melindungi, memelihara dan menambahbaikalam sekitar dari semua aspek operasinyadan keputusan yang dibuat.• Menggabungkan prinsip-prinsip pengurusanalam sekitar pada strategi korporat,perancangan serta pada proses pelaksanaan.• Mematuhi kesemua peraturan dan undangundangyang sedia ada serta menerima ataumengasaskan standard bagi memperbaikiusaha pemuliharaan alam sekitar.• Menjalankan serta menyokong penyelidikandan pembangunan yang dapat memperbaikikualiti alam sekitar.• Mengaplikasi konsep 3R: Reuse, Repair danRecycle.• Menjalankan pemeriksaan dan audit alamsekitar.• Mempromosi program pendidikan secaraaktif bagi meningkatkan kesedaran alamsekitar untuk warga TNB.A. Pelan Pengurusan Alam SekitarProgram Pemantauan Alam SekitarPelan Pengurusan Alam Sekitar dilaksanakanmengikut keperluan bagi mendapatkan lesen dibawah Akta Kualiti Alam Sekitar 1974 ataumengikut perincian EIA yang ditetapkan olehJabatan Alam Sekitar atau berdasarkan syaratsyaratkelulusan EIA bagi setiap stesenjanaelektrik. Secara amnya, fokus programpemantauan adalah memantau kualiti udara,kualiti air dan paras bising sempadan. Selaindaripada itu, beberapa buah stesen jugamenjalankan program pemantauan ekologisebagai sebahagian daripada Program PemantauanAlam Sekitar.

Tenaga Nasional Berhad 191 Laporan Tahunan 2009TNB akan sentiasa memastikan setiap peralatanyang dipasang di semua stesen janaelektrik baruadalah mesra alam dan juga mematuhi SistemPemantauan Berterusan Pengeluaran Asap(CEMS).B. Audit Alam Sekitar dan PersijilanMS ISOKesemua 12 stesen janaelektrik mempunyai satuset dokumentasi MS ISO 14001 yang lengkapdan pada masa ini sedang melaksanakan EMSyang berasaskan piawaian.Audit Pengurusan Alam Sekitar tahunan atauEMS berdasarkan kepada MS ISO 14001dilaksanakan di semua stesen janaelektrik olehJuruaudit Bahagian Penjanaan TNB. Auditpenilaian semula EMS dilaksanakan setahunsekali oleh SIRIM QAS International.Ketika penilaian dijalankan, Bahagian Penghantaransedang dalam proses untuk mendapatkan pensijilanMS ISO 14001 bagi setiap operasinya. Matlamatawal yang ditetapkan adalah untuk mendapatkanpensijilan MS ISO 14001 bagi Jabatan PengurusanAset (AM), Butterworth pada tahun kewanganhadapan dan seterusnya akan diperkembangkankepada jabatan-jabatan lain.C. Pelupusan Sisa BerjadualProgram Pengurusan Sisa Berjadual TNB telahdilaksanakan selaras dengan Peraturan KualitiAlam Sekitar (Sisa Berjadual) Tahun 2005. Sisaberjadual termasuklah semua sisa yang dihasilkandari semasa ke semasa telah dilupuskan olehkontraktor-kontraktor yang berdaftar denganJabatan Alam Sekitar.Semua sisa berjadual yang dikeluarkan perludimaklumkan kepada Jabatan Alam Sekitar danakan disimpan buat sementara di Stor SisaBerjadual sebelum dilupuskan. EMR bertanggungjawabuntuk merekod, memantau, danmenguruskan semua sisa yang dikeluarkan olehunit masing-masing.D. Program Kitar SemulaProgram pengurangan dan kitar semula sisa telahdisenaraikan sebagai salah satu inisiatifPengurusan Alam Sekitar (EMS) bagi setiapbahagian di dalam TNB. Ketika ini, hampirkesemua stesen janaelektrik telah mengamalkanprogram EMS ini bagi mengurangkan sisa sertapengunaan sumber tenaga. Malahan, sesetengahstesen telah pun mengenalpasti kawasan-kawasanstrategik untuk dijadikan kawasan kitar semula.Sementara itu, program-program kesedaran untukwarga kerja mengenai EMS ini dilakukan menerusiperjumpaan bulanan. Program-program kesedaranyang berterusan telah dilaksanakan menerusiperjumpaan bulanan para pekerja.i. Program Pemantauan Keadaan (CMP):Program pemantauan ini dilakukan secaraberterusan oleh Bahagian Penghantarandalam operasinya. Salah satu inisiatif adalahpenebusgunaan minyak alat ubah terpakai dimana minyak itu ditapis dengan menggunakanteknologi terkini dan diguna semula dalamoperasi.ii.Program Mengitar Semula Kabel-KabelLama:Program mengitar semula kebel-kebel lamadilaksanakan menerusi JawatankuasaPelupusan di semua wilayah. Proses mengitarsemula bagi kabel-kabel lama bolehdilaksanakan sebaik sahaja kelulusandiberikan oleh Jawatankuasa ini. Lazimnya,Jawatankuasa ini akan melantik syarikatkitar semula untuk mengumpul barangbaranglusuh ini untuk proses seterusnya.E. Pengurusan KrisisPasukan Pengurusan Bencana Alam diwakili olehPasukan Tindakan Kecemasan yang merupakankomponen utama bagi Sistem PengurusanKecemerlangan Keselamatan (SEMS) yang telahdilaksanakan di semua bahagian dalaman TNB.SEMS akan mengenalpasti semua bentukkecemasan yang mungkin berlaku dalam aktivitibisnes bahagian dan seterusnya menyediakanPelan Tindakan Kecemasan sebagai langkahpengawalan.Setiap bahagian juga melaksanakan latihan ERPtahunan yang melibatkan semua warga kerja danagensi-agensi dan pihak berkuasa yangberkenaan.F. Penggantian HalonTNB telah mencapai tahap bebas dari penggunaanGas Halon dalam semua bahagian pengoperasian(Penjanaan, Penghantaran dan Pembahagian).G. Isu-Isu Semasai. Pemanasan Global: Cabaran bagi industrielektrik bukan sahaja pada sumber bahanapi fosil terhad tetapi juga pada harga bahanapi fosil yang semakin meningkat. Penggunaanbahan api fosil untuk penjanaan elektrik jugabanyak menyumbang kepada pencemaranu d a r a d a n g a s - g a s r u m a h h i j a u .Penguatkuasaan protokol antarabangsa danperundangan alam sekitar kebangsaanmenghendakkan TNB meningkatkan inisiatifpengurusan untuk mematuhi piawaianpemancaran yang ketat. TNB sedangmenerokai teknologi terkini untukmengurangkan pencemaran seperti karbonmonoksida (CO), karbon dioksida (CO 2 ),nitrogen oksida (NOx) dan sulfur dioksida(SO 2 ) dan memasang teknologi itu dalamoperasi loji janakuasa kami yang terkini.

Tenaga Nasional Berhad 192 Laporan Tahunan 2009Penyata Alam Sekitar (samb.)ii.Mekanisme Pembangunan Bersih (CDM):Mekanisme Pembangunan Bersih (CDM)merupakan satu usaha global di bawahKyoto Protocol (K.P.) Artikel 12, untukmengurang dan menstabilkan kepekatan gasgasrumah hijau (GHG) yang disuntik kedalam atmosfera kita. Malaysia sebagaisebahagian daripada masyarakat globalmengiktiraf dan menyokong objektifKonvensyen Rangka Kerja mengenaiPerubahan Iklim Bangsa Bangsa Bersatu(UNFCCC) untuk mencegah kepekatan gasanthropogenik dalam atmosfera yangmelebihi tahap dan yang membawa kesanmudarat kepada kehidupan di bumi. Malaysiatelah menandatangani UNFCCC pada 9 Jun1993 dan kemudiannya meratifikasikankonvensyen itu pada 13 Julai 1994. Menurutmekanisme ini, negara-negara maju, yangingin memenuhi tahap penurunan gas GHGyang telah ditetapkan ke atas mereka,dibenarkan melabur di negara-negara sedangmembangun, seperti Malaysia, dalam projekprojekyang dapat mengurangkan pengeluarangas. Mekanisme ini adalah sebagai satualternatif kepada negara-negara maju jikadibandingkan dengan kaedah penguranganyang ada di negara masing-masing tetapijauh lebih mahal. Pengurangan ini akandihitung melalui Certified EmissionReductions (CERs) yang mempunyai nilaikomersil di mana ia dapat ditukarkan kepadawang di pasaran CER antarabangsa. Pada 12Mac 1999, Malaysia menandatangani KPdan meratifikasikan protokol itu pada 4September 2002. Kyoto Protocol sudah mulaberkuatkuasa pada 16 Februari 2005 danTNB kemudiannya mengintegrasikan potensiCDM ke dalam bisnes syarikat. TNB telahmengenalpasti projek-projek yang layakuntuk CDM dan sekarang sedang giatmenyusuli inisiatif ini. Pada waktu ini, TNBsedang melaksanakan CDM bagi projekPembangunan Hidroelektrik Hulu Terengganu(250 MW) dan Hidroelektrik Ulu Jelai (372MW). Kelebihan yang dijangka akandiperolehi dengan mengggabungkan prosesCDM ke dalam projek-projek ini adalah:a. Menggalakkan penggunaan tenaga yangboleh diperbaharui untuk penjanaanelektrik.b. Memupuk pembangunan industri bagitenaga yang boleh diperbaharui.c. Mengurangkan kesan terhadap alamsekitar dengan tidak menggunakanbahan api fosil untuk menjana elektrik.Ini dapat mengurangkan pengeluarangas hasil pembakaran (seperti sulfurdioksida, nitrogen oksida dan gas-gasrumah hijau lain) dan membaikpulihkualiti udara persekitaran.

Tenaga Nasional Berhad 193 Laporan Tahunan 2009iii. Pendidikan dan Kesedaran Alam Sekitar:Setiap tahun TNB menerima lawatan pelajarpelajarsekolah dan penuntut-penuntutuniversiti untuk melihat operasinya khususnyaloji-loji janakuasa kami. Semasa lawatanlawatanitu TNB memberi demonstrasisistem pengurusan alam sekitar serta aktivitiaktivitialam sekitar yang dilaksanakan olehsyarikat. TNB juga menganjurkan kem remajasebagai komitmen kami mewujudkan NegaraHijau untuk faedah generasi-generasi masadepan.iv. Teknologi Hijau: Untuk terus maju kehadapan, TNB mengambil langkah awal danmenjalankan perancangan bagi penggunaantenaga nuklear yang mesra alam sekitaruntuk menjana elektrik. Sejak 1950-an,penggunaan tenaga nuklear di Perancis,Jepun dan Korea telah membuktikan bahawaia merupakan satu-satunya pilihan untukmenyelesaikan isu pemanasan global.Prosesnya, dari aktiviti perlombonganuranium hingga ke pelupusan sisa-sisa,hanya menghasilkan 1-6 gram karbon untuksetiap kWhr membuktikan bahawa tenaganuklear adalah sumber tenaga yang ”carbonfree”. Dengan penggunaan tenaga nuklear,negara akan dapat mengurangkanpengeluaran gas karbon sebanyak 24%.Tenaga nuklear dijangka akan menjadipenyumbang utama untuk mengurangkanpengeluaran gas karbon bagi tempoh selepas2012 (post-Kyoto Protocol). Strategi penstoranbagi sisa-sisa radioaktif nuklear adalah lebihmesra alam sekitar jika dibandingkan denganstrategi penyebaran yang dilakukan untukbahan api fosil.v. Program “Tree for a Tree”: TNB tetapkomited untuk menyediakan bekalan tenagayang bersih dan diyakini kepada komuniti.Oleh itu, TNB sentiasa berusaha untukmengurangkan insiden bekalan elektrikterputus serta berusaha menambahkankecekapan sistem penghantaran denganmenaiktaraf infrastrukturnya. Akan tetapi,dalam menjalankan proses tersebut banyakpokok terpaksa ditumbangkan. Secara tidaklangsung, ini dapat menjurus ke arahpemanasan global.Menyedari kepentingan wujudnya alamsekitar yang hijau, Bahagian Penghantarantelah melancarkan Program ”Tree for a Tree”di mana pokok-pokok akan ditanam untukmenggantikan yang telah tumbang. Di bawahprogram ini, Naib Presiden Penghantarantelah meletakkan matlamat di mana kesemuaPengurus Daerah dan Pengurus Cawanganperlu menanam sekurang-kurangnya 35 buahpokok di kawasan mereka sama ada ituadalah kawasan perumahan atau tamanrekreasi. Sempena ”Love a Tree Day”,Bahagian Penghantaran telah menanam 366buah pokok di pelbagai tempat. Program iniakan dijalankan secara berterusan sebagaisalah satu komitmen TNB terhadapmemelihara dan menjaga alam sekitar.

Tenaga Nasional Berhad 194 Laporan Tahunan 2009PENYATAKEWANGAN195 Laporan Pengarah200 Penyata Pendapatan201 Kunci Kira-Kira203 Penyata Perubahan Dalam Ekuiti205 Penyata Aliran Tunai207 Nota kepada Penyata Kewangan304 Kenyataan Para Pengarah305 Pengakuan Berkanun306 Laporan Juruaudit Bebas

Tenaga Nasional Berhad 195 Laporan Tahunan 2009Laporan PengarahPara Pengarah dengan sukacitanya mengemukakan Laporan mereka berserta penyata-penyata kewangan bagi Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewanganberakhir 31 Ogos 2009.AKTIVITI UTAMAAktiviti-aktiviti utama Kumpulan dan Syarikat adalah dalam bidang penjanaan, penghantaran, pembahagian dan penjualan tenaga elektrik dan juga dalam jadualseperti di Nota 15 penyata kewangan.Sepanjang tahun kewangan ini, tidak terdapat sebarang perubahan ketara dalam aktiviti-aktiviti tersebut.KEPUTUSAN KEWANGANKumpulanRM’jutaSyarikatRM’jutaKeuntungan bagi tahun yang diatributkan kepada– Pemegang ekuiti Syarikat 917.9 1,070.7– Kepentingan minoriti (64.9) 0Keuntungan bagi tahun 853.0 1,070.7DIVIDENDividen yang dibayar atau diisytiharkan sejak 31 Ogos 2008 adalah seperti berikut:Bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008 seperti yang dinyatakandalam Laporan Pengarah bagi tahun kewangan ini:RM’jutaDividen kasar akhir sebanyak 10.0 sen sesaham biasa, tolak cukai pendapatan25%, dibayar pada 23 Disember 2008 325.1Bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009:Dividen kasar interim sebanyak 2.0 sen sesaham biasa, tolak cukai pendapatan25% dan 2.0 sen sesaham biasa, dikecualikan cukai, dibayar pada 22 Mei 2009 151.7Untuk tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009, pada 26 Oktober 2009, para Pengarah telah mencadangkan pembayaran dividen kasar akhir sebanyak 10.0 sensesaham biasa, ditolak cukai pendapatan 25% serta dividen yang dikecualikan cukai sebanyak 2.3 sen sesaham biasa, tertakluk kepada kelulusan para pemegangsaham di Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat. Tarikh Penutupan Buku dan Pembayaran akan diumumkan kemudian.

Tenaga Nasional Berhad 196 Laporan Tahunan 2009Laporan Pengarah (SAMB.)RIZAB DAN PERUNTUKANSemua pemindahan penting kepada atau daripada rizab dan peruntukan pada tahun kewangan ini adalah seperti yang dinyatakan dalam penyata kewangan.TERBITAN SAHAMPada tahun kewangan, 2,536,450 saham biasa baru bernilai RM1.00 sesaham telah diterbitkan oleh Syarikat menurut Skim Opsyen Saham Pekerja II (‘ESOS II’)pada harga pelaksanaan bernilai RM6.71, RM6.99, RM7.42, RM7.33, RM6.33 dan RM5.57 sesaham.Saham biasa yang baru diterbitkan pada tahun kewangan bertaraf pari passu dari segala segi dengan saham biasa Syarikat yang sedia ada.SKIM OPSYEN SAHAM PEKERJA (‘ESOS’)Opsyen di bawah ESOS telah diberikan kepada para Pengarah, warga kerja dan pesara Kumpulan yang layak untuk melanggan saham biasa berharga RM1.00sesaham dalam TNB. Terbitan ESOS pertama telah tamat tempoh pada 11 Mei 2002.Syarikat telah melaksanakan Skim Opsyen Saham Pekerja II (‘ESOS II’) yang baru pada 8 Julai 2003 untuk tempoh 10 tahun. ESOS II ini adalah tertakluk kepadaundang-undang kecil yang telah diluluskan oleh para pemegang saham di Mesyuarat Agung Luar Biasa (‘EGM’) yang diadakan pada 29 Mei 2003 dan dipindasewaktu berlangsungnya EGM pada 15 Disember 2005.Ciri-ciri utama dan perubahan dalam bilangan opsyen saham Syarikat pada tahun kewangan ini dinyatakan dalam Nota 35 kepada penyata kewangan.Syarikat telah diberi pengecualian oleh Suruhanjaya Syarikat Malaysia melalui surat bertarikh 10 September 2009 daripada syarat supaya menyatakan dalamLaporan ini nama pihak-pihak yang diberi opsyen ini dalam tempoh tersebut dan butir-butir pegangan mereka mengikut Seksyen 169(11) Akta Syarikat 1965kecuali maklumat warga kerja yang diberi opsyen saham-saham biasa yang berjumlah 450,000 dan ke atas.Senarai nama warga kerja yang diberi opsyen saham-saham biasa berjumlah 450,000 dan ke atas di bawah ESOS II adalah seperti berikut:bil. sahambil. sahambiasabiasa diberidilaksanakandi bawahdi bawahNama Jawatan opsyen opsyenDato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh Presiden / Ketua Pegawai Eksekutif 1,095,000 0Datuk Wira Md Sidek bin Ahmad Naib Presiden Kanan, Operasi dan Teknikal 790,000 470,000(Bersara pada 31 Ogos 2009)Dato’ Abdul Razak bin Abdul Majid Naib Presiden Kanan, Hal Ehwal Korporat 825,000 100,000(Bersara pada 31 Ogos 2009)Dato’ Mohd Izzaddin bin Idris Ketua Pegawai Kewangan / Naib Presiden Kanan 890,000 0(Letak jawatan pada 30 Jun 2009)(Kewangan Kumpulan)

Tenaga Nasional Berhad 197 Laporan Tahunan 2009SKIM OPSYEN SAHAM PEKERJA (‘ESOS’) (SAMB.)bil. sahambil. sahambiasabiasa diberidilaksanakandi bawahdi bawahNama Jawatan opsyen opsyenDato’ Ir Aishah binti Dato’ Haji Abdul Rauf Naib Presiden, Pembahagian 715,000 177,500(Bersara pada 13 November 2008)Dato’ Haji Nik Ibrahim bin Nik Mohamed Naib Presiden, Pengurusan Pelaburan 597,500 352,500(Bersara pada 25 Februari 2009)Dato’ Kamaruzzaman bin Jusoh Naib Presiden, Sumber Manusia 614,000 186,500(Bersara pada 23 Disember 2008)Dato’ Ir. Ab’llah bin Haji Mohd Salleh Naib Presiden, Penghantaran 460,000 0Tidak ada pekerja daripada subsidiari diberikan opsyen yang mewakili 450,000 saham biasa dan ke atas di bawah ESOS II.PENGARAHPara Pengarah yang memegang jawatan dalam tempoh sejak tarikh Laporan lalu adalah:Tan Sri Leo MoggieDato’ Sri Che Khalib bin Mohamad NohDato’ Puteh Rukiah binti Abd MajidDato’ Mohammad Zainal bin ShaariTan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen BengTan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l GovindasamyDato’ Zainal Abidin bin PutihDato’ Fuad bin JaafarTan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti YaakobFAEDAH PENGARAHDi sepanjang dan pada akhir tempoh kewangan ini, tiada sebarang urusan melibatkan syarikat, yang bertujuan atau mempunyai tujuan untuk membolehkan paraPengarah Syarikat mendapat faedah secara memperoleh saham atau debentur Syarikat atau mana-mana badan korporat lain, kecuali opsyen yang diberi kepadaPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif di bawah ESOS II.Sejak akhir tahun kewangan yang lalu, tiada Pengarah yang telah menerima atau layak menerima faedah (selain faedah yang dinyatakan dalam Nota 5 penyatakewangan) melalui kontrak yang dibuat oleh Syarikat atau badan-badan korporat yang ada kaitan dengan Pengarah atau dengan firma dalam mana Pengarahmenjadi ahli, atau sebuah syarikat di mana Pengarah mempunyai kepentingan kewangan yang utama.

Tenaga Nasional Berhad 198 Laporan Tahunan 2009Laporan Pengarah (SAMB.)KEPENTINGAN PENGARAH DALAM SAHAM DAN DEBENTURBerdasarkan Daftar pegangan saham Pengarah, butiran kepentingan Pengarah yang memegang jawatan pada akhir tahun kewangan dalam saham Syarikat adalahseperti berikut:bilangan saham biasa bernilai RM1.00 sesahamsetakatsetakat1.9.2008 Diperoleh Dilupus 31.8.2009Dato’ Zainal Abidin bin Putih 1,250 – – 1,250Dato’ Fuad bin Jaafar 62,500 – – 62,500Tan Sri Dato’ Seri Norma binti Yaakob 1,250 – – 1,250bilangan opsyen saham biasa bernilai RM1.00 sesahamsetakatsetakat1.9.2008 Diberi Dilaksana 31.8.2009Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh 915,000 180,000 – 1,095,000Mengikut Daftar Pengarah, para Pengarah lain tidak memegang opsyen saham dalam Syarikat.Tiada Pengarah lain yang memegang jawatan pada akhir tahun kewangan ini yang mempunyai sebarang kepentingan dalam saham dan debentur Syarikat ataubadan korporat berkaitan.MAKLUMAT BERKANUN MENGENAI PENYATA KEWANGANSebelum penyata pendapatan dan kunci kira-kira Kumpulan dan Syarikat disediakan, para Pengarah telah mengambil langkah-langkah sewajarnya seperti berikut:-(a)(b)untuk memastikan tindakan sewajarnya telah diambil berhubung dengan penghapusan hutang lapuk dan penyediaan peruntukan bagi hutang ragu serta telahberpuas hati bahawa semua hutang lapuk yang diketahui telah dihapuskan dan juga peruntukan yang memadai telah pun dibuat untuk hutang ragu; danbagi menentukan sebarang aset semasa selain daripada hutang, yang tidak mungkin dapat direalisasikan dalam laluan normal perniagaan, nilai asettersebut seperti mana tercatat dalam rekod perakaunan Kumpulan dan Syarikat, telah dikurangkan nilainya kepada suatu jumlah yang lebih berpatutanuntuk direalisasikan.Pada tarikh laporan ini, para Pengarah tidak mengetahui sebarang keadaan:(a)(b)(c)yang boleh menyebabkan jumlah yang boleh dihapus kira sebagai hutang lapuk atau jumlah peruntukan hutang ragu dalam penyata kewangan Kumpulandan Syarikat tidak mencukupi yang akan membawa kesan ketara; atauyang boleh menimbulkan kekeliruan ke atas nilai yang diletakkan ke atas aset semasa dalam penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat; atauyang boleh mengakibatkan kaedah penilaian aset atau tanggungan Kumpulan dan Syarikat mengelirukan dan tidak sesuai.Tiada tanggungan luar jangka atau tanggungan lain telah dikuatkuasakan atau berkemungkinan dikuatkuasakan dalam tempoh dua belas bulan selepas akhirtahun kewangan yang pada pendapat para Pengarah akan ataupun mungkin akan menjejaskan keupayaan Kumpulan dan Syarikat untuk menunaikan kewajipantanggungan tersebut apabila tiba masanya.

Tenaga Nasional Berhad 199 Laporan Tahunan 2009Pada tarikh laporan ini, tidak wujud:(a)(b)sebarang caj ke atas aset Kumpulan dan Syarikat yang telah timbul selepas berakhir tahun kewangan yang menjamin tanggungan mana-mana pihak lain;atausebarang tanggungan luar jangka Kumpulan dan Syarikat yang telah timbul sejak berakhir tahun kewangan.LAIN-LAIN MAKLUMAT BERKANUNPada tarikh Laporan ini, para Pengarah tidak mengetahui sebarang keadaan yang belum diambil kira dalam Laporan ini atau penyata kewangan yang bolehmengakibatkan kekeliruan terhadap sebarang jumlah yang dinyatakan dalam penyata kewangan.Pada pendapat para Pengarah, dalam tempoh antara akhir tahun kewangan dan tarikh Laporan ini, tidak timbul sebarang perkara, urusan, kejadian penting danluar biasa yang mungkin akan menjejaskan dengan ketara keputusan operasi Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewangan dalam mana Laporan ini dibuat.JURUAUDITJuruaudit, PricewaterhouseCoopers, telah menyatakan kesanggupan mereka untuk meneruskan perkhidmatan.Ditandatangani bagi pihak Lembaga Pengarah rentetan daripada resolusi Lembaga Pengarah bertarikh 2 November 2009.TAN SRI LEO MOGGIEPENGERUSIDATO’ SRI CHE KHALIB BIN MOHAMAD NOHPRESIDEN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF

Tenaga Nasional Berhad 200 Laporan Tahunan 2009Penyata Pendapatanbagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009Kumpulan syarikatNota 2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta(Dinyatakan Semula)Hasil 4 28,785.6 24,755.3 26,743.6 23,069.2Perbelanjaan operasi 5 (25,443.9) (21,508.1) (24,250.5) (20,631.4)Lain-lain pendapatan operasi 7 357.2 603.8 590.7 1,187.4Keuntungan operasi 3,698.9 3,851.0 3,083.8 3,625.2(Kerugian)/keuntungan tukaran wang asing 8 (1,239.2) 34.1 (882.9) (11.1)Bahagian hasil dari syarikat bersekutu 33.1 44.9 0 0Keuntungan sebelum kos kewangan 2,492.8 3,930.0 2,200.9 3,614.1Pendapatan kewangan 177.1 191.0 308.3 301.0Kos kewangan 9 (1,126.8) (1,095.8) (822.5) (811.1)Keuntungan sebelum cukai dan zakat 1,543.1 3,025.2 1,686.7 3,104.0Cukai dan zakat 10 (690.1) (424.8) (616.0) (440.4)Keuntungan bagi tahun 853.0 2,600.4 1,070.7 2,663.6Diatribut kepada:Pemegang ekuiti Syarikat 917.9 2,594.0 1,070.7 2,663.6Kepentingan minoriti (64.9) 6.4 0 0Keuntungan bagi tahun 853.0 2,600.4 1,070.7 2,663.6SenSenPendapatan sesaham– asas 11(a) 21.18 59.87– cair 11(b) 21.15 59.84Dividen sesaham: Sen SenDividen interim (kasar) 12 2.0 10.0Dividen interim (dikecualikan cukai) 12 2.0 0Dividen akhir (kasar) 12 0 10.0Cadangan dividen akhir (kasar) 12 10.0 0Cadangan dividen akhir (dikecualikan cukai) 12 2.3 0Nota-nota di muka surat 207 hingga 303 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

Tenaga Nasional Berhad 201 Laporan Tahunan 2009Kunci Kira-Kirapada 31 Ogos 2009Kumpulan syarikatNota 2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaASET BUKAN SEMASAHartanah, loji dan kelengkapan 13 58,227.4 57,475.2 48,688.7 47,833.5Pajakan operasi prabayar 14 833.6 844.1 689.0 692.1Subsidiari 15 0 0 3,978.9 4,558.3Entiti kawalan bersama 16 7.9 0 7.9 0Syarikat Bersekutu 17 297.3 322.5 166.3 171.0Pelaburan 18 38.0 38.0 38.0 97.4Penghutang jangka panjang 19 0 0 525.0 613.359,404.2 58,679.8 54,093.8 53,965.6ASET SEMASAAset bukan semasa dipegang untuk jualan 20 19.6 14.1 19.2 13.5Inventori 21 1,955.7 2,230.3 1,043.3 1,158.3Penghutang, deposit dan pendahuluan 22 3,774.1 3,452.2 2,494.6 2,292.1Aset cukai semasa 15.4 14.4 0 0Jumlah dihutang subsidiari 23 0 0 2,075.9 1,685.7Jumlah dihutang syarikat bersekutu 9.2 46.1 4.2 37.8Pelaburan jangka pendek 24 12.6 12.6 12.6 12.6Sekuriti boleh niaga 25 8.3 8.5 8.3 8.5Deposit, baki bank dan tunai 26 6,163.9 5,383.9 5,189.8 4,212.911,958.8 11,162.1 10,847.9 9,421.4TANGGUNGAN SEMASAPemiutang 27 5,604.0 5,187.4 3,952.6 3,734.3Jumlah dihutang kepada subsidiari 23 0 0 1,126.5 1,192.9Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 294.0 346.8 294.0 345.2Cukai semasa 206.9 69.4 193.9 59.1Pinjaman jangka pendek 28 1,157.9 1,058.3 401.8 400.97,262.8 6,661.9 5,968.8 5,732.4ASET SEMASA BERSIH 4,696.0 4,500.2 4,879.1 3,689.0JUMLAH ASET DITOLAKTANGGUNGAN SEMASA 64,100.2 63,180.0 58,972.9 57,654.6Nota-nota di muka surat 207 hingga 303 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

Tenaga Nasional Berhad 202 Laporan Tahunan 2009Kunci Kira-Kira (SAMB.)pada 31 Ogos 2009Kumpulan syarikatNota 2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaTANGGUNGAN BUKAN SEMASAPinjaman 29 (21,458.1) (21,682.1) (14,772.4) (14,845.9)Amaun terhutang kepada subsidiari 23 0 0 (3,525.8) (3,525.8)Deposit pelanggan 30 (2,717.3) (2,551.9) (2,558.0) (2,401.1)Faedah pekerja 31 (3,470.6) (3,124.8) (3,321.7) (2,999.1)Tanggungan lain (235.5) (258.9) (52.7) (56.8)Cukai tertunda 32 (6,640.4) (6,337.4) (5,745.1) (5,499.3)Pendapatan tertunda 33 (2,952.2) (2,899.4) (2,617.1) (2,580.8)Geran pembangunan Kerajaan 34 (579.8) (563.6) 0 0(38,053.9) (37,418.1) (32,592.8) (31,908.8)JUMLAH ASET BERSIH 26,046.3 25,761.9 26,380.1 25,745.8MODAL DAN RIZABDIATRIBUTKAN KEPADAPEMEGANG EKUITI SYARIKATModal saham 35 4,337.0 4,334.5 4,337.0 4,334.5Premium saham 36 5,271.5 5,258.8 5,271.5 5,258.8Penilaian semula dan rizab lain 37 593.0 718.2 989.1 981.7Keuntungan tersimpan 38 15,804.6 15,345.7 15,782.5 15,170.826,006.1 25,657.2 26,380.1 25,745.8KEPENTINGAN MINORITI 40.2 104.7 0 0JUMLAH EKUITI 26,046.3 25,761.9 26,380.1 25,745.8SenSenASET BERSIH SESAHAM 599.6 591.9Nota-nota di muka surat 207 hingga 303 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

Tenaga Nasional Berhad 203 Laporan Tahunan 2009Penyata Perubahan Dalam Ekuitibagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009Diatribut kepada pemegang ekuiti Syarikatsaham Rizab Skim Penilaianbiasa Opsyen semulabernilai Premium Saham dan rizab Keuntungan Kepentingan JumlahNota sesaham saham Pekerja lain tersimpan minoriti ekuitiRM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulanSetakat 1 September 2008 4,334.5 5,258.8 62.8 655.4 15,345.7 104.7 25,761.9Perbezaan tukaran mata wang asing 0 0 0 (133.7) 0 0 (133.7)Realisasi penilaian semula rizab 37 0 0 0 (17.8) 17.8 0 0Pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf secara langsung dalam ekuiti 0 0 0 (151.5) 17.8 0 (133.7)Pemberhentian pelaburan syarikat subsidiari 0 0 0 0 0 0.4 0.4Keuntungan untuk tahun 0 0 0 0 917.9 (64.9) 853.0Jumlah pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf untuk tahun 0 0 0 (151.5) 935.7 (64.5) 719.7Dividen dibayar bagi tahun berakhir– 31.08.2008 12 0 0 0 0 (325.1) 0 (325.1)– 31.08.2009 12 0 0 0 0 (151.7) 0 (151.7)Skim Opsyen Saham Pekerja– opsyen diberi 0 0 26.3 0 0 0 26.3Terbitan modal saham– opsyen saham 35, 36 2.5 12.7 0 0 0 0 15.2Sehingga 31 Ogos 2009 4,337.0 5,271.5 89.1 503.9 15,804.6 40.2 26,046.3Setakat 1 September 2007 4,331.7 5,242.0 35.7 859.2 13,530.0 98.3 24,096.9Perbezaan tukaran mata wang asing 0 0 0 (138.8) 0 0 (138.8)Realisasi penilaian semula rizab 37 0 0 0 (65.0) 65.0 0 0Pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf secara langsung dalam ekuiti 0 0 0 (203.8) 65.0 0 (138.8)Keuntungan untuk tahun 0 0 0 0 2,594.0 6.4 2,600.4Jumlah pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf untuk tahun 0 0 0 (203.8) 2,659.0 6.4 2,461.6Dividen dibayar bagi tahun berakhir– 31.08.2007 12 0 0 0 0 (522.6) 0 (522.6)– 31.08.2008 12 0 0 0 0 (320.7) 0 (320.7)Skim Opsyen Saham Pekerja– opsyen diberi 0 0 27.1 0 0 0 27.1Terbitan modal saham– opsyen saham, GEB dan CRIS 35, 36 2.8 16.8 0 0 0 0 19.6Sehingga 31 Ogos 2008 4,334.5 5,258.8 62.8 655.4 15,345.7 104.7 25,761.9Nota-nota di muka surat 207 hingga 303 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

Tenaga Nasional Berhad 204 Laporan Tahunan 2009Penyata Perubahan Dalam Ekuiti (SAMB.)bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009Tak Boleh diagihkan Boleh diagihkansaham biasa Rizab Skim Penilaianbernilai Opsyen semulaRM1.00 Premium Saham dan rizab Keuntungan JumlahNota sesaham saham Pekerja lain tersimpan ekuitiRM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaSyarikatSetakat 1 September 2008 4,334.5 5,258.8 56.2 925.5 15,170.8 25,745.8Realisasi penilaian semula rizab 37 0 0 0 (17.8) 17.8 0Pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf secara langsung dalam ekuiti 0 0 0 (17.8) 17.8 0Keuntungan untuk tahun 0 0 0 0 1,070.7 1,070.7Jumlah pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf untuk tahun 0 0 0 (17.8) 1,088.5 1,070.7Dividen dibayar bagi tahun berakhir– 31.08.2008 12 0 0 0 0 (325.1) (325.1)– 31.08.2009 12 0 0 0 0 (151.7) (151.7)Skim Opsyen Saham Pekerja– opsyen diberi 0 0 25.2 0 0 25.2Terbitan modal saham– opsyen saham 35, 36 2.5 12.7 0 0 0 15.2Sehingga 31 Ogos 2009 4,337.0 5,271.5 81.4 907.7 15,782.5 26,380.1Setakat 1 September 2007 4,331.7 5,242.0 30.8 990.5 13,285.5 23,880.5Realisasi penilaian semula rizab 37 0 0 0 (65.0) 65.0 0Pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf secara langsung dalam ekuiti 0 0 0 (65.0) 65.0 0Keuntungan untuk tahun 0 0 0 0 2,663.6 2,663.6Jumlah pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf untuk tahun 0 0 0 (65.0) 2,728.6 2,663.6Dividen dibayar bagi tahun berakhir– 31.08.2007 12 0 0 0 0 (522.6) (522.6)– 31.08.2008 12 0 0 0 0 (320.7) (320.7)Skim Opsyen Saham Pekerja– opsyen diberi 0 0 25.4 0 0 25.4Terbitan modal saham– opsyen saham, GEB dan CRIS 35, 36 2.8 16.8 0 0 0 19.6Sehingga 31 Ogos 2008 4,334.5 5,258.8 56.2 925.5 15,170.8 25,745.8Nota-nota di muka surat 207 hingga 303 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

Tenaga Nasional Berhad 205 Laporan Tahunan 2009Penyata Aliran Tunaibagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009Kumpulan syarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI OPERASIKeuntungan bagi tahun 853.0 2,600.4 1,070.7 2,663.6Pelarasan untuk:Cukai dan zakat 690.1 424.8 616.0 440.4Susut nilai 3,537.7 3,528.7 2,899.4 2,860.8Pelunasan pajakan operasi prabayar 23.8 26.6 16.4 19.2Peruntukan bagi ganjaran pekerja 697.6 682.8 673.7 646.0Peruntukan bagi opsyen saham 26.3 27.1 25.2 25.4Kerugian/(Keuntungan) tukaran mata wang asing 1,177.8 (53.2) 827.0 4.8Pelepasan pendapatan tertunda (356.4) (345.1) (317.2) (307.6)Keuntungan daripada pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan (0.3) (9.8) (0.1) (9.7)Keuntungan daripada pelupusan aset bukan semasa yang dipegang untuk jualan (26.9) (238.6) (27.1) (238.6)Keuntungan daripada pelupusan pajakan operasi prabayar (3.9) (1.3) (3.9) (1.3)Keuntungan daripada pelupusan penebusan RPS (subsidiari) 0 0 (230.8) 0Bahagian hasil dari syarikat bersekutu (33.1) (44.9) 0 0Pendapatan dividen 0 (4.1) (54.1) (671.9)Pendapatan faedah (177.1) (191.0) (308.3) (301.0)Faedah atas pinjaman 996.8 975.6 699.8 698.9Hapus kira hartanah, loji dan kelengkapan 12.9 45.3 6.6 29.9Pelepasan geran pembangunan Kerajaan (44.6) (56.9) 0 0Peruntukan untuk hutang ragu 76.7 33.5 75.5 26.5(Masuk kira) peruntukan untuk hutang ragu (8.1) (32.5) (1.2) (26.2)Peruntukan untuk penurunan nilai dalam subsidiari 0 0 42.9 0Peruntukan untuk penurunan nilai dalam jumlah dihutang subsidiari 0 0 (236.9) (68.2)Peruntukan untuk penurunan nilai dalam sekuriti boleh niaga 0.2 2.1 0.2 2.1Peruntukan untuk penurunan nilai dalam pelaburan jangka panjang 0 0 59.4 0(Masuk kira)/peruntukan untuk inventori usang (6.9) 0.2 (8.3) (0.9)Hapus kira inventori 21.5 23.5 21.3 23.27,457.1 7,393.2 5,846.2 5,815.4Inventori 253.1 (484.4) 101.9 (65.2)Penghutang (489.3) (473.9) (252.0) (86.2)Pemiutang 231.9 906.3 143.9 514.1Jumlah hutang daripada/kepada subsidiari 0 0 (46.6) (612.5)Jumlah hutang daripada/kepada syarikat bersekutu (15.9) 119.9 (17.6) 117.5Tunai dijana daripada operasi 7,436.9 7,461.1 5,775.8 5,683.1Ganjaran anggota kerja dibayar (351.8) (275.4) (351.1) (274.3)Sumbangan pelanggan diterima 409.2 441.0 353.5 383.7Deposit pelanggan diterima 165.4 232.4 156.9 215.1Cukai dan zakat dibayar (250.4) (519.0) (235.4) (499.5)Pembayaran semula cukai yang diterima 0 1.4 0 0Aliran tunai bersih daripada aktiviti operasi 7,409.3 7,341.5 5,699.7 5,508.1Nota-nota di muka surat 207 hingga 303 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

Tenaga Nasional Berhad 206 Laporan Tahunan 2009Penyata Aliran Tunai (SAMB.)bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009Kumpulan syarikat2009 2008 2009 2008Nota RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI PELABURANPelaburan tambahan dalam syarikat bersekutu (0.2) (51.7) (0.2) (51.7)Pelaburan tambahan dalam usaha sama (7.9) 0 (7.9) 0Hasil penebusan nota pinjaman tak bercagar dalam subsidiari 0 0 12.0 22.8Hasil penebusan saham keutamaan boleh tebus dalam subsidiari 0 0 755.2 0Hasil penebusan nota pinjaman tak bercagar dalam syarikat bersekutu 4.9 5.7 4.9 5.7Hasil penebusan saham keutamaan boleh tebus dalam syarikat bersekutu 0 0.8 0 0.8Pendapatan dividen diterima 54.0 3.6 54.1 542.9Pendapatan faedah diterima 175.8 296.9 145.8 269.0Pembelian hartanah, loji dan kelengkapan (4,128.4) (4,607.4) (3,575.1) (4,137.6)Bayaran untuk pajakan operasi prabayar 0 (0.1) 0 (0.1)Hasil daripada pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan 3.0 11.5 2.5 10.4Hasil daripada pelupusan aset bukan semasa yang dipegang untuk jualan 60.7 302.4 60.7 302.4Hasil daripada pelupusan pajakan operasi prabayar 5.8 1.8 5.8 1.8Aliran tunai bersih daripada aktiviti pelaburan (3,832.3) (4,036.5) (2,542.2) (3,033.6)ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI PEMBIAYAANGeran pembangunan Kerajaan diterima 60.8 0 0 0Hasil daripada terbitan saham 15.2 19.6 15.2 19.6Hasil daripada pinjaman jangka panjang 352.2 655.4 289.0 375.4Pembayaran balik pinjaman jangka panjang (1,631.4) (1,899.9) (1,178.2) (1,431.0)Faedah dibayar (1,188.8) (1,225.1) (829.8) (876.6)Dividen dibayar kepada pemegang saham (476.8) (843.3) (476.8) (843.3)Hasil daripada pinjaman jangka pendek 240.0 160.4 0 0Pembayaran balik pinjaman jangka pendek (165.3) (67.4) 0 (30.0)Aliran tunai bersih daripada aktiviti pembiayaan (2,794.1) (3,200.3) (2,180.6) (2,785.9)PERTAMBAHAN/(PENGURANGAN) BERSIH DALAM TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI 782.9 104.7 976.9 (311.4)KESAN PERUBAHAN DALAM MATA WANG ASING (2.9) (20.1) 0 0TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI DI AWAL TAHUN KEWANGAN 5,383.9 5,299.3 4,212.9 4,524.3TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI DI AKHIR TAHUN KEWANGAN 26 6,163.9 5,383.9 5,189.8 4,212.9Tunai di bank, dipegang dalam amanah* (17.9) (205.9) 0 0Akaun rizab hutang (236.7) (236.2) 0 0TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI YANG TERSEDIA DI AKHIR TAHUN KEWANGAN 5,909.3 4,941.8 5,189.8 4,212.9* Deposit dan tunai di bank dipegang dalam amanah selaras dengan geran yang diberikan kepada subsidiari-subsidiari oleh Kerajaan Malaysia untuk projekmodal dan dana latihan yang telah ditentukan.Nota-nota di muka surat 207 hingga 303 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

Tenaga Nasional Berhad 207 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan31 Ogos 20091 MAKLUMAT AMAktiviti utama Kumpulan dan Syarikat ialah penjanaan, penghantaran, pembahagian dan penjualan tenaga elektrik dan juga dalam jadual seperti di Nota15 penyata kewangan.Sepanjang tahun kewangan ini, tiada sebarang perubahan ketara dalam aktiviti-aktiviti tersebut.Syarikat ialah sebuah syarikat tanggungan awam berhad, ditubuhkan dan berada di Malaysia serta disenaraikan di Papan Utama Bursa Malaysia SecuritiesBerhad.Alamat berdaftar Syarikat ialah 129 Jalan Bangsar, 59200 Kuala Lumpur, Malaysia.2 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMAMelainkan dinyatakan sebaliknya, dasar perakaunan berikut telah diterima pakai secara konsisten dalam semua perkara yang dianggap penting berkaitanpenyata kewangan. Penyampaian dasar ini telah diterima pakai secara konsisten dalam semua tahun melainkan dinyatakan sebaliknya.(a)Asas penyediaanPenyata kewangan Kumpulan dan Syarikat telah disediakan selaras dengan peruntukan Akta Syarikat 1965 dan Standard Pelaporan Kewangan(‘FRS’), Standard Perakaunan MASB Yang Diluluskan dalam Malaysia untuk Entiti Selain daripada Entiti Persendirian.Penyata-penyata kewangan telah disediakan berdasarkan konvensyen kos sejarah kecuali yang mana dinyatakan dalam ringkasan dasar-dasarperakaunan utama ini.Penyediaan penyata kewangan selaras dengan FRS memerlukan penggunaan beberapa anggaran perakaunan kritikal dan andaian yang akan memberikesan ke atas amaun yang dilaporkan daripada aset dan tanggungan serta pendedahan aset-aset dan tanggungan luar jangkaan pada tarikh penyatakewangan dan amaun hasil dan perbelanjaan yang dilaporkan dalam tempoh laporan. Ia juga memerlukan para Pengarah membuat penilaian dalamproses pelaksanaan dasar perakaunan Kumpulan. Meskipun anggaran dan penilaian ini adalah berdasarkan pada pengetahuan terbaik para Pengarahberhubung peristiwa dan tindakan semasa, keputusan yang sebenar kemungkinan berbeza.Perkara yang melibatkan tahap penilaian yang tinggi atau kompleks, ataupun perkara di mana andaian dan anggaran adalah ketara kepada penyatapenyatakewangan, adalah dinyatakan dalam Nota 3 penyata kewangan ini.(i)Standard, pindaan kepada standard yang diterbitkan dan tafsiran yang diguna pakai terhadap Kumpulan serta yang dikuatkuasakanTiada yang baru bagi standard perakaunan, pindaan kepada standard yang diterbitkan serta tafsiran kepada standard sedia ada yangdikuatkuasakan untuk Kumpulan bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009 dan boleh diguna pakai terhadap Kumpulan.(ii)Standard, pindaan kepada standard yang diterbitkan dan tafsiran yang sedia ada yang boleh diguna pakai terhadap Kumpulan tetapi belumlagi dikuatkuasakanFRS 8 “Segmen Operasi” (berkuatkuasa untuk tempoh tahunan yang bermula pada atau selepas 1 September 2009). FRS 8 menggantikan FRS114 2004Pelaporan Segmen. Standard baru ini memerlukan ‘pendekatan pengurusan’, di mana maklumat segmen dibentangkan atas dasar yangsama seperti yang digunakan untuk tujuan pelaporan dalaman. Kumpulan akan mengguna pakai standard ini dari tahun kewangan bermulapada 1 September 2009. Bilangan segmen yang dijangka boleh dilaporkan serta cara bagaimana segmen ini dilaporkan adalah konsistendengan pelaporan pengurusan dalaman.

Tenaga Nasional Berhad 208 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(a)Asas penyediaan (Samb.)(ii)Standard, pindaan kepada standard yang diterbitkan dan tafsiran yang sedia ada yang boleh diguna pakai terhadap Kumpulan tetapi belumlagi dikuatkuasakan (Samb.)Berikut ini merupakan yang baru bagi standard, pindaan dan penambahbaikan kepada standard yang telah diterbitkan serta Interpretasi IC danakan berkuatkuasa untuk tempoh tahunan yang bermula pada atau selepas 1 Januari 2010. Kumpulan akan mengguna pakai standard-standarddan Intrepretasi IC ini dari tempoh kewangan yang bermula pada 1 September 2010.FRS 123 “Kos Pinjaman” yang menggantikan FRS 123 2004, memerlukan sebuah entiti untuk memodalkan kos pinjaman yang diatributkan secaralangsung kepada pengambilalihan, pembinaan atau penghasilan aset layak (yang mengambil tempoh masa agak lama sebelum ia sedia untukdigunakan ataupun dijual) sebagai sebahagian daripada kos aset tersebut. Opsyen untuk membelanjakan dengan serta-merta kos pinjaman ituakan dihapuskan. Menerima pakai standard ini tidak dijangka akan memberikan kesan ketara terhadap penyata kewangan Kumpulan danSyarikat.FRS 101 “Pembentangan Penyata Kewangan” (Semakan). Standard yang telah disemak melarang pembentangan bagi perkara pendapatan danperbelanjaan (yakni, ‘perubahan dalam ekuiti bukan pemilik’) di dalam penyata perubahan dalam ekuiti, yang mana ia memerlukan ‘perubahandalam ekuiti bukan pemilik’ dibentangkan secara berasingan daripada perubahan dalam ekuiti pemilik. Kesemua ‘perubahan dalam ekuiti bukanpemilik’ perlu dikemukakan dalam penyata prestasi, tetapi entiti boleh memilih sama ada untuk membentangkan satu penyata prestasi(penyata pendapatan komprehensif) atau dua penyata (penyata pendapatan dan penyata pendapatan komprehensif). Sekiranya entitimenyatakan semula atau mengklasifikasikan semula maklumat perbandingan, mereka perlu mengemukakan kunci kira-kira yang dinyatakansemula setakat permulaan tempoh perbandingan selain daripada keperluan semasa untuk mengemukakan kunci kira-kira di akhir tempohsemasa dan tempoh perbandingan. Ada kemungkinan bahawa kedua-dua penyata pendapatan dan penyata pendapatan komprehensif akandibentangkan sebagai penyata prestasi.Pindaan kepada FRS 2 “Pembayaran berasaskan Saham: Syarat Letak Hak dan Pembatalan” menjelaskan bahawa syarat letak hak ialah syaratperkhidmatan dan syarat prestasi sahaja. Ciri-ciri lain pembayaran berasaskan saham bukanlah syarat letak hak. Ciri-ciri ini perlu dimasukkanke dalam nilai saksama tarikh pemberian untuk transaksi dengan para pekerja serta mereka yang lain yang memberikan perkhidmatan yangserupa; ia tidak akan memberi kesan kepada bilangan penganugerahan yang dijangka diletak hak atau penilaian baginya berikutan tarikhpemberian. Semua pembatalan, sama ada oleh entiti atau pihak lain, hendaklah menerima kaedah perakaunan yang sama. Mengguna pakaistandard ini tidak dijangka akan memberikan kesan ketara terhadap penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat.Pindaan kepada FRS 132, “Instrumen Kewangan: Pembentangan”, dan FRS 101 (Pindaan), “Pembentangan Penyata Kewangan” – Instrumenkewangan boleh letak dan obligasi yang timbul dari pembubaran”. Standard yang telah dipinda memerlukan entiti mengklasifikasi instrumenkewangan boleh letak dan instrumen, atau komponen instrumen yang mengenakan ke atas entiti tersebut suatu obligasi untuk menyerahkankepada pihak lain perkongsian aset bersih entiti itu secara pro rata hanya di atas pembubaran sebagai ekuiti, dengan syarat instrumenkewangan tersebut mempunyai ciri-ciri tertentu dan memenuhi syarat-syarat khusus. Ia tidak dijangka akan mempunyai sebarang kesan keatas penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat.Interpretasi IC 9 “Penilaian Semula Derivatif Terbenam” memerlukan sebuah entiti menilai sama ada suatu derivatif terbenam perlu dipisahkandaripada kontrak hos dan diambil kira sebagai derivatif apabila entiti itu terlebih dahulu menjadi salah satu pihak di dalam kontrak. Penilaiansemula selepas daripada itu adalah dilarang kecuali terdapat perubahan dalam terma kontrak yang merubah dengan ketara aliran tunai yangmana sebaliknya adalah diperlukan di bawah kontrak, yang mana dalam keadaan ini, penilaian semula perlu dilakukan.Interpretasi IC 10 “Pelaporan Kewangan Interim dan Kejejasan” melarang kerugian kejejasan yang diiktiraf dalam tempoh interim ke atas muhibahdan pelaburan di dalam instrumen ekuiti serta di dalam aset kewangan dibawa pada kos untuk dibalikkan pada tarikh kunci kira-kira berikutnya.

Tenaga Nasional Berhad 209 Laporan Tahunan 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(a)Asas penyediaan (Samb.)(ii)Standard, pindaan kepada standard yang diterbitkan dan tafsiaran yang sedia ada yang boleh diguna pakai terhadap Kumpulan tetapi belumlagi dikuatkuasakan (Samb.)Interpretasi IC 11 “Transaksi Saham Kumpulan dan Perbendaharaan” menyediakan panduan mengenai sama ada transaksi berasaskan sahamyang melibatkan saham perbendaharaan ataupun melibatkan entiti kumpulan (sebagai contoh, opsyen ke atas saham induk) hendaklah diambilkira sebagai transaksi pembayaran berdasarkan saham ekuiti diselesaikan atau tunai diselesaikan dalam akaun berdiri sendiri bagi syarikatinduk dan kumpulan.Interpretasi IC 14 “Had ke atas Aset Faedah Ditetapkan, Keperluan Pendanaan Minimum dan Interaksinya” memberi panduan dalam menilaihad dalam FRS 119 terhadap amaun lebihan yang boleh dikenal pasti sebagai aset. Ia juga menjelaskan bagaimana aset pencen atautanggungan boleh terjejas oleh keperluan pendanaan minimum berkanun atau berkontrak.Menerima pakai Interpretasi IC di atas tidak dijangka akan memberi kesan ketara terhadap penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat.(iii)MASB telah menerbitkan penambahbaikan kepada standard pada September 2009 yang mana berkuatkuasa untuk tempoh tahunan yang bermulapada atau selepas 1 Januari 2010.Penambahbaikan kepada standard yang boleh diguna pakai kepada Kumpulan adalah seperti berikut:FRS 5 “Aset Bukan Semasa yang Dipegang untuk Jualan dan Operasi Dihentikan” menjelaskan tentang pendedahan yang diperlukan apabilaperakaunan untuk aset bukan semasa (atau kelompok pelupusan) yang diklasifikasi sebagai dipegang untuk jualan dan operasi dihentikan.FRS 8 “Segmen Operasi” menjelaskan bahawa entiti hanya perlu mendedahkan maklumat tentang aset segmen jika maklumat tersebut seringdikaji semula oleh ketua yang membuat keputusan operasi.FRS 101 (semakan) “Pembentangan Penyata Kewangan” memperluaskan skop standard bagi membolehkan klasifikasi semasa/bukan semasabagi derivatif dan menjelaskan bagaimana untuk mengklasifikasi komponen tanggungan instrumen boleh tukar.FRS 107 “Penyata Aliran Tunai” menerangkan bahawa hanya perbelanjaan yang menyebabkan aset diiktiraf boleh dikategorikan sebagai alirantunai daripada aktiviti pelaburan.FRS 108 “Dasar Perakaunan, Perubahan dalam Anggaran dan Ralat Perakaunan” menjelaskan tentang penggunaan panduan di dalam standard.FRS 110 “Peristiwa selepas Tarikh Kunci Kira-Kira” mengesahkan bahawa dividen adalah tanggungan apabila syarikat bertanggungjawabmembayar.FRS 116 “Hartanah, Loji & Kelengkapan” serta FRS 107 “Penyata Aliran Tunai” mengubah bagaimana entiti tertentu membentangkan penjualanaset yang dipegang untuk disewa.FRS 117 “Pajakan” memerlukan entiti yang sedia ada mempunyai pajakan tanah dan bangunan (digabungkan) untuk menilai semula klasifikasitanah sebagai pajakan kewangan atau operasi.FRS 118 “Hasil” menggantikan istilah “kos langsung” dengan “kos transaksi” dan menerangkan perbezaan di antara bila sebuah entitibertindak sebagai ‘prinsipal’ atau ‘ejen’.

Tenaga Nasional Berhad 210 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(a)Asas penyediaan (Samb.)(iii)MASB telah menerbitkan penambahbaikan kepada standard pada September 2009 yang mana berkuatkuasa untuk tempoh tahunan yang bermulapada atau selepas 1 Januari 2010. (Samb.)FRS 119 “Faedah Pekerja” menerangkan tentang terma ‘pembatasan’ dan ‘kos perkhidmatan lampau yang negatif’, mengubah definisi‘pulangan aset plan’ dan penggantian istilah ‘sampai tempoh’.FRS 120 “Perakaunan untuk Geran Kerajaan” perakaunan untuk pinjaman kerajaan dengan kadar faedah di bawah pasaran dan mengubahistilah tersebut.FRS 123 “Kos Pinjaman” mengubah definisi kos pinjaman.FRS 127 “Penyata Kewangan Disatukan & Berasingan” menjelaskan tentang perakaunan untuk pelaburan dalam subsidiari yang dipeganguntuk jualan.FRS 128 “Pelaburan dalam Syarikat Bersekutu, FRS 7 “Instrumen Kewangan: Pendedahan dan Pembentangan”, FRS 131 “Kepentingan dalamUsaha Sama” menjelaskan mengenai perakaunan untuk kejejasan ke atas pelaburan dalam syarikat bersekutu dan hanya pendedahan tertentudiperlukan apabila pelaburan dalam syarikat bersekutu atau kepentingan dalam entiti yang dikawal bersama dimasuk kira pada nilai saksamamenerusi untung atau rugi.FRS 136 “Kejejasan Aset” mendedahkan anggaran yang diguna untuk menentukan amaun yang boleh didapatkan kembali serta menjelaskanbahawa entiti mesti menilai kejejasan muhibah mereka dalam unit penjanaan tunai pada atau di bawah tahap segmen operasi.FRS 138 “Aset Tak Ketara”– menjelaskan istilah “seperti yang tertanggung” iaitu berhubung dengan pengiklanan dipermodalkan dan kos promosi,– menjelaskan bahawa kaedah pelunasan unit penghasilan adalah dibenarkan,– menjelaskan bahawa jika dua aset tak ketara yang tidak boleh dipisahkan diperolehi dalam gabungan bisnes, entiti itu hendaklahmengiktirafnya sebagai satu aset dan mengukurnya menggunakan nilai saksama tergabung,– menjelaskan bagaimana untuk menentukan nilai saksama aset tak ketara yang diperolehi dalam gabungan bisnes.FRS 140 “Hartanah Pelaburan” mengubah perakaunan untuk hartanah yang belum lagi digunakan sebagai hartanah pelaburan dan menerangkantentang perakaunan untuk hartanah pelaburan yang dipegang di bawah pajakan.Menerima pakai penambahbaikan ke atas standard di atas tidak memberi kesan ketara terhadap penyata kewangan Kumpulan.Kumpulan telah mengguna pakai peruntukan peralihan mengikut standard masing-masing yang mengecualikan entiti daripada mendedahkankesan yang mungkin timbul ke atas penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat akibat mengguna pakai standard-standard tersebut padapermulaannya:– FRS 139 “Instrumen Kewangan: Pengiktirafan dan Pengukuran” termasuk pindaan dan penambahbaikan ke atas standard– FRS 7 “Instrumen Kewangan: Pendedahan” termasuk pindaan dan penambahbaikan ke atas standard

Tenaga Nasional Berhad 211 Laporan Tahunan 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(a)Asas penyediaan (Samb.)(iv)Standard, pindaan kepada standard yang diterbitkan serta interpretasi terhadap standard sedia ada yang belum dikuatkuasakan dan tidakrelevan kepada KumpulanPindaan kepada FRS 1 “Mengguna Pakai Standard Pelaporan Kewangan buat Pertama Kali” dan FRS 127 “Penyata Kewangan Disatukan danBerasingan: Kos Pelaburan dalam sebuah Subsidiari, Entiti Dikawal Bersama atau Syarikat Bersekutu” membenarkan pihak yang menerimapakai buat pertama kali menggunakan anggapan kos iaitu sama ada nilai saksama atau amaun dibawa di bawah amalan perakaunansebelumnya untuk mengukur kos pelaburan permulaan dalam subsidiari, entiti dikawal bersama dan syarikat bersekutu di dalam penyatakewangan berasingan. Pindaan ini juga menghapuskan definisi kaedah kos daripada IAS 27 dan menggantikannya dengan keperluan untukmengemukakan dividen sebagai pendapatan di dalam penyata kewangan berasingan pelabur.FRS 4 “Kontrak Insurans” mengecualikan entiti daripada mendedahkan maklumat yang diperlukan di bawah perenggan 30(b) FRS108 “DasarPerakaunan, Perubahan dalam Anggaran dan Ralat Perakaunan”.FRS 129 “Pelaporan Kewangan dalam Ekonomi Hiperinflasi” mengesahkan pengukuran pada nilai saksama.Interpretasi IC 13 “Program Kesetiaan Pelanggan” menerangkan bahawa bila mana barangan atau perkhidmatan dijual bersama denganinsentif kesetiaan pelanggan (sebagai contoh, mata kesetiaan atau produk percuma) aturan tersebut merupakan aturan berbilang unsur danhasil berhubung dengan balasan yang akan diterima daripada pelanggan diletakkan antara komponen aturan dengan menggunakan nilaisaksama.(b)Subsidiari dan asas penyatuan(i)SubsidiariSubsidiari adalah perbadanan ataupun entiti lain (termasuk entiti tujuan khusus) yang mana Kumpulan mempunyai kuasa untuk melaksanakankawalan ke atas dasar kewangan dan operasi bagi memperoleh manfaat daripada aktiviti mereka, umumnya mengiringi pegangan saham yangmelebihi separuh kuasa mengundi. Hak mengundi sedia ada dan kesan undi yang berpotensi yang kini boleh dilaksanakan atau boleh ditukar,dipertimbangkan apabila menilai sama ada Kumpulan mengawal entiti yang lain.Dalam penyata kewangan Syarikat yang berasingan, pelaburan dalam subsidiari dinyatakan pada kos ditolak kerugian kejejasan. Dengan pelupusanpelaburan sedemikian, perbezaan di antara hasil pelupusan bersih dan amaun bawaan mereka dimasukkan ke dalam untung dan rugi.(ii)Asas penyatuanPenyata kewangan disatukan merangkumi penyata kewangan Syarikat dan subsidiarinya. Penyata kewangan subsidiari disediakan bagi tarikhlaporan yang sama dengan Syarikat.Subsidiari disatukan dari tarikh di mana Kumpulan memperolehi kawalan, dan terus disatukan sehingga tarikh kawalan tersebut terhenti.Dalam menyediakan penyata kewangan disatukan, baki, transaksi dan keuntungan atau kerugian belum direalisasi dalam kelompok akandihapuskan sepenuhnya. Dasar perakaunan yang seragam diguna pakai dalam penyata kewangan disatukan seperti untuk transaksi danperistiwa dalam keadaan yang sama.Pengambilalihan subsidiari dikira menggunakan kaedah pembelian. Kaedah perakaunan pembelian melibatkan memperuntukkan kospengambilalihan kepada nilai saksama aset yang diperolehi dan tanggungan serta tanggungan luar jangka yang diperolehi pada tarikhpengambilalihan. Kos pengambilalihan diukur sebagai agregat nilai saksama, pada tarikh pertukaran aset yang diberi, tanggungan yangtertanggung atau diperolehi, serta instrumen ekuiti diterbitkan, termasuk apa-apa kos yang berpunca secara langsung daripadapengambilalihan.

Tenaga Nasional Berhad 212 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(b)Subsidiari dan asas penyatuan (Samb.)(ii)Asas penyatuan (Samb.)Apa-apa lebihan kos pengambilalihan ke atas kepentingan Kumpulan dalam nilai saksama bersih bagi aset, tanggungan serta tanggungan luarjangka yang boleh dikenal pasti, mewakili muhibah (liha Nota 2(f)). Apa-apa lebihan kepentingan Kumpulan dalam nilai saksama bersih bagiaset, tanggungan serta tanggungan luar jangka yang boleh dikenal pasti ke atas kos pengambilalihan diiktiraf dengan segera dalam untungdan rugi.Kepentingan minoriti yang mewakili bahagian keuntungan atau kerugian dan aset bersih subsidiari diatribut kepada kepentingan ekuiti yangtidak dimiliki, secara langsung atau tidak langsung menerusi subsidiari, oleh syarikat induk. Ia diukur mengikut bahagian minoriti dari nilaisaksama aset dan tanggungan subsidiari yang dikenal pasti pada tarikh pengambilalihan dan perubahan saham minoriti dalam ekuiti subsidiarisejak tarikh tersebut.(c)(d)Transaksi dengan kepentingan minoritiKumpulan melaksanakan satu dasar kaedah transaksi dengan kepentingan minoriti sebagai transaksi dengan pemilik ekuiti Kumpulan. Bagi tujuanpembelian daripada kepentingan minoriti, perbezaan antara sebarang pertimbangan yang dibayar dan bahagian yang berkaitan nilai dibawa aset-asetbersih subsidiari diperoleh ditolak daripada ekuiti. Keuntungan atau kerugian atas pelupusan ke atas kepentingan minoriti juga direkodkan dalamekuiti. Bagi pelupusan kepentingan minoriti, perbezaan antara sebarang pendapatan diterima dan bahagian berkaitan kepentingan minoriti jugadirekodkan dalam ekuiti.Entiti dikawal bersamaEntiti dikawal bersama adalah perbadanan, perkongsian atau entiti lain di mana terdapat persetujuan berkontrak untuk perkongsian kawalan olehKumpulan dengan satu pihak atau lebih, yang mana keputusan strategik kewangan dan operasi yang berkaitan dengan entiti memerlukan keputusansebulat suara daripada pihak-pihak yang berkongsi kawalan. Kepentingan Kumpulan dalam entiti dikawal bersama dimasuk kira dalam penyatakewangan disatukan menggunakan kaedah perakaunan ekuiti.Perakaunan ekuiti melibatkan mengenal pasti di dalam penyata pendapatan disatukan dan penyata perubahan dalam ekuiti disatukan, bahagianKumpulan dalam keuntungan ditolak kerugian entiti dikawal bersama berdasarkan penyata kewangan diaudit yang terbaru atau akaun pengurusansyarikat yang terbabit. Apabila perlu, pelarasan akan dibuat terhadap keputusan dan aset bersih entiti dikawal bersama bagi memastikan konsistensidasar perakaunan Kumpulan. Pelaburan Kumpulan di dalam entiti dikawal bersama direkodkan pada kos termasuk muhibah dan dilaraskankemudiannya untuk kerugian kejejasan terkumpul dan selepas perubahan pengambilalihan di dalam bahagian aset bersih Kumpulan bagi entitidikawal bersama.Keuntungan tidak direalisasi ke atas transaksi antara Kumpulan dan entiti kawalan bersamanya dihapuskan sehingga ke tahap kepentingan Kumpulandalam entiti dikawal bersama. Kerugian tidak direalisasi turut dihapuskan atas dasar yang sama tetapi hanya ke tahap kos yang boleh diperolehkembali, dan baki yang memberi bukti pengurangan dalam nilai boleh direalisasi bersih atau kejejasan aset yang telah dipindahkan diiktiraf di dalampenyata kewangan disatukan.(e)Syarikat BersekutuSyarikat bersekutu merupakan perusahaan di mana Kumpulan melaksanakan pengaruh yang signifikan. Pengaruh signifikan ialah kuasa untuk mengambilbahagian di dalam keputusan dasar kewangan dan operasi syarikat bersekutu tetapi tidak mempunyai kawalan ke atas dasar-dasar tersebut.Pelaburan dalam syarikat bersekutu diambil kira dalam penyata kewangan disatukan berdasarkan kaedah perakaunan ekuiti dan pada awalnyadiiktiraf pada kos. Pelaburan Kumpulan dalam syarikat-syarikat bersekutu adalah termasuk muhibah yang dikenal pasti atas pengambilalihan, bersihdaripada apa-apa kerugian kejejasan terkumpul (lihat Nota 2(f)).

Tenaga Nasional Berhad 213 Laporan Tahunan 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(e)Syarikat Bersekutu (Samb.)Bahagian Kumpulan dalam keuntungan ataupun kerugian pascapengambilalihan diakui dalam penyata pendapatan disatukan, dan bahagiannya dalampergerakan pascapengambilalihan dalam simpanan diiktiraf dalam rizab. Pergerakan pascapengambilalihan terkumpul diubah suai dengan amaundibawa dalam pelaburan. Apabila bahagian kerugian Kumpulan dalam syarikat bersekutu sama ataupun melebihi kepentingan dalam syarikatbersekutu, termasuk apa-apa penghutang tak bercagar, kepentingan Kumpulan dikurangkan sehingga kosong dan pengiktirafan kerugian lanjutdihentikan melainkan Kumpulan berhadapan dengan obligasi undang-undang ataupun konstruktif ataupun membuat pembayaran bagi pihak syarikatbersekutu.Keuntungan tidak direalisasi ke atas transaksi antara Kumpulan dan syarikat bersekutu dihapuskan sebahagian sehingga ke satu tahap kepentinganKumpulan dalam syarikat bersekutu; kerugian tidak direalisasi juga akan dihapuskan melainkan transaksi tersebut menyediakan maklumat mengenaikejejasan aset dipindahkan. Apabila perlu, dalam melaksanakan kaedah ekuiti, pengubahsuaian dibuat ke atas penyata kewangan syarikat bersekutudemi memastikan konsistensi dasar perakaunan Kumpulan.Pencairan keuntungan dan kerugian dalam syarikat bersekutu diiktiraf dalam penyata pendapatan disatukan.Bagi kepentingan yang mengalami peningkatan dalam syarikat bersekutu, tarikh pengambilalihan merupakan tarikh di mana pengaruh yang signifikandiperoleh. Muhibah dikira pada setiap tarikh pembelian berdasarkan nilai saksama aset dan tanggungan yang dikenal pasti. Pegangan yang diperolehsebelum ini dipertingkatkan sehingga nilai saksama dan bahagian keuntungan dan pergerakan ekuiti bagi pegangan yang diperolehi sebelum ini tidakdiiktiraf memandangkan ia telahpun disertakan dalam peningkatan berkenaan.(f)MuhibahMuhibah mewakili lebihan kos pengambilalihan ke atas perkongsian Kumpulan bagi nilai saksama aset bersih yang dikenal pasti termasuktanggungan luar jangka subsidiari, syarikat bersekutu serta usaha sama pada tarikh pengambilalihan.Muhibah dipermodalkan diuji untuk kejejasan sekurang-kurangnya setiap tahun atau jika perkembangan ataupun persekitaran yang terjadimencerminkan kejejasan kemungkinan berlaku.(g)Hartanah, loji dan kelengkapan serta susut nilaiHartanah, loji dan kelengkapan dinyatakan pada kos atau penilaian ditolak susut nilai terkumpul dan kerugian jejas nilai terkumpul. Kos termasuklahperbelanjaan yang secara langsung diatributkan kepada pembinaan ataupun pengambilalihan item dan membawanya ke lokasi dan keadaan iadigunakan untuk tujuan operasi dalam tatacara diinginkan oleh Kumpulan. Kumpulan memperuntukkan kos item hartanah, loji dan kelengkapan bagisistem yang signifikan dan bahagian komponen.Para Pengarah telah menggunakan peruntukan perubahan dalam Piawaian Perakaunan Antarabangsa No. 16 (semakan) “Hartanah, Loji danKelengkapan” seperti yang digunakan oleh Lembaga Piawaian Perakaunan Malaysia yang membenarkan tanah milik bebas, bangunan dan kerja-kerjaawam dinyatakan pada penilaian tahun sebelumnya selepas mengambil kira susut nilai.Lebihan yang terbit daripada penilaian semua dikreditkan kepada akaun rizab penilaian semula. Sebarang defisit yang terbit daripada penilaiansemula dicaj kepada rizab penilaian semula setakat lebihan sebelumnya yang dipegang dalam rizab penilaian semula bagi aset yang sama. Dalamsituasi yang lain, pengurangan dalam jumlah dibawa dicaj kepada penyata pendapatan.Kos berikut dimasukkan dalam amaun dibawa aset atau dianggap sebagai satu aset berasingan, sebagai bersesuaian hanya apabila kemungkinanbahawa manfaat-manfaat ekonomi masa depan dikaitkan dengan item yang akan mengalir ke Kumpulan dan kos item berkenaan boleh diukur padatahap boleh dipercayai. Amaun dibawa bahagian diganti tidak diiktiraf.

Tenaga Nasional Berhad 214 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(g)Hartanah, loji dan kelengkapan serta susut nilai (Samb.)Kos kerja membaik pulih/pemeriksaan utama diiktiraf dalam jumlah aset yang dibawa sebagai penggantian dan baki jumlah aset yang dibawa untukkerja baik pulih/pemeriksaan yang sebelumnya tidak diiktiraf.Alat ganti utama dan alat kelengkapan tunggu sedia dianggap sebagai aset apabila Kumpulan dijangka untuk menggunakannya ketika lebih daripadasatu tempoh. Begitu juga, jika alat ganti dan kelengkapan sedia khidmat boleh digunakan hanya dalam hubungan dengan item hartanah, loji dankelengkapan, ia diambil kira sebagai hartanah, loji dan kelengkapan.Keuntungan dan kerugian atas pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan ditentukan oleh rujukan kepada amaun dibawa dan diambil kira untukmenetapkan keuntungan/(kerugian) sebelum cukai. Berkaitan dengan pelupusan aset dinilai semula, amaun penilaian rizab yang berkaitan denganhartanah, loji dan kelengkapan dipindahkan kepada keuntungan tersimpan.Tanah pegangan bebas dan projek modal dalam kemajuan tidak mengalami susut nilai.Susut nilai dikira bagi semua kategori hartanah, loji dan kelengkapan lain berdasarkan kaedah lurus yang menggambarkan anggaran hayat bergunaaset-aset tersebut.Anggaran hayat berguna hartanah, loji dan kelengkapan adalah seperti berikut:Bangunan dan kerja-kerja awamLoji dan jenteraTalian dan sesalur pembahagianPerkhidmatan pembahagianMeterLampu awamPerabot, pepasangan dan kelengkapan pejabatKenderaan bermotor10 hingga 60 tahun10 hingga 40 tahun25 hingga 35 tahun20 tahun15 tahun15 hingga 25 tahun3 hingga 10 tahun5 hingga 10 tahunDi mana wujudnya petanda jejas nilai, jumlah dibawa bagi aset-aset dinilai dan dikurangkan segera kepada jumlah yang boleh diperolehi semula(lihat Nota 2(o)).(h)Pajakan operasi prabayarPara Pengarah telah melaksanakan peruntukan peralihan FRS No. 117 “Pajakan”, menganggap tanah pegangan pajak sebagai pajakan operasiprabayar yang sebelum ini diklasifikasikan dalam lingkungan hartanah, loji dan kelengkapan dan membolehkan Kumpulan mengekalkan amaun dinilaisemula tidak dilunas tanah pegangan pajak dinilai semula sebagai amaun dibawa pengganti pajakan operasi prabayar dan pajakan operasi prabayarberkenaan seharusnya dilunaskan mengikut kaedah lurus bagi tempoh pajakan.Tanah pegangan pajak dilunaskan mengikut tempoh baki pajakan masing-masing antara 5 hingga 99 tahun atas dasar kaedah lurus.

Tenaga Nasional Berhad 215 Laporan Tahunan 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(i)Aset bukan semasa dipegang untuk jualanKumpulan seharusnya mengklasifikasikan aset bukan semasa sebagai dipegang untuk jualan jika amaun dibawa boleh didapatkan semula sepenuhnyamenerusi transaksi jualan berbanding penggunaan berterusan.Aset yang diklasifikasikan sebagai aset bukan semasa dipegang untuk jualan akan diukur pada kadar amaun dibawa dan nilai saksama ditolak kosjualan.Tiada susut nilai ataupun pelunasan disediakan ke atas aset berkenaan ketika ia diklasifikasikan sebagai aset dipegang untuk jualan.Aset seharusnya tidak diiktiraf sebaik dijual dan perbezaan antara hasil jualan bersih dan amaun dibawa diiktiraf sebagai keuntungan atau kerugiandalam tempoh jualan.Sesuatu aset yang tidak lagi diklasifikasikan sebagai aset bukan semasa dipegang untuk jualan seharusnya diukur rendah pada amaun yang dibawasebelum aset tersebut diklasifikasikan sebagai aset bukan semasa dipegang untuk jualan, diubah suai untuk apa juga susut nilai, pelunasan ataupenilaian semula yang akan diiktiraf sekiranya aset berkenaan tidak diklasifikasikan sebagai aset bukan semasa dipegang untuk jualan, dan amaunyang boleh diperolehi pada tarikh keputusan dibuat untuk tidak menjualnya.(j)Aset tidak ketaraPerbelanjaan ke atas hak, paten, cap perdagangan dan lesen yang diambil alih dipermodalkan dan dilunaskan berasaskan kaedah lurus sepanjanganggaran hayat kegunaan. Aset tidak ketara tidak dinilai semula.(k)Penyelidikan dan pembangunanPerbelanjaan ke atas aktiviti penyelidikan, yang dijalankan dengan prospek untuk memperoleh pengetahuan dan pemahaman saintifik ataupunteknikal yang baru, diiktiraf dalam penyata pendapatan sebagai perbelanjaan yang wujud.Perbelanjaan ke atas aktiviti pembangunan, di mana penemuan kajian digunakan dalam pelan ataupun reka bentuk bagi pengeluaran proses ataupunproduk baru atau yang diperbaiki secara terus-menerus, digunakan sepenuhnya jika produk atau proses berkenaan dari segi teknikal dan komersialadalah berdaya maju dan Kumpulan mempunyai sumber-sumber yang secukupnya untuk menyempurnakan pembangunan.Kos pembangunan dipermodalkan dianggap sebagai aset tak ketara dan dilunaskan daripada peringkat di mana aset berkenaan tersedia untukdigunakan atas asas lurus berdasarkan tempoh hayat faedahnya.(l)Permodalan faedahFaedah ke atas pinjaman luar berkaitan dengan projek jangka panjang yang sedang dilaksanakan dipermodalkan sehingga aset berkenaan tersediaada untuk digunakan.(m)PelaburanPelaburan dalam pelaburan bukan semasa yang lain ditunjukkan pada kos dan satu peruntukan bagi penurunan nilai adalah dibuat, di mana padapandangan para Pengarah, terdapat penurunan selain yang bersifat sementara dalam nilai pelaburan berkenaan. Di mana terdapat satu penurunanselain yang bersifat sementara dalam nilai sesuatu pelaburan, penurunan sedemikian dianggap sebagai perbelanjaan dalam tahun kewangan.Apabila sesuatu pelaburan dilupuskan, perbezaan antara hasil bersih pelupusan dan jumlah dibawa dicajkan atau dikreditkan ke dalam penyatapendapatan, memandangkan kes sedemikian adalah mungkin.

Tenaga Nasional Berhad 216 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(n)Sekuriti boleh pasar dan pelaburan jangka pendekSekuriti boleh pasar dan pelaburan jangka pendek dinyatakan pada kadar terendah antara kos dan nilai pasaran berdasarkan portfolio agregat. Kosdicapai berdasarkan purata berwajaran. Nilai pasaran pula dikira dengan merujuk kepada harga jualan sebutan pasaran saham yang relevan ketikaurus niaga ditutup pada tarikh kunci kira-kira. Sebarang langkah menurunkan nilai pasaran pelaburan ataupun kemudiannya dimasuk kira semulakepada kos, diteliti dengan menyeluruh dalam penyata pendapatan.(o)Kejejasan asetHartanah, loji dan kelengkapan dan aset bukan semasa yang lain, termasuk aset tidak ketara dikaji semula dari aspek kerugian kejejasan apabilaperistiwa atau perubahan keadaan menunjukkan bawah jumlah yang dibawa kemungkinan tidak boleh diperoleh semula. Kerugian kejejasan diiktirafbagi jumlah di mana jumlah yang dibawa bagi aset adalah yang mana lebih tinggi di antara nilai saksama tolak kos untuk menjual dan nilai guna.Bagi tujuan menilai kejejasan, aset dikumpulkan pada kadar terendah di mana terdapat aliran tunai yang boleh dikenal pasti secara berasingan.Kerugian kejejasan dicaj kepada penyata pendapatan melainkan ia membalikkan penilaian yang dibuat sebelum ini, yang mana ia dicaj kepadalebihan penilaian semula. Sebarang peningkatan susulan dalam jumlah yang boleh diperoleh semulai diiktiraf dalam penyata pendapatan kecuali iamembalikkan kerugian kejejasan pada aset dinilai semula dalam keadaan di mana ia diambil kira untuk lebihan penilaian semula.(p)Pendapatan tertundaSumbangan yang diterima daripada para pelanggan untuk membiayai kos projek modal dikreditkan kepada akaun pendapatan tertunda. Jumlah dalamakaun ini dimasukkan kepada penyata pendapatan mengikut kaedah lurus selama 15 tahun iaitu purata jangka hayat faedah projek berkenaan.(q)Pajakan operasiAset yang dipajak sebagai pajakan operasi adalah disertakan dalam lingkungan hartanah, loji dan kelengkapan dalam kunci kira-kira dan iamengalami susut nilai sepanjang tempoh hayat berguna aset berkenaan yang dijangkakan mengikut satu asas yang konsisten dengan aset yangserupa.(r)InventoriInventori dinyatakan pada paras terendah antara kos dan nilai direalisasi bersih.Kos kerja yang sedang dilaksanakan dan barangan siap merangkumi bahan mentah, buruh langsung dan sebahagian overhed pengeluaran. Kosditentukan berdasarkan purata wajaran dan menggunakan asas masuk-awal-keluar-awal.Nilai realisasi bersih adalah harga jualan anggaran mengikut perjalanan biasa bisnes, ditolak kos penyiapan dan perbelanjaan jualan.(s)Penghutang perdaganganPenghutang perdagangan dibawa pada nilai yang dijangka boleh direalisasikan. Hutang lapuk dilupuskan dalam tempoh ia dikenal pasti. Peruntukandibuat bagi hutang ragu berasaskan kepada semakan semula jumlah tertunggak pada akhir tahun kewangan.(t)Pemiutang perdaganganPemiutang perdagangan dinyatakan pada kos, yang merupakan nilai saksama pembayaran yang akan dijelaskan pada masa hadapan untuk barangandan perkhidmatan yang diterima.

Tenaga Nasional Berhad 217 Laporan Tahunan 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(u)(v)Tunai dan setara tunaiBagi tujuan penyata aliran tunai, tunai dan setara tunai merangkumi tunai dalam tangan, deposit dipegang atas panggilan dengan bank, overdrafbank dan jangka pendek, pelaburan cairan tinggi yang tersedia ada untuk ditukar kepada sejumlah kadar tunai diketahui dan yang tertakluk kepadarisiko tidak signifikan perubahan dalam nilai.Modal saham(i)KlasifikasiSaham biasa dan saham keutamaan tidak boleh ditebus dengan dividen budi bicara diklasifikasikan sebagai ekuiti dan/atau sebagaitanggungan selaras dengan hakiki ekonomi sesebuah instrumen.Bahagian bon yang boleh ditukar mewakili nilai opsyen pertukaran pada masa terbitan termasuk dalam ekuiti (lihat Nota 2(w) mengenaipinjaman). Nilai opsyen pertukaran tidak berubah pada tempoh yang menyusul. Selepas pertukaran bon kepada saham ekuiti, jumlah yangdikreditkan kepada modal saham dan premium saham adalah agregat jumlah yang diklasifikasikan dalam tanggungan dan ekuiti pada masapertukaran. Tiada keuntungan atau kerugian diiktiraf. Jika bon ditebus semula, opsyen pertukaran dipindahkan kepada keuntungantersimpan.Agihan keapda para pemegang instrumen kewangan yang diklasifikasikan sebagai satu instrumen ekuiti dicaj terus kepada ekuiti.(ii)(iii)Kos terbitan sahamPeningkatan kos luaran yang secara langsung diatributkan kepada terbitan saham baru ataupun opsyen ditunjukkan dalam ekuiti sebagai satupotongan, bersih cukai, daripada hasil.Dividen kepada para pemegang saham SyarikatDividen ke atas saham keutamaan boleh ditebus diiktiraf sebagai satu tanggungan dan dinyatakan dalam asas diakru. Dividen lain diiktirafsebagai tanggungan dalam tempoh di mana ia telah diluluskan.(w)PinjamanPinjaman pada mulanya diiktiraf berdasarkan hasil yang diterima. Kos terbitan instrumen hutang ditanggung sebaik ia wujud.Faedah dan dividen ke atas instrumen kewangan dianggap sebagai pinjaman seperti yang dinyatakan dalam lingkungan kos kewangan dalam penyatapendapatan.(x)Cukai pendapatanPerbelanjaan cukai semasa ditentukan mengikut undang-undang cukai di mana Kumpulan dan Syarikat beroperasi dan merangkumi semua cukai yangberdasarkan keuntungan boleh cukai.Cukai tertunda diiktiraf sepenuhnya, menggunakan kaedah tanggungan, atas perbezaan sementara yang terbit antara jumlah yang diatributkankepada aset dan tanggungan untuk tujuan cukai dan jumlah yang dibawanya dalam penyata kewangan. Walau bagaimanapun, cukai tertunda tidakdimasuk kira jika ia terbit daripada pengiktirafan awal sesuatu aset atau tanggungan dalam transaksi selain daripada gabungan bisnes yang manasewaktu transaksi ia tidak menjejaskan sama ada untung atau rugi perakaunan mahupun untung atau rugi boleh cukai.Aset cukai tertunda diiktiraf hingga ke satu jumlah yang mana kemungkinan akan ada keuntungan boleh dicukai berbanding perbezaan sementaraboleh ditolak, kerugian cukai belum guna dan kredit cukai tidak digunakan, boleh digunakan.Kadar cukai yang diaktakan atau diaktakan secara substantif pada tarikh kunci kira-kira, digunakan untuk menentukan cukai tertunda.

Tenaga Nasional Berhad 218 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(y)Faedah pekerja(i)Faedah jangka pendek pekerjaUpah, gaji, cuti tahunan bergaji, bonus dan ganjaran bukan berbentuk wang diakru dalam tahun kewangan di mana perkhidmatan berkaitandiberikan oleh para pekerja Kumpulan.(ii)Faedah persaraanKumpulan mempunyai pelbagai skim faedah persaraan sama ada pelan caruman wajib atau faedah wajib.Pelan caruman wajibCaruman Kumpulan kepada pelan caruman berwajib dicajkan kepada penyata pendapatan pada tahun kewangan yang berkaitan dengannya.Apabila caruman telah dibayar, Kumpulan tidak lagi mempunyai obligasi pembayaran lanjut.Pelan faedah wajibKumpulan membuat caruman kepada Pelan Faedah Persaraan Syarikat, satu pelan faedah berwajib dan tabung yang diluluskan, yang bebasdaripada kewangan Syarikat. Peruntukan perkiraan juga disediakan oleh Syarikat kerana kadar caruman yang diperlukan untuk membiayaifaedah di bawah pelan berkenaan adalah melebihi had maksimum Lembaga Hasil Dalam Negeri. Kumpulan dan Syarikat juga menyediakanpelan perubatan selepas persaraan untuk pekerja-pekerja tertentu.Tanggungan berhubung dengan pelan faedah wajib adalah nilai semasa obligasi faedah wajib pada tarikh kunci kira-kira, ditolak nilai saksamaaset pelan, berserta pelarasan bagi keuntungan atau kerugian aktuari dan kos perkhidmatan yang lepas. Kumpulan menentukan nilai semasaobligasi faedah bertabung dan nilai saksama sebarang aset pelan dengan kekerapan yang mencukupi agar jumlah yang diiktiraf dalam penyatakewangan tidak berbeza dengan ketara daripada jumlah yang ditentukan pada tarikh kunci kira-kira.Obligasi faedah wajib, dikira menggunakan Kaedah Kredit Unit Diunjur, ditentukan oleh aktuari bebas, yang mempertimbangkan anggaranaliran keluar tunai masa depan menggunakan hasil pasaran pada tarikh kunci kira-kira sekuriti Kerajaan yang mempunyai kadar mata wangdan tempoh kematangan hampir sama dengan tempoh tanggungan berkaitan. Penilaian semula terakhir dilakukan pada Februari 2007.Jumlah keuntungan dan kerugian aktuari bersih adalah dikreditkan atau dicajkan kepada penyata pendapatan berdasarkan baki tempohperkhidmatan purata pekerja berkaitan yang menyertai pelan tersebut.(iii)Pampasan berasaskan sahamKumpulan telah melaksanakan peruntukan FRS 2 ke atas kesemua instrumen ekuiti yang diberikan selepas 31 Disember 2004 tetapi belumlagi diletak hak sehingga 1 September 2006, tarikh kuat kuasa Kumpulan menerima pakai FRS.Kumpulan menggunakan ekuiti tetap, pelan pampasan berasaskan saham bagi pekerja Kumpulan. Perkhidmatan pekerja yang diterima sebagaipertukaran kepada pemberian opsyen saham diiktiraf sebagai satu bentuk perbelanjaan dalam penyata pendapatan sepanjang tempoh letakhak pemberian berkenaan dengan mengambil pertambahan dalam ekuiti.

Tenaga Nasional Berhad 219 Laporan Tahunan 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(y)Faedah pekerja (Samb.)(iii)Pampasan berasaskan saham (Samb.)Jumlah amaun yang akan dibelanjakan selama tempoh letak hak ditentukan dengan merujuk kepada nilai saksama opsyen saham yangdiberikan, tidak termasuk kesan apa-apa keadaan letak hak bukan pasaran (contohnya, sasaran pertumbuhan keuntungan dan jualan). Keadaanletak hak bukan pasaran dimasukkan dalam andaian mengenai bilangan opsyen yang dijangka diletak hak. Pada tarikh setiap kunci kira-kira,Kumpulan akan mengkaji semula anggarannya tentang bilangan opsyen saham yang dijangka diletak hak. Ia mengiktiraf kesan mengkajisemula anggaran asal, jika ada, dalam penyata pendapatan, dengan pelarasan ekuiti yang sepadan.Hasil yang diperoleh bersih daripada sebarang kos transaksi yang diatributkan secara langsung akan dikreditkan kepada modal saham (nilainominal) dan premium saham apabila opsyen dilaksanakan.(z)Geran pembangunan KerajaanGeran pembangunan kerajaan berkaitan dengan pembinaan hartanah, loji dan kelengkapan adalah termasuk dalam tanggungan jangka panjang dandikreditkan kepada penyata pendapatan berasaskan kaedah lurus sepanjang tempoh 15 tahun.(aa) Tanggungan luar jangkaKumpulan tidak mengiktiraf tanggungan luar jangka tetapi mendedahkan kewujudannya dalam penyata kewangan. Tanggungan luar jangka adalahobligasi yang mungkin, timbul daripada peristiwa lalu yang kewujudannya akan disahkan oleh peristiwa masa depan yang tidak pasti dan di luarkawalan Kumpulan ataupun obligasi semasa yang tidak diiktiraf disebabkan tidak mungkin adanya sumber aliran keluar diperlukan untukmelaksanakan obligasi terbabit.(ab) Pengiktirafan hasilJualan adalah diiktiraf apabila nilai yang diinvoiskan bagi perkhidmatan disediakan selepas pelarasan bil.Pendapatan operasi lain yang diperoleh oleh Kumpulan dan Syarikat terdiri daripada pendapatan faedah dan pajakan serta pendapatan dividen.Pendapatan pajakan diakru, kecuali jika kutipannya meragukan. Pendapatan dividen diiktiraf apabila hak para pemegang saham untuk menerimabayaran disahkan.Pendapatan faedah diiktiraf berdasarkan ukuran tempoh yang juga mengambil kira kadar hasil yang memberi kesan ke atas aset.(ac) Mata wang asing(i)Mata wang fungsian dan pengemukaanItem disertakan dalam penyata kewangan bagi setiap entiti diukur menggunakan mata wang persekitaran ekonomi utama di mana entitiberoperasi (‘mata wang fungsian’). Penyata kewangan dikemukakan dalam Ringgit Malaysia, yang merupakan mata wang fungsian danpengemukaan Syarikat.(ii)Transaksi dan keseimbanganUrus niaga mata wang asing ditukar kepada mata wang fungsian menggunakan kadar pertukaran yang berkuat kuasa pada tarikh transaksi.Aset dan tanggungan monetari dalam mata wang asing ditukar pada kadar pertukaran yang ditentukan pada tarikh kunci kira-kira. Semuaperbezaan pertukaran diuruskan menerusi penyata pendapatan.

Tenaga Nasional Berhad 220 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(ac) Mata wang asing (Samb.)(iii)Syarikat kumpulanKeputusan dan kedudukan kewangan semua entiti kumpulan (tiada mana-mana mempunyai mata wang ekonomi inflasi melampau), yangmempunyai mata wang fungsian yang berbeza daripada mata wang pengemukaan, telah ditranslasikan kepada mata wang pengemukaanseperti berikut:• aset dan tanggungan bagi setiap kunci kira-kira dikemukakan telah ditranslasikan mengikut kadar tutup pada tarikh kunci kira-kira;• pendapatan dan perbelanjaan bagi setiap penyata pendapatan ditranslasi pada kadar tukaran purata (melainkan purata ini bukan satuanggaran munasabah kesan kumulatif kadar utama pada tarikh transaksi, dalam kes di mana pendapatan dan perbelanjaan ditranslasikanpada kadar tarikh transaksi berkenaan); dan• kesemua perbezaan yang wujud diiktiraf sebagai satu komponen berasingan ekuiti.Sebaik disatukan, perbezaan tukaran yang terbit daripada translasi pelaburan bersih dalam operasi asing dibawa kepada ekuiti para pemegangsaham. Apabila sesuatu operasi asing dijual sebahagiannya ataupun sepenuhnya, perbezaan tukaran yang direkodkan dalam ekuiti diiktirafdalam penyata pendapatan sebagai sebahagian daripada keuntungan atau kerugian ke atas jualan.Penyesuaian muhibah dan nilai saksama yang timbul ekoran pengambilalihan sesebuah entiti asing dianggap sebagai aset dan tanggunganentiti asing dan ditranslasikan pada tarikh tutup.Kadar penutupan utama yang digunakan dalam nilai pertukaran mata wang asing adalah seperti berikut:Mata wang asing 2009 2008RMRM1 Dolar US 3.5255 3.3937100 Yen Jepun 3.7540 3.12501 Pound Sterling 5.7434 6.2067100 Rupee Pakistan 4.2456 4.45001 EURO 5.0538 5.0043(ad) Instrumen kewangan(i)DeskripsiInstrumen kewangan dibawa dalam kunci kira-kira termasuk tunai dan baki bank, pelaburan, penghutang, pemiutang, pajakan dan pinjaman.Kaedah pengiktirafan khas yang diterima pakai bagi setiap perkara di atas dinyatakan dalam penyata dasar masing-masing.Kumpulan dan Syarikat juga merupakan pihak kepada instrumen kewangan yang menguruskan pendedahan terhadap peningkatan danpenurunan dalam pertukaran mata wang asing dan kadar faedah. Instrumen kewangan ini yang meliputi terutamanya kontrak hadapan matawang asing, kontrak swap mata wang silang dan kontrak tukaran kadar faedah, tidak diiktiraf dalam penyata kewangan. Instrumen kewanganderivatif digunakan dalam pengurusan risiko mata wang asing dan pendedahan risiko kadar faedah tanggungan kewangan Kumpulan danSyarikat.

Tenaga Nasional Berhad 221 Laporan Tahunan 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(ad) Instrumen kewangan (Samb.)(ii)Instrumen kewangan yang tidak diiktiraf dalam kunci kira-kiraKontrak hadapan mata wang asingKumpulan menandatangani kontrak hadapan mata wang asing untuk melindungi Kumpulan daripada pergerakan dalam kadar pertukarandengan mewujudkan kadar di mana sesuatu aset atau tanggungan mata wang asing akan dilunaskan.Keuntungan dan kerugian pertukaran kontrak diiktiraf dalam penyata pendapatan sewaktu diselesaikan.Kontrak swap mata wang silangSwap mata wang silang digunakan untuk menguruskan pendedahan terhadap pergerakan dalam kadar pertukaran dan mewujudkan mata wangdi mana sesuatu tanggungan mata wang asing akan dilunaskan.Pokok nosional kontrak ini tidak dimasukkan dalam kunci kira-kira. Sebarang perubahan dalam keuntungan atau kerugian kadar pertukarandiiktiraf dalam penyata pendapatan secara serentak dengan perbezaan kadar pertukaran asas perkara lindung nilai.Opsyen mata wangOpsyen mata wang direka bentuk untuk mengurus pendedahan Kumpulan untuk melindungi Kumpulan daripada pergerakan dalam mata wangasing. Asas nosional kontrak adalah terkeluar daripada kunci kira-kira. Premium dibayar diambil kira dalam penyata pendapatan apabila iaberlaku. Keuntungan atau kerugian ke atas penamatan awal opsyen mata wang ataupun pembayaran balik pinjaman diambil kira ke dalampenyata pendapatan.Kontrak swap kadar faedahSwap kadar faedah, perjanjian kolar dan kap direka untuk mengurus pendedahan Kumpulan terhadap pergerakan dalam kadar faedah. Asasnosional kontrak ini adalah terkeluar daripada kunci kira-kira. Sebarang perbezaan yang perlu dibayar atau diterima atas kontrak swap kadarfaedah diiktiraf sebagai satu komponen pendapatan atau perbelanjaan faedah selama tempoh kontrak tersebut. Keuntungan dan kerugiandisebabkan oleh penamatan awal swap kadar faedah atau pembayaran balik pinjaman dinyatakan dalam penyata pendapatan.(iii)Anggaran nilai saksama untuk tujuan penyataanDalam menaksir nilai saksama instrumen kewangan, Kumpulan dan Syarikat membuat andaian tertentu dan menggunakan kaedah aliran tunai diskaununtuk mengurangkan aliran tunai di masa hadapan bagi menentukan nilai saksama instrumen kewangan. Nilai saksama tanggungan kewangandianggarkan dengan mengurangkan nilai tunai masa hadapan pada kadar faedah pasaran semasa yang diperoleh Kumpulan dan Syarikat.Nilai saksama derivatif dan sekuriti yang disenarai awam adalah berdasarkan harga pasaran yang disebut pada tarikh kunci kira-kira manakalanilai saksama kontrak hadapan mata wang asing dikira menggunakan kadar serta-merta, seperti yang dipaparkan oleh Reuters pada tarikhkunci kira-kira.Nilai saksama swap mata wang silang dan opsyen mata wang dikira berdasarkan nilai semasa aliran tunai masa hadapan dianggarkan dan/atau penilaian bank.Jumlah dibawa bagi aset dan tanggungan kewangan dengan tempoh matang kurang daripada satu tahun dianggap lebih kurang dengan nilaisaksamanya.

Tenaga Nasional Berhad 222 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20092 RINGKASAN DASAR PERAKAUNAN UTAMA (SAMB.)(ae) Projek bekalan elektrik luar bandar dan projek di bawah Rancangan Malaysia(i)Projek bekalan elektrik luar bandar dipermodalkan sebagai hartanah, loji dan kelengkapan.Kos projek di bawah Rancangan Malaysia di Negeri Sabah hanya akan dipermodalkan dan diambil kira sebagai hartanah, loji dan kelengkapanselepas penerimaan dokumentasi penyerahan rasmi. Jumlah yang berkaitan akan direkod sebagai geran pembangunan Kerajaan dan gerantersebut akan dikreditkan kepada akaun penyata pendapatan berasaskan kaedah lurus untuk jangka masa yang sama seperti jangka hayatekonomi bagi projek tersebut.3 ANGGARAN DAN PERTIMBANGAN PERAKAUNAN KRITIKALAnggaran dan pertimbangan dinilai oleh para Pengarah secara terus-menerus dan adalah berdasarkan pengalaman sejarah serta faktor-faktor lain, termasukharapan berkenaan peristiwa masa depan yang dipercayai munasabah di bawah sesuatu situasi.(a)Pertimbangan kritikal dalam menggunakan dasar perakaunan KumpulanDalam menentukan dan menggunakan dasar perakaunan, pertimbangan pada lazimnya diperlukan dalam keadaan di mana pilihan dasar yang khususboleh mempengaruhi hasil yang dilaporkan dan juga kedudukan kewangan Kumpulan. Dasar perakaunan untuk mengklasifikasikan di antara hartanahpelaburan dan hartanah, loji dan kelengkapan memerlukan pertimbangan subjektif, biasanya ekoran keperluan untuk membuat anggaran mengenaikesan hal-hal yang tidak menentu.Hartanah pelaburan adalah satu bentuk harta yang dipegang untuk memperoleh bayaran sewa atau kenaikan modal ataupun kedua-duanya.Beberapa hartanah yang merangkumi sebahagian yang dipegang untuk memperoleh bayaran sewa atau kenaikan modal dan sebahagian lagi yangdipegang untuk kegunaan dalam pengeluaran atau bekalan barangan ataupun perkhidmatan atau bagi tujuan pentadbiran. Jika bahagian ini bolehdijual (atau disewakan di bawah pajakan kewangan) secara berasingan, maka bahagian ini akan diambil kira secara berasingan oleh Kumpulan.Jika bahagian ini tidak boleh dijual secara berasingan, sesuatu hartanah adalah satu pelaburan hanya jika satu bahagian tidak signifikan dipeganguntuk digunakan dalam pengeluaran atau bekalan barangan ataupun perkhidmatan atau bagi tujuan pentadbiran. Pertimbangan dibuat berdasarkanhartanah individu untuk menentukan sama ada perkhidmatan tambahan adalah amat signifikan sehingga hartanah berkenaan tidak layak sebagaihartanah pelaburan.(b)Anggaran dan andaian perakaunan kritikalKumpulan membuat anggaran dan andaian berkaitan dengan masa depan. Anggaran perakaunan yang wujud, berdasarkan definisi, jarang sekalimenyamai keputusan sebenar yang berkaitan. Bagi mempertingkatkan kandungan maklumat anggaran, beberapa pembolehubah utama yang telahdijangkakan mempunyai kesan mendalam ke atas keputusan dan kedudukan kewangan Kumpulan, telah diuji bagi melihat sensitiviti kepadaperubahan yang mendasari parameter. Anggaran dan andaian yang mempunyai risiko signifikan yang mengakibatkan pelarasan penting kepadaamaun aset dan tanggungan yang dibawa bagi tempoh kewangan selanjutnya disenaraikan seperti di bawah.(i)Jejas nilai Hartanah, Loji dan KelengkapanKumpulan menilai aspek jejas nilai aset bila saja sesuatu peristiwa atau perubahan dalam sesuatu situasi menunjukkan bahawa amaundibawa sesuatu aset kemungkinan tidak boleh diperoleh semula, misalnya amaun dibawa aset adalah lebih daripada jumlah yang bolehdiperoleh semula.

Tenaga Nasional Berhad 223 Laporan Tahunan 20093 ANGGARAN DAN PERTIMBANGAN PERAKAUNAN KRITIKAL (SAMB.)(b)Anggaran dan andaian perakaunan kritikal (Samb.)(i)Jejas nilai Hartanah, Loji dan Kelengkapan (Samb.)Jumlah yang diperoleh semula diukur pada nilai saksama yang lebih tinggi tolak kos untuk menjual aset berkenaan dan nilai gunaan. Nilaigunaan ialah nilai semasa bersih aliran tunai masa depan yang diunjurkan, yang diperoleh daripada aset yang didiskaun pada kadar diskaunyang sesuai. Aliran tunai masa depan yang diunjur adalah berdasarkan anggaran Kumpulan yang dikira menggunakan aspek sejarah, sektordan trend industri, pasaran umum dan keadaan-keadaan ekonomi, perubahan dalam teknologi dan maklumat lain yang terdapat. Andaian yangdigunakan, keputusan dan rumusan mengenai penilaian jejas nilai dinyatakan dalam Nota 13 penyata kewangan.(ii)Anggaran Hayat Berguna Hartanah, Loji dan KelengkapanKumpulan kerap mengkaji semula anggaran hayat berguna bagi harta tanah, loji dan kelengkapan berdasarkan faktor-faktor seperti rancangandan strategi perniagaan, jangkaan tahap penggunaan dan kemajuan teknologi di masa hadapan. Keputusan operasi di masa hadapan bolehterjejas dengan ketara oleh perubahan dalam anggaran ini yang disebabkan oleh perubahan dalam faktor-faktor yang dinyatakan di atas.Pengurangan dalam anggaran hayat berguna hartanah, loji dan kelengkapan akan meningkatkan susut nilai yang direkodkan serta mengurangkannilai hartanah, loji dan kelengkapan.(iii)Bayaran Berasaskan SahamEkuiti diuruskan berdasarkan pembayaran berasaskan saham (opsyen saham) diukur pada nilai saksama pada tarikh ia diberikan. Andaiandigunakan dalam penilaian untuk menentukan nilai saksama ini dijelaskan dalam Nota 35 penyata kewangan.(iv)Tanggungan Luar JangkaTanggungan luar jangka adalah berdasarkan kepada pendapat pengurusan mengenai jangkaan hasil luar jangka selepas berunding denganpenasihat undang-undang bagi kes litigasi dan pakar dalaman dan luar Kumpulan bagi hal-hal yang berkaitan dengan tindakan bisnes biasa.(v)Peruntukan bagi PenghutangElaun ditentukan apabila terdapat bukti objektif bahawa Kumpulan tidak dapat mengutip kesemua amaun yang perlu dijelaskan mengikut termaasal ia perlu dijelaskan. Ini ditentukan berdasarkan profil berusia dan corak kutipan.4 HASILKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta(Dinyatakan Semula)Jualan – elektrik 28,083.8 24,190.1 26,426.4 22,761.6– barangan dan perkhidmatan 345.4 220.1 0 0Pelepasan pendapatan tertunda (Nota 33) 356.4 345.1 317.2 307.628,785.6 24,755.3 26,743.6 23,069.2

Tenaga Nasional Berhad 224 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20095 PERBELANJAAN OPERASIKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta(Dinyatakan Semula)Kos tenaga 18,538.2 15,117.6 18,262.0 15,184.6Kos penghantaran 1,143.2 1,150.3 1,141.6 1,148.6Kos pembahagian 3,404.2 3,123.7 3,398.5 3,118.1Perbelanjaan pentadbiran 1,576.3 1,533.3 883.4 872.4Perbelanjaan operasi lain 782.0 583.2 565.0 307.725,443.9 21,508.1 24,250.5 20,631.4KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPerbelanjaan operasi merangkumi perkara berikut:Ganjaran para Pengarah– yuran 0.9 1.1 0.8 0.9– emolumen lain 1.4 1.2 1.4 1.2Ganjaran juruaudit – PricewaterhouseCoopers– yuran audit berkanun– Malaysia 1.5 1.4 0.7 0.7– anggota gabungan Malaysia** # 0 0 0 0– yuran berkaitan jaminan 0.3 0.3 0.3 0.3– yuran bukan audit– Malaysia 1.3 0.5 0.9 0.5– anggota gabungan Malaysia# 0 0 0 0Peruntukan hutang ragu 76.7 33.5 75.5 26.5Susut nilai 3,537.7 3,528.7 2,899.4 2,860.8Pelunasan pajakan operasi prabayar 23.8 26.6 16.4 19.2Sewa tanah dan bangunan 56.6 63.4 36.4 39.2Sewa loji dan jentera 14.7 19.2 14.7 19.1Perbelanjaan penyelidikan dan pembangunan 23.6 47.1 20.8 46.1Pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan 12.9 45.3 6.6 29.9Pelupusan inventori 21.5 23.5 21.3 23.2Peruntukan bagi penurunan nilaisekuriti boleh niaga 0.2 2.1 0.2 2.1

Tenaga Nasional Berhad 225 Laporan Tahunan 20095 PERBELANJAAN OPERASI (SAMB.)KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPeruntukan bagi penurunan nilai jumlahbelum dibayar oleh subsidiari 0 0 236.9 68.2Peruntukan bagi penurunan nilai pelaburan jangka panjang 0 0 59.4 0Kemasukan semula peruntukan bagi hutang ragu (8.1) (32.5) (1.2) (26.2)(Kemasuk semula)/peruntukan bagi keusangan inventori (6.9) 0.2 (8.3) (0.9)Penerimaan subsidi Kerajaan* (426.2) (535.3) 0 0Kos anggota kerja (Nota 6) 2,734.0 2,582.8 2,363.3 2,236.5* Ini mewakili subsidi yang diterima oleh Sabah Electricity Sdn. Bhd. (‘SESB’) bagi bahan api diesel dan minyak gred sederhana daripada KerajaanMalaysia. Jumlah amaun yang dikreditkan dalam tahun semasa ialah RM426.2 juta (2008: RM535.3 juta) dan telah diimbangi dengan kos tenaga.** Ini mewakili yuran audit bagi Liberty Power Ltd berjumlah RM37,635 (2008: RM37,881).# PricewaterhouseCoopers Malaysia serta lain-lain firma anggota PricewaterhouseCoopers International Limited adalah berasingan dan merupakan entitisah bebas.Anggaran nilai wang bagi manfaat bukan dalam bentuk wang yang diterima oleh Pengarah-pengarah adalah sebanyak RM512,647 (2008: RM256,520) untukKumpulan dan Syarikat.Tiada sebarang amaun dibayar kepada mana-mana firma, di mana Pengarah merupakan rakan kongsi, bagi perkhidmatan profesional yang diberi kepadaKumpulan dan Syarikat (2008: RM458,243).6 KOS PEKERJAKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaUpah, gaji dan bonus 1,643.8 1,561.7 1,379.9 1,311.7Pelan persaraan caruman wajib 178.7 160.0 143.0 129.5Pelan faedah persaraan 258.5 246.6 259.1 245.1Pelan perubatan persaraan 439.1 423.0 414.6 400.9Skim Opsyen Saham Pekerja II 26.3 27.1 25.2 25.4Lain-lain faedah pekerja 187.6 164.4 141.5 123.92,734.0 2,582.8 2,363.3 2,236.5Butiran faedah persaraan dan pelan perubatan persaraan Kumpulan dan Syarikat dinyatakan dalam Nota 31 kepada penyata kewangan ini.

Tenaga Nasional Berhad 226 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 20097 LAIN-LAIN PENDAPATAN OPERASIKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPendapatan dividen daripada pelaburan dalam:– saham tercatat 0 0.5 0 0.5– saham tak tercatat 0 3.6 54.1 671.4Pendapatan pajakan 5.5 4.5 7.8 4.5Pendapatan sewa 7.8 8.4 34.7 31.6Pengeluaran geran pembangunan Kerajaan (Nota 34) 44.6 56.9 0 0Keuntungan atas pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan 0.3 9.8 0.1 9.7Keuntungan atas pelupusan pajakan operasi prabayar 3.9 1.3 3.9 1.3Keuntungan atas pelupusan aset bukan semasa yang dipeganguntuk jualan 26.9 238.6 27.1 238.6Keuntungan atas penebusan RPS di dalam subsidiari 0 0 230.8 0Faedah atas pembayaran lewat 71.4 63.1 71.4 63.1Caj minimum 33.0 34.2 33.0 34.2Pendapatan lain 163.8 182.9 127.8 132.5357.2 603.8 590.7 1,187.48 (KERUGIAN)/KEUNTUNGAN TUKARAN MATA WANG ASINGKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta(Kerugian)/keuntungan tukaran mata wang asing merangkumi:(Kerugian)/keuntungan translasi – pinjaman bertempoh dalammata wang asing (1,124.9) 83.0 (816.8) 19.1Kerugian translasi – lain-lain (52.9) (29.8) (10.2) (23.9)Kerugian urus niaga (61.4) (19.1) (55.9) (6.3)(1,239.2) 34.1 (882.9) (11.1)

Tenaga Nasional Berhad 227 Laporan Tahunan 20099 KOS KEWANGANKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaFaedah atas pinjaman 1,264.8 1,278.7 967.8 1,000.7Ditolak: Jumlah dipermodalkan ke dalam hartanah, lojidan kelengkapan (268.0) (301.8) (268.0) (301.8)996.8 976.9 699.8 698.9Faedah atas deposit pelanggan 130.0 118.9 122.7 112.21,126.8 1,095.8 822.5 811.110 CUKAI DAN ZAKATKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaCukai semasa:– Cukai pendapatan korporat Malaysia 377.1 349.8 360.2 453.9Cukai tertunda (Nota 32) 303.0 63.0 245.8 (25.5)Cukai Keuntungan Hartanah 0.2 4.0 0.2 4.0Perbelanjaan cukai 680.3 416.8 606.2 432.4Zakat 9.8 8.0 9.8 8.0690.1 424.8 616.0 440.4

Tenaga Nasional Berhad 228 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200910 CUKAI DAN ZAKAT (SAMB.)KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaAnalisis perbelanjaan cukai adalah seperti berikut:Cukai semasa:Cukai bagi tahun 388.6 393.7 375.3 506.1Lebih akruan pada tahun-tahun lalu (11.5) (43.9) (15.1) (52.2)377.1 349.8 360.2 453.9Cukai tertunda:Keaslian/(kebalikan) perbezaan sementara 303.0 63.0 245.8 (25.5)Cukai Keuntungan Hartanah 0.2 4.0 0.2 4.0680.3 416.8 606.2 432.4Penjelasan hubungan antara perbelanjaan cukai dan keuntungan sebelum cukai adalah seperti berikut:KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKeuntungan sebelum cukai dan zakat 1,543.1 3,025.2 1,686.7 3,104.0Cukai dikira pada kadar cukai pendapatan korporat Malaysia25% (2008: 26%) 385.7 786.6 421.7 807.1Kesan cukai:– perubahan dalam kadar cukai pendapatan korporat 0 (232.8) 0 (217.1)– perkongsian keputusan syarikat bersekutu 1.7 2.9 0 0– pendapatan tidak tertakluk kepada cukai (177.1) (175.5) (157.9) (141.1)– perbelanjaan tidak boleh ditolak bagi tujuan percukaian 436.9 45.1 350.0 37.6– perbelanjaan yang layak untuk potongan berganda 0 (6.6) 0 (5.9)Lebih peruntukan cukai semasa pada tahun-tahun lepas (11.4) (43.9) (15.0) (52.2)Kurang peruntukan cukai tertunda pada tahun-tahun lepas 7.4 0 7.2 0Manfaat daripada kerugian cukai terdahulu tidak diiktiraf (1.6) (4.6) 0 0Perbezaan sementara tidak diiktiraf tahun semasadan kerugian cukai belum digunakan 38.6 41.6 0 0Cukai Keuntungan Hartanah 0.2 4.0 0.2 4.0Zakat 9.8 8.0 9.8 8.0Caj cukai dan zakat 690.1 424.8 616.0 440.4Kadar purata cukai berkesan (%) 44.7 14.0 36.5 14.2

Tenaga Nasional Berhad 229 Laporan Tahunan 200911 PEROLEHAN SESAHAM(a)Pendapatan asas sesahamPendapatan asas sesaham dikira dengan membahagikan keuntungan yang diatributkan kepada pemegang ekuiti biasa Syarikat untuk tahun kewangandengan bilangan purata kewajaran saham biasa dalam terbitan pada tahun kewangan.Kumpulan2009 2008RM’jutaRM’jutaKeuntungan diatributkan kepada pemegang ekuiti biasa Syarikat (RM’juta) 917.9 2,594.0Bilangan purata kewajaran saham biasa dalam terbitan (’000) 4,334,776 4,333,012Pendapatan asas sesaham (sen) 21.18 59.87(b)Pendapatan sesaham dicairkanKumpulan2009 2008RM’jutaRM’jutaKeuntungan diguna untuk menetapkan pendapatan sesaham dicairkan 917.9 2,594.0Bilangan purata kewajaran saham biasa dalam terbitan (‘000) 4,334,776 4,333,012Pelarasan bagi opsyen saham 5,406 2,172Bilangan purata kewajaran saham biasa bagi pendapatan sesaham dicairkan 4,340,182 4,335,184Pendapatan sesaham dicairkan (sen) 21.15 59.84

Tenaga Nasional Berhad 230 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200912 DIVIDENSsyarikat2009 2008RM’jutaRM’jutaDividen interim 2.0 sen nilai kasar sesaham biasa, tolak cukai pendapatan 25% dan2.0 sen sesaham biasa, dikecualikan cukai (2008: dividen interim 10.0 sennilai kasar sesaham biasa, tolak cukai pendapatan pada 26%) 151.7 320.7Cadangan:Dividen akhir dicadangkan 10.0 sen nilai kasar sesaham biasa, tolak cukai pendapatan 25% dan2.3 sen sesaham biasa, dikecualikan cukai (2008: dividen kasar akhir 10.0 sennilai kasar sesaham biasa, tolak cukai pendapatan pada 25%) 425.1 325.1576.8 645.8Dividen interim telah dibayar dan diambil kira dalam ekuiti pemegang saham sebagai pembahagian keuntungan tersimpan pada tahun kewangan.Pada Mesyuarat Agung Tahunan yang akan datang, dividen akhir bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009 sebanyak 10.0 sen nilai kasar sesahambiasa, ditolak cukai pendapatan 25% dan dividen dikecualikan cukai 2.3 sen sesaham biasa akan dicadangkan untuk diluluskan oleh para pemegangsaham.Bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008, dividen akhir sebanyak 10.0 sen nilai kasar sesaham biasa, ditolak cukai pendapatan 25% telah diisytihardan diluluskan oleh para pemegang saham di Mesyuarat Agung Tahunan yang diadakan pada 11 Disember 2008.

Tenaga Nasional Berhad 231 Laporan Tahunan 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPANPelarasanPindahan/Pada kadar pengelasan Pada1.9.2008 pertukaran Tambahan Penjualan semula 31.8.2009RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2009Kos/penilaianPada penilaian 1984 dan sebelumnya:Bangunan dan kerja awam 5.6 0 0 0 0 5.65.6 0 0 0 0 5.6Pada penilaian 1994:Tanah milik bebas 572.5 0 0 (1.7) (13.7) 557.1Bangunan dan kerja awam 445.2 0 0 (0.3) (2.5) 442.41,023.3 0 0 (2.0) (16.2) 1,005.1Pada kos:Tanah milik bebas 368.8 (1.7) 19.5 0 (10.3) 376.3Bangunan dan kerja awam 11,931.6 (0.6) 480.4 (1.4) (423.8) 11,986.213,323.7 (2.3) 499.9 (3.4) (450.3) 13,367.6Loji dan jentera 38,335.3 (34.7) 2,716.6 (71.5) 550.8 41,496.5Talian dan sesalur pembahagian 25,117.2 0 1,365.7 0 43.8 26,526.7Perkhidmatan pembahagian 2,510.3 0 123.5 0 12.6 2,646.4Meter 1,412.8 0 125.5 0 (2.7) 1,535.6Lampu awam 294.4 0 15.5 0 (0.2) 309.7Perabot, pepasangan dankelengkapan pejabat 1,135.4 (0.4) 97.2 (3.4) (24.6) 1,204.2Kenderaan bermotor 279.3 (1.7) 15.8 (8.9) 1.2 285.782,408.4 (39.1) 4,959.7 (87.2) 130.6 87,372.4Modal projek dalam pelaksanaan 6,668.4 (0.2) 4,425.7 0 (5,187.0) 5,906.989,076.8 (39.3) 9,385.4 (87.2) (5,056.4) 93,279.3

Tenaga Nasional Berhad 232 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (SAMB.)PelepasanCaj bagiatasPada tahun pelupusan/ Pada1.9.2008 kewangan pindahan 31.8.2009RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2009Susut nilai terkumpulPada penilaian 1984 dan sebelumnya:Bangunan dan kerja awam 3.9 0 0 3.9Pada penilaian 1994:Tanah milik bebas 0 0 0 0Bangunan dan kerja awam 203.6 14.8 (1.2) 217.2207.5 14.8 (1.2) 221.1Pada kos:Tanah milik bebas 0 0 0 0Bangunan dan kerja awam 3,144.7 84.3 (3.6) 3,225.43,352.2 99.1 (4.8) 3,446.5Loji dan jentera 14,671.6 2,027.4 (60.8) 16,638.2Talian dan sesalur pembahagian 9,869.9 1,070.3 0 10,940.2Perkhidmatan pembahagian 1,293.1 112.5 0 1,405.6Meter 696.2 85.6 0 781.8Lampu awam 162.6 14.4 0 177.0Perabot, pepasangan dan kelengkapan pejabat 908.6 103.1 (12.7) 999.0Kenderaan bermotor 207.2 25.3 (9.1) 223.431,161.4 3,537.7 (87.4) 34,611.7Kenderaan bermotor Kerugian jejasnilai terkumpul Loji dan jentera 440.2 0 0 440.2

Tenaga Nasional Berhad 233 Laporan Tahunan 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (SAMB.)PelarasanPindahan/Pada kadar pengelasan Pada1.9.2007 pertukaran Tambahan Penjualan semula 31.8.2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2008Kos/penilaianPada penilaian 1984dan sebelumnya:Bangunan dan kerja awam 5.6 0 0 0 0 5.65.6 0 0 0 0 5.6Pada penilaian 1994:Tanah milik bebas 608.6 0 0 (0.6) (35.5) 572.5Bangunan dan kerja awam 446.0 0 0 (0.8) 0 445.21,060.2 0 0 (1.4) (35.5) 1,023.3Pada kos:Tanah milik bebas 358.9 (1.9) 15.9 (1.6) (2.5) 368.8Bangunan dan kerja awam 11,535.0 (1.1) 351.1 (0.9) 47.5 11,931.612,954.1 (3.0) 367.0 (3.9) 9.5 13,323.7Loji dan jentera 36,391.9 (229.9) 2,225.5 (272.6) 220.4 38,335.3Talian dan sesalur pembahagian 22,889.2 0 1,874.0 0 354.0 25,117.2Perkhidmatan pembahagian 2,350.5 0 154.4 0 5.4 2,510.3Meter 1,267.0 0 145.7 0 0.1 1,412.8Lampu awam 276.1 0 18.4 0 (0.1) 294.4Perabot, pepasangan dankelengkapan pejabat 1,100.7 (1.4) 59.8 (7.6) (16.1) 1,135.4Kenderaan bermotor 255.8 0.5 11.3 (5.9) 17.6 279.377,485.3 (233.8) 4,856.1 (290.0) 590.8 82,408.4Modal projek dalam pelaksanaan 7,306.3 (0.1) 5,034.7 0 (5,672.5) 6,668.484,791.6 (233.9) 9,890.8 (290.0) (5,081.7) 89,076.8

Tenaga Nasional Berhad 234 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (samb.)PelepasanCaj bagiatasPada tahun pelupusan/ Pada1.9.2007 kewangan pindahan 31.8.2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2008Susut nilai terkumpulPada penilaian 1984 dansebelumnya:Bangunan dan kerja awam 3.4 0 0.5 3.9Pada penilaian 1994:Tanah milik bebas 0 0 0 0Bangunan dan kerja awam 190.0 13.9 (0.3) 203.6193.4 13.9 0.2 207.5Pada kos:Tanah milik bebas 0 0 0 0Bangunan dan kerja awam 2,823.1 322.9 (1.3) 3,144.73,016.5 336.8 (1.1) 3,352.2Loji dan jentera 13,147.9 1,824.2 (300.5) 14,671.6Talian dan sesalur pembahagian 8,832.4 1,037.5 (0) 9,869.9Perkhidmatan pembahagian 1,186.1 107.0 0 1,293.1Meter 616.6 79.6 0 696.2Lampu awam 148.6 14.0 0 162.6Perabot, pepasangan dan kelengkapan pejabat 814.0 101.4 (6.8) 908.6Kenderaan bermotor 184.0 28.2 (5.0) 207.227,946.1 3,528.7 (313.4) 31,161.4Kerugian jejas nilai terkumpulLoji dan jentera 440.2 0 0 440.2

Tenaga Nasional Berhad 235 Laporan Tahunan 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (samb.)Pindahan/Pada pengelasan Pada1.9.2008 Tambahan Penjualan semula 31.8.2009RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaSyarikat2009Kos/penilaianPada penilaian 1984 dan sebelumnya:Tanah milik bebas 572.4 0 (1.7) (13.7) 557.0Bangunan dan kerja awam 445.1 0 (0.3) (2.5) 442.31,017.5 0 (2.0) (16.2) 999.3Pada kos:Tanah milik bebas 308.9 19.5 0 (11.9) 316.5Bangunan dan kerja awam 10,356.1 465.2 (1.4) (427.0) 10,392.911,682.5 484.7 (3.4) (455.1) 11,708.7Loji dan jentera 27,982.5 2,587.6 (30.9) 372.2 30,911.4Talian dan sesalur pembahagian 24,004.8 1,342.6 0 0 25,347.4Perkhidmatan pembahagian 2,393.8 121.5 0 0 2,515.3Meter 1,383.5 120.7 0 (2.7) 1,501.5Lampu awam 294.5 15.5 0 (0.2) 309.8Perabot, pepasangan dankelengkapan pejabat 1,010.1 82.0 (0.1) (34.6) 1,057.4Kenderaan bermotor 234.4 10.4 (7.6) (1.8) 235.468,986.1 4,765.0 (42.0) (122.2) 73,586.9Modal projek dalam pelaksanaan 6,461.7 3,843.1 0 (4,765.0) 5,539.875,447.8 8,608.1 (42.0) (4,887.2) 79,126.7

Tenaga Nasional Berhad 236 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (samb.)PelepasanCaj bagiatasPada tahun pelupusan/ Pada1.9.2008 kewangan pindahan 31.8.2009RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaSyarikat2009Susut nilai terkumpulPada penilaian 1984 dan sebelumnya:Bangunan dan kerja awam 203.6 14.8 (1.2) 217.2203.6 14.8 (1.2) 217.2Pada kos:Tanah milik bebas 0 0 0 0Bangunan dan kerja awam 2,821.9 22.4 (3.4) 2,840.93,025.5 37.2 (4.6) 3,058.1Loji dan jentera 11,969.9 1,527.2 (45.9) 13,451.2Talian dan sesalur pembahagian 9,573.5 1,017.6 0 10,591.1Perkhidmatan pembahagian 1,213.1 107.4 0 1,320.5Meter 683.0 82.8 0 765.8Lampu awam 162.2 14.4 0 176.6Perabot, pepasangan dan kelengkapan pejabat 816.0 91.1 (16.3) 890.8Kenderaan bermotor 171.1 21.7 (8.9) 183.927,614.3 2,899.4 (75.7) 30,438.0

Tenaga Nasional Berhad 237 Laporan Tahunan 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (samb.)Pindahan/Pada pengelasan Pada1.9.2007 Tambahan Penjualan semula 31.8.2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaSyarikat2008Kos/penilaianPada penilaian 1994:Tanah milik bebas 608.6 0 (0.6) (35.6) 572.4Bangunan dan kerja awam 445.9 0 (0.8) 0 445.11,054.5 0 (1.4) (35.6) 1,017.5Pada kos:Tanah milik bebas 306.3 8.8 0 (6.2) 308.9Bangunan dan kerja awam 10,063.3 295.6 (0.5) (2.3) 10,356.111,424.1 304.4 (1.9) (44.1) 11,682.5Loji dan jentera 26,139.4 2,038.8 (181.7) (14.0) 27,982.5Talian dan sesalur pembahagian 22,182.1 1,819.5 0 3.2 24,004.8Perkhidmatan pembahagian 2,239.7 154.1 0 0 2,393.8Meter 1,242.8 140.7 0 0 1,383.5Lampu awam 276.1 18.4 0 0 294.5Perabot, pepasangan dankelengkapan pejabat 985.8 39.6 (2.0) (13.3) 1,010.1Kenderaan bermotor 211.6 8.3 (3.4) 17.9 234.464,701.6 4,523.8 (189.0) (50.3) 68,986.1Modal projek dalampelaksanaan 6,545.9 4,439.6 0 (4,523.8) 6,461.771,247.5 8,963.4 (189.0) (4,574.1) 75,447.8

Tenaga Nasional Berhad 238 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (samb.)PelepasanCaj bagiatasPada tahun pelupusan/ Pada1.9.2007 kewangan pindahan 31.8.2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaSyarikat2008Susut nilai terkumpulPada penilaian 1994:Bangunan dan kerja awam 189.9 14.0 (0.3) 203.6189.9 14.0 (0.3) 203.6Pada kos:Tanah milik bebas 0 0 0 0Bangunan dan kerja awam 2,559.5 262.6 (0.2) 2,821.92,749.4 276.6 (0.5) 3,025.5Loji dan jentera 10,841.5 1,287.6 (159.2) 11,969.9Talian dan sesalur pembahagian 8,585.3 988.2 0 9,573.5Perkhidmatan pembahagian 1,110.4 102.7 0 1,213.1Meter 605.7 77.3 0 683.0Lampu awam 148.3 13.9 0 162.2Perabot, pepasangan dan kelengkapan pejabat 724.2 90.1 1.7 816.0Kenderaan bermotor 149.9 24.4 (3.2) 171.124,914.7 2,860.8 (161.2) 27,614.3

Tenaga Nasional Berhad 239 Laporan Tahunan 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (samb.)KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaNilai buku bersihPada penilaian 1984 dan sebelumnya:Bangunan dan kerja awam 1.7 1.7 0 0Pada penilaian 1994:Tanah milik bebas 557.1 572.5 557.0 572.4Bangunan dan kerja awam 225.2 241.6 225.1 241.5784.0 815.8 782.1 813.9Pada kos:Tanah milik bebas 376.3 368.8 316.5 308.9Bangunan dan kerja awam 8,760.8 8,786.9 7,552.0 7,534.2Jumlah tanah dan bangunan 9,921.1 9,971.5 8,650.6 8,657.0Loji dan jentera 24,418.1 23,223.5 17,460.2 16,012.6Talian dan sesalur pembahagian 15,586.5 15,247.3 14,756.3 14,431.3Perkhidmatan pembahagian 1,240.8 1,217.2 1,194.8 1,180.7Meter 753.8 716.6 735.7 700.5Lampu awam 132.7 131.8 133.2 132.3Perabot, pepasangan dan kelengkapan pejabat 205.2 226.8 166.6 194.1Kenderaan bermotor 62.3 72.1 51.5 63.352,320.5 50,806.8 43,148.9 41,371.8Modal projek dalam pelaksanaan 5,906.9 6,668.4 5,539.8 6,461.758,227.4 57,475.2 48,688.7 47,833.5

Tenaga Nasional Berhad 240 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (samb.)Jika hartanah, loji dan kelengkapan yang dinilai semula dimasukkan dalam penyata kewangan pada kos ditolak susut nilai, nilai buku bersih hartanah, lojidan kelengkapan yang dinilai semula akan menjadi seperti berikut:KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaTanah milik bebas 50.5 50.6 43.6 43.7Bangunan dan kerja awam 95.5 103.5 95.5 103.5146.0 154.1 139.1 147.2Penilaian bagi tanah milik bebas, bangunan dan kerja awam Syarikat adalah berdasarkan penilaian bebas oleh firma penilaian profesional pada nilaipasaran terbuka tahun 1994. Lebihan bersih daripada penilaian semula itu telah dimasukkan ke dalam penyata kewangan pada 31 Ogos 1996 dandipindahkan kepada rizab penilaian semula.Penilaian bangunan subsidiari masing-masing telah dibuat pada 1982 dan 1984 oleh sebuah firma penilaian ikhtisas bebas profesional berdasarkan nilaipasaran terbuka. Lebihan bersih daripada penilaian semula itu telah dipindahkan kepada rizab penilaian semula.Hak milik daripada tanah tertentu sedang dalam proses pendaftaran kepada nama Syarikat dan beberapa subsidiari.Turut dimasukkan dalam pindahan/pengelasan semula pada 2009 bagi Kumpulan dan Syarikat adalah sebanyak RM46.9 juta, yang merupakan amaundibawa melibatkan tanah dan bangunan yang dikelaskan semula sebagai aset bukan semasa yang dipegang untuk dijual (lihat Nota 20).Faedah dimodalkan sepanjang tahun ini untuk modal projek dalam pembinaan berjumlah RM268.0 juta (2008: RM301.8 juta) untuk Kumpulan danSyarikat.Kadar permodalan yang digunakan bagi menentukan jumlah kos pinjaman yang layak untuk dimodalkan ialah 6.23% (2008: 5.34%) bagi Kumpulan danSyarikat.Ujian jejas nilai hartanah, loji dan kelengkapanPada tahun ini, dua syarikat subsidiari telah melakukan ujian jejas nilai untuk hartanah, loji dan kelengkapan.(a)TNB Liberty Power LimitedTNB Liberty Power Limited telah mengiktiraf pada tahun-tahun sebelumnya, peruntukan jejas nilai yang berjumlah RM440.2 juta. Penilaianmenunjukkan bahawa tiada kerugian jejas nilai susulan diperlukan bagi amaun dibawa melibatkan hartanah, loji dan kelengkapan yang dinilai,termasuk variasi realistik digunakan untuk andaian utama. Nilai dibawa bagi hartanah, loji dan kelengkapan pada tarikh kunci kira-kira adalahsebanyak RM463.8 juta (2008: RM520.1 juta).

Tenaga Nasional Berhad 241 Laporan Tahunan 200913 HARTANAH, LOJI DAN KELENGKAPAN (samb.)(b)Sabah Electricity Sdn Bhd (‘SESB)SESB telah menjalani ujian tahunan jejas nilai bagi hartanah, loji dan kelangkapan yang diwakili oleh unit penjana tunai (‘CGU’) sebagai manamenurut Nota 3(b). Berdasarkan ujian jejas nilai, tiada kerugian jejas nilai diperlukan untuk amaun dibawa bagi hartanah, loji dan kelengkapan pada31 Ogos 2009 memandangkan amaun yang boleh diperoleh adalah melebihi amaun dibawanya. Nilai dibawa bagi hartanah, loji dan kelengkapanpada tarikh kunci kira-kira ialah RM2,447.6 juta (2008: RM2,269.8 juta).(i)Andaian utama yang digunakan dalam pengiraan nilai kegunaanAmaun boleh diperoleh bagi hartanah, loji dan kelengkapan ditetapkan berdasarkan pengiraan nilai kegunaan. Pengiraan nilai kegunaan inimengaplikasi model aliran tunai didiskaun menggunakan aliran tunai diunjurkan yang meliputi tempoh sebelas tahun untuk hartanah, loji dankelengkapan yang menggambarkan baki hayat berguna purata aset sedia ada. Unjuran bagi tempoh tersebut membayangkan jangkaansubsidiari terhadap penggunaan, pertumbuhan hasil, keupayaan maksimum serta kos operasi bagi aset-aset ini berdasarkan pengalamanlampau dan penilaian semasa permintaan elektrik di Sabah, terutamanya pertumbuhan pasaran dan pertumbuhan industri. Pengiraan nilaikegunaan turut melibatkan andaian bahawa subsidiari ini akan menerima subsidi tarif daripada Kerajaan Persekutuan bagi meneruskanoperasinya, selama tempoh unjuran. Tarif diandaikan kekal konstan sepanjang tempoh unjuran.Unjuran aliran tunai yang melangkaui tahun sebelas tidak diekstrapolasi menggunakan anggaran kadar pertumbuhan tamatan. Namundemikian, unjuran aliran tunai adalah diandaikan diperolehi daripada nilai sisa aset yang setara dengan jangkaan nilai buku bersih aset yangdisusutnilaikan mengikut kadar susut nilai sedia ada.Bagi tujuan pengiraan nilai kegunaan, kadar diskaun sebanyak 5.80% (2008: 6.13%) telah diguna pakai. Kadar diskaun ini menggambarkankos dana SESB.(ii)Analisis KepekaanAnalisis kepekaan menunjukkan tiada kerugian jejas nilai diperlukan untuk amaun dibawa bagi hartanah, loji dan kelengkapan yang ditaksir,termasuk semasa variasi realistik diguna pakai terhadap andaian utama.14 PAJAKAN OPERASI PRABAYARKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKos/PenilaianPada awal tahun kewangan 1,059.9 1,043.8 855.5 839.6Tambahan 0 0.3 0 0.1Penjualan (2.1) (0.7) (2.1) (0.7)Dikelaskan semula kepada aset bukansemasa dipegang untuk jualan (Nota 20) (0.5) (3.0) (0.5) (3.0)Pengelasan semula 15.7 19.5 15.7 19.5Pada akhir tahun kewangan 1,073.0 1,059.9 868.6 855.5

Tenaga Nasional Berhad 242 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200914 PAJAKAN OPERASI PRABAYAR (SAMB.)KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPelunasan terkumpulPada awal tahun kewangan 215.8 191.2 163.4 146.2Dicaj bagi tahun kewangan 23.8 26.6 16.4 19.2Pelepasan atas penjualan (0.2) (0.1) (0.2) (0.1)Pelepasan atas pengkelasan semula kepada aset bukansemasa dipegang untuk jualan (Nota 20) (0.1) (1.9) (0.1) (1.9)Pelepasan atas pengkelasan semula 0.1 (0) 0.1 (0)Pada akhir tahun kewangan 239.4 215.8 179.6 163.4Nilai buku bersih pada akhir tahun kewangan 833.6 844.1 689.0 692.1Pajakan operasi prabayar telah dikelaskan sebelum ini sebagai tanah pegangan pajak dalam lingkungan hartanah, loji dan kelengkapan serta terdiridaripada tanah pegangan pajak jangka panjang dan tanah pegangan pajak jangka pendek.Termasuk dalam pengkelasan semula ialah RM0.4 juta yang merupakan amaun dibawa bagi pajakan operasi prabayar yang dikelaskan semula sebagaiaset dipegang untuk jualan (lihat Nota 20).Penilaian semula yang terakhir bagi tanah pegangan pajak ialah pada 1994.15 SUBSIDIARISsyarikat2009 2008RM’jutaRM’jutaSaham biasa tidak tercatat, pada kos 296.7 296.7Saham pinjaman tidak bercagar boleh tebus, pada kos 535.5 547.5Saham keutamaan boleh tebus, pada kos 4,075.7 4,600.24,907.9 5,444.4Ditolak: Peruntukan bagi penurunan nilai (929.0) (886.1)3,978.9 4,558.3Saham pinjaman tidak bercagar menghasilkan faedah 15.0% (2008: 15.0%) setahun ke atas nilai nominal yang belum dilunaskan serta bunga kompaun akandicaj 5.0% (2008: 5%) setahun ke atas faedah yang tidak berbayar selepas tarikh habis tempoh.

Tenaga Nasional Berhad 243 Laporan Tahunan 200915 SUBSIDIARI (SAMB.)NegaraNama subsidiari Kepentingan Kumpulan Aktiviti utama diperbadankan2009 2008TNB Janamanjung Sdn Bhd 100% 100% Pengendalian loji janakuasa dan Malaysiapenjanaan elektrikTNB Power Daharki Ltd* 100% 100% Pegangan pelaburan MauritiusTNB Fuel Services Sdn Bhd 100% 100% Pembelian dan pembekalan bahan api dan Malaysiaarang batu untuk penjanaan tenagaTNB Energy Services Sdn Bhd 100% 100% Penjanaan dan pembekalan pelbagai Malaysiasumber tenaga dan penyediaan perkhidmatanteknikal berkaitanTNB Research Sdn Bhd 100% 100% Penyelidikan dan pembangunan, rundingan Malaysiadan perkhidmatan lainTNB Ventures Sdn Bhd 100% 100% Pegangan pelaburan untuk usaha niaga Malaysiadalam negeri dan antarabangsaTNB Engineering Corporation 100% 100% Pengurusan projek dan khidmat runding, MalaysiaSdn Bhdkerja-kerja kejuruteraan dan perkhidmatanpembangunan projek tenaga denganpengkhususan dalam pendinginan pembekalanserta penjanaan bersamaTNB Repair and 100% 100% Pembaikan, penyenggaraan dan ujian MalaysiaMaintenance Sdn Bhdloji janakuasaTNB Engineers Sdn Bhd 100% 100% Penyediaan perkhidmatan kejuruteraan, Malaysiaperolehan dan pembinaan untuk projekberkaitan tenagaTNB Capital (L) Ltd 100% 100% Pegangan pelaburan MalaysiaUniversiti Tenaga Nasional 100% 100% Menyediakan pengajian tinggi MalaysiaSdn BhdMalaysia Transformer 100% 100% Pembuatan, penjualan dan pembaikan alat ubah MalaysiaManufacturing Sdn BhdTNB Coal International Ltd* 100% 100% Dorman MauritiusPower and Energy 100% 100% Pegangan pelaburan MauritiusInternational (Mauritius) Ltd*

Tenaga Nasional Berhad 244 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200915 SUBSIDIARI (SAMB.)NegaraNama subsidiari Kepentingan Kumpulan Aktiviti utama diperbadankan2009 2008Orion Mission Sdn Bhd 100% 100% Pegangan pelaburan MalaysiaSabah Electricity Sdn Bhd 80% 80% Penjanaan, penghantaran, pembahagian dan Malaysiapenjualan elektrik di SabahTenaga Switchgear Sdn Bhd 60% 60% Pemasangan dan pembuatan perkakas suis Malaysiabervoltan tinggiKapar Energy Ventures 60% 60% Menjana dan membekal tenaga elektrik MalaysiaSdn Bhdserta menjana kapasiti kepada TNBTNB Integrated Learning 100% 100% Menyediakan latihan dan perkhidmatan MalaysiaSolution Sdn Bhdyang berkaitanTNB Generation Sdn Bhd 100% 100% Dorman MalaysiaTNB Transmission Network 100% 100% Dorman MalaysiaSdn BhdTNB Distribution Sdn Bhd 100% 100% Dorman MalaysiaTNB Risk Management 100% 100% Dorman MalaysiaSdn BhdTNB Logistics Sdn Bhd 100% 100% Dorman MalaysiaTNB – IT Sdn Bhd 100% 100% Dorman MalaysiaTNB Workshop Services 100% 100% Dorman MalaysiaSdn BhdTNB Kekal Sdn Bhd*** 0% 100% Dorman MalaysiaTNB Metering Services 100% 100% Dorman MalaysiaSdn BhdTNB Hidro Sdn Bhd 100% 100% Dorman MalaysiaSumber Hidro Management 100% 100% Dorman MalaysiaSdn Bhd**

Tenaga Nasional Berhad 245 Laporan Tahunan 200915 SUBSIDIARI (SAMB.)NegaraNama subsidiari Kepentingan Kumpulan Aktiviti utama diperbadankan2009 2008TNB Kapar Sdn Bhd*** 0% 100% Dorman MalaysiaTNB Prai Sdn Bhd 100% 100% Dorman MalaysiaTNB Paka Sdn Bhd*** 0% 100% Dorman MalaysiaTNB Properties Sdn Bhd 100% 100% Dorman MalaysiaTNB Kulim Generation 100% 100% Dorman MalaysiaSdn BhdSepang Power Sdn Bhd 70% 70% Dorman MalaysiaSubsidiari-subsidiari TNBEngineering CorporationSdn BhdBangsar Energy Systems 100% 100% Operasi sistem penyejukan setempat dan MalaysiaSdn Bhdpenyaman udara bangunan pejabatTNEC Construction Sdn Bhd 100% 100% Kontraktor pembinaan MalaysiaTNEC Operations and 100% 100% Operasi dan penyenggaraan loji penyejukan MalaysiaMaintenance Sdn Bhddan tenagaSubsidiari Power andEnergy International(Mauritius) LtdIndependent Power 100% 100% Pegangan pelaburan MauritiusInternational Ltd*Subsidiari BangsarEnergy Systems Sdn BhdSelesa Energy Systems 70% 70% Operasi dan penyenggaraan loji penyejukan MalaysiaSdn Bhd

Tenaga Nasional Berhad 246 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200915 SUBSIDIARI (SAMB.)NegaraNama subsidiari Kepentingan Kumpulan Aktiviti utama diperbadankan2009 2008Subsidiari TNECOperations andMaintenance Sdn BhdTomest Energy Management 51% 51% Dorman MalaysiaSdn BhdSubsidiari TNBGeneration Sdn BhdTNBG Power Services 0% 100% Dorman MalaysiaSdn Bhd***Subsidiari TNB PowerDaharki LtdTNB Liberty Power Ltd# 100% 100% Operasi loji tenaga dan penjanaan elektrik PakistanSubsidiari TNBProperties Sdn BhdTNP Construction Sdn Bhd 100% 100% Dorman MalaysiaSubsidiari TNBResearch Sdn BhdTenaga Microwave 0% 70% Dorman MalaysiaTechnologies Sdn Bhd*^Subsidiari UniversityTenaga Nasional Sdn BhdUNITEN R & D Sdn Bhd 100% 0% Menyediakan khidmat penyelidikan dan Malaysiapembangunan dalam bidang berkaitankejuruteraan, teknologi maklumat, perniagaan,perakaunan, pengajian liberalSubsidiari-subsidiari TNB Repairand Maintenance Sdn BhdTrichy Power Ltd* 100% 100% Dorman India

Tenaga Nasional Berhad 247 Laporan Tahunan 200915 SUBSIDIARI (SAMB.)NegaraNama subsidiari Kepentingan Kumpulan Aktiviti utama diperbadankan2009 2008Trichy Energy Ltd* 100% 100% Dorman IndiaTNB Operations 100% 100% Pegangan Pelaburan Mauritius& Maintenance International LtdSubsidiari TNB Operations& MaintenanceInternational LtdOasis Parade Sdn Bhd 100% 100% Pegangan pelaburan MalaysiaSubsidiari TNBVentures Sdn BhdTenaga Cable Industries 76% 76% Perkilangan dan pembahagian tenaga dan MalaysiaSdn Bhdkabel am, rod aluminium dan aktiviti berkaitanSubsidiari TNB CoalInternational LtdDynamic Acres Sdn Bhd* 100% 100% Dorman MalaysiaSubsidiari Orion MissionSdn BhdLahad Datu Holdings 100% 100% Dorman MalaysiaSdn BhdSubsidiari Lahad DatuHoldings Sdn BhdLahad Datu Energy 100% 100% Dorman MalaysiaSdn Bhd* Tidak diaudit oleh PricewaterhouseCoopers.# Diaudit oleh firma anggota PricewaterhouseCoopers International Limited yang merupakan sebuah entiti berasingan dan bebas dari segi undangundangdaripada PricewaterhouseCoopers Malaysia.^ Tenaga Microwave Technologies Sdn Bhd telah dibubarkan pada 10 April 2009.** Syarikat ini sedang dalam proses pembubaran.*** Syarikat-syarikat ini telah dibubarkan pada 6 Ogos 2009.

Tenaga Nasional Berhad 248 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200916 ENTITI KAWALAN BERSAMAKumpulan2009 2008RM’jutaRM’jutaBahagian aset bersih entiti dikawal bersama 7.9 0Ssyarikat2009 2008RM’jutaRM’jutaSaham biasa tidak tercatat, pada kos 7.9 07.9 0Bahagian Kumpulan bagi hasil, keuntungan, aset dan tanggungan bagi entiti dikawal bersama adalah seperti berikut:2009 2008RM’jutaRM’jutaPerbelanjaan operasi 0 0Kerugian bagi tahun 0 0Aset bukan semasa 7.9 0Aset semasa 0 0Tanggungan semasa 0 0Aset bersih 7.9 0

Tenaga Nasional Berhad 249 Laporan Tahunan 200916 ENTITI KAWALAN BERSAMA (SAMB.)Butiran tentang entiti dikawal bersama adalah seperti berikut:NegaraNama entiti dikawal bersama Kepentingan Kumpulan Aktiviti utama diperbadankan2009 2008Seatrac Sdn Bhd (dahulu dikenali 50% 0% Pembinaan talian atas dan kabel bawah laut Malaysiasebagai Sime DarbyPower Link Sdn Bhd)TNB Energy Services Sdn Bhd 51% 51% Sebagai kontraktor serah kunci bagi Malaysia& Eramaz Technologymelaksanakan reka bentuk, pembinaanSdn Bhd JVdan pentauliahan sistem untuk membekalelektrik di Kalabakan, Sabah yang diberikanoleh Kementerian Kemajuan Luar Bandar danWilayah (“KKLW”)17 SYARIKAT BERSEKUTUKumpulan2009 2008RM’jutaRM’jutaBahagian aset bersih syarikat bersekutu 297.3 322.5Ssyarikat2009 2008RM’jutaRM’jutaSaham tidak tercatat, pada kos 60.4 60.2Ditolak: Peruntukan bagi penurunan nilai (9.6) (9.6)50.8 50.6Saham keutamaan boleh tebus, pada kos 33.2 33.2Nota pinjaman tidak bercagar 82.3 87.2166.3 171.0

Tenaga Nasional Berhad 250 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200917 SYARIKAT BERSEKUTU (SAMB.)Bahagian Kumpulan bagi hasil, keuntungan, aset dan tanggungan syarikat bersekutu adalah seperti berikut:2009 2008RM’jutaRM’jutaHasil 330.0 284.2Keuntungan selepas cukai 33.1 44.9Aset bukan semasa 563.7 592.9Aset semasa 261.1 302.3Tanggungan semasa (89.4) (96.2)Tanggungan bukan semasa (438.1) (476.5)Aset bersih 297.3 322.5Butiran tentang syarikat bersekutu adalah seperti berikut:NegaraNama syarikat bersekutu Kepentingan Kumpulan Aktiviti utama diperbadankan2009 2008Teknologi Tenaga Perlis 20% 20% Pemilikan, operasi, penyenggaraan loji MalaysiaConsortium Sdn Bhdjanakuasa elektrikPerusahaan Otomobil Elektrik 20% 20% Dorman Malaysia(Malaysia) Sdn BhdGB3 Sdn Bhd 20% 20% Reka bentuk, pembangunan, operasi dan Malaysiapenyenggaraan kemudahan penjanaan elektrikFibrecomm Network 49% 49% Penyediaan rangkaian penghantaran Malaysia(M) Sdn Bhdgentian optikJimah Energy Ventures 20% 20% Janakuasa elektrik dan pegangan pelaburan MalaysiaHoldings Sdn BhdFTJ Biopower Sdn Bhd 24.5% 0% Penjanaan dan pembahagian elektrik Malaysiamenggunakan tandan kelapa sawit kosongsebagai sumber bahan api utama

Tenaga Nasional Berhad 251 Laporan Tahunan 200917 SYARIKAT BERSEKUTU (SAMB.)Butiran tentang syarikat bersekutu adalah seperti berikut:NegaraNama syarikat bersekutu Kepentingan Kumpulan Aktiviti utama diperbadankan2009 2008Syarikat bersekutu TNBProperties Sdn BhdComtract Development Sdn 0% 40% Kontraktor pembinaan MalaysiaBhd (dahulu dikenali sebagaiHICOM-TNB PropertiesSdn Bhd)INDERA-TNB 40% 40% Pembangunan hartanah dan pembinaan MalaysiaProperties Sdn BhdKM Metro-TNB 40% 40% Pembangunan hartanah dan pembinaan MalaysiaProperties Sdn BhdTNB Properties-JB 40% 40% Pembangunan hartanah dan pembinaan MalaysiaCitytowers Sdn BhdZEUS-TNB 0% 40% Pembangunan hartanah dan pembinaan MalaysiaProperties Sdn BhdSyarikat bersekutu TNB VenturesSdn BhdNorthern Utility Resources 20% 20% Operasi loji janakuasa, penjanaan dan MalaysiaSdn Bhdpembekalan elektrik(Penerima dan Pengurus dilantik)Syarikat bersekutu IndependentPower International LtdMalaysian Shoaiba 20% 20% Pegangan pelaburan MalaysiaConsortium Sdn BhdSyarikat bersekutu Oasis ParadeSdn BhdSaudi-Malaysia Operation 30% 30% Pegangan pelaburan Arab Saudiand Maintenance ServicesCompany Limited

Tenaga Nasional Berhad 252 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200917 SYARIKAT BERSEKUTU (SAMB.)Butiran tentang syarikat bersekutu adalah seperti berikut:NegaraNama syarikat bersekutu Kepentingan Kumpulan Aktiviti utama diperbadankan2009 2008Syarikat bersekutu TNB EnergyServices Sdn BhdJana Landfill Sdn Bhd 20% 70% Penjanaan dan pembahagian haba dan elektrik Malaysiamenggunakan gas kambus tanah dan/atausumber tenaga diperbaharu di SemenanjungMalaysia dan/atau di tempat lainSyarikat bersekutu TNB EngineeringCorporation Sdn BhdAbraj Cooling LLC 49% 0% Pembinaan stesen penyejukan kawasan Emiriyah Arabuntuk kerja yang dikontrakkanBersatu18 PELABURANKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaSaham tidak tercatat, pada kos 39.7 75.7 39.7 75.7Saham pinjaman tidak bercagar tidak tercatat, pada kos 0 0 59.4 59.439.7 75.7 99.1 135.1Peruntukan bagi penurunan nilai:– saham tidak tercatat (1.7) (37.7) (1.7) (37.7)– saham pinjman tidak bercagar tidak tercatat 0 0 (59.4) 038.0 38.0 38.0 97.4

Tenaga Nasional Berhad 253 Laporan Tahunan 200919 PENGHUTANG JANGKA PANJANGSsyarikat2009 2008RM’jutaRM’jutaJumlah dihutang oleh subsidiari 525.0 613.3Jumlah dihutang oleh subsidiari merangkumi pendahuluan dan lain-lain penerimaan daripada TNB Liberty Power Limited (‘TLPL’) dan TNB Power DaharkiLtd (‘TPD’) masing-masing berjumlah RM54.9 juta (2008: RM52.8 juta) dan RM470.1 juta (2008: RM560.5 juta).Jumlah ini adalah tidak bercagar dan Syarikat telah memberikan aku janji kepada subsidiari untuk tidak menarik semula jumlah tersebut dalam tempoh12 bulan daripada tarikh kunci kira-kira. Jumlah dihutang oleh TLPL adalah bebas daripada faedah. Jumlah dihutang oleh TPD dikenakan kadar faedahantara 3.2% hingga 7.4% (2008: 4.2% hingga 8.4%) setahun.20 ASET BUKAN SEMASA DIPEGANG UNTUK JUALANKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKos/PenilaianPembukaan pada 1 September 14.7 126.4 14.1 57.2Amaun terpindah daripada hartanah, loji& kelengkapan (Nota 13) 49.9 20.4 49.9 20.4Amaun terpindah daripada pajakanoperasi prabayar (Nota 14) 0.5 3.0 0.5 3.0Amaun terpindah kepada hartanah, loji& kelengkapan (Nota 13) (8.0) 0 (8.0) 0Amaun terpindah kepada pajakan operasiprabayar (Nota 14) (0.1) 0 (0.1) 0Amaun terpindah daripada pelaburan dalamsyarikat bersekutu (Nota (17) 0 0.6 0 0Pelupusan (35.8) (135.7) (35.6) (66.5)Penutupan pada 31 Ogos 21.2 14.7 20.8 14.1

Tenaga Nasional Berhad 254 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200920 ASET BUKAN SEMASA DIPEGANG UNTUK JUALAN (SAMB.)KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaSusut Nilai/PelunasanPembukaan pada 1 September 0.6 1.4 0.6 1.4Amaun terpindah daripada hartanah, loji& kelengkapan (Nota 13) 3.0 0 3.0 0Amaun terpindah daripada pajakanoperasi prabayar (Nota 14) 0.1 1.9 0.1 1.9Amaun terpindah kepada pajakan operasiprabayar (Nota 14) (0.1) 0 (0.1) 0Pelupusan (2.0) (2.7) (2.0) (2.7)Penutupan pada 31 Ogos 1.6 0.6 1.6 0.6Amaun buku bersihPada 31 Ogos 19.6 14.1 19.2 13.5Tahun ini, Syarikat telah menandatangani beberapa perjanjian jualan dan belian dengan beberapa pihak, di mana pelupusan masih dalamperingkat urusan.21 INVENTORIKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaBahan mentah, bahan api dan barang gunaan 1,880.6 2,133.4 1,043.3 1,158.3Kerja dalam pelaksanaan 64.7 61.0 0 0Barang siap 10.4 35.9 0 01,955.7 2,230.3 1,043.3 1,158.3

Tenaga Nasional Berhad 255 Laporan Tahunan 200922 PENGHUTANG, DEPOSIT DAN PENDAHULUANKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPenghutang perdagangan 2,954.1 2,501.1 2,131.8 1,702.4Ditolak: Peruntukan bagi hutang ragu (486.3) (418.4) (397.1) (342.8)2,467.8 2,082.7 1,734.7 1,359.6Penghutang boleh dicaj 73.9 67.6 73.9 58.7Ditolak: Peruntukan bagi hutang ragu (73.9) (64.8) (73.9) (54.3)0 2.8 0 4.4Pendahuluan/pinjaman warga kerja 506.7 566.5 505.0 562.5Pendahuluan kepada kontraktor 150.6 193.6 55.6 133.8Deposit dan pendahuluan 133.7 67.3 25.1 24.7Penghutang lain 515.3 539.3 174.2 207.11,306.3 1,366.7 759.9 928.13,774.1 3,452.2 2,494.6 2,292.1Dasar kredit Kumpulan dan Syarikat adalah memberikan tempoh kredit selama 30 hari (2008: 30 hari) kepada penghutang perdagangan. Kumpulan tidakmempunyai tumpuan risiko kredit penting yang besar selain daripada penghutang perdagangan perniagaan dan kediaman kerana mempunyai pangkalanpelanggan yang pelbagai. Semua risiko kredit dan perolehan semula berkaitan dengan penghutang telah diperuntukkan di dalam penyata kewangan.Pendahuluan/pinjaman warga kerja meliputi pinjaman perumahan dan kereta anggota kerja berjumlah RM441.7 juta (2008: RM490.6 juta) yang tidak dapatdirealisasikan dalam tempoh 12 bulan.23 JUMLAH DIHUTANG OLEH/(KEPADA) SUBSIDIARIJumlah dihutang oleh SESB dikenakan kadar faedah 6.0% (2007: 6.0%) setahun, tidak bercagar dan tidak mempunyai tempoh bayaran balik yang tetap.Jumlah dihutang oleh TNB Coal International Ltd dikenakan kadar faedah 7% (2008: 7.0%) setahun.Jumlah dihutang oleh/(kepada) semua subsidiari lain adalah tidak bercagar, tanpa faedah dan tidak mempunyai tempoh bayaran balik yang tetap.

Tenaga Nasional Berhad 256 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200924 PELABURAN JANGKA PENDEKKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaWaran tercatat, pada kos 12.6 12.6 12.6 12.6Nilai pasaran – waran tercatat 23.8 15.0 23.8 15.025 SEKURITI BOLEH NIAGAKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaTercatat di Malaysia, pada kos:Saham 27.1 27.1 27.1 27.1Ditolak: Peruntukan bagi penurunan nilai (18.8) (18.6) (18.8) (18.6)8.3 8.5 8.3 8.5Nilai pasaran 8.3 8.5 8.3 8.526 DEPOSIT, BAKI BANK DAN TUNAIKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaTunai dalam tangan dan di bank 639.3 1,260.8 371.0 463.2Deposit dengan bank berlesen 5,524.6 4,122.4 4,818.8 3,749.7Deposit dengan syarikat kewangan berlesen 0.0 0.7 0.0 0.06,163.9 5,383.9 5,189.8 4,212.9

Tenaga Nasional Berhad 257 Laporan Tahunan 200926 DEPOSIT, BAKI BANK DAN TUNAI (SAMB.)Kadar faedah setahun untuk deposit, baki bank dan wang tunai yang berkuatkuasa pada tarikh kunci kira-kira adalah seperti berikut:KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008% % % %Deposit dengan bank dan syarikat kewangan berlesen 1.77 – 3.61 3.52 – 3.75 2.07 – 2.48 3.52 – 3.75Baki bank 0.13 – 1.80 0.13 – 1.50 0.13 – 1.80 0.13 – 0.50Deposit dengan bank berlesen dipegang dalam pasaran wang jangka pendek. Deposit mempunyai tempoh matang antara 7 hingga 94 hari (2008: 6 hingga448 hari) bagi Kumpulan dan Syarikat.Deposit Kumpulan dan Syarikat pada akhir tahun kewangan mempunyai tempoh matang purata 39 hari (2008: 31 hari).KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaTunai dan bersamaan tunai pada akhir tahun kewangan meliputi:Tunai dalam tangan dan di bank 639.3 1,260.8 371.0 463.2Deposit dengan bank berlesen 5,524.6 4,122.4 4,818.8 3,749.7Deposit dengan syarikat kewangan 0 0.7 0 0Tunai di bank dipegang sebagai amanah* (17.9) (205.9) 0 0Akaun rizab hutang** (236.7) (236.2) 0 05,909.3 4,941.8 5,189.8 4,212.9* Deposit dan tunai di bank dipegang sebagai amanah adalah berhubung dengan geran dan deposit yang diberi kepada sebuah subsidiari oleh KerajaanMalaysia untuk projek modal dan dana latihan khusus.** Akaun rizab hutang adalah berkaitan dengan deposit yang ditempatkan di institusi kewangan berlesen sebagai sebahagian obligasi jaminan untukpembiayaan bon.

Tenaga Nasional Berhad 258 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200927 PEMIUTANGKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPemiutang perdagangan 4,149.7 3,999.7 3,354.9 3,059.6Faedah terakru ke atas pinjaman 535.6 506.0 198.2 202.6Tanggungan gaji 201.1 258.3 189.1 241.8Deposit 21.8 39.7 16.4 35.0Pemiutang dan akruan lain 695.8 383.7 194.0 195.35,604.0 5,187.4 3,952.6 3,734.3Tempoh kredit pemiutang perdagangan bagi Kumpulan dan Syarikat berbeza-beza dari 30 hingga 60 hari (2008: 30 hingga 60 hari), bergantung kepadaterma kontrak.28 PINJAMAN JANGKA PENDEKKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaBahagian pinjaman yang perlu dibayar balik dalam tempoh satu tahun(Nota 29) – tak bercagar 652.8 653.1 401.8 400.9– bercagar 264.8 239.9 0 0917.6 893.0 401.8 400.9Pinjaman jangka pendek – bercagar 219.6 140.0 0 0– tak bercagar 4.3 5.6 0 0Penerimaan jurubank 16.4 19.7 0 01,157.9 1,058.3 401.8 400.9Pinjaman jangka pendek membawa faedah pada kadar antara 0.75% hingga 18.00% (2008: 0.75% hingga 8.25%) setahun untuk Kumpulan dan dari 0.75%hingga 6.40% (2008: 0.75% hingga 6.40%) untuk Syarikat. Termasuk dalam pinjaman jangka pendek Kumpulan ialah stok pinjaman dipegang oleh Syarikatdalam subsidiari yang mana membawa kadar kupon 15.00% setahun.

Tenaga Nasional Berhad 259 Laporan Tahunan 200929 PINJAMANKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008Nota RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaTidak bercagar– Pinjaman berpenggal (a) 10,824.1 10,142.2 8,437.1 7,767.8– Bon (b) 6,342.5 6,961.5 5,115.2 5,781.3– Sekuriti Pendapatan (c) 1,500.0 1,559.2 1,500.0 1,559.2– Amaun dihutang kepada Cagamas Berhad 121.9 138.5 121.9 138.5– Stok Pinjaman Tidak Bercagar Boleh Tebus 357.0 365.0 0 019,145.5 19,166.4 15,174.2 15,246.8Bercagar– Pinjaman berpenggal (a) 774.2 714.7 0 0– Bon (b) 2,456.0 2,694.0 0 022,375.7 22,575.1 15,174.2 15,246.8Kumpulansyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPerlu dibayar dalam tempoh setahun termasuk di bawahpinjaman jangka pendek (Nota 28) 917.6 893.0 401.8 400.9Perlu dibayar selepas satu tahun:Selepas satu dan sehingga dua tahun 2,233.6 874.6 1,702.5 361.2Selepas dua dan sehingga lima tahun 4,490.2 6,103.0 2,947.0 4,549.4Selepas lima dan sehingga sepuluh tahun 5,122.0 5,356.4 1,541.4 1,689.5Selepas sepuluh dan sehingga dua puluh tahun 7,805.7 7,722.0 7,242.7 7,058.0Selepas dua puluh dan sehingga tiga puluh tahun 1,411.2 1,043.1 983.0 628.9Selepas tiga puluh tahun 395.4 583.0 355.8 558.921,458.1 21,682.1 14,772.4 14,845.922,375.7 22,575.1 15,174.2 15,246.8

Tenaga Nasional Berhad 260 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200929 PINJAMAN (samb.)Kumpulan2009 2008RM’jutaRM’jutaNilai buku bersih hartanah, loji dan kelengkapan yang dicagar sebagai sandaran bagi pinjaman berpenggal:(i) Jentera dan kelengkapan 2,549.4 2,651.4(ii) Bangunan 773.2 802.53,322.6 3,453.9Pinjaman berpenggal tidak bercagar Syarikat termasuk RM13.4 juta (2008: RM14.7 juta) yang perlu dibayar kepada Kerajaan Malaysia dan RM4,437.7 juta(2008: RM3,571.4 juta) yang dijamin oleh Kerajaan Malaysia.(a)Pinjaman berpenggalButiran pinjaman berpenggal dengan instrumen kewangan derivatif adalah seperti berikut:(i)PINJAMAN BERPENGGAL 30 TAHUN JPY26.0 BILIONPada 30 Mac 2004, TNB Capital (L) Ltd (‘TNBCL’) telah membuat pinjaman tidak bercagar 30 tahun JPY26.0 bilion, dengan membayar faedahdalam USD pada kadar tetap. Pinjaman ini akan matang pada 13 April 2034. Pinjaman ini ialah pinjaman berlunas yang mana jumlah pokoknyaperlu dibayar dalam 20 ansuran setara. Pembayaran balik yang pertama bermula pada 13 April 2015. Faedahnya dibayar setiap enam bulan pada13 April dan 13 Oktober setiap tahun bermula dari 13 Oktober 2005. Bakinya setakat 31 Ogos 2009 ialah RM976.0 juta (200: RM812.5 juta).Spread opsyen beli JPY niaga hadapanPada April 2004, TNBCL menandatangani Perjanjian Opsyen Mata Wang dengan jumlah nosional JPY26.0 bilion sebagai lindungan nilai keatas Pinjaman Berpenggal yang diambilnya. Urus niaga ini membolehkan TNBCL mengurangkan pendedahannya kepada kerugian yang mungkinterbit daripada kadar turun naik yang ketara ke atas kadar tukaran USD/JPY berhubung dengan Pinjaman Berpenggal di atas.(ii)PINJAMAN BERPENGGAL 5 TAHUN JPY11.0 BILIONPada 13 Disember 2004, Syarikat telah menandatangani pinjaman tidak bercagar 5 tahun JPY11.0 bilion, dengan membayar faedah pada kadarterapung. Pinjaman akan matang pada 4 Januari 2010. Pinjaman ini adalah satu pinjaman pelunasan di mana jumlah pokok perlu dibayardalam 10 ansuran setara setiap enam bulan. Pembayaran pertama pinjaman bermula 4 Julai 2005. Translasi Ringgit Malaysia bagi pinjamanpada 31 Ogos 2009 yang selaras dengan dasar perakaunan Syarikat adalah bersamaan dengan RM41.3 juta (2008: RM103.1 juta).Swap mata wang bersilang JPY-MYR (‘CSS’)Pada Oktober 2006, TNB menandatangani perjanjian CSS yang membolehkan TNB menerima kadar faedah terapung dalam JPY dan membayarsatu kadar tetap 4.23% dalam Ringgit Malaysia. Prinsip nosional saling ganti adalah JPY7.7 bilion. Kesan transaksi ini adalah untukmenetapkan kadar faedah yang perlu dibayar ke atas pinjaman dan mengurangkan pendedahan TNB kepada kerugian yang mungkin timbuldaripada turun naik kadar tukaran mata wang asing dan kadar faedah berkaitan dengan pinjaman.

Tenaga Nasional Berhad 261 Laporan Tahunan 200929 PINJAMAN (samb.)(a)Pinjaman berpenggal (Samb.)(iii)PINJAMAN BERPENGGAL 9 TAHUN USD503.0 JUTA (PINJAMAN ECA)Pada 30 Ogos 2006, Syarikat telah menggantikan pinjaman kepada TNB Capital (L) Ltd. (‘TNBCL’), sebuah subsidiari milik penuh TNB. Pinjamanini dijamin oleh Syarikat dan diiktiraf sebagai pinjaman antara syarikat, iaitu di antara Syarikat dan TNBCL. Pinjaman ini ialah pinjaman berlunasyang mana prinsipalnya perlu dibayar dalam 17 ansuran setara setiap enam bulan dan akan matang pada 28 Februari 2015. Pembayaran balikpertama pinjaman ini adalah pada 28 Februari 2007. Baki setakat 31 Ogos 2009 ialah RM1,251.8 juta (2007: RM1,405.8 juta).Swap Kadar Faedah (‘IRS’)Syarikat telah menandatangani perjanjian IRS pada 10 Oktober 2008 dengan tempoh kuat kuasa dari 15 Oktober 2008 hingga 28 Februari 2015yang membuatkannya layak menerima kadar faedah terapung, dan memerlukannya membayar kadar faedah tetap 3.76% pada jumlah pokoknosional agregat USD384.6 juta.Kesan dari urus niaga ini ialah menetapkan dengan berkesan kadar faedah yang perlu dibayar untuk pinjaman.(b)BonMaklumat bon dengan instrumen derivatif kewangan tertentu adalah seperti berikut:(i)SEKURITI PENDAPATAN BOLEH DITUKAR 5 TAHUN RM200.00 JUTA (‘CRIS’)Pada 11 Mei 2004, Syarikat menerbitkan CRIS 3.05% berjumlah RM200.0 juta.Pemegang-pemegang CRIS mempunyai hak pada bila-bila masa sepanjang tempoh pertukaran untuk mengubah kesemua atau mana-manabahagian CRIS kepada saham biasa dibayar penuh Syarikat pada kadar harga pertukaran.Pada 28 Februari 2006, harga pertukaran CRIS telah diubah suai daripada RM11.47 sesaham kepada RM9.18 sesaham ekoran terbitan isu bonus.CRIS telahpun matang pada 8 Mei 2009.(ii)SEKURITI PINJAMAN ISLAM – BAI BITHAMIN AJIL (‘BaIDS’)Pada 28 Jun 2004, Kapar Energy Ventures Sdn Bhd (‘KEV’), sebuah subsidiari TNB memperoleh BaIDS bernilai RM3,402.0 juta untuk membiayaipengambilalihan Stesen Janaelektrik Sultan Salahuddin Abdul Aziz. Tempoh bagi Kemudahan BaIDS tersebut dalam lingkungan dari 1 hingga15 tahun dengan kadar keuntungan sebanyak 3.65% hingga 8.70% setahun.BaIDS dicagar dengan cara berikut:(i) Caj ke atas tanah pajakan KEV. Caj tanah pajakan tersebut tidak dikuatkuasakan setakat 31 Ogos 2008.(ii)(iii)Debentur ke atas aset dan hartanah KEV dan penyerahan semua hak, kepentingan hak milik dan manfaat di bawah dokumen projek,insurans yang dipindah milik dan akaun khas untuk mencagar pembayaran dan pembayaran balik jumlah yang bercagar.Perjanjian Perkongsian Keutamaan dan Jaminan.Terma BaIDS memerlukan deposit ditempatkan dalam akaun rizab pinjaman dengan bank berlesen untuk memenuhi keperluan penjelasanpinjaman. Terma BaIDS juga memerlukan KEV mengekalkan perjanjian kewangan tertentu.

Tenaga Nasional Berhad 262 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200929 PINJAMAN (samb.)(c) Sekuriti PendapatanSekuriti Pendapatan Tetap (‘FIS’)FIS terdiri daripada kedua-dua bon boleh tebus dan Saham Keutamaan Boleh Tebus (‘RPS’), yang mana butirannya adalah seperti berikut:(i)(ii)1,500 bon 10 tahun tidak bercagar boleh tebus (“Bon”) yang membawa nilai agregat nominal RM999.0 juta setiap satu yang diterbitkan pada100% daripada nilai nominal (dalam denominasi RM999,000.0 setiap satu), dengan kupon boleh asing yang mewakili faedah ke atas Bon.Bon-bon tersebut adalah untuk ditebus pada nilai setara dalam dua bahagian dengan penebusan berjumlah RM999.0 juta dan RM499.5 jutamasing-masing pada 16 Ogos 2011 dan 19 September 2011, dan;1,000 RPS Kelas A bernilai RM1.00 setiap satu, diterbitkan pada nilai premium RM999.0 sesaham dan 500 RPS Kelas B bernilai RM1.00 setiapsatu, diterbitkan pada nilai premium RM999.0 sesaham. Kedua-dua kelas RPS boleh ditebus pada RM1,000 setiap satu pada opsyen Syarikatbila-bila masa pada atau selepas 16 Ogos 2011 dan 19 September 2011, masing-masing bagi RPS Kelas A dan Kelas B. Jika RPS Kelas Adan Kelas B masing-masing tidak ditebus selewat-lewatnya pada 16 Ogos 2011 dan 19 September 2011, bayaran tambahan berjumlah RM1.0juta dikenakan ke atas bahagian pertama dan RM0.5 juta ke atas bahagian kedua harus dibayar di bawah pembayaran akhir Kupon Bon bagisetiap bahagian.Dengan menggunakan Sistem Cukai Setingkat, Syarikat kini membuat pembayaran kupon ke atas FIS dan bukannya pembayaran dividen.Faedah yang perlu dibayar di bawah Kupon Bon ialah RM94.5 juta setahun dan perlu dibayar setiap enam bulan.FIS ini dikelaskan sebagai instrumen pinjaman dan kerana itu ia dilaporkan sebagai tanggungan.30 DEPOSIT PELANGGANPelanggan (kecuali anggota kerja dan jabatan/agensi Kerajaan) adalah diminta untuk membayar deposit dengan jumlah yang mencukupi untuk membayarcaj untuk bekalan tenaga selama dua bulan seperti yang dibenarkan di bawah undang-undang Peraturan Pemegang Lesen (Pindaan) 2002. Kegagalanmenjelaskan deposit mengikut tempoh yang ditetapkan boleh menyebabkan bekalan kepada pelanggan boleh ditamatkan, bergantung kepada syarat-syaratyang ditetapkan dalam Peraturan.TNB dan SESB akan membayar jumlah bersamaan dengan 5% setahun ke atas jumlah deposit tunai yang dibayar sebagai rebat, berdasarkan kadar purata,pada bulan Januari setiap tahun.31 FAEDAH PEKERJAPergerakan pada tahun kewangan ini dalam jumlah yang diiktiraf dalam kunci kira-kira yang disatukan adalah seperti berikut:Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan JumlahRM’juta RM’juta RM’jutaKumpulanPada 1 September 2007 1,136.2 1,594.4 2,730.6Dicaj kepada penyata pendapatan 246.6 423.0 669.6Caruman dan manfaat dibayar (136.3) (139.1) (275.4)Pada 31 Ogos 2008 1,246.5 1,878.3 3,124.8Dicaj kepada penyata pendapatan 258.5 439.1 697.6Caruman dan manfaat dibayar (181.0) (170.8) (351.8)Pada 31 Ogos 2009 1,324.0 2,146.6 3,470.6

Tenaga Nasional Berhad 263 Laporan Tahunan 200931 FAEDAH PEKERJA (SAMB.)Jumlah yang diiktiraf dalam kunci kira-kira disatukan dianalisis seperti berikut:Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan JumlahRM’juta RM’juta RM’jutaPada 31 Ogos 2008Nilai semasa obligasi 2,211.9 3,185.9 5,397.8Nilai saksama aset pelan (615.1) 0 (615.1)Nilai semasa obligasi tidak bertabung 1,596.8 3,185.9 4,782.7Kerugian aktuari tak diiktiraf (62.0) (0) (62.0)Kos perkhidmatan lepas yang tidak diiktiraf (294.9) (1,307.6) (1,602.5)Lain-lain 6.6 0 6.6Tanggungan dalam kunci kira-kira 1,246.5 1,878.3 3,124.8Pada 31 Ogos 2009Nilai semasa obligasi 2,378.4 3,320.6 5,699.0Nilai saksama aset pelan (720.4) 0 (720.4)Nilai semasa obligasi tidak bertabung 1,658.0 3,320.6 4,978.6Kerugian aktuari tidak diiktiraf (287.6) (1,174.0) (1,461.6)Kos perkhidmatan lepas yang tidak diiktiraf (46.4) 0 (46.4)Tanggungan dalam kunci kira-kira 1,324.0 2,146.6 3,470.6Perbelanjaan yang diiktiraf dalam penyata pendapatan disatukan dianalisis seperti berikut:Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan JumlahRM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2008Kos perkhidmatan semasa 133.9 22.1 156.0Kos faedah 130.5 207.1 337.6Jangkaan pulangan dari aset pelan (33.5) 0 (33.5)Kerugian aktuari diiktiraf 0 193.8 193.8Kos perkhidmatan lepas 15.5 0 15.5Lain-lain 0.2 0 0.2Jumlah, termasuk dalam kos anggota kerja 246.6 423.0 669.6Pulangan sebenar dari aset pelan (86.1) 0 (86.1)

Tenaga Nasional Berhad 264 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200931 FAEDAH PEKERJA (SAMB.)Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan JumlahRM’juta RM’juta RM’juta2009Kos perkhidmatan semasa 133.0 4.8 137.8Kos faedah 141.4 223.9 365.3Jangkaan pulangan dari aset pelan (38.9) 0 (38.9)Kerugian aktuari diiktiraf 7.5 209.2 216.7Kos perkhidmatan lepas 15.5 0 15.5Lain-lain 0 1.2 1.2Jumlah, termasuk dalam kos anggota kerja 258.5 439.1 697.6Pulangan sebenar dari aset pelan (46.2) 0 (46.2)Caj kepada penyata pendapatan telah dimasukkan ke dalam perbelanjaan pentadbiran.Asas andaian aktuari yang diguna berhubung dengan pelan ganjaran bertakrif Kumpulan adalah seperti berikut:Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan% %KumpulanPada 31 Ogos 2008Kadar diskaun 6.5 7.1Jangkaan pulangan dari aset pelan 6.0 0Jangkaan kadar kenaikan gaji 6.0 0Inflasi kos perubatan– pesakit dalam N/A 7.0– pesakit luar N/A 5.5Pada 31 Ogos 2009Kadar diskaun 6.5 7.1Jangkaan pulangan dari aset pelan 6.0 0Jangkaan kadar kenaikan gaji 6.0 0Inflasi kos perubatan– pesakit dalam N/A 7.0– pesakit luar N/A 5.5

Tenaga Nasional Berhad 265 Laporan Tahunan 200931 FAEDAH PEKERJA (SAMB.)Pergerakan dalam jumlah yang diiktiraf pada tahun kewangan dalam kunci kira-kira Syarikat adalah seperti berikut:Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan JumlahRM’juta RM’juta RM’jutaSyarikatPada 1 September 2007 1,123.6 1,503.8 2,627.4Dicaj kepada penyata pendapatan 245.1 400.9 646.0Caruman dan bayaran faedah (135.3) (139.0) (274.3)Pada 31 Ogos 2008 1,233.4 1,765.7 2,999.1Dicaj kepada penyata pendapatan 259.1 414.6 673.7Caruman dan bayaran faedah (180.2) (170.9) (351.1)Pada 31 Ogos 2009 1,312.3 2,009.4 3,321.7Jumlah yang diiktiraf dalam kunci kira-kira Syarikat dianalisis seperti berikut:Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan JumlahRM’juta RM’juta RM’jutaPada 31 Ogos 2008Nilai semasa obligasi 2,205.2 3,073.3 5,278.5Nilai saksama aset pelan (615.1) 0 (615.1)Nilai semasa obligasi tidak bertabung 1,590.1 3,073.3 4,663.4Kerugian aktuari tidak diiktiraf (294.8) (1,307.6) (1,602.4)Kos perkhidmatan lepas tidak diiktiraf (61.9) 0 (61.9)Tanggungan dalam kunci kira-kira 1,233.4 1,765.7 2,999.1Pada 31 Ogos 2009Nilai semasa obligasi 2,361.7 3,183.4 5,545.1Nilai saksama aset pelan (717.1) 0 (717.1)Nilai semasa obligasi tidak bertabung 1,644.6 3,183.4 4,828.0Kerugian aktuari tidak diiktiraf (285.9) (1,174.0) (1,459.9)Kos perkhidmatan lepas tidak diiktiraf (46.4) 0 (46.4)Tanggungan dalam kunci kira-kira 1,312.3 2,009.4 3,321.7

Tenaga Nasional Berhad 266 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200931 FAEDAH PEKERJA (SAMB.)Perbelanjaan diiktiraf dalam penyata pendapatan Syarikat dianalisis seperti berikut:Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan JumlahRM’juta RM’juta RM’jutaSyarikat2008Kos perkhidmatan semasa 132.6 0 132.6Kos faedah 130.5 207.1 337.6Jangkaan pulangan dari aset pelan (33.5) 0 (33.5)Kerugian aktuari diiktiraf 0 193.8 193.8Kos perkhidmatan lepas 15.5 0 15.5Jumlah, termasuk dalam kos anggota kerja 245.1 400.9 646.0Pulangan sebenar dari aset pelan 86.1 0 86.1Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan JumlahRM’juta RM’juta RM’juta2009Kos perkhidmatan semasa 134.2 0 134.2Kos faedah 140.6 214.5 355.1Jangkaan pulangan dari aset pelan (38.6) 0 (38.6)Kerugian aktuari diiktiraf 7.4 200.1 207.5Kos perkhidmatan lepas 15.5 0 15.5Jumlah, termasuk dalam kos anggota kerja 259.1 414.6 673.7Pulangan sebenar dari aset pelan 46.2 0 46.2Caj kepada penyata pendapatan telah dimasukkan ke dalam perbelanjaan pentadbiran.

Tenaga Nasional Berhad 267 Laporan Tahunan 200931 FAEDAH PEKERJA (SAMB.)Andaian aktuari utama yang digunakan berhubung dengan pelan ganjaran bertakrif Syarikat adalah seperti berikut:Pelan ganjaran Pelan perubatanpersaraan persaraan% %SyarikatPada 31 Ogos 2008Kadar diskaun 6.5 7.1Jangkaan pulangan bagi aset pelan 6.0 N/AJangkaan kadar kenaikan gaji 6.0 N/AInflasi kos perubatan– pesakit dalam N/A 8.0– pesakit luar N/A 5.0Pada 31 Ogos 2009Kadar diskaun 6.5 7.1Jangkaan pulangan bagi aset pelan 6.0 0Jangkaan kadar kenaikan gaji 6.0 0Inflasi kos perubatan– pesakit dalam N/A 8.0– pesakit luar N/A 5.032 CUKAI TERTUNDAAset dan tanggungan cukai tertunda diimbangi apabila terdapat hak perundangan yang boleh dikuatkuasakan untuk menolak selesai aset cukai semasaterhadap tanggungan cukai semasa dan apabila cukai tertunda tersebut berkait dengan undang-undang cukai yang sama. Jumlah berikut, ditentukanselepas pengimbangan yang sewajarnya, ditunjukkan dalam kunci kira-kira:KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaTanggungan cukai tertunda:– tertakluk kepada cukai pendapatan korporat (6,640.4) (6,337.4) (5,745.1) (5,499.3)

Tenaga Nasional Berhad 268 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200932 CUKAI TERTUNDA (SAMB.)Pergerakan pada tahun kewangan berkaitan dengan cukai tertunda adalah seperti berikut:KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPada awal tahun kewangan (6,337.4) (6,274.4) (5,499.3) (5,524.8)(Dicaj)/dikredit kepada penyata pendapatan:– hartanah, loji dan kelengkapan (401.9) (99.5) (332.1) (13.7)– kerugian cukai tidak digunakan 12.6 0 0 0– peruntukan dan elaun 86.3 36.5 86.3 39.2(303.0) (63.0) (245.8) 25.5Pada akhir tahun kewangan (6,640.4) (6,337.4) (5,745.1) (5,499.3)Tertakluk kepada cukai pendapatanAset cukai tertunda (sebelum pengimbangan)Peruntukan dan elaun 926.5 840.2 924.1 837.8Kerugian cukai tidak digunakan 14.3 1.7 0 0Hartanah, loji dan kelengkapan 321.6 486.4 0 0Pengimbangan (1,262.4) (1,328.3) (924.1) (837.8)Aset cukai tertunda (selepas pengimbangan) 0 0 0 0Tanggungan cukai tertunda (sebelum pengimbangan)Hartanah, loji dan kelengkapan (7,902.8) (7,665.7) (6,669.2) (6,337.1)Pengimbangan 1,262.4 1,328.3 924.1 837.8Tanggungan cukai tertunda (selepas pengimbangan) (6,640.4) (6,337.4) (5,745.1) (5,499.3)

Tenaga Nasional Berhad 269 Laporan Tahunan 200932 CUKAI TERTUNDA (SAMB.)Jumlah perbezaan sementara yang boleh ditolak dan kerugian cukai yang tidak digunakan (kedua-duanya tidak mempunyai tarikh luput) yang mana asetcukai tertunda tidak diiktiraf dalam kunci kira-kira adalah seperti berikut:KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPerbezaan sementara boleh ditolak 1,349.9 1,338.8 0 0Kerugian cukai 1,327.5 1,184.2 0 033 PENDAPATAN TERTUNDAKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPada awal tahun kewangan 2,899.4 2,803.5 2,580.8 2,504.7Diterima pada tahun kewangan 409.2 441.0 353.5 383.7Pelepasan kepada penyata pendapatan (Nota 4) (356.4) (345.1) (317.2) (307.6)Pada akhir tahun kewangan 2,952.2 2,899.4 2,617.1 2,580.834 GERAN PEMBANGUNAN KERAJAANKumpulan2009 2008RM’jutaRM’jutaPada awal tahun kewangan 563.6 620.5Diterima pada tahun kewangan 60.8 0Pelepasan penyata pendapatan (Nota 7) (44.6) (56.9)Pada akhir tahun kewangan 579.8 563.6Geran pembangunan Kerajaan adalah berhubung dengan geran modal yang diterima oleh Sabah Electricity Sdn Bhd untuk modal projek di NegeriSabah.

Tenaga Nasional Berhad 270 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200935 MODAL SAHAMKumpulan dan Syarikat2009 2008RMRMDibenarkan:Saham biasa bernilai RM1.00 sesaham 5,000,000,000 5,000,000,000Saham Keutamaan Hak Istimewa Boleh Tebus bernilaiRM1.00 sesaham 1 1Saham Keutamaan Boleh Tebus Kelas A bernilaiRM1.00 sesahamPada awal/akhir tahun kewangan 1,000 1,000Saham Keutamaan Boleh Tebus Kelas B bernilaiRM1.00 sesahamPada awal/akhir tahun kewangan 500 500Diterbit dan dibayar sepenuhnya:Saham biasa bernilai RM1.00 sesaham 4,337,054,795 4,334,518,345Saham Keutamaan Hak Istimewa Boleh Tebus bernilaiRM1.00 sesaham 1 1Jumlah modal saham diterbit dan dibayar sepenuhnyapada akhir tahun kewangan 4,337,054,796 4,334,518,346Pergerakan terbitan saham biasa bernilai RM1.00 sesahamPada awal tahun kewangan 4,334,518,345 4,331,709,068Terbitan saham biasa bernilai RM1.00 sesaham di bawah ESOS II 2,536,450 2,573,225Terbitan saham biasa bernilai RM1.00 sesaham di bawahSekuriti Pendapatan Boleh Tebus Boleh Tukar Tidak Bercagar 0 236,052Pada akhir tahun kewangan 4,337,054,795 4,334,518,345

Tenaga Nasional Berhad 271 Laporan Tahunan 200935 MODAL SAHAM (SAMB.)Skim Opsyen Saham Anggota Kerja (‘ESOS’)Syarikat melaksanakan Skim Opsyen Saham Anggota Kerja II (‘ESOS II’) yang baru pada 8 Julai 2003 bagi jangkamasa 10 tahun. ESOS II tertakluk kepadaundang-undang kecil yang telah diluluskan oleh pemegang saham di Mesyuarat Agung Luar Biasa (‘EGM’) pada 29 Mei 2003 dan dipinda pada EGM yangdiadakan pada 15 Disember 2005.Ciri-ciri utama ESOS II adalah seperti berikut:(a) Jumlah keseluruhan saham biasa yang akan diterbitkan oleh Syarikat di bawah ESOS II adalah tidak melebihi 10% daripada jumlah saham biasaditerbitkan dan berbayar Syarikat dan tidak lebih daripada 50% saham-saham yang diperuntukkan secara agregat di bawah skim ESOS II kepadapara Pengarah dan pengurusan kanan.(b)(c)(d)(e)(f)(g)Tidak lebih daripada 10% saham-saham di bawah ESOS II Ini diperuntukkan kepada setiap Pengarah atau anggota kerja, yang mana secara individuatau kolektif melalui rakan sekutu, memiliki 20% atau lebih dalam modal berbayar Syarikat.Mana-mana anggota kerja, termasuk mana-mana Pengarah Eksekutif dan mereka yang dikategorikan sebagai Pengurusan Tertinggi Berpenggal Tetap,kecuali anggota kerja Skim A (skim yang mengawal selia anggota kerja yang masih tertakluk kepada terma dan syarat Kerajaan selepaspengkorporatan dan penswastaan Lembaga Letrik Negara pada tahun 1990), adalah layak untuk turut serta dalam ESOS II. Anggota kerja di bawahPengurusan Tertinggi Berpenggal Tetap juga layak untuk mendapat Opsyen Prestasi berdasarkan sasaran-sasaran yang dinyatakan dalammesyuarat.Harga opsyen saham di bawah ESOS II adalah lebih tinggi daripada nilai purata wajaran harga saham di pasaran yang ditunjukkan dalam senarairasmi harian yang dikeluarkan oleh Bursa Malaysia Securities Berhad bagi lima hari urus niaga sebelum tarikh penawaran dengan diskaun 10% keatas nilai nominal saham tersebut, dengan sentiasa tertakluk bahawa diskaun tersebut tidak boleh diaplikasi kepada mana-mana saham di bawahOpsyen Prestasi.Jika terdapat sebarang perubahan terhadap struktur modal Syarikat sebelum opsyen ini tamat pada 7 Julai 2013, perubahan berikut akan dibuat:(i) bilangan saham baru berkaitan dengan ESOS II yang masih belum dilanggan;(ii) harga opsyen; dan/atau(iii) kaedah langganan opsyen.Opsyen saham di bawah ESOS II tidak membawa sebarang dividen atau hak mengundi. Dengan pelaksanaan opsyen, saham yang diterbitkan bertaraf‘pari passu’ sama seperti saham biasa yang sedia ada dalam Syarikat.Sesiapa yang telah mendapat opsyen di bawah ESOS II tidak layak menyertai sebarang terbitan saham oleh mana-mana syarikat lain dalamKumpulan.

Tenaga Nasional Berhad 272 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200935 MODAL SAHAM (SAMB.)Skim Opsyen Saham Anggota Kerja (‘ESOS’) (Samb.)Pergerakan dalam bilangan saham yang diwakili oleh opsyen baki dan harga langganan purata wajaran adalah seperti berikut:2009 2008HargaHargalangganan Bilangan langganan Bilanganpurata Saham purata SahamRM/saham ‘000 RM/saham ‘000Awal tahun 7.50 102,066 7.73 84,031Diberi 5.89 18,926 6.56 21,351Dilaksana 6.01 (2,536) 6.80 (2,573)Luput 8.06 (802) 8.84 (743)Pada akhir tahun 7.27 117,654 7.50 102,066Butiran yang berkaitan dengan opsyen yang dilaksanakan sepanjang tahun kewangan adalah seperti berikut:B bilanganNilai saksamasahamsaham padaditerbitkantarikh terbitan Harga padaTarikh saham langganan 31.8.2009langganan RM/saham RM/sahamSeptember 2008 6.25 – 8.10 6.71/6.99/7.42/7.33/6.33 128,950Mei 2009 7.25 – 8.15 6.71/6.33/5.57 123,000Jun 2009 7.25 – 7.90 6.71/6.99/6.33/7.33 373,750Julai 2009 7.60 – 8.45 6.71/6.99/7.33/6.33/5.57 524,500Ogos 2009 8.00 – 8.20 6.71/6.99/7.33/6.33/5.57 1,386,250JUMLAH 2,536,450

Tenaga Nasional Berhad 273 Laporan Tahunan 200935 MODAL SAHAM (SAMB.)Skim Opsyen Saham Anggota Kerja (‘ESOS’) (Samb.)Opsyen saham yang terdapat pada akhir tahun ekoran tarikh luput dan harga langganan:bilangan sahamTarikh luput Harga langganan 2009 2008RM/saham ‘000 ‘00007.07.2013 6.71 41,160 41,46007.07.2013 6.99 5,016 5,06107.07.2013 7.75 205 20507.07.2013 7.42 7,119 7,17207.07.2013 8.39 0 007.07.2013 7.80 288 28807.07.2013 7.33 7,551 7,64907.07.2013 7.33 3,008 3,01107.07.2013 9.189 1,306 1,30607.07.2013 11.07 15,027 15,25207.07.2013 11.558 13 1307.07.2013 11.237 34 3407.07.2013 9.189 90 9007.07.2013 9.189 1,023 1,02307.07.2013 10.716 0 4107.07.2013 6.33 16,967 18,24507.07.2013 7.33 1,206 1,21607.07.2013 7.03 52 007.07.2013 7.95 18 007.07.2013 9.17 43 007.07.2013 9.17 246 007.07.2013 9.189 37 007.07.2013 9.189 80 007.07.2013 9.189 691 007.07.2013 10.716 90 007.07.2013 11.558 37 007.07.2013 5.57 15,979 007.07.2013 9.189 180 007.07.2013 9.189 42 007.07.2013 9.189 126 007.07.2013 9.17 20 0117,654 102,066

Tenaga Nasional Berhad 274 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200935 MODAL SAHAM (SAMB.)Skim Opsyen Saham Anggota Kerja (‘ESOS’) (Samb.)Purata wajaran nilai saksama opsyen yang diberi pada tahun ditentukan menggunakan model penilaian Trinomial. Input signifikan kepada model adalahseperti berikut:Kadar PergerakanHarga Hasil faedah harga sahamsaham pada Harga Hayat dividen bebas purataTarikh diberi tarikh diberi langganan opsyen dijangkakan risiko 5 tahunRM RM Tahun % % %25.02.2005 8.24 7.75 8 1.14 3.64 21.5730.03.2005 8.00 7.42 8 1.14 3.33/3.72 22.1317.07.2005 8.56 7.80 7 1.14 3.40 19.4124.02.2006 8.70 7.33 7 1.14 3.43/3.63/3.77 24.0116.04.2006 8.65 7.33 7 1.14 3.55/3.96 18.0725.09.2006 9.91 9.19 6 1.14 3.86/3.95 18.5228.03.2007 11.50 11.07 6 1.14 3.48/3.50 17.5926.07.2007 10.95 11.56 6 1.14 3.48 17.4524.08.2007 10.29 11.24 6 1.14 3.60 19.9227.10.2007 9.28 9.19 6 1.14 3.56 17.4027.12.2007 9.54 9.19/10.72 6 1.14 3.64/3.79 17.4725.04.2008 6.76 6.33 5 1.14 3.37/3.45 20.3230.07.2008 8.35 7.33 5 1.14 3.73/3.89 22.4206.11.2008 6.11 9.189 5 1.14 3.73 23.4314.11.2008 6.20 9.189 5 1.14 3.60 23.4719.12.2008 5.97 7.03/7.95/ 5 1.14 2.94/3.02 23.459.17/9.189/10.716/11.55826.12.2008 6.01 9.17 5 1.14 2.92 23.4027.03.2009 6.10 5.57 4 1.14 1.98/2.81 23.9326.06.2009 7.73 9.189/9.17 4 1.14 2.89 23.8206.07.2009 7.77 9.189 4 1.14 2.92 23.8215.07.2009 7.92 9.189 4 1.14 3.72 23.79Caj kepada penyata pendapatan yang terbit daripada bayaran berasaskan saham ketika tahun kewangan mencecah RM26.3 juta (2008: RM27.1 juta) bagiKumpulan dan RM25.2 juta (2008: RM25.4 juta) bagi Syarikat, seperti yang dinyatakan dalam Nota 6 penyata kewangan ini.

Tenaga Nasional Berhad 275 Laporan Tahunan 200935 MODAL SAHAM (SAMB.)Skim Opsyen Saham Anggota Kerja (‘ESOS’) (Samb.)31.8.2009RM’000Modal saham biasa, tara 2,536Premium saham 12,719Hasil diterima ke atas langganan opsyen saham 15,255Nilai saksama pada tarikh langganan saham diterbitkan 20,439Saham Keutamaan Hak Istimewa Boleh Tebus (‘Saham Istimewa’)(a)Saham Istimewa akan membolehkan Kerajaan Malaysia melalui Menteri Kewangan Diperbadankan memastikan keputusan utama tertentu yangmelibatkan operasi Syarikat adalah sejajar dengan dasar Kerajaan. Pemegang Saham Istimewa, yang hanya terdiri daripada Kerajaan atau sebarangwakil atau sesiapa yang bertindak bagi pihaknya, adalah layak untuk menerima notis mesyuarat tetapi tidak layak untuk mengundi pada mesyuaratSyarikat. Walau bagaimanapun, Pemegang Saham Istimewa layak untuk hadir dan bersuara pada mesyuarat tersebut.Pemegang Saham Istimewa berhak melantik sesiapa tetapi tidak melebihi enam orang dalam satu masa, sebagai ahli Lembaga Pengarah Syarikat.(b)(c)(d)Beberapa perkara tertentu, terutamanya perubahan Tataurus Pertubuhan Syarikat berkaitan hak Pemegang Saham Istimewa, pembentukan danpenerbitan saham tambahan yang diberi hak pengundian yang berbeza, pembubaran Syarikat, pelupusan sebahagian besar aset, percantuman,penggabungan dan pengambilalihan, memerlukan kelulusan daripada Pemegang Saham Istimewa.Pemegang Saham Istimewa tidak mempunyai hak untuk mengambil bahagian dalam modal atau keuntungan Syarikat.Pemegang Saham Istimewa mempunyai hak untuk meminta Syarikat menebus Saham Istimewa pada harga tara, pada bila-bila masa.Saham Keutamaan Boleh Tebus Kelas A dan Kelas B (‘RPS’)Ciri-ciri utama RPS Kelas A dan Kelas B Syarikat adalah seperti berikut:(a)(b)(c)(d)RPS tidak memberi sebarang hak untuk penyertaan dalam aset dan keuntungan lebihan Syarikat.Pemegang RPS tidak mempunyai hak untuk mengundi kecuali ke atas resolusi untuk mengubah hak pemegang RPS.RPS ini tidak boleh ditukar kepada saham biasa.Syarikat mempunyai hak untuk menebus semua RPS Kelas A dan Kelas B masing-masing pada atau selepas 16 Ogos 2010 dan 19 September 2010 padanilai RM1,000 setiap satu.Seperti yang dinyatakan dalam Nota 29(c) kepada penyata kewangan ini, RPS tersebut membentuk sebahagian daripada Sekuriti Pendapatan Tetap Syarikat.

Tenaga Nasional Berhad 276 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200936 PREMIUM SAHAMKumpulan dan Syarikat2009 2008RM’jutaRM’jutaPada awal tahun kewangan 5,258.8 5,242.0Terbit dari saham biasa yang diterbitkanpada tahun kewangan 12.7 16.8Pada akhir tahun kewangan 5,271.5 5,258.837 PENILAIAN SEMULA DAN RIZAB LAINKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaTidak boleh diagihRizab penilaian semula 917.8 935.6 907.7 925.5Rizab pertukaran mata wang asing (267.3) (133.6) 0 0Rizab daripada disatukan (146.6) (146.6) 0 0Rizab Skim Opsyen Saham Pekerja 89.1 62.8 81.4 56.2593.0 718.2 989.1 981.7Pergerakan dalam setiap kategori rizab adalah seperti berikut:KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaRizab penilaian semulaPada awal tahun kewangan 935.6 1,000.6 925.5 990.5Realisasi rizab penilaian semula (17.8) (65.0) (17.8) (65.0)Pada akhir tahun kewangan 917.8 935.6 907.7 925.5Rizab pertukaran mata wang asingPada awal tahun kewangan (133.6) 5.2 0 0Terbit pada tahun kewangan (133.7) (138.8) 0 0Pada akhir tahun kewangan (267.3) (133.6) 0 0

Tenaga Nasional Berhad 277 Laporan Tahunan 200937 PENILAIAN SEMULA DAN RIZAB LAIN (SAMB.)KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaRizab daripada disatukanPada awal/akhir tahun kewangan (146.6) (146.6) 0 0Rizab Skim Opsyen Saham PekerjaPada awal tahun kewangan 62.8 35.7 56.2 30.8Terbit pada tahun kewangan 26.3 27.1 25.2 25.4Pada akhir tahun kewangan 89.1 62.8 81.4 56.2Jumlah rizab penilaian semula dan rizab lainPada awal tahun kewangan 718.2 894.9 981.7 1,021.3Terbit pada tahun kewangan (107.4) (111.7) 25.2 25.4Realisasi rizab penilaian semula (17.8) (65.0) (17.8) (65.0)Pada akhir tahun kewangan 593.0 718.2 989.1 981.738 KEUNTUNGAN TERSIMPANTertakluk kepada persetujuan Lembaga Hasil Dalam Negeri, Syarikat mempunyai kredit cukai yang mencukupi di bawah Seksyen 108 Akta CukaiPendapatan 1967 untuk membayar kira-kira RM1,374.9 juta (2008: RM1,739.0 juta) daripada keuntungan tersimpannya pada 31 Ogos 2009, jika dibayarsebagai dividen. Keuntungan yang berbaki sebanyak RM14,518.5 juta (2008: RM13,431.8 juta) boleh diagihkan sebagai dividen dikecualikan di bawahsistem Cukai Satu Tingkat.Sebagai tambahan, Syarikat mempunyai pendapatan dikecualikan cukai pada 31 Ogos 2009 yang timbul daripada Akta Cukai Pendapatan (Pindaan), 1999berkaitan cukai ke atas pendapatan yang diperoleh pada tahun 1999 yang dilepaskan daripada cukai dan pendapatan dividen dikecualikan berjumlah kirakiraRM100.7 juta (2008: RM247.3 juta) tersedia untuk diagihkan sebagai dividen dikecualikan cukai kepada pemegang saham. Pendapatan dikecualikancukai ini tertakluk kepada persetujuan Lembaga Hasil Dalam Negeri.

Tenaga Nasional Berhad 278 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200939 KOMITMEN(a)Komitmen modal dan komitmen lain untuk 5 tahunKumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaPerbelanjaan modal diluluskan yang tidak diambil kiradalam penyata kewanganDikontrakkan 531.2 548.0 130.0 284.6Tidak dikontrakkan 10,752.4 16,352.9 10,252.9 15,964.311,283.6 16,900.9 10,382.9 16,248.9(b)Komitmen pajakan operasi tidak boleh batalKumpulan dan Syarikat2009 2008RM’jutaRM’jutaBayaran minimum pajakan masa hadapanTidak lebih dari satu tahun 11.0 13.3Lebih dari satu tahun dan tidak lebih dari lima tahun 0 11.011.0 24.3Bayaran pajakan di atas adalah berkaitan dengan pajakan operasi tidak boleh batal bagi Kumpulan dan Syarikat.

Tenaga Nasional Berhad 279 Laporan Tahunan 200940 TANGGUNGAN LUAR JANGKA (TIDAK BERCAGAR)KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaTuntutan daripada pihak ketiga 860.3 1,077.5 588.5 947.1Jaminan perdagangan dan bon prestasi 1.0 1.2 0 0Jaminan diberi kepada institusi kewangan berkaitankemudahan yang diberi 319.5 307.5 3,794.1 3,739.4Duti setem ke atas pindah milik asetkepada subsidiari (1) 108.0 108.0 0 0Jaminan bank 19.9 0 0 0Surat jaminan 32.0 0 0 0Tanggungan luar jangka lain 8.8 5.9 0 01,349.5 1,500.1 4,382.6 4,686.5Tuntutan oleh pihak ketiga merangkumi tuntutan oleh kontraktor, perunding, pelanggan dan bekas warga kerja. Tuntutan ini sedang diselesaikan dan paraPengarah berpendapat bahawa keputusan tuntutan tersebut tidak akan membawa kesan ketara terhadap kedudukan kewangan Kumpulan dan Syarikat.(1)Berhubung dengan cukai setem bagi pemindahan aset daripada Lembaga Letrik Sabah, SESB sedang dalam proses mendapatkan perintah letak hakuntuk dikecualikan daripada sebarang potensi tanggungan.41 PENDEDAHAN PENTING PIHAK BERKAITANUrus niaga pihak berkaitan bagi Syarikat sebahagian besarnya merangkumi urus niaga antara Syarikat dan subsidiari serta syarikat bersekutunya,khususnya yang berikut:Subsidiari-subsidiari• TNB Janamanjung Sdn Bhd• TNB Fuel Services Sdn Bhd• Kapar Energy Ventures Sdn Bhd• Tenaga Switchgear Sdn Bhd• Malaysia Transformers Manufacturing Sdn Bhd• TNB Integrated Learning Solution Sdn Bhd• TNB Power Daharki Ltd• Sabah Electricity Sdn Bhd• TNB Research Sdn Bhd• TNB Capital Ltd.• TNB Repair & Maintenance Sdn Bhd• Tenaga Cable Industries Sdn Bhd• Universiti Tenaga Nasional Sdn BhdSyarikat Bersekutu• Teknologi Tenaga Perlis Consortium Sdn Bhd• GB3 Sdn Bhd• Fibrecomm Network (M) Sdn Bhd• Jimah Energy Ventures Holdings Sdn Bhd

Tenaga Nasional Berhad 280 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200941 PENDEDAHAN PENTING PIHAK BERKAITAN (SAMB.)Semua urus niaga pihak berkaitan telah dilaksanakan dalam perjalanan biasa perniagaan pada harga yang tersedia untuk pihak ketiga atau mengikutsyarat-syarat yang dirundingkan.Selain daripada baki pihak berkaitan yang dinyatakan di bahagian lain penyata kewangan, di bawah ini dibentangkan urus niaga penting pihak berkaitanyang lain yang dilaksanakan atas syarat dan peraturan yang dirundingkan di kalangan pihak yang berkaitan:KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta(a)Urus niaga dengan subsidiariPendapatan– Penjualan elektrik 0 0 31.5 24.2– Pendapatan faedah 0 0 161.9 133.8– Pendapatan dividen 0 0 0.1 658.5– Pendapatan sewa 0 0 29.3 25.1Perbelanjaan– Pembelian elektrik 0 0 3,652.2 3,443.2– Yuran latihan 0 0 31.4 0– Perbelanjaan faedah 0 0 141.9 161.8Jumlah yang dihutang daripada subsidiari 0 0 2,600.9 2,299.0Jumlah yang dihutang kepada subsidiari 0 0 4,652.3 4,718.7(b)Urus niaga dengan syarikat bersekutuPendapatan– Penjualan elektrik 7.2 0.3 7.2 0.3– Pendapatan faedah 4.3 4.8 4.3 4.8– Pendapatan dividen 54.0 0 54.0 0– Pendapatan pajakan 5.5 4.5 5.5 4.5Perbelanjaan– Pembelian elektrik 1,969.3 1,306.5 1,969.3 1,306.5Jumlah dihutang daripada syarikat bersekutu 9.2 46.1 4.2 46.1Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 294.0 346.8 294.0 346.8Penjualan dan pembelian elektrik kepada dan daripada syarikat-syarikat bersekutu diagregatkan kerana urus niaga tersebut berbentuk serupa dantiada urus niaga yang cukup ketara bagi membolehkan pendedahan secara berasingan.

Tenaga Nasional Berhad 281 Laporan Tahunan 200941 PENDEDAHAN PENTING PIHAK BERKAITAN (SAMB.)KumpulanSyarikat2009 2008 2009 2008RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta(c)Pampasan pihak pengurusan utamaGanjaran anggota kerja jangka pendek– Gaji, elaun dan bonus 11.8 9.0 10.3 6.1– Manfaat barangan 0.6 0.2 0.5 0.2– Caruman kepada Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) 1.1 1.0 1.0 0.7– Faedah anggota kerja yang lain 0.6 0.5 0.3 0.2Pembayaran berasaskan saham– Perbelanjaan ESOS 0.6 2.5 0.5 2.2Personel pengurusan utama merupakan orang yang mempunyai kuasa dan tanggungjawab untuk merancang, mengarah dan mengawal aktiviti Syarikat atauKumpulan, sama ada secara langsung ataupun tidak langsung.Sekiranya wujud, urus niaga pihak berkaitan turut memasukkan urus niaga dengan entiti yang dikawal, dikawal bersama atau banyak dipengaruhi secaralangsung atau tidak langsung oleh mana-mana personel utama atau anggota keluarga terdekat mereka.42 PELAPORAN BERSEGMENMemandangkan aktiviti utama Kumpulan dan Syarikat adalah dalam penjanaan, penghantaran, pembahagian dan penjualan elektrik, laporan segmendianggap tidak perlu.43 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN(a)Objektif dan dasar pengurusan risiko kewanganRisiko utama daripada aset dan tanggungan kewangan Kumpulan adalah risiko pertukaran mata wang asing, kadar faedah, kredit, kecairan danaliran tunai.Keseluruhan pengurusan risiko Kumpulan berhasrat untuk meminimumkan kesan buruk yang mungkin berlaku pada prestasi kewangan Kumpulan.Kumpulan telah mewujudkan dasar-dasar pengurusan risiko, panduan dan prosedur kawalan bagi menangani pendedahannya terhadap risikokewangan. Urus niaga lindung nilai ditentukan bagi komitmen komersial; instrumen derivatif kewangan hanya digunakan untuk melindung nilaipendedahan komersial itu dan bukannya untuk dipegang atau dijual bagi tujuan spekulatif.

Tenaga Nasional Berhad 282 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(a)Objektif dan dasar pengurusan risiko kewangan (Samb.)• Risiko mata wangRisiko pertukaran mata wang asing Kumpulan timbul daripada pinjaman dalam mata wang asing. Pendedahan mata wang utama sebahagianbesarnya dalam Dolar Amerika dan Yen Jepun. Kumpulan turut menandatangani obligasi berkontrak di mana pembayaran didominasi matawang asing. Pendedahan mata wang utama sebahagian besarnya dalam Dolar Amerika. Kumpulan juga mempunyai subsidiari, syarikatbersekutu serta cawangan yang beroperasi di negara asing yang menjana hasil dan menanggung kos yang didominasi mata wang asing.Pendedahan mata wang asing utama adalah sebahagian besarnya dalam Dolar Amerika.• Risiko kadar faedahKumpulan mempunyai baki tunai dan bank serta deposit dalam bank berlesen dan institusi kewangan yang berwibawa. Kumpulan menguruskansendiri risiko kadar faedahnya dengan menyimpan baki tersebut dalam pelbagai terma tempoh matang dan kadar faedah.Hutang Kumpulan meliputi overdraf bank, pinjaman bank, bon dan nota-nota. Objektif pengurusan risiko kadar faedah Kumpulan ialah untukmengurus perbelanjaan faedah sejajar dengan mengekalkan tahap pendedahan kepada turun naik kadar faedah yang berpatutan. Untukmencapai objektif ini, Kumpulan menyasarkan campuran hutang tetap dan terapung berdasarkan penilaian ke atas profil pendedahan semasadan kadar faedah yang dikehendaki. Bagi mendapatkan campuran ini, Kumpulan menggunakan gabungan swap kadar faedah mata wangbersilang, swap kadar faedah dan opsyen untuk menukar pinjaman mata wang asing jangka panjang tertentu daripada kepelbagaian kepadakadar faedah tetap dan sebaliknya.• Risiko kreditAset kewangan yang berpotensi mengalih tumpuan Kumpulan terhadap risiko kredit kebanyakannya terdiri daripada penerimaan, wang tunaidan bersamaan tunai, sekuriti boleh niaga dan instrumen kewangan yang digunakan dalam aktiviti lindung nilai.Disebabkan sifat perniagaan Kumpulan, pelanggan kebanyakannya dibahagikan kepada perniagaan dan kediaman. Kumpulan tidak mempunyaitumpuan risiko kredit yang besar selain perniagaan dan penghutang perdagangan kediaman berikutan asas pelanggannya yang luas. Risikokredit diurus melalui penggunaan had kredit dan prosedur pengawasan. Jika perlu, Kumpulan mendapatkan deposit atau jaminan bankdaripada pelanggan.Kumpulan menyimpan wang tunai dan bersamaan tunai serta sekuriti boleh niaga dalam beberapa institusi kewangan berwibawa. Dasarkumpulan mengehadkan tumpuan ke atas pendedahan kewangan kepada mana-mana institusi kewangan tunggal.Semua instrumen lindung nilai dimeterai dengan institusi kewangan berwibawa dengan tujuan mengehadkan pendedahan risiko kreditKumpulan. Namun, Kumpulan terdedah kepada kerugian berkaitan kredit sekiranya pihak-pihak berkenaan gagal menjelaskan hutang instrumenderivatif kewangan tersebut, tetapi tidak menjangkakan kegagalan mana-mana pihak berkenaan untuk memenuhi kewajipan mereka.• Risiko kecairan dan aliran tunaiDalam pengurusan risiko kecairan dan aliran tunai, Syarikat memantau dan mengekalkan satu tahap nilai tunai dan bersamaan tunai yangdianggap mencukupi oleh pihak pengurusan bagi membiayai operasi Kumpulan dan mengelakkan kesan turun naik dalam aliran tunai.Disebabkan sifat dinamik perniagaan teras, Kumpulan berazam untuk mengekalkan fleksibiliti dalam pembiayaan dengan menyimpan kedua-duapinjaman komited dan tidak komited yang ada.

Tenaga Nasional Berhad 283 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b)Risiko kadar faedahRisiko kadar faedah nilai saksamaPendedahan Kumpulan kepada risiko bahawa nilai instrumen kewangan akan mengalami turun naik ekoran perubahan-perubahan dalam kadar faedahpasaran disebutkan dalam Nota 28.Risiko kadar faedah aliran tunaiPendapatan dan aliran tunai operasi adalah bebas daripada perubahan dalam kadar faedah pasaran. Pendedahan kadar kaedah timbul ekoranpinjaman dan deposit Kumpulan, dan diuruskan menerusi penggunaan hutang kadar tetap dan terapung dan instrumen kewangan derivatif. Instrumenkewangan derivatif digunakan, jika sesuai, untuk menjana profil kadar faedah diinginkan.Kadar faedah purata wajaran bagi kadar tetap pinjaman Syarikat pada tarikh kunci kira-kira ialah 5.00% (31.8.2008: 5.44%) setahun. Selepas swapkadar faedah, kadar faedah purata wajaran Syarikat pada tarikh kunci kira-kira ialah 4.91% (31.8.2008: 5.49%) setahun.Jadual di bawah meringkaskan pendedahan Kumpulan dan Syarikat kepada risiko kadar faedah. Dimasukkan dalam jadual ini adalah aset dantanggungan kewangan Kumpulan dan Syarikat pada nilai yang dibawa yang dikategorikan dengan penetapan semula harga terdahulu atau tarikhmatang dalam kontrak. Beza di luar kunci kira-kira mewakili nilai nosional bersih semua kadar faedah instrumen derivatif sensitif. Sensitiviti kepadakadar faedah timbul daripada ketidakseimbangan dalam tarikh penetapan semula harga, aliran tunai dan ciri-ciri aset yang lain dan pembiayaantanggungan masing-masing.faedah efektifpada tarikh Instrumen kadar tetap Jumlahkunci Kadar atau dinilai semula dalam sensitifkira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah% setahun RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2009Aset kewanganPenghutang perdagangandan penghutang lain 12.75 52.9 255.4 0 0 0 0 0 308.3Jumlah dihutang olehsyarikat bersekutu 0 0 4.2 0 0 0 0 0 4.2Deposit dan baki bank 2.32 0 3,642.8 0 0 0 0 0 3,642.852.9 3,902.4 0 0 0 0 0 3,955.32008Aset kewanganPenghutang perdagangandan penghutang lain 11.00 17.1 281.2 0 0 17.1 267.1 0 582.5Jumlah dihutang olehsyarikat bersekutu 0 0 37.8 0 0 0 1.1 0 38.9Deposit dan baki bank 3.53 122.5 2,952.5 0 0 0 0 0 3,075.0139.6 3,271.5 0 0 17.1 268.2 0 3,696.4

Tenaga Nasional Berhad 284 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b) Risiko kadar faedah (Samb.)B bakiJumlah Tidak di bawahsensitif sensitif prinsipfaedah faedah Islam JumlahRM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2009Aset kewanganPelaburan 0 50.6 0 50.6Penghutang perdagangan dan penghutang lain 308.3 2,726.2 329.1 3,363.6Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 4.2 5.0 0 9.2Sekuriti boleh niaga 0 8.3 0 8.3Deposit dan baki bank 3,642.8 551.5 1,969.6 6,163.9Aset-aset lain (jumlah boleh diperoleh daripadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 11.6 0 11.63,955.3 3,353.2 2,298.7 9,607.22008Aset kewanganPelaburan 0 50.6 0 50.6Penghutang perdagangan dan penghutang lain 582.5 2,513.1 350.9 3,446.5Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 38.9 7.2 0 46.1Sekuriti boleh niaga 0 8.5 0 8.5Deposit dan baki bank 3,075.0 802.5 1,506.4 5,383.9Aset-aset lain (jumlah boleh diperoleh daripadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.2 0 0.23,696.4 3,382.1 1,857.3 8,935.8

Tenaga Nasional Berhad 285 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b)Risiko kadar faedah (Samb.)faedah efektifpada tarikh Instrumen kadar tetap Jumlahkunci Kadar atau dinilai semula dalam sensitifkira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah% setahun RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutasyarikat2009Aset kewanganJumlah dihutang olehsubsidiari 6.89 470.1 1,738.4 54.8 0 0 0 0 2,263.3Jumlah dihutang olehsyarikat bersekutu 0 0 4.2 0 0 0 0 0 4.2Deposit dan baki bank 2.32 0 2,982.0 0 0 0 0 0 2,982.0470.1 4,724.6 54.8 0 0 0 0 5,249.52008Aset kewanganJumlah dihutang olehsubsidiari 6.03 560.5 1,385.1 52.8 0 0 0 0 1,998.4Jumlah dihutang olehsyarikat bersekutu 0 0 37.8 0 0 0 0 0 37.8Deposit dan baki bank 3.58 0 2,444.0 0 0 0 0 0 2,444.0560.5 3,866.9 52.8 0 0 0 0 4,480.2

Tenaga Nasional Berhad 286 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b) Risiko kadar faedah (Samb.)B bakiJumlah Tidak di bawahsensitif sensitif prinsipfaedah faedah Islam JumlahRM’juta RM’juta RM’juta RM’jutasyarikat2009Aset kewanganPelaburan 0 50.6 0 50.6Penghutang perdagangan dan penghutang lain 0 2,107.4 329.1 2,436.5Jumlah dihutang oleh subsidiari 2,263.3 337.6 0 2,600.9Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 4.2 0 0 4.2Sekuriti boleh niaga 0 8.3 0 8.3Deposit dan baki bank 2,982.0 283.1 1,924.7 5,189.8Aset-aset lain (jumlah boleh diperoleh daripadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 11.6 0 11.65,249.5 2,798.6 2,253.8 10,301.92008Aset kewanganPelaburan 0 110.0 0 110.0Penghutang perdagangan dan penghutang lain 0 1,888.7 350.9 2,239.6Jumlah dihutang oleh subsidiari 1,998.4 300.6 0 2,299.0Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 37.8 0 0 37.8Sekuriti boleh niaga 0 8.5 0 8.5Deposit dan baki bank 2,444.0 419.6 1,349.3 4,212.9Aset-aset lain (jumlah boleh diperoleh daripadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.2 0 0.24,480.2 2,727.6 1,700.2 8,908.0

Tenaga Nasional Berhad 287 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b)Risiko kadar faedah (Samb.)faedah efektifpada tarikh Instrumen kadar tetap Jumlahkunci Kadar atau dinilai semula dalam sensitifkira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah% setahun RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2009Tanggungan kewanganPemiutang perdagangandan pemiutang lain 0 0 410.0 0 0 0 0 0 410.0Jumlah dihutang kepadasyarikat bersekutu 0 0 294.0 0 0 0 0 0 294.0Pinjaman 5.47 1,356.9 102.8 2,432.2 613.6 250.0 250.0 12,764.1 17,769.61,356.9 806.8 2,432.2 613.6 250.0 250.0 12,764.1 18,473.6Beza sensitiviti kadar faedahpada kunci kira-kira (1,304.0) 3,095.6 (2,432.2) (613.6) (250.0) (250.0) (12,764.1) (14,518.3)Beza sensitiviti kadar faedahdi luar kunci kira-kira 1,293.1 (34.1) 0 0 0 0 (1,251.8) 7.2Jumlah beza sensitivitikadar faedah (10.9) 3,061.5 (2,432.2) (613.6) (250.0) (250.0) (14,015.9) (14,511.1)

Tenaga Nasional Berhad 288 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b)Risiko kadar faedah (Samb.)faedah efektifpada tarikh Instrumen kadar tetap Jumlahkunci Kadar atau dinilai semula dalam sensitifkira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah% setahun RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2008Tanggungan kewanganPemiutang perdagangandan pemiutang lain 0 0 484.4 0 0 0 0 0 484.4Jumlah dihutang kepadasyarikat bersekutu 0 0 349.1 0 0 0 0 601.9 951.0Pinjaman 5.45 1,775.7 61.0 205.5 2,941.0 626.5 250.0 12,036.8 17,896.51,775.7 894.5 205.5 2,941.0 626.5 250.0 12,638.7 19,331.9Beza sensitiviti kadar faedahpada kunci kira-kira (1,636.1) 2,377.0 (205.5) (2,941.0) (609.4) 18.2 (12,638.7) (15,635.5)Beza sensitiviti kadar faedahdi luar kunci kira-kira 103.1 0 (102.3) 0 0 0 0 0.8Jumlah beza sensitivitikadar faedah (1,533.0) 2,377.0 (307.8) (2,941.0) (609.4) 18.2 (12,638.7) (15,634.7)

Tenaga Nasional Berhad 289 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b) Risiko kadar faedah (Samb.)B bakiJumlah Tidak di bawahsensitif sensitif prinsipfaedah faedah Islam JumlahRM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2009Tanggungan kewanganPemiutang perdagangan dan pemiutang lain 410.0 4,183.2 0 4,593.2Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 294.0 0 0 294.0Pinjaman 17,769.6 257.3 4,856.3 22,883.2Tanggungan lain (jumlah perlu dibayar kepadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 24.2 0 24.218,473.6 4,464.7 4,856.3 27,794.6Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira (14,518.3) (1,111.5) (2,557.6) (18,187.4)Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 7.2 0 0 7.2Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (14,511.1) (1,111.5) (2,557.6) (18,180.2)2008Tanggungan kewanganPemiutang perdagangan dan pemiutang lain 484.4 4,196.3 0 4,680.7Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 951.0 (604.2) 0 346.8Pinjaman 17,896.5 272.4 5,077.5 23,246.4Tanggungan lain (jumlah perlu dibayar kepadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.7 0 0.719,331.9 3,865.2 5,077.5 28,274.6Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira (15,635.5) (483.1) (3,220.2) (19,338.8)Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 0.8 0 0 0.8Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (15,634.7) (483.1) (3,220.2) (19,338.0)

Tenaga Nasional Berhad 290 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b)Risiko kadar faedah (Samb.)faedah efektifpada tarikh Instrumen kadar tetap Jumlahkunci Kadar atau dinilai semula dalam sensitifkira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah% setahun RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutasyarikat2009Tanggungan kewanganJumlah dihutang kepadasyarikat bersekutu 0 0 294.0 0 0 0 0 0 294.0Jumlah dihutang kepadasubsidiari 4.49 1,238.3 1,217.7 0 0 0 0 2,196.3 4,652.3Pinjaman 4.96 99.5 102.8 2,432.2 613.6 250.0 250.0 9,276.1 13,024.21,337.8 1,614.5 2,432.2 613.6 250.0 250.0 11,472.4 17,970.5Beza sensitiviti kadar faedahpada kunci kira-kira (867.7) 3,110.1 (2,377.4) (613.6) (250.0) (250.0) (11,472.4) (12,721.0)Beza sensitiviti kadar faedahdi luar kunci kira-kira 1,293.1 (34.1) 0 0 0 0 (1,251.8) 7.2Jumlah beza sensitivitikadar faedah 425.4 3,076.0 (2,377.4) (613.6) (250.0) (250.0) (12,724.2) (12,713.8)

Tenaga Nasional Berhad 291 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b)Risiko kadar faedah (Samb.)faedah efektifpada tarikh Instrumen kadar tetap Jumlahkunci Kadar atau dinilai semula dalam sensitifkira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah% setahun RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutasyarikat2008Tanggungan kewanganJumlah dihutang kepadasyarikat bersekutu 0 0 345.2 0 0 0 0 0 345.2Jumlah dihutang kepadasubsidiari 4.40 1,449.7 1,072.7 0 0 0 0 2,196.3 4,718.7Pinjaman 5.32 196.5 61.0 205.5 2,941.0 626.5 250.0 8,816.3 13,096.81,646.2 1,478.9 205.5 2,941.0 626.5 250.0 11,012.6 18,160.7Beza sensitiviti kadar faedahpada kunci kira-kira (1,085.7) 2,388.0 (152.7) (2,941.0) (626.5) (250.0) (11,012.6) (13,680.5)Beza sensitiviti kadar faedahdi luar kunci kira-kira 103.1 0 0 (102.3 ) 0 0 0 0.8Jumlah beza sensitivitikadar faedah (982.6) 2,388.0 (152.7) (3,043.3) (626.5) (250.0) (11,012.6) (13,679.7)

Tenaga Nasional Berhad 292 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b) Risiko kadar faedah (Samb.)B bakiJumlah Tidak di bawahsensitif sensitif prinsipfaedah faedah Islam JumlahRM’juta RM’juta RM’juta RM’jutasyarikat2009Tanggungan kewanganPemiutang perdagangan dan pemiutang lain 0 3,667.1 0 3,667.1Pinjaman 13,024.2 150.2 2,185.6 15,360.0Jumlah dihutang kepada subsidiari 4,652.3 0 0 4,652.3Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 294.0 0 0 294.0Tanggungan lain (jumlah perlu dibayar kepadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 24.2 0 24.217,970.5 3,841.5 2,185.6 23,997.6Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira (12,721.0) (1,042.9) 68.2 (13,695.7)Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 7.2 0 0 7.2Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (12,713.8) (1,042.9) 68.2 (13,688.5)2008Tanggungan kewanganPemiutang perdagangan dan pemiutang lain 0 3,421.0 0 3,421.0Pinjaman 13,096.8 166.0 2,186.3 15,449.1Jumlah dihutang kepada subsidiari 4,718.7 0 0 4,718.7Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 345.2 0 0 345.2Tanggungan lain (jumlah perlu dibayar kepadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.7 0 0.718,160.7 3,587.7 2,186.3 23,934.7Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira (13,680.5) (860.1) (486.1) (15,026.7)Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 0.8 0 0 0.8Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (13,679.7) (860.1) (486.1) (15,025.9)

Tenaga Nasional Berhad 293 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b)Risiko kadar faedah (Samb.)Jadual di bawah meringkaskan kadar faedah purata berwajaran yang berkuatkuasa pada 31 Ogos 2009 dan 31 Ogos 2008 mengikut mata wangasing utama bagi setiap kelas aset kewangan dan tanggungan kewangan.USD JPY EURO RM Lain-lain% % % % %Kumpulan2009Aset kewanganDeposit dan baki bank 1.80 0 0 2.32 0Tanggungan kewanganPinjaman 7.84 1.01 0 6.48 02008Aset kewanganDeposit dan baki bank 4.52 0 0 3.53 0Tanggungan kewanganPinjaman 6.61 1.95 3.06 6.60 2.25

Tenaga Nasional Berhad 294 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(b)Risiko kadar faedah (Samb.)USD JPY EURO RM Lain-lain% % % % %syarikat2009Aset kewanganJumlah dihutang oleh subsidiari 3.34 0 0 5.65 0Penghutang perdagangan danpenghutang lain 0 0 0 4.00 0Deposit dan baki bank 1.80 0 0 2.32 0Tanggungan kewanganJumlah dihutang kepada subsidiari 3.58 4.05 0 0 0Pinjaman 7.45 1.22 0 6.16 02008Aset kewanganJumlah dihutang oleh subsidiari 5.21 0 0 5.71 0Penghutang perdagangan danpenghutang lain 0 0 0 4.00 0Deposit dan baki bank 5.25 0 0 3.58 0Tanggungan kewanganJumlah dihutang kepada subsidiari 4.08 4.05 0 0 0Pinjaman 7.45 1.39 2.50 6.14 0

Tenaga Nasional Berhad 295 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(c)Risiko kredit(i)Komitmen dan luar jangka pada kunci kira-kiraRisiko kredit adalah risiko satu pihak kepada satu instrumen kewangan yang gagal melunaskan tanggungjawabnya dan menyebabkan pihaklain mengalami kerugian kewangan. Jadual berikut menganalisis aset-aset kewangan Kumpulan dan Syarikat mengikut tumpuan industri padatarikh kunci kira-kira.Depositfaedahdan Pelaburan diterimabaki bank dalam Penghutang daripada Jumlah(tidak instrumen perdagangan rakan balas pada KomitmenTermasuk tidak dan Antara perjanjian kunci dan luartunai) tercatat# aset lain syarikat tukar ganti kira-kira jangkaRM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2009Kerajaan 0 0 124.8 0 0 124.8 0Institusi kewangan 5,524.6 39.7 7.6 0 11.6 5,583.5 0Perniagaan 0 0 1,745.9 0 0 1,745.9 0Individu 0 0 1,113.2 0 0 1,113.2 0Syarikat Bersekutu 0 0 0 4.2 0 4.2 0Subsidiari 0 0 0 0 0 0 3,474.6Lain-lain 0 0 110.6 0 0 110.6 319.55,524.6 39.7 3,102.1 4.2 11.6 8,682.2 3,794.1*2008Kerajaan 0 0 84.2 0 0 84.2 0Institusi kewangan 4,414.7 38.0 6.3 0 0.2 4,459.2 0Perniagaan 0 0 1,264.9 0 0 1,264.9 0Individu 0 0 923.3 0 0 923.3 0Syarikat Bersekutu 0 0 0 37.8 0 37.8 0Subsidiari 0 0 0 0 0 0 3,431.9Lain-lain 0 0 196.0 0 0 196.0 307.54,414.7 38.0 2,474.7 37.8 0.2 6,965.4 3,739.4*# Jumlah ini tidak termasuk instrumen ekuiti berjumlah RM20.9 juta (2008: RM21.1 juta), bersih peruntukan.* Jumlah ini mewakili jaminan kewangan diterbitkan oleh Syarikat atas kemudahan pinjaman diberikan kepada subsidiari.

Tenaga Nasional Berhad 296 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(c)Risiko kredit (Samb.)(i)Komitmen dan luar jangka pada kunci kira-kiraDepositfaedahdan Pelaburan diterimabaki bank dalam Penghutang daripada Jumlah(tidak instrumen perdagangan rakan balas pada KomitmenTermasuk tidak dan Antara perjanjian kunci dan luartunai) tercatat# aset lain syarikat tukar ganti kira-kira jangkaRM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaSyarikat2009Kerajaan 0 0 87.5 0 0 87.5 0Institusi kewangan 4,818.8 39.7 7.6 0 11.6 4,877.7 0Perniagaan 0 0 1,286.0 0 0 1,286.0 0Individu 0 0 944.9 0 0 944.9 0Syarikat Bersekutu 0 0 0 4.2 0 4.2 0Subsidiari 0 0 0 2,600.9 0 2,600.9 3,474.6Lain-lain 0 0 110.5 0 0 110.5 319.54,818.8 39.7 2,436.5 2,605.1 11.6 9,911.7 3,794.1*2008Kerajaan 0 0 84.2 0 0 84.2 0Institusi kewangan 3,750.1 38.0 6.3 0 0.2 3,794.6 0Perniagaan 0 0 1,049.8 0 0 1,049.8 0Individu 0 0 903.3 0 0 903.3 0Syarikat Bersekutu 0 0 0 37.8 0 37.8Subsidiari 0 0 0 2,299.0 0 2,299.0 3,431.9Lain-lain 0 0 196.0 0 0 196.0 307.53,750.1 38.0 2,239.6 2,336.8 0.2 8,364.7 3,739.4*# Jumlah ini tidak termasuk instrumen ekuiti berjumlah RM20.9 juta (2008: RM21.1 juta), bersih peruntukan.* Jumlah ini mewakili jaminan kewangan diterbitkan oleh Syarikat atas kemudahan pinjaman diberikan kepada subsidiari.

Tenaga Nasional Berhad 297 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(c)Risiko kredit (Samb.)(ii)Di luar kunci kira-kiraKumpulan dan Syarikat terdedah kepada risiko kredit apabila nilai saksama kontrak menguntungkan, di mana rakan balas perlu membayarkepada Kumpulan dan Syarikat sekiranya ada penamatan kontrak. Jadual berikut meringkaskan nilai saksama kontrak yang menguntungkan,menunjukkan pendedahan risiko kredit.KumpulanSyarikatKontrak Nilai Kontrak Nilaiatas jumlah saksama atas jumlah saksamapokok bersih pokok bersihnosional menguntungkan nosional menguntungkanRM’juta RM’juta RM’juta RM’juta2009Swap kadar faedah mata wang silang 34.1 6.8 34.1 6.8Opsyen mata wang 976.0 21.2 0 0Swap kadar faedah 1,251.8 (59.3) 1,251.8 (59.3)2,261.9 (31.3) 1,285.9 (52.5)2008Swap kadar faedah mata wang silang 103.1 0 103.1 0Opsyen mata wang 0 0 0 0Swap kadar faedah 0 0 0 0103.1 0 103.1 0

Tenaga Nasional Berhad 298 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(d)Risiko pertukaran mata wang asingPendedahan mata wang aset kewangan dan tanggungan kewangan Kumpulan dan Syarikat yang tidak didenominasikan dalam mata wang yangdigunakan oleh syarikat-syarikat berkenaan adalah seperti berikut.USD JPY EURO Lain-lainRM’juta RM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2009Aset kewanganPenghutang, deposit dan prabayar 0.6 0 11.3 0Deposit dan baki bank 116.1 3.4 0 16.4Aset-aset lain 11.5 0.1 0 0128.2 3.5 11.3 16.4Tanggungan kewanganPemiutang– luaran 17.5 0 1.6 0.4Pinjaman 5,502.4 5,480.3 0 0Tanggungan lain (kadar faedah perlu dibayar kepadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 23.9 0.2 0 05,543.8 5,480.5 1.6 0.42008Aset kewanganPenghutang, deposit dan prabayar 21.2 0 0.9 0Deposit dan baki bank 124.4 63.2 0 57.1Aset-aset lain (kadar faedah akan diterima daripadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.2 0 0145.6 63.4 0.9 57.1Tanggungan kewanganPemiutang– luaran 75.2 0 0.5 0Pinjaman 6,310.7 4,506.1 1.8 06,385.9 4,506.1 2.3 0

Tenaga Nasional Berhad 299 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(d)Risiko pertukaran mata wang asing (Samb.)USD JPY EURO Lain-lainRM’juta RM’juta RM’juta RM’jutasyarikat2009Aset kewanganJumlah dihutang oleh subsidiari 1,329.5 0 0 0.3Deposit dan baki bank 0.4 6.7 0 0Aset-aset lain (kadar faedah akan diterima daripadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 11.5 0.1 0 01,341.4 6.8 0 0.3Tanggungan kewanganJumlah dihutang kepada subsidiari 2,689.6 885.6 0 0Pinjaman 3,023.4 4,465.6 0 0Tanggungan lain (kadar faedah perlu dibayar kepadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 23.9 0.2 0 05,736.9 5,351.4 0 02008Aset kewanganJumlah dihutang oleh subsidiari 1,380.9 0 0 0.3Deposit dan baki bank 0 63.2 0 0Aset-aset lain (kadar faedah akan diterima daripadarakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.2 0 01,380.9 63.4 0 0.3Tanggungan kewanganJumlah dihutang kepada subsidiari 2,901.1 885.6 0 0Pinjaman 3,724.6 3,657.9 1.8 06,625.7 4,543.5 1.8 0

Tenaga Nasional Berhad 300 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(e)Nilai saksamaNilai saksama instrumen kewangan dianggap sebagai jumlah di mana instrumen itu boleh ditukar atau dibayar antara dua pihak yang berpengetahuandan rela hati dalam urus niaga yang teliti, selain pelupusan yang dipaksa atau pelupusan pencairan. Harga pasaran yang tercatat, digunakan untukmenentukan nilai saksama. Walau bagaimanapun, bagi kebanyakan instrumen kewangan bagi Kumpulan dan Syarikat, harga pasaran yang tercatattidak wujud. Bagi instrumen kewangan seperti ini, nilai saksama yang ditentukan adalah anggaran yang diperolehi menggunakan nilai bersih semasaatau melalui kaedah-kaedah penilaian yang lain. Kaedah tersebut membabitkan ketidaktentuan dan banyak dipengaruhi oleh andaian-andaian danpertimbangan yang dibuat mengenai ciri-ciri risiko berbagai instrumen kewangan, kadar diskaun, anggaran aliran tunai masa hadapan, jangkaankerugian masa hadapan dan lain-lain faktor. Perubahan dalam andaian boleh menyebabkan kesan yang ketara terhadap anggaran dan seterusnyanilai saksama.Nilai muka bagi aset dan tanggungan kewangan yang matang dalam tempoh kurang dari satu tahun dianggap hampir sama dengan nilaisaksamanya.(i)Pada kunci kira-kiraJumlah nilai yang dibawa bagi aset dan tanggungan kewangan Kumpulan dan Syarikat pada tarikh kunci kira-kira hampir sama dengan nilaisaksama kecuali yang dinyatakan di bawah:KumpulanSyarikatNilai Nilai Nilai Nilaidibawa saksama dibawa saksamaRM’juta RM’juta RM’juta RM’juta2009Aset kewanganPelaburan 0 0 0 0Penghutang jangka panjang 0 0 525.0 523.0Penghutang, deposit dan prabayar 91.5 51.6 0 0Tanggungan kewanganPemiutang 39.2 0 0 0Pinjaman 22,883.2 23,160.0 15,360.0 15,614.8Bayaran kepada subsidiari (bukan semasa) 0 0 3,525.8 3,812.5

Tenaga Nasional Berhad 301 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(e)Nilai saksama (Samb.)(i)Pada kunci kira-kira (Samb.)KumpulanSyarikatNilai Nilai Nilai Nilaidibawa saksama dibawa saksamaRM’juta RM’juta RM’juta RM’juta2008Aset kewanganPelaburan 0.1 0 0 0Penghutang jangka panjang 0 0 613.3 611.3Penghutang, deposit dan prabayar 44.2 15.6 0 0Tanggungan kewanganPemiutang 734.1 0 0 0Pinjaman 23,231.0 23,808.7 15,449.1 15,514.8Bayaran kepada subsidiari (bukan semasa) 0 0 3,525.8 3,499.0Aset kewanganNilai saksama penghutang jangka panjang adalah lebih rendah daripada nilai yang dibawa pada tarikh kunci kira-kira kerana Syarikat memberipendahuluan kepada subsidiari di bawah kadar pasaran semasa. Para Pengarah menganggap bahawa nilai yang dibawa ini dapat dituntutsepenuhnya kerana mereka tidak bercadang untuk merealisasikan aset kewangan melalui pertukaran dengan pihak lain.Tanggungan kewanganNilai saksama bon-bon yang tercatat telah dianggarkan menggunakan harga tawaran masing-masing yang tercatat. Bagi pinjaman tidaktercatat dengan kadar faedah tetap, nilai saksama telah dianggarkan dengan memberi diskaun kepada anggaran aliran tunai masa hadapanmenggunakan kadar faedah pasaran pada masa tersebut untuk risiko kredit yang sama dan bagi tempoh kematangannya. Bagi pinjaman tidaktercatat dengan kadar faedah terapung, nilai kadar faedah yang dibawa biasanya adalah anggaran nilai saksamanya yang berpatutan.Kaedah di mana maklumat nilai saksama ditentukan dan sebarang andaian signifikan dibuat dalam aplikasinya adalah seperti berikut:• saham sebutan dan sekuriti boleh dipasarkan – harga pasaran disebut pada tarikh kunci kira-kira• pinjaman kepada subsidiari, jumlah daripada subsidiari dan pinjaman diambil oleh warga kerja – aliran wang tunai kontraktual masadepan didiskaun menggunakan sebutan harga peniaga-peniaga berkaitan kadar faedah bagi pinjaman serupa• overdraf bank, tunai dan setara tunai, penghutang dan pemiutang dengan tempoh matang kurang daripada setahun (kesemuanyatertakluk kepada terma kredit normal) – nilai dibawa pada tarikh kunci kira-kira

Tenaga Nasional Berhad 302 Laporan Tahunan 2009Nota kepada Penyata Kewangan (SAMB.)31 Ogos 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(e)Nilai saksama (Samb.)(i)Pada kunci kira-kira (Samb.)Tanggungan kewangan (Samb.)• pinjaman-pinjaman selain daripada overdraf bank – aliran tunai kontraktual masa depan didiskaun pada kadar faedah pasaran semasayang tersedia ada untuk instrumen kewangan yang serupa• jaminan kewangan yang diberikan kepada pihak ketiga – sebut harga daripada jurubank seiring dengan jumlah yang diperlukan untukmenyelesaikan obligasi luar jangka pada tarikh kunci kira-kira• kontrak tukaran asing hadapan – perbezaan antara kadar tukaran semerta dan kadar tukaran hadapan yang dikontrak pada tarikh kuncikira-kira, diaplikasikan ke atas jumlah yang dikontrak• swap kadar faedah – nilai semasa aliran tunai masa depan dianggarkan, dikira menggunakan kadar-kadar ke hadapan(ii)Di luar kunci kira-kiraInstrumen derivatif kewangan yang digunakan untuk melindung nilai risiko pertukaran mata wang asing dan risiko kadar faedah yang berkaitandengan beberapa pinjaman mata wang asing jangka panjang. Jumlah pokok nosional dalam kontrak bagi derivatif ini dan pelarasan nilai saksamayang sejajar adalah dianalisis seperti di bawah.Nilai saksama bagi instrumen derivatif kewangan adalah nilai semasa bagi aliran tunai masa hadapannya, dan ditentukan berdasarkan penilaianoleh bank Syarikat. Nilai saksama yang menguntungkan menunjukkan jumlah yang boleh diterima oleh Syarikat jika kontrak tersebut ditamatkanpada 31 Ogos 2008 atau sebaliknya.Kontrak Nilai Nilaiatau jumlah saksama saksamapokok bersih bersih tidaknosional menguntungkan menguntungkanRM’juta RM’juta RM’jutaKumpulan2009Swap kadar faedah 1,251.8 0 (59.3)Swap kadar faedah mata wang silang 34.1 6.8 0Opsyen mata wang 976.0 21.2 0Jaminan korporat diberikan kepada institusi kewanganselaras dengan kemudahan disediakan kepada subsidiari 0 0 02,261.9 28.0 (59.3)2008Swap kadar faedah 0 0 0Swap kadar faedah mata wang silang 103.1 0 (0.4)Opsyen mata wang 812.5 0 (0.9)Jaminan korporat diberikan kepada institusi kewanganselaras dengan kemudahan disediakan kepada subsidiari 0 0 0915.6 0 (1.3)

Tenaga Nasional Berhad 303 Laporan Tahunan 200943 PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (SAMB.)(e)Nilai saksama (Samb.)(ii)Di luar kunci kira-kira (Samb.)Kontrak Nilai Nilaiatau jumlah saksama saksamapokok bersih bersih tidaknosional menguntungkan menguntungkanRM’juta RM’juta RM’jutasyarikat2009Jaminan korporat diberikan kepada institusi kewanganselaras dengan kemudahan disediakan kepada subsidiari 3,794.1 0 (357.4)Swap kadar faedah mata wang silang 34.1 6.8 0Swap kadar faedah 1,251.8 0 (59.3)5,080.0 6.8 (416.7)2008Jaminan korporat diberikan kepada institusi kewanganselaras dengan kemudahan disediakan kepada subsidiari 3,739.4 0 (124.7)Swap kadar faedah mata wang silang 103.1 0 (0.4)3,842.5 0 (125.1)44 PERBANDINGANPada tahun kewangan, Kumpulan telah menilai semula penyampaian kepada hasil dan pendapatan margin daripada penjualan arang batu oleh TNB FuelSdn Bhd yang dikemukakan sebagai hasil dan perbelanjaan dagangan. Penyata kewangan telah dinyatakan semula bagi menggambarkan aktiviti TNB FuelSdn Bhd sebagai sebuah ejen dalam membeli arang batu untuk kuasa penjanaan.S seperti sepertidinyatakan Pengelasan dinyatakansebelumnya semula semulaNota RM’juta RM’juta RM’jutaPenyata pendapatan bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008Hasil 4 25,750.6 (995.3) 24,755.3Perbelanjaan operasi 5 (22,503.4) 995.3 (21,508.1)Pada tahun kewangan sebelumnya, telah melaporkan lain-lain pendapatan operasi termasuk dengan pendapatan kewangan. Bagi tahun semasa, pendapatankewangan telah dibentangkan secara berasingan dalam penyata pendapatan. Bandingannya telah diubah bersesuaian pembentangan tahun semasa.45 PENGESAHAN PENYATA KEWANGANPenyata kewangan telah diluluskan oleh Lembaga Pengarah pada 2 November 2009.

Tenaga Nasional Berhad 304 Laporan Tahunan 2009KENYATAAN PARA PENGARAHmenurut Seksyen 169 (15) Akta Syarikat, 1965Kami, Tan Sri Leo Moggie dan Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh, dua daripada Pengarah Tenaga Nasional Berhad, dengan ini menyatakan bahawa, padapendapat para Pengarah, penyata kewangan yang dibentangkan dari muka surat 200 sehingga 303 telah disusun bagi menunjukkan satu gambaran yang benardan saksama mengenai kedudukan Kumpulan dan Syarikat pada 31 Ogos 2009 dan keputusan serta aliran tunai Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewanganyang berakhir pada tarikh tersebut menurut Piawaian Perakaunan yang Diluluskan oleh MASB di Malaysia untuk Entiti Selain daripada Entiti Persendirian danperuntukan Akta Syarikat, 1965.Ditandatangan bagi pihak Lembaga Pengarah, selaras dengan resolusi mereka bertarikh 2 November 2009.TAN SRI LEO MOGGIEPENGERUSIDATO’ SRI CHE KHALIB BIN MOHAMAD NOHPRESIDEN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF

Tenaga Nasional Berhad 305 Laporan Tahunan 2009PENGAKUAN BERKANUNmenurut Seksyen 169 (16) Akta Syarikat, 1965Saya, Mohamed Rafique Merican bin Mohd Wahiduddin Merican, orang utama yang bertanggungjawab ke atas pengurusan kewangan Tenaga Nasional Berhad,dengan ikhlas dan sesungguhnya mengaku bahawa penyata kewangan yang dibentangkan di muka surat 200 sehingga 303 adalah, pada pendapat saya, adalah tepatdan saya membuat pengakuan benar ini sesungguhnya dengan penuh kepercayaan akan kebenarannya, dan menurut peruntukan Akta Pengakuan Berkanun 1960.MOHAMED RAFIQUE MERICANBIN MOHD WAHIDUDDIN MERICANDiturunkan dan diakui dengan sesungguhnya oleh penama yang di atas Mohamed Rafique Merican bin Mohd Wahiduddin Merican di Kuala Lumpur, Malaysiapada 2 November 2009, di hadapan saya.Kapt (B) Affandi Bin AhmadPESURUHJAYA SUMPAH

Tenaga Nasional Berhad 306 Laporan Tahunan 2009LAPORAN JURUAUDIT BEBASkepada para Ahli Tenaga Nasional Berhad (No. Syarikat 200866-W) (Diperbadankan di Malaysia)PricewaterhouseCoopers (AF 1146)Akauntan BertauliahAras 10, 1 SentralJalan Travers, Kuala Lumpur SentralPeti Surat 1019250706 Kuala Lumpur, MalaysiaTelefon +60 3 2173 1188Faksimili +60 3 2173 1288www.pwc.comLAPORAN MENGENAI PENYATA KEWANGANKami telah mengaudit penyata kewangan Tenaga Nasional Berhad, yang merangkumi kunci kira-kira Kumpulan dan Syarikat setakat 31 Ogos 2009, serta penyatapendapatan, penyata perubahan dalam ekuiti dan penyata aliran tunai bagi Kumpulan dan Syarikat untuk akhir tahun kewangan tersebut, juga ringkasan dasarperakaunan yang penting serta nota-nota penjelasan yang lain, seperti yang dikemukakan di muka surat 200 hingga 303.Tanggungjawab para Pengarah terhadap Penyata KewanganPara Pengarah Syarikat bertanggungjawab terhadap penyediaan dan pembentangan penyata kewangan yang saksama menurut Piawaian Perakaunan DiluluskanMASB di Malaysia untuk Entiti Selain daripada Entiti Persendirian dan Akta Syarikat 1965. Tanggungjawab ini termasuk: merangka, melaksana dan mengekalkankawalan dalaman yang relevan kepada penyediaan dan pembentangan saksama penyata kewangan yang bebas dari salah nyata ketara, sama ada disebabkanoleh penipuan ataupun kesilapan; memilih dan mengguna pakai dasar perakaunan yang bersesuaian; dan membuat anggaran perakaunan yang munasabahmengikut keadaan.Tanggungjawab JuruauditTanggungjawab kami adalah untuk menyatakan pendapat tentang penyata kewangan ini berdasarkan audit kami. Kami telah menjalankan audit mengikutpiawaian pengauditan yang diluluskan di Malaysia. Piawaian tersebut memerlukan kami mematuhi keperluan etika serta merancang dan melaksanakan audit bagimemperolehi jaminan yang munasabah mengenai sama ada penyata kewangan ini bebas daripada salah nyata yang ketara.Sesuatu audit melibatkan pelaksanaan prosedur untuk mendapatkan bukti audit tentang amaun dan pendedahan di dalam penyata kewangan. Prosedur yangdipilih adalah bergantung kepada pertimbangan kami, termasuk penilaian risiko salah nyata penting penyata kewangan, sama ada disebabkan oleh penipuanataupun kesilapan. Dalam membuat penilaian risiko tersebut, kami mempertimbangkan kawalan dalaman yang relevan kepada penyediaan dan pembentangansaksama penyata kewangan entiti agar dapat merangka prosedur audit yang bersesuaian dengan keadaan, tetapi bukan untuk tujuan memberikan pendapattentang keberkesanan kawalan dalaman entiti. Audit juga melibatkan penilaian kesesuaian dasar perakaunan yang digunakan serta kewajaran anggaranperakaunan yang dibuat oleh para pengarah, di samping menilai pembentangan penyata kewangan secara keseluruhan.Kami percaya bahawa bukti audit yang diperolehi adalah mencukupi dan bersesuaian untuk memberikan asas yang munasabah terhadap pendapat audit kami.PendapatPada pendapat kami, penyata kewangan telah disediakan menurut Piawaian Perakaunan Diluluskan MASB di Malaysia untuk Entiti Selain daripada EntitiPersendirian dan Akta Syarikat, 1965 agar memberi gambaran yang benar dan saksama mengenai kedudukan kewangan Kumpulan dan Syarikat pada 31 Ogos2009 dan berkenaan prestasi kewangan serta aliran tunai mereka bagi akhir tahun kewangan tersebut.

Tenaga Nasional Berhad 307 Laporan Tahunan 2009LAPORAN MENGENAI KEPERLUAN PERUNDANGAN DAN KAWAL SELIA YANG LAINSelaras dengan keperluan Akta Syarikat, 1965 di Malaysia, kami turut melaporkan perkara berikut:(a)(b)(c)Pada pendapat kami rekod perakaunan dan rekod-rekod lain serta daftar yang dikehendaki oleh Akta untuk disimpan oleh Syarikat dan subsidiari yangmana kami bertindak sebagai juruaudit telah disimpan dengan sempurna menurut peruntukan Akta tersebut.Kami telah mempertimbangkan penyata kewangan serta laporan juruaudit untuk semua subsidiari di mana kami tidak bertindak sebagai juruaudit, sepertiyang dinyatakan dalam nota 15 kepada penyata kewangan.Kami berpuas hati bahawa penyata kewangan subsidiari yang disatukan dengan penyata kewangan Syarikat adalah dalam bentuk dan kandungan yangsesuai serta wajar untuk tujuan penyediaan penyata kewangan Kumpulan dan kami telah menerima maklumat serta penjelasan yang memuaskan yangkami perlukan untuk tujuan tersebut.(d) Laporan audit ke atas penyata kewangan subsidiari tidak tertakluk kepada sebarang pengecualian penting atau sebarang teguran di bawah Seksyen 174(3)Akta tersebut.PERKARA-PERKARA LAINLaporan ini dibuat semata-mata untuk para ahli Syarikat, sebagai sebuah badan, menurut Seksyen 174 Akta Syarikat, 1965 di Malaysia dan bukan untuk tujuanlain. Kami tidak memikul tanggungjawab terhadap mana-mana orang untuk kandungan laporan ini.PRICEWATERHOUSECOOPERS(No. AF: 1146)Akauntan BertauliahTHAYAPARAN A/L S. SANGARAPILLAI(No. 2085/09/10 (J))Akauntan BertauliahKuala Lumpur2 November 2009Ini adalah terjemahan Bahasa Malaysia untuk penyata kewangan Tenaga Nasional Berhad yang telah diaudit, yang pada asalnya telah disediakan dalam Bahasa Inggeris. Terjemahan ini telahdibuat untuk membolehkan ahli-ahli Tenaga Nasional Berhad yang fasih dalam Bahasa Malaysia untuk memahami sepenuhnya penyata kewangan berkenaan. Para pembaca dinasihatkan supayamerujuk kepada versi Bahasa Inggeris untuk penyata kewangan dan pendapat juruaudit yang telah disahkan.

Tenaga Nasional Berhad 308 Laporan Tahunan 2009Analisis Pegangan Sahamsetakat 26 Oktober 2009MODAL SAHAMModal Saham DibenarkanModal Saham Diterbitkandan Dibayar SepenuhnyaHak Mengundi5,000,000,000 saham biasa bernilai RM1.00 sesaham,1 (Satu) Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham,1,000 Kelas A Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham,500 Kelas B Saham Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham.4,338,306,945 saham biasa bernilai RM1.00 sesaham,1 (Satu) Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham,1,000 Kelas A Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham,500 Kelas B Saham Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham.Satu hak mengundi untuk satu saham biasaANALISIS PEGANGAN SAHAMSAIZ PEGANGAN SAHAMBilanganpemegangsaham% pemegangsahambilangansaham biasa%modal sahamditerbitkankurang daripada 100 1,016 3.06 28,014 0.00100 – 1,000 7,551 22.74 5,754,210 0.131,001 – 10,000 22,114 66.58 58,982,348 1.3610,001 – 100,000 1,800 5.42 48,914,778 1.13100,001 SEHINGGA KURANG DARIPADA 5% SAHAM DITERBITKAN 729 2.19 1,587,590,320 36.605% DAN KE ATAS SAHAM DITERBITKAN 3 0.01 2,637,037,275 60.78JUMLAH 33,213 100.00 4,338,306,945 100.00PEGANGAN SAHAM PENGARAHBil.Nama PengarahBilangan Sahamkepentinganlangsung/tidaklangsung %1 TAN SRI LEO MOGGIE — —2 DATO’ SRI CHE KHALIB BIN MOHAMAD NOH — —3 DATO’ PUTEH RUKIAH BINTI ABD MAJID — —4 DATO’ MOHAMMAD ZAINAL BIN SHAARI — —5 TAN SRI DATO' LAU YIN PIN @ LAU YEN BENG — —6 TAN SRI DATO' HARI NARAYANAN A/L GOVINDASAMY — —7 DATO’ ZAINAL ABIDIN BIN PUTIH 1,250 0.008 DATO’ FUAD BIN JAAFAR 62,500 0.009 TAN SRI DATO’ SERI SITI NORMA BINTI YAAKOB 1,250 0.00

Tenaga Nasional Berhad 309 Laporan Tahunan 2009PEMEGANG SAHAM UTAMABil. Nama Pemegang Saham Utama bil. saham %1 KHAZANAH NASIONAL BERHAD 1,638,474,689 37.772 EMPLOYEES PROVIDENT FUND BOARD684,765,036 15.78– 597,822,486 saham dipegang atas nama sendiri– 1,500,000 saham dipegang atas nama sendiri– 14,400,800 saham dipegang melalui SBB Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 15,648,000 saham dipegang melalui Alliancegroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 3,050,000 saham dipegang melalui Alliancegroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 7,418,700 saham dipegang melalui Am Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 950,000 saham dipegang melalui Citigroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 1,046,000 saham dipegang melalui Citigroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 1,229,400 saham dipegang melalui Citigroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 636,200 saham dipegang melalui DB (Malaysia) Nominee (Tempatan) Sendirian Berhad– 27,698,850 saham dipegang melalui HSBC Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 625,000 saham dipegang melalui Mayban Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 2,339,600 saham dipegang melalui Mayban Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 4,500,000 saham dipegang melalui Mayban Nominees (Tempatan) Sdn Bhd– 5,900,000 saham dipegang melalui RHB Nominees (Tempatan) Sdn Bhd3 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDSkim Amanah Saham Bumiputera400,740,100 9.24SENARAI 30 PEMEGANG SAHAM TERBESARBIL. Nama Pemegang-pemegang Saham Bil. Saham %1 KHAZANAH NASIONAL BERHAD 1,638,474,689 37.772 EMPLOYEES PROVIDENT FUND BOARD 597,822,486 13.783 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDSKIM AMANAH SAHAM BUMIPUTERA400,740,100 9.244 KUMPULAN WANG PERSARAAN (DIPERBADANKAN) 129,474,900 2.985 LEMBAGA TABUNG HAJI 120,861,175 2.796 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDAMANAH SAHAM MALAYSIA7 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDAMANAH SAHAM WAWASAN 202094,815,200 2.1980,240,400 1.858 VALUECAP SDN BHD 69,536,800 1.609 MALAYSIA NOMINEES (TEMPATAN) SENDIRIAN BERHADGREAT EASTERN LIFE ASSURANCE (MALAYSIA) BERHAD (PAR 1)10 CITIGROUP NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDEXEMPT AN FOR PRUDENTIAL FUND MANAGEMENT BERHAD40,962,500 0.9433,095,075 0.7611 PERMODALAN NASIONAL BERHAD 31,902,375 0.74

Tenaga Nasional Berhad 310 Laporan Tahunan 2009Analisis Pegangan Saham (SAMB.)setakat 26 Oktober 2009SENARAI 30 PEMEGANG SAHAM TERBESAR (samb.)BIL. Nama Pemegang-pemegang Saham Bil. Saham %12 HSBC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDNOMURA ASSET MGMT MALAYSIA FOR EMPLOYEES PROVIDENT FUND13 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDAMANAH SAHAM DIDIK14 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDAS 1MALAYSIA15 HSBC NOMINEES (ASING) SDN BHDEXEMPT AN FOR THE BANK OF NEW YORK MELLON (MELLON ACCT)16 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDPUBLIC ISLAMIC DIVIDEND FUND17 MAYBAN NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDMAYBAN TRUSTEES BERHAD FOR PUBLIC ITTIKAL FUND (N14011970240)18 HSBC NOMINEES (ASING) SDN BHDBBH AND CO BOSTON FOR VANGUARD EMERGING MARKETS STOCK INDEX FUND19 CARTABAN NOMINEES (ASING) SDN BHDSSBT FUND NB37 FOR JANUS CONTRARIAN FUND20 CARTABAN NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDPETROLIAM NASIONAL BERHAD (STRATEGIC INV)21 HSBC NOMINEES (ASING) SDN BHDEXEMPT AN FOR JPMORGAN CHASE BANK, NATIONAL ASSOCIATION (U.A.E.)22 ALLIANCEGROUP NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDPHEIM ASSET MANAGEMENT SDN BHD FOR EMPLOYEES PROVIDENT FUND23 MAYBAN NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDMAYBAN TRUSTEES BERHAD FOR PUBLIC REGULAR SAVINGS FUND (N14011940100)27,698,850 0.6427,583,650 0.6423,000,000 0.5320,114,430 0.4619,448,200 0.4518,659,200 0.4318,518,446 0.4317,787,345 0.4117,390,900 0.4016,437,815 0.3815,648,000 0.3615,601,300 0.3624 PERTUBUHAN KESELAMATAN SOSIAL 15,287,400 0.3525 SBB NOMINEES (TEMPATAN) SDN. BHD.EMPLOYEES PROVIDENT FUND BOARD26 HSBC NOMINEES (ASING) SDN BHDEXEMPT AN FOR JPMORGAN CHASE BANK, NATIONAL ASSOCIATION (BVI)27 AMSEC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDAMTRUSTEE BERHAD FOR CIMB ISLAMIC DALI EQUITY GROWTH FUND (UT-CIMB-DALI)28 CARTABAN NOMINEES (ASING) SDN BHDSTATE STREET FOR ISHARES, INC.14,400,800 0.3313,500,000 0.3113,163,900 0.3012,835,250 0.2929 LEMBAGA TABUNG ANGKATAN TENTERA 11,944,000 0.2830 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHDPUBLIC ISLAMIC EQUITY FUND11,583,750 0.27JUMLAH 3,568,528,936 82.26

Tenaga Nasional Berhad 311 Laporan Tahunan 2009Senarai Hartanah– PenjanaanBentuk AktivitiFungsianPenjanaanBil.Lot(1)Pegangan PajakanKeluasan(MP)(2)NBB(RM’000)(3)Bil.Lot(4)TANAH BANGUNAN KeteranganMilik BebasKeluasan(MP)(5)NBB(RM’000)(6)JumlahBilanganLot(1+4)JumlahKeluasan(MP)(2+5)JumlahNBB(RM’000)(3+6)Bil.(10)KeluasanBinaan(MP)(11)JumlahNBB(RM’000)(12) (13)LokasiPerlis — — — 2 1,499 52 2 1,499 52 — — —Kedah 2 1,676 26 6 22,280 6,047 8 23,956 6,073 21 2,493 5,526Pulau Pinang 2 163,325 25,894 2 62,125 941 4 225,450 26,835 8 10,258 145,838Perak 8 129,517 117,872 10 1,684,595 64,300 18 1,814,112 182,172 117 80,378 548,115Selangor 5 16,876,341 119,421 4 514,707 25,451 9 17,391,048 144,872 40 11,688 862,697WilayahPersekutuan — — — — — — — — — 11 150 6,984Putrajaya/Cyberjaya — — — — — — — — — — — —N. Sembilan 4 170,812 3,986 1 13,550 1,657 5 184,362 5,643 30 3,257 319,802Melaka — — — — — — — — — — — —Johor 3 89,012 12,690 2 167,515 13,923 5 256,527 26,613 25 9,850 66,421Pahang 47 230,588 234 58 98,742 8,616 105 329,330 8,850 142 2,755 151,134Terengganu 45 239,386 16,057 48 28,817 13,938 93 268,203 29,995 91 12,316 166,213Kelantan 75 76,498 532 39 56,539 1,348 114 133,037 1,880 94 4,444 813,586Sabah 23 5,462,413 6,247 18 4,017,445 5,769 41 9,479,858 12,016 49 11,000 177,958Pakistan — — — 1 828,486 2,324 1 856,207 2,324 3 12,713 1,162Jumlah 214 23,439,568 302,959 191 7,496,300 144,366 405 30,935,868 447,325 631 161,302 3,265,436StesenJanaelektrik,Stesen Luarbandar,Stesen Mini Hidro,Bangunan Stor,Bangunan Pejabat,Jeti danEmpanganNota: NBB – Nilai Buku BersihMP – Meter Persegi

Tenaga Nasional Berhad 312 Laporan Tahunan 2009Senarai Hartanah (Samb.)– PenghantaranBentuk AktivitiFungsianPenghantaranBil.Lot(1)Pegangan PajakanKeluasan(MP)(2)NBB(RM’000)(3)Bil.Lot(4)TANAH BANGUNAN KeteranganMilik BebasKeluasan(MP)(5)NBB(RM’000)(6)JumlahBilanganLot(1+4)JumlahKeluasan(MP)(2+5)JumlahNBB(RM’000)(3+6)Bil.(10)KeluasanBinaan(MP)(11)JumlahNBB(RM’000)(12) (13)LokasiPerlis 4 110,024 1,008 2 15,860 474 6 125,884 1,482 16 3,145 62,272Kedah 11 440,017 3,336 181 71,451 2,517 192 511,468 5,853 71 7,694 176,910Pulau Pinang 15 1,311,447 7,951 36 114,908 4,739 51 1,426,355 12,690 46 3,653 166,550Perak 11 157,193 1,514 69 35,677 12,595 80 192,870 14,109 55 8,146 242,307Selangor 22 257,523 31,508 44 92,713 105,487 66 350,236 136,995 124 13,673 698,177WilayahPersekutuan11 183,206 12,290 205 100,501 16,031 216 283,707 28,321 67 23,446 381,086Putrajaya/Cyberjaya — — — — — — — — — — — —N. Sembilan 13 688,904 6,559 18 278,449 5,922 31 967,353 12,481 70 3,836 182,695Melaka 6 59,717 4,776 98 191,693 19,268 104 251,410 24,044 53 7,167 90,619Johor 37 554,552 22,527 37 64,522 13,999 74 619,074 36,526 143 9,027 688,254Pahang 11 86,487 2,237 17 172,385 4,323 28 258,872 6,560 77 2,934 176,040Terengganu 5 170,622 3,291 11 — 210 16 170,622 3,501 42 3,544 68,827Kelantan 5 95,628 2,741 168 176,029 5,058 173 271,657 7,799 36 5,551 65,985Sabah 3 30,904 1,354 1 14,165 134 4 45,069 1,488 19 3,600 74,850Jumlah 154 4,146,224 101,092 887 1,328,353 190,757 1,041 5,474,577 291,849 819 95,416 3,074,572Pencawang-PencawangMasuk UtamaNota: NBB – Nilai Buku BersihMP – Meter Persegi

Tenaga Nasional Berhad 313 Laporan Tahunan 2009– PembahagianBentuk AktivitiFungsianPembahagianBil.Lot(1)Pegangan PajakanKeluasan(MP)(2)NBB(RM’000)(3)Bil.Lot(4)TANAH BANGUNAN KeteranganMilik BebasKeluasan(MP)(5)NBB(RM’000)(6)JumlahBilanganLot(1+4)JumlahKeluasan(MP)(2+5)JumlahNBB(RM’000)(3+6)Bil.(10)KeluasanBinaan(MP)(11)JumlahNBB(RM’000)(12) (13)LokasiPerlis 37 16,378 762 42 71,964 880 79 88,342 1,642 52 1,200 4,906Kedah 159 363,083 9,530 309 428,369 25,842 468 791,452 35,372 214 46,250 39,078Pulau Pinang 106 155,457 5,636 363 44,985 20,108 469 200,442 25,744 173 10,427 23,769Perak 538 562,810 9,739 253 542,618 8,069 791 1,105,428 17,808 367 11,088 60,699Selangor 398 315,576 44,689 548 378,491 74,751 946 694,067 119,440 802 121,096 190,856WilayahPersekutuan176 122,882 43,159 176 81,554 4,616 352 204,436 47,775 294 15,329 329,166Putrajaya/Cyberjaya — — 68 3 549 679 3 549 747 59 7,962 33,313N. Sembilan 246 108,319 2,788 145 40,689 2,404 391 149,008 5,192 123 6,872 6,162Melaka 198 63,081 3,937 211 67,720 24,132 409 130,801 28,069 156 54,007 6,651Johor 587 463,947 18,342 630 364,895 35,048 1,217 828,842 53,390 464 15,860 41,451Pahang 203 153,181 6,790 176 86,734 22 379 239,915 6,812 152 9,801 28,700Terengganu 188 639,980 2,651 58 40,214 1,088 246 680,194 3,739 119 4,508 17,550Kelantan 174 516,547 3,535 183 213,187 7,134 357 729,734 10,669 139 67,062 14,372Sabah 52 645,935 3,419 37 173,243 1,881 89 819,178 5,300 322 84,500 30,826JUmlah 3,062 4,127,176 155,045 3,134 2,534,663 206,654 6,196 6,661,839 361,699 3,436 448,000 827,499Pencawang-PencawangPembahagianNota: NBB – Nilai Buku BersihMP – Meter Persegi

Tenaga Nasional Berhad 314 Laporan Tahunan 2009Senarai Hartanah (Samb.)– Kediaman dan Lain-lainBentuk AktivitiFungsianKediaman danLain-lainBil.Lot(1)Pegangan PajakanKeluasan(MP)(2)NBB(RM’000)(3)Bil.Lot(4)TANAH BANGUNAN KeteranganMilik BebasKeluasan(MP)(5)NBB(RM’000)(6)JumlahBilanganLot(1+4)JumlahKeluasan(MP)(2+5)JumlahNBB(RM’000)(3+6)Bil.(10)KeluasanBinaan(MP)(11)JumlahNBB(RM’000)(12) (13)LokasiPerlis 1 1,037 315 6 50,816 1,987 7 51,853 2,302 13 6,151 5,937Kedah 5 43,983 2,437 29 259,202 22,711 34 303,185 25,148 42 39,168 23,872Pulau Pinang 8 26,829 5,180 23 256,968 28,168 31 283,797 33,348 54 13,628 131,231Perak 38 78,110 3,042 53 1,074,710 28,544 91 1,152,820 31,586 117 134,749 61,750Selangor 36 33,009,908 155,312 49 1,764,430 137,897 85 34,774,338 293,209 329 90,263 1,012,875WilayahPersekutuan3 18,757 6,959 11 79,918 74,101 14 98,675 81,060 125 136,326 149,428Putrajaya /Cyberjaya — — — — — — — — — — — —N. Sembilan 10 113,329 1,970 28 359,906 29,597 38 473,235 31,567 71 132,894 57,487Melaka 6 535,762 9,804 20 142,288 9,582 26 678,050 19,386 31 28,635 14,372Johor 23 384,439 35,328 49 773,793 22,953 72 1,158,232 58,281 119 76,373 63,863Pahang 23 760,444 15,275 24 67,598 7,332 47 828,042 22,607 183 76,822 159,667Terengganu 25 3,306,420 28,778 4 1,922 2,362 29 3,308,342 31,140 52 47,434 63,353Kelantan 11 229,863 7,153 22 87,845 5,822 33 317,708 12,975 54 322,636 58,361Sabah 5 122,369 2,983 5 140,207 20,681 10 262,576 23,664 12 33,500 17,751Jumlah 194 38,631,250 274,536 323 5,087,324 391,737 517 43,718,574 666,273 1,202 1,138,579 1,819,947Rumah Kediaman,Pangsapuri,Rumah-RumahPeranginanBangunan Pejabat,Stor Utama,Gudang danBengkelNota: NBB – Nilai Buku BersihMP – Meter Persegi

Bilangan Saham Biasa Yang DipegangNo. Akaun CDS:BORANG PROKSISaya/Kami,didengan ini melantik:-Proksi 1Proksi 1No. K/P/No. Pasport/No. Syarikat(NAMA PENUH DALAM HURUF BESAR)sebagai Ahli/Ahli-ahli Tenaga Nasional Berhad,(ALAMAT)Nama/No. K/P bil. Saham Peratus (%)atau sekiranya beliau tidak dapat hadiratau sekiranya beliau tidak dapat hadirJUMLAHPengerusi Mesyuarat dilantik sebagai proksi saya/kami, untuk mengundi bagi pihak saya/kami di MESYUARAT AGUNG TAHUNAN KESEMBILAN BELASTENAGA NASIONAL BERHAD yang akan diadakan di Dewan Serbaguna, Kompleks Sukan TNB, Jalan Pantai Baru, 59200 Kuala Lumpur pada hari Selasa,15 Disember 2009, pada pukul 10.00 pagi dan/atau pada sebarang penangguhannya.Proksi saya/kami akan mengundi sebagaimana yang dinyata di bawah:1. RESOLUSI 1 Menerima Penyata Kewangan yang telah diaudit bagi Tahun Kewangan 31 Ogos 20092. RESOLUSI 2 Pengisytiharan dividen3. RESOLUSI 3 Pembayaran Elaun Pengarah4. RESOLUSI 4 Pemilihan semula Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid menurut Artikel 1355. RESOLUSI 5 Pemilihan semula Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng menurut Artikel 1356. RESOLUSI 6 Pemilihan semula Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari menurut Artikel 1357. RESOLUSI 7 Melantik semula Tetuan PricewaterhouseCoopers sebagai juruaudit SyarikatURUSAN KHAS8. RESOLUSI 8 Kuasa Menerbitkan Saham Menurut Skim Opsyen Saham Pekerja II (ESOS II)9. RESOLUSI 9 Cadangan Pembaharuan Kuasa Bagi Pembelian Balik SahamSetujuTidak Setuju(Sila tandakan “X” di dalam ruangan yang sesuai di sebelah tiap-tiap Resolusi tentang bagaimana proksi/proksi-proksi anda akan mengundi. Jika tiada arahan undian diberikan, borang ini dianggapsebagai memberi kuasa kepada proksi/proksi-proksi anda untuk mengundi mengikut budi bicara beliau).Bertarikh: Disember 2009.Tandatangan Pemegang Saham atau Meterai SyarikatNOTA:1. Mana-mana ahli yang layak untuk menghadiri dan mengundi di Mesyuarat ini adalah layak untuk melantik proksi. Proksi ini tidak semestinya seorang Ahli Syarikat.2. Instrumen perlantikan proksi perlu dibuat secara bertulis dan ditandatangani oleh orang yang melantik atau dimeterai peguamcaranya. Jika instrumen perlantikan proksi atau proksi-proksidiuruskan oleh sesebuah perbadanan, surat ini hendaklah dimeterai atau ditandatangani oleh seorang pegawai atau peguam cara yang diberi kuasa.3. Sekiranya, seorang ahli melantik dua (2) orang proksi, perlantikan itu tidak sah melainkan peratus pegangan yang diwakili oleh setiap proksi itu ditetapkan.4. Sebuah perbadanan yang menjadi ahli, boleh, melalui resolusi Pengarah-pengarahnya atau badan pengawasan yang lain, memberi kuasa kepada seseorang yang difikirkan sesuai untukbertindak sebagai wakilnya dalam Mesyuarat ini menurut Artikel 107(6) Tataurus Syarikat.5. Instrumen perlantikan proksi atau proksi-proksi hendaklah sampai di Symphony Share Registrars Sdn. Bhd., Tingkat 26, Menara Multi-Purpose, Capital Square, No. 8, Jalan Mushi Abdullah,50100 Kuala Lumpur, tidak kurang daripada empat puluh lapan (48) jam sebelum waktu yang ditetapkan untuk Mesyuarat.

Symphony Share Registrars Sdn. Bhd.Aras 26, Menara Multi-PurposeCapital SquareNo. 8, Jalan Munshi Abdullah50100 Kuala LumpurSETEM