Euskaldunak eta arra.. - Euskerazaintza
Euskaldunak eta arra.. - Euskerazaintza
Euskaldunak eta arra.. - Euskerazaintza
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ARRAINTZAko. Gure itxaso on<strong>eta</strong>n olatuak beti saltalde edo oestetikdatoz: orregaitik kaiak lur-mutur baten babesena egon oirdira, sartaldeari bizk<strong>arra</strong> ematen <strong>eta</strong> eguzkiaren irteeraribegira. Kastro-Urdiales, Bermeo, Elantxobe, Lekeitio,Ondarroa, Mutriku, G<strong>eta</strong>ria, Pasaia, Ond<strong>arra</strong>bi, guzti oiekbeuren eskerretik oeste aldetik mendia dute babes. Pasaialur barrura sattzen dan kolkoa dezu, segurantzirik aundienakin.Ibaiak ere batez dira babes-leku. Bilbo, Ondarroa,Deba. Zumaia, Ond<strong>arra</strong>bi, Doniane Loitzun, Baiona,auek guztiak ibaia dute kaiaren oiñarri.Protua bear <strong>arra</strong>ntzatik bizi izateko, <strong>arra</strong>ntzale-erriizateko. Kaia badugu; itxasoan sartzeko artarakoontziak bearrezko. Nolako ontziak? Nolakoak beardiran <strong>arra</strong>ntzak berak esango digu.Gaur eguneko portueten, iru-<strong>arra</strong>ntza mota diranez,iru ontzi mota izan oi dira: itxas -ertzean ibiltzeko dirapotiañak edo betelak <strong>eta</strong> motor-txikiak; ontzi aundiagoakbajura-<strong>arra</strong>ntzarako aurreragoko kal<strong>eta</strong>n egitendana (auek Galiziara <strong>eta</strong> Dakarrena ere joaten dira,Afrikako kostaldean); Irlandara legatz<strong>eta</strong>n joatekoalturako baporak... Baiña, Pasaian badira Terranoba<strong>eta</strong> Groendlandiara bakallautan joateko aundiagoakere; 300 toneladatik 1.600 toneladarakoak(PYSBE'renak ziran aizkeneko auek).* * *Bear diran aldakuntzarekin, gaurko egoera, ontzieriburuz, <strong>eta</strong> orain bosteun urtekoa antzekoak dituzu. Ikusdezagun paper zaarrek esaten digutena orduko lekeitionzeuden ontzieri buruz."Pinaza " aundiak <strong>eta</strong> " pinaza " txikiak zeuden."Pinaza" dokumentu zaarr<strong>eta</strong>n asko erabiltzen danitza da. Txalupa bateri pinaza deitzen zioten <strong>eta</strong> irumastako ontziari berdiñ.Galiziara <strong>eta</strong> Irlandara joateko, alturko <strong>arra</strong>ntzaorduan, amasei metro luzeroko pinazak egiten zituzten,lau metro zituzten zabalerona <strong>eta</strong> iru metro beetik gorakoa.Barruan amarretik amalaurako gizon -sailla.Gertuan ibiltzeko amar metroko pinazak egitenzituzten <strong>eta</strong> balea <strong>arra</strong>patzeko zortzi gizonezko eramatenzitun pinaza bakoitzak. Batzu<strong>eta</strong>n zazpi edo sei erejoaten ziran.Lau gizasemeentzako pinazak ere baziran.Baita batel txikiak ere:batel txikiak gizon bakarentzako edo bi gizonentzako;motorrak lau gizonentzako legatz<strong>eta</strong>n joateko gertukokale<strong>eta</strong>n;bajuarako ontziak, aundien<strong>eta</strong>n amalau gizon, txikiago<strong>eta</strong>n,amar gizon.* * *Orduko euskalduna Terranobara bidean jarri zanean,ontziak ere artarakoak egin zitun: txikienak eun toneladakoak,aundienak seireun toneladakoak.Gizasemeak, berriz, ontzi txikien<strong>eta</strong>ko<strong>eta</strong>n berrogeitabost ziran <strong>eta</strong> aundien<strong>eta</strong>n irurogeita amabost.Pasaian PYSBE (1927-1973) bakallautan asi zaneanontziak egin zitun 1.600 toneladakoak <strong>eta</strong> irurogeita bigizaseme barruan.Nik uste gauzak ez dirala ainbeste aldatu bosteunurte au<strong>eta</strong>n: giza- beso-aren <strong>eta</strong> ainzearen ordez, makina-ind<strong>arra</strong>;besteak, antzeko xamar.* * *Amabost garren eunkian Lekeition egiten ziranontzi aundiak auek ziran: galeoiak (beste bere izenakziran nao ea patache), karabelak, zabrak <strong>eta</strong> frustak.Lekeition bezala ibai-erribera guzti<strong>eta</strong>n.Galeoia: iru masta. Aurreko bi<strong>eta</strong>n lau-kudroko oialak;atzekoan, ial luzea goitik beerakoa. Goian estua<strong>eta</strong> beeran zabaka. luzanga <strong>eta</strong> ontzi ariña Ur<strong>eta</strong>n ibiltzeko.Ur-audi<strong>eta</strong>n ibiltzeko maiteenak euskaldunentzat.Zabra: bi mastako ontzia. Masta bakoitzean luakikooial bana. Oso antziñatik erabiltzen zutena euskaldenek.Fusta: <strong>arra</strong>unekin <strong>eta</strong> oialakin batera erabiltzen zanontzia. Masta bateko edo biko. Oso ariña.* * *PORTUEN ANTOLAMENTUAKPortu bakoitzean Korfradiak zeuden, beuren legezaarreakinportu bakoitzeko bizitza guztiak antolatzeko.Oitur<strong>eta</strong>n mamiturik zeuden lege oiek <strong>eta</strong> osoberandu idatzi ziran paper<strong>eta</strong>n.Lege aueri buruz ona zer zioten lekeiti<strong>arra</strong>k 1562urtean:"an tenido e tienen entre si las dichas hordenanzas,usos e costumbre e prebilegios pra en consebacionde la dich su Cofradia e de la nabegacionde ella, e con ellas se an regido e gobernadoe se rigen e gobiernan en todas las cosastocantes a la buena gorbernaci;on de la dicha suCofradia, las quales dichas ordenanzas son junstase buenas y en serbicio de Dios nuestro Señore de su magestad y en probecho e utilidad de ladicha villa de Lequeitio, e sin perjuicio ni dañode nadie".Legeak ez dira betirako izaten, gauzak <strong>eta</strong> gauzeningurua aldatzen diranean <strong>eta</strong> orregaitik 1766an erabakiau arta zuten:Lege oiek kofradiko ziran guztieri urteero irakurtzeaezer aldatu bear bazan aldatzeko:9
Change language