11.07.2015 Views

bunebriv da socialur garemoze zemoqmedeba da alternativebis ...

bunebriv da socialur garemoze zemoqmedeba da alternativebis ...

bunebriv da socialur garemoze zemoqmedeba da alternativebis ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Sesaxeb“ <strong>da</strong> „ekologiuri eqspertizis Sesaxeb“. am axal kanonebSiintegrirebulia yvela is cvlileba, rac bolo oTxi wlis ganmavlobaSiSetanil iqna „garemosa<strong>da</strong>cviTi nebarTvis Sesaxeb“ <strong>da</strong> „saxelmwifoekologiuri eqspertizis Sesaxeb“ 1996 wlis (aw gauqmebul) kanonebSi.„<strong>garemoze</strong> zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonigansazRvravssaqarTvelos teritoriaze savaldebulo ekologiurieqspertizisadmi <strong>da</strong>qvemdebarebul saqmianobaTa srul nusxas <strong>da</strong> maTgansaxorcieleblad <strong>garemoze</strong> zemoqmedebis nebarTvis gacemis, nebarTvisgacemisas ekologiuri eqspertizis Catarebis, <strong>garemoze</strong> zemoqmedebisSefasebisa <strong>da</strong> nebarTvis gacemis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebisprocesebSi sazogadoebis monawileobisa <strong>da</strong> misi informirebis samarTlebrivsafuZvlebsekologiuri eqspertizisadmi <strong>da</strong>qvemdebarebuli saqmianobisnusxaSi (kanonis me-4 muxli) xvdeba „Camdinare wylebis gamwmendinagebobebis (dRe-RameSi 1000kub.m-isa <strong>da</strong> meti moculobis), agreTvemagistraluri sakanalizacio koleqtoris ganTavseba“;kanonis Tanaxmad, nusxaSi gaTvaliswinebul saqmianobebTan<strong>da</strong>kavSirebuli mSenebloba an arsebuli sawarmoo teqnologiis Secvlagansxvavebuli teqnologiiT, rac iwvevs eqspluataciis pirobebisSecvlas, ganixileba, rogorc ekologiuri eqspertizisadmi<strong>da</strong>qvemdebarebuli saqmianoba.Tu kanonis me-4 muxlis pirveli punqtiT gaTvaliswinebuli saqmianobasaWiroebs mSeneblobis nebarTvas, mSeneblobis nebarTvis gamcemiadministraciuli organo uzrunvelyofs mSeneblobis nebarTvisgacemis mizniT <strong>da</strong>wyebul administraciul warmoebaSi saministrosCarTvas sxva administraciuli organos saxiT, „licenziebisa <strong>da</strong>nebarTvebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT <strong>da</strong>dgenili wesiT. amSemTxvevaSi mSeneblobis nebarTvis gamcemi administraciuli organosmier saministroSi wardgenil dokumentaciaze saministro gascemsekologiuri eqspertizis <strong>da</strong>skvnas, romelic mtkicdeba garemos <strong>da</strong>cvisa<strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebis ministris administraciul-samarTlebriviaqtiT. ekologiuri eqspertizis <strong>da</strong>skvna gaicema mSeneblobis nebarTvisgacemis meore stadiaze. ekologiuri eqspertizis <strong>da</strong>skvna arismSeneblobis nebarTvis nawili <strong>da</strong> mSeneblobis nebarTvis maZieblisaTvis(an mflobelisaTvis) misi (ekologiuri eqspertizis <strong>da</strong>skvnis)pirobebis Sesruleba savaldebuloa. ekologiuri eqspertizis <strong>da</strong>skvnispiroba aris mSeneblobis nebarTvis piroba.Tu muxli 4-is pirveli punqtiT gaTvaliswinebuli saqmianoba arsaWiroebs mSeneblobis nebarTvas, masze ekologiuri eqspertizis<strong>da</strong>skvnis safuZvelze gaicema nebarTva, romlis Taobaze<strong>da</strong>c ministrigamoscems administraciul-samarTlebriv aqts. ekologiur eqspertizassaministro atarebs saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili procedurebisSesabamisad. ekologiuri eqspertizis <strong>da</strong>skvnis piroba arissanebarTvo piroba.kanoni ar asaxavs skriningis proceduris detalebs <strong>da</strong> argansazRvravs amasTan <strong>da</strong>kavSirebiT mxareebis valdebulebebs. praqtiki<strong>da</strong>ngamomdinare, saproeqto wina<strong>da</strong>debebis skrinings <strong>da</strong> maTi <strong>garemoze</strong>zemoqmedebis winaswar Sefasebas, iseve rogorc Serbilebis zomebisstrategiis SemuSavebas (skopingi), axorcielebs proeqtis warmomdgenimxare, garemosa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebis <strong>da</strong>cvis saministrosTankonsultaciebis safuZvelze.9


<strong>garemoze</strong> zemoqmedbis SefasebasTan <strong>da</strong>kavSirebulisajaro konsultaciebikanonis me-6 muxlSi mocemulia <strong>garemoze</strong> zemoqmedebis nebarTvisSesaxeb sajaro konsultaciebis procedurebis detalebi. kanoni asevegansazRvravs informaciis gavrcelebis <strong>da</strong> ganxilvis drois ganrigs.keZod, kanonis me-6 muxlis Sesabamisad saqmianobis ganmxorcielebelivaldebulia nebarTvis gamcem administraciul organoSi wardgenamde,moawyos <strong>garemoze</strong> zemoqmedebis Sefasebis sajaro ganxilva. sajaroganxilvis mowyobis mizniT saqmianobis ganmxorcielebeli valdebuliamis mier <strong>da</strong>gegmili saqmianobis Sesaxeb gamoaqveynos informacia,rogorc centralur periodul beWvdiT organoSi, aseve im raionisadministraciuli teritoriis beWvdiT organoSi (aseTis arsebobisSemTxvevaSi), sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>gegmilia saqmianobis gaxorcieleba. sajaroganxilvebTan <strong>da</strong>kavSirebuli moTxovnebi ufro detalurad aRweriliawinamdebare gzS-s me-9 TavSi.gzS dokumentis oficialuri wardgena garemos <strong>da</strong>cvisa<strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebis saministrosaTvisgzS-is angariSis sajaro ganxilvis mowyobis, misi Sedegebis gaformebisa<strong>da</strong> gzS-is angariSis saboloo saxiT Camoyalibebis Semdeg,saqmianobis ganmaxorcielebeli uflebamosilia nebarTvis gamcem administraciulorganos (xolo am kanonis me-4 muxlis me-3 punqtiT gaTvaliswinebulSemTxvevaSi – mSeneblobis nebarTvis gamcem administraciulorganos) erTi wlis ganmavlobaSi, am kanoniTa <strong>da</strong> saqarTveloskanonmdeblobiTgansazRvruli wesiT warudginos gancxadeba nebarTvis (anmSeneblobis nebarTvis) miRebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT.kanonis me-8 muxlSi aRwerilia nebarTvis misaRebad warsadgenisabuTebi:1. saqmianobis ganmaxorcielebeli nebarTvis misaRebad saministroswarudgens werilobiT gancxadebas. nebarTvis miRebis Taobazegancxadeba waredgineba, ganixileba <strong>da</strong> warmoebaSi miiReba “licenziebisa<strong>da</strong> nebarTvebis Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT <strong>da</strong>dgenili wesiT.2. saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, “licenziebisa<strong>da</strong> nebarTvebis Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT <strong>da</strong>dgenili informaciisgar<strong>da</strong>, nebarTvis miRebis Taobaze gancxadebasTan erTad waradginosSemdegi dokumentacia:a) saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili normebisSesabamisad Sedgenili gzS-is angariSi (5 egzemplarad <strong>da</strong>eleqtronuli versiiT);b) <strong>da</strong>gegmili saqmianobis ganxorcielebis adgilissatuaciuri gegma (manZilebis miTiTebiT);g) mosalodneli emisiebis moculoba <strong>da</strong> saxeebi (<strong>da</strong>binZгrebisstacionaruli wyaroebis <strong>da</strong> maT mier gafrqveul/CaSvebul mavnenivTierebaTa inventarizaciis teqnikuri angariSi <strong>da</strong> mavnenivTierebaTa zRvrulad <strong>da</strong>saSvebi gafrwvevis/CaSvebis normebisproeqti (4 egzemplarad);d) mokle anotacia saqmianobis Sesaxeb (arateqnikuri reziumessaxiT);e) gancxadeba wardgenili gancxadebis konfidencialurinawilis Sesaxeb.10


mimdebare teritoriis garemos<strong>da</strong>cviTi <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i konteqsti. JBIC –s SeuZlia ga<strong>da</strong>xedos kategorizacias, saWiroebis SemTxvevaSi,magaliTad, Tuki gasaTvaliswinebeli garemos<strong>da</strong>cviTi faqtori TavsiCens msesxebelTa <strong>da</strong> sxva Sesabamisi mxareebis mier mowodebuliinformaciis safuZvelze Catarebuli gacxrilvis Semdeg.kategoria A: SeTavazebuli proeqti klasificirdeba Akategoriad, Tu mas savaraudod eqneba mniSvnelovani negatiuri gavlena<strong>garemoze</strong>. proeqti, romlis potenciuri gavlena kompleqsuria <strong>da</strong>Znelia misi Sefaseba, aseve klasificirdeba A kategoriad. A kategoriisproeqtebis gavlenas <strong>garemoze</strong> SeuZlia moicvas ufro farToteritoria, vidre proeqtis ganxorcielebis adgilebi, an nagebobebia,romelic fizikurad Sendeba. A kategoriis proeqtebi, ZiriTa<strong>da</strong>d,moicavs proeqtebs sensitivur seqtorebSi (anu, seqtorebSi, sa<strong>da</strong>c<strong>garemoze</strong> negatiuri gavlenis aSkara riski arsebobs), an sensitivurimaxasiaTeblebiT (mag., maxasiaTeblebi, romlebic aucilebladgamoiwvevs mwvave garemos<strong>da</strong>cviT riskebs) <strong>da</strong> proeqtebi, romelTaganxorcieleba igegmeba am sensitivuri zonebis siaxloves.sensitivuri seqtorebis, maxasiaTeblebis <strong>da</strong> teritoriebissailustracio CamonaTvali mocemulia me-2 nawilis me-3 paragrafSi.kategoria B: SeTavazebuli proeqti klasificirdeba Bkategoriad, Tuki misi potenciuri gavlena nakleb safrTxes Seicavs Akategoriis proeqtebTan Se<strong>da</strong>rebiT. Cveulebriv, es aris adgilmdebareobisspecifikaze <strong>da</strong>mokidebuli, naklebad aragamousworebadi<strong>da</strong>, metwilad, SesaZlebelia riskis Semcirebis stan<strong>da</strong>rtuli zomebis<strong>da</strong>gegmva. ‘sainJinro momsaxurebis sesxebis’ mier <strong>da</strong>finansebuliproeqtebi, romlebic warmoadgenen ienis sesxebs kvlevisa <strong>da</strong><strong>da</strong>proeqtebisTvis, klasificirebulia B kategoriad, im gamonaklisebisgar<strong>da</strong>, romlebic C kategoriad fasdeba.kategoria C: SeTavazebuli proeqti klasificirdeba Ckategoriad, Tuki misi ganxorcieleba savaraudod minimalur gavlenasmoaxdens <strong>garemoze</strong>, an sulac ar moaxdens negatiur gavlenas. yvelaqvemoT CamoTvlili proeqti, gar<strong>da</strong> im proeqtebisa, romlebicgamonaklisis saxiT Tavisi sensitivuri maxasiaTeblebis gamo ansensitivuri adgilmdebareobis gamo miekuTvnebian me-2 nawilis me-3paragrafSi aRniSnul kategoriebs, moeqceva C kategoriaSi:1) proeqtebi, sa<strong>da</strong>c JBIC-is wilobrivi monawileoba ar aRematebaSDR (sesxebis aRebis specialuri ufleba) 10 milions;2) seqtorebi an proeqtebi, sa<strong>da</strong>c faqtobrivad ar arismosalodneli <strong>garemoze</strong> rame konkretuli gavlena (mag: a<strong>da</strong>mianuriresursebis Seqmna, saerTaSoriso sabalanso ga<strong>da</strong>xdebisuzrunvelyofis <strong>da</strong>xmareba, arsebuli saSualebebis movla-Senaxva,uflebebis an interesis (saprocento ganakveTis) mopoveba <strong>da</strong>marebiTikapital<strong>da</strong>bandebis gareSe); an3) SemTxevebi, sa<strong>da</strong>c mxolod umniSvneloa proeqtSi msesxeblis anJBIC –is monawileoba, an iseTi eqsport/importi an manqana/teqnikis an<strong>da</strong>nadgarebis <strong>da</strong>qiraveba, romelic ar ukavSirdeba romelimekonkretul proeqts <strong>da</strong>, sa<strong>da</strong>c savaraudod umniSvnelo iqneba JBIC –ismier garemos<strong>da</strong>cviTi faqtoris Seswavla-ganxilvis saWiroeba.kategoria FI: SeTavazebuli proeqti klasificirdeba FIkategoriad, Tuki igi akmayofilebs Semdeg kriteriumebs: JBIC-is mierproeqtis <strong>da</strong>finanseba uzrunvelyofilia finansuri SuamavlisTvis <strong>da</strong>a.S.; realuri qve-proeqtebis SerCeva <strong>da</strong> Sefaseba mniSvnelovanwilad13


ganxorcielebulia, mxolod JBIC-is mier <strong>da</strong>finansebis <strong>da</strong>mtkicebisSemdgom, organizaciis mier <strong>da</strong>, amdenad, qve-proeqtebi verganisazRvreba JBIC-is mier <strong>da</strong>finansebis <strong>da</strong>mtkicebamde (an proeqtisSefasebamde); <strong>da</strong> is qve-proeqtebi, romlebic savaraudod, moaxdenengarkveul <strong>zemoqmedeba</strong>s <strong>garemoze</strong>.kategoria A: garemos<strong>da</strong>cviTi Sefaseba A kategoriisproeqtebisTvis amowmebs proeqtis potenciur <strong>da</strong>debiT <strong>da</strong> uaryofiTzegavlenas <strong>garemoze</strong>. JBIC afasebs RonisZiebebs, romlebic aucilebeliapotenciuri uaryofiTi zemoqmedebis prevenciisaTvis,minimizaciisaTvis, Semsubuqebis an kompensaciisaTvis, aseveRonisZiebebs <strong>da</strong>debiTi zemoqmedebis xelSewyobisaTvis, Tu aseTiRonisZiebebis gatareba SesaZlebelia. msesxeblebma <strong>da</strong> maTTan<strong>da</strong>kavSirebulma mxareebma garemos<strong>da</strong>cviTi zemoqmedebis Sefasebas (EIA)un<strong>da</strong> warudginos angariSebi (ix. nawili 2-is nakveTi 2) A kategoriisproeqtebisaTvis. proeqtebisaTvis, romlebic gamoiwvevenfarTomasStabian iZulebiT ga<strong>da</strong>saxlebas, un<strong>da</strong> waredginos Zireuliga<strong>da</strong>saxlebis gegmebi. Tavis garemos<strong>da</strong>cviT mimoxilvas JBIC adgens EIAis<strong>da</strong> sxva angariSebis safuZvelze, romlebic momzadebulia proeqtisrekomen<strong>da</strong>torebis mier <strong>da</strong> wardgenilia msesxeblis saSualebiT.kategoria B: B kategoriis proeqtebisaTvis garemos<strong>da</strong>cviTimimoxilvebis regulirebis sagani SeiZleba gansxvavdebodes sxva<strong>da</strong>sxvaproeqtebSi, Tumca is ufro SezRudulia, vidre A kategoriisproeqtebisaTvis. B kategoriis proeqtebisaTvis garemos<strong>da</strong>cviTimimoxilvebi hgavs A kategoriisas imiT, rom isini amowmebs proeqtispotenciur <strong>da</strong>debiT <strong>da</strong> uaryofiT zegavlenas <strong>garemoze</strong> <strong>da</strong> afasebsRonisZiebebs, romlebic aucilebelia potenciuri uaryofiTizemoqmedebis prevenciisaTvis, minimizaciisaTvis, Semsubuqebis ankompensaciisaTvis, aseve RonisZiebebs <strong>da</strong>debiTi zemoqmedebisxelSewyobisaTvis, Tu aseTi RonisZiebebis gatareba SesaZlebelia.Tavis garemos<strong>da</strong>cviT mimoxilvebs JBIC adgens msesxeblebisa <strong>da</strong><strong>da</strong>kavSirebuli mxareebisagan miRebuli informaciis safuZvelze. rocaEIA-s procedurebi Catarebulia, SeiZleba gamoyenebuli iqnas EIA-ismoxseneba, magram es ar aris savaldebulo moTxovna.kategoria C: am kategoriis proeqtebisaTvis, garemos<strong>da</strong>cviTiangariSebi ar scildeba Sefasebis CarCoebs.kategoria FI: finansuri Suamavlis saSualebiT JBIC atarebsSemowmebas imisaTvis, rom <strong>da</strong>rwmundes aris Tu ara uzrunvelyofili amkategoriis proeqtebisaTvis direqtivebSi mocemuli Sesabamisigaremos<strong>da</strong>cviTi <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i faqtorebi.EIA-is regulirebis sagani <strong>da</strong> detalizaciis done un<strong>da</strong>ganisazRvros proeqtis potenciuri zemoqmedebebis Sesabamisad. EIA-isangariSebi un<strong>da</strong> moicavdes Semdeg sakiTxebs (rigiTobis <strong>da</strong>cvaaucilebeli ar aris):- reziume: mniSvnelovani monacemebisa <strong>da</strong> rekomendirebuliqmedebebis mokle ganxilva.- politikuri, iuridiuli <strong>da</strong> administraciuli CarCoebi:ganixilavs politikur, iuridiul <strong>da</strong> administraciul CarCoebs,romlis sazRvrebSic un<strong>da</strong> ganxorcieldes EIA-is moxseneba.- proeqtis aRwera: aRwers SemoTavazebul proeqts <strong>da</strong> misgeografiul, ekologiur, <strong>socialur</strong> <strong>da</strong> gar<strong>da</strong>maval konteqsts, maTSoris, ofsaiT investiciebi, romlebic SeiZleba gaxdes saWiro (mag.,milsadenebi, misadgomi gzaebi, eleqtrosadgurebi, wyalmomarageba,14


<strong>da</strong>kavSirebuli proeqtebisaTvis aucilebelia srulmasStabiani gzS-ismomzadeba <strong>da</strong> <strong>garemoze</strong> zemoqmedebis nebarTvis misaRebad aucilebeliprocedurebis gavla (Tumca formalurad sgd-s, rogorc saminstros<strong>da</strong>qvemdebarebul uwyebas, nebarTva ar esaWiroeba).JBIC-is moTxovnebiproeqti iTvaliswinebs arsebuli gzisa <strong>da</strong> Senobebis arsebiTgaumjobesebasa <strong>da</strong> rekonstruqcias, aseve axali Senobebis agebas.sensitiur garemos<strong>da</strong>cviT adgilebs kveTs zogierTi alternatiulimarSruti. proeqtis ganxorcieleba <strong>da</strong>kavSirebulia kerZomflobelobaSi arsebuli miwis Sesyidvisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>zaralebuli ojaxebisgarkveuli raodenobis fizikuri relokaciis aucileblobasTan.Sesabamisad, garemos<strong>da</strong>cviTi <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i faqtorebisganmtkicebisaTvis, JBIC-is direqtivebis mixedviT, proeqtiklasificirebulia, rogorc A kategoriis.un<strong>da</strong> momzaddes srulmasStabiani gzS <strong>da</strong> Catardes sajaroganxilva, saqarTvelos kanonmdeblobasa <strong>da</strong> JBIC-is direqtivebSigawerili moTxovnebis Sesabamisad.16


3. zogadi informacia proeqtis Sesaxeb3.1. proeqtis ganxorcielebis <strong>socialur</strong>i <strong>da</strong> ekonomikuri saWiroebasaqarTvelos geografiuli mdebareoba imgvaria, rom igimoqceulia aRmosavleT-<strong>da</strong>savleTisa (Savi zRva <strong>da</strong> kaspiis zRva) <strong>da</strong>CrdiloeT-samxreTis (ruseTsa <strong>da</strong> TurqeTs Soris) satranzito gzebiskveTaze. mezobel qveynebTan vaWrobac did rols TamaSobs qveynisekonomikaSi. mxolod satranzito ga<strong>da</strong>adgilebis brunva 2 miliar<strong>da</strong>SS dolarze metia. saqarTvelos mTavrobam, romelic qveynis saTaveSi2002 wlis “vardebis revoluciis” Sedegad movi<strong>da</strong>, upirvelesprioritetad <strong>da</strong>saxa transportis, energetikisa <strong>da</strong> qalaqisinfrastruqturis ganviTareba. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom viTareba amsferoebSi 1990-iani wlebi<strong>da</strong>n Zlier gauares<strong>da</strong>. mTavrobam, acnobierebsra infrastruqturis udides rols qveynis ekonomikis ganviTarebaSiukanaskneli ori aTeuli wlis manZilze, SesZlo mniSvnelovnadgaezar<strong>da</strong> investiciebi zemoxsenebul sferoebSi.mTavrobis erT-erTi prioritetia saqarTvelos, rogorcsatranzito qveynis konkurentunarianobis amaRleba aRmosavleT<strong>da</strong>savleTissatransporto derefnis reabilitaciis gziT. saqarTvelosmTavrobam, acnobierebs ra, rom satranzito derefnis potencialisrulad ar aris gamoyenebuli, ga<strong>da</strong>wyvita marSrutis modernizebasarfSi TurqeTis sazRvri<strong>da</strong>n Azerbaijanis sazRvramde, e.w. “wiTelixidis” sasazRvro-gamSveb punqtamde.2003-2004 wlebSi luis bergerma <strong>da</strong> saqarTvelos saproeqtoinstitutma “transproeqtma” moamzades kavkasiis gzebis reabilitaciiskvleva, romelic <strong>da</strong>finans<strong>da</strong> TACIS-is mier. kvlevis Sedegad miRebuliiqna didi raodenobiT monacemebi arsebuli gzis Sesaxeb <strong>da</strong> agreTve,SesaZlo rekonstruqciis “on-lain” strategia <strong>da</strong> <strong>da</strong>matebiTi,SemovliTi gzebis alternatiuli marSrutebi qalaqSi satransportomoZraobis mosalodneli sacobebisa <strong>da</strong> avariuli situaciebis Tavi<strong>da</strong>nacilebis mizniT, sa<strong>da</strong>c jer kidev gadis arsebuli M27 gza.aRmosavleT-<strong>da</strong>savleTis derefnis rekonstruqciis SesaxebmTavrobis moTxovnis sapasuxod 2005 wels Sps “atkins konsultantsma”warmoadgina ekonomikuri <strong>da</strong> finansuri <strong>da</strong>sabuTebis angariSi, racsaqarTvelos mTavrobis miznebs Seesabamebo<strong>da</strong>. mocemul proeqtSiSesulia luis bergeris kvlevis Sedegad miRebuli mravali <strong>da</strong>skvna.kvlevis <strong>da</strong>skvniT nawilSi naTqvami iyo: “zoga<strong>da</strong>d, gzis modernizaciisSemoTavazebuli proeqtis ganxorcielebis Sedegad miRebuli<strong>socialur</strong>-ekonomikuri sargebeli gamoxatuli iqneba cxovrebis donissaerTo amaRlebiTa <strong>da</strong> qveynis mosaxleobis misawvdomlobis zrdiTsaarsebo saSualebebze. yvelaze mniSvnelovania: mTavari satransportoarteriis ukeTesi xarisxi, rac mniSvnelovan wvlils Seitans erovnuliekonomikis ganviTarebaSi, gaumjobesebuli infrastruqtura, mzardisaxelmwifo Semosavali satranzito ga<strong>da</strong>saxadebis xarjze, ramacSeiZleba wvlili Seitanos <strong>socialur</strong>i uzrunvelyofis sistemisgaumjobesebis saqmeSi. adgilobrivi samuSao Zalis gamoyenebauzrunvelyofs naRdi fulis modinebas adgilobriv biznesSisaavtomobilo trasis gaswvriv.”E-60 gzis zestafoni-quTaisi-samtrediis monakveTis aRdgenasudidesi mniSvneloba aqvs mTeli proeqtis ganxorcielebisaTvis <strong>da</strong>17


miznad isaxavs mTeli satransporto derefnis rekonstruqciasazerbaijanis sazRvri<strong>da</strong>n saqarTvelos Savi zRvis terminalebamde.3.2. arsebuli satransporto moZraobis intensivoba <strong>da</strong> prognozebicxrili. satransporto moZraobis intensivobis prognozireba yovelmonakveTze (manqana/dRe)monakveTirikoTizestafoni179 kmzestafoniquTaisi215 kmquTaisisamtredia249 kmweli2007 5,917 7,039 6,2622010 7,902 9,362 8,2482015 11,393 13,490 11,6622020 15,068 17,802 15,1822025 18,760 22,124 18,6652030 23,281 27,406 22,866wyaro: JBIC kvlevis jguficxrili. SemovliTi satransporto moZraobis prognozirebamonakveTizestafonisSemovliTigzaquTaisisSemovliTigzazestafoni-samtrediissaavtomobilo gzaweli2007 5,026 5,067 3,8732010 6,699 6,675 5,1022015 9,632 9,438 7,2142020 12,710 2,286 9,3912025 15,796 15,105 11,5452030 19,568 18,505 14,144wyaro: JBIC kvlevis jgufi3.3. saproeqto maxasiaTeblebi <strong>da</strong>teqnikuri stan<strong>da</strong>rtebi <strong>da</strong> normebitransevropuli saavtomobilo gzis saproeqto normebigamoiyeneba saavtomobilo gzis zestafoni-quTaisis mTelsrekonstruirebul monakveTze. mocemuli stan<strong>da</strong>rtebi vrceldebasaavtomobilo gzaze, romelic ganisazRvreba Semdegnairad:• specialurad <strong>da</strong>proeqtebuli <strong>da</strong> agebuli saavtomobilomoZraobisTvis momsaxureobis mosazRvre sakuTrebis gareSe;• uzrunvelyofilia, gar<strong>da</strong> specialurad <strong>da</strong>dgenili adgilebisa androebiTi RonisZiebis saxiT, satransporto moZraobis orimimarTulebis calkeuli savali zolebiT SuaSi gamyofi zoliT(sarezervo zoliT);• misi arc erTi done ar ikeTeba saavtomobilo, sarkinigzo,tramvaisa <strong>da</strong> safexmavlo gziT;• aRWurvilia saavtomobilo gzisTvis gankuTvnili sagzaoniSnebiT.18


gar<strong>da</strong> zemoT miTiTebuli maxasiaTeblebisa, transevropulisaavtomobilo gzis SemTxvevaSi:• uzrunvelyofili un<strong>da</strong> iyos Sesaferisi siganis gverdulebiTavtomobilebis avariuli gaCerebisTvis;• estakadian gzajvaredinebs Soris un<strong>da</strong> iyos sakmarisi manZili;• gzaze un<strong>da</strong> arsebobdes sakuTari policia <strong>da</strong> teqnikurimomsaxureobis samsaxuri.# ZiriTadi parametrebi erT. swori gorakborcviani1 saproeqto siCqare km/sT 120 1202 savali zolebis raodenoba 4 43 savali zolis sigane m 3.75 3.754 gverdulis sigane m 3.5 3.55 gzis gamyofi zolis minimaluri sigane m 4 3.00-4.006 avariuli gaCerebisTvis gamiznuligverdulis sigane m 2.5 2.57 sarezervo zolis kide m 0.25 0.258 maqsimaluri grZivi qanobi % 4 59 minimaluri horizintaluri mrudi 7% m 650 450ganivi <strong>da</strong>xrilobisas10 vertikaluri amozneqili mrudebism 12.000 6.000minimaluri radiusi11 siCqaris aCqarebisa <strong>da</strong> Senelebis zolis m 3.5 3.5sigane12 gaCerebis min. siCqare swor monakveTze m 200 15013 gzis savali nawilis normaluri ganivi % 2 2qanobi14 viraJis maqsimaluri qanobi % 7 715 saproeqto xidqveSa horizontaluri m 12X2 12X2gabariti <strong>da</strong>estakadebivertikaluri m 4.5+0.20 4.5+0.2016 gvirabebissaproeqto gabariti17 estakadianigzajvaredinebisa <strong>da</strong>ga<strong>da</strong>kveTebisteqnikurimaxasiaTeblebi18 gzis safarisstruqturawyaro: JBIC kvlevis jgufivertikaluri m 4.5 4.5momsaxureobissavali nawilissiganesaproeqtosiCqaremin.horizontalurimrudebi19m 0.75 0.75km/sT 40 40m 50 40cementobetoniTumca, aris monakveTebi, sa<strong>da</strong>c arsebuli 2-savalzoliani gzis 4saval zolamde gafarToeba <strong>da</strong>gegmilia zestafonis SemovliTi gzis<strong>da</strong>savleT bolosa <strong>da</strong> quTaisis arsebuli SemovliTi gzis <strong>da</strong>savleT


olos Soris. didi xnis manZilze es monakveTebi uzrunvelyofenmisadgomlobas mosazRvred mdebare sakuTrebaze. mocemulimonakveTebis rekonstruirebis mizniT, romlebmac un<strong>da</strong> <strong>da</strong>akmayofilostransevropuli saavtomobilo gzis stan<strong>da</strong>rtebi, aucilebeli iqnebaarsebuli erTdoniani gzajvaredinebis rekonstruireba sxva<strong>da</strong>sxvadoneze ga<strong>da</strong>mkveTi gzebis konstruqciebad <strong>da</strong> estakadiangzajvaredinebad. mocemuli procesi ganxorcieldeba etapobrivraddrosa <strong>da</strong> sivrceSi arsebul E-60 gzaze fexiT mosiaruleebisareulobisa <strong>da</strong> saavtomobilo moZraobis Seferxebis Tavi<strong>da</strong>n acilebismizniT adgilobrivi specifiuri pirobebis gaTvaliswinebiT.gzis ganivi kveTi un<strong>da</strong> iZleodes saproeqto xarisxismomsaxureobis SesaZleblobas gzis mTels saeqspluatacio va<strong>da</strong>Si.ganivi kveTi un<strong>da</strong> moicavdes erTi mimarTulebis or saval zols,romlebic erTmaneTisgan gayofili iqneba saWiro zomis SualedurizoliT anu sarezervo zoliT. erTi mimarTulebis yoveli savalizoli un<strong>da</strong> Sesdgebodes im raodenobis savali zolebisgan, racSeesabameba satransporto moZraobis savaraudo intensivobas. gzismTels sigrZeze ewyoba saWiro zomis gverduli. gverdulis nawiliun<strong>da</strong> iyos mokirwyluli transportis avariuli gaCerebisTvis. imadgilebSi, sa<strong>da</strong>c mTels monakveTze ar aris gaTvaliswinebuliavariuli gaCerebis zoli ekonomikuri Tu teqnikuri mosazrebi<strong>da</strong>ngamomdinare, ewyoba gzispira moednebi saWiro intervalebiT. erTimimarTulebis ori savali zolis SemTxvevaSi saavtomobilo moZraobiszolebis sigane un<strong>da</strong> iyos 3.75 m. kideebze moniSvna ar Sedis savalinawilebis siganis angariSSi.suraTi. ormxrivi moZraobis 2-savalzoliani gzasakvlev monakveTebze saproeqto siCqare gamoiTvleba TEMstan<strong>da</strong>rtebis mixedviT <strong>da</strong> mocemulia Semdegi cxrilis saxiT:monakveTi topografia saproeqtoSeniSvnebisiCqarezestafonisgorakborcviani100 km/sT monakveTi rikoTis mTisSemovliTi gzamezobladzestafoniquTaisisswori 120 km/sT proeqti Sesruldeba 120 km/sTsaproeqto siCqaris gaTvalis-SesasvleliwinebiT, magram moZraobis faqtiurisiCqare SezRuduli iqnebamimdebare miwis nakveTebi<strong>da</strong>nmisadgomlobis gamo.20


quTaisisSemovliTi gzaaRmosavleTiTswori 120 km/sT monakveTi: quTaisis SemovliTigzis <strong>da</strong>sawyisi<strong>da</strong>n md. rionismarjvena napiris ga<strong>da</strong>kveTamdequTaisisSemovliTi gza<strong>da</strong>savleTiTswori 120 km/sT monakveTi: md. rionis marjvenanapiris ga<strong>da</strong>kveTi<strong>da</strong>n q. samtrediamde.gafarToebuli monakveTisyvela variantisTvisgamoiyeneba saproeqto siCqare.wyaro: JBIC kvlevis jgufi<strong>da</strong>srulebuli saavtomobilo gzis ganivi kveTi gamoiTvleba TEMstan<strong>da</strong>rtebis mixedviT sarezervo zolis siganis cvlilebis SesaZleblobisgaTvaliswinebiT. ganivi kveTis zoma mocemulia punqtSi “5.3.3ganivi kveTi”.gafarToeba (zestafoni-quTaisis Sesasvleli) ZiriTa<strong>da</strong>dxorcieldeba arsebuli gzis gaswvriv, misi zogierTi monakveTisgamoklebiT, romlebic saWiroeben rekonstruqcias. arsebulisaavtomobilo gzis ganivi kveTi icvleba. arsebuli E-60 gzis saSualosigane SeiZleba mieTiTos suraTze. gafarToebuli gzis ganivi kveTinaCvenebia suraTze. gafarToebis mxare <strong>da</strong>mokidebulia mdebareobaze,geografiul pirobebsa <strong>da</strong> mimdebared arsebul sakuTrebaze.gzis safariarsebuli E-60 gzis sagzao safari warmodgenilia asfaltbetonismasaliT, xolo im monakveTebis sagzao safari, romlebzecdidi xani ar aris, rac satransporto moZraoba gaixsna, warmodgeniliacementobetonis konstruqciiT. sazogadod miRebulia, rom asfaltissafari ufro Sesaferisia saavtomobilo ga<strong>da</strong>adgilebisTvis, misiteqnikuri momsaxureoba Se<strong>da</strong>rebiT martivia <strong>da</strong> mowyobis xarjebicsawyis etapze naklebia. meores mxriv, betonis safari asfaltissafarTan Se<strong>da</strong>rebiT ufro gamZlea, Tumca Tav<strong>da</strong>pirveli <strong>da</strong>gebis xarjigacilebiT maRalia. asfalt-betonis safari teqnikur momsaxureobassaWiroebs eqspluataciaSi Sesvli<strong>da</strong>n <strong>da</strong>axloebiT 10-15 wlis manZilze,rac <strong>da</strong>mokidebulia satransporto moZraobis <strong>da</strong>tvirTvasa <strong>da</strong> amindis21


pirobebze. betonis safari teqnikur momsaxureobas didi xnis manZilzear saWiroebs, Tumca, betonis safaris SekeTeba masSi mcire zomisbzarebis gaCenis SemTxvevaSi Se<strong>da</strong>rebiT did dros moiTxovs.sawyisi xarjis odenobaze aseve, gavlenas axdens TiToeuli saxissafarisTvis saWiro masalebze xelmisawvdomloba. kargi xarisxisSemavseblis Sovna rogorc asfaltis, ise betonis safaris safuZvlisa<strong>da</strong> safuZvlis qve<strong>da</strong> fenis mosawyobad Zneli ar aris. saqarTveloSiasfaltis masala Semodis importiT, xolo cementis warmoeba adgilzexdeba. aRniSnuli faqtorebic gavlenas iqoniebs safaris saxisSerCevaze.qarTvel inJinrebsa <strong>da</strong> saqarTvelos samSeneblo kompaniebs ukveaqvT betonis safaris mowyobis gamocdileba. amgvarad, ga<strong>da</strong>wy<strong>da</strong>, axalsaavtomobilo gzebze moewyos betobis safari.safaris konstruqciebi ganisazRvreba qve<strong>da</strong> gruntis pirobebiT <strong>da</strong>mZime satransporto saSualebebis moZraobis saerTo intensivobiTsaproeqto periodSi. safuZvlis qve<strong>da</strong> fenis gansazRvruli simtkicisa<strong>da</strong> xarisxiani drenaJis gaTvaliswinebiT, saproeqto safariskonstruqciebi naCvenebi iqneba Semdegnairad:SeniSvnebi: satransporto moZraobis saerTo intensivoba: 13-24 milioniavtomobili 20 weliwadSi.wyaro: JBIC kvlevis jgufi3.4. generaluri gegma <strong>da</strong> gzis alternatiuli marSrutebi1. zestafonis SemovliTi gzazestafoni mdebareobs mdinare yvirilas xeobis gamosasvlelSi,romelic uerTdeba kolxeTis <strong>da</strong>blobs. amdenad, zestafonis SemovliTigzis aRmosavleT nawili gadis mTagorian reliefze, xolo <strong>da</strong>savleTnawili mdebareobs vake mindorze. “traseka”-s winaswari teqnikurekonomikuri<strong>da</strong>sabuTebiT warmodgenili ori alternativi<strong>da</strong>n JBICkvlevis jgufma SearCia “traseka”-s winaswari teqnikur-ekonomikuri<strong>da</strong>sabuTebiT rekomendebuli alternativa, anu “CrdiloeTis marSruti”.CrdiloeTis alternativisTvis JBIC kvlevis jgufma Seiswavla ori 5-17sagzao trasa, rogorc aRniSnuli miTiTebulia <strong>da</strong>narTSi. orivemarSruti kveTs mdinare yvirilas aRmosavleTi<strong>da</strong>n mdinaris 15 hafarTobis mdinaris terasis mxri<strong>da</strong>n, sa<strong>da</strong>c mdebareobs aguris qarxana<strong>da</strong> satvirTo avtomobilebis parki. terasa warmoadgens erTaderTadgils, sa<strong>da</strong>c sakmarisi adgilia estakadiani ga<strong>da</strong>sasvlelis asagebad.rac Seexeba sxva adgilebs, isini SeWrilia gorakebiT orive mxri<strong>da</strong>n.marSrutebma un<strong>da</strong> gaiaron sami-oTxi mcire zomis goraki.<strong>da</strong>savleTiT marSrutebi uerTdeba arsebul gzas, romelic Rvinisqarxnis Semdeg erTmaneTTan akavSirebs zestafonsa <strong>da</strong> quTaiss, Wris ra9.3-9.5 km-ian SemovliT monakveTs <strong>da</strong>axloebiT 9 km-iani monakveTiT. gzises ori marSruti erTmaneTisgan ori faqtoriT gansxvavdeba. pirvelivarianti gvirabebiT miznad isaxavs <strong>da</strong>saxlebebis <strong>da</strong>nawevrebisminimumamde <strong>da</strong>yvanas. meore varianti, romliTac gvirabis gayvana araris gaTvaliswinebuli, miznad isaxavs samSeneblo xarjebismaqsimalurad Semcirebas. pirveli varianti, saxelwodebiT “gvirabianigza” <strong>da</strong>saxlebebs kveTs or wertilSi, xolo meore variantisaxelwodebiT “gza gvirabis gareSe”, <strong>da</strong>saxlebas kveTs sam adgilze.22


weliTumca, gansxvaveba am or marSruts Soris gansaxlebis zomisTvalsazrisiT didi ar aris.1) aTvlis ZiriTadi wertilebi zestafonis SemovliT gzazezestafonis SemovliT gzaze aTvlis ZiriTadi wertilebia:• saavadmyofo• sasaflao• foladis qarxana• Rvinis qarxana• <strong>da</strong>saxlebebi.2) gvirabiani gzamarSrutis es varianti kveTs mdinare yvirilas <strong>da</strong> mis marjvenanapirze qarafad eSveba, ris gamoc saWiroa gvirabebis mSenebloba.gvirabi gadis ori Txemis qveS <strong>da</strong> gamodis meore xeobaSi. amis Semdeggza tranSes saxiT gaiWreba saavadmyofos qvemoT <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>kveTs quCasa<strong>da</strong> <strong>da</strong>saxlebas, icvlis mimarTulebas samxreTiT <strong>da</strong> aRwevs meoregoraks, sa<strong>da</strong>c mdebareobs sasaflao. gza sasaflaos gverds uvlis <strong>da</strong>ukan moitovebs ra foladis qarxanas, gaivakebs <strong>da</strong> gascdeba ra Rvinisqarxanas, sabolood uerTdeba zestafoni-quTaisis gzas.3) gza gvirabis gareSemeore marSrutis SemTxvevaSi gza ar gadis qarafze mdinareyvirilas marjvena napirze <strong>da</strong> marjvena napirs uerTdeba kldesTanqve<strong>da</strong> dinebis mosaxvevs qvemoT, sa<strong>da</strong>c patara <strong>da</strong>saxleba arsebobs.yvelaze metad savaraudo marSruti gaivlis <strong>da</strong>saxlebis Sua nawilSi<strong>da</strong> pirveli variantis (gvirabiani gza) msgavsad, gadis saavadmyofosqvemoT, Tumca, nacvlad sasaflaos gorakisken ga<strong>da</strong>xvevisa, gzagrZeldeba pir<strong>da</strong>pir <strong>da</strong> aerTebs erTmaneTis mimdebare or goraks, risgamoc miwis Cayris samuSaoebi minimumamdea Semcirebuli. gza gvirabiangzas uerTdeba gorakis Semdeg.sawyisi wertili – 190+770bolo wertili - 200+100gzis monakveTis sigrZe (arsebuli gza) – 9,330 kmgzis monakveTis sigrZe (<strong>da</strong>proeqtebuli monakveTi)– 8,940 kmmaqsimalurad <strong>da</strong>saSvebi siCqare monakveTze - 100 km/sTminimaluri siCqare monakveTze – 25 km/sTgzis prognozirebuli gamtarunarianoba:2007 weli - 50262030 weli - 19568msubuqiavtomobilebimikroavtobusebimciretvirTamweobissatvirToavtomobilebididiavtobusisaSualotvirTamweobissatvir-To avtomobili23diditvirTamweobissatvir-To avtomobilimisabmelianisatvir-ToavtomobilisxvazestafonisSemovliTigza2007 2663.78 1015.252 276.43 185.962 125.65 226.17 502.6 10.052 50262030 10371.04 3952.736 1076.24 724.016 489.2 880.56 1956.8 39.136 1956853% 20,2% 5,5% 3,7% 2,5% 4,5% 10% 0,2%


saproeqto gamtarunarianoba – 44000 avtomobili dReSimaqs. gamtarunarianoba - 77000 avtomobili dReSisavali zolebis raodenoba - 4savali zolis sigane - 3,75mgverdulis sigane - 3,5mzestafonis SemovliTi gza (CrdiloeTis varianti – gvirabis gareSe;samxreTis varianti - gvirabiT)2. zestafoni-quTaisis marSrutis rekonstruqciaes 22-km-iani monakveTi zestafonis SemovliTi gzis <strong>da</strong>savleTga<strong>da</strong>kveTi<strong>da</strong>n quTaisis SemovliTi gzis samxreT ga<strong>da</strong>kveTamdewarmoadgens mTavar gzas, romelic erTmaneTTan akavSirebs or qalaqs– zestafonsa <strong>da</strong> quTaiss.quTaisi, romelic saqarTvelos meore udidesi qalaqia,warmoadgens regionaluri ekonomikis centrs, Tumca sabWoTa reJimisrRvevis Semdeg qalaqis ekonomika <strong>da</strong> infrastruqtura di<strong>da</strong>dgauares<strong>da</strong>. qarxnebi, romlebic erT dros ganapirobebdnen qalaqquTaisis ekonomikur didmniSvnelobas, umeteswilad mitovebulia.quTaisSi umuSevrobis done dResac maRalia. quTaisis, rogorcregionaluri centris aRorZinebas qveynis ekonomikis aRdgenis saqmeSiumniSvnelovanesia.gza gadis mdinare yvirilas paralelurad 17 km-is manZilzemdinare WeSuras ga<strong>da</strong>kveTamde adgilze, saxelwodebiT “naxSirRele”.zestafoni<strong>da</strong>n naxSirRelemde monakveTSi gza gadis md. yvirilasmarjvena napirze mdebare vake aluviur <strong>da</strong>blobze. gzis am monakveTis24


weligasworis maxasiaTeblebi umeteswilad akmayofilebs TEM saproeqtostan<strong>da</strong>rts 120 km/sT moZraobis siCqarisTvis monakveTis umetes nawilze,Tu ar CavTvliT gasworis umniSvnelo cvlilebebs. gzis 30-50 mbuferis farglebSi didi saxlebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>wesebulebebi ar aris. amdenad,gansaxlebis saWiroeba gzis mocemuli monakveTis gafarToebisSemTxvevaSi TiTqmis ar aris.naxSirReles Semdeg gzam un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>kveTos mdinare WeSura,romlis orive mxares ori patara gorakia. am patara xeobazegasavlelad saWiro gax<strong>da</strong> gzis moxveva, rac ar akmayofilebs TEMstan<strong>da</strong>rtebs. ase rom, amJamad aq avtomobilebi moZraoben Se<strong>da</strong>rebiTnaklebi – 50-70 km/sT siCqariT. amgvarad, ZiriTadi saproeqto cvlilebaun<strong>da</strong> ganxorcieldes mocemuli monakveTis 4 km-ian monakveTze <strong>da</strong> aseve,saWiroa masStaburi samSeneblo samuSaoebis Catareba. gorakebi mdinareWeSuras gaswvriv SeiZleba gamoyenebul iqnas gruntis karierad,sai<strong>da</strong>nac moxdeba samSeneblo gruntis ga<strong>da</strong>zidva sxva saproeqtomonakveTebze.sawyisi wertili – 200+100bolo wertili - 222+500gzis monakveTis sigrZe (arsebuli gza) –22,440 kmgzis monakveTis sigrZe (<strong>da</strong>proeqtebuli monakveTi)– 22,270 kmmaqsimalurad <strong>da</strong>saSvebi siCqare monakveTze - 120 km/sTminimalurad <strong>da</strong>saSvebi siCqare monakveTze – 25 km/sTgzis prognozirebuli gamtarunarianoba:2007 weli - 7039 avtomobili dReSi2030 weli - 27406 avtomobili dReSimsubuqiavtomobilimikroavtobusebimciretvirTamweobissatvirToavtomobilebididiavtobusisaSualotvirTamweobissatvir-Toavtomobili2007 3730.67 1421.878 387.145 260.443 175.975 316.755 703.9 14.078 7039sxvadiditvirTamweobissatvirToavtomobilimisabmelianisatvirToavtomobilizestafonisSemovliTigza2030 14525.18 5536.012 1507.33 1014.02 685.15 1233.27 2740.6 54.812 27406253% 20,2% 5,5% 3,7% 2,5% 4,5% 10% 0,2%saproeqto gamtarunarianoba – 44000 avtomobili dReSimaqs. gamtarunarianoba - 77000 avtomobili dReSisavali zolebis raodenoba - 4savali zolis sigane - 3,75mgverdulis sigane - 3,5m25


zestafoni-quTaisis marSrutis rekonstruqcia (Wognaris tyeebamde)26


3. quTaisis SemovliTi gza (aRmosavleTiT)1980-iani wlebSi agebuli 2-savalzoliani SemovliTi gzazestafoni-quTaisis gzaze arsebul aRmosavleT ga<strong>da</strong>kveTas akavSireb<strong>da</strong>baR<strong>da</strong>dis gzasTan. SemovliTi gza Tavi<strong>da</strong>nve <strong>da</strong>gegmili iyo, rogorcerTiani SemovliTi gza qalaq quTaisamde, romelsac un<strong>da</strong><strong>da</strong>ekavSirebina erTmaneTTan aRmosavleTiT mdebare zestafoni-quTaisisgza <strong>da</strong> <strong>da</strong>savleTiT mdebare quTaisi-samtrediis gza. Tumca, mSeneblobanaxevar gzaze gaCer<strong>da</strong> – quTaisi-baR<strong>da</strong>dis ga<strong>da</strong>kveTaze 4.9 km-ze.amgvarad, satranzito moZraoba <strong>da</strong> adgilobrivi moZraoba gadisqalaqis centrSi mTavar aRmosavleT-<strong>da</strong>savleTis gzaze. satransportosacobebi jerjerobiT asatania, magram ramdenime weliwadSimosalodnelia, rom sacobebis gamo qalaqSi ga<strong>da</strong>adgileba Zlierproblemuri gaxdeba.zestafonisa <strong>da</strong> quTaisis <strong>da</strong>makavSirebeli Zveli gza gadissacxovrebel ubnebze. Zveli gzis sagzao pirobebi savalaloateqnikuri momsaxureobis ararsebobis gamo <strong>da</strong> transportis moZraobissaSualo siCqare 30-50 km/sT-ia. Sedegad qalaqis centrisken mimavaliavtomobilebis garkveuli raodenoba quTaisis SemovliTi gziTsargeblobs.estakadiani gzajvaredini quTaisis Zvel gzasTan <strong>da</strong> quTaisisSemovliTi gza <strong>da</strong>proeqtebulia Y-formis ga<strong>da</strong>sasvlelis saxiT.quTaisis arsebuli SemovliTi gza <strong>da</strong>igegma <strong>da</strong> aigo qalaqis centrSisatransporto sacobebis Semcirebis mizniT. Tumca, rogorc zemoTaRvniSneT, igi aSen<strong>da</strong> mxolod sanaxevrod. gar<strong>da</strong> amisa, arsebuliSemovliTi gzis marSrutis nawili ar akmayofilebs TEM saproeqtostan<strong>da</strong>rtebs, romlis Tanaxma<strong>da</strong>c satransporto moZraobis saproeqtosiCqare 120 km/sT-ia.mxolod 2-savalzoliani SemovliTi gzis agebis SemTxvevaSi,radgan mTavar mizans <strong>da</strong>savleTiT quTaisis SemovliTi gzis <strong>da</strong>rCenilirkalis <strong>da</strong>sruleba warmoadgens, yvelaze ekonomiuri varianti iqneba,xeluxleblad <strong>da</strong>vtovoT quTaisis SemovliTi gzis arsebuliaRmosavleT monakveTi <strong>da</strong> aSendes mxolod misi <strong>da</strong>rCenili nawilibaR<strong>da</strong>dis gzis ga<strong>da</strong>kveTi<strong>da</strong>n md. rionis marjvena napiramde <strong>da</strong>SemovliTi gzis <strong>da</strong>savleT rkalis <strong>da</strong>rCenili nawili.1) aTvlis ZiriTadi wertilebi quTaisis SemovliT gzazeaTvlis ZiriTadi wertilebi quTaisis SemovliT gzaze aris:• mdinare wyalwiTela• sportuli centri• specialuri pansioni• rionis hesis wyalgamSvebi arxi• saRorias tye• rkinigza, romelic miuyveba md. rionis marcxena napirsquTaisi<strong>da</strong>n samxreTiT.• mdinare rioni.• didi zomis sacxovrebeli korpusi• rkinigza, romelic miuyveba md. rionis marjvena napirsquTaisi<strong>da</strong>n samxreTiT.• ga<strong>da</strong>mcemi xazebi• <strong>da</strong>saxlebebi.27


SemovliTi gzis aRmosavleT nawili meCxerad aris <strong>da</strong>saxlebuli,Tu ar CavTvliT benzingasamarT sadgurs. <strong>da</strong>narCeni nawili saZovrebadgamoiyeneba. baR<strong>da</strong>dis gza <strong>da</strong> wyalgamSvebi arxi gadis saRorias tyezeCrdiloeT-samxreTiT <strong>da</strong> <strong>garemoze</strong> garkveuli uaryofiT zemoqmedebiTxasiaTdeba.quTaisis aRmosavleTimarSruti iwyeba aRmosavleTiT Y-formis ga<strong>da</strong>kveTasTan, mcireSemaRlebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> cicabod eSveba md. wyalwiTelamde. 135 m simaRli<strong>da</strong>ngza mkveTrad eSveba 100 m simaRlemde mdinaris marjvena napirze, gadis800 m-me met manZils <strong>da</strong> adis ra 155 m simaRleze, gadis 1000 m manZils,sa<strong>da</strong>c mdebareobs orive – baR<strong>da</strong>dis gzis ga<strong>da</strong>mkveTi quCa <strong>da</strong> hesiswyalgamSvebi arxi. amgvarad, mTis wveris ga<strong>da</strong>Wra gamosavali ar aris.radgan am monakveTze gzis mkveTrad <strong>da</strong>Sveba-awevas aqvs adgili,erTaderT ga<strong>da</strong>wyvetas warmoadgens mdinare wyalwiTelaze xidisniSnulis amaRleba <strong>da</strong>axloebiT 120 m simaRleze, rac <strong>da</strong>akmayofilebsTEM stan<strong>da</strong>rts.SemoTavazebuli gegmiT gaTvaliswinebulia SemovliTi gzisarsebuli monakveTis gafarToeba <strong>da</strong> axali marSruti arsebuli gzissanacvlod <strong>da</strong> baR<strong>da</strong>dis gzamde sxva<strong>da</strong>sxvadoniani gzebis mierTebismowyoba. axali marSrutis ageba gulisxmobs maRali yrilis mowyobas<strong>da</strong> grZeli xidis mSeneblobas, rac gazrdis samSeneblo xarjebs. baR<strong>da</strong>disgzis gaswvriv gamavali arxi problemebs warmoSobs <strong>da</strong>gegmvisprocesSi <strong>da</strong> <strong>da</strong>gegmili saavtomobilo gzis qvemo<strong>da</strong>n gavlis SesaZleblobasgamoricxvas. baR<strong>da</strong>dis gzis estakadian ga<strong>da</strong>kveTas sakmaod gaar-Tulebs arsebuli arxi, romlis ga<strong>da</strong>tana an <strong>da</strong><strong>da</strong>bleba baR<strong>da</strong>disgzasTan mierTebis mowyobis mizniT SeiZleba, SeuZlebelic ki aRmoCndes.<strong>da</strong>gegmilma trasam aucileblad un<strong>da</strong> gaiaros goraki miwis doneze(nulovan niSnulze) baR<strong>da</strong>dis gzis ga<strong>da</strong>kveTis <strong>da</strong><strong>da</strong>blebis gziT iseTigzagamyvani konstruqciebis xarjze, rogoricaa sayrdeni kedlebi.mocemuli marSruti ZiriTa<strong>da</strong>d SeirCa im mosazrebiT, rommaqsimalurad Semcirebuliyo tyeze <strong>zemoqmedeba</strong>, romelic ZiriTa<strong>da</strong>dmuxis Zvirfasi jiSiT aris warmodgenili, romelic “wiTel wignSia”Setanili. am xeebis moWris Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT gza gaivlis qu-Taisis arsebuli SemovliTi gzi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>axloebiT 100 m manZilze CrdiloeTiT,gahyveba tyis pirs <strong>da</strong> miaRwevs md. rionis marjvena napirs.aigeba sarkinigzo gzisa <strong>da</strong> md. rionis ga<strong>da</strong>mkveTi xidi. aigeba mdinarismeandrirebuli kalapotis ga<strong>da</strong>mkveTi grZeli xidi grZeli malebiT.sawyisi wertili – 222+500bolo wertili - (X)gzis monakveTis sigrZe (arsebuli gza) – 7,320kmgzis monakveTis sigrZe (<strong>da</strong>proeqtebuli monakveTi) – 7,190 kmmaqsimalurad <strong>da</strong>saSvebi siCqare monakveTze - 120 km/sTminimaluri siCqare monakveTze – 25 km/sTgzis prognozirebuli gamtarunarianoba2007 weli - 5067 avtomobili dReSi2030 weli - 18505 avtomobili dReSi28


welimsubuqiavtomobilimikroavtobusebimciretvirTamweobissatvir-To avtomobilebididiavtobusisaSualotvirTamweobissatvir-Toavtomobili2007 2685.51 1023.534 278.685 187.479 126.675 228.015 506.7 10.134 5067sxvadiditvirTamweobissatvirToavtomobilimisabmelianisatvirToavtomobilizestafonisSemovliTigza2030 9807.65 3738.01 1017.775 684.685 462.625 832.725 1850.5 37.01 1850553% 20,2% 5,5% 3,7% 2,5% 4,5% 10% 0,2%saproeqto gamtarunarianoba – 44000 avtomobili dReSimaqs. gamtarunarianoba - 77000 avtomobili dReSisavali zolebis raodenoba - 4savali zolis sigane - 3,75mgverdulis sigane - 3,5m29


marjvena – zestafoni: quTaisis marSrutis rekonstruqcia (Wognari<strong>da</strong>nbaR<strong>da</strong>dis gzamde)centrSi: quTaisis SemovliTi gza aRmosavleTiT (CrdiloeTisa <strong>da</strong>samxreTis marSrutebi)marcxniv: quTaisis <strong>da</strong>savleTi – samtredia (CrdiloeTis 1 <strong>da</strong> samxreTis3 varianti)30


4. quTaisis <strong>da</strong>savleTi – samtredia1) marSruti CrdiloeTiTes gza iwyeba md. rionis ga<strong>da</strong>kveTasTan, kveTs rkinigzas <strong>da</strong>ZiriTa<strong>da</strong>d gadis sasoflo-sameurneo miwis nakveTebze, sa<strong>da</strong>c alagalaggvxvdeba samosaxlo nakveTebi. mocemuli teritoriis topografiawarmodgenilia maraos formis tipiuri aluviuri gruntiT, romelicSeqmnilia md. rionis xangrZlivi meandrirebis Sedegad. zoga<strong>da</strong>d,<strong>da</strong>saxlebis simWidrove Zalian <strong>da</strong>balia, magram gzis gaswvrivgansaxlebis (sacxovrebeli saxlebis ga<strong>da</strong>adgilebis) sruliadugulvebelyofac SeuZlebelia. trasis yvela konstruqciis yrilissaxiT mSeneblobas miwis udidesi maragi <strong>da</strong>sWirdeba. <strong>da</strong>bali yriliskoncefcia <strong>da</strong>gegmilia, Tumca ara rkinigzis ga<strong>da</strong>kveTis adgilze,romlis mdebareobis Secvla an gzebis sxva<strong>da</strong>sxva doneze ga<strong>da</strong>kveTiskonstruqciis saxiT mowyoba rTulia. CrdiloeTis marSruti mTavrdebaarsebuli E-60 gzis ga<strong>da</strong>kveTis wertilSi. arsebuli E-60 gzisga<strong>da</strong>kveTis Semdeg samtrediis mimarTulebiT arsebuli gzagafarTovdeba 4 saval zolamde, rodesac satransporto moZraobisintensivoba garkveul zRvars miaRwevs.2) CrdiloeTis marSrutis gafarToebagzis monakveTi <strong>da</strong>igegma imgvarad, rom Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuliarsebuli gzis gaswvriv mWidrod <strong>da</strong>saxlebuli ubnebis gafarToebaCrdiloeTis marSrutis ga<strong>da</strong>kveTis Semdeg. marSruti gadis arsebul E-60 gzaze, ga<strong>da</strong>kveTs sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTebs<strong>da</strong> kvlav uerTdeba E-60 gzas. mTeli marSruti Sesdgeba CrdiloeTismarSrutisagan <strong>da</strong> CrdiloeTis marSrutis <strong>da</strong>matebiTi gafarToebisgan.arsebuli gza CrdiloeTis marSrutis gafarToebis bolo<strong>da</strong>nZiriTa<strong>da</strong>d sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTebze gadis,sa<strong>da</strong>c gafarToeba Se<strong>da</strong>rebiT martivad moxdeba.3) samxreTis marSruti 1marSruti iwyeba rionis ga<strong>da</strong>kveTasTan <strong>da</strong> miemarTeba samxreTiTgansaxlebis masStabis maqsimalurad Semcirebis mizniT. gzis axalimonakveTis saerTo sigrZe meti iqneba CrdiloeTis marSrutisa <strong>da</strong>CrdiloeTis marSrutis gafarToebis sigrZeze. marSruti gadis<strong>da</strong>saxlebuli ubnebis kideze, sa<strong>da</strong>c gza aigeba yrilis saxiT gzis qveSga<strong>da</strong>svlis momsaxureobis mizniT. sacxovrebel ubnebze adgili eqnebagarkveul uaryofiT ekologiur <strong>zemoqmedeba</strong>s.4) samxreTis marSruti 2es marSruti warmoadgens samxreTis marSruti 1-is saxesxvaobas <strong>da</strong><strong>da</strong>gegmilia, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli <strong>da</strong>saxlebuli ubnebiskideze gavla. amgvarad, misi saerTo sigrZe meti iqneba samxreTismarSruti 1-is sigrZeze. E-60 gzasTan kidev ufro samxreTiT SeerTebisgamo, romelic ufro axlos samtrediasTan aris, gafarToebismonakveTi mokle iqneba.31


weli5) samxreTis marSruti 3es marSruti iwyeba rionis ga<strong>da</strong>kveTi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> TiTqmis aRwevszestafoni-samtrediis saavtomobilo gzas. axlomdebare sacxovreblebzeuaryofiT <strong>zemoqmedeba</strong>s adgili ar eqneba, radgan gzismSeneblobisTvis saWiro miwis udidesi nawili warmoadgens sasoflosameurneo<strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTebs an mitovebul miwas. es marSrutiyvelaze grZeli axali konstruqciaa samtrediamde, romelicyvelaze ZviradRirebuli iqneba. marSrutis bolos, qalaq samtredias-Tan axlos adgili eqneba eroziis problemas mdinare rionis zegavleniT.eroziisgan <strong>da</strong>mcavi konstruqciebis agebis aucilebloba kidevufro gazrdis samSeneblo xarjebs.sawyisi wertili – (X); bolo wertili – 267 + 700gzis monakveTis sigrZe (arsebuli gza) – 34,440 kmgzis monakveTis sigrZe (<strong>da</strong>proeqtebuli monakveTi) – 32,010 kmmaqsimalurad <strong>da</strong>saSvebi siCqare monakveTze - 120 km/sTminimaluri siCqare monakveTze – 25 km/sTgzis prognozirebuli gamtarunarianoba:2007 weli - 6262 avtomobili dReSi2030 weli - 22866 avtomobili dReSimsubuqiavtomobilimikroavtobusebimciretvirTamweobissatvir-ToavtomobilebididiavtobusisaSualotvirTamweobissatvir-To avtomobili2007 3318.86 1264.924 344.41 231.694 156.55 281.79 626.2 12.524 6262sxvadiditvirTamweobissatvir-To avtomobilimisabmelianisatvir-ToavtomobilizestafonisSemovliTigza2030 12118.98 4618.932 1257.63 846.042 571.65 1028.97 2286.6 45.732 2286653% 20,2% 5,5% 3,7% 2,5% 4,5% 10% 0,2%saproeqto gamtarunarianoba – 44000 avtomobili dReSimaqs. gamtarunarianoba - 77000 avtomobili dReSisavali zolebis raodenoba - 4savali zolis sigane - 3,75mgverdulis sigane - 3,5m32


quTaisis <strong>da</strong>savleTi – samtrediis monakveTi (CrdiloeTis 1 <strong>da</strong>samxreTis 3 varianti)33


quTaisis <strong>da</strong>savleTi – samtrediis monakveTi – samxreTis me-3varianti bolo wertili34


3.5. samSeneblo samuSaoebimiwis samuSaoebis moculoba ZiriTa<strong>da</strong>d ganisazRvreba TiToeulimarSrutis kveTis Seswavlis safuZvelze kuburi metrebiT. savelekvlevebiTa <strong>da</strong> rukebis analiziT JBIC sakvlevma jgufma <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stura,rom zogierTi monakveTi (zestafonis SemovliTi gza, naxSirRelequTaisismonakveTis rekonstruireba <strong>da</strong> quTaisis SemovliTi gzaaRmosavleTiT) saWiroebs didi moculobis miwis samuSaoebisCatarebas. am monakveTebze miwis samuSaoebis moculoba gamoiTvlebakveTebis gaTvaliswinebiT.miwis samuSaoebi iyofa or jgufad: “samuSaoebi adgilzemiRebuli nayari gruntis gamoyenebiT” <strong>da</strong> “samuSaoebi sxva adgili<strong>da</strong>nmoziduli gruntis gamoyenebiT”. pirveli maTgani gamoiyenebamonakveTebze, sa<strong>da</strong>c miwis arsebuli done maRalia gegmiur doneze,xolo meore meTodi gamoiyeneba im monakveTebze, sa<strong>da</strong>c miwis donenaklebia gegmiur doneze. or dones Soris gansxvavebis mixedviTSeiZleba gamovTvaloT ganivi kveTis farTobi, romelic trapeciisformisaa. TiToeuli monakveTis manZilis ga<strong>da</strong>mravlebiT gamoiTvlebamiwis samuSaoebis moculoba.sxva monakveTebis SemTxvevaSi JBIC sakvlevma jgufma <strong>da</strong>uSva, romgzisTvis aigeba mxolod 0.5 m sisqis yrili, radgan am monakveTebistopografia swori reliefiT aris warmodgenili. rekonstruirebulmonakveTebzec ki, sa<strong>da</strong>c moewyoba axli safari, aigeba 0.5 m sisqisyrili. miwis samuSaoebis saangariSo moculobebi mocemulia qvemoTmoyvanil cxrilSi.xidebis asagebad saWiro miwis samuSaoebis moculobis gamoTvlaxdeba xidebis Semdegi sami kategoriis mixedviT (xidebi kategoriebadiyofa simaRlis mixedviT): “10 metramde”, “10 metri<strong>da</strong>n 20 metramde” <strong>da</strong>“20 metrze maRali”. xidebis safuZvlad gamoiyeneba ximinjovanisafuZveli. xidis siganea 24.5 m (axali xidis agebis SemTxvevaSi) <strong>da</strong> 12.25m arsebuli xidebis gafarToebis SemTxvevaSi. Tu arsebuli xidi<strong>da</strong>nzogierTi saWiroebs rekonstruqcias, maTi sigane ganisazRvreba 24.5metriT. xidebis asagebad saWiro miwis samuSaoebis moculobebinaCvenebia qvemoT moyvanil cxrilSi.sxva saxis samuSaoebis moculobebi fasdeba Semdegi meTodebisgamoyenebiT. qvemoT CamoTvlili samuSaoTa saxeobebi SeirCeva“traseka”-s winaswari teqnikur-ekonomikuri <strong>da</strong>sabuTebis safuZvelze.• savele kvlevis Sedegsa <strong>da</strong> aerofotosuraTze <strong>da</strong>yrdnobiT JBICkvlevis jgufi afasebs samuSaos zogierTi saxeobis moculobas.am saxeobebSi Sedis: “wriuli kveTis wyalsatari milebi”,“ferdobebis <strong>da</strong>cva”, “gzebis mSenebloba adgilobrivisatransporto moZraobisTvis” <strong>da</strong> “xmauris sawinaaRmdegomowyobilobebi”.• TiToeuli marSrutis kveTis SeswavliT JBIC kvlevis jgufiafasebs “sayrdeni kedlebis” moculobas.• “Senoba-nagebobebis ngrevis” moculoba <strong>da</strong> “<strong>da</strong>kavebuli miwebisRirebuleba” fasdeba 2002 wlis saka<strong>da</strong>stro rukebis gamoyenebiT<strong>da</strong> savele kvlevis Sedegebze <strong>da</strong>yrdnobiT. fasdeba moculobebimarSrutis Sua zoli<strong>da</strong>n orive mxares 20-metrian monakveTebze <strong>da</strong>met-naklebad farTovdeba yrilebis <strong>da</strong> Rrma <strong>da</strong>muSavebis ubnebze.• samuSaos zogierTi saxeobis moculobis Sefaseba xdebaTiToeuli monakveTis sigrZis mixedviT, rogorc aRniSnuls35


gviCvenebs “traseka”-s winaswari teqnikur-ekonomikuri <strong>da</strong>sabuTeba.aseTi samuSaoebia: “marSrutis <strong>da</strong> mosamzadebeli samuSaoebisgansazRvra”, “sagzao moniSvna <strong>da</strong> sagzao niSnebis <strong>da</strong>yeneba”,“saswrafo internet-zari” <strong>da</strong> “sagzao moZraobis marTva <strong>da</strong>saerTo monitoringi”.• “wylis gamwmendi konstruqciebis”, “foladis mavTulisRobeebisa” <strong>da</strong> “barierebis” samuSaos moculoba agreTve, fasdebaTiToeuli monakveTis sigrZis mixedviT. Tumca, am moculobebSiar Sedis xidebisa <strong>da</strong> gvirabebis sigrZe, radgan wylis gamwmendikonstruqciebi, foladis mavTulis Robeebi <strong>da</strong> barierebi ar arisaucilebeli, mdebareobdes xidebisa <strong>da</strong> gvirabebis monakveTebze.• JBIC kvlevis jgufi yovel axla<strong>da</strong>gebul marSrutze gansazRvravserT ubans, rogorc “arqeologiur ubans”, romelic naxsenebia<strong>da</strong>narTSi 3. gansaxilveli monakveTebia zestafonis SemovliTigza <strong>da</strong> quTaisis SemovliTi gza <strong>da</strong>savleTiT.cxrili: ZiriTadi samuSaoebis moculobebi zestafoni-quTaisismonakveTebze# marSrutizestafonisSemovliTi gzazestafoniquTaisismonakveTisrekonstruqciaquTaisisSemovliTi gzaquTaisisSemovliTi gzamonakveTiaRmosavleTi<strong>da</strong>savleTivariantia) gvirabiTb) gvirabisgareSezestafoni-naxSirRelenaxSirRele-quTaisiCrdiloeTisCrdiloeTisgafarToebulimarSrutimonakveTis sigrZe km 9.1 9.0 17.0 5.2 7.2 8.5 13.91 marSrutisa <strong>da</strong> mosamzadebeli samuSaoebis<strong>da</strong>dgena <strong>da</strong>:- gorak-borcvian reliefze km 5.1 6.0 0.0 0.0 7.2 0.0 0.0- vake reliefze km 4.0 4.0 17.0 6.2 0.0 8.5 13.92 Senoba-nagebobebis <strong>da</strong>Sla:c. 27.0 27.0 13.0 1.0 0.0 3.0 6.0-saxlebis <strong>da</strong> meurneobebis3 <strong>da</strong>kavebuli miwebis Rirebuleba:ha 12.1 12.2 11.2 2.3 0.0 18.3 26.1- sasoflo-sameurneo miznebisTvis gamosadegi4 arqeologiuri ubnebi c. 1.0 1.0 0.0 0.0 0.0 1.0 1.05 samSeneblo operaciebis warmoeba adgilzemiRebuli nayari gruntis gamoyenebiT:- gorak-borcvian reliefze 1000 m 3 698.9 1,009.2 0.0 0.0 277.1 0.0 0.0- vake reliefze 1000 m 3 0.0 0.0 0.0 325.5 0.0 0.0 0.06 samSeneblo operaciebis warmoeba sxva 1000 m 3 705.5 1,388.8 230.0 511.8 968.1 820.0 1,100.0adgili<strong>da</strong>n moziduli gruntis gamoyenebiT7 sagzao safari avtomobilis gasaCerebeligzispira moednis gaTvaliswinebiTa) axali konstruqcia, tipi I1000 m 2 199.5 196.9 374.9 115.1 158.2 185.9 305.8- rbil gruntSi8 1.5 m diametris wriuli kveTis wyalsatari m 105.0 189.6 237.0 50.0 105.0 245.0 350.0milebi9 marTkuTxa kveTis mqone wyalsatari milebi,Riobebi:- 2.5x2.65 m 0.0 0.0 133.0 40.0 0.0 0.0 43.0- 4.0 x2.5m m 43.0 142.0 198.0 30.0 43.0 86.0 129.0- 6.0 x4.5m m 35.0 35.0 0.0 101.0 35.0 35.0 35.036


10 xidebis simaRle:a) 10 metramde:- ximinjebis safuZveli m 2 0.0 0.0 3,087.0 0.0 1,890.2 735.0 1,715.0b) 10 metri<strong>da</strong>n 20 metramde:- ximinjebis safuZveli m 2 0.0 0.0 0.0 6,474.1 0.0 0.0 0.0g) 20 metrze meti:- ximinjebis safuZveli m 2 25,135.8 24,916.5 0.0 0.0 22,457.7 0.0 0.011 gzagamyvani- 1-zoliani c. 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3.0 4.0- 2-zoliani c. 3.0 3.0 1.0 0.0 0.0 1.0 2.012 erTi mimarTulebis orsavalzolianigvirabebi sigrZiT:- 500 metrze meti m 1,427.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.013 sayrdeni kedlebi:- ze<strong>da</strong> m 3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0- qve<strong>da</strong> m 3 0.0 0.0 0.0 0.0 3,600.0 0.0 0.014 ferdobebis <strong>da</strong>cva ga<strong>da</strong>recxvisgan didi zomis m 3 0.0 0.0 0.0 0.0 36,000.0 0.0 0.0qvis wyobiT15 estakadiani ga<strong>da</strong>sasvlebebi:a) saerTaSoriso <strong>da</strong> saxelmwifo gzebze- tipi I c. 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0- tipi IIc. 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0b) adgilobriv gzebze- tipi III c. 2.0 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.016 mierTebebi:a) saerTaSoriso <strong>da</strong> saxelmwifo gzebTan- tipi IV c. 0.0 1.0 0.0 1.0 1.0 0.0 0.0b) adgilobriv gzebTan- tipi V c. 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.017 gzebis mSenebloba adgilobrivimoZraobisTvis:- <strong>da</strong>saxlebul ubnebSi km 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0- <strong>da</strong>usaxlebel ubnebSi km 0.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.0 0.018 xmaursawinaaRmdego mowyobilobebi m 1,300.0 1,600.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1,000.019 wylis gamwmendi nagebobebi km 7.3 7.9 16.9 5.0 6.2 6.4 13.820 miwis samuSaoebi samSeneblo ubnebismosamzadeblad:- teqnikuri momsaxureobis centri <strong>da</strong> 1000 m 2 0.0 0.0 30.0 0.0 0.0 0.0 0.0policiis sadgurebi- momsaxureobis sadgurebi 1000 m 2 0.0 0.0 45.0 0.0 0.0 0.0 0.021 foladis mavTulis Robeebi gzis gaswvriv km 15.4 15.9 33.7 9.9 12.4 16.8 27.722 barierebi km 15.4 15.9 33.7 9.9 12.4 16.8 27.723 gzis moniSvna <strong>da</strong> sagzao niSnebi km 9.1 9.0 17.0 5.2 7.2 8.5 13.924 saswrafo internet-zari, informaciis gacvlis km 9.1 9.0 17.0 5.2 7.2 8.5 13.9sistema, SuqniSnebi25 sagzao moZraobis marTva <strong>da</strong> satransportomoZraobis monacemebis zogadi monitoringikm 9.1 9.0 17.0 5.2 7.2 8.5 13.937


- tipi IV c. 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0b) adgilobriv gzebTan 0.0 0.0- tipi V c. 1.0 1.0 1.0 0.0 0.017 gzebis mSenebloba adgilobrivimoZraobisTvis:# marSruti quTaisis SemovliTi gza quTaisis SemovliTi- <strong>da</strong>saxlebul ubnebSi km 0.0 0.0 0.0 0.0gza (2 savali0.0zoliT)monakveTi- <strong>da</strong>usaxlebel ubnebSi km 0.0 0.0<strong>da</strong>savleTi0.0 0.0aRmosav0.0<strong>da</strong>savleTi18 xmaursawinaaRmdego mowyobilobebi m 500.0 0.0 0.0 0.0 leTi 0.019 wylis varianti gamwmendi nagebobebi km samxreTis 17.9 1 samxreTis 19.5 2 samxreTis 31.7 3 quTaisi 1.9 CrdiloeTi8.420 miwis samuSaoebi samSeneblo ubnebismonakveTismosamzadeblad:sigrZe km 17.9 19.5 32.0 2.4 8.51 marSrutisa- teqnikuri momsaxureobis<strong>da</strong> mosamzadebelicentri 1000 m 2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0samuSaoebis<strong>da</strong> policiis<strong>da</strong>dgenasadgurebi<strong>da</strong>:--gorak-borcvianmomsaxureobisreliefzesadgurebikm1000 m 2 0.00.00.00.00.00.02.40.0 0.00.0- vake reliefze km 17.9 19.5 32.0 0.0 8.521 foladis mavTulis Robeebi gzis km 35.8 38.9 63.4 3.7 16.82 Senoba-nagebobebis <strong>da</strong>Sla:c. 10.0 3.0 4.0 0.0 3.0gaswvriv-saxlebis <strong>da</strong> meurneobebis22 barierebi km 35.8 38.9 63.4 3.7 16.83 <strong>da</strong>kavebuli miwebis Rirebuleba: ha 19.3 15.3 17.5 0.0 18.323 gzis moniSvna <strong>da</strong> sagzao niSnebi km 17.9 19.5 32.0 2.4 8.5- sasoflo-sameurneo miznebisTvis24 saswrafo internet-zari, km 17.9 19.5 32.0 2.4 8.5gamosadegiinformaciis gacvlis sistema,4 arqeologiuri ubnebi c. 1.0 1.0 1.0 0.0 1.0SuqniSnebi5 samSeneblo operaciebis warmoeba25 sagzao moZraobis marTva <strong>da</strong> km 17.9 19.5 32.0 2.4 8.5adgilze miRebuli nayari gruntissatransportomoZraobisgamoyenebiT:monacemebis zogadi monitoringi- gorak-borcvian reliefze 1000 m 3 0.0 0.0 0.0 58.2 0.0- vake reliefze 1000 m 3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.06 samSeneblo operaciebis warmoeba 1000 m 3 1,000.0 640.0 560.0 203.3 674.0sxva adgili<strong>da</strong>n moziduli gruntisgamoyenebiT7 sagzao safari avtomobilisgasaCerebeli gzispira moednisgaTvaliswinebiTa) axali konstruqcia, tipi I1000 m 2 394.0 428.8 704.2 26.6 93.0- rbil gruntSi8 1.5 m diametris wriuli kveTis m 770.0 910.0 805.0 64.5 150.5wyalsatari milebi9 marTkuTxa kveTis mqone wyalsatarimilebi, Riobebi:- 2.5x2.5m m 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0- 4.0 x2.5m m 301.0 129.0 0.0 0.0 52.8- 6.0 x4.5m m 35.0 0.0 0.0 0.0 21.510 xidebis simaRle:a) 10 metramde:- ximinjebis safuZveli m 2 490.0 490.0 8,085.0 516.3 367.5b) 10 metri<strong>da</strong>n 20 metramde:- ximinjebis safuZveli m 2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0g) 20 metrze meti: 0.0 0.0- ximinjebis safuZveli m 2 0.0 0.0 0.0 6,447.1 0.011 gzagamyvani- 1-zoliani c. 4.0 7 6.0 0.0 3.0- 2-zoliani c. 2.0 1.0 2.0 0.0 1.012 erTi mimarTulebisorsavalzoliani gvirabebi sigrZiT:- 500 metrze meti m 0.0 0.0 0.0 0.0 0.013 sayrdeni kedlebi:- ze<strong>da</strong> m 3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0- qve<strong>da</strong> m 3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.014 ferdobebis <strong>da</strong>cva ga<strong>da</strong>recxvisgan m 3 0.0 0.0 0.0 36,000.0 0.0didi zomis qvis wyobiT15 estakadiani ga<strong>da</strong>sasvlebebi:a) saerTaSoriso <strong>da</strong> saxelmwifogzebze- tipi I c. 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0- tipi II c. 0.0 0.0 0.0 1.0 0.0b) adgilobriv gzebze 0.0 0.0- tipi III c. 0.0 0.0 0.0 0.0 1.016 mierTebebi:a) saerTaSoriso <strong>da</strong> saxelmwifogzebTan38


• rac Seexeba “samSeneblo ubnebis mosamzadeblad saWiro miwissamuSaoebs”, JBIC kvlevis jgufi awesebs teqnikuri momsaxureobiserT centrs <strong>da</strong> policiis sadgurs <strong>da</strong> momsaxureobis erT sadgurszestafoni-quTaisis rekonstruirebis monakveTamde. zestafonisSemovliTi gzisTvis, zestafoni-quTaisis rekonstruirebulimonakveTisa <strong>da</strong> quTaisis SemovliTi gzisTvis JBIC kvlevis jgufismier gansazRvruli yvela moculoba miTiTebulia qvemoT moyvanilcxrilSi. gar<strong>da</strong> amisa, quTaisis 2-savalzoliani SemovliTi gzissamuSaos moculobebic gamoTvlilia quTaisis 4-savalzolianiSemovliTi gzis moculobebis safuZvelze. yvela moculobamiTiTebulia qvemoT moyvanil mocemul cxrilSi.3.6. <strong>da</strong>mxmare Senoba-nagebobebi <strong>da</strong> samsaxurebixidis gegmasaavtomobilo gzis <strong>da</strong>gegmili marSrutebi gadis Semdegi mTavarimdinareebis gaswvriv: mdinare yvirila qalaq zestafonSi <strong>da</strong> mdinarerioni qalaq quTaisSi. CrdiloeTis mTebis mxri<strong>da</strong>n am mdinareebSiCaedineba ramdenime mdinare <strong>da</strong> nakaduli. <strong>bunebriv</strong>ia, romsaavtomobilo gzis gaswvriv saWiroa mravali xidisa <strong>da</strong> milsadenismSenebloba. maTgan ori udidesi xidi mdebareobs zestafonisSemovliTi gzis monakveTze <strong>da</strong> quTaisis SemovliTi gzis aRmosavleTmonakveTze. rac Seexeba sxva xidebs, maTi umetesi nawili mdebareobszestafonis SemovliTi gzis monakveTze, sa<strong>da</strong>c marSruti gadisgorakebsa <strong>da</strong> velebze. xidis sigrZe <strong>da</strong>mokidebulia konkretuli ubnisadgilobriv pirobebze. zogi xidi grZelia grZeli malebiT safuZvlismdgomareobi<strong>da</strong>n gamomdinare, xolo zogi xidi grZelia Se<strong>da</strong>rebiTmokle malebiT. xidebis umetesoba zestafonis SemovliT gzaze<strong>da</strong>proeqtdeba, rogorc liTonis xidebi gamWoli wamweebiT maTi grZelimalis gamo.saqarTvelos geomorfologiuri <strong>da</strong>raionebis mixedviT, sakvleviteritoria Sedis saqarTvelos mTaTaSorisi <strong>da</strong>Zirvis zonaSi <strong>da</strong>moicavs kolxeTis aluviuri <strong>da</strong>blobis aRmosavleT nawils.teritoriis ze<strong>da</strong>piri erodirebulia mdinare yvirilasa <strong>da</strong> Zirulas <strong>da</strong>maTi Senakadebis zemoqmedebiT. <strong>da</strong>gegmili gzis monakveTebissafuZvlebis mdgomareoba, rogorc punqti<strong>da</strong>n “5.2.2 geologia” Cans,ZiriTa<strong>da</strong>d warmodgenilia <strong>da</strong>balmTiani terasuli reliefiT, romelicSedgeba kirqvisa <strong>da</strong> qviSaqvis wyebebiTa <strong>da</strong> vulkanuri <strong>da</strong>naleqebiT(zestafonis teritoria). am ubanzexidis qve<strong>da</strong> naSeni saWiroebssxva<strong>da</strong>sxva saxisa <strong>da</strong> sigrZis ximinjis safuZvlebs, rac ganisazRvrebageologiuri pirobebiT.gasafarToebeli monakveTi moicavs mdinare yvirilas marjvenanapirze Walis terasebis naleqebs kaWaris, qviSebisa <strong>da</strong> TixnarisCanarTebiT. E-60 gzaze arsebuli xidebi agebulia ximinjovansafuZvlebze. naxSirReles raionis geologiuri pirobebi, sa<strong>da</strong>csaWiroa gasworis rekonstruqcia, warmodgenilia kirqvis fenebismonacvleobiT, SuaSreebiTa <strong>da</strong> linzebiT, Tixuri kirqvebiT <strong>da</strong>mergelebiT. aRniSnuli xidic saWiroebs sxva<strong>da</strong>sxva saxisa <strong>da</strong> sigrZisximinjovan safuZvlebs.quTaisis SemovliTi gzis aRmosavleT nawili gaivlis kirqvisa <strong>da</strong>mergelebis Sreebis monacvleobasa <strong>da</strong> qviSaqvebisa <strong>da</strong> breqCia-39


konglomeratebis SuaSreebs, aseve, glaukonitur qviSaqvebsa <strong>da</strong>mergelovan konglomeratebs. mdinare wyalwiTelas ga<strong>da</strong>mkveTi xidisaWiroebs sakmaod Rrma ximonjovan safuZvlebs myife nia<strong>da</strong>gis gamo.xidebi quTaisis SemovliTi gzis aRmosavleT monakveTzewarmoadgens xidebs, romlebis kveTs mdinare rions.safuZvlebi warmodgenilia eluviur-deluviuri Tixuri <strong>da</strong> Tixa-RorRovani formaciebiT simZlavriT 1-10 metramde <strong>da</strong> mZlavrialuviuri naleqebiT (aluvioniT), romelTa simZlavre aRwevs ramdenimeaTeul metrs <strong>da</strong> ZiriTa<strong>da</strong>d warmodgenilia kaWariT, kenWnariT, xreSiT,qviSebiTa <strong>da</strong> qviSnari nia<strong>da</strong>giT <strong>da</strong> Tixuri nia<strong>da</strong>gis SuaSreebiTa <strong>da</strong>linzebiT zog adgilebSi. xidi saWiroebs iseTi saxis ximonjovansafuZvlebs, romliTac gaTvaliswinebuli iqneba iseTi rTulinia<strong>da</strong>gebi, rogoricaa kaWari <strong>da</strong> xreSi. qvemoT mocemuli suraTigviCvenebs gvirabian gzaze mdinare yvirilas xidis sqematurgamosaxulebas.sur. xidi mdinare yvirilaze gvirabiTsur. xidi mdinare yvirilaze gvirabis gareSe40


sur. xidi mdinare rionzegzagamtari konstruqciebis forma <strong>da</strong>mokidebulia WrilissimaRleze, rac imavdroulad xidis sigrZis ganmsazRvrelic aris.qvemoT mocemul suraTze warmodgenilia erT-erTi ga<strong>da</strong>sasvleli xidizestafonis SemovliTi gzis monakveTze.sur. WiaTura-zestafonis ga<strong>da</strong>sasvlelisxva <strong>da</strong>mxmare konstruqciebi, rogoricaa sayrdeni kedlebi <strong>da</strong>ferdobebis <strong>da</strong>mcavi nagebobebi, marTkuTxa kveTis mqone wyalsadenimilebi, sadrenaJo milebi <strong>da</strong> sxv., mocemulia punqtSi 3.5.3.7. mSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli narCenebinarCenebi3.5 punqtSi mocemuli miwis samuSaoebis normatiuli maCveneblebi(ix. pp. 5 <strong>da</strong> 6 cxrilSi) cxadyofs, rom narCenebis <strong>da</strong>grovebas (1611000m 3- samuSaoebis warmoebisas adgilze mopovebuli nayari gruntisgamoyenebiT) aWarbebs inertuli masalebiT Sevsebis moTxovna (3900000 –41


4200000m 3 - samuSaoebis warmoebisas gare<strong>da</strong>n mowodebuli gruntisgamoyenebiT). amdenad, mSeneblobis procesSi <strong>da</strong>grovili narCenebisumetesi nawili gamoyenebuli iqneba, rogorc Semavsebeli. narCenebismxolod is nawili, romlis gamoyenebac nayaris CasayreladSeuZlebelia, gatanili iqneba samuSao ubni<strong>da</strong>n.3.8. mSeneblobis dros gamoyenebuli aRWurvilobamSeneblobis procesSi gamoyenebuli aRWurvilobis CamonaTvalimieTiTeba samuSao gegmiT. qvemoT viZleviT CamonaTvals, romelicSedgenilia E-60 saavtomobilo gzis 12 km sigrZis aRaiani-igoeTissaproeqto dokumentaciis monacemebze <strong>da</strong>yrdnobiT.#aRWurvilobis tipi <strong>da</strong> minimalurimaxasiaTeblebisaWiroaRWurvilobisminimaluriraodenoba1 buldozeri gamafxvierebliT 42 frontaluri CamtvirTveli 33 TviTmcleli 64 avtogreideri 25 satvirTo eqskavatori 16 ukuCamCiani eqskavatori 27 gzis vibraciuli satkepni 28 pnevmosatkepni 19 orvalciani sagzao satkepni 310 ze<strong>da</strong>piruli vibratori 111 samsxvrevela 112 srulad avtomatizirebuli1dozatori13 srulad avtomatizirebuli Semrevi 114 sagzao safaris gamoyvanis manqana1eleqtrosensoriT15 bitumis cisterna badiiTa <strong>da</strong>2mfrqvevanaTi16 bitumis sawyobi 117 kompresori 218 ga<strong>da</strong>satani generatori 219 wylis cisterna mfrqvevanaTi 220 amwe 121 beton<strong>da</strong>mgebi eleqtronulisensoriT3.9. proeqtis xangrZliobamiCneulia, rom kreditis mosamzadebel samuSaoebs <strong>da</strong>sWirdeba 1weliwadi, xolo proeqtis ganxorcielebas 4-5 weli, SeZenisa <strong>da</strong>mSeneblobis operaciebis CaTvliT. mSeneblobis periodi savaraudod,gagrZeldeba 2,5-3 weli, rac monakveTebis maxasiaTeblebzea<strong>da</strong>mokidebuli. mSeneblobis periodSi erT-erTi umniSvnelovanesimomentia mdinare rionis xidis mSenebloba, romelic didi moculobissamSeneblo samuSaoebis Catarebas saWiroebs.142


4. garemos<strong>da</strong>cviTi receptorebi saproeqto teritoriaze4.1. Sesavalidetaluri informacia garemos sabaziso mdgomareobebisTvalsazrisiT saproeqto zonebSi (maT Soris, yvela alternatiulimarSruti) warmodgenilia EIA-is mesame <strong>da</strong>narTSi. <strong>da</strong>binZurebissabaziso monacemebi asaxulia me-4 <strong>da</strong>narTSi. qvemoT warmogidgenTgaremos<strong>da</strong>cviTi sensitiurobebis reziumes potenciuri zemoqmedebebisSemdgomi analizisaTvis.garemos<strong>da</strong>cviTi mdgomareobis Sefasebis mTavari Sedegia is, romar Cndeba <strong>da</strong>brkolebebi – adgilebi, sa<strong>da</strong>c SeiZleba Seiqmnasseriozuli geografiuli safrTxeebi an SezRuduli zonebi (mag.,<strong>da</strong>culi teritoriebi an ukiduresad sensitiuri garemos<strong>da</strong>cviTireceptorebi) – romelTac SesaZloa xeli SeuSalon proeqtisganxorcielebas. erTaderTi mkacrad SezRuduli zona regionSi arisajameTis <strong>bunebriv</strong>i nakrZali. SeswavlisaTvis SerCeuli monakveTebiajameTis <strong>bunebriv</strong>i nakrZali<strong>da</strong>n moSorebulia. Tumca, zestafonisamtrediisavtomagistralis SemTxvevaSi, marSruti am nakrZalisaxlos gadis, amdenad, gansakuTrebuli yuradReba un<strong>da</strong> mieqcesteritoriebs, romlebic nakrZalis axlosaa.yvelaze sensitiuri adgilia sofel axalsofelTan axlosmdebare samSeneblo zona, sa<strong>da</strong>c md. rioni metad <strong>da</strong>klaknilia <strong>da</strong>recxavs marjvena napirs. miwis viwro zoli (80-100 m siganisa) napirsa<strong>da</strong> uaxloes sacxovrebel saxlebs Soris nawilobriv <strong>da</strong>kavebuliagazis milsadenis RoW-iT. amdenad, sivrce gzatkecilismSeneblobisaTvis SezRudulia <strong>da</strong> garkveuli napir<strong>da</strong>mcavi samuSaoebiaucilebelia SemdgomSi gverdiTi eroziis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad. essaWiroa ara mxolod infrastruqturis <strong>da</strong>cvis mizniT, aramedga<strong>da</strong>saxlebis saWiroebis minimumamde <strong>da</strong>sayvana<strong>da</strong>c. gzatkecilismSeneblobisaTvis aucilebeli ga<strong>da</strong>saxlebis masStabi mkveTradgaizrdeba, Tu viwro derefani SemdgomSi kidev ufro Semcirdeba.sxva sagulisxmo sensitiurobebi aris saRoriisa <strong>da</strong> Wognaristyeebi. saRoriis tye (quTaisTan) <strong>bunebriv</strong>i tyea, romlis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong>rekreaciuli Rirebuleba metad mniSvnelovania <strong>da</strong> (Tumca is ar aris<strong>da</strong>culi adgili) adgilobrivma xelisuflebam gvirCia, gverdi agvevloam sensitiuri seqtorisaTvis. Wognaris tye (zestafoni-quTaisismonakveTi) ZiriTa<strong>da</strong>d xelovnuria <strong>da</strong> naklebad Rirebulia <strong>da</strong>cvisTvalsazrisiT. gzis gafarToeba <strong>da</strong>azianebs am tyes. am zonaSi miwisgaTavisufleba <strong>da</strong> xeebis moWra akrZaluli ar aris, Tumca, un<strong>da</strong><strong>da</strong>igegmos saTanado sakompensacio RonisZiebebi <strong>da</strong> aRebul iqnasSesabamisi nebarTva saqarTvelos garemos<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>iresursebis saministros satyeo departamentisgan.Seswavlis adgilas dgindeba sxva<strong>da</strong>sxva wylisSemcvelikompleqsebi, romlebSic Rrmad cirkulirebadi <strong>da</strong> wyalmarCximiwisqveSa wylebia CarTuli. Tumca zonaSi ar aris mniSvnelovanimiwisqveSa rezervebi <strong>da</strong> wylis fenebi, romlebic SesaZloa sensitiuriaRmoCndes proeqtis zemoqmedebis mimarT. Se<strong>da</strong>rebiT sensitiuriaanTropogenuri periodis aluviur-deluviuri depozitebis SemcvelwylisSemcvel kompleqsebSi, romlebic faravs mdinareebis: yvirila,Wolaburi, Zusa, Cxara, wyalwiTela <strong>da</strong> rioni xeobebsa <strong>da</strong> momijnaveferdobebs. am wylis fenebSo miwisqveSa wylebis siRrme Se<strong>da</strong>rebiT<strong>da</strong>balia <strong>da</strong> aRwevs 1-2 metrs. aluviur-deluviuri kompleqsebis wylebi43


kargi xarisxis sasmeli wylebia, magram SezRuduli gavrcelebis gamomxolod adgilobrivi gamoyenebisTvisa. samSeneblo saqmianobis drosam wylis fenebis <strong>da</strong>binZurebis riski <strong>da</strong>balia.ze<strong>da</strong>piruli wylebis rezervebi saproeqto zonaSi warmodgeniliazogierT mTavar <strong>da</strong> momcro mdinareebis, nakadulebisa <strong>da</strong> arxebissaxiT. detaluri aRweriloba mocemulia me-3 <strong>da</strong>narTSi. wylis xarisxisSesaxeb monacemebi warmodgenilia me-4 <strong>da</strong>narTSi. analizi un<strong>da</strong>Cautardes zogierT mZime liTonsa (romlebic garkveul kavSirSiagzatkecilis <strong>da</strong>binZurebasTan) <strong>da</strong> navTobis naxSirwyalbadebsmTlianad. am monacemebis mixedviT, mZime liTonebiT <strong>da</strong>binZureba arcise mniSvnelovani aRmoCn<strong>da</strong>, maSin roca navTobproduqtebiT<strong>da</strong>binZureba mniSnvelovani iyo Semowmebuli mdinareebis umetesobaSi (6-<strong>da</strong>n 5-Si). es miuTiTebs ze<strong>da</strong>piruli wylebis resursebisaramdgradobaze, amdenad, yvela ze<strong>da</strong>piruli wylis resursisensitiurad un<strong>da</strong> CaiTvalos.yvela samSeneblo ubani un<strong>da</strong> CaiTvalos sensitiura<strong>da</strong>rqeologiuri resursebis TvalsazrisiT. zogierTi arqeologiuriubani cnobilia, magram mTavari samSeneblo samuSaoebis <strong>da</strong>wyebamdeaucilebelia sifrTxilis zomebis miReba sxva ubnebzec, sa<strong>da</strong>c jer arCatarebula sistematuri arqeologiuri kvlevebi. zogierTiarqeologiuri Sedevri <strong>da</strong>zian<strong>da</strong> am samuSaoebis dros. aqe<strong>da</strong>ngakveTili un<strong>da</strong> viswavloT <strong>da</strong> samSeneblo saqmianobis <strong>da</strong>wyebamdemovipovoT kulturis saministros nebarTva. es gansakuTrebiTmniSvnelovania axali samSeneblo moednebisaTvis, Tumca ar un<strong>da</strong> iyosugulvebelyofili arc gzis gafarToebis adgilebSi.4.2. garemos<strong>da</strong>cviTi sensitivebis mokle nusxa <strong>da</strong> aRwerilobazestafonis asaqcevi gza- mdinareebi yvirila <strong>da</strong> Colaburi (ze<strong>da</strong>piruli wylebi <strong>da</strong> wylisekosistemebi)- tyis masivi zestafonis saavadmyofosTan axlos (satyeo fondissakuTreba)- mTebi zestafonis CrdiloeTiT – ze<strong>da</strong>piruli mewyerebi <strong>da</strong>eroziis potenciuri riskicnobili arqeologiuri Zeglebi:Sorapani – md. yvirilasa <strong>da</strong> Zirulas SesarTavTan mdebareantikuri <strong>da</strong> adre Suasaukuneebis cixesimagre.sofeli qvemo sazani – antikuri <strong>da</strong>saxlebis goraki, gvianibrinjaos xana, adreuli rkinis xanasofeli argveTa – Zv.w.aR. V-IV ss-is nekropolisi.sofeli odilauri - Zv.w.aR. VI-IV ss-is nekropolisi (fisovaniakl<strong>da</strong>mebi)sofeli beJaTubani – brinjaos sagnebis saganZuri, Zv.w.aR. XII-VIIIss.sofeli qvemo saqara - brinjaos sagnebis saganZuri, Zv.w.aR. XII-VIII ss.samxreT imereTis mTisZirebi uerTdeba aWara-imereTis qedisCrdiloeT ferdebsa <strong>da</strong> guriisa <strong>da</strong> imereTis mTebs. tenianoba <strong>da</strong>balia44


<strong>da</strong> naleqebis sezonuri ganawileba ufro kontinenturia. gzatkeciligadis kolxeTis <strong>da</strong>blobsa <strong>da</strong> rionis auzSi. zoga<strong>da</strong>d, landSaftebiwarmodgenilia mTa-gorakian zonaSi (Sorapni<strong>da</strong>n sofel argveTamde)landSaft 6-iT – vake-mTa-goris eroziul-akumulaciuri landSaftimuxiT, ZelqviT, wiflisa <strong>da</strong> wablis <strong>da</strong> polidominanturi kolxuritipis tyeebiT, maradmwvane buCqebiT. proeqtis adgilas landSaftiZlier saxecvlilia mWidro <strong>da</strong>saxlebisa <strong>da</strong> sasoflo-sameurneosaqmianobis Sedegad. satyeo fondis sakuTrebaSi arsebuli tyis mcirekoromebi SemorCenilia Zveli zestafonis saavadmyofos axlos <strong>da</strong>gaTvaliswinebuli un<strong>da</strong> iyos zusti <strong>da</strong>gegmvis dros detaluri<strong>da</strong>proeqtebis etapze.sur. zestafonis Zveli saavadmyofos axlos mdebare tyis mcire masivebimonakveTi zestafoni<strong>da</strong>n quTaisamde- mdinare yvirila <strong>da</strong> misi Senakadebi: Cxara, Zevrula, naxSirRele,WiSura, wyalwiTela <strong>da</strong> ramdenime ufro patara mdinare (wyali <strong>da</strong>wylis ekosistemebi)- mTa sofel naxSirRelesTan, romelic un<strong>da</strong> moiWras.- Wognaris tye quTaisTan (xelovnuri). arsebuli gzis 2 km sigrZismonakveTi kveTs Wognaris tyes. gzis SekeTeba moiTxovs<strong>da</strong>axloebiT 4 ha tyis gaCexvas. tyes ar aqvs didi mniSvneloba<strong>da</strong>cvis TvalsazrisiT, Tumca aucilebelia saTanado sakompensacioRonisZiebebis gatareba.arqeologiuri Zeglebi:sofeli qvemo simoneTi - brinjaos sagnebis saganZuri, Zv.w.aR. XII-VIII ss.sofeli godogani – kolxuri brinjaos culebis saganZuri,Zv.w.aR. XII-VIII ss.sofeli godogani - qvis xanis Zegli `iasonis mRvime~ md.wyalwiTelas marjvena napirze, zestafoni-quTaisis magistralismarcxniv, godobanis xidTan.sofeli Wognari - `nasajvarebi borcvi~, Zv.w.aR. VIII-III ss-iskulturuli Sreebi.gzatkecilis yvela sxva monakveTi sof. argveTa<strong>da</strong>n sof.farcxanayanebamde <strong>da</strong> sof. axalsoflamde mdebareobs landSaft 2-is45


sazRvrebSo – vake-<strong>da</strong>blobebis akumulaciuri landSaftebi imereTismuxis tyeebiT, zogan maradmwvane buCqnarebiT. gzatkecilis gaswvriv<strong>bunebriv</strong>i mwvane safari umetesad ganadgurebulia mWidro<strong>da</strong>saxlebuli adgilebisa <strong>da</strong> soflis meurneobis ganviTarebis Sedegad.sur. Wognaris tye quTaisTan axlos (xelovnuri)sur. quTaisTan axlos Wognaris tyis 2 km-iani monakveTi46


quTaisis asaqcevi gza- mdinare rioni (ze<strong>da</strong>piruli wylebi <strong>da</strong> eylis ekosistemebi)- saRoriis tye (wiTel wignSi Setanili muxis xeebis tye)arqeologiuri Zeglebi:sofeli qvemo mesxeTi - Zv.w.aR. IV-II ss-is nekropolisi (fisovaniakl<strong>da</strong>mebi)sofeli qvemo mesxeTi – monetebis saganZuri (kolxuri TeTri),Zv.w.aR. VI-IV ss.sofeli farcxanayanebi - mTa Zv.w.aR. VIII-VII ss-is antikuri<strong>da</strong>saxlebebiT.sofeli farcxanayanebi - Zv.w.aR. IV-II ss-is nekropolisi (fisovaniakl<strong>da</strong>mebi)sofeli maRlaki - Zv.w.aR. IV-II ss-is nekropolisi (fisovaniakl<strong>da</strong>mebi)sofeli maRlaki - mTa Zv.w.aR. VIII-VII ss-is antikuri<strong>da</strong>saxlebebiT.sofeli qvitiri – elinisturi xanis Zv.w.aR. IV-II ss-isnekropolisi (fisovani akl<strong>da</strong>mebi)sofeli qvitiri – mTa Zv.w.aR. VIII-VII ss-is antikuri<strong>da</strong>saxlebebiT.saRoriis tye md. rionTan axlos quTasis ga<strong>da</strong>kveTaze. tyemniSvnelovani rekreaciuli zonaa quTasisTvis, gar<strong>da</strong> amisa, isumTavresad struqturirebulia imeruli muxiT (Quercus Imeretina),romelic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili. tyis nawili<strong>da</strong>zianebulia Warbi wylis gavleniT, rac nawilobriv gamowveuliarionhesis maregulirebeli arxis maxloblobiT. es tyes ukiduresadmowyvlads xdis. ganTvisebis zolis gaWra tyeSi <strong>da</strong> mis fragmentebSigamoiwvevs xeebis <strong>da</strong>zianebas ara marto ganTvisebis zolSi, aramed mismiRmac.sur. saRoriis tye47


quTaisi<strong>da</strong>n samtrediamde monakveTi- mdinareebi rioni, gubiswyali, arxebi (ze<strong>da</strong>piruli wylebi <strong>da</strong> wylisekossitemebi)- mdinare rioni – gverdiTi erozia sofl axalsofelTan axlosarqeologiuri Zeglebi:sofeli Txawiri - mTa Zv.w.aR. VIII-VII ss-is antikuri<strong>da</strong>saxlebebiT.sofeli banoja - Zv.w.aR. IV-III ss-is nekropolisi (fisovaniakl<strong>da</strong>mebi).sofeli banoja - Zv.w.aR. VIII-IV ss-is kulturuli Sreebi.sofeli jixaisi - mTa Zv.w.aR. VIII-VII ss-is antikuri<strong>da</strong>saxlebebiT.sur. tipiuri landSafti quTaisi-samtrediis monakveTTansur. md. rioni – gevrdiTi erozia sof. axalsofelTan48


erTaderTi problematuri adgili samxreT 3 marSrutisTvis arissamSeneblo ubani sof. axalsofelTan, sa<strong>da</strong>c md. rioni Zalian<strong>da</strong>klaknilia <strong>da</strong> recxavs marjvena napirs. miwis viwro zoli (80-100 msiganis) napirsa <strong>da</strong> uaxloes sacxovrebel saxlebs Soris nawilobriv<strong>da</strong>kavebulia gazis milsadenis RoW-iT. gazis milsadeni nawilobrivCamoirecxa <strong>da</strong> gaSiSvl<strong>da</strong> 2008 wels (ix. suraTi zemoT). amJamad, gazismilsadenis xsenebuli monakveTi <strong>da</strong>blokilia <strong>da</strong> gazis misawodebladsxva milsadeni gamoiyeneba. mdinaris napir<strong>da</strong>cvis RonizZiebebigatarebulia. Tumca, gasaTvaliswinebelia, rom sivrce gzatkecilismSeneblobisaTvis SezRudulia <strong>da</strong> SesaZloa saWiro gaxdes ufro metinapir<strong>da</strong>mcavi zomebis miReba imisaTvis, rom <strong>da</strong>culi iyos gzatkecilisRoW SemdgomSi gverdiTi eroziisgan. es saWiroa ara mxolodinfrastruqturis <strong>da</strong>cvis mizniT, aramed ga<strong>da</strong>saxlebis saWiroebisminimumamde <strong>da</strong>sayvana<strong>da</strong>c. gzatkecilis mSeneblobisaTvis aucilebeliga<strong>da</strong>saxlebis masStabi mkveTrad gaizrdeba, Tu viwro derefaniSemdgomSi kidev ufro Semcirdeba. problema mogvarebadia, magramsaWiroebs mofiqrebas.4.3. informacia fonuri <strong>da</strong>binZurebis Sesaxeb(nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis <strong>da</strong>binZureba; xmauri; radiacia)<strong>da</strong>binZurebis ZiriTadi aspeqtebis Sefasebis mizani iyo arsebulisituaciis Sefaseba, romlis gamoyenebac Semdeg <strong>garemoze</strong> proeqtisgavlenis analizis dros, aseve sagzao moZraobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<strong>da</strong>binZurebis samomavlo prognozebis gasakeTeblad iqnebo<strong>da</strong>SesaZlebeli, iseve, rogorc monitoringis miznebisTvis.nimuSebis aRebis/analizis meTodi, nimuSebis aRebis adgilebi <strong>da</strong>gazomvebis Sedegebi moyvanilia <strong>da</strong>narTSi 4. qvemoT mokled mogaxsenebTam analizis <strong>da</strong>skvnebis Sesaxeb.gaizoma radiaciis fonuri done magistralis monakveTisSerCeuli marSrutis mTel sigrZesa <strong>da</strong> mimdebare arealSi. gazomvebiCatar<strong>da</strong> 2009 wlis 9, 10 <strong>da</strong> 11 marts rusuli warmoebis stan<strong>da</strong>rtulixelsawyoTi - “СРП 6801”. gazomvebi ganxorciel<strong>da</strong> manqaniT moZraobisasgzis monakveTis mTel sigrZeze <strong>da</strong> manqanis gaCerebiT gare 102wertilSi. radiaciuli fonis done meryeob<strong>da</strong> 5-<strong>da</strong>n 13 mikrorentgenamde/saaTSisxva<strong>da</strong>sxva adgilze; adgilebis 98%-Si radiaciulifonis donem Seadgina 8-10 mikro-rentgeni/saaTSi.ze<strong>da</strong>piruli wylebis nimuSebi aRebul iqna 6 mdinari<strong>da</strong>n,romelTac ga<strong>da</strong>kveTs gzis SerCeuli marSruti. es mdinareebia: yvirila;Colauri/Zevri; tiSura; rioni quTaisTan; wyalwiTela <strong>da</strong> gubiswyali.nimuSebis aReba ganxorciel<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>kveTis siaxloves. gaanaliz<strong>da</strong><strong>da</strong>binZurebis integraluri parametrebi, romlebic gamoxatavenavtomanqanebis moZraobis Sedegad teritoriis <strong>da</strong>binZurebis dones:(benzinis naxSirwyalbadis jamuri (TPH), tyvia (Pb jamuri); TuTia (Zn2+);qromi (Cr6+) <strong>da</strong> kadmiumi (Cd, jamuri). Sedegebma gviCvena, rom mZimeliTonebis koncentracia, tyviis CaTvliT, maqsimaluri <strong>da</strong>saSvebikoncentraciis farglebSia (MAC), romelic gansazRvrulia ze<strong>da</strong>piruliwylis stan<strong>da</strong>rtisTvis. amave dros, mdinareebis benziniT gamowveuli<strong>da</strong>binZureba mniSvnelovnad aRemateba MAC-s (maqsimalur <strong>da</strong>saSvebkoncentracias) 5 mdinareSi (3-6 MAC) <strong>da</strong> axloa 1 MAC-Tan mdinarerionisTvis. <strong>da</strong>binZurebis wyaro ZiriTa<strong>da</strong>d magistralze moZravi49


manqanebia, maTi samrecxaoebi, wylis <strong>da</strong>muSavebis mowyobilobebisararseboba sxva<strong>da</strong>sxva momsaxurebis centrebsa <strong>da</strong> mcire sawarmoebSi.nia<strong>da</strong>gis nimuSebi aRebulia 6 adgili<strong>da</strong>n arsebuli magistralismimdebare teritoriaze <strong>da</strong> SerCeuli samomavlo marSrutis gaswvriv,sa<strong>da</strong>c amJamad gza ar arsebobs. gaanaliz<strong>da</strong> <strong>da</strong>binZurebis integraluriparametrebi, romlebic gamoxataven avtomanqanebis moZraobis Sedegadteritoriis <strong>da</strong>binZurebis dones: (benzinis naxSirwyalbadis jamuri(TPH), tyvia (Pb jamuri); TuTia (Zn2+); qromi (Cr6+) <strong>da</strong> kadmiumi (Cd, jamuri).Sedegebma gviCvena, rom mZime liTonebis koncentracia, tyviis CaTvliT,maqsimaluri <strong>da</strong>saSvebi koncentraciis farglebSia (MAC), romelicgansazRvrulia ze<strong>da</strong>piruli wylis stan<strong>da</strong>rtisTvis. Tumca, un<strong>da</strong>aRiniSnos, rom tyviisa <strong>da</strong> TuTiis kocentraciebi Zalzed maRalia <strong>da</strong>meryeobs TuTiis SemTxvevaSi 0,3 <strong>da</strong>n 0,5 MAC-mde xolo tyviisSemTxvevaSi - 0,5 <strong>da</strong>n 0,9 MAC-mde. es monacemebi un<strong>da</strong> iqnas gagebuli,rogorc fonuri <strong>da</strong>binZurebis gamomxatveli parametrebi, savaraudod<strong>da</strong>kavSirebuli avtomanqanebis moZraobisas warmoqmnil emisiebTan <strong>da</strong>Seusabamo sawvavis (tyviis SemcvelobiT) wlebis manZilzegamoyenebasTan.garemomcveli haeris nimuSebis aReba <strong>da</strong> xmauris gazomvaganxorciel<strong>da</strong> 4 adgilze <strong>da</strong>saxlebul punqtebSi, romelsac gzaga<strong>da</strong>kveTs. gar<strong>da</strong> amisa, gaanaliz<strong>da</strong> sagzao moZraobasZTan<strong>da</strong>kavSirebuli emisiebis nimuSebi, romelTa modelireba gakeT<strong>da</strong>rusuli [warmoebis] licenzirebuli “Ekolog-Magistral-City”. am ninuSebismaxasiaTelebis analizma gvaCvena, rom sagzao moZraobiT gamowveuli<strong>da</strong>binZurebis done ar aris maRali axlomdebare <strong>da</strong>saxlebebSi <strong>da</strong> mavnenivTierebaTa koncentraciebi mniSvnelovnad Camouvardeba MAC-s 25 <strong>da</strong>50 metrSi arsebuli gzis orive mxri<strong>da</strong>n. ufro <strong>da</strong>wvrilebiT emisiebisanalizis Sedegebis <strong>da</strong> maTi gavlenis Taobaze ix. p. 5.2.gaizoma fonuri xmauris done gaCerebebis imave wertilebSi,sa<strong>da</strong>c haeris nimuSebi iqna aRebuli. gazomvebi xdebo<strong>da</strong> samjer (diliT,Suadgisas <strong>da</strong> saRamos) dReSi 0.5 saaTis manZilze. 30 gazomvis saSualomaCvenebeli (1 wuTSi) aRebul iqna gazomil saSualo sidided. gar<strong>da</strong>amisa, xmauris done gazmil iqna gaCerebis sxva adgilebzec. amgazomvebis xangrZlivoba 10 wuTi iyo erTxel dReSi. es monacemebigamoyenebul iqna 2009 wlis 7 marti<strong>da</strong>n 12 martamde, stan<strong>da</strong>rtulirusuli mowyobilobis - “Шум 1М30” meSveobiT. fonuri xmaurissaSualo done gzi<strong>da</strong>n 5 metrSi meryeob<strong>da</strong> 60 dBA- <strong>da</strong>n 80 dBA-mde. racgulisxmobs, rom sagzao moZraobiT gamowveuli xmauris done gzi<strong>da</strong>n150-200 metris moSorebiT <strong>da</strong>saSvebi stan<strong>da</strong>rtis farglebSia. ufrodetaluri informacia am analizis Sedegebisa <strong>da</strong> gavlenis Sesaxeb ix.p 5.3.50


5. <strong>garemoze</strong> <strong>zemoqmedeba</strong>paragrafSi 5.1 mocemulia “E-60 magistralis zestafoni –samtrediis monakveTis rekonstruqciis proeqtis dizainis,mSeneblobisa <strong>da</strong> eqspluataciis stadiaze mosalodneli zemoqmedebismokle mimoxilva. paragrafebSi 5.2 <strong>da</strong> 5.3 (iseve, rogorc <strong>da</strong>narTebSi 5<strong>da</strong> 6) Cven SevexebiT emisiebisa <strong>da</strong> xmauris faqtors, rac tipiuri<strong>zemoqmedeba</strong>a rogorc magistralebis mSeneblobisa <strong>da</strong> reabilitaciisdros, aseve misi eqspluataciis fazaSi. paragrafSi 5.4 moyvaniliaufro ganvrcobili aRwera im zemoqmedebisa, romelic mosalodneliamSenebloobis fazaSi <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva samSeneblo samuSaoebis adgilebsexeba: ganTvisebis zoli, karierebi, banakebis <strong>da</strong> nagavsayrelebi.5.1 proeqtTan <strong>da</strong>kavSirebuli saqmianobisa <strong>da</strong> mosalodnelizemoqmedebis mokle mimoxilva5.1.1 <strong>garemoze</strong> <strong>zemoqmedeba</strong> – proeqtirebis <strong>da</strong> wina-samSeneblo faza# I. dizaini<strong>da</strong>n gamomdinare<strong>zemoqmedeba</strong>1 gzis alternatiulimarSrutebi<strong>da</strong>mosalodneli gavlena:• geosafrTxeebis Secveliadgilebi;• sensitivuri ekosistemebi• arqeologia• miwis gamoyenebadiax/araaraSeniSnvasasurveli gzis marSruti SeirCaarsebuli <strong>alternativebis</strong> analizissafuZvelze (ix. EIA, gv. 7).zestafoni-samtrediis gzis monakveZTisarc erTi alternatiuli gezi armoicavs romelime geosafrTxes: mewyers,gruntis Cawolas an sxv.a riskebs.gasaTvaliswinebeli garemos<strong>da</strong>cviTisensitiuroba:• ajameTis nakrZali (zestafonisamtrediissaavtomobilo gzisTvis)• saRorias tye (quTaisis gavliT)• md. rioni – marjvena napirislateraluri erozia sof.axalsofelTan• miwis gamoyenebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>saxlebissakiTxebi yvelazE mniSvnelovanikomponentia marSrutis sworad<strong>da</strong>gegmisTvis.2 miwis karierebis, nagavsayarebis,asfaltis mosazeli,mSenebelTa banakebis, sawvavisSevsebisa <strong>da</strong> Senaxvis <strong>da</strong>teqnika-<strong>da</strong>nadgarebis ezoebisadgilebis <strong>alternativebis</strong>SerCeva.3 miwis erozia – droebiTi <strong>da</strong>mudmivi sadrenaJo sistemebis,Semakavebeli kedlebis,Sverilebisa <strong>da</strong> napirebis,antieroziuli sainJinrogegmebisa <strong>da</strong> aRdgenebisdiaxdiax51mtvris/haeris <strong>da</strong>binZureba, wylis <strong>da</strong>bin-Zureba <strong>da</strong> landSaftis degra<strong>da</strong>cia <strong>da</strong>mokidebuliaswor teritoriul <strong>da</strong>gegmvazemSeneblobis detaluri sain-Jinro <strong>da</strong>gegmvis adreul etapze.swori <strong>da</strong>peoqtebs mniSvnelovania eroziis<strong>da</strong> meoradi zemoqmedebis minimizebisTvis:landSaftis degra<strong>da</strong>cia <strong>da</strong>wylis dinebis Warbi Slamianoba,magistralis safaris neli rRveva.


gegmis <strong>da</strong>proeqteba4 adgilebis <strong>alternativebis</strong>a<strong>da</strong> winaRobebis <strong>da</strong>gegmareba<strong>da</strong> <strong>da</strong>proeqteba5 saerTaSorieo saproeqtostan<strong>da</strong>rtebTan Sesabamisoba6 xmauri <strong>da</strong> sagzao moZraobisasemisiebis problemebi7 xidebi, viadukebi, alternatevebi<strong>da</strong> <strong>da</strong>tborvisgan <strong>da</strong>mcavinagebobebi.8 infrastruqturulielementebis ziani.diax adgilobrivi transportirebisa <strong>da</strong>misawvdomobis gauareseba; sagzao moZraobisusafrTxoeba.diax funqcionirebisa <strong>da</strong> movla-Senaxvisdiaxdiaxdiaxsaqmianobis usafrTxoeba, efeqturobaxmauri <strong>da</strong> emisiebi sagzao moZraobiszonaSi sagrZnobia mWidrod <strong>da</strong>saxlebulpunqtebSi, sa<strong>da</strong>c sacxovrebelisaxlebi gzasTan axlos mdebareobs.SemovliTi gzebis <strong>da</strong>gegmva quTaisTan<strong>da</strong> zestafonTan am problemis ga<strong>da</strong>WrisZiriTadi gzaa.samtrediasTan SemovliTi gzebis <strong>da</strong>gegmvagarkveul problemebTan iqneba<strong>da</strong>kavSirebuli.swori <strong>da</strong>proeqteba gansazRvravs gzisrRvevissa <strong>da</strong> usafrTxeobis riskebs<strong>da</strong>tborvis, miwisZvrisa <strong>da</strong> a.S. SemTxvevebSi.zestafoni-samtrediis gzis monakveTzear aris savaraudo <strong>bunebriv</strong>i kataklizmebisalbaToba, Tumca sadrena-Jo sistemebisa <strong>da</strong> <strong>alternativebis</strong><strong>da</strong>gegmva mniSvnelovania usafrTxoebisa<strong>da</strong> movla-Senaxvis TvalsazrisiT.magistrali kveTs mraval mniSvnelovaninfrastruqturul sistemas:1. rkinigzas <strong>da</strong> gzebspotenciuri gavlena::rkinigzis <strong>da</strong>zianebasaavtomobilo sagzao moZraobis <strong>da</strong>sarkinigzotransportirebisusafrTxoeba2. eleqtroga<strong>da</strong>mcemi xazebi, gazsadenimilebi (kerZod, sof. axalsofelTan).potenciuri gavlena::sxva infrastruqturli sistemebis<strong>da</strong>zianeba3. sairigacio arxebipotenciuri gavlena::• <strong>da</strong>zianeba gzis mSeneblobis dros• <strong>da</strong>binZureba sagzao moZraobisSedegad warmoqmnili mtvriT <strong>da</strong>eqsploataciis Sedegad emisiebiT5.1.2.<strong>garemoze</strong> gavlena – mSeneblobis faza# II. mSeneblobis faza.potenciuri gavlena gzis sareabilitaciosamuSaoebis dros1 <strong>bunebriv</strong>i landSaftis rRveva (reliefi, nia<strong>da</strong>gissafari, mcenareuloba, eko-sistemebi, adgilobrivi<strong>da</strong> veluri jiSebi) magistralis gamavaloba52diax /arasimwvavediaxmciredizonagzis gaswvrivmTel sigrZeze


2 <strong>bunebriv</strong>i landSaftis rRveva (reliefi, nia<strong>da</strong>gissafari, mcenareuloba, eko-sistemebi, adgilobrivi<strong>da</strong> veluri jiSebi) misasvlel (meorexarisxovan)gzebze, miwis karierebTan, nagavsayarebTan,mSenebelTa banakebi <strong>da</strong> teqnika-<strong>da</strong>nadgarebissadgomebi.3 mewyrebi, gruntis <strong>da</strong>curebebi, <strong>da</strong> masebis sxvamoZraobebi gzis gaWris dros, rac mosalodneliasamSeneblo saqmianobisas.4 erozia gamowveuli gzis gaWriT <strong>da</strong> SevsebiT <strong>da</strong><strong>bunebriv</strong>i sadrenaJo arxebis droebiTi Slamianoba.miwis erozia gzis kalapotis qveS romelic<strong>da</strong>xuruli an Ria sadrenaJo arxebi<strong>da</strong>n gamomavalikoncentrirebuli nakadis zemoqmedebis qveS eqceva.5 gazrdili Sewonili leqi dinebebSi, mSeneblobisa<strong>da</strong> miwis Wrebis zonaSi, aseve nagavsayarebzeeroziiTaa gamowveuli. wylis gauaresebulixarisxi <strong>da</strong> gazrdili leqianoba.6 samSeneblo saqmianobis gavlena mdinareebis <strong>da</strong>nakadulebis wylis ekosistemaze, romelsac kveTsmagistrali7 nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis <strong>da</strong>binZureba mSeneblobisprocesSi sawvaviT, labrikantebiT, saRebavebiTRoW-ze, SemovliT gzebze, mSenebelTa banakebSi,teqnika-<strong>da</strong>nadgarebis sadgomebTan <strong>da</strong> asfaltismoreva-<strong>da</strong>mzadebis adgilebSi. .8 cudi sanitarul-higienuri pirobebi <strong>da</strong> myarinarCenebis gauvnebelyofa mSenebelTa banakebisteritoriaze <strong>da</strong> samuSao adgilebSi. (kanalizacia,higiena, narCenebis marTva)9 mSeneblobis narCenebi RoW –is gaswvriv <strong>da</strong>gzispira nagavidiaxsaSualoaradiaxsaSualodiaxmciredimiwis karierebi,nagavsayarebi,mSenebelTabanakebi <strong>da</strong> teqnika-<strong>da</strong>nadgarebissadgomebisadgilebi un<strong>da</strong>ganisazRvrosmSeneblobis detalurisainJinro<strong>da</strong>gegmvisadreul etapzearaZiriTa<strong>da</strong>d -zestafonisSemovliTi gzisseqtorSi.ZiriTa<strong>da</strong>d -zestafonisSemovliTi gzisseqtorSi.md.yvirilaara <strong>da</strong>axlioebiT 45mdinare <strong>da</strong> arxiikveTeba; 2 mTavari<strong>da</strong> mravlobiTimcire mdinare(ix. <strong>da</strong>narTi3, p. 3.3.)diaxmciredidiaxsaSualodiaxsaSualoun<strong>da</strong> ganisazRvrosmSeneblobisdetaluri sain-Jinro <strong>da</strong>gegmvisadreul etapzeun<strong>da</strong> ganisazRvrosmSeneblobisdetaluri sain-Jinro <strong>da</strong>gegmvisadreul etapzegzis gaswvrivmTel sigrZeze10 haeris <strong>da</strong>binZureba manqana-<strong>da</strong>nadgarebis funqcionirebisasmSeneblobis procesSi <strong>da</strong>saxlebul zonaSi,romelzec gadis magistrali, igrZnoba didqalaqebTan an mWidrod <strong>da</strong>saxlebul punqtebSisoflis regionebSi. adgilze warmoqmnili mtveri53diaxmciredi /saSualo11 asfalis sawarmoebis mier haeris <strong>da</strong>binZureba. diaxsaSualo12 xmauriT <strong>da</strong>binZureba teqnikis eqspluataciisasmSeneblobis procesSi <strong>da</strong>saxlebul zonaSi,romelzec gadis magistrali, igrZnoba diddiaxmciredi<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSimomwodebliszona<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSi


qalaqebTan an mWidrod <strong>da</strong>saxlebul punqtebSisoflis regionebSi. adgilze warmoqmnili xmauri13 mSenebeli muSebis brakonieroba ara anZalzemciredimd. rioni14 <strong>da</strong>avadebis ga<strong>da</strong>mtani mwerebis droebiTihabitatebis gamravleba, mag: tborebi. tborebiswarmoqmna karierebSi, miwis TxrilebSi xelsayrelgaremos qmnis koRoebisa <strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>avadebebisga<strong>da</strong>mtanebi mwerebis warmoqmna-gasamravleblad.infeqciasaSiSi biologiuri masalisrekontaminacia (mag.: jilexi) miwis samuSaoebisdros <strong>da</strong>avadebebis gavrcelebis wyaros axlos (anu,araregistrirebuli jilexis wyaro).diaxmciredigzis gaswvrivmTel sigrZeze15 janmrTelobis safrTxeebi xmauris, haerSiemisiebis <strong>da</strong> mtvris arsebobiT <strong>da</strong> gamobolqviTmoZravi manqanebi<strong>da</strong>n mSeneblobis procesSi.diaxsaSualomciredi<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSi16 arqeologiuri zonebze gavlena diax gzis gaswvrivmTel sigrZeze,didi albaTobacnobiliadgilebisgaswvrivmoyvanilia<strong>da</strong>narTSi 3.17 safrTxis Semcveli samoZrao pirobebi adrearsebul gzebze, sa<strong>da</strong>c mimdinareobs mSenebloba.18 arsebuli infrastruqturis <strong>zemoqmedeba</strong>magistrali kveTs an gverdiT misdevs axlo distanciaSimraval mniSvnelovan infrastruqturul sistemas:1. rkinigzaspotenciuri gavlena::rkinigzis <strong>da</strong>zianebasaavtomobilo sagzao moZraobis <strong>da</strong> sarkinigzotransportirebis usafrTxoeba2. eleqtroga<strong>da</strong>mcemi xazebi,3. gazsadeni milebi (kerZod, )potenciuri gavlena::sxva infrastruqturli sistemebis <strong>da</strong>zianeba4. navTobsadenipotenciuri gavlena::sxva infrastruqturli sistemebis <strong>da</strong>zianeba5. sairigacio arxebipotenciuri gavlena::• <strong>da</strong>zianeba gzis mSeneblobis dros54diaxmciredisaSualo anmaRaligzis gaswvrivmTel sigrZeze<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSisof. SorapaniquTaisisof.axalsofelTan21 arxi, rionishesis arxTanerTad


<strong>da</strong>binZureba sagzao moZraobis Sedegad warmoqmnilimtvriT <strong>da</strong> eqsploataciis Sedegad emisiebiT19 sagzao SemTxvevebis riski ganpirobebulia saavtomobilotransportis sagzao moZraobiT, ramacSesaZloa gamoiwvios toqsikuri masalebis gaJonva,feTqebadi tvirTis detonacia, fizikuri ziani angar<strong>da</strong>cvaleba.diaxmciredigzis gaswvrivmTel sigrZeze;sensitivurizonebi.<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSi<strong>garemoze</strong> potenciur <strong>zemoqmedeba</strong>Ta xasiaTi - mSeneblobis etapizemoqmedebis xasiaTisaqmianobagruntis gawmen<strong>da</strong> <strong>da</strong>gasworeba ganTvisebisderefanSi<strong>zemoqmedeba</strong>pir<strong>da</strong>piriarapir<strong>da</strong>pirilandSaftebis <strong>da</strong>+ + + +habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebi + + + +<strong>da</strong>debiTiuaryofiTiSeqcevadiSeuqcevadidroebiTinarCenixmauri, vibracia + + + +axali savali gzismSenebloba, safaris<strong>da</strong>gebamiwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmnagruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZureba+ + + ++ + + +landSaftebis <strong>da</strong>habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebi + + + +xmauri, vibracia + + + +miwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmna+ + + +karieris <strong>da</strong>muSavebagruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZureba+ + + +landSaftebis <strong>da</strong>+ + + +habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebi + + + +xmauri, vibracia + + + +miwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmnagruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZureba+ + + ++ + + +55


karierebi<strong>da</strong>n qviSis<strong>da</strong> xreSistransportireba.samSenebo masalebismowodeba .landSaftebis <strong>da</strong>habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebi + + + +xmauri, vibracia + + + +miwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmnagruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZureba+ + + ++ + + +arsebuli savaligzis reabilitaciisprocesSi Zvelisafaris nawilis<strong>da</strong>Slazedmeti gruntis <strong>da</strong>narCenebis ganTavsebalandSaftebis <strong>da</strong>habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebi + + + +xmauri, vibracia + + + +miwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmnagruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZureba+ + + ++ + + +landSaftebis <strong>da</strong>+ + + +habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebi + + + +xmauri, vibracia + + + +miwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmnagruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZureba+ + + ++ + + +5.1.3 <strong>garemoze</strong> <strong>zemoqmedeba</strong> – funqcionirebis faza# III. funqcionirebis fazamagistralis sareabilitacio proeqtis potenciurixangrZlivi zemoqmedebis Sedegebi(fizikuri faqtorebis – moZraobisa <strong>da</strong> avariebis<strong>zemoqmedeba</strong>)20 <strong>bunebriv</strong>i landSaftis rRveva (reliefi, nia<strong>da</strong>gissafari, mcenareuloba, eko-sistemebi, adgilobrivi<strong>da</strong> veluri jiSebi) <strong>da</strong> miwis zolebi magistralismarjvena mxares56diax/arasimwvavediaxmciredizonagzis gaswvrivmTelssigrZeze


21 <strong>bunebriv</strong>i landSaftis rRveva (reliefi, nia<strong>da</strong>gissafari, mcenareuloba, eko-sistemebi, adgilobrivi<strong>da</strong> veluri jiSebi) misasvlel (meorexarisxovan)gzebze, miwis karierebTan, nagavsayarebTan, mSenebelTabanakebi <strong>da</strong> teqnika-<strong>da</strong>nadgarebis sadgomebi.22 proeqtis ganxocielebiT gamowveuli mewyrebi,gruntis <strong>da</strong>curebebi, <strong>da</strong> masebis sxva moZraobebimiwis Wrisas (xeebis Wra, <strong>da</strong> mcenareuli safarismoSoreba <strong>da</strong>mrec kalTebze, drenaJis saxecvlilebebi,reliefisa <strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis simkvrivis Secvla <strong>da</strong>a.S.)23 miwis WriT <strong>da</strong> TxrilebiT gamowveuli eroziebi <strong>da</strong>droebiTi gazrdili Warbi leqi <strong>bunebriv</strong> sadrenaJokalapotebSi.miwis erozia gzis kalapotis qveS, romelic <strong>da</strong>xurulian Ria sadrenaJo arxebi<strong>da</strong>n gamomavalikoncentrirebuli nakadis zemoqmedebis qveS eqceva.24 landSaftis cvlileba sanapiro zolSi Rrma WrebisSedegad, Txrilebisa <strong>da</strong> karierebis WriT. <strong>da</strong>zianebulilandSafti (gzis WriT gamowveulimewyrebi <strong>da</strong> gruntis <strong>da</strong>cureba, <strong>da</strong> a.S.)25 magistraliT ga<strong>da</strong>kveTili mdinareebis <strong>da</strong> nakadulebishidrologiuri saxecvlileba, gamowveulixidebis mSeneblobiT, <strong>da</strong>mcavi mopirkeTebiT, napir<strong>da</strong>mcavinagebobebiT, <strong>da</strong> sxva teqnikuri <strong>da</strong>niSnulebismSenebllobebiT <strong>da</strong> msgavsi <strong>zemoqmedeba</strong>infrastruqturaze, sasoflo-sameurneo savargulebze<strong>da</strong> ekosistemebze gzis mimdebare teritoriebSi.26 miwisze<strong>da</strong> <strong>da</strong> miwisqveSa sadrenaJo sistemis saxecvlilebebi(sa<strong>da</strong>c gza kveTs wylis guburebs,wyaroebs <strong>da</strong> a.S. )27 gazrdili Sewonili leqi mdinaris dinebis kalapotebSi,gamowveuli samSeneblo zonaSi eroziiT<strong>da</strong> axali gzis, miwis WriT, TxrilebiT <strong>da</strong>nagavsayarebiT. gauarsebuli wylis xarisxi <strong>da</strong>gazrdiili leqianoba.diaxmcirediaradiaxsaSualodiaxsaSualoaraaradiaxmcirediun<strong>da</strong> ganisazRvrosmSeneblobisdetalurisainJinro<strong>da</strong>gegmvisadreul etapzearaZiriTa<strong>da</strong>d -zestafonisSemovliTigzis seqtorSi.gzis gaswvrivmTel sigrZeze;karierebiaraarazestafonisSemovliTigzis seqtorSimd.yvirila28 nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis <strong>da</strong>binZureba mSeneblobisprocesSi sawvaviT, labrikantebiT, saRebavebiTmagistralis monakveTis gaswvriv mTels sigrZeze29 nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruli wylebis <strong>da</strong>binZurebaeqvemdebareba herbicidebis zemoqmedebiTmcenareuli safaris an qimikatebiT <strong>da</strong>binZurebulimtvris controls.diaxmcirediaragzis gaswvrivmTelssigrZezeara30 movla-Senaxvis <strong>da</strong> saremonto samuSaoebis dros diax gzis gaswvrivasfaltis warmoebiT haeris <strong>da</strong>binZureba.mciredi mTelssigrZeze31 haeris <strong>da</strong>binZureba manqana-<strong>da</strong>nadgarebis funqcio- diax <strong>da</strong>saxlebuli57


nirebisas mSeneblobis procesSi <strong>da</strong>saxlebulzonaSi, romelzec gadis magistrali, igrZnoba didqalaqebTan an mWidrod <strong>da</strong>saxlebul punqtebSisoflis regionebSi. adgilze warmoqmnili mtveri.mciredipunqtebiskveTebSi32 xmauriT <strong>da</strong>binZureba teqnikis eqspluataciisas mSeneblobisprocesSi <strong>da</strong>saxlebul zonaSi, romelzecgadis magistrali, igrZnoba did qalaqebTan anmWidrod <strong>da</strong>saxlebul punqtebSi soflis regionnebSi.adgilze warmoqmnili xmauridiaxmciredi33 gzispira nagavi diaxsaSualo34 axali xelsayreli garemos Seqmna <strong>da</strong>avadebebis ga<strong>da</strong>mtanimwerebisTvis, rac sazianoa a<strong>da</strong>mianebisa <strong>da</strong>cxovelebisTvis..35 <strong>da</strong>avadebebis, mavneblebis, sarevelebisa <strong>da</strong> sxvaarasasurveli organizmebisTvis xelsayreli koridoriswarmoqmna.diaxsaSualodiaxsaSualo<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSigzis gaswvrivmTelssigrZezegzis gaswvrivmTelssigrZezegzis gaswvrivmTelssigrZeze36 moZravi avtomobilebi<strong>da</strong>n gamobolqvili mtvriTgamowveuli janmrTelobis safrTxeebi37 • uSualod magistraluri gzis monakveTisgauvaloba, mosaxleobis ga<strong>da</strong>adgileba <strong>da</strong>iZulebiTi ga<strong>da</strong>saxleba• didi qalaqebis axlos <strong>da</strong> intensiuri fermerulimeurneobebis adgilebTan axlos xalxi SesaZloa<strong>da</strong>zaraldes38 Caixergeba saxlebi<strong>da</strong>n meurneobebamde misasvleligzebi, gaizrdeba am ga<strong>da</strong>adgilebis xangrZlivoba39 ara-saavtomobilo transportirebis gauaresebamagistralis koridorSi gamavalobis Semcireba-Seferxebis gamo.40 gzispira komerciuli, industriuli, samosaxlo <strong>da</strong>arakontrolirebadi mSeneblobis stimulireba41 <strong>da</strong>gegmili <strong>da</strong> ukanono Sesvla adgilobrivi mosaxleobiskuTvnil teritoriebze momxdurebisa <strong>da</strong>brakonierebis mxri<strong>da</strong>n, rac seriozul <strong>socialur</strong><strong>da</strong> ekonomikur dezintegracias gamoiwvevs# eqspluataciis fazaSi mosalodnel sagzaoSemTxvevebTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>zemoqmedeba</strong>42 sagzao SemTxvevebis riski ganpirobebulia saavtomobilotransportis sagzao moZraobiT, ramacSesaZloa gamoiwvios toqsikuri masalebis ga-Jonva, feTqebadi tvirTis detonacia, fizikuriziani an gar<strong>da</strong>cvaleba (ix. “saSiSi masalebismarTvis” nawili)(ix. “sazogadoebrivi jan<strong>da</strong>cvisa<strong>da</strong> usafrTxoebis” nawili).58diaxmcirediix. p. 6.2diaxmcirediaradiaxmcirediaradiax /arasimwvavediaxsaSualo<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSi<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSi;gansakuTreb.mniSvnelobasof.axalsofelTan;ix. p. 6.2<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSi ix. p.6.3aradiaxix.p.6.3aramciredi<strong>da</strong>saxlebulipunqtebiskveTebSiRoW –is mTelsigrZeze


<strong>garemoze</strong> potenciur <strong>zemoqmedeba</strong>Ta xasiaTi - mSeneblobis etapizemoqmedebis xasiaTisaqmianoba/faqtorixazovani nagebobebisfizikuri arseboba<strong>zemoqmedeba</strong>landSaftebis <strong>da</strong>habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebixmauri, vibraciapir<strong>da</strong>piriarapir<strong>da</strong>piri<strong>da</strong>debiTiuaryofiTiSeqcevadiSeuqcevadidroebiTinarCeni+ + +transportismoZraobamiwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmnagruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZurebalandSaftebis <strong>da</strong>habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebi + + +xmauri, vibracia + + +miwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmna+ + + +SekeTeba-aRdgeniTisamuSaoebigruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZureba+ + + +landSaftebis <strong>da</strong>+ +habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebi + + +xmauri, vibracia + + +avariebimiwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmnagruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZureba+ + + ++ + + +landSaftebis <strong>da</strong>+ + + +habitatebis degra<strong>da</strong>cia,eroziaemisiebi + + + +xmauri, vibraciamiwis <strong>da</strong>binZureba <strong>da</strong>/annarCenebis warmoqmnagruntis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruliwylebis <strong>da</strong>binZureba+ + + ++ + + +59


5.2. atmosferul haerSi emisiebTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>zemoqmedeba</strong>atmosferul haerSi emisiebTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>zemoqmedeba</strong> <strong>da</strong>Sesabamisi Semarbilebeli zomebi miekuTvneba im mniSvnelovan sakiTxTawres, romlebic tipiur saavtomobilo gzebis proeqtebisaTvis. essakiTxebi ufro detalurad aris ganxiluli <strong>da</strong>narT 5-Si. qvemoT Cvenmogvyavs saavtomobilo moZraobis mimdinare <strong>da</strong> prognozirebuli intensiobispirobebSi avtotransportis emisiebis analizis mokle reziume.ატმოსფერულ ჰაერზე ზემოქმედება არსებულ პირობებში.მოძრაობის ინტენსივობის წარმოდგენილი მონაცემების საფუძველზეშესრულებულია ავტოსატრანსპორტო ნაკადების მიერ ემისიის გაანგარიშებებითვითეული მონაკვეთისათვის (I მონაკვეთი-ზესტაფონის ასაქცევი გზა; IIმონაკვეთი-ზესტაფონი-ქუთაისის გზა; III მონაკვეთი-ქუთაისის ასაქცევი გზა;IV მონაკვეთი- ქუთაისი-სამტრედიის გზა).თვითეული მონაკვეთისათვის გაანგარიშებები შესრულებულია 500 მეტრიანიმონაკვეთებისათვის (რადგან მონაკვეთების სიგრძის მიუხედავად მოძრაობისინტენსივობა საპროექტო ტრასებზე მნიშვნელოვნად არ იცვლება) დაძირითადი შედეგები მოცემულია ჩანართ № 1.1-1.4-ში (<strong>da</strong>narTi 5).აღნიშნული გაანგარიშებებით შესრულებულია ტრასის მიმდებარეტერიტორიების ჰაერის ხარისხის მოდელირება არახელსაყრელმეტეოპირობებში საანგარიშო სწორკუთხედისათვის გეომეტრიული ზომებით700 მ x 100 მ-ზე, ბიჯით 50 მ. საპროექტო ტრასის ღეძულა გამყოფი ხაზის ამსწორკუთხედში ცენტრალური განლაგებით. დამაბინძურებელ ნივთიერებათაფორმირებული მაქსიმალური კონცენტრაციები დამატებით გაანგარიშებულია 2საკონტროლო წერტილში ტრასის ღეძულა გამყოფი ხაზის მართობულად 25(წერტ № 1) და 50 (წერტ № 2) მეტრის დაშორებით.გაანგარიშებების გრაფიკული გამოსახულებები წარმოდგენილია ჩანართ № 2-ში (<strong>da</strong>narTi 5).როგორც გაბნევის ანგარიშის შედეგებიდან ჩანს (ჩანართი №3.1-3.4 ;<strong>da</strong>narTi 5), დამაბინძურებელ ნივთიერებათა ფორმირებული მაქსიმალურიკონცენტ-რაციების სივრცითი განაწილება საკონტროლო წერტილებში (№1 და№ 2) შემდეგია:დამაბინძურებელიმონაკვეთის დასახელებანივთიერებები I II III IVსაკონტროლო წერტილის № 1 2 1 2 1 2 1 2აზოტის დიოქსიდი 0,23 0,14 0,33 0,21 0,24 0,15 0,29 0,18აზოტის ოქსიდი 0,0077 0,0048 0,01 0,007 0,0081 0,0051 0,0098 0,0062ჭვარტლი 0,0016 0,001 0,0024 0,0015 0,0018 0,0011 0,002 0,0013გოგირდის დიოქსიდი 0,0027 0,0017 0,0037 0,0024 0,0031 0,0019 0,0034 0,0021ნახშირბადის ოქსიდი 0,04 0,02 0,05 0,03 0,04 0,02 0,05 0,03ბენზ(ა)პირენი 0,0017 0,0011 0,0034 0,0021 0,0017 0,0011 0,0017 0,0011ფორმალდეჰიდი 0,0039 0,0024 0,0063 0,0040 0,0049 0,0031 0,0053 0,0034ბენზინის ფრაქცია 0,0042 0,0026 0,0056 0,0035 0,0042 0,0026 0,005 0,0031ნავთის ფრაქცია 0,002 0,0012 0,0034 0,0021 0,0027 0,0017 0,0027 0,0017ჯამური ზემოქმედებისჯგუფი (აზოტისა დაგოგირდის დიოქსიდები)0,23 0,14 0,33 0,21 0,25 0,16 0,29 0,1860


როგორც გაანგარიშებები ცხადყოფს, დამაბინძურებელ ნივთიერებათაფორმირებული მაქსიმალური კონცენტრაციები არ აჭარბებს ნორმირებულსიდიდეებს და საპროექტო ტრასების მიმდებარე ტერიტორიების ჰაერის ხარისხისმნიშვნელოვანი გაუარესება არ არის მოსალოდნელი.ატმოსფერულ ჰაერზე ზემოქმედება prognzirებულ პირობებში.რაც შეეხება “ზესტაფონი-ქუთაისი- სამტრედიის გზის”პროექტშიპერსპექტიული ემისიის შედეგად ჰაერის ხარისხის მოდელირებას, შესაძლებელიაSemdegi miaxloebiTi Sefasebis warmodgena:“ჰაერის ხარისხი ტრასის მიმდებარე ტერიტორიებისათვის 2030 წლისათვისპროგნოზირებადი მოძრაობის ინტენსივობის გათვალისწინებით შესაძლებელიაშეფასდეს არსებული მდგომარეობის ამსახველი მაჩვენებლების ხაზობრივიინტერპოლაციით და შედარების კონსერვატიული მიდგომით (არ შეიცვლებაემისიის კოეფიციენტები). ასე მაგალითად, მონაკვეთების მიხედვით1. ზესტაფონის ასაქცევი გზაპროგნოზირებული მოძრაობა2007 წელი 5026 ავტომობილი/დღეღამეში2030 წელი 19568 ავტომობილი/დღეღამეში.გადამყვანი კოეფიციენტი 3,892. ზესტაფონი – ქუთაისი მონაკვეთიპროგნოზირებული მოძრაობა2007 წელი - 7039 ავტომობილი/დღეღამეში2030 წელი - 27406 ავტომობილი/დღეღამეში.გადამყვანი კოეფიციენტი 3,893. ქუთაისის ასაქცევი გზა (აღმოსავლეთის მონაკვეთი)პროგნოზირებული მოძრაობა2007 წელი - 5067 ავტომობილი/დღეღამეში2030 წელი - 18505 ავტომობილი/დღეღამეში.გადამყვანი კოეფიციენტი 3,654. ქუთაისი სამტრედიის მონაკვეთიპროგნოზირებული მოძრაობა2007 წელი - 6262 ავტომობილი/დღეღამეში2030 წელი - 22866 ავტომობილი/დღეღამეშიგადამყვანი კოეფიციენტი 3,65აღნიშნული კოეფიციენტების გამოყენებით შედგენილია დამაბინძურებელნივთიერებათა ფორმირებული მაქსიმალური კონცენტრაციების სივრცითი განაწილებასაკონტროლო წერტილებში (№1 და № 2)61


დამაბინძურებელიმონაკვეთის დასახელებანივთიერებები I II III IVსაკონტროლო წერტილის № 1 2 1 2 1 2 1 2აზოტის დიოქსიდი 0,89 0,54 1,28 0,81 0,87 0,54 1,05 0,65აზოტის ოქსიდი 0,03 0,02 0,04 0,03 0,029 0,018 0,035 0,022ჭვარტლი 0,006 0,004 0,009 0,005 0,006 0,004 0,0073 0,0047გოგირდის დიოქსიდი 0,01 0,006 0,014 0,009 0,017 0,007 0,012 0,008ნახშირბადის ოქსიდი 0,155 0,077 0,19 0,11 0,146 0,073 0,18 0,11ბენზ(ა)პირენი 0,0066 0,004 0,013 0,008 0,006 0,004 0,006 0,004ფორმალდეჰიდი 0,015 0,009 0,024 0,015 0,017 0,011 0,019 0,012ბენზინის ფრაქცია 0,016 0,010 0,021 0,013 0,015 0,009 0,018 0,011ნავთის ფრაქცია 0,007 0,004 0,013 0,008 0,009 0,006 0,009 0,006ჯამური ზემოქმედებისჯგუფი (აზოტისა დაგოგირდის დიოქსიდები)0,89 0,54 1,28 0,81 0,91 0,58 1,05 0,65როგორც ცხრილის ანალიზი აჩვენებს, მაქსიმალური გადაჭარბება არაღემატება დასაშვების 28%-ს, თუმცა გასათვალისწინებელია ის გარემოება, რომ2030 წლისათვის ემისიის არსებული კოეფიციენტები მნიშვნელოვნად შემცირდებადა ამასთან აზოტის დიოქსიდის დღეს არსებული ეროვნული სტანდარტი(0,085მგ/მ 3 ) უახლოეს პერიოდში (1-2 წელი) შესაბამისობაში მოვა ევროკავშირისნორმასთან (0,2 მგ/მ 3 ), რის შესახებაც მისაღები გადაწყვეტილება უკვე ასახულიასაქართველოს კანონში “ატმოსფერული ჰაერის დაცვის შესახებ”, კერძოდ“ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის შეფასებისა და მართვის შესახებ” 1996 წლის 27სექტემბრის № 96 /62/EC დირექტივის შესაბამისად.გამომდინარე ზემოთაღნიშნულიდან საპროექტო გზის მონაკვეთებისმიმდებარე ტერიტორიებზე ჰაერის ხარისხი პერსპექტივაში არ გამოიწვევსნორმირებული სიდიდეების გადაჭარბებას”.sagzao emisiebis zegavlenis Semarbilebeli zomebi SeiZleba<strong>da</strong>iyos adgilobriv/proeqtiT gaTvaliswinebul zomebad <strong>da</strong> sazogadoregulatorul/centralizebul zomebad.adgilobrivi zomebi: gamwvanebis optimaluri <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong>saxlebulipunqtebis siaxloveSi emisiis zemoqmedebisgan <strong>da</strong>cvis mizniT.zogadi zomebi: saxelmwifo kontroli sawvavis xarisxze, Zravisteqnikur momsaxureobasa <strong>da</strong> teqnikur pirobebTan Sesabamisobaze.mSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli emisiebis zemoqmedebis <strong>da</strong> SerbilebissakiTxebi ganxilulia p. 5.4-Si62


5.3. xmaurTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>zemoqmedeba</strong>xmauri Cveulebriv erT-erT yvelaze tipuri <strong>da</strong> mniSvnelovanigavlenaa <strong>da</strong>maxasiatebeli gzis sareabilitacio proeqtebisTvis. essakiTxi ufro detalurad ganxilulia <strong>da</strong>narTSi 6. aq Cven mokledmogvyavs analizis Sedegebi.mSeneblobis fazamSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli xmauris donis uxeSi gamoTvlebisSedegad, Segvilia vivaraudoT, rom xmauris zemoqmedebis are araRemateba 320 metris radiuss. es niSnavs, rom soflis <strong>da</strong>saxlebebi ariqneba <strong>da</strong>zianebuli am xmauriT. arc ekologiurad sensitivuri zonebi<strong>da</strong>zaraldebian am xmauriT. xmauris donis droebiTi umniSvnelogazr<strong>da</strong> samSeneblo moednebi<strong>da</strong>n 300 m radiusSi absoliturad misaRebigavlenaa. Tumca, un<strong>da</strong> iTqvas, rom SesaZlebelia am gavlenisSerbileba-Semcireba Zravis movla-SEnaxis praqtikuli instruqciebis<strong>da</strong>cviT <strong>da</strong> arasaoperacio modulSi Zravis muSaobis aRkveTiT.erTaderTi SezRudva, rac rekomendebulia am SemTxvevaSi, aris RamissamuSaoebis minimizeba gzis seqtorSi quTaisTan <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>saxlebebTan siaxloves. Ramis samuSaoebis sxva adgilebi, romebicmdebareoben <strong>da</strong>saxlebuli punqtebi<strong>da</strong>n Sors, SesaZloa ganxorcieldesrame SezRudvebis gareSe.funqcionirebis fazasagzao moZraobiT gamowveuli xmauri ar igrZnoba magistrali<strong>da</strong>nukve 160 metris moSorebiT. 2030 wlamdec ar aris mosalodnelizemoqmedebis sagangaSo mateba, sagzao moZraobis intensivobisdRevandelTan Se<strong>da</strong>rebiT savaraudo zrdis miuxe<strong>da</strong>vad. faqtobrivad,proeqtis ganxorcieleba gamoiwvevs xmauriT gamowveuli zianisSemcirebasTan <strong>da</strong>saxlebul punqtebSi, ramdena<strong>da</strong>c yvelaze mWidrod<strong>da</strong>saxlebuli zonebi, rogoricaa zestafoni <strong>da</strong> quTaisi,uzrunvelyofili iqneba SemovliTi gzebiT.mxolod ori seqtori, sa<strong>da</strong>c xmauriT gamowveuli zianisSerbileba iqneba saWiro specialuri saSualebebiT, aris Semdegi: a)zestafonis SemovliTi gza (700 m sigrZis gza ekvris mWidrod<strong>da</strong>saxlebul punqtebs zestafonis Crdilo-aRmosavleTiT <strong>da</strong> 300 m gzisnawili sofel qvemo saqaras) <strong>da</strong> b) Seswavlili gzis bolo monakveTisof. axalsofelTan (ori 400 m-iani qve-seqtori).63


sur. mWidriod <strong>da</strong>saxlebuli zona zestafonis Crdilo-aRmosavleTiTgazrdili sagzao moZraobis zemoqmedebiskompensireba moxdebagarkveulwilad gzis maxasiaTeblebis gaumjobesebiT (geometriuli <strong>da</strong>safari) <strong>da</strong> moZraobis ukeTesi pirobebiT. zemoqmedebis <strong>da</strong>matebiTiSemarbilebeli zomebi SeiZleba iyos: a) moZraobis siCqarislimitireba; <strong>da</strong> b) Zravis movla-Senaxvis <strong>da</strong> remontis kontrolismeqanizmebiT.5.4. mSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sxva saxis <strong>zemoqmedeba</strong>ni5.4.1. mSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>zemoqmedeba</strong>ni ganTvisebis zolSi<strong>da</strong>binZurebasTan <strong>da</strong> narCenebTan <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTxebisamSeneblo masalebsa <strong>da</strong> narCenebis arasworma gankargvam (Senaxvis,ganTavsebis <strong>da</strong> sxv. wesebi) SeiZleba Seqmnas samSeneblo ubanze <strong>da</strong>sasawyobe teritoriaze wylis/nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>binZurebis saSiSroeba.aRWurvilobis araswori eqspluatacia, teqnikuri momsaxureoba(saremonto samuSaoebma) <strong>da</strong> sawvaviT Sevseba aseve, qmnis nia<strong>da</strong>gis/wylis<strong>da</strong>binZurebis potenciur safrTxes.nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>binZurebaavtomagistralis reabilitaciis proeqtis farglebSi potenciuri<strong>da</strong>mabinZurebeli agentebi (masalebi <strong>da</strong> nivTierebebi) SeiZleba warmodgeniliiyos Semdeg ZiriTadi CamonaTvaliT (CamonaTvali ar arissruli):• dizelis sawvavi, sazeT-sapoxi masalebi, antifrizi <strong>da</strong> sxv., racSeiZleba <strong>da</strong>iRvaros samSeneblo manqana- meqanizmebi<strong>da</strong>n;• sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>mabinZurebeli agentebi (mag., asfalti, cementi <strong>da</strong>betoni);• samSeneblo narCenebi (SesafuTi masala, qva <strong>da</strong> RorRi, cementisa<strong>da</strong> betonis narCenebi, xis nafotebi <strong>da</strong> sxv.);• saSiSi narCenebis Zalzed mcire raodenoba (mag., namuSevarizeTi, zeTiani naWrebi (ZonZebi), naxmari filtrebi,64


<strong>da</strong>binZurebuli miwa <strong>da</strong> sxv.), rac narCenebis saerTo raodenobis<strong>da</strong>axloebiT 0.1%-s Seadgens.wylis <strong>da</strong>binZurebawylis <strong>da</strong>binZurebis mizezi sxva<strong>da</strong>sxvaa, rac moicavs:• sawvavis, zeTis an sxva saSiSi nivTierebis <strong>da</strong>Rvra/gaJonvagansakuTrebiT avtomobilis an manqana-<strong>da</strong>nadgaris sawvaviTSevsebis dros;• Camonaden wylebSi Setivtivebuli naleqi;• satransporto saSualebebisa <strong>da</strong> aRWurvilobis recxva anmdinaris/arxis napirsa <strong>da</strong> fskerze <strong>zemoqmedeba</strong> maTze mZimeaRWurvilobisa <strong>da</strong> manqana-<strong>da</strong>nadgarebis ga<strong>da</strong>svlisas;• meoradi <strong>da</strong>binZureba adre <strong>da</strong>binZurebuli gruntis gaSiSvlebisSedegadgaJonili/<strong>da</strong>Rvrili <strong>da</strong>mabinZurebeli nivTierebebi sakmaodswrafad ga<strong>da</strong>adgildeba <strong>da</strong>xril ze<strong>da</strong>pirze wyalsatevisa Tu mdinaris/arxis mimarTulebiT. wyalSi moxvedris Semdeg misi Sekaveba rTuldeba<strong>da</strong> SeiZleba mdinaris dinebiT ga<strong>da</strong>tanil iqnas qve<strong>da</strong> welSi (anugahyves dinebas <strong>da</strong> <strong>da</strong>abinZuros wylis didi farTobi). aqe<strong>da</strong>n gamomdinare,wylis <strong>da</strong>binZurebis SemTxvevaSi saswrafo zomebis miRebassasicocxlo mniSvneloba aqvs.samSeneblo ubanze (zolze) nia<strong>da</strong>gis ze<strong>da</strong> fenis moWris Semdegnia<strong>da</strong>gis qve<strong>da</strong> fena SiSvldeba, ramac wvimebis dros SeiZleba gamoiwviossamuSao ubni<strong>da</strong>n myari Camonadenis mniSvnelovani zr<strong>da</strong>samSeneblo saqmianobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli narCenebi(samSeneblo narCenebi)nayari <strong>da</strong> sxva samSeneblo narCenebiinertuli samSeneblo narCenebiinertuli narCenebis SesaZlo wyaroebi:• <strong>bunebriv</strong>i masala (grunti <strong>da</strong> qva-RorRi, kldovani namsxvrevimasala);• <strong>da</strong>binZurebuli nia<strong>da</strong>gi. (mcire albaToba <strong>da</strong> mcireraodenobebi)miwis samuSaoTa balansis Sesabamisad nayari praqtikuladmTlianad gamoyenebul iqneba miwayrilebis mosawyobad. Sesabamisadsaboloo nayarSi SeiZleba <strong>da</strong>rCes mxolod mcire odenobiT iseTimasala, romelic ver iqneba gamoyenebuli miwayrilebisaTvis.sxva arasaxifaTo samSeneblo narCenebisazogadod, arasaxifaTo samSeneblo narCenebs ganekuTvneba Semdegi:• xe-tye (moWrili xeebi <strong>da</strong> moCexili buCqebi mcire raodenobiT);• liTonis sagnebi (jarTisa <strong>da</strong> mavTulebis CaTvliT) -SesaZlebelia samSeneblo adgilze metad mcire raodenobiTliTonis narCenebis <strong>da</strong>groveba.saxifaTo samSeneblo narCenebi65


saxifaTo narCenebis mcire raodenoba ZiriTa<strong>da</strong>d satransportosaSualebebis teqnikuri momsaxureobis Sedegad grovdeba.saxifaTo samSeneblo narCenebs ganekuTvneba Semdegi:• Txevadi sawvavis narCeni;• sazeT-sapoxi masalebi, hidravlikuri sistemebisTvisgankuTvnili sapoxi zeTebi;• qimiuri nivTierebebi, rogoricaa antifrizi;• <strong>da</strong>binZurebuli nia<strong>da</strong>gi;• gaJonvaze reagirebis operaciebSi gamoyenebuli <strong>da</strong>RvrilinavTobisa <strong>da</strong> qimiuri nivTierebebis Semwovi masalebi(absorbentebi ;• manqanebis/Zravebis mfiltravi elementi (vazna);• zeTiani ZonZebi, naxmari filtrebi, <strong>da</strong>binZurebuli nia<strong>da</strong>gi <strong>da</strong>sxv.saxifaTo narCenebi yvela saxis narCenis saerTo raodenobis<strong>da</strong>axloebiT 0.1%-s Seadgens. Sromis, jan<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i <strong>da</strong>cvisministris 24.02.2003 wlis brZaneba #36/n–iT gansazRvrulia saxifaTonarCenebis kokretuli saxeobebi, romelTa ganTavseba neba<strong>da</strong>rTuliamunicipalur nagavsayrelebze. saxifaTo narCenebis ganTavsebis nagebobebi<strong>da</strong> maTi ga<strong>da</strong>muSavebis <strong>da</strong>nadgarebi saqarTveloSi amJamad ararsebobs. imis gaTvaliswinebiT, rom mSeneblobis procesSi warmoqmnilisaxifaTo narCenebi ar ganekuTvneba saSiSroebis maRal klass <strong>da</strong>saxifaTo narCenebis metad mcire raodenobis pirobebSi, miRebulipraqtikaa samSeneblo narCenebis ganTavseba municipaluri myari narCenebisnagavsayrelebze.meoradi biologiuri <strong>da</strong>binZurebis <strong>da</strong>saSiSi <strong>da</strong>avadebebis gavrcelebis riskiarsebobs samarxebis (maT Soris araregistrirebulis) maxloblobaSi(mag. jilexis samarxebi) miwis samuSaoebis Sesrulebisasbiologiuri masalebiT nia<strong>da</strong>gis an wylis xelmeore <strong>da</strong>binZurebis <strong>da</strong>personalisa <strong>da</strong> axlomaxlo mcxovrebi a<strong>da</strong>mianebis <strong>da</strong>avadebis riski.gasaTvaliswinebelia aseve samSeneblo ubnebze gamravlebisaTvisxelsayreli droebiTi <strong>bunebriv</strong>i habitatebis Seqmna infeqciisga<strong>da</strong>mtani mwerebisaTvis (xelovnuri guburebi <strong>da</strong> a.S.) <strong>da</strong>gubebuliwyalsatevebis warmoqmna karierebSi <strong>da</strong> a.S. es xels uwyobs koRoebisgamravlebas <strong>da</strong> infeqciebis ga<strong>da</strong>tanas.nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis <strong>da</strong>nakargebi nia<strong>da</strong>gis fenis moWris Sedegad• moWrili nia<strong>da</strong>gis humusovani <strong>da</strong> qve<strong>da</strong> fenis Serevis Sedegadnayofieri fenis <strong>da</strong>kargva• nia<strong>da</strong>gis fenis ga<strong>da</strong>recxva araswori Senaxvisa <strong>da</strong> aRdgenisoperaciebis Sedegad;• naleqis Cadineba wyalsatevebSi/mdinareebSi/arxebSi;• nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>binZureba.flora. potenciuri <strong>zemoqmedeba</strong> minimaluria, Tumca proeqtiiTvaliswinebs teritoriis gawmen<strong>da</strong>s xeebisgan. marSrutis SerCevisasmxedvelobaSi iqna miRebuli yvelaze sensitiuri ekologiurireceptorebis (ajameTis nakrZali; saRorias tye) gverdis avla.SerCeuli marSrutis landSafti umeteswilad Zlier gar<strong>da</strong>qmnilia <strong>da</strong>66


ar gaaCnia ekologiuri Rirebuleba. Tumca, zestafonis SemovliTigzis mSeneblobam SeiZleba, iqonios uaryofiTi <strong>zemoqmedeba</strong> tyismomcro monakveTze saavadmyofos Zvel SenobasTan axlos. saWiroamocemuli ubnis gverdis avla an zemoqmedebis Semcireba mTelimarSrutis gaswvriv detaluri <strong>da</strong>proeqtebis etapze. gzis gafarToebazestafoni-quTaisis monakveTze uciloblad gamoiwvevs Wognaris tyisviwro zolis CamoWras arsebuli gzis mosazRvred. gzisrekonstruqciisTvis saWiro gaxdeba tyis <strong>da</strong>axloebiT 4 ha farTobisgaCexva. tye ar aris maRali sakonservacio Rirebulebis, Tumcasakompensacio zomebis miReba saWiro iqneba.fauna. potenciuri <strong>zemoqmedeba</strong> iqtiofaunaze ukavSirdeba mdinareebisSesaZlo <strong>da</strong>binZurebas naleqis gazrdili moculobiT CamonadeniTmiwis samuSaoebis warmoebisas <strong>da</strong> sawvavisa <strong>da</strong> narCenebis arasworimarTvis Sedegad. upirveles yovlisa, mxedvelobaSia misaRebimdinareebi yvirila <strong>da</strong> rioni. mSeneblobiT gamowveuli xmauri <strong>da</strong>gamonabolqvi wylis frinvelebisTvis zedmetad Semawuxebeli ar aris.momuSaveTa mxri<strong>da</strong>n brakonierobis albaToba wylis frinvelebTan<strong>da</strong>kavSirebiT mcirea (naklebad mosalodnelia). zemoqmedebis aRniSnulisaxeebi naklebad savaraudoa, aris droebiTi, umniSvnelo <strong>da</strong> marTvadi.biologiuri garemos TvalsazrisiT, un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom arsebuligzis rekonstruqcia (zestafoni-quTaisis gza), proeqtis mixedviT, argamoiwvevs faseuli habitatis an eko-sistemebis gaqrobas an amJamadxeluxlebeli <strong>bunebriv</strong>i habitatebis xelaxal <strong>da</strong>nawevrebas. axaliSemovliTi gzebis mSenebloba raime SesamCnevi <strong>zemoqmedeba</strong>iT arxasiaTdeba, radgan marSruti kveTs qalaqisa <strong>da</strong> soflis Zliergar<strong>da</strong>qmnil landSaftebs.landSafti. proeqtis ganxorcielebis gegma ar iTvaliswinebs maRaliRirebulebis mqone landSaftis mniSvnelovnad Secvlas. erTaderTiSeuqcevadi <strong>zemoqmedeba</strong>a miwis nakveTis <strong>da</strong>matebiT gawmen<strong>da</strong> xeebisgan,raca aucilebelia saavtomobilo trasis <strong>da</strong>matebiTi savali nawilisgasayvanad Wognaris tyis monakveTTan <strong>da</strong> patara tyis maxloblad,romelic mdebareobs zestafonis Zveli saavadmyofos maxloblad.wyalmoxmareba. wylis moxmareba saWiro gaxdeba proeqtiTgaTvaliswinebuli teqnikuri momsaxureobis samuSaoebisTvis procesSi<strong>da</strong> mtvrisgan <strong>da</strong>cvis mizniT (wylis satvirTo cisternebis gamoyenebiT).am miznisTvis wylis saWiro raodenoba didi ar aris <strong>da</strong> wylis mozidvaSesaZlebelia proeqtis samuSao ubnebTan axlos mdebare teritorii<strong>da</strong>n(kerZod, mdinareebi<strong>da</strong>n). Tumca, wylis moxmarebisa <strong>da</strong> xarjvis zRvrebisgaangariSeba <strong>da</strong> Sesabamisi <strong>da</strong>dgenilebebis <strong>da</strong>cva aucilebelia.<strong>zemoqmedeba</strong> arqeologiur ubnebze. miwis gawmendis, mosworebisa <strong>da</strong>Txris samuSaoebi ukavSirdeba miwisqveSa arqeologiuri naSTebis<strong>da</strong>zianebis safrTxes. mocemul teritoriaze metad savaraudoarqeologiuri adgilebi miTiTebulia <strong>da</strong>narTSi 3. Tumca, meores mxriv,arqeologiuri ubnebi, romlebic ar aris <strong>da</strong>narTSi miTiTebuli,SeiZleba iseTive sensitiuri iyos samSeneblo samuSaoebisadmi, rogorcnacnobi adgilebi, radgan me-3 <strong>da</strong>narTSi mocemuli istoriulimimoxilvis Tanaxmad (p. 3.7), proeqtis ganxorcielebis mTeliteritoria warmoadgens istoriuli <strong>da</strong> arqeologiuri interesisobieqts. nacnobi adgilebis <strong>da</strong>dgena mox<strong>da</strong> ZiriTadi samSeneblo67


samuSaoebis dros, kerZod, arsebuli saavtomobilo trasismSeneblobisas. rac Seexeba sxva ubnebs, maTi sistematuri Seswavla arganxorcielebula. sabWoTa periodSi trasis mSeneblobisasmaterialuri kulturis zogierTi arqeologiuri Zegli ganadgur<strong>da</strong>.amdenad, gansakuTrebuli yuradRebaa saWiro ara mxolod mSeneblobisaxal ubnebze, aramed ubnebze, sa<strong>da</strong>c arsebuli 2-savalzolianisaavtomobilo gza un<strong>da</strong> gafarTovdes 4 saval zolamde.satransporto moZraobiT gamowveuli <strong>zemoqmedeba</strong>uxeSi angariSiT, samSeneblo derefnis saWiro ubnebze saWiroraodenobis inertuli masalis misawodeblad saWiro gaxdeba diditvirTamweobis satvirTo avtomobilis <strong>da</strong>axloebiT 250000 reisi. ammimarTebiT mosalodnelia sxva<strong>da</strong>sxva saxis <strong>zemoqmedeba</strong>:• xmaurisa <strong>da</strong> vibraciis gavlena• satransporto sacobebi (Sewuxeba)• haeris <strong>da</strong>binZureba (mtveri, gamonabolqvi)• talaxi gzebze• satransporto saSualebebis sawvaviT Sevseba, teqnikurimomsaxureoba <strong>da</strong> recxva <strong>da</strong> am operaciebTan <strong>da</strong>kavSirebulinia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis <strong>da</strong>binZurebis safrTxe.saavtomobilo moZraobis Seferxeba. uxeSi angariSiT, samSenebloderefnis saWiro ubnebze saWiro raodenobis inertuli masalismisawodeblad saWiro gaxdeba didi tvirTamweobis satvirToavtomobilis <strong>da</strong>axloebiT 250000 reisi. samSeneblo ubnebi garkveulsafrTxes uqmnis mosaxleobis usafrTxoebas <strong>da</strong> amdenad, usafrTxoebiswesebis <strong>da</strong>cva mniSvnelovania. adgilobriv satransporto moZraobazeSeiZleba, gavlena iqonios proeqtis ganxorcielebasTan<strong>da</strong>kavSirebulma satransporto saqmianobam. zemoqmedebis es saxedroebiTia, umniSvnelo <strong>da</strong> marTvadi. xangrZlivi <strong>zemoqmedeba</strong>adgilobriv satransporto moZraobaze un<strong>da</strong> iyos sasargeblo.infrastruqtura. identificirebuli mTavari infrastruqturiselementebi SesaZloa <strong>da</strong>ziandes qvemoCamoTvlili samSeneblosamuSaoebis ganxorcielebis Sedegad:rkinigzarkinigza (erTi rTuli kveTa mdebareobs gzis <strong>da</strong>sawyis monakveTSi, md.yvirilas ga<strong>da</strong>kveTisTanave sofel SorapanTan).68


sur: rkinigzis ga<strong>da</strong>kveTa – <strong>da</strong>gegmili xidi md. yvirilaze sof, SorapanTanmeore rTuli rkinigzis kveTa mdebareobs md. rionis ga<strong>da</strong>kveTasTan(rkinigza gasdevs rionis marcxena sanapiros) quTaisTan(SemovliTi gza).mesame rTuli kveTa mdebareobs md. rionis ga<strong>da</strong>kveTis wertilTanmomaval magistralze quTaisis <strong>da</strong>savleTiT – samtrediisken gzaze.zusti kveTis adgili gansazRvruli <strong>da</strong> moniSnuli iqneba detaluriproeqtirebis etapze.arxebimagistrali sul 21-mde sarwyav arxs kveTs Tavisi marSrutissigrZeze. miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom arxebis umetesi nawili mobetonebulia<strong>da</strong> wyali <strong>da</strong>culia kontaminirebuli grunti<strong>da</strong>n infiltraciis ankalapoti<strong>da</strong>n gadmosvlis dros <strong>da</strong>binZurebisgan, sacaraudodmosalodnelia magistralze avtomanqanebis mimosvlis droswarmoqmnili mtvrisgan <strong>da</strong> emisiisgan <strong>da</strong>binZurebuli naleqebis mizeziTwylis arasasurveli <strong>da</strong>binZureba. es ar aris ZiriTadi sakiTxi, Tumcaaucileblad un<strong>da</strong> iqnas gaTvaliswinebuli safrTxeebis Semcireba-Serbilebis RonisZiebebis <strong>da</strong>gegmvisas.69


sur. magistralis samxreTis me-3 qveseqtorSi arsebuli arximilsadenebi.gazis milsadeni RoW magistralis marSrutis xazis bolo monakveTTan– sof. axalsoflis mi<strong>da</strong>moebSi gadis. miwis samuSaoebis drosmosalodnelia milsadenis <strong>da</strong>zianebis riski.sur. axalsoflis mi<strong>da</strong>moebSi gamavali milsadeniusafrTxoeba <strong>da</strong> misawvdomoba.gaZneldeba mSenebelobis adgilebTan misvla <strong>da</strong> mimdebareteritoriebis misawvdomoba <strong>da</strong> safrTxe SeeqmnebaT fexiTa <strong>da</strong>transportiT mosiaruleebs mSeneblobis mimdinareobis manZilze.70


5.4.2 mSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli ekologiuri safrTxeebiinertuli samSeneblo masalebis karierebzemiwis karierebis mdebareoba un<strong>da</strong> ganisazRvros inJinerTa jgufismier proeqtis dizainis adreul safexurze. miwis karierebis Semowmebaun<strong>da</strong> ganxorcieldes licenzirebuli kimpaniebis mier an mSenebelkontraqtors un<strong>da</strong> hqondes sakuTari licenzia. un<strong>da</strong> gaTvaliswindesmiwis karierebze intensiuri muSaobis potenciuri gavlena mdinariskalapotze <strong>da</strong> wyaldidobasaSiS landSaftze, ixtiofaunasa <strong>da</strong> gruntiswylebze.4200.000 m 3 inertuli masalaa aucilebeli proeqtissaWiroebebisTvis: <strong>da</strong>xloebiT 1600000 m 3 masala SesaZloa <strong>da</strong>ifarosmasalebis raodenobebis SemcirebiT. <strong>da</strong>rCenili 2600000 m 3 inertulimasala un<strong>da</strong> iqnas mopovebuli miwis karierebi<strong>da</strong>n.uxeSi gaTvliT, 250000 gza <strong>da</strong>tvirTuli manqanaa saWiro ammoculobis masalis mosawodeblad moTxovnil adgilebze samSenebelokoridorSi. mtvrisa <strong>da</strong> emisiis gavlena un<strong>da</strong> gaTvaliswindes riskebisSemcirebis RonisZiebebis <strong>da</strong>gegmvisas, iseve, rogor mdinaris savaraudo<strong>da</strong>binZureba sawvavis Sevsebisa <strong>da</strong> satransporto operaciebisarasaTanado warmarTvis gamo. (ix. 5.3.1) samenejmento gegmaSi un<strong>da</strong> iqnasgaTvaliswinebuli xsenebuli <strong>da</strong>matebiTi savaraudo riskebi.5.4.3 mSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli ekologiuri safrTxeebimSenebelTa droebiTi banakis adgilzemSenebelTa banakis adgilmdebareoba un<strong>da</strong> ganisazRvros proeqtisdetaluri dizainis stadiaSi. banakis mSeneblobisa <strong>da</strong> funqcionirebispotenciuri gavlena SesaZloa amgvarad gaviazroT:• miwis ze<strong>da</strong> fenebis potenciuri <strong>da</strong>zianeba• sawvavis Senaxvasa <strong>da</strong> SevsebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>da</strong>binZureba• kanalizaciasTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>da</strong>binZureba• narCenebis marTva5.4.4 mSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli ekologiuri safrTxeebiasfaltis sawarmoo adgilebzemSenebel kontraqtors asfaltiT uzrunvelyofs momwodeblebi,<strong>da</strong>, gamomdinare aqe<strong>da</strong>n, asfaltis sawarmoebis <strong>garemoze</strong> gavlenisfaqtori ar CaiTvleba uSualod proeqtis gavlenad <strong>garemoze</strong>. Tumca,un<strong>da</strong> iTqvas, rom asfaltis mwarmoebeli qarxnebis gavlena <strong>garemoze</strong>(kerZod, emisiebi, narCenebis ganTavseba <strong>da</strong> <strong>da</strong>binZureba) un<strong>da</strong> CaiTvalosproeqtis arapir<strong>da</strong>pir gavlenad, arsebuli sawarmoebis mierasfaltis gazrdili warmoebis gamo.asfaltis sawarmoebis pir<strong>da</strong>piri gavlena (landSaftisdegra<strong>da</strong>cia, emisiebi <strong>da</strong> mtvei, xmauri, a.S.) gaTvaliswindeba imSemTxvevebSi, Tuki mSenebeli kompania ga<strong>da</strong>wyvets sakuTari asfaltismoZravi (mobiluri) sawarmos gamoyenebas. aseT SemTxvevaSi un<strong>da</strong>momzaddes Sesabamisi garemos<strong>da</strong>cviTi Sefaseba <strong>da</strong> <strong>garemoze</strong> gavlenisnebarTva un<strong>da</strong> iqnas aRebuli am sawarmos montaJisa <strong>da</strong>funqcionirebisaTvis.71


6. <strong>socialur</strong>i zemoqmedebis Sefaseba6.1. miwis SeZenasTan <strong>da</strong> gansaxlebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTxebimiwis Sesyidvis <strong>zemoqmedeba</strong> <strong>da</strong> masStabi <strong>da</strong> gansaxlebisprocedurebis xarjebi miaxloebiT Sefas<strong>da</strong> teqnikuri <strong>da</strong>xmarebisgundis mier gzis marSrutebis SemoTavazebul variantebis, 2002 wlissaka<strong>da</strong>stro rukebisa <strong>da</strong> adgilze gasvlis Sedegebis mixedviT.gansaxlebis skringingis Sedegad gakeT<strong>da</strong> <strong>da</strong>skvna, rom proeqtisgansaxorcieleblad saWiroa kerZo sakuTrebaSi arsebuli 600-ze metimiwis nakveTis Sesyidva, mosaxleobis fizikuri ga<strong>da</strong>adgileba <strong>da</strong>Sesabamisad, gansaxlebis samoqmedo gegmis SemuSaveba. samuSao ubanzesamSeneblo samuSaoebi ar <strong>da</strong>iwyeba zemoqmedebis qveS myof pirebzekompensaciis srul gacemamde. gacemuli kompensacia un<strong>da</strong>akmayofilebdes zemoqmedebis qveS myofi pirebis moTxovnas, un<strong>da</strong>Seesabamebodes saqarTvelos kanonmdeblobasa <strong>da</strong> saerTaSorisofinansuri institutebis-s <strong>da</strong>dgenilebebs.zemoqmedebis buferi (derefani), saproeqto gundis monacemebismixedviT, warmoadgens 40 m siganis samSeneblo derefans (20 m Suagamyofi xazis orive mxares), romelic met-naklebad gafarTovdebayrilisa <strong>da</strong> Rrma gayvanis ubnebze.qvemoT mocemul cxrilSi mogvyavs monacemebi sxva<strong>da</strong>sxvaSemoTavazebuli <strong>alternativebis</strong> Sesaxeb. gansaxlebis kompensaciisxarjis miaxloebiT Sefasebas safuZvlad udevs is mosazreba, romsoflebSi kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTebis umetesoba,romlebzec un<strong>da</strong> gaiaros gzam, sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebisaa.quTaisisa <strong>da</strong> zestafonis meriebis mier miTiTebuli saorientaciosabazro fasebi SeiZleba gamoyenebul iqnas miwis Sesyidvis xarjisa <strong>da</strong><strong>da</strong>ngreul Senobebze gasacemi kompensaciis miaxloebiT Sesafaseblad.soflebi farcxanayanevi <strong>da</strong> qvitirikerZo sakuTrebaSi arsebuli miwis Rirebuleba saavtomobilotrasasTan axlos (mis gaswvriv) – 5-7 aSS dolari/kv.m.soflis centrSi - 1 -1,5 Gel/kv.m.2-sarTuliani saxlebis Rirebuleba – 15000-17000 aSS dolari/kv.m.soflebi zemo <strong>da</strong> qvemo mesxeTi -kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwis Rirebuleba - 1 lari/kv.m.2-sarTuliani saxlebi - 20000 aSS dolarisofeli naxSirRelekerZo sakuTrebaSi arsebuli miwis Rirebuleba - 055-0,66 lari/kv.m.2-sarTuliani saxlebi - 12000 - 15000 aSS dolarimiaxloebiTi Sefasebis safuZvlebi: kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwisRirebuleba - 1 aSS dolari/kv.m.kerZo saxlis Rirebuleba – 20000 aSS dolarisaxelmwifos sakuTrebaSi arsebul saxlebze kompensaciis gacemasaWiro ar aris.72


mdebareoba (km. sigrZe (m) raodenoba saerTo buferiT Senobebis buferiTniSnuli)farTobi,m 2 CamoWrili raodenoba CamoWrili<strong>da</strong>sawyisi <strong>da</strong>sasruliaxali arsebulizemoqmedebiszemoqmedebisfarTobi,m 2 zemoqmedebismiwismarSrutigzaqveS myofiqveSmyofi zemoqmedebisqveSmyofiRirebulebakerZo miwiskerZo miwis qveS myofikerZo miwisnakveTebi nakveTebi kerZo miwisnakveTebzezemoqmedebisnakveTebiqveS myofikerZo miwisnakveTebiaSS dolariSenobebisRirebulebaaSSdolarigansaxlebissaerToRirebulebaaSSdolarizestafonis gvirabianiSemovliTi gza190+600 200+100 9,070 9,500 165 411 304 120 936 27 120 936 540000 660936gzis gza gvirabis 190+770 200+100 8,940 9,330 91 499 992 121 678 27 121 678 540000 661678varianti gareSezestafoni - 200+100 217+100 17,040 227 708 957 111 527 13 111 527 260000 371527zestafoniquTaisis17,040naxSirRelemonakveTi naxSirRele - 217+100 222+500 5,400 12 56 469 22 667 1 22 667 20000 426675,230quTaisi2-227+400 N.L. 2,420 2,430*savalzolianiquTaisis Crd.SemovliTi 4-222+500 N.L. 7,190 7,320* 0 0 0 0 0 0 0gza – savalzolianiaRmosavleT Crd.varianti 4-222+500 N.L. 7,280 7,320* 0 0 0 0 0 0 0savalzolianisamxr.Crd. N.L. 244+00 8,450 10,640† 144 692 738 183 289 3 183 289 60000 243289pirvandeliquTaisisCrd. 244+00 248+900 5,450 4,940 71 286 720 77 331 3 77 331 60000 137331<strong>da</strong>savleTigafarToebasamtrediissamxreTis 1 N.L. 253+400 17,910 20,740† 109 1 141 052 192 505 10 192 505 200000 392505gzamdesamxreTis 2 N.L. 253+400 19,490 20,740† 111 2 057 777 153 102 3 153 102 60000 213102samxreTis 3 N.L. 268+00 32,010 35,340† 189 2 267 332 174 505 4 174 505 80000 25450573


6.2. proeqtis socio-ekonomikuri efeqtebi<strong>socialur</strong>i garemos arsebuli mdgomareoba aRwerilia me-7 <strong>da</strong>narTSi.janmrTelobasa <strong>da</strong> usafrTxoebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTxebi <strong>da</strong>farulia <strong>bunebriv</strong><strong>garemoze</strong> zemoqmedebis nawilSi (p. 5.1 <strong>da</strong> 8.1.2).teqnikur-ekonomikuri Sefasebis stadiaze gansaxlebis sakiTxebis gar<strong>da</strong> ganxiluliqna proeqtis SesaZlo <strong>zemoqmedeba</strong> Semdeg <strong>socialur</strong> aspeqtebze:1. <strong>da</strong>saxlebebis izolireba: axali marSrutis gayvanis SedegadSeiZleba moxdes <strong>da</strong>saxlebebis erTmaneTisgan gamoyofa, racuxerxulobas Seuqmnis mosaxleobas ga<strong>da</strong>adgilebis <strong>da</strong> erTmaneTTankomunikaciis TvalsazrisiT,.2. adgilobrivi satransporto moZraobis Seferxeba: saavtomobilotrasam SeiZleba Seaferxos adgilobrivi satransporto moZraobaaxali marSrutis ga<strong>da</strong>kveTis wertili<strong>da</strong>n.3. adgilobrivi saqmianobis mogeba-wageba: axalma marSrutma SeiZleba,gamowivios proeqtis zemoqmedebis qveS myof teritoriazevizitorebis raodenobis gazr<strong>da</strong> an Semcireba, rac Sesabamisad,gazrdis an Seamcirebs adgilobrivi saqmianobis Semosavals.qvemoT Cven mogvyavs Cveni Sefasebebi igive parametrebis <strong>da</strong>kriteriumebis gamoyenebiT.No Section sazogadoebebisizolacia(xarisxi 0 - 3)74adgilobrivisatransportomoZraobisSeferxeba(xarisxi 0 -3 )adgilobrivisaqmianobismogeba-wageba(xarisxi -1 - +1)1 zestafonis SemovliTi gza 1 0 02 zestafoni-quTaisi 0 0 13 quTaisis SemovliTi gza 1 0 14 quTaisi-samtredia Crdilo1 1<strong>da</strong> samxreTi 2 variantebivariantiquTaisi-samtredia samxreTi 1125 quTaisi-samtredia samxreTi 3 0 0 1varianti6 zestafoni-samtredia varianti 0 0 -1<strong>da</strong>saxlebebis <strong>da</strong>nawevrebas <strong>da</strong> adgilobrivi satransporto moZraobisSeferxebas SeiZleba adgili hqondes quTaisi-samtrediis CrdiloeTmarSrutis (soflebi qvemo <strong>da</strong> zemo mesxeTi) an samxreTis 1 <strong>da</strong> 2 variantebis(sof. farcxanayanevi) ganxorcielebis SemTxvevaSi. quTaisi-samtrediissamxreTis marSruti 3 ar qmnis <strong>da</strong>saxlebebis <strong>da</strong>yofisa <strong>da</strong> adgilobrivisatransporto moZraobis Seferxebis safrTxes.zestafoni-samtrediis variantma SeiZleba garkveuli uaryofiTi<strong>zemoqmedeba</strong> iqonios adgilobriv saqmianobaze. aRniSnuli ZiriTa<strong>da</strong>dukavSirdeba biznes-SesaZleblobebis <strong>da</strong>kargvas gzispira <strong>da</strong>wesebulebebisadgilobrivi mesakuTreebis mier. quTaisSi warmoebul saqmianobaze mciremasStabis <strong>zemoqmedeba</strong> arsebuli satransporto nakadis qalaqi<strong>da</strong>n<strong>da</strong>axloebiT 10 km manZilze ga<strong>da</strong>nacvlebis gamo imdenad mniSvnelovani araris, radgan SemaerTebeli gzis infrastruqtura sakmaod ganviTarebulia


<strong>da</strong> SeiZleba misi martivad rekonstruireba ise, rom quTaisi ZiriTadisatransporto qseli<strong>da</strong>n ar amovardes.meores mxriv, quTaisi-samtrediis CrdiloeTisa <strong>da</strong> samxreTis 1 <strong>da</strong> 2variantebis ganxorcielebam SeiZleba, gamoiwvios qalaqis <strong>da</strong>gegmarebisa <strong>da</strong>qalaq quTaisis Semdgomi gafarToebis SezRudva samxreTis mimarTulebiT(nikeis quCi<strong>da</strong>n samxreTiT). garkveulwilad, mocemuli <strong>zemoqmedeba</strong> exebaquTaisi-samtrediis samxreT variants 3. zestafoni-samtrediis variantebiaseTi uaryofiTi zemoqmedebiT ar xasiaTdebian. <strong>da</strong>skvnis saxiT SegviZliavTqvaT, rom samxreTis 3 <strong>da</strong> zestafoni-samtrediis marSrutebi met-naklebadmisaRebia <strong>socialur</strong>i zemoqmedebis TvalsazrisiT. Tumca, zestafonisamtrediismarSruti ukavSirdeba momatebul ekologiur risks, radgan igikveTs ajameTis <strong>da</strong>cul teritoriasTan Zalzed axlomdebare ubans.saerTod, E-60 saavtomobilo trasis rekonstruqcia saxelmwifo <strong>da</strong>adgilobrivi saqmianobisTvis u<strong>da</strong>vod sasargeblo iqneba:• gzis gaumjobesebuli infrastruqtura xels Seuwyobs Semosavliansatranzito nakads;• gzis gaumjobesebuli infrastruqtura xels Seuwyobs turizmisganviTarebas regionSi• adgilobriv mwarmoeblebis (mag., soflis meurneobis produqciis)xelmisawvdomloba bazrebze gaadvildeba <strong>da</strong> ufro saimedo gaxdeba.75


7. alternatiuli variantebis analizi7.1 proeqtis arganxorcielebis variantiproeqtis <strong>socialur</strong>-ekonomiuri sargebloba gamovlin<strong>da</strong> misipraqtikuli TvalsazrisiT gamoyenebis Seswavlis dros, romelic Catar<strong>da</strong>2003-2004 wlebSi luis bergeris <strong>da</strong> “transproeqt roudz-“is (TransprojektRoads) angariSis <strong>da</strong> dizainis institutis mier, <strong>da</strong> 2005 wels – “atkinskonsultantsis” (Atkins Consultants Ltd) mier. am Seswavlis Sedegad <strong>da</strong><strong>da</strong>stur<strong>da</strong>,rom – “ZiriTa<strong>da</strong>d, SemoTavazebuli gzis modernizaciis proeqtis ganxorcieleba<strong>da</strong>debiTad aisaxeba <strong>socialur</strong> –ekonomikur sferoze, rac gamoixatebaerovnuli mosaxleobis mTliani ekonomiuri mdgomareobis maCvenebliszr<strong>da</strong>ze. ZiriTadi sargebloba gamoixateba imaSi, rom mTavari satransportoarteriis xarisxis gaumjobeseba <strong>da</strong>debiT wvlils Seitans erovnulekonomikaSi, infrastruqtura iqneba ukeTesi <strong>da</strong> satranzito ga<strong>da</strong>saxadebismateba mTavrobas saSualebas miscems gaaumjobesos <strong>socialur</strong>imomsaxureba. adgilobrivi mosaxleoba <strong>da</strong>saqmdeba, rac gamoiwvevs SemosuliTanxebis gamoyenebas adgilobrivi ekonomikis ganviTarebaSi”.rogorc aRvniSneT, garemos<strong>da</strong>cviTi Sefasebis mixedviT, romelicCatar<strong>da</strong> konsultantebis jgufis mier garemos <strong>da</strong>cvis sakiTxebSi, uaryofiTigavlena mgrZnobiare adgilebSic ki, SesaZloa mogvardes ferdobisgamagrebis teqnologiebis gamoyenebiT, TEM dizainis, samSeneblostan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong> garmos<strong>da</strong>cviTi praqtikis gaTvaliswinebiT. amitom raimegansakuTrebuli xarjebi ar <strong>da</strong>sWirdeba saWiro zomebis miRebas.saboloo <strong>da</strong>skvnis mixedviT proeqtis arganxorcielebis variantigamoiricxa <strong>da</strong> moxdeba mxolod gzis alternatiuli variantebis Semdgomianalizi.7.2. mTliani gzis alternatiuli marSrutebiSesavaligansaxilvelad mocemulia zestafoni-samtrediis mTliani trasisalternatiuli marSrutebis ganlagebis Semdegi segmentebi:adgilmdebareoba(km.Post) Aaxali<strong>da</strong>sawyisi <strong>da</strong>sasruli ganlagebazestafonis marSruti gvirabiT 190+600 200+100 9,070asaqcevis variantebi marSruti gvirabis gareSe 190+770 200+100 8,940zestafoni -200+100 217+100zestafoniquTaisis17,040NnaxSirRelemonakveTinaxSirRele -217+100 222+5005,230KquTaisiMme-2 rigi CrdiloeTiT 227+400 X 2,420quTaisis asaqcevi,aRmosavleTi varianti Mme-4 rigi CrdiloeTiT 222+500 X 7,190Mme-4 rigi samxreTiT 222+500 X 7,280arsebuli(originali) X 244+00 8,450xazi CrdiloeTiTKquTaisisCrdiloeTiT ganfeniloba 244+00 248+900 5,450<strong>da</strong>savleTiT,samtrediis gzisken samxreTi 1 X 253+400 17,910samxreTi 2 X 253+400 19,490samxreTi 3 X 268+00 32,01076


alternatiuli marSrutebis Se<strong>da</strong>reba moxdeba xarisxiani mravalkriteriumianianalizis CatarebiT, romelic Caiwereba gzis praqtikuliSeswavlis angariSis <strong>da</strong>skvnaSi Sesabamisi saerTaSoriso stan<strong>da</strong>rtebisZiriTadi teqnikuri moTxovnebis <strong>da</strong> saqarTvelos mTavrobis moTxovnisSesabamisad.. sxva<strong>da</strong>sxva ganlagebis marSrutebis Se<strong>da</strong>rebis kriteriumi• proeqtis miznebSi un<strong>da</strong> aisaxos:• savaldebuloa TEM teqnikur stan<strong>da</strong>rtebTan <strong>da</strong> saqarTvelos <strong>da</strong>iaponiis saerTaSoriso TanamSromlobis bankis (JBIC) garemos<strong>da</strong>cviTgaidlainebTan SesabamisobaSi yofna• garemos<strong>da</strong>cviTi <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i gavlenebi un<strong>da</strong> Serbildes <strong>da</strong>kompensacia moxdes Sesabamis doneze• gasaTvaliswinebelia <strong>da</strong>matebiTi miaxloebiTi xarjebi (imSemTxvevaSi Tu misaRebia/miuRebelia) romelic gamowveulia riskisSerbilebis saWiroebiTSeniSvnebi meTodologiuri midgomis drosSefasebis mimdinare etapze konsultantis mizania Caataros swrafianalizi alternatiuli marSrutebis 4-rigian trasad gar<strong>da</strong>qmnis, racgaTvaliswinebulia sagzao departamentis (RDMED) mier. konsultantiSeagrovebs arsebul informacias <strong>da</strong> Seamowmebs mowodebuli alternatiulivariantebis praqtikulobas <strong>da</strong> Sesabamisobas. konsultantebi <strong>da</strong>rwmundebian,rom alternatiuli variantebi sruliad akmayofileben bankis moTxovnebsgaremos<strong>da</strong>cviTi Sefasebis <strong>da</strong> xelaxali <strong>da</strong>saxlebis TvalsazrisiT. amisSedegad konsultantebma un<strong>da</strong> SeZlon <strong>da</strong>amtkicon an komentari gaakeTonalternatiuli marSrutebis Sesaxeb, romlebic ganxilulia mTavrobis mier.am etapze konsultantebs ar moeTxovebaT didi, mravalkriteriumianianalizis Catareba potenciuri sargeblobis motanis gamosakvlevadekonomikaSi, <strong>socialur</strong>, urbanul, garemos<strong>da</strong>cviT <strong>da</strong> sxva sferoebSi, aramedmxolod komentaris gakeTeba alternatiul marSrutebze, romelTa SerCevamox<strong>da</strong> mTavrobasTan konsultaciebiT. am midgomis mixedviT Cven gTavazobTxarisxian mravalkriteriumian analizs, romelic, Cveni azriTuzrunvelyofs ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebas. <strong>da</strong>matebiTi miaxloebiTi xarjebi(im SemTxvevaSi Tu misaRebia/miuRebelia) romelic gamowveulia Serbilebis(mitigation) <strong>da</strong> kompensaciis saWiroebiT CvenTvis misaRebi <strong>da</strong> sakmarisiamoTxovnebis gaTvaliswinebis Sesabamisad. xarjebis raodenobiTi analiziaris zedmeti <strong>da</strong> ar aris saWiro ga<strong>da</strong>wyvetilebis misaRebad, aseve ar arisgaTvaliswinebuli proeqtis kompetenciis farglebSi.teqnikuri moTxovnebiteqnikuri moTxovnebi <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebi, romelic <strong>da</strong>cul un<strong>da</strong> iqnesproeqtis ganviTarebis yvela etapze, <strong>da</strong> aseve gamosadegi un<strong>da</strong> iyosalternatiuli marSrutebis Sesa<strong>da</strong>reblad, ganxilulia mocemulimoxsenebis me-3 TavSi, 3.3 paragrafSi.77


zestafonis asaqcevisvariantebivariantebis mokle teqnikuri aRweriloba:marSruti gvirabiT – CrdiloeTis varianti (1 varianti) md. yvirilasga<strong>da</strong>kveTis Semdeg xidi Sedis 2km. sigrZis gvirabSisawyisi wertili Bbolo sigrZewertilimarSruti gvirabiT(CrdiloeTi) 190+600 200+100 9,070marSruti gvirabisgareSe(samxreTi)190+770 200+100 8,94078


Ffaqtorebiteqnikuri SezRudvebiPproeqtis miznebisSesabamisi SezRudvebi(2x2rigiani trasa)specialuri dizainisRonisZiebebi proeqtis miznisgansaxorcielebladSezRudvebiSesabamisobaSi TEMstan<strong>da</strong>rtebTanspecifiuri dizainisstan<strong>da</strong>rtebi TEM-isstan<strong>da</strong>rtebisSesabamisadteritoriuliSezRudvebiteritoriuliSezRudvis mixedviTmSeneblobis limiti (2x2rigiani trasa)specifiuri dizainiscvlilebebi, saWiroteritoriuliSezRudvebisga<strong>da</strong>salaxavadmdinaris <strong>da</strong> wyalsadenisga<strong>da</strong>kveTebi1 varianti(CrdiloeTi)gvirabis variantiar aris SezRudvebi2km. sigrZis gvirabimisaRebi fasebimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebimd. yvirilas napirebzeqviani gorakebi2km sigrZis gvirabissaWiroebamd. yvirila792 varianti (samxreTi)Ggvirabis gareSevariantiar aris SezRudvebistan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebiar aris SezRudvebiar aris SezRudvebimd. yvirilateqnikuri ga<strong>da</strong>wyvetilebebi xidi xidiGgeo-saSiSi adgilebi ara arageo-saSiSi adgilebis ar saWiroebsar saWiroebsSerbilebaerozia mcire mcireeroziis Serbileba ara (ZiriTad ferdobebsgvirabi Cauvlis)Cveulebrivi antikoroziulizomebismiReba mSeneblobisdrosgaremos<strong>da</strong>cviTiSezRudvebiEeroziis gaaqtiureba ar aris mwvave ar aris mwvaveEeroziis SerbilebaGgaaqtiurebulimewyerebi <strong>da</strong> qvebiscvenasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavizomebis miRebamSeneblobis drosarasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavizomebis miRebamSeneblobis drosMmewyerebis Serbileba ar saWiroebs ar saWiroebsgavlena terestriulekosistemebze <strong>da</strong>habitatebzezestafonissaavadmyofosTan axlosmdebare tyis pataranakveTiarazestafonissaavadmyofosTan axlosmdebare tyis pataranakveTi


Serbilebis zomebismiRebaGgavlena wyliscxovelebzeSerbilebis zomebismiRebaGgavlena wylisresursebzeSerbilebazusti marSrutisSerCeva, <strong>da</strong>TesvisganTavis arideba;Ggavlena md. yvirilazemSeneblobis dros. aramwvave, droebiTi,SeqcevadisamuSaoebis sezonuri<strong>da</strong>gegmva; mSeneblobissaukeTeso praqtika <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebiGgavlena md. yvirilazemSeneblobis dros. aramwvave, droebiTi,SeqcevadiGgaremos <strong>da</strong>binZurebisxelisSemSleli <strong>da</strong>narCenebis marTvisgegmebi;zusti marSrutisSerCeva, <strong>da</strong>TesvisganTavis aridebaGgavlena md. yvirilazemSeneblobis dros. aramwvave, droebiTi,SeqcevadisamuSaoebis sezonuri<strong>da</strong>gegmva; mSeneblobissaukeTeso praqtika <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebiGgavlena md. yvirilazemSeneblobis dros. aramwvave, droebiTi,Seqcevadi;Pgaremos <strong>da</strong>binZurebisxelisSemSleli <strong>da</strong>narCenebis marTvisgegmebi;80


<strong>socialur</strong>i SezRudvebixelaxla <strong>da</strong>saxlebisgavlenaKkompensaciisRirebulebaD<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba165, teritoria - 120 936m 2 , Senobebi -27D<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba1,teritoria - 121 678 m 2 ,Senobebi -27660936 aSS $ 661678 aSS $gavlena kulturulmemkvidreobazeD<strong>da</strong>bali riskiD<strong>da</strong>bali riskiKkulturulmemkvidreobaze gavlenisSerbilebatrefikis moZraobasTan<strong>da</strong>kavSirebuli xmaurisnawili, im SemTxvevaSiTu gatardeba SesaZloxmauris Sesamcirebelizomebixmauris Semcirebatrefikis dros <strong>da</strong>r-Cenili gamonabolqviszegavlena mosaxleobaze,rodesac CatarebuliaSesaZlo SemarbilebeliRonisZiebebiriskis SemcirebatrefikTan<strong>da</strong>kavSirebuliusafrTxoebis zomebitrefikis riskisSerbilebaGgavlenainfrastruqturazeriskis Serbilebaze<strong>da</strong>mxedvelobamSeneblobis dros.napovniZeglebis konservaciaminimaluri Zalisxmeva <strong>da</strong>resursebiN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magramiTxovs SemdgomSefasebas <strong>da</strong> kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad, trefikissiCqaris limitis <strong>da</strong>sadgenad,xmauris barierebisgamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magramiTxovs SemdgomSefasebas <strong>da</strong> kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad <strong>da</strong> sawvavisxarisxiTEMM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebi.Ppotenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebzePpotenciuri gavlenaarxebzeDdizainis <strong>da</strong>mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad;81ze<strong>da</strong>mxedvelobamSeneblobis dros.napovniZeglebis konservaciaminimaluri Zalisxmeva <strong>da</strong>resursebiN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magramiTxovs SemdgomSefasebas <strong>da</strong> kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad, trefikissiCqaris limitis <strong>da</strong>sadgenad,xmauris barierebisgamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magramiTxovs SemdgomSefasebas <strong>da</strong> kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad <strong>da</strong> sawvavisxarisxiTEM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebiPpotenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebzePpotenciuri gavlenaarxebzeDdizainis <strong>da</strong>mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad<strong>da</strong>skvna Sesa<strong>da</strong>rebeli Sesa<strong>da</strong>rebeli


<strong>alternativebis</strong> Se<strong>da</strong>rebaxelaxali <strong>da</strong>saxlebis sakiTxebi aris yvelaze mniSvnelovani yvelamarSrutisTvis. zestafonis asaqcevis variantis SemTxvevaSi, ar arismniSvnelovani gansxvaveba imaSi iqneba marSruti gvirabiT Tu gvirabisgareSe, es ar moaxdens gavlenas Casaxlebaze. gvirabis variantisSemTxvevaSi <strong>zemoqmedeba</strong> miwis nakveTebze ufro meti iqneba, magramSenobebis raodenoba <strong>da</strong> miwis nakveTebis farTi, romelTa kompensacia un<strong>da</strong>moxdes Se<strong>da</strong>rebulia. (TiTqmis Tanabaria)erTaderTi mgrZnobiare adgili am teritoriaze, romelicgasaTvaliswinebelia aris md. yvirila <strong>da</strong> patara tyis monakveTizestafonis saavadmyofosTan. aRniSnul receptorebze gzis orive variantierTi <strong>da</strong> imave masStabiT moaxdens gavlenas. arqeologiuri adgilebismixedviTac Sefasebulia gavlena <strong>da</strong> orive variantis SemTxvevaSi erTnairia.aRniSnuli teritoriis SezRudvebi moiTxovs sxva<strong>da</strong>sxva teqnikuriga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebas (mag. gvirabs - CrdiloeTis varianti) <strong>da</strong> esgavlenas axdens mSeneblobis fasebze. erozia <strong>da</strong> wyalmarCxi mewyerebi arwarmoadgens gansakuTrebul problemas, romelic di<strong>da</strong>d Secvlisvariantebis fasebs.82


quTaisis asaqcevi, aRmosavleTivarianti83


variantebis mokle teqnikuri aRweriloba:sawyisi wertili Bbolo wertili sigrZe2 rigi CrdiloeTiT 227+400 N.L. 2,4204 rigi CrdiloeTiT 222+500 N.L. 7,1904 rigi samxreTiT 222+500 N.L. 7,280Ffaqtorebiteqnikuri SezRudvebiPproeqtis miznebisSesabamisi SezRudvebi(2x2rigiani trasa)specialuri dizainisRonisZiebebi proeqtismiznis gansaxorcielebladSezRudvebi SesabamisobaSiTEM stan<strong>da</strong>rtebTan1 <strong>da</strong> 2 variantebiCrdiloeTiTar aris SezRudvebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini, xidimisaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli ganlagebismaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainispecifiuri dizainisstan<strong>da</strong>rtebi TEM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad misaRebi fasebiteritoriuli SezRudvebiteritoriuli SezRudvis kveTs mdinaremixedviT mSeneblobislimiti (2x2 rigiani trasa)specifiuri dizainis cvlilebebi,xidixidisaWiro teritoriu-li SezRudvebis ga<strong>da</strong>salaxavadMmdinaris <strong>da</strong> wyalsadenis md. rioniga<strong>da</strong>kveTebiteqnikuri ga<strong>da</strong>wyveta xidi xidigeo-saSiSroeba ara arageo-saSiSroebis Serbileba ara araeroziaEeroziis Serbilebamdinaris gverdiTi napiriserozia<strong>da</strong>mcavi sainJinro zomebismiRebaGgaremos<strong>da</strong>cviTiSezRudvebiEeroziis gaaqtiureba ara araEeroziis serbilebasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdros843 varianti samxreTiTar aris SezRudvebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini, xidimisaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli ganlagebismaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebikveTs mdinaremd. rionimdinaris gverdiTi napiriserozia<strong>da</strong>mcavi sainJinro zomebismiRebasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrosGgaaqtiurebuli mewyerebi araara<strong>da</strong> qvebis cvenaMmewyerebis Serbileba Aar saWiroebs Aar saWiroebsgavlena terestriulekosistemebze <strong>da</strong>habitatebzeGgverds uvlis saRoriastyes.araviTari zegavlenasaRorias tye. wiTel siasiSesuli muxis xeebi.<strong>da</strong>saTvalierebeli adgili.


Serbilebis RonisZiebebi<strong>socialur</strong>i SezRudvebiGgavlena xelaxalaraara<strong>da</strong>saxlebazeKkompensaciis fasi ara araGgavlena kulturul D<strong>da</strong>bali riskiD<strong>da</strong>bali riskimemkvidreobazeKkulturulmemkvidreobaze gavlenisSerbilebatrefikis moZraobasTan<strong>da</strong>kavSirebuli xmaurisgavlena mosaxleobaze, imSemTxvevaSi Tu gatardebaSesaZlo xmaurisSesamcirebeli RonisZiebebixmauris Semcirebatrefikis dros <strong>da</strong>rCeniligamonabolqvis zegavlenamosaxleobaze, rodesacCatarebulia SesaZloSemarbilebeliRonisZiebebiSerbilebatrefikTan <strong>da</strong>kavSirebuliusafrTxoebis zomebitrefikis riskis Serbilebazusti marSrutis SerCeva,<strong>da</strong>Tesvisgan Tavis aridebaGgavlena wylis binadrebze mSeneblobis dros <strong>zemoqmedeba</strong>md. yvirilaze; aramwvave, droebiTi,SeqcevadiSerbilebis RonisZiebebi samuSaoebis sezonuri <strong>da</strong>gegmva;mSeneblobis sauke-Teso praqtika <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebiGgavlena wylis resursebze mSeneblobis dros<strong>zemoqmedeba</strong> md. yvirilaze;ara mwvave, droebiTi,Seqcevadiriskis SerbilebaGgaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegmaze<strong>da</strong>mxedvelobamSeneblobis dros.napovniZeglebis konservaciaminimaluri Zalisxmeva <strong>da</strong>resursebiN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad,trefikis siCqaris limitis<strong>da</strong>sadgenad, xmaurisbarierebis gamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad <strong>da</strong>sawvavis xarisxiTEMM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebi.85variantad ar ganixileba.(uaryofilia)ga<strong>da</strong>kveTis SemTxvevaSi araris efeqturi SemarbilebeliRonisZiebebimSeneblobis dros <strong>zemoqmedeba</strong>md. yvirilaze; aramwvave; droebiTi,SeqcevadisamuSaoebis sezonuri <strong>da</strong>gegmva;mSeneblobis sauke-Teso praqtika <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebimSeneblobis dros<strong>zemoqmedeba</strong> md. yvirilaze;ara mwvave, droebiTi,SeqcevadiGgaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegmaze<strong>da</strong>mxedvelobamSeneblobis dros.napovniZeglebis konservaciaminimaluri Zalisxmeva <strong>da</strong>resursebiN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad,trefikis siCqaris limitis<strong>da</strong>sadgenad, xmaurisbarierebis gamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad <strong>da</strong>sawvavis xarisxiTEM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebi


GgavlenainfrastruqturazeSerbilebapotenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebzepotenciuri gavlenaarxebzedizainis <strong>da</strong> mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisad;potenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebzepotenciuri gavlenaarxebzeDdizainis <strong>da</strong> mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisad<strong>da</strong>skvna upiratesoba eniWeba fas<strong>da</strong>klebulialternatiuli variantebis Se<strong>da</strong>reba. samxreTis marSruti uaryofilia, radgan is kveTs saRorias tyes,sa<strong>da</strong>c aris wiTel siaSi Sesuli muxis xeebi <strong>da</strong> warmoadgens popularulgasarTob-<strong>da</strong>sasvenebel adgils quTaisSi mcxovrebTaTvis. gar<strong>da</strong> amisa,marSruti kveTs oboli bavSvebis specialur skolas, romelic agebuliasaerTaSoriso mxar<strong>da</strong>WeriT, yru-munj bavSvTa skolas <strong>da</strong> popularulifexburTis gundis “torpedo-quTaisis” sawvrTnel bazas. CrdiloeTismarSruti gverds uvlis yvela am mgrZnobiare adgils <strong>da</strong> kveTs Zvel,mitovebul traqtorebis qarxnis teritorias.86


KquTaisis <strong>da</strong>savleTiT,samtrediis gzisken87


variantebis mokle teqnikuri aRweriloba:sawyisi wertili Bbolo wertili sigrZeCrdiloeTi arsebuliN.L. 244+00 8,450(originali)CrdiloeTiT ganfenili 244+00 248+900 5,450samxreTiT 1 N.L. 253+400 17,910samxreTiT 2 N.L. 253+400 19,490samxreTiT 3 N.L. 268+00 32,01088


faqtorebiteqnikuri SezRudvebiproeqtis miznebis SesabamisiSezRudvebi(2x2rigiani trasa)specialuri dizainis RonisZiebebiproeqtis miznisgansaxorcielebladSezRudvebiSesabamisobaSi TEMstan<strong>da</strong>rtebTanspecifiuri dizainisstan<strong>da</strong>rtebi TEM-isstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisadteritoriuli SezRudvebiteritoriuli SezRudvismixedviT mSeneblobis limiti(2x2 rigiani trasa)specifiuri dizainiscvlilebebi, saWiro teritoriuliSezRudvebisga<strong>da</strong>salaxavadmdinaris <strong>da</strong> wyalsadenisga<strong>da</strong>kveTebialternatiuli marSrutebis formaAarsebuli gzis CrdiloeTismimarTulebiTgafarToeba- 89 -samxreTi 1 varianti samxreTi 2 varianti samxreTi 3 variantiar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini,xidimisaRebi fasebimTliani gzis stan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizainimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizainiar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizainimxolod patarairigaciuli arxebimxolod patarairigaciuli arxebimxolod patarairigaciuli arxebimxolod patarairigaciuli arxebiteqnikuri ga<strong>da</strong>wyveta stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizainiGgeo-saSiSi adgilebi ara ara ara araGgeo-saSiSi adgilebis Aar saWiroebs Aar saWiroebs Aar saWiroebs Aar saWiroebsSerbilebaerozia mcire mcire mcire mcireEeroziis Serbileba sayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdros


garemos<strong>da</strong>cviTiSezRudvebiEeroziis gaaqtiureba Aara mwvave Aara mwvave Aara mwvave Aara mwvaveEeroziis SerbilebasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdros90sayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrosGgaaqtiurebuli mewyerebi ara ara ara ara<strong>da</strong> qvebis cvenaMmewyerebis Serbileba Aar saWiroebs Aar saWiroebs Aar saWiroebs Aar saWiroebsgavlena terestriulekosistemebze <strong>da</strong>habitatebzeara ara ara araSerbilebis zomebismiRebaGgavlena wylisresursebzeSerbilebis zomebismiRebaGgavlena wylisresursebzeriskis Serbilebasociauluri SezRudvebixelaxla <strong>da</strong>saxlebisgavlenaSezRuduli SezRuduli SezRuduli SezRuduliara ara ara araara ara ara araarxebi arxebi arxebi arxebiGgaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegma<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba 215,teritoria - 260620 m2,Senobebi - 6Ggaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegma<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba 109;teritoria - 192 505m2,Senobebi - 10Ggaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegma<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba 111; ;teritoria - 153 102m2,Senobebi - 3Ggaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegma<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba 189;; teritoria - 174 505m2,Senobebi - 4kompensaciis Rirebuleba 380620 aSS $ 392505 aSS $ 213102 aSS $ 254505 aSS $Ggavlena kulturul Mmcire riskebi Mmcire riskebi Mmcire riskebi Mmcire riskebimemkvidreobazeKkulturulmemkvidreobaze gavlenisSerbilebaze<strong>da</strong>mxedveloba mSeneblobisdros.napovni Zeglebiskonservacia minimaluriZalisxmeva <strong>da</strong> resursebize<strong>da</strong>mxedveloba mSeneblobisdros.napovni Zeglebiskonservacia minimaluriZalisxmeva <strong>da</strong> resursebize<strong>da</strong>mxedveloba mSeneblobisdros.napovni Zeglebiskonservacia minimaluriZalisxmeva <strong>da</strong> resursebize<strong>da</strong>mxedveloba mSeneblobisdros.napovni Zeglebiskonservacia minimaluriZalisxmeva <strong>da</strong>resursebi


Jueves 24 de agosto de 2006 DIARIO OFICIAL (Primera Sección) 91manejar en sacos o supersacos, que la signataria del contrato, objeto del concurso, deberá construir yequipar, y que se ubicará en la Isla de Cayacal, en la parte sureste del Puerto, en la superficie federal terrestreque se indica en el apartado 1.1 siguiente, con las características que se señalen en el prospecto descriptivo.1. Objeto del concurso.Es objeto del concurso la adjudicación de un conjunto que se integra por los bienes, derechos yobligaciones que a continuación se señalan, por lo que no se aceptarán propuestas parciales que incluyanúnicamente alguno o algunos de los bienes, derechos u obligaciones de que se integra. El conjunto estáconstituido por:1.1. La asignación de un contrato de cesión parcial de derechos, derivado de la concesión (en adelante elcontrato), para el uso, aprovechamiento y explotación de una superficie federal terrestre, de aproxima<strong>da</strong>mente201,968.89 metros cuadrados, libre de construcciones y edificaciones, sin ningún tipo de servicio, pero quecontará con la infraestructura para conectarse a los servicios de energía eléctrica y agua cru<strong>da</strong>, así como a lavía de ferrocarril, y con acceso terrestre, con un frente de agua de 650 metros lineales aproxima<strong>da</strong>mente, elcual se localiza en la parte norte de la superficie federal terrestre, conforme se especifique en las bases y enel prospecto descriptivo, que deberá destinarse, total o parcialmente, conforme a lo establecido en el apartado1.2 siguiente, a la construcción, equipamiento, uso, aprovechamiento, operación y explotación de la primeraetapa y, en su caso, de la segun<strong>da</strong> etapa de la Terminal. El contrato tendrá una vigencia inicial de 25(veinticinco) años, con posibili<strong>da</strong>d de prórroga de hasta 10 (diez) años más, conforme se indique en las bases.1.2. La signataria del contrato podrá usar y aprovechar la superficie federal terrestre que se indica en elnumeral 1.1 anterior de acuerdo a lo que se indique en las bases, en el prospecto descriptivo y en el contrato,y conforme a lo siguiente:1.2.1. Deberá construir y operar la Terminal, en una o dos etapas, en la superficie federal terrestre que seindica en el numeral 1.1 anterior, conforme a lo siguiente:i) Para el desarrollo de la primera etapa de la Terminal, se entregará a la signataria del contrato, dentro delos 3 (tres) días hábiles, siguientes a la fecha en la cual quede registrado el contrato ante la Secretaría, unasuperficie federal terrestre de aproxima<strong>da</strong>mente 103,089.59 metros cuadrados, con las colin<strong>da</strong>ncias que seindiquen en el prospecto descriptivo, con un frente de agua de 350 (trescientos cincuenta) metros linealesaproxima<strong>da</strong>mente, localizado al norte de esta superficie terrestre (en adelante Zona Uno de Desarrollo);ii) Para el desarrollo de la segun<strong>da</strong> etapa de la Terminal, se entregará a la signataria del contrato lasuperficie federal terrestre restante de aproxima<strong>da</strong>mente 98,879.30 metros cuadrados, con las colin<strong>da</strong>nciasque se indiquen en el prospecto descriptivo, con un frente de agua de 300 (trescientos) metros linealesaproxima<strong>da</strong>mente localizado al norte de esta superficie terrestre (en adelante Zona Dos de Desarrollo);iii) La Zona Dos de Desarrollo, señala<strong>da</strong> en el inciso ii) anterior, podrá ser solicita<strong>da</strong> a la API por lasignataria del contrato, dentro del plazo máximo establecido para ello en las bases, o necesariamente le seráentrega<strong>da</strong> a la misma si se cumplen los volúmenes de carga en la operación de la primera etapa de laTerminal que se indiquen en las bases, previo cumplimiento de los requisitos que se fijen en dichas bases, yiv) Para el establecimiento de ca<strong>da</strong> una de las etapas de Terminal, señala<strong>da</strong>s en los incisos i) y ii)anteriores, la signataria del contrato deberá construir, por su cuenta y costo: las áreas de muelles a lo largodel frente de agua de ca<strong>da</strong> Zona de Desarrollo señala<strong>da</strong>s en los incisos i) y ii) anteriores; el dragado delparamento de los muelles, así como el dragado necesario para la adecua<strong>da</strong> operación de la Terminal; elseñalamiento marítimo correspondiente; y los patios de maniobras y/o almacenes, que deberán contar conespuela de ferrocarril para la carga y descarga de los productos, debiendo la API instalar vía de ferrocarril apie del área por ceder, en el entendido de que la construcción de las obras e instalaciones de ca<strong>da</strong> etapa de laTerminal, su equipamiento, señalado en el numeral 1.2.2 siguiente, así como la entra<strong>da</strong> en operación de ca<strong>da</strong>etapa de la Terminal, deberán realizarse conforme a los términos que se establezcan en las bases y dentro delos plazos máximos señalados en las mismas.En el caso de que a la signataria del contrato no solicite a la API la Zona Dos de Desarrollo, conforme alinciso iii) anterior, o no se le entregue porque no se den los volúmenes de carga (que se indiquen en lasbases) en la operación de la primera etapa de la Terminal, la API podrá disponer libremente de dicha ZonaDos de Desarrollo, y de su frente de agua, de conformi<strong>da</strong>d con lo establecido en esta convocatoria, en lasbases y en el contrato.1.2.2. Para ca<strong>da</strong> una de las etapas de la Terminal, señala<strong>da</strong>s en el numeral 1.2.1 anterior, la signataria delcontrato deberá equiparlas, de acuerdo a lo establecido en el prospecto descriptivo y en las bases.1.3. La signataria del contrato podrá usar, aprovechar y explotar la superficie federal terrestre que seindica en el numeral 1.1 anterior y, en su caso, el área de ampliación que se indique en las bases, de acuerdocon lo establecido en el numeral 1.2 anterior, y proporcionar en la Terminal que construya, equipe, use,aproveche, opere y explote, en una o en ambas etapas, los servicios portuarios que se mencionan en lafracción III del artículo 44 de la Ley de Puertos, y que consisten principalmente en la recepción,carga/descarga, llenado/vaciado, almacenamiento y despacho de los productos, por lo que incluye lasoperaciones de transferencia de buque a patio, o viceversa, y de patio a transporte terrestre, o viceversa, asícomo los servicios de acarreo y cualesquiera otras maniobras y demás activi<strong>da</strong>des propias de la Terminal y


8. Semarbilebeli RonisZiebebi <strong>da</strong> garemos<strong>da</strong>cviTimenejmentis gegma8.1. Semarbilebeli RonisZiebebi8.1.1 mSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli zemoqmedebebis Serbileba<strong>da</strong>binZurebis aRkveTis zomebi:<strong>da</strong>binZurebis prevencia <strong>da</strong> narCenebis marTva:wylis/nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>binZureba. samSeneblo ubanze wylisa <strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis<strong>da</strong>binZurebis Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT aucilebelia gansakuTrebuliSemarbilebeli zomebis gatareba:satransporto saSualebebis moZraobis aRkveTa mdinareSi, xolo TuaRniSnulis srulad ganxorcieleba SeuZlebelia, saWiroa satransportosaSualebebis regularuli Semowmeba sawvavisa <strong>da</strong> sazeT-sapoxi masalebisgaJonvaze.kontraqtorebi valdebulni arian, uzrunvelyon sazeT-sapoximasalebis, sawvavisa <strong>da</strong> gamxsnelebis swori gamoyeneba. <strong>da</strong>uSvebeliasawvavisa <strong>da</strong> sapoxi masalebis cisternebis wyalsatevebi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>mdinaris kalapoti<strong>da</strong>n an xevebi<strong>da</strong>n 50 metr manZilze axlos ganTavseba.stacionaruli cisternebis arsebobis SemTxvevaSi, yvela cisterna un<strong>da</strong>moTavsdes betonis saZirkvelze (betoniT naSen an SemozRudulrezervuarSi) romlis moculoba (tevadoba) cisternis maqsimaluritevadobis minimum 110%-ia. Tu <strong>da</strong>mcav rezervuarSi moTavsebulia erTcisternaze meti, sistemis tevadoba un<strong>da</strong> iyos yvelaze didi cisternistevadobis 110% an maTi sruli tevadobis 25% imis mixedviT, romelicmeti iqneba. <strong>da</strong>mcavi rezervuari un<strong>da</strong> iyos wyalgaumtari <strong>da</strong> ar un<strong>da</strong>hqondes sadrenaJo milebi an defeqtebi, romlebic mis hermetulobasarRvevs. aseT SemozRudul areSi (rezervuarSi) <strong>da</strong>grovili wvimis wyaliamoitumbeba <strong>da</strong> Caedineba an gare sadrenaJo sistemaSi an miwaze, Tu esukanaskneli <strong>da</strong>binZurebuli ar aris. navTobis <strong>da</strong>Rvris SemTxvevaSi<strong>da</strong>Rvrili sawvavi un<strong>da</strong> Segrovdes, xolo <strong>da</strong>binZurebuli are un<strong>da</strong><strong>da</strong>muSavdes sorbentebiT: naxerxiT, siliT an CaliT.sawvavis dozirebis (Camosasxmeli) mowyobilobis yvela sacmi un<strong>da</strong>mowmdebodes gaJonvaze <strong>da</strong> mudmivad kontrolqveS un<strong>da</strong> iyos; maTi dizainiun<strong>da</strong> iTvaliswinebdes Caketvis SesaZlebloba, rodesac maT ar viyenebT.<strong>da</strong>uSvebelia wyalsatevi<strong>da</strong>n, mdinari<strong>da</strong>n, arxi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n, xeobi<strong>da</strong>n 50metrze nakleb radiusSi <strong>da</strong> <strong>da</strong>Waobebul an Warbtenian teritoriazesawvavis Senaxva an satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobissawvaviT Sevseba. sawvaviT Sevsebisas <strong>da</strong>uSvebelia satransportosaSualebis uyuradRebod <strong>da</strong>toveba. samSeneblo ubanze satransportosaSualebisa Tu aRWurvilobis sawvaviT Sevsebisas aucilebeliaabsorbciuli (Semwovi) safenebis <strong>da</strong>/an Calis gamoyeneba, raTa minimumamdeSemcirdes miwaze navTobis <strong>da</strong>Rvra. aseTi safenebi <strong>da</strong>/an Cala <strong>da</strong>efinebamiwaze satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobis sawvaviT Sevsebamde.<strong>da</strong>binZurebuli miwis fenis <strong>da</strong>uyovnebliv mocileba Seamcirebs an Tavi<strong>da</strong>nagvacilebs gruntis wylebisa <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruli wylebis <strong>da</strong>binZurebisrisks. saWiroa <strong>da</strong>binZurebuli miwis fenisa <strong>da</strong> sorbentebis, rogorcsaSiSi narCenebis gatana, Senaxva <strong>da</strong> <strong>da</strong>muSaveba. mniSvnelovani masStabis<strong>da</strong>Rvris (gaJonvis) SemTxvevaSi aucilebeli xdeba uflebamosili <strong>da</strong>92


pasuxismgebeli piris informireba momx<strong>da</strong>ris Sesaxeb <strong>da</strong> samuSaoebisSewyveta <strong>da</strong>binZurebis riskis aRmofxvramde. satransporto saSualebebisa<strong>da</strong> aRWurvilobis sawvaviT Sevsebisas savaldebuloa saTanado, ammiznisaTvis gaTvaliswinebuli mowyobilobis gamoyeneba (mag., Sesaferisizomis sacmebi) <strong>da</strong> aRniSnuli samuSao mxolod gamocdili <strong>da</strong> SesabamisadgawvrTnili personalis (operatorebis) mier un<strong>da</strong> Sesruldes.aucilebelia sawvavis miwodebis aRWurvilobis sistematuri Semowmeba,raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli sawvavis Sevsebis aRWurvilobisgaumarTaobiT gamowveuli gaJonva. aRWurviloba <strong>da</strong> saTavsoebi un<strong>da</strong> iyosizolirebuli <strong>da</strong> <strong>da</strong>culi, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli qurdobis <strong>da</strong>van<strong>da</strong>luri aqtebi. yvela moZravi aRWurviloba, raSic igulisxmeba, mag.amweebi, kompresorebi, generatorebi, buldozerebi, eqskavatorebi <strong>da</strong> sxv.<strong>da</strong> Sesanaxi cisternebi, un<strong>da</strong> gamoyenebul iqnas muSaobisas <strong>da</strong>garemontdes saWiroebis SemTxvevaSi imgvarad, rom masalebis <strong>da</strong>RvragaJonvisalbaToba minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili. aRWurvilobisyoveldRiuri Semowmeba (satransporto saSualebebis teqnikurimomsxaxureobis procedura) aucilebelia, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli<strong>da</strong>Rvra-gaJonvis safrTxe. satransporto saSualebebis remonti, wmen<strong>da</strong>,sazeT-sapoxi masalis mocileba <strong>da</strong> teqnikuri momsaxureobis sxvasamuSaoebi un<strong>da</strong> tardebodes myar (mdgrad) gruntze <strong>da</strong> ara miwayrilze.<strong>da</strong>uSvebelia satransporto saSualebebisa Tu aRWurvilobis saremontopunqtis mowyoba wyalsatevi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n an xevi<strong>da</strong>n 50 metris radiusSi.<strong>da</strong>uSvebelia wyalsatevi<strong>da</strong>n, mdinari<strong>da</strong>n, arxi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n, xeobi<strong>da</strong>n,mdinaris amomSrali kalapoti<strong>da</strong>n 50 metrze nakleb radiusSi <strong>da</strong><strong>da</strong>Waobebul an Warbtenian teritoriaze potenciurad saSiSi masalebisSenaxva an moZravi aRWurvilobis sawvaviT Sevseba <strong>da</strong> saremontosamuSaoebis Catareba.samSeneblo samuSaoebis msvlelobisas aucilebelia eroziiskontrolis zomebis miReba, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli myari natanisgazrdili raodenobiT wyalsatevebSi moxvedra. aseve, kontraqtorivaldebulia uzrunvelhyos amoTxrili miwis, nia<strong>da</strong>gis humusuri fenisa<strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis qve<strong>da</strong> fenis Senaxva imgvarad, rac minimumamde Semcirdesze<strong>da</strong>piruli wylebSi myari natanis Cadineba; kontraqtorebs moeTxovebaTmiiRon saTanado zomebi <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>xuron nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebis teritoriasaTanado safari masalebiT <strong>da</strong> ecadon gamoiyenon nia<strong>da</strong>gis<strong>da</strong>sawyobebisaTvis is teritoriebi, sai<strong>da</strong>nac wyali Tavisufali dinebiTar Caedineba wyalsatevebSi.im SemTxvevaSi, Tu arsebobs samSeneblo ubani<strong>da</strong>n CarecxilinaleqiT ze<strong>da</strong>piruli wylis obieqtis (md. rioni, yvirila <strong>da</strong> a.S.)<strong>da</strong>binZurebis riski, mosalodneli <strong>da</strong>binZurebis Tavi<strong>da</strong>n asacilebla<strong>da</strong>ucilebeli xdeba efeqturi zomebis miReba, raSic Sedis:• naleqebis gavrcelebis barierebis gamoyeneba;• Calis bar<strong>da</strong>nebis gamoyeneba wylis ga<strong>da</strong>sagdebad (mimarTulebisSesacvlelad) <strong>da</strong> gasafiltrad;• zvinulebisa (miwayrilebisa) <strong>da</strong> arxebis sistemis gamoyeneba, raTa<strong>da</strong>binZurebuli wyali ar Caedinos mdinareSi/wyalsatevSi;• Semakavebeli/saleqari lagunebis gamoyeneba. rekomendebulia<strong>bunebriv</strong>i <strong>da</strong>leqvis procesiT sargebloba <strong>da</strong> ara flokuliantisgamoyeneba <strong>da</strong>leqvis <strong>da</strong>saCqareblad, ris Semdegac SesaZlebeliasufTa wylis gaSveba.93


xsenebuli gansakuTrebiT mniSvnelovania Txrilebi<strong>da</strong>n amotumbuliwylis mdinareSi CaSvebisas.<strong>da</strong>uSvebelia biTumis, sveli cementis <strong>da</strong>/an betonis mdinareSi,wyalsatevSi, gubeSi <strong>da</strong> TxrilSi moxvedra.samuSao ubnebze ZiriTa<strong>da</strong>d ar aris mosalodneli uaryofiTi <strong>zemoqmedeba</strong>gruntis wylebze. gruntis wylebis siRrme miwis ze<strong>da</strong>piri<strong>da</strong>n gzisvakisis ubnebze 5 m-de Seadgens. ferdobuli wylebi ufor maRlaaganlagebuli <strong>da</strong> drenirebas saWiroebs.zedmeti gruntisa <strong>da</strong> qvebis gatana• 3.5 punqtSi mocemuli miwis samuSaoebis normatiuli maCveneblebi(ix. pp. 5 <strong>da</strong> 6 cxrilSi) cxadyofs, rom narCenebis <strong>da</strong>grovebas(1611000m 3 - samuSaoebis warmoebisas adgilze mopovebuli nayarigruntis gamoyenebiT) aWarbebs inertuli masalebiT SevsebismoTxovna (3900000 – 4200000m 3 - samuSaoebis warmoebisas gare<strong>da</strong>nmowodebuli gruntis gamoyenebiT). amdenad, mSeneblobis procesSi<strong>da</strong>grovili narCenebis umetesi nawili gamoyenebuli iqneba, rogorcSemavsebeli. Tumca, SeiZleba iseTi narCenebis arseboba, romlisgamoyenebac nayaris Casayrelad SeuZlebelia.• neba <strong>da</strong>erTos adgilobriv macxovreblebs, gamoiyenon zedmeti qvebi,romlebic SeiZleba <strong>da</strong>rCes xelmeored gamoyenebis Semdeg.masalebTan Sesabamisi misadgomlobis mowyoba SesaZlebeliaadgilobriv organoebTan SeTanxmebiT <strong>da</strong> sazogadoebis wevrebTankonsultaciis Semdeg.• yvela sxva narCeni ga<strong>da</strong>tanil iqnas narCenebis ganTavsebis uaxloesubnebze adgilobrivi xelisuflebis ekologiur samsaxurebTan <strong>da</strong>garemos <strong>da</strong>cvis saministros regionalur samsaxurebTanSeTanxmebiT. aRniSnuli RonisZiebis ganxorcielebisas mTavarimizania, ar <strong>da</strong>ziandes maRali Rirebulebis mqone landSaftebi <strong>da</strong>grunti <strong>da</strong> sxva ekologiurad sensitiuri ubnebi. qvebis gasatanad(saWiroebis SemTxvevaSi) SesaZlebelia licenzirebuli rezervebisgamoyeneba. qvis sayari ormoebi, sa<strong>da</strong>c moxdeba qvebis saboloodganTavseba, un<strong>da</strong> akmayofilebdes garemos <strong>da</strong>cvis saministrosmoTxovnebs inertuli nagavsayrelebis an teqnogenuri qvebisrezervebis Sesaxeb <strong>da</strong> SeTanxmebuli un<strong>da</strong> iyos garemos <strong>da</strong>cvissaministrosTan. narCenebis ga<strong>da</strong>sayrelad SeiZleba SeirCeserodirebuli <strong>da</strong> <strong>da</strong>xramuli ubnebi <strong>da</strong> SeTanxmdes garemos <strong>da</strong>cvissaministrosTan, xolo narCeni masala SeiZleba gamoyenebul iqnasreliefis keTilmosawyobad <strong>da</strong> erodirebuli ubnebis aRsadgenad.qvebis gatanis xarji kerZo rezervebSi un<strong>da</strong> SeTanxmdes konkretulmesakuTreebTan. erodirebul ubnebze narCenebis gatanis xarjiSeadgens mxolod narCenebis ga<strong>da</strong>tanisa <strong>da</strong> erodirebuli ubnebisaRdgenis samuSaos Rirebulebas.mSenebeli kontraqtori valdebulia:• garemos <strong>da</strong>cvis saministros regionalur samsaxurebTan SeaTanxmosnarCenebisa <strong>da</strong> qvebis gatanis ubnebi;• saWiroebis SemTxvevaSi SeimuSaos narCenebisa <strong>da</strong> qvebis gatanisgegmebi garemos <strong>da</strong>cvis saministros regionaluri samsaxurebis94


moTxovnebis <strong>da</strong>cviT (gatanis gegma, keTilmowyobis gegma <strong>da</strong> a.S.garemos <strong>da</strong>cvis saministros moTxovnisamebr).• narCenebisa <strong>da</strong> qvebis gatanis xarji un<strong>da</strong> Sediodes mSenebelikontraqtoris mier satendero wina<strong>da</strong>debis warmodgenilxarjTaRricxvaSi <strong>da</strong> asaxuli un<strong>da</strong> iyos kontraqtSi.samuSao ubnebze un<strong>da</strong> xdebodes narCenebis Segroveba specialurkonteinerebSi.samuSao ubni<strong>da</strong>n narCenebis gatana un<strong>da</strong> moxdes axlomdebare<strong>da</strong>saxlebuli punqtebis adgilobriv mmarTvelobisi Sesabamissamsaxurebis mier miTiTebul adgilebze. gamoyenebul un<strong>da</strong> iyosnarCenebis ganTavsebis momsaxurebis gamwevi specialuri organizaciebi(“san<strong>da</strong>sufTavebis” organizaciebi <strong>da</strong> a.S.), romlebic awarmoebenmunicipalur nagavsayrelebze narCenebis ganTavsebas.saxifaTo narCenebi yvela saxis narCenis saerTo raodenobis<strong>da</strong>axloebiT 0.1%-s Seadgens. Sromis, jan<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i <strong>da</strong>cvisministris 24.02.2003 wlis brZaneba #36/n –iT gansazRvrulia saxifaTonarCenebis konkretuli saxeobebi, romelTa ganTavseba neba<strong>da</strong>rTuliamunicipalur nagavsayrelebze. saxifaTo narCenebis ganTavsebis nagebobebi<strong>da</strong> maTi ga<strong>da</strong>muSavebis <strong>da</strong>nadgarebi saqarTveloSi amJamad ar arsebobs.imis gaTvaliswinebiT, rom mSeneblobis procesSi warmoqmnili saxifaTonarCenebi ar ganekuTvneba saSiSroebis maRal klass <strong>da</strong> saxifaTonarCenebis metad mcire raodenobis pirobebSi, miRebuli praqtikaasamSeneblo narCenebis ganTavseba municipaluri myari narCenebisnagavsayrelebze.personali, romelic <strong>da</strong>kavdeba saxifaTo <strong>da</strong> arasaxifaTo narCenebzeoperaciebiT (maTi ganTavsebis CaTvliT), valdebulia gaiaros treningiSemdeg sakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiT:• narCenebis marTva (narCenebze Casatarebeli samuSaoebi);• narCenebis (ga)<strong>da</strong>muSaveba; <strong>da</strong>• narCenebis droebiTi ganTavseba.samSeneblo ubanze narCenebis <strong>da</strong>wva <strong>da</strong>uSvebelia gar<strong>da</strong>xeebis/buCqebis wvrili totebisa, romelTa <strong>da</strong>wvac rekomendebulia, raTaTavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli mavneblebis gamravleba.xmauri, mtveri <strong>da</strong> gamonabolqvi<strong>da</strong>saxlebebze mSeneblobiT gamowveuli gamonabolqvi mniSvnelovnad<strong>zemoqmedeba</strong>s ar axdens, radgan saavtomobilo trasis axali marSrutebiZiriTa<strong>da</strong>d gverds uvlis mWidrod <strong>da</strong>saxlebul ubnebs. Tumca, samSeneblooperaciebSi gamoyenebuli mZime meqanizmebis gamonabolqvis kontroliaucilebelia iseTi zomebis gamoyenebiT, rogoricaa Zravis teqnikurimomsaxureoba <strong>da</strong> maRali xarisxis sawvavis gamoyeneba. gamoricxuli un<strong>da</strong>iyos Zravis uqm reJimSi muSaoba.Se<strong>da</strong>rebiT didia mtvris <strong>zemoqmedeba</strong>, romlis raodenobrivadgansazRvra rTulia. Tumca, cxadia, rom miwis samuSaoebisa <strong>da</strong> karierebi<strong>da</strong>nRorRisa <strong>da</strong> sxva inertuli masalebis transportirebis Sedegadwarmoqmnili mtveri Semawuxebeli iqneba. es <strong>zemoqmedeba</strong> droebiTia <strong>da</strong>misi Serbileba SesaZlebelia samuSao ubnebis perioduli morwyviT.xmauris modelirebis Sedegebis Tanaxmad (<strong>da</strong>narTi 6), xmauri<strong>da</strong>saxlebebsa <strong>da</strong> ekologiurad sensitiur ubnebs ar Seawuxebs. xmauris95


droebiTi <strong>da</strong> umniSvnelo mateba samSeneblo moe<strong>da</strong>nTan axlos 300 mradiusSi misaRebi <strong>zemoqmedeba</strong>a. Tumca, am zemoqmedebis SerbilebaSesaZlebelia Zravis teqnikuri momsaxureobis xarjze <strong>da</strong> Zravis uqmreJimSi muSaobis Tavi<strong>da</strong>n acilebiT. erTaderTi rekomendebuli Ronis-Zieba Ramis saaTebSi muSaobis minimumamde Semcirebaa quTaisis aRmosavleTSemovliT gzasTan <strong>da</strong> soflebTan (sof. axalsofeli) axlos. racSeexeba Ramis saaTebSi muSaobas sxva ubnebze, maTi warmoeba SeuzRu<strong>da</strong>va<strong>da</strong>ris SesaZlebeli.satransporto saSualebebi un<strong>da</strong> iyos gamarTul mdgomareobaSi (ammizniT saWiroa maTi regularuli <strong>da</strong>Tvaliereba <strong>da</strong> drouli SekeTeba),raTa teqnikis gaumarTaobiT gamowveuli zedmeti xmauri <strong>da</strong> gamonabolqviar awuxebdes muSebsa <strong>da</strong> adgilobriv macxovreblebs. samuSaoebiswarmoeba un<strong>da</strong> mimdinareobdes dRisiT.dizelis Zravebis SekeTeba aucilebelia regularulad, raTaminimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili gamonabolqvi. aRniSnuli miiRweva magaliTad,sawvavis inJeqtorebis gawmendiT. saWiroa samuSao ubanzeeqspluatirebuli yvela mowyobilobis (moZravis Tu stacionaluris)regularulad Seremonteba, raTa isini mudmivad gamarTulmdgomareobaSi funqcionirebdnen <strong>da</strong> amiT minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvaniliatmosferuli gamonabolqvi.satransporto saSualebebis sawvaviT Sevseba un<strong>da</strong> xdebodes iseTiwesiT, rom atmosferul haerSi aqroladi organuli naerTebis moxvedrasamSeneblo moednebi<strong>da</strong>n minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili, rac miiRwevasawvavis sacmebisa <strong>da</strong> tumboebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>xuruli cisternebis gamoyenebiT(sawvavis Sesanaxad Ria cisternebis gamoyeneba <strong>da</strong>uSvebelia).haerSi didi raodenobiT mtvris arsebobis an misi warmoSobismaRali albaTobis SemTxvevaSi, gansakuTrebiT mSral pirobebSi,aucilebeli xdeba specialuri Semarbilebeli zomebis gatareba, racun<strong>da</strong> <strong>da</strong>igegmos <strong>da</strong> ganxorcieldes samSeneblo samuSaoebisxelmZRvanelTan (menejerTan) SeTanxmebiT. Semarbilebel zomebSi Sedis:• <strong>da</strong>namva wyalmzidiT sasxureblebisa <strong>da</strong> sxva teqnikurisaSualebebis gamoyenebiT;• samSeneblo masalebisa <strong>da</strong> Senaxuli masalebis ga<strong>da</strong>xurva <strong>da</strong>mcavisafariT; <strong>da</strong>• tvirTis gatana mxolod winaswar <strong>da</strong>dgenili gzebiTa <strong>da</strong>satransporto saSualebis <strong>da</strong>bali siCqariT ga<strong>da</strong>adgileba -saWiroebis SemTxvevaSi. masalebis ga<strong>da</strong>zidva samSeneblo ubanzepikis saaTebamde an mis Semdeg un<strong>da</strong> xdebodes;• aucilebelia samSeneblo ubanze ga<strong>da</strong>ziduli masalebis ga<strong>da</strong>xurvaan <strong>da</strong>sveleba/<strong>da</strong>namva, raTa SevamciroT mtvris warmoqmna.saWiroebis SemTxvevaSi samSeneblo ubanic inameba (irwyveba).mocemuli zomebis gamoyeneba xdeba aucilebeli, rodesac a<strong>da</strong>mianebissacxovreblebi <strong>da</strong> gareul cxovelTa binadrobis adgilebi mSeneblobiszoli<strong>da</strong>n 300 metriT an naklebiT arian <strong>da</strong>Sorebulni.karierebis garemos <strong>da</strong>cvakarierebis eqspluatacia ganxorcieldeba licenzirebulikompaniebis mier. im SemTxvevaSi, Tu mSenebeli kompania moisurven\bsTviTon <strong>da</strong>amuSaos karieri, man un<strong>da</strong> moipovis saTanado licenziebi amaze.96


un<strong>da</strong> iqnas gaTvaliswinebuli proeqtis SesaZlo iribi <strong>zemoqmedeba</strong>(samSeneblo masalis intensiuri mopoveba <strong>da</strong> transportireba)iqtiofaunaze, ze<strong>da</strong>piruli <strong>da</strong> gruntis wylebis xarisxze <strong>da</strong> landSaftze.2600000 m 3 inertuli samSeneblo masala aris saWiro avtomagistralissareabilitacio samuSaoebisaTvis. mZime teqnikis <strong>da</strong>axloebiT 250000 reisiiqneba saWiro am raodenobis masalis samSeneblo ubnebzetransportirebisaTvis.gacemuli licenziebis validuroba aris sawin<strong>da</strong>ri imisa, romsamSeneblo masalebis mopovebasTan <strong>da</strong>kavSirebul <strong>zemoqmedeba</strong>Ta umetesinawili <strong>da</strong>makmayofileblad iqneba Serbilebuli (rogorc wesilicenziebi gaicema garemos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebissaministros mier winaswari kvlevis <strong>da</strong> <strong>da</strong>gegmvis safuZvelze). garemos<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebis regionaluri samsaxurebi <strong>da</strong> gdiakontroleben karierebis kanonierad eqspluataciis sakiTxs.mtveri <strong>da</strong> emisiebi karieris adgilze <strong>da</strong> gzebze, iseve rogorcmdinaris SesaZlo <strong>da</strong>binZureba (sawvav-sapoxi masalebiT; amRvreva) <strong>da</strong> racmTavaria mdinaris kalapotis <strong>da</strong> Walis mdgradoba, gaTvaliswinebulun<strong>da</strong> iqnas Semarbilebeli RonisZiebebis <strong>da</strong>gegmvisas. amgvarizemoqmedebis Semarbilebeli zomebi CarTul un<strong>da</strong> iqnas garemos<strong>da</strong>cviTimenejmentis gegmaSi. sgd-m un<strong>da</strong> ganaxorcielos monitoringi karierebiseqspluataciasTan <strong>da</strong>kavSirebiT.sairigacio arxebis <strong>da</strong>cvaavtomagistralis savaraudo tras kveTs 21 arxs. permanentulimonitoringi mSeneblobis procesSi <strong>da</strong> SemTxveviT arxis <strong>da</strong>zianebisasmisi sruli aRdgena aris aucilebeli moTxovna samSeneblo samusaoebiswarmoebisaTvis. yuradReba un<strong>da</strong> miqces samSeneblo teqnikis moZraobisminimizacias arxis maxloblobaSi, rogorc misi <strong>da</strong>zianebis Tavi<strong>da</strong>nacilebis mizniT, aseve mtveriTa <strong>da</strong> sawva-sapoxi masalebiT misi<strong>da</strong>binZurebis riski Sesamcireblad.nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> eroziis prevenciania<strong>da</strong>gis humusovani fenis <strong>da</strong>cvakontraqtori nia<strong>da</strong>gis humusur fenaze ar Caatarebs aranairsamuSaos, Tu adgili aqvs Semdeg garemoebebs:• nia<strong>da</strong>gis fena gayinulia;• wvimis an Tovis dros• nia<strong>da</strong>gis fena gaJRenTilia wyliT;nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis <strong>da</strong>sawyobeba (Senaxva)nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis Senaxva xdeba ara umetes 2 m simaRliszvinulebad (grovebad), romelTa ferdebis <strong>da</strong>xrilobis kuTxe araRemateba 45 0 °-s. amasTan, mxedvelobaSi miiReba Semdegi:• nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebis adgilebi imgvarad un<strong>da</strong> iqnas SerCeuli,rom ar xdebodes maTi <strong>da</strong>tkepna satransporto saSualebebismoZraobisas <strong>da</strong> maTi <strong>da</strong>binZureba sxva masalebiT;• nia<strong>da</strong>gis fenis grovebi gamoyofili un<strong>da</strong> iyos nia<strong>da</strong>gis qve<strong>da</strong>fenebis grovebisagan;97


• <strong>da</strong>uSvebelia nia<strong>da</strong>gis fenis grovebad <strong>da</strong>sawyobeba, Tu arsebobsmocemuli teritoriis <strong>da</strong>tborvis <strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis garecxvis safrTxe;• nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis garecxvisagan <strong>da</strong>cvis mizniT,<strong>da</strong>uSvebelia nia<strong>da</strong>gis grovebad <strong>da</strong>wyoba mdinari<strong>da</strong>n/wylisnakadebi<strong>da</strong>n 25 metrze nakleb manZilze (adgilmdebareobistopografiis Taviseburebis gaTvaliswinebiT).im SemTxvevaSi, Tu nia<strong>da</strong>gis grovebi ganicdis mniSvnelovan erozias,kontraqtori valdebulia mimarTos koreqciis Sesabamis qmedebebs (mag.,safaris gamoyeneba zvinulebis ga<strong>da</strong>safaravad). kontraqtori valdebulia,miiRos saTanado zomebi, raTa nia<strong>da</strong>gis zvinulebi <strong>da</strong>culi iyos<strong>da</strong>tborvisagan <strong>da</strong> wyliT ga<strong>da</strong>recxvisagan bermebis (<strong>da</strong>mcavi zvinulebis)an analogiuri saSualebis ganlagebiT im adgilebis garSemo, romelTa<strong>da</strong>cvac saWiroa.nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis zvinulebze ze<strong>da</strong>mxedveloba aucilebelia<strong>da</strong> raime arasasurveli garemoebis arsebobisas saWiroa gamasworebelizomebis miReba, raSic Sedis:• anaerobuli pirobebis SemTxvevaSi - gadmoatrialeT humusovanifenis zvinulis beltebi an SeqmeniT saventilacio xvrelebigrovebSi;• eroziis dros - aRmarTeT droebiTi <strong>da</strong>mcavi naleqis SemoRobva.nia<strong>da</strong>gis qve<strong>da</strong> fenis <strong>da</strong>sawyobeba (Senaxva)qve-nia<strong>da</strong>gis fenis Senaxva xdeba ara umetes 3 m simaRlis grovebad,romelTa gverdebis <strong>da</strong>xrilobis kuTxe ar aRemateba 60°-s. amasTan,mxedvelobaSi un<strong>da</strong> iqnas miRebuli Semdegi:• qve-nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebis adgilebi imgvarad un<strong>da</strong> iqnas SerCeuli,rom ar xdebodes maTi <strong>da</strong>tkepna satransporto saSualebebismoZraobisas <strong>da</strong> maTi <strong>da</strong>binZureba sxva masalebiT;• qve-nia<strong>da</strong>gis fenis grovebi gamoyofili un<strong>da</strong> iyos nia<strong>da</strong>gishumusovani fenis grovebisagan;im SemTxvevaSi, Tu qve-nia<strong>da</strong>gis grovebi ganicdis mniSvnelovanerozias, kontraqtori valdebulia mimarTos gamasworebel qmedebebs(mag., safaris gamoyeneba grovebze).nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenamudmivi obieqtebis (gzis vakisis gafarToebis ubnebi 2 ) moWrilinia<strong>da</strong>gis fena gamoyenebul iqneba samSeneblo derefnis mimdebare imteritoriis nia<strong>da</strong>gis fenis aRsadgenad, romelic proeqtiTgaTvaliswinebuli samuSaoebis Sesrulebisas ziandeba. nia<strong>da</strong>gis fena imadgilebi<strong>da</strong>n, romelTa aRdgena ar moxdeba sawyis mdgomareobamde,Tanabrad ga<strong>da</strong>nawildeba mimdebare teritoriaze. gzis derefanSimoWrili nia<strong>da</strong>gis fena gamoyenebul iqneba derefanis aRsadgenadsamuSaoebis <strong>da</strong>srulebis Semdeg. nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis aRdgenamimdinareobs qve-nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenisgan izolirebulad <strong>da</strong> saWiroayuradReba, rom masalebi erTmaneTs ar Seerios. nia<strong>da</strong>gis humusovanifenis aRdgena sakmarisia, raTa aRdges miwis nayofiereba Tavisi sawyisi2 aqve aRsaniSnavia, rom gzis vakisis gafarToeba, im ubnebze romlebic gafarToebassaWiroeben, ZiriTa<strong>da</strong>d xdeba kldovan ferdSi SeWriT <strong>da</strong>, Sesabamisad, nia<strong>da</strong>gis kargvaminimaluria.98


maxasiaTeblebiT, risi <strong>da</strong>skvnis gakeTebis safuZvelsac iZleva nia<strong>da</strong>gisfenis vizualuri <strong>da</strong>Tvaliereba <strong>da</strong> aRdgenili ubnisa <strong>da</strong> mimdebare miwisSe<strong>da</strong>reba. nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenis operacias kontraqtori gegmavsimgvarad, rom pirvel rigSi nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgena xdebodes nia<strong>da</strong>gisfenis grovebi<strong>da</strong>n yvelaze Sors mdebare ubanze <strong>da</strong> aRdgenis operaciaTan<strong>da</strong>TanobiT moiwevdes nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebuli zvinulebisaken riTacTavi<strong>da</strong>n iqneba acilebuli transportis zedmeti ga<strong>da</strong>adgileba ukveaRdgenili nia<strong>da</strong>gis fenaze. Semdgom moxdeba aRdgenili nia<strong>da</strong>gis fenis<strong>da</strong>farcxva, sa<strong>da</strong>c es mizanSewonilad CaiTvleba, raTa mcenareulobamgaixaros.eroziasTan brZolis droebiTi zomebi (mSeneblobis procesSi)zomebi, romelTa gamoyenebiTac kontraqtori uzrunvelyofs gzisderefnisa <strong>da</strong> sxva obieqtebis mimdebare “ferdobebis” <strong>da</strong>cvas eroziisganmaT saboloo aRdgenamde, aRwerilia mocemul nawilSi. eroziasTanbrZolis droebiTi zomebi gamoiyeneba saWiroebis SemTxvevaSi; amasTan,gansakuTrebuli yuradReba eqceva Semdegs: samSeneblo samuSaoebs,romlebic zrdis ferdobebis eroziis intensiobas <strong>da</strong> SedegadmdinareebSi/arxebSi naleqis Cadinebis zr<strong>da</strong>s.eroziasTan brZolis droebiTi zomebi gamoiyeneba im momentamde,sanam ar moxdeba ferdobebis stabiluri mdgomareobis miRweva.eroziasTan brZolis droebiTi zomebis mizania:• ze<strong>da</strong>piruli wylebis modinebis Semcireba;• wylis modinebis siCqaris Semcireba <strong>da</strong>saSveb maCveneblamde;• wylis ga<strong>da</strong>gdeba <strong>da</strong>mcavi <strong>da</strong>mbebis gamoyenebiT;• samSeneblo ubnebi<strong>da</strong>n naleqis wyalsatevebisaken CarecxvisTavi<strong>da</strong>n acileba/Semcireba;• Calis bar<strong>da</strong>nebisgan aRmarTuli barierebi im adgilebSi,romlebic saWiroeben naleqisagan <strong>da</strong>cvas;samuSao ubnebis saboloo aRdgenasamuSao ubnis yvela monakveTi (gar<strong>da</strong> monakveTebisaa, romlebicmudmivad <strong>da</strong>kavebuli iqneba xelovnuri nagebobebiT) un<strong>da</strong> aRdgenil iqnasTavis sawyis mdgomareobamde (reliefi, nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong> mcenareuli safari).saWiroebis SemTxvevaSi, aucilebelia antieroziuli RonisZiebebisgatareba: antieroziuli TvalsazrisiT efeqtiani mcenareuli safari,drenaJi, bermebi <strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>mxmare sainJinro nagebobebi. nia<strong>da</strong>gishumusovani fenis aRdgena sakmarisia balaxovani safaris aRsadgenad <strong>da</strong>vinai<strong>da</strong>n proeqti ar iTvaliswinebs didi raodenobiT xeebisa <strong>da</strong> buCqebismoWras, amiT mcenareuli safaris aRdgenis mniSvnelovani komponentiSesrulebuli iqneba.landSaftis <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong> eko-kompensaciis zomebiarsebuli gzis 2 km sigrZis monakveTi kveTs Wognaris tyes. gzisrekonstruqciisTvis saWiro gaxdeba tyis <strong>da</strong>axloebiT 4 ha farTobisgaCexva. tye ar aris maRali sakonservacio Rirebulebis, Tumcasakompensacio zomebis miReba saWiro iqneba. saqarTveloSi moqmedi<strong>da</strong>dgenilebebis Tanaxmad (saqarTvelos mTavrobis 11.08.2005 wlis #132<strong>da</strong>dgenileba), tyiT <strong>da</strong>farul farTobze miwis gawmendis samuSaoebis99


<strong>da</strong>wyebamde saWiroa derefnis zusti moniSvna derefanSi arsebuli xeebis<strong>da</strong>wvrilebiTi saka<strong>da</strong>stro aRwerilobis Sesadgenad <strong>da</strong> yvela mosaWrelixis moniSvna. yvela am operacias asrulebs mSenebeli kontraqtorigaremos <strong>da</strong>cvis saministrosTan konsultaciis safuZvelze <strong>da</strong> garemos<strong>da</strong>cvis saministros satyeo departamentis regionaluri warmomadgenlebismonawileobiT. xis moWra neba<strong>da</strong>rTulia mxolod garemos <strong>da</strong>cvissaministros mier Sesabamisi Tanxmobis gacemis safuZvelze, romelicefuZneba moniSnul derefanSi Catarebuli saka<strong>da</strong>stro kvlevebis Sedegebs<strong>da</strong> iTvaliswinebs moTxovnas sakompensacio zomebis ganxorcielebis.kulturuli memkvidreobis <strong>da</strong>cvamiuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom samSeneblo ubnebi ar mdebareobs romelimecnobil miwis qveS mdebare ZeglTan an arqeologiuri interesis ubnebTanaxlos, mSeneblobis procesSi arqeologiuri fenebis <strong>da</strong>zianebisSesaZlebloba mainc arsebobs. am riskis Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT miwissamuSaoebis warmoebisas saWiroa winaswari prevenciuli kvlevebisa <strong>da</strong>arqeologiuri ze<strong>da</strong>mxedvelobis ganxorcieleba. ze<strong>da</strong>mxedvelobisprocedurebi <strong>da</strong> yvela sxva saWiro RonisZieba un<strong>da</strong> SeTanxmdeskulturis saministrosTan samSeneblo nebarTvis miRebis momentSinebarTvis gacemis wesis Tanaxmad. “kulturuli memkvidreobis” Sesaxebkanonis me-14 muxlis Tanaxmad, mompoveblobiTi saqmianobis warmoebaze <strong>da</strong>saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviT gansakuTrebuli mniSvnelobisobieqtis mSeneblobaze nebarTva gaicema kompetenturi organos miersaqarTvelos kulturis, ZeglTa <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> sportis saministros<strong>da</strong>debiTi ga<strong>da</strong>wyvetilebis safuZvelze. <strong>da</strong>skvnis safuZvels warmoadgensSesabamisi teritoriis arqeologiuri kvleva im piris mier, romelsacsurs miwis samuSaoebis warmoeba. piri, romelic apirebs miwissamuSaoebis warmoebas, valdebulia, saministros warudginosdokumentacia mocemuli teritoriis arqeologiuri kvlevis Sesaxeb.winaswari kvleva moicavs savele <strong>da</strong> laboratoriul kvlevas. sakvlevteritoriaze arqeologiuri obieqtis aRmoCenis SemTxvevaSi <strong>da</strong>skvnaarqeologiuri kvlevis Sesaxeb un<strong>da</strong> Seicavdes Semdeg informacias: (a)sakvlev teritoriaze arqeologiuri fenebisa <strong>da</strong> aRmoCenili obieqtebisamomwurav savele kvleva Tanamedrove meTodebiT; (b) rekomen<strong>da</strong>ciebisaproeqto teritoriaze aRmoCenili obieqtebis konservaciisa <strong>da</strong>samSeneblo samuSaoebis <strong>da</strong>gegmvis Sesaxeb. arsebuli praqtikis mixedviT,arqeologiuri kvlevebi warmoebs <strong>da</strong>proeqtebis detalurixelSekrulebis safuZvelze samSeneblo nebarTvis miRebis etapze.mSeneblobis etapze saWiroa arqeologiuri monitoringis warmoebamSenebeli kontraqtoris mier saqarTvelos kulturis, ZeglTa <strong>da</strong>cvisa<strong>da</strong> sportis saministros ze<strong>da</strong>mxedvelobiT. arqeologiurize<strong>da</strong>mxedvelobisa <strong>da</strong> sxva SeTanxmebuli samuSaoebisTvis saWiro biujetimieTiTeba samSeneblo samuSaoebis Sefasebis uwyisSi.rac Seexeba momwodeblebs, neba<strong>da</strong>rTulia mxolod iuridiuladregistrirebul momwodeblebTan TanamSromloba, romlebsac gaaCniaTyvela saWiro nebarTva <strong>da</strong> licenzia.aRniSnuli gancxadeba exeba gruntis karieris operatorebs <strong>da</strong>asfaltis momwodeblebs. nebarTvisa <strong>da</strong> licenziis moTxovnebTanSesabamisobis Semowmeba warmoadgens erTaderT garantias, rom proeqtiganxorcieldeba efeqturad <strong>da</strong> misi ganxorcielebiT Serbildebamomwodeblebis saqmianobiT gamowveuli <strong>zemoqmedeba</strong>. Tu samSeneblo100


kompania ga<strong>da</strong>wyvets karierebis Seswavlas, igi valdebulia, moipovosgaremos <strong>da</strong>cvis saministros Sesabamisi nebarTva.mSenebelma kontraqtorma SeiZleba, miiRos ga<strong>da</strong>wyvetilebaasfaltis Serevis <strong>da</strong>nadgarebis <strong>da</strong>dgmis Sesaxeb operaciebisTvis saWiroasfaltis sawarmoeblad. aseT SemTxvevaSi saWiroa specialuri gzS-sa <strong>da</strong><strong>garemoze</strong> zemoqmedebis nebarTvis mopoveba.usafrTxoeba <strong>da</strong> misadgomloba.avtomobilebisa <strong>da</strong> fexiT mosiaruleebisTvis uzrunvelyofiliiqneba alternatiuli gzebi. Sesabamisad, gamoyenebuli iqneba SuqniSnebi<strong>da</strong> sagzao niSnebi.8.1.1.-is rezumemSenebeli kontraqtoris valdebuleba, romelic gulisxmobswinamdebare garemos<strong>da</strong>cviTi menejmentis gegmiT (gmg) gaTvaliswinebuligaremos <strong>da</strong>cvis marTvis moTxovnebis <strong>da</strong>cvas, gaTvaliswinebuli un<strong>da</strong>iqnas kontraqtiT (mag., rogorc varianti, winamdebare garemos <strong>da</strong>cvisRonisZiebebis gegma SeiZleba Tan <strong>da</strong>erTos kontraqts <strong>da</strong>narTis saxiT).winamdebare garemos <strong>da</strong>cvis RonisZiebebis gegmis safuZvelze(kontraqtoris marTvis gegma), mSenebeli kontraqtori valdebulia,Seadginos garemos <strong>da</strong>cvis RonisZiebebis sakuTari gegma (kontraqtorisganxorcielebis gegma), sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>matebiT miuTiTebs <strong>da</strong>wvrilebiTmonacemebs (grafiki, personali, saWiro resursebi <strong>da</strong> sxv.).“narCenebisa <strong>da</strong> qvebis ga<strong>da</strong>yris gegmas” (anu proeqti) <strong>da</strong> ekokompensaciisproeqts (Tu aRniSnuls iTxovs garemos <strong>da</strong>cvis saministro)SeimuSavebs mSenebeli kontraqtori <strong>da</strong> Sesabamisi xarjebi aisaxebasaerTo samSeneblo biujetiT. “narCenebisa <strong>da</strong> qvebis ga<strong>da</strong>yris gegmis”<strong>da</strong>skvniTi versia <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>yris ubnebi SeTanxmdeba garemos <strong>da</strong>cvissaministrosTan. “narCenebisa <strong>da</strong> qvebis ga<strong>da</strong>yris gegma” <strong>da</strong> ekokompensaciisgegma un<strong>da</strong> Sevides garemos <strong>da</strong>cvis RonisZiebebis <strong>da</strong>skvniTgegmaSi (kontraqtoris ganxorcielebis gegma). gegmis <strong>da</strong>skvniTi nawiliun<strong>da</strong> SeTanxmdes sagzao departamentTan.8.1.2. grZelvadian <strong>da</strong> eqspluataciasTan <strong>da</strong>kavSirebul<strong>zemoqmedeba</strong>Ta SemcirebaeqspluataciasTan <strong>da</strong>kavSirebul <strong>zemoqmedeba</strong>Ta Semcirebisgarkveuli zomebi un<strong>da</strong> ganxorcieldes saproeqto/samSeneblo etapze.Cvens SemTxvevaSi aRniSnuli exeba xmauris Semcirebis zomebs.xmauris Semcirebasaavtomobilo moZraobiT gamowveuli xmauri saavtomobilotrasi<strong>da</strong>n vrceldeba 40-50 m radiusiT. aRniSnuli <strong>zemoqmedeba</strong>mniSvnelovani arc 2030 welSi ar iqneba, rodesac prognozis Tanaxmad,saavtomobilo moZraobis intensivoba mniSvnelovnad gaizrdeba dResarsebulTan Se<strong>da</strong>rebiT. gzis garkveul monakveTebze xmauris Semcirebiszomebi (xmis barierebisa <strong>da</strong> siCqaris SezRudvis niSnebis <strong>da</strong>yeneba) iZlevaxmauris Semcirebis saSualebas 12 db-mde. mxolod ori monakveTi, sa<strong>da</strong>cSeiZleba saWiro gaxdes xmauris Semcireba specialuri saSualebebisgamoyenebiT, aris: a) zestafonis SemovliTi gza (700 m sigrZis qve-101


monakveTi q. zestafonis Crdilo-aRmosavleTiT mWidrod <strong>da</strong>saxlebuliubnis mimdebared <strong>da</strong> 300 m sigrZis monakveTi sofelSi qvemo saqara) <strong>da</strong> b)sakvlevi marSrutis bolo sof. axalsofelTan axlos (ori 400 m sigrZisqve-monakveTi).sacxovrebeli saxlebi SeiZleba ganTavsdes saavtomobilo trasi<strong>da</strong>n10-20 m manZilze. xmis barierebis <strong>da</strong>yenebis SemTxvevaSi xmauris saSualodone Semcirdeba prognozirebuli 68-65 db-<strong>da</strong>n <strong>da</strong>saSveb 55 db-mde. xmisbarierebis zusti adgilmdebareoba <strong>da</strong> maTi proeqti <strong>da</strong>dgindeba samuSaogegmis SemuSavebis etapze.gazrdili saavtomobilo transportis zemoqmedebis garkveulikompensacia iqneba gzis maxasiaTeblebis gaumjobeseba (geometriulimaxasiaTeblebi <strong>da</strong> gzis safari) <strong>da</strong> mgzavrobis ukeTesi pirobebi.<strong>da</strong>matebiTi Semarbilebeli zoma iqneba: a) saavtomobilo moZraobissiCqaris SezRudva; b) Zravis teqnikuri momsaxureobis marTvismeqanizmebis ganxorcieleba.qvemoT moviyvanT Semarbilebel zomebs, romlebic un<strong>da</strong>ganxorcieldes eqspluataciis etapze. am zomebis umetesoba (upiratesadteqnikuri momsaxureobis samuSaoebi) un<strong>da</strong> ganxorcieldes sagzaodepartamentis mier saxelmwifo biujetis fondis, sesxebis, grantebisa <strong>da</strong>sxva finansuri wyaroebis gamoyenebiT.eroziisa <strong>da</strong> gruntis mdgradobis kontroli <strong>da</strong> “landSaftis menejmenti.”sgd-m un<strong>da</strong> uzrunvelhyos eroziuli procesebis <strong>da</strong> gruntis mdgradobiskontroli <strong>da</strong> mSeneblobis <strong>da</strong>srulebis Semdeg landSaftis aRdgenismonitoringi, iseve rogorc koreqtivebis drouli Setana. koreqtivebi moicavs(magram ar amoiwureba) sadrenaJo sistemebis aRdgena-Senaxvas, <strong>da</strong> anti-eroziuliRonisZiebebis gatarebas (bermebi, reliefis <strong>da</strong> mcenareuli safaris aRdgena <strong>da</strong>a.S.), rodesac amis aucilebloba iqmneba.gzispira nagavi <strong>da</strong> sawvaviT <strong>da</strong>binZureba. sgd-m un<strong>da</strong> ganaxorcieloskoordinireba <strong>da</strong> organizeba gauwios saTanado samsaxurebis muSaobas(avtogasamarTi sadgurebi; narCenebis marTvis samsaxuri <strong>da</strong> a.S.) <strong>da</strong> saTanadosaSualebebis <strong>da</strong>nergvas.atmosferuli haeris <strong>da</strong>binZureba emisiebiT, xmauri <strong>da</strong> <strong>da</strong>binZureba<strong>da</strong>kavSirebuli SekeTebiT samuSaoebTan. sgd-m un<strong>da</strong> uzrunvelhyos SekeTebiTisamuSaoebis ganxorcielebisas iseTive wesebis <strong>da</strong>cva, rac aRweriliawinamdebare samenejmento gegmaSi samSeneblo samuSaoebisaTvis.avariuli situaciebis Sedegad toqsikuri masalebis <strong>da</strong>RvrasTan<strong>da</strong>kavSirebuli janmrTelobis riskebis <strong>da</strong> zaralis prevencia <strong>da</strong> Serbileba.avariuli situaciebisadmi mzadyofna. sgd-m monawileoba un<strong>da</strong> miiRos <strong>da</strong> xeliun<strong>da</strong> Seuwyos Sinagan saqmeTa saministros sagangebo situaciebze reagirebissamsaxurs msgavs avariul situaciebze reagirebis samoqmedo gegmebis <strong>da</strong> maTiimplementaciisaTvis aucilebeli sakanonmdeblo aqtebis SemuSavebasa <strong>da</strong><strong>da</strong>nergvaSi, iseve rogorc saxifaTo masalebis transportirebismaregulirebeli kanonmdeblobis SemuSavebaSi. RonisZiebaTa sistema un<strong>da</strong>moicavdes rogorc minimum Semdeg komponentebs:• usafrTxoebis RonisZiebebis <strong>da</strong> reagirebis gegmebis SemuSaveba <strong>da</strong><strong>da</strong>nergva toqsikuri nivTierebebis <strong>da</strong>Rvris Sedegad zaralis prevenciisa<strong>da</strong> Serbilebis mizniT• specialuri marSrutebis <strong>da</strong>gegmva saxifaTo nivTierebebistransportirebisaTvis102


• safrTxis Semcirebis mizniT, mkacri kontrolis <strong>da</strong>weseba saxifaTonivTierebebis transportirebaze• toqsikuri narCenebis transportirebis akrZalva sensitiurteritoriebzezemoTxsenebuli RonisZiebebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>igegmos saqarTvelos kanonmdeblobisSesabamisad, kerZod Semdegi kanonis gaTvaliswinebiT: saqarTvelos kanonisaSiSi qimiuri nivTierebebis Sesaxeb (1998).a<strong>da</strong>mianis, cxovelTa <strong>da</strong> mcenareTa <strong>da</strong>avadebebis gavrcelebis prevenciamgzavrebis <strong>da</strong> tvirTebis transportirebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT a<strong>da</strong>mianis, cxovelTa<strong>da</strong> mcenareTa <strong>da</strong>avadebebis SesaZlo gavrcelebis kontrolze pasuxismgebeliorganizaciebi aris: sabaJo samsaxuri, <strong>da</strong> soflis meurneobis saministros“kvebis produqtebis usafrTxoebis, veterinariis <strong>da</strong> mcenareTa <strong>da</strong>cvis erovnulisamsaxuri”.8.2. monitoringiproeqtis monitoringis gegma Sejamebulia qvemoT <strong>da</strong>narTSi 2.monitoringis zomebSi Sedis samSeneblo ubnis ze<strong>da</strong>mxedveloba,nebarTvebis Semowmeba, kontraqtoris samuSaoebisa <strong>da</strong> <strong>garemoze</strong> moqmediiseTi faqtorebis <strong>da</strong>dgenil maCveneblebTan Sesabamisobis monitoringi,rogoricaa: xmauri, mtveri, nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis <strong>da</strong>binZureba, atmosferuligamonabolqvi <strong>da</strong> sxv.sgd-is kvalifikaciasa <strong>da</strong> gamocdilebas, awarmoos garemos<strong>da</strong>cviTiaspeqtebis monitoringi, <strong>da</strong>debiTi Sefaseba mieca. proeqtzeze<strong>da</strong>mxedvelobis gansaxorcieleblad <strong>da</strong> kerZod,avtomagistraliszestafoni-samtrediis monakveTis rekonstruqciis proeqtisgaremos<strong>da</strong>cviTi monitoringisaTvis, sgd Seisyidis saTanado momsaxurebas.8.3. monitoringis gegmis ganxorcielebagmg-is koordinaciasa <strong>da</strong> ganxorcielebaze pasuxismgebloba ekisrebasgd-s, romelic pasuxismgebelia adgilobriv garemos<strong>da</strong>cviT uwyebebTan,municipalur samsaxurebTan, winamdebare dokumentis b TavSi CamoTvlilyvela uflebamosil uwyebasTan, adgilobriv sazogadoebasTan,kontraqtorebTan kavSirze <strong>da</strong> maT koordinirebaze <strong>da</strong>kontraqtorebisaTvis garemos<strong>da</strong>cviTi miTiTebebis SemuSavebaze.sgd valdebulia uzrunvelyos Semdegi: (a) saqarTveloskanonmdebloba garemos<strong>da</strong>cviT <strong>da</strong>rgSi <strong>da</strong> iaponiis saerTaSorisoTanamSromlobis bankis miTiTebebi <strong>da</strong>culia; (b) garemos<strong>da</strong>cviTinebarTvebi aRebulia; (g) narCenebi ganTavsebuli iqneba saqarTvelosgaremos<strong>da</strong>cviTi kanonmdeblobis Sesabamisad garemos <strong>da</strong>cvis <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>iresursebis saministros mier SeTanxmebul adgilebze. (d) nebismierisxva moTxovna, <strong>da</strong>dgenili garemos <strong>da</strong>cvis saministros mier <strong>da</strong>SeTanxmebuli sgd-Tan, <strong>da</strong>culia; <strong>da</strong> (e) garemos<strong>da</strong>cviTi qmedebebisa <strong>da</strong>garemos xarisxis (mdgomareobis) monitoringis gegmebi xorcieldeba.kulturisa <strong>da</strong> sportis saministros arqeologiuri kvlevebiscentrs ekisreba pasuxismgebloba samSeneblo samuSaoebisze<strong>da</strong>mxedvelobaze arqeologiuri memkvidreobis <strong>da</strong>cvis mizniT.103


soflis meurneobis saministros veterinarul samsaxurs ekisrebapasuxismgebloba kompleqsuri sanitaruli zomebis miRebaze miwissamuSaoebis procesSi saflavebis aRmoCenisas. informacia saeWvosaflavebis Sesaxeb un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>eces veterinarul samsaxurs samSeneblosamuSaoebis mwarmoebeli kontraqtorisa (savele garemos<strong>da</strong>cviTieqsperti) <strong>da</strong> sgd-is savele oficris mier.garemos <strong>da</strong>cvis saministros evaleba haeris <strong>da</strong>binZurebaze <strong>da</strong>xmauris xarisxze monitoringis pasuxismgebloba (gansakuTrebiT,sacxovreblebTan axlos).garemos <strong>da</strong>cvis saministrosa <strong>da</strong> Sinagan saqmeTa saministos ekisrebaTkritikul mdgomareobebSi Sesaferisi strategiebisa <strong>da</strong> gegmebisSemuSavebisa <strong>da</strong> sagangebo situaciebisadmi mzadyofnis pasuxismgebloba.8.4. gegmis ganxorcielebis xarjebimSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli garemos<strong>da</strong>cviTi zomebis xarjebigaTvaliswinebuli iqneba samSeneblo samuSaoebis kontraqtiT. mcire<strong>da</strong>matebiTi xarjebia gasaTvaliswinebeli gzS-isa <strong>da</strong> “garemos<strong>da</strong>cviTiqmedebebis marTvis gegmis” (gmg) Sesaxeb sazogadoebasTan konsultaciebisCatarebaze, rasac organizebas gauwevs sgd.gamomuSavebuli gruntisa <strong>da</strong> lodebis ganTavsebis fasi ufrovariabeluria <strong>da</strong> misi gansazRvra SesaZlebelia mxolod konkretuliproeqtis <strong>da</strong>srulebisas. gamomuSavebuli gruntis ganTavseba erozirebulubnebze an sxva gamoyofil adgilze <strong>da</strong>jdeba ZiriTa<strong>da</strong>d transportirebisfasi <strong>da</strong> garkveulwilad - adgilis mosworebis <strong>da</strong> landSaftTanharmonizirebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli samuSaoebis Rirebuleba.104


<strong>da</strong>narTi 1. garemos<strong>da</strong>cviTi menejmentis sqemamSeneblobis fazamSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>zemoqmedeba</strong><strong>zemoqmedeba</strong> ubnebi SemarBilebeli zomebi Rirebuleba<strong>bunebriv</strong>i landSaftis(reliefi, nia<strong>da</strong>gissafaris, mcenareebis,saarsebo garemosa <strong>da</strong>cocxali bunebis)grZlevadianidegra<strong>da</strong>cia, landSaftis<strong>da</strong>maxinjebamagistralis gasxvisebiszolSizemoqmedebis xasiaTi:myisieri; landSaftismyisieri <strong>da</strong>maxinjeba;mTel sigrZezeSemamsubuqebeli RonisZiebebisstrategia – prevenciuliRonisZiebebis prevalireba.marSrutis varianti optimaluria(mniSvnelovani ekosistemebis <strong>da</strong>Rirebuli landSftebis gareSe),.samuSaoebis <strong>da</strong>wyebis win derefnisekologiuri kvleva (“gavla” - pre-entrysurvey) <strong>da</strong> saWiroebis SemTxvevaSifaunis <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis <strong>da</strong> floriskonservaciis prevenciuliRonisZiebebis gatareba.nia<strong>da</strong>gis humusuri fenis<strong>da</strong>sawyobeba/<strong>da</strong>cva <strong>da</strong> landSaftispirvandeli mdgomareobis aRdgena(sa<strong>da</strong>c es SesaZlebelia).ganTvisebis zolwinasamSenebloekologiurikvleva3 eqspertiWognaris monakveTiWognaris monakveTze tyis kafvis winmisi ka<strong>da</strong>struli aRwera satyeodepartamentis monawileobiT,saministros nebarTvis miReba <strong>da</strong> ekokompensaciisgegmis SemuSaveba.xangrZlivi mitigaciis strategia: –ixileT. Semamsubuqebeli RonisZiebebieqsploataciis fazisaTvis<strong>bunebriv</strong>i landSaftis(reliefi, nia<strong>da</strong>gissafaris, mcenareebis,saarsebo garemosa <strong>da</strong>cocxali bunebis)grZlevadianidegra<strong>da</strong>cia, landSaftis<strong>da</strong>maxinjeba anganadgureba misasvleligzebze, karierebze,qanebis nayarze,smSeneblo moednebze <strong>da</strong>aRWurvilobis ezoebSi.2600000 m 3 inertulisamSeneblo masala un<strong>da</strong>iqnas mopovebuli <strong>da</strong>transportirebulisamSeneblo ubnebzezemoqmedebis xasiaTi:myisieri; landSaftismyisieri <strong>da</strong>maxinjeba;banakikarierebiSemamsubuqebeli RonisZiebebisstrategia – prevenciuliRonisZiebebis prevalireba.adgilis optimaluri SerCeva.samuSaoebis <strong>da</strong>wyebis win derefnisekologiuri kvleva (“gavla” - pre-entrysurvey) <strong>da</strong> saWiroebis SemTxvevaSifaunis <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis <strong>da</strong> floriskonservaciis prevenciuliRonisZiebebis gatareba.nia<strong>da</strong>gis humusuri fenis<strong>da</strong>sawyobeba/<strong>da</strong>cva <strong>da</strong> landSaftispirvandeli mdgomareobis aRdgena(sa<strong>da</strong>c es SesaZlebelia).xangrZlivi mitigaciis strategia: –ixileT. Semamsubuqebeli RonisZiebebieqsploataciis fazisaTvisgaTvaliswinebuzemoTmoyvanilxarjebSi105


erozias provocirebagzis mSeneblobasTan<strong>da</strong>kavSirebuli miwissamuSaoebiT <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>idrenaJis arxebisrRvevis an <strong>da</strong>golvisgamo (nataniT droebiTamovsebis Sedegad)zemoqmedebis xasiaTi:myisieri; ferdis Camo-Wrisas SesaZlebeliaeroziuli procesebismyisieri <strong>da</strong> metad mniSvnelovaniintensifikacia<strong>da</strong> wylis nakadebisgazrdili <strong>da</strong>tvirTvanataniT.erozia gzis vakisisqveS, gamowveulize<strong>da</strong>piruli anmiwisqveSa sadrenaJoarxebi<strong>da</strong>n mimarTuliwylis koncentrirebulinakadiTnia<strong>da</strong>gis humusovanifenis <strong>da</strong>kargva misiaraswori <strong>da</strong>sawyobebis<strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis Sedegad.ZiriTa<strong>da</strong>dzestafonisasaqcevi gzaZiriTa<strong>da</strong>dzestafonisasaqcevi gzagzis mTeli sigrZe;banakebi;Semamsubuqebeli RonisZiebebis strategia:prevencia droebiTi antiheroziuliRonisZiebebis gatarebiT –droebiTi drenaJi, bermebi,geoteqstilis safari <strong>da</strong> a.S• miwis samuSaoebis SezRudva mSraliperiodiT (wvimaSi muSaobisSezRudva)• yvelaze mowyvladi nia<strong>da</strong>gis safaris<strong>da</strong>cva mulCirebis saSualebiT(TiviT <strong>da</strong> a.S.);• sadrenaJo arxebis <strong>da</strong>cva bermebis,Calis an geoteqstilis barierebiT;• saleqari auzebis mowyoba, eroziisriskis mqone miwis ze<strong>da</strong>pirebzerac SeiZleba swrafad mcenareebis<strong>da</strong>Tesva an <strong>da</strong>rgva;• sadrenaJo wyalgasaSvebebisraodenobis gazr<strong>da</strong>;• sadrenaJo wyalgasaSvebebis iseganTavseba, rom Tavi<strong>da</strong>n iqnesacilebuli kaskadis efeqti;• wyalmimRebis ze<strong>da</strong>piris qvebiTa debetoniT mosaxva.nia<strong>da</strong>gis fenis <strong>da</strong>cvakontraqtori nia<strong>da</strong>gis fenaze arCaatarebs aranair samuSaos, Tuadgili aqvs Semdeg garemoebebs:• nia<strong>da</strong>gis fena gayinulia;• mocemul teritoriaze aRiniSnebanaleqis mudmivi vardna;• nia<strong>da</strong>gis fena gaJRenTilia; an• samuSaoebis Catarebis SemTxvevaSi<strong>da</strong>ziandeba nia<strong>da</strong>gis fenisstruqtura.umniSvneloumniSvneloumniSvnelonia<strong>da</strong>gis fenis <strong>da</strong>sawyobeba (Senaxva)nia<strong>da</strong>gis fenis Senaxva xdeba araumetes 2 m simaRlis grovebad,romelTa gverdebis <strong>da</strong>xrilobiskuTxe ar aRemateba 45°-s. amasTan,mxedvelobaSi miiReba Semdegi:• nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebisadgilebi imgvarad un<strong>da</strong> iqnasSerCeuli, rom ar xdebodes maTi<strong>da</strong>tkepna satransporto saSualebebismoZraobisas <strong>da</strong> maTi <strong>da</strong>binZureba sxvamasalebiT;• nia<strong>da</strong>gis fenis grovebigamoyofili un<strong>da</strong> iyos qve-nia<strong>da</strong>gisgrovebisagan;• <strong>da</strong>uSvebelia nia<strong>da</strong>gis fenisgrovebad <strong>da</strong>sawyobeba, Tu arsebobsmocemuli teritoriis <strong>da</strong>tborvissafrTxe;• <strong>da</strong>uSvebelia nia<strong>da</strong>gis grovebad<strong>da</strong>wyoba mdinari<strong>da</strong>n/wylis106


nakadebi<strong>da</strong>n 25 metrze naklebmanZilze, adgilmdebareobistopografiis TaviseburebisgaTvaliswinebiT.im SemTxvevaSi, Tu nia<strong>da</strong>gis grovebiganicdis mniSvnelovani zomiTerozias, kontraqtori valdebuliamimarTos gamasworebel qmedebebs(mag., safaris gamoyeneba grovebze).kontraqtori valdebulia, miiRossaTanado zomebi, raTa nia<strong>da</strong>gisgrovebi <strong>da</strong>culi iyos <strong>da</strong>tborvisagan<strong>da</strong> wyliT ga<strong>da</strong>recxvisagan bermebis(zvinulebis) an analogiurisaSualebis <strong>da</strong>dgmiT garSemo, imadgilebze, sa<strong>da</strong>c saWiroa.nia<strong>da</strong>gis grovebze ze<strong>da</strong>mxedvelobaaucilebelia <strong>da</strong> raime arasasurveligaremoebis arsebobisas saWiroagamasworebeli zomebis miReba, raSicSedis:• anaerobuli pirobebi -gadmoatrialeT grova an SeqmeniTsaventilacio xvrelebi grovebSi;• erozia - aRmarTeT droebiTi<strong>da</strong>mcavi naleqis SemoRobva.qve-nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobeba (Senaxva)qve-nia<strong>da</strong>gis fenis Senaxva xdeba araumetes 3 m simaRlis grovebad, romelTagverdebis <strong>da</strong>xrilobis kuTxear aRemateba 60°-s. amasTan, mxedvelobaSiun<strong>da</strong> iqnas miRebuli Semdegi:• qve-nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebisadgilebi imgvarad un<strong>da</strong> iqnasSerCeuli, rom ar xdebodes maTi<strong>da</strong>tkepna satransporto saSualebebismoZraobisas <strong>da</strong> maTi <strong>da</strong>binZureba sxvamasalebiT;• qve-nia<strong>da</strong>gis fenis grovebigamoyofili un<strong>da</strong> iyos nia<strong>da</strong>gis fenisgrovebisagan;im SemTxvevaSi, Tu qve-nia<strong>da</strong>gisgrovebi ganicdis mniSvnelovanizomiT erozias, kontraqtorivaldebulia mimarTos gamasworebelqmedebebs (mag., safaris gamoyenebagrovebze).nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenagzatkecilze moWrili nia<strong>da</strong>gis fenagamoyenebul iqneba samSenebloderefnis mimdebare teritoriisnia<strong>da</strong>gis fenis aRsadgenad, romelicproeqtiT gaTvaliswinebulisamuSaoebis Sesrulebisas ziandeba.nia<strong>da</strong>gis fena im adgilebi<strong>da</strong>n,romelTa aRdgena ar moxdeba sawyismdgomareobamde, Tanabrad107


Sewonili natanismoculobis zr<strong>da</strong>ze<strong>da</strong>piruli wylisobieqtebSi (mdinareebi,Releebi, tbebi) –samSeneblosamuSaoebTan<strong>da</strong>kavSirebiTgaZlierebuli eroziis<strong>da</strong> miwayrilebisgarecxvis Sedegad.wylis xarisxisgauareseba <strong>da</strong> natanismoculobis zr<strong>da</strong>zemoqmedebis xasiaTi:myisieri; ferdisCamoWrisasSesaZlebelia eroziuliprocesebis myisieri <strong>da</strong>metad mniSvnelovaniintensifikacia <strong>da</strong> wylisnakadebis gazrdili<strong>da</strong>tvirTva nataniT.nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis<strong>da</strong>binZureba zeTiT,sapoxi masalebiT,sawvaviTa <strong>da</strong>saRebavebiT (samSenebloderefani; aRWurvilobissawyobebi <strong>da</strong> asfaltisqarxnebi)mdinareebissiaxloves108ga<strong>da</strong>nawildeba mimdebareteritoriaze. nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenamimdinareobs qve-nia<strong>da</strong>gis fenisaRdgenisgan izolirebulad <strong>da</strong>saWiroa yuradReba, rom masalebierTmaneTs ar Seerios. nia<strong>da</strong>gis fenisaRdgena sakmarisia, raTa aRdgesmiwis noyieri fena Tavisi sawyisimaxasiaTeblebiT, risi <strong>da</strong>skvnisgakeTebis safuZvelsac iZlevania<strong>da</strong>gis fenis vizualuri<strong>da</strong>Tvaliereba <strong>da</strong> aRdgenili ubnisa<strong>da</strong> mimdebare miwis Se<strong>da</strong>reba. nia<strong>da</strong>gisfenis aRdgenis operaciaskontraqtori gegmavs imgvarad, rompirvel rigSi nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenaxdebodes nia<strong>da</strong>gis fenis grovebi<strong>da</strong>nyvelaze Sors mdebare ubanze <strong>da</strong>aRdgenis operacia Tan<strong>da</strong>TanobiTmoiwevdes nia<strong>da</strong>gis grovebisaken,riTac Tavi<strong>da</strong>n iqneba acilebulitransportis zedmeti ga<strong>da</strong>adgilebaukve aRdgenili nia<strong>da</strong>gis fenaze.Semdgom moxdeba aRdgenili nia<strong>da</strong>gisfenis <strong>da</strong>farcxva, sa<strong>da</strong>c esmizanSewonilad CaiTvleba, raTamcenareulobam gaixaros.Semamsubuqebeli RonisZiebebisstrategia: prevencia droebiTiantieroziuli RonisZiebebisgatarebiT – droebiTi drenaJi,bermebi, geoteqstilis safari <strong>da</strong> a.S• eroziis riskis mqoneze<strong>da</strong>pirebis <strong>da</strong>cva mulCirebiT angeoteqstiliT <strong>da</strong> maTze saswrafodmcenareebis <strong>da</strong>rgva.• mcenareuli safaris rac SeiZlebaswrafad aRdgena eroziisadmimidrekil ze<strong>da</strong>pirebze;• nataniT mdinareebis <strong>da</strong>binZurebisSesamcireblad Semakavebelisaleqarebis mowyoba mdinareebis anReleebis siaxloves..gzis mTeli sigrZe • sapoxi masalis Segroveba <strong>da</strong>ga<strong>da</strong>muSaveba• Sesabamisi prevenciuli zomebisgatarebiT <strong>da</strong>Rvris Tavi<strong>da</strong>n acileba• mdinareebis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruli wylisobieqtebis siaxloves sawvaviTgamarTvis akrZalva• manqanebis Semowmeba (sawvavisJonva <strong>da</strong> a.S.)umniSvneloumniSvnelo


109• naleqebis ga<strong>da</strong>mRobebis gamoyeneba;• Calis bar<strong>da</strong>nebis gamoyenebawylis ga<strong>da</strong>sagdebad (mimarTulebisSesacvlelad) <strong>da</strong> gasafiltrad;• zvinulebisa (miwayrilebisa) <strong>da</strong>arxebis sistemis gamoyeneba, raTa<strong>da</strong>binZurebuli wyali ar CaedinosmdinareSi/wyalsatevSi;• Semakavebeli/saleqari lagunebisgamoyeneba. rekomendebulia <strong>bunebriv</strong>i<strong>da</strong>leqvis procesiT sargebloba <strong>da</strong>ara flokuliantis gamoyeneba<strong>da</strong>leqvis <strong>da</strong>saCqareblad, risSemdegac SesaZlebelia sufTa wylisgaSveba.<strong>da</strong>uSvebelia asfaltis an svelicementis <strong>da</strong>/an betonis wyalsatevSi,gubeSi <strong>da</strong> TxrilSi moxvedra.navTobis <strong>da</strong>Rvris SemTxvevaSi<strong>da</strong>Rvrili sawvavi un<strong>da</strong> Segrovdes,xolo <strong>da</strong>binZurebuli miwayrili un<strong>da</strong><strong>da</strong>muSavdes sorbentebiT: naxerxiT,siliT an CaliT. <strong>da</strong>binZurebuli miwa<strong>da</strong> sorbentebi <strong>da</strong>grovebul iqneba <strong>da</strong>ganTavsdeba saxifTo narCenebisganTavsebis wesebis Sesabamisad.sawvavis/naxSirwyalbadis dozirebis(Camosasxmeli) mowyobilobis yvelasacmi un<strong>da</strong> mowmdebodes gaJonvaze <strong>da</strong>mudmivad kontrolqveS un<strong>da</strong> iyos;maTi dizaini un<strong>da</strong> iTvaliswinebdesCaketvis SesaZlebloba, rodesac maTar viyenebT. satransportosaSualebebis moZraobis aRkveTamdinareSi, xolo Tu aRniSnulisganxorcieleba SeuZlebelia, saWiroasatransporto saSualebebisregularuli Semowmeba sawvavisa <strong>da</strong>sazeT-sapoxi masalebis gaJonvaze.kontraqtorebi valdebulni arian,uzrunvelyon sazeT-sapoxi masalebis,sawvavisa <strong>da</strong> gamxsnelebis sworigamoyeneba. <strong>da</strong>uSvebelia sawvavisa <strong>da</strong>sapoxi masalebis cisternebiswyalsatevebi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> mdinarisxevebi<strong>da</strong>n 50 metr manZilze axlosganTavseba. yvela cisterna un<strong>da</strong>moTavsdes betonis sazirkvelze(rezervuarSi) romlis moculoba(tevadoba) cisternis maqsimaluritevadobis minimum 110%-ia. Tu <strong>da</strong>mcavrezervuarSi moTavsebulia erTcisternaze meti, sistemis tevadobaun<strong>da</strong> iyos yvelaze didi cisternistevadobis 110% an maTi srulitevadobis 25% imis mixedviT,romelic meti iqneba.personali gaivlis treiningebs <strong>da</strong>


myari narCenebisganTavsebisara<strong>da</strong>makmayofilebelipirobebi <strong>da</strong> sazogadodcudi sanitarulimdgomareoba samSeneblobanakebSi <strong>da</strong> samSenebloubnebze (kanalizacia,sanitaruli pirobebi,narCenebis menejmenti)yvela samuSaoadgili;banakebi;miiRebs instruqciebs sawvavis dsapoxi masalebi moxmarebis wesebisSesaxeb.• SesaZlebelia adgilobrivmosaxleobas mieces samSeneblosamuSaoebis Sedegad <strong>da</strong>rCeniliqvebis/lodebis gamoyenebis nebarTva.aseT narCenebTan misasvleli gzebisSesaxeb SeiZleba SeTanxmebaadgilobriv saxelmwifo organoebTanadgilobriv mosaxleobasTanmolaparakebis Semdeg;• <strong>da</strong>rCenili masala ga<strong>da</strong>itaneTuaxloes oficialur nagavsayrelze.nagavsayreli Txrilebi, romlebicaseTi narCenebis sabolood ga<strong>da</strong>yrismizniT gamoiyeneba, un<strong>da</strong>akmayofilebdes garemos <strong>da</strong>cvissaministros mier <strong>da</strong>dgenilmoTxovnebs inertulinagavsayrelebis Sesaxeb.umniSvnelosamSeneblo narCenebiderefnSi <strong>da</strong> gzazearsebuli nagavi. qvebisa<strong>da</strong> kldis naSalisganTavseba.1600000 m 3 inertulisamSeneblo narCenebiun<strong>da</strong> iqnas gamoyenebulimiwayrilebismosawyobad. mxolodnayaris is nawili,romelic ar gamodgebamiwayrilebisaTvis un<strong>da</strong>ganTavsebul iqnas.personali, romelic <strong>da</strong>kavdebasaxifaTo <strong>da</strong> arasaxifaTo narCenebzeoperaciebiT (maTi ga<strong>da</strong>yris CaTvliT),valdebulia gaiaros treningi SemdegsakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiT:• narCenebis marTva (narCenebzeCasatarebeli samuSaoebi);• narCenebis (ga<strong>da</strong>)<strong>da</strong>muSaveba; <strong>da</strong>• narCenebis Senaxva (SesanaxadganTavseba).gansaTavsebeli adgilebi, SeaTanxmeTgaremos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>iresursebis saministros regionalursamsaxurebTanadgilobriv mosaxleobas miecessamSeneblo samuSaoebis Sedegad<strong>da</strong>rCenili qvebis/lodebis gamoyenebisufleba<strong>da</strong>rCenili masala ga<strong>da</strong>itaneTuaxloes gansaTavsebel adgilas,romelic winaswar SeTanxmebuliiqneba garemos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>iresursebis saministros regionalursamsaxurebTan. ZiriTadi amocana ametapze iqneba RirebulilandSaftebis <strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis nayofierifenis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> ekosistemebis<strong>da</strong>zianebis prevencia.. kldovaninamsxvrevebis <strong>da</strong> msxvili qvebisgansaTavseblad SesaZlebeliagamomuSavebuli (licenzirebuli)karierebis gamoyeneba. am SemTxvevaSigansaTavseblad SerCeuli karierebiun<strong>da</strong> akmayofilebdnen garemos<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebissaministros moTxovnebs “inertulimasalebis sayrelebisaTvis” anumniSvnelo110


kldovani masalebis teqnogenuridepozitebisaTvis <strong>da</strong> winaswarSeTanxmebuli un<strong>da</strong> iyos masalebis aqganTavsebis pirobebi.samuSao ubni<strong>da</strong>n narCenebis gatanaun<strong>da</strong> moxdes erovnuligaremos<strong>da</strong>cviTi kanonmdeblobisSesabamisad, am mizniT garemos<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebisregionaluri samsaxuris miergamoyofil adgilebze.samSeneblo teqnikiT <strong>da</strong>manqanebiT gamowveulihaeris <strong>da</strong>binZureba(emisiebi) im<strong>da</strong>saxlebul adgilebSi,romelsac kveTsmagistrali,gansakuTrebiTaRsaniSnavia raionulicentrebi <strong>da</strong> mWidrod<strong>da</strong>saxlebuli soflebi.mtveri samSenebloadgilebze <strong>da</strong>misasvlel gzebze .<strong>da</strong>saxlebulipunqtebissiaxlovespersonali, romelic <strong>da</strong>kavdebasaxifaTo <strong>da</strong> arasaxifaTo narCenebzeoperaciebiT (maTi ga<strong>da</strong>yris CaTvliT),valdebulia gaiaros treningi SemdegsakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiT:• narCenebis marTva (narCenebzeCasatarebeli samuSaoebi);• narCenebis (ga<strong>da</strong>)<strong>da</strong>muSaveba; <strong>da</strong>• narCenebis Senaxva (SesanaxadganTavseba).samSeneblo narCenis <strong>da</strong>wvaakrZalulia, gar<strong>da</strong> gauqerqavi xeebistotebisa <strong>da</strong> buCqebis, romelTa <strong>da</strong>wvaumjobesia mSeneblobis derefanSi,raTa ar moxdes mcenareTaparazitebis gavrceleba.• Zravebis movla-SekeTebisgrafikisa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>cvismoTxovna (an alternatiuli sawvavisgamoyeneba) haeris <strong>da</strong>binZurebisSesamcireblad;• droebiTi gzebis periodulad<strong>da</strong>sveleba an zeTis Txeli feniT<strong>da</strong>farva mtveris Sesamcireblad.• transportis moZraobisregulirebis SesaZleblobebisganviTareba;satransporto saSualebebi un<strong>da</strong> iyosgamarTul mdgomareobaSi (am mizniTsaWiroa maTi regularuli<strong>da</strong>Tvaliereba remontis mizniT), raTaxmauri <strong>da</strong> gamonabolqvi ar awuxebdesmuSebsa <strong>da</strong> adgilobrivmacxovreblebs. samuSaoebis warmoebaun<strong>da</strong> mimdinareobdes dRisiT. saWiroayvela satransporto saSualebisSemowmeba <strong>da</strong> saWiroebis SemTxvevaSi -SekeTeba, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnasacilebuli transportis nawilebisgaumarTaobiT gamowveulimomatebuli xmauri.dizelis Zravebis SekeTeba aucilebeliaregularulad, raTaminimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili gamonabolqvi.aRniSnuli miiRwevamagaliTad, sawvavis inJeqtorebisgawmendiT. mimdinare teqnikuriumniSvnelo111


112momsaxureoba un<strong>da</strong> iyos maRalistan<strong>da</strong>rtisa, raTa satransportosaSualebebis eqspluatacia iyosusafrTxo <strong>da</strong> maTgan gamowveulixmauri minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili.saWiroa samuSao ubanzeeqspluatirebuli yvelamowyobilobis regularuladSeremonteba, raTa isini mudmivadgamarTul mdgomareobaSi iyos <strong>da</strong>amiT minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvaniliatmosferuli gamonabolqvi.satransporto saSualebebis sawvaviTSevseba un<strong>da</strong> xdebodes iseTi wesiT,rom atmosferul haerSi aqroladiorganuli naerTebis moxvedrasamSeneblo moednebi<strong>da</strong>n minimumamdeiqnas <strong>da</strong>yvanili, rac miiRwevasawvavis sacmebisa <strong>da</strong> tumboebis <strong>da</strong><strong>da</strong>xuruli cisternebis gamoyenebiT(sawvavis Sesanaxad Ria cisternebisgamoyeneba <strong>da</strong>uSvebelia).mSral pirobebSi an haerSi didiraodenobiT mtvris arsebobis an misiwarmoSobis maRali albaTo-bisSemTxvevaSi aucilebeli xdebaSemarbilebeli zomebis miReba, racun<strong>da</strong> moxdes samSe-neblo samuSaoebisxelmZRva-nelTan (menejerTan) SeTanxmebiT.Semarbilebel zomebSi Sedis:• <strong>da</strong>namva wyalmzidiTsasxureblebisa <strong>da</strong> sxva teqnikurisaSualebebis gamoyenebiT;• samSeneblo masalebisa <strong>da</strong>Senaxuli masalebis ga<strong>da</strong>xurva<strong>da</strong>mcavi safariT; <strong>da</strong>• tvirTis gatana mxolod winaswar<strong>da</strong>dgenili gzebiTa <strong>da</strong> satransportosaSualebis <strong>da</strong>bali siCqariTga<strong>da</strong>adgi-leba - saWiroebisSemTxvevaSi. masalebis ga<strong>da</strong>zidvasamSeneb-lo ubanze pikis saaTebamdean mis Semdeg un<strong>da</strong> xdebodes;• aucilebelia samSeneblo ubanzega<strong>da</strong>ziduli masalebis ga<strong>da</strong>xurva an<strong>da</strong>sveleba/<strong>da</strong>nam-va, raTa SevamciroTmtvris warmoSoba. saWiroebis SemTxvevaSisamSeneblo ubanic inameba(irwyveba). saWiroebis SemTxvevaSimuSebs <strong>da</strong>urigde-baT individualuri<strong>da</strong>cvis saSualebebi <strong>da</strong> moxdeba yvelasatransporto saSualebis Semowmeba<strong>da</strong> Seremonteba, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnasacilebu-li zedmeti gamonabolqvisatransporto saSualebis gaumarTavinawilebis gamo.mocemuli zomebis gamoyeneba xdeba,


haeris <strong>da</strong>binZurebaasfaltis <strong>da</strong>nadgarebismier mimdinaresaremonto samuSaoebisdrosmanqanebis xmauriTgamowveuli mavne<strong>zemoqmedeba</strong> im<strong>da</strong>saxlebul adgilebSi,romelsac kveTsmagistrali,gansakuTrebiTaRsaniSnavia raionulicentrebi <strong>da</strong> mWidrod<strong>da</strong>saxlebuli soflebiinfrastruqtura.ZiriTadiinfrastruqturulielementi, romelzecSeiZleba <strong>zemoqmedeba</strong>iqonios proeqtma, arismaxlobladganlagebuli sairigacioarxebis qseli.mSeneblobis procesSiarxebis <strong>da</strong>zianeba araris gamoricxuli.karierebiun<strong>da</strong> iqnas gaTvaliswinebuliproeqtis SesaZloiribi <strong>zemoqmedeba</strong>(samSeneblo masalisintensiuri mopoveba <strong>da</strong>transportireba) iqtiofaunaze,ze<strong>da</strong>piruli <strong>da</strong>gruntis wylebis xarisxze<strong>da</strong> landSaftze.2600000 m 3 inertulisamSeneblo masala arissaWiro avtomagistralissareabilitaciosamuSaoebisaTvissamSeneblo banakiadgili jergansazRvruli ar aris.Teoriulad, <strong>garemoze</strong>Semdegi <strong>zemoqmedeba</strong>SeiZleba vivaraudoTasfaltismomwodeblisteritoria<strong>da</strong>saxlebulipunqtebis axlos113rodesac a<strong>da</strong>mianebi <strong>da</strong> cxovelebigzis mSeneblobis zoli<strong>da</strong>n 300metriTa arian <strong>da</strong>Sorebulniavtomagistralis derefni<strong>da</strong>n(<strong>da</strong>saxlebuli punqtebiavtomagistralis gaswvriv).kontraqtis gaformeba mxolodlicenzirebul organisaziasTan,romelsac gaaCnia yvela saTanadonebarTva.aRWurvilobaze xmaurmayuCebis<strong>da</strong>yeneba <strong>da</strong> gamoyenebaaRWurvilobis regularuliSemowmeba <strong>da</strong> movla/SekeTeba Zravebisgamartulobis <strong>da</strong> xmauris donisSemcirebis uzrunvelsayofad.21 arxi mudmivi monitoringi mSeneblobisprocesSi (rom ar moxdes arxis<strong>da</strong>zianeba). sruli <strong>da</strong> drouliaRdgena <strong>da</strong>zianebis SemTxvevaSi.mtveriTa <strong>da</strong> sawvavi SesaZlo<strong>da</strong>binZurebis prevencia mSeneblobisprocesSi arxis uSualomaxloblobaSi transportismoZraobis SezRudviT. samSeneblobanaki axlos iqneba ganlagebuliarxis <strong>da</strong> gzis ga<strong>da</strong>kveTis aresTan <strong>da</strong>,Sesabamisad, aucilebelia <strong>da</strong>matebiTizomebis miReba sawvaviT<strong>da</strong>binZurebisagan Tavis asarideblad.sawvaviT gamarTvis operaciebi un<strong>da</strong>ganxorcieldes arxisagan moSorebiT(30-50m).gansasazRvriadetaluriproeqtirebisetapzegansasazRvriadetaluriproeqtirebisetapzegasakontrolebelia licenziebisvaliduroba (licenziebi gaicemamopovebis limitebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong>aRdgenis pirobebis gansazRvriT)gasakontrolebelia mZime teqnikiseqsploataciisas wesebi <strong>da</strong>cva.maqsimalurad SeizRudos mdinarisga<strong>da</strong>kveTa avtotransportiT.gamoiricxos sawvavis <strong>da</strong> sapoximasalebis gaJonva. regularuladSemowmdes avtoteqnikis teqnikurigamarTuloba.• narCenebis marTvis wesebis <strong>da</strong>cva• sakanalizacio sistemebistan<strong>da</strong>rtebis mixedviT• <strong>da</strong>binZurebisagan <strong>da</strong>cvisstrategia, sawvavis Sevsebisorganizeba, narCenebis marTvaumniSvneloumniSvneloumniSvneloumniSvneloumniSvnelo


anakisfunqcionirebasTan<strong>da</strong>kavSirebiT:• gzispira xelovnurimwvane nargavebis moWrabanakis ubanze• nia<strong>da</strong>gis humusovanifenis <strong>da</strong>zianeba• garemos <strong>da</strong>binZurebasawvav/sapoxi masalebisSenaxvis <strong>da</strong> teqnikisgamarTvis procesSi• kanalizaciasTan<strong>da</strong>kavSirebuli<strong>da</strong>binZureba• narCenebis araswormarTvasTan<strong>da</strong>kavSirebuli<strong>da</strong>binZurebagamravlebisaTvisxelsayreli droebiTi<strong>bunebriv</strong>i habitatebisSeqmna infeqciisga<strong>da</strong>mtani mwerebisaTvis(xelovnuri guburebi <strong>da</strong>a.S.) <strong>da</strong>gubebuliwyalsatevebis warmoqmnakarierebSi <strong>da</strong> a.S. xelsuwyobs koRoebisgamravlebas <strong>da</strong>infeqciebis ga<strong>da</strong>tanassatransportosaSualebebis mierjanmrTelobisTvis mavnexmauris, haeriSigamonabolqvis gamoyofa<strong>da</strong> mtvris <strong>da</strong>yenebasamSeneblosamuSaoebisas.<strong>zemoqmedeba</strong>arqeologiur ZeglebzemTels sigrZeze;<strong>da</strong>saxlebulpunqtebTan• nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis wesebisSesabamisad <strong>da</strong>sawyobeba <strong>da</strong> Senaxva• nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong> mcenareuli safarisaRdgena• mwvane nargavebis <strong>da</strong>rgvayvela xelovnuri guburis droulimoSla <strong>da</strong> reliefis <strong>da</strong> landSaftispirvandeli mdgomareobis aRdgena.infeqciis ga<strong>da</strong>mtanebisaTvis saarsebogaremos Seqmnis Tavi<strong>da</strong>n acilebamtvris kontroli wylis an qimiurisaSualebebis gamoyenebiTaRWurvilobaze xmaurmayuCebis<strong>da</strong>yeneba dRis samuSaoebis drosmTels sigrZeze; mSeneblobis nebarTvis miRebamde –kulturis saministros Tanxmoba,romelic saTanado kvlevas un<strong>da</strong>eyrdnobodes.permanentuli monitoringi miwissamuSaoebis ganxorcielebisas(mcenareuli safaris gawme<strong>da</strong> <strong>da</strong>nia<strong>da</strong>gis fenis moWra).samuSaoebis <strong>da</strong>uyovnebliv SeCerebaarqeologiuri Zeglebis an narCenebisaRmoCvnis SemTxvevaSi. aucilebeliarqeologiuri samuSaoebis<strong>da</strong>sruleba mSeneblobisganaxlebamde. arqeologiuriZeglebis konservacia.umniSvneloumniSvneloumniSvnelowinaswar ar aricnobilimeoradi biologiuri<strong>da</strong>binZureba samarxebismaxloblad miwismTels sigrZezepermanentuli monitoringi nia<strong>da</strong>gismoWris <strong>da</strong> miwis samuSaoebisSesrulebisas.umniSvnelo114


samuSaoebisganxorcielebisas. (mag.jilexis samarxebi)samSeneblo transporttismoZraobis saxifaTopirobebis Seqmna iq,sa<strong>da</strong>c mSeneblobaSeexeba moqmed gzebs.saboloo aRdgena <strong>da</strong>xangrZlivi antieroziuliRonisZiebebiarsebuli gamwvanebis<strong>da</strong>cva;eko-kompensaciis gegmisSemuSaveba gaCexilityeebis kompensirebismizniT; landSaftismenejmentimanqanebTan <strong>da</strong> sxva saxistransportTan <strong>da</strong>kav-Sirebuli ubeduri SemTxvevebisriski, romlebmacSeiZleba gamoiwviostoqsikuri nivTierebebis<strong>da</strong>Rvra, feTqebadi tvir-Tis afeTqeba, a<strong>da</strong>mianebis<strong>da</strong>Rupva an <strong>da</strong>saxiCreba(ix. `saSiSi masalebsmenejmenti~), a<strong>da</strong>mianebis<strong>da</strong>Rupva an <strong>da</strong>saxiCreba(ix. `jan<strong>da</strong>cva<strong>da</strong> usafrTxoeba~).mTels sigrZezemTels sigrZezemTels sigrZezeWognaris tyeianimonakveTi;mTels sigrZeze;dqsaxlebulpunqtebTansamuSaoebis SeCereba samarxebis aRmo-Cenis SemTxvevaSi. veterinariis departamentisadgilobrivi warmomadgenlebismowveva, mokkvleva samuSaoebisganaxlebamde. saWiroebis SemTxvevaSi– sadezinfeqcio samuSaoebi.sagzao niSnebis <strong>da</strong> ganaTebisuzrunvelyofa.mZRolebis instruqtaJiyvela samuSao ubani (gar<strong>da</strong> ubnebisa,romlebic mudmivad <strong>da</strong>kavebuli iqnebagzis savali nawiliT an infrastruqturulielementebiT) un<strong>da</strong> aRdgeniliqnas Tavis sawyis mdgomareobamde(reliefi, nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong> mcenareuli safari).nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis aRdgenasakmarisia balaxovani safarisaRsadgenadmoWrili xeebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>registrirebuliqnas <strong>da</strong> kompensacia un<strong>da</strong> ganxorcieldeserovnuli kanonmdeblobisSesabamisad. xeebis Wra un<strong>da</strong> ganxorcieldesgaremos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>iresursebis saministros regionalurisamsaxurebisaTvis winaswariSetyobinebis Semdeg. kompensaciisforma aris axali mwvanenargavebis <strong>da</strong>rgva.samSeneblo saqmianobis <strong>da</strong>srulebisSemdeg un<strong>da</strong> ganxorcieldesekokompensaciis <strong>da</strong> landSaftismarTvis proeqti ori ubnisaTvis:Wognaris tyis ubanze <strong>da</strong> zestafonisasaqcev gzaze, sa<strong>da</strong>c xelovnuri tyismcire koromis ga<strong>da</strong>kveTa xdeba.• usafrTxoebis zomebisa <strong>da</strong> avariuligegmis SemuSaveba-ganxorcielebaamgvari nivTierebebis <strong>da</strong>RvriTgamowveuli zaralis salikvi<strong>da</strong>ciod;• specialuri marSrutebis <strong>da</strong>dgenasaSiSi masalebis ga<strong>da</strong>zidvisaTvis;• toqsikuri masalebistransportirebis regulirebasafrTxis minimumamde Sesamcireblad;• toqikuri narCenebistransportirebis akrZalvaekologiurad mgrZnobiare adgilebSi.• sagzao niSnebis <strong>da</strong> ganaTebisuzrunvelyofa.• mZRolebis instruqtaJiumniSvneloumniSvneloumniSvnelo<strong>da</strong>axloebiT 400lariumniSvneloeqsploataciis fazaavtomagistralis mSeneblobasTan <strong>da</strong> mis operirebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli xangrZlivi <strong>zemoqmedeba</strong> <strong>da</strong>fazaSi)115


<strong>zemoqmedeba</strong> ubnebi Semarbilebeli zomebi RireblebamTelsigrZezeubnebi:banakebi;karierebi;mTelsigrZeze<strong>bunebriv</strong>i landSaftis(reliefi, nia<strong>da</strong>gis safaris,mcenareebis, saarsebogaremosa <strong>da</strong> cocxalibunebis) grZlevadianidegra<strong>da</strong>cia, landSaftis<strong>da</strong>maxinjeba magistralisgasxvisebis zolSi<strong>bunebriv</strong>i landSaftis(reliefi, nia<strong>da</strong>gis safaris,mcenareebis, saarsebogaremosa <strong>da</strong> cocxalibunebis) grZlevadianidegra<strong>da</strong>cia, landSaftis<strong>da</strong>maxinjeba an ganadgurebamisasvleli gzebze,karierebze, qanebis nayarze,smSeneblo moednebze <strong>da</strong>aRWurvilobis ezoebSi.eroziuli procesebisgaZlierebaavtomagistralis derefanSi<strong>da</strong> mimdebare teritoriaze:eroziuli procesebistimulirebuli gzismSeneblobis Sedegadreliefis cvlilebiT aneroziis gamomwvevi sxvafaqtorebiT, romlebic<strong>da</strong>kavSirebulia proeqtTan(xeebis moWra, ferdobebiswmen<strong>da</strong> mcenareulobisagan,hidrografiuli qseliskonfiguraciis Secvla,cvlilebebi reliefsa <strong>da</strong>nia<strong>da</strong>gis simkvriveSi <strong>da</strong>sxva).erozia gzis vakisis qveSRia an <strong>da</strong>xuruli sadrenaJoarxebi<strong>da</strong>n wyliskoncentrirebuli nakadebismimarTvis gamo<strong>bunebriv</strong>i sadrenaJo gzebisdroebiTi amovseba nataniT.zemoqmedebis xasiaTi::xangrZlivi; reliefis <strong>da</strong>drenaJis reJimis cvlileba,mcenareuli safarisgawmen<strong>da</strong>m SeiZlebagamoiwvios eroziisxangrZlivi <strong>da</strong> mdgradiintensifikacia; .landSaftis <strong>da</strong>maxinjeba jebirebiT,araesTetikuri sainJinronagebobebiT, grunmTelsigrZeze;ubnebi::Semamsubuqebeli RonisZiebebis strategia – yvelasamuSao ubani (gar<strong>da</strong> ubnebisa, romlebic mudmivad<strong>da</strong>kavebuli iqneba gzis savali nawiliT aninfrastruqturuli elementebiT) un<strong>da</strong> aRdgeniliqnas Tavis sawyis mdgomareobamde (reliefi,nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong> mcenareuli safari, .biorestavracia,vizualuri zemoqmedebis Serbileba (maskireba,lanSaftis <strong>da</strong>gegmva).teritoriis reliefis <strong>da</strong> landSafti Tav<strong>da</strong>pirvelimdgomareobis aRdgena <strong>da</strong> biorestavracia (iq <strong>da</strong>imdenad, ramdena<strong>da</strong>c es SesaZlebelia). nia<strong>da</strong>gishumusuri fenis <strong>da</strong> mcenareuli safaris aRdgenavisualuri zemoqmedebis Serbileba (maskireba,lanSaftis <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong> a.S.).Semamsubuqebeli RonisZiebebis strategia:xangrZlivi aRdgeniTi (remediaciuli) samuSaoebi:lanSaftis <strong>da</strong> reliefis aRdgena sa<strong>da</strong>cSesaZlebelia <strong>da</strong> garemos landSaftTanharmonizacia. xangrZlivi antieroziuliRonisZiebebis gatareba drenaJi, bermebi, mcenareulisafaris aRdgena <strong>da</strong> a.S• nia<strong>da</strong>gis safaris <strong>da</strong> mcenareulobis aRdgena• yvelaze mowyvladi nia<strong>da</strong>gis safaris <strong>da</strong>cvamulCirebis saSualebiT (TiviT <strong>da</strong> a.S.);• xangrZlivad moqmedi sadrenaJo arxebis mowyoba<strong>da</strong> permanentuli monitoringi• saleqari auzebis mowyoba, eroziis riskis mqonemiwis ze<strong>da</strong>pirebze rac SeiZleba swrafadmcenareebis <strong>da</strong>Tesva an <strong>da</strong>rgva;• sadrenaJo wyalgasaSvebebis raodenobis gazr<strong>da</strong>;• sadrenaJo wyalgasaSvebebis ise ganTavseba, romTavi<strong>da</strong>n iqnes acilebuli kaskadis efeqti;• wyalmimRebis ze<strong>da</strong>piris qvebiTa dd betoniTmosaxva.• xangrZlivi monitoringi <strong>da</strong> aRdgeniTisamuSaoebi• gzispira mcenareulobis SenarCuneba <strong>da</strong>/anaRdgena;• arqiteqturuli proeqtirebis gamoyeneba116<strong>da</strong>matTixarjigareS<strong>da</strong>matTixarjigareS<strong>da</strong>matTixarjigareSumniSvlo


tis gaTxriT <strong>da</strong> mcenareulisafaris degra<strong>da</strong>ciis Sedegad.<strong>da</strong>rCenili miwayrilebi<strong>da</strong> mouvleli karierebi.<strong>da</strong>zianebuli landSafti (araRdgenili mSeneblobis adgilebi,samuSaoebiT gamowveulimewyerebis <strong>da</strong> eroziisSedegad degradirebulilandSafti)Sewonili natanis moculobiszr<strong>da</strong> wyaroebSi, ReleebSi<strong>da</strong> mdinareebSi gzismSeneblobiT stimulirebulieroziis zemoqmedebisgamo. wylis xarisxis gauareseba<strong>da</strong> natanis moculobiszr<strong>da</strong>.zemoqmedebis xasiaTi::xangrZlivi; reliefis <strong>da</strong>drenaJis reJimis cvlileba,mcenareuli safaris gawmen<strong>da</strong>mSeiZleba gamoiwvioseroziis xangrZlivi <strong>da</strong>mdgradi intensifikacia;nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis <strong>da</strong>binZurebazeTiT, sapoxi masalebiT,sawvaviTa <strong>da</strong> saRebavebiTmagistralis gaswvriv(avtotransportis moZraobisintensifikaciisSedegad)haeris <strong>da</strong>binZureba asfaltisqarxnebis mier mimdinareremontis samuSaoebisdrostransportis moZraobisintensifikacis Sedegadhaeris <strong>da</strong>binZurebis zr<strong>da</strong>(mtveri, mavne nivTierebaTaemisiebi)transportis moZraobis intensifikaciasTan<strong>da</strong>kavSirebulimanqanebis xmauriszr<strong>da</strong> (gansakuTrebiT, <strong>da</strong>saxlebuladgilebSi, romelsackveTs magistrali,raionuli centrebis <strong>da</strong>mWidrod <strong>da</strong>saxlebulisoflebis zonaSi).avtomagistralis gaswvrivgazrdili gzispira nagvisraodenobamdinareebTanmTelsigrZezesoflebi,landSaftTan harmoniis misaRwevad;• <strong>da</strong>maxinjebul ze<strong>da</strong>pirebze mcenareebis xelaxla<strong>da</strong>rgva.Semamsubuqebeli RonisZiebebis strategia:xangrZlivi aRdgeniTi (remediaciuli) samuSaoebi:lanSaftis <strong>da</strong> reliefis aRdgena sa<strong>da</strong>cSesaZlebelia <strong>da</strong> garemos landSaftTanharmonizacia. xangrZlivi antieroziuliRonisZiebebis gatareba drenaJi, bermebi, mcenareulisafaris aRdgena <strong>da</strong> a.S• nia<strong>da</strong>gis safaris <strong>da</strong> mcenareulobis aRdgena• yvelaze mowyvladi nia<strong>da</strong>gis safaris <strong>da</strong>cvamulCirebis saSualebiT (TiviT <strong>da</strong> a.S.);• saleqari auzebis mowyoba, eroziis riskis mqonemiwis ze<strong>da</strong>pirebze rac SeiZleba swrafadmcenareebis <strong>da</strong>Tesva an <strong>da</strong>rgva;magistralis gaswvriv stan<strong>da</strong>rtuli benzingasamarTisadgurebisa <strong>da</strong> sare,onto saxelosnoebis mowyobisxelSewyobastan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisi gamarTuli <strong>da</strong>nadgarebi,licenzirebuli organizaciebisoflebi, • haeris xarisxis <strong>da</strong> transporTan <strong>da</strong>kavSirebuliemisiebis monitoringi (avtomobilebis emisiebisregistrireba)• politikis <strong>da</strong> kanonmdeblobis ganviTarebatransportTan <strong>da</strong>kavSirebuli emisiebis Semcirebis• Zravebis movla-SekeTebis grafikisa <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>cvis moTxovna (an alternatiulisawvavis gamoyeneba) haeris <strong>da</strong>binZurebisSesamcireblad;• droebiTi gzebis periodulad <strong>da</strong>sveleba• nargavebis <strong>da</strong>mcavi zoli – gzispira gamwvanebasoflebi • Zravebis movla-SekeTebis grafikisa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebis<strong>da</strong>cvis moTxovna (an alternatiuli sawvavisgamoyeneba) haeris <strong>da</strong>binZurebis Sesamcireblad;• nargavebis <strong>da</strong>mcavi zoli – gzispira gamwvaneba• sazogadoebrivi transportisa <strong>da</strong> moZraobisregulirebis SesaZleblobebis ganviTareba;mTelsigrZeze• nagavsayrelebis mowyoba;• <strong>da</strong>nagvianebis sawinaaRmdego kanonebisa <strong>da</strong><strong>da</strong>dgenilebebis SemoReba117umniSvloumniSvloumniSvloumniSvloumniSvloumniSvlo


infrastruqtura. ZiriTadiinfrastruqturulielementi, romelzecSeiZleba <strong>zemoqmedeba</strong>iqonios proeqtma, arismaxloblad ganlagebulisairigacio arxebis qseli.a<strong>da</strong>mianebis <strong>da</strong> cxovelTa<strong>da</strong>avadebebis ga<strong>da</strong>tanisaxali gzebis (infeqciuriveqtorebis) Seqmna<strong>da</strong>avadebebis, parazitebis,sarevelebis <strong>da</strong> sxva mavneorganizmebis ga<strong>da</strong>tanisaxali gzebis Seqmna21 arxi monitoringi gzis mSeneblobis an aRdegenisprocesSi;SemTxveviT <strong>da</strong>zianebis SemTxvevaSi arxiebs sruliaRdgena;mTelsigrZezemcenareebisa <strong>da</strong> cxoevelbis sanitarulisamsaxurebis Camoyalibeba <strong>da</strong> Sesabamisisakontrolo punqtebis Seqmna (ara lokaluradsaproeqto monakveTze, aramed sazogado<strong>da</strong>vtomagistralis gaswvriv, iq sa<strong>da</strong>c kompetenturiuwyebebi saWirod Catvlian)umniSvloumniSvlosaSiSroeba mosaxleobisjanmrTelobisaTvis <strong>da</strong>kavSirebulitransportis moZraobisintensifikaciis Sedegadhaeris <strong>da</strong>binZurebasa(emisiebi, mtveri).gasxvisebis zolSimcxovrebi a<strong>da</strong>mianebisga<strong>da</strong>adgileba an iZulebiTga<strong>da</strong>saxleba.(qalaqebsa <strong>da</strong> mdi<strong>da</strong>r fermerulregionebSi es SeiZlebamraval a<strong>da</strong>miansSeexos)marSrutebis ga<strong>da</strong>tanasaxlebi<strong>da</strong>n fermebisaken <strong>da</strong>sxva, rac iwvevs mgzavrobisdrois zr<strong>da</strong>sinducirebuli ganviTareba.gzis piras komerciuli,industriuli, sacxovrebeliinfrastruqtura <strong>da</strong>mimdibare teritoriebisarakontrolirebadimSeneblobasoflebi,soflebi,mtvris <strong>zemoqmedeba</strong> minimaluria asfaltiT <strong>da</strong>farulavtomagistralze.. avtotransportis gamarTulobiskontroli emisiebis minimizaciisaTvis.gansaxlebis minimizirebagzis marSrutis sworiSerCeviT <strong>da</strong> proeqtirebiT. mosamzadebeliagansaxlebis samoqmedo gegma; aucilebeliasafuZvliani konsultaciebis adgilobrivmosaxleobasTan. gansaxlebis samoqmedo gegmasrulad un<strong>da</strong> iqnas ganxorcielebuli;<strong>da</strong>proeqtebuli ga<strong>da</strong>kveTebis mSenebloba (saS.yovel 3 km-Si) uzrunvelyofs am prblemis ga<strong>da</strong>Wras.umniSvlomniSvnelovanigaTvaliswinebulmSeneblobisxarjeSiumniSvnelo<strong>da</strong>gegmili ganviTareba <strong>da</strong>adgilobrivi mosaxleobismiwebze sxvebis ukanono118umniSvnelo


SemoWra, rac seriozul<strong>socialur</strong> <strong>da</strong> ekonomikurafeTqebas gamoiwvevsmwvane nargavebis <strong>da</strong>rgvis<strong>da</strong> landSaftis menejmentisgegmamanqanebTan <strong>da</strong> sxva saxistransportTan<strong>da</strong>kavSirebuli ubeduriSemTxvevebis riski,romlemac SeiZlebagamoiwvios toqsikurinivTierebebis <strong>da</strong>Rvra ( ix.`saSiSi masalebi~),a<strong>da</strong>mianebis <strong>da</strong>Rupva an<strong>da</strong>saxiCreba (ix. `jan<strong>da</strong>cva<strong>da</strong> usafrTxoeba~).gzispira zolis ganviTareba mwvane nargavebis <strong>da</strong>rgvisa<strong>da</strong> landSaftis adeqvaturi <strong>da</strong>gegmviT. yurad-Reba un<strong>da</strong> mieqces vizualur-esTetikur mxares <strong>da</strong><strong>da</strong>saxlebuli punqtebis emisiebisagan “ekranirebis”aspeqtebs.saxifaTo masalebis transportirebis maregulirebelisakanonmdeblo dokumentebis <strong>da</strong> maiZulebeliaRmasrulebeli meqanizmebis Seqmnis xelSewyoba.avariuli situaciebisadmi mzadyofnis <strong>da</strong> avariulsituaciebze reagirebis <strong>da</strong>rgobrivi gegmis (sgd) <strong>da</strong><strong>bunebriv</strong> <strong>da</strong> teqnogenur avariebze reagirebiserovnuli gegmebis (Sinagan saqmeTa sministro)SemuSavebis <strong>da</strong> implementaciis xelSewyoba.• usafrTxoebis zomebisa <strong>da</strong> avariuli gegmisSemuSaveba-ganxorcieleba amgvari nivTierebebis<strong>da</strong>RvriT gamowveuli zaralis salikvi<strong>da</strong>ciod;• specialuri marSrutebis <strong>da</strong>dgena saSiSimasalebis ga<strong>da</strong>zidvisaTvis;• toqsikuri masalebis transportirebisregulireba safrTxis minimumamde Sesamcireblad;• toqikuri narCenebis transportirebisakrZalva ekologiurad mgrZnobiare <strong>da</strong> mWidrod<strong>da</strong>saxlebul ubnebzeumniSvneloumniSvnelo. sxva<strong>da</strong>sxva ganlagebis marSrutebis Se<strong>da</strong>rebis kriteriumi• proeqtis miznebSi un<strong>da</strong> aisaxos:• savaldebuloa TEM teqnikur stan<strong>da</strong>rtebTan <strong>da</strong> saqarTvelos <strong>da</strong>iaponiis saerTaSoriso TanamSromlobis bankis (JBIC) garemos<strong>da</strong>cviTgaidlainebTan SesabamisobaSi yofna• garemos<strong>da</strong>cviTi <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i gavlenebi un<strong>da</strong> Serbildes <strong>da</strong>kompensacia moxdes Sesabamis doneze• gasaTvaliswinebelia <strong>da</strong>matebiTi miaxloebiTi xarjebi (imSemTxvevaSi Tu misaRebia/miuRebelia) romelic gamowveulia riskisSerbilebis saWiroebiTSeniSvnebi meTodologiuri midgomis dros119


Sefasebis mimdinare etapze konsultantis mizania Caataros swrafianalizi alternatiuli marSrutebis 4-rigian trasad gar<strong>da</strong>qmnis, racgaTvaliswinebulia sagzao departamentis (RDMED) mier. konsultantiSeagrovebs arsebul informacias <strong>da</strong> Seamowmebs mowodebuli alternatiulivariantebis praqtikulobas <strong>da</strong> Sesabamisobas. konsultantebi <strong>da</strong>rwmundebian,rom alternatiuli variantebi sruliad akmayofileben bankis moTxovnebsgaremos<strong>da</strong>cviTi Sefasebis <strong>da</strong> xelaxali <strong>da</strong>saxlebis TvalsazrisiT. amisSedegad konsultantebma un<strong>da</strong> SeZlon <strong>da</strong>amtkicon an komentari gaakeTonalternatiuli marSrutebis Sesaxeb, romlebic ganxilulia mTavrobis mier.am etapze konsultantebs ar moeTxovebaT didi, mravalkriteriumianianalizis Catareba potenciuri sargeblobis motanis gamosakvlevadekonomikaSi, <strong>socialur</strong>, urbanul, garemos<strong>da</strong>cviT <strong>da</strong> sxva sferoebSi, aramedmxolod komentaris gakeTeba alternatiul marSrutebze, romelTa SerCevamox<strong>da</strong> mTavrobasTan konsultaciebiT. am midgomis mixedviT Cven gTavazobTxarisxian mravalkriteriumian analizs, romelic, Cveni azriTuzrunvelyofs ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebas. <strong>da</strong>matebiTi miaxloebiTi xarjebi(im SemTxvevaSi Tu misaRebia/miuRebelia) romelic gamowveulia Serbilebis(mitigation) <strong>da</strong> kompensaciis saWiroebiT CvenTvis misaRebi <strong>da</strong> sakmarisiamoTxovnebis gaTvaliswinebis Sesabamisad. xarjebis raodenobiTi analiziaris zedmeti <strong>da</strong> ar aris saWiro ga<strong>da</strong>wyvetilebis misaRebad, aseve ar arisgaTvaliswinebuli proeqtis kompetenciis farglebSi.teqnikuri moTxovnebiteqnikuri moTxovnebi <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebi, romelic <strong>da</strong>cul un<strong>da</strong> iqnesproeqtis ganviTarebis yvela etapze, <strong>da</strong> aseve gamosadegi un<strong>da</strong> iyosalternatiuli marSrutebis Sesa<strong>da</strong>reblad, ganxilulia mocemulimoxsenebis me-3 TavSi, 3.3 paragrafSi.zestafonis asaqcevisvariantebi120


variantebis mokle teqnikuri aRweriloba:marSruti gvirabiT – CrdiloeTis varianti (1 varianti) md. yvirilasga<strong>da</strong>kveTis Semdeg xidi Sedis 2km. sigrZis gvirabSisawyisi wertili Bbolo sigrZewertilimarSruti gvirabiT(CrdiloeTi) 190+600 200+100 9,070marSruti gvirabisgareSe(samxreTi)190+770 200+100 8,940Ffaqtorebi1 varianti(CrdiloeTi)gvirabis varianti1212 varianti (samxreTi)Ggvirabis gareSevariantiteqnikuri SezRudvebiPproeqtis miznebis ar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebi


Sesabamisi SezRudvebi(2x2rigiani trasa)specialuri dizainisRonisZiebebi proeqtis miznisgansaxorcielebladSezRudvebiSesabamisobaSi TEMstan<strong>da</strong>rtebTanspecifiuri dizainisstan<strong>da</strong>rtebi TEM-isstan<strong>da</strong>rtebisSesabamisadteritoriuliSezRudvebiteritoriuliSezRudvis mixedviTmSeneblobis limiti (2x2rigiani trasa)specifiuri dizainiscvlilebebi, saWiroteritoriuliSezRudvebisga<strong>da</strong>salaxavadmdinaris <strong>da</strong> wyalsadenisga<strong>da</strong>kveTebi2km. sigrZis gvirabimisaRebi fasebimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebimd. yvirilas napirebzeqviani gorakebi2km sigrZis gvirabissaWiroebamd. yvirila122stan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebiar aris SezRudvebiar aris SezRudvebimd. yvirilateqnikuri ga<strong>da</strong>wyvetilebebi xidi xidiGgeo-saSiSi adgilebi ara arageo-saSiSi adgilebis ar saWiroebsar saWiroebsSerbilebaerozia mcire mcireeroziis Serbileba ara (ZiriTad ferdobebsgvirabi Cauvlis)Cveulebrivi antikoroziulizomebismiReba mSeneblobisdrosgaremos<strong>da</strong>cviTiSezRudvebiEeroziis gaaqtiureba ar aris mwvave ar aris mwvaveEeroziis SerbilebaGgaaqtiurebulimewyerebi <strong>da</strong> qvebiscvenasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavizomebis miRebamSeneblobis drosarasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavizomebis miRebamSeneblobis drosMmewyerebis Serbileba ar saWiroebs ar saWiroebsgavlena terestriulekosistemebze <strong>da</strong>habitatebzezestafonissaavadmyofosTan axlosmdebare tyis pataraSerbilebis zomebismiRebaGgavlena wyliscxovelebzenakveTizusti marSrutisSerCeva, <strong>da</strong>TesvisganTavis arideba;Ggavlena md. yvirilazemSeneblobis dros. araarazestafonissaavadmyofosTan axlosmdebare tyis pataranakveTizusti marSrutisSerCeva, <strong>da</strong>TesvisganTavis aridebaGgavlena md. yvirilazemSeneblobis dros. ara


Serbilebis zomebismiRebaGgavlena wylisresursebzeSerbilebamwvave, droebiTi,SeqcevadisamuSaoebis sezonuri<strong>da</strong>gegmva; mSeneblobissaukeTeso praqtika <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebiGgavlena md. yvirilazemSeneblobis dros. aramwvave, droebiTi,SeqcevadiGgaremos <strong>da</strong>binZurebisxelisSemSleli <strong>da</strong>narCenebis marTvisgegmebi;mwvave, droebiTi,SeqcevadisamuSaoebis sezonuri<strong>da</strong>gegmva; mSeneblobissaukeTeso praqtika <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebiGgavlena md. yvirilazemSeneblobis dros. aramwvave, droebiTi,Seqcevadi;Pgaremos <strong>da</strong>binZurebisxelisSemSleli <strong>da</strong>narCenebis marTvisgegmebi;123


<strong>socialur</strong>i SezRudvebixelaxla <strong>da</strong>saxlebisgavlenaKkompensaciisRirebulebaD<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba165, teritoria - 120 936m 2 , Senobebi -27D<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba1,teritoria - 121 678 m 2 ,Senobebi -27660936 aSS $ 661678 aSS $gavlena kulturulmemkvidreobazeD<strong>da</strong>bali riskiD<strong>da</strong>bali riskiKkulturulmemkvidreobaze gavlenisSerbilebatrefikis moZraobasTan<strong>da</strong>kavSirebuli xmaurisnawili, im SemTxvevaSiTu gatardeba SesaZloxmauris Sesamcirebelizomebixmauris Semcirebatrefikis dros <strong>da</strong>r-Cenili gamonabolqviszegavlena mosaxleobaze,rodesac CatarebuliaSesaZlo SemarbilebeliRonisZiebebiriskis SemcirebatrefikTan<strong>da</strong>kavSirebuliusafrTxoebis zomebitrefikis riskisSerbilebaGgavlenainfrastruqturazeriskis Serbilebaze<strong>da</strong>mxedvelobamSeneblobis dros.napovniZeglebis konservaciaminimaluri Zalisxmeva <strong>da</strong>resursebiN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magramiTxovs SemdgomSefasebas <strong>da</strong> kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad, trefikissiCqaris limitis <strong>da</strong>sadgenad,xmauris barierebisgamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magramiTxovs SemdgomSefasebas <strong>da</strong> kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad <strong>da</strong> sawvavisxarisxiTEMM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebi.Ppotenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebzePpotenciuri gavlenaarxebzeDdizainis <strong>da</strong>mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad;124ze<strong>da</strong>mxedvelobamSeneblobis dros.napovniZeglebis konservaciaminimaluri Zalisxmeva <strong>da</strong>resursebiN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magramiTxovs SemdgomSefasebas <strong>da</strong> kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad, trefikissiCqaris limitis <strong>da</strong>sadgenad,xmauris barierebisgamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magramiTxovs SemdgomSefasebas <strong>da</strong> kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad <strong>da</strong> sawvavisxarisxiTEM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebiPpotenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebzePpotenciuri gavlenaarxebzeDdizainis <strong>da</strong>mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad<strong>da</strong>skvna Sesa<strong>da</strong>rebeli Sesa<strong>da</strong>rebeli


<strong>alternativebis</strong> Se<strong>da</strong>rebaxelaxali <strong>da</strong>saxlebis sakiTxebi aris yvelaze mniSvnelovani yvelamarSrutisTvis. zestafonis asaqcevis variantis SemTxvevaSi, ar arismniSvnelovani gansxvaveba imaSi iqneba marSruti gvirabiT Tu gvirabisgareSe, es ar moaxdens gavlenas Casaxlebaze. gvirabis variantisSemTxvevaSi <strong>zemoqmedeba</strong> miwis nakveTebze ufro meti iqneba, magramSenobebis raodenoba <strong>da</strong> miwis nakveTebis farTi, romelTa kompensacia un<strong>da</strong>moxdes Se<strong>da</strong>rebulia. (TiTqmis Tanabaria)erTaderTi mgrZnobiare adgili am teritoriaze, romelicgasaTvaliswinebelia aris md. yvirila <strong>da</strong> patara tyis monakveTizestafonis saavadmyofosTan. aRniSnul receptorebze gzis orive variantierTi <strong>da</strong> imave masStabiT moaxdens gavlenas. arqeologiuri adgilebismixedviTac Sefasebulia gavlena <strong>da</strong> orive variantis SemTxvevaSi erTnairia.aRniSnuli teritoriis SezRudvebi moiTxovs sxva<strong>da</strong>sxva teqnikuriga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebas (mag. gvirabs - CrdiloeTis varianti) <strong>da</strong> esgavlenas axdens mSeneblobis fasebze. erozia <strong>da</strong> wyalmarCxi mewyerebi arwarmoadgens gansakuTrebul problemas, romelic di<strong>da</strong>d Secvlisvariantebis fasebs.125


quTaisis asaqcevi, aRmosavleTivarianti126


variantebis mokle teqnikuri aRweriloba:sawyisi wertili Bbolo wertili sigrZe2 rigi CrdiloeTiT 227+400 N.L. 2,4204 rigi CrdiloeTiT 222+500 N.L. 7,1904 rigi samxreTiT 222+500 N.L. 7,280Ffaqtorebiteqnikuri SezRudvebiPproeqtis miznebisSesabamisi SezRudvebi(2x2rigiani trasa)specialuri dizainisRonisZiebebi proeqtismiznis gansaxorcielebladSezRudvebi SesabamisobaSiTEM stan<strong>da</strong>rtebTan1 <strong>da</strong> 2 variantebiCrdiloeTiTar aris SezRudvebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini, xidimisaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli ganlagebismaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainispecifiuri dizainisstan<strong>da</strong>rtebi TEM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad misaRebi fasebiteritoriuli SezRudvebiteritoriuli SezRudvis kveTs mdinaremixedviT mSeneblobislimiti (2x2 rigiani trasa)specifiuri dizainis cvlilebebi,xidixidisaWiro teritoriu-li SezRudvebis ga<strong>da</strong>salaxavadMmdinaris <strong>da</strong> wyalsadenis md. rioniga<strong>da</strong>kveTebiteqnikuri ga<strong>da</strong>wyveta xidi xidigeo-saSiSroeba ara arageo-saSiSroebis Serbileba ara araeroziaEeroziis Serbilebamdinaris gverdiTi napiriserozia<strong>da</strong>mcavi sainJinro zomebismiRebaGgaremos<strong>da</strong>cviTiSezRudvebiEeroziis gaaqtiureba ara araEeroziis serbilebasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdros1273 varianti samxreTiTar aris SezRudvebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini, xidimisaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli ganlagebismaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebikveTs mdinaremd. rionimdinaris gverdiTi napiriserozia<strong>da</strong>mcavi sainJinro zomebismiRebasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrosGgaaqtiurebuli mewyerebi araara<strong>da</strong> qvebis cvenaMmewyerebis Serbileba Aar saWiroebs Aar saWiroebsgavlena terestriulekosistemebze <strong>da</strong>habitatebzeGgverds uvlis saRoriastyes.araviTari zegavlenasaRorias tye. wiTel siasiSesuli muxis xeebi.<strong>da</strong>saTvalierebeli adgili.


Serbilebis RonisZiebebi<strong>socialur</strong>i SezRudvebiGgavlena xelaxalaraara<strong>da</strong>saxlebazeKkompensaciis fasi ara araGgavlena kulturul D<strong>da</strong>bali riskiD<strong>da</strong>bali riskimemkvidreobazeKkulturulmemkvidreobaze gavlenisSerbilebatrefikis moZraobasTan<strong>da</strong>kavSirebuli xmaurisgavlena mosaxleobaze, imSemTxvevaSi Tu gatardebaSesaZlo xmaurisSesamcirebeli RonisZiebebixmauris Semcirebatrefikis dros <strong>da</strong>rCeniligamonabolqvis zegavlenamosaxleobaze, rodesacCatarebulia SesaZloSemarbilebeliRonisZiebebiSerbilebatrefikTan <strong>da</strong>kavSirebuliusafrTxoebis zomebitrefikis riskis Serbilebazusti marSrutis SerCeva,<strong>da</strong>Tesvisgan Tavis aridebaGgavlena wylis binadrebze mSeneblobis dros <strong>zemoqmedeba</strong>md. yvirilaze; aramwvave, droebiTi,SeqcevadiSerbilebis RonisZiebebi samuSaoebis sezonuri <strong>da</strong>gegmva;mSeneblobis sauke-Teso praqtika <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebiGgavlena wylis resursebze mSeneblobis dros<strong>zemoqmedeba</strong> md. yvirilaze;ara mwvave, droebiTi,Seqcevadiriskis SerbilebaGgaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegmaze<strong>da</strong>mxedvelobamSeneblobis dros.napovniZeglebis konservaciaminimaluri Zalisxmeva <strong>da</strong>resursebiN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad,trefikis siCqaris limitis<strong>da</strong>sadgenad, xmaurisbarierebis gamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad <strong>da</strong>sawvavis xarisxiTEMM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebi.128variantad ar ganixileba.(uaryofilia)ga<strong>da</strong>kveTis SemTxvevaSi araris efeqturi SemarbilebeliRonisZiebebimSeneblobis dros <strong>zemoqmedeba</strong>md. yvirilaze; aramwvave; droebiTi,SeqcevadisamuSaoebis sezonuri <strong>da</strong>gegmva;mSeneblobis sauke-Teso praqtika <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebimSeneblobis dros<strong>zemoqmedeba</strong> md. yvirilaze;ara mwvave, droebiTi,SeqcevadiGgaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegmaze<strong>da</strong>mxedvelobamSeneblobis dros.napovniZeglebis konservaciaminimaluri Zalisxmeva <strong>da</strong>resursebiN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad,trefikis siCqaris limitis<strong>da</strong>sadgenad, xmaurisbarierebis gamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad <strong>da</strong>sawvavis xarisxiTEM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebi


GgavlenainfrastruqturazeSerbilebapotenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebzepotenciuri gavlenaarxebzedizainis <strong>da</strong> mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisad;potenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebzepotenciuri gavlenaarxebzeDdizainis <strong>da</strong> mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisad<strong>da</strong>skvna upiratesoba eniWeba fas<strong>da</strong>klebulialternatiuli variantebis Se<strong>da</strong>reba. samxreTis marSruti uaryofilia, radgan is kveTs saRorias tyes,sa<strong>da</strong>c aris wiTel siaSi Sesuli muxis xeebi <strong>da</strong> warmoadgens popularulgasarTob-<strong>da</strong>sasvenebel adgils quTaisSi mcxovrebTaTvis. gar<strong>da</strong> amisa,marSruti kveTs oboli bavSvebis specialur skolas, romelic agebuliasaerTaSoriso mxar<strong>da</strong>WeriT, yru-munj bavSvTa skolas <strong>da</strong> popularulifexburTis gundis “torpedo-quTaisis” sawvrTnel bazas. CrdiloeTismarSruti gverds uvlis yvela am mgrZnobiare adgils <strong>da</strong> kveTs Zvel,mitovebul traqtorebis qarxnis teritorias.129


KquTaisis <strong>da</strong>savleTiT,samtrediis gzisken130


variantebis mokle teqnikuri aRweriloba:sawyisi wertili Bbolo wertili sigrZeCrdiloeTi arsebuliN.L. 244+00 8,450(originali)CrdiloeTiT ganfenili 244+00 248+900 5,450samxreTiT 1 N.L. 253+400 17,910samxreTiT 2 N.L. 253+400 19,490samxreTiT 3 N.L. 268+00 32,010131


faqtorebiteqnikuri SezRudvebiproeqtis miznebis SesabamisiSezRudvebi(2x2rigiani trasa)specialuri dizainis RonisZiebebiproeqtis miznisgansaxorcielebladSezRudvebiSesabamisobaSi TEMstan<strong>da</strong>rtebTanspecifiuri dizainisstan<strong>da</strong>rtebi TEM-isstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisadteritoriuli SezRudvebiteritoriuli SezRudvismixedviT mSeneblobis limiti(2x2 rigiani trasa)specifiuri dizainiscvlilebebi, saWiro teritoriuliSezRudvebisga<strong>da</strong>salaxavadmdinaris <strong>da</strong> wyalsadenisga<strong>da</strong>kveTebialternatiuli marSrutebis formaAarsebuli gzis CrdiloeTismimarTulebiTgafarToeba- 132 -samxreTi 1 varianti samxreTi 2 varianti samxreTi 3 variantiar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini,xidimisaRebi fasebimTliani gzis stan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebi;misaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizainimisaRebi fasebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizainimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebimTliani gzisstan<strong>da</strong>rtulimaxasiaTeblebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizainiar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebi ar aris SezRudvebistan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizainimxolod patarairigaciuli arxebimxolod patarairigaciuli arxebimxolod patarairigaciuli arxebimxolod patarairigaciuli arxebiteqnikuri ga<strong>da</strong>wyveta stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizaini stan<strong>da</strong>rtuli dizainiGgeo-saSiSi adgilebi ara ara ara araGgeo-saSiSi adgilebis Aar saWiroebs Aar saWiroebs Aar saWiroebs Aar saWiroebsSerbilebaerozia mcire mcire mcire mcireEeroziis Serbileba sayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdros


garemos<strong>da</strong>cviTiSezRudvebiEeroziis gaaqtiureba Aara mwvave Aara mwvave Aara mwvave Aara mwvaveEeroziis SerbilebasayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdros133sayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrossayovelTaod miRebulieroziis <strong>da</strong>mcavi zomebisgatareba mSeneblobisdrosGgaaqtiurebuli mewyerebi ara ara ara ara<strong>da</strong> qvebis cvenaMmewyerebis Serbileba Aar saWiroebs Aar saWiroebs Aar saWiroebs Aar saWiroebsgavlena terestriulekosistemebze <strong>da</strong>habitatebzeara ara ara araSerbilebis zomebismiRebaGgavlena wylisresursebzeSerbilebis zomebismiRebaGgavlena wylisresursebzeriskis Serbilebasociauluri SezRudvebixelaxla <strong>da</strong>saxlebisgavlenaSezRuduli SezRuduli SezRuduli SezRuduliara ara ara araara ara ara araarxebi arxebi arxebi arxebiGgaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegma<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba 215,teritoria - 260620 m2,Senobebi - 6Ggaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegma<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba 109;teritoria - 192 505m2,Senobebi - 10Ggaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegma<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba 111; ;teritoria - 153 102m2,Senobebi - 3Ggaremos <strong>da</strong>binZurebisprevencia <strong>da</strong> narCenebismarTvis gegma<strong>da</strong>zianebuli miwisnakveTebis raodenoba 189;; teritoria - 174 505m2,Senobebi - 4kompensaciis Rirebuleba 380620 aSS $ 392505 aSS $ 213102 aSS $ 254505 aSS $Ggavlena kulturul Mmcire riskebi Mmcire riskebi Mmcire riskebi Mmcire riskebimemkvidreobazeKkulturulmemkvidreobaze gavlenisSerbilebaze<strong>da</strong>mxedveloba mSeneblobisdros.napovni Zeglebiskonservacia minimaluriZalisxmeva <strong>da</strong> resursebize<strong>da</strong>mxedveloba mSeneblobisdros.napovni Zeglebiskonservacia minimaluriZalisxmeva <strong>da</strong> resursebize<strong>da</strong>mxedveloba mSeneblobisdros.napovni Zeglebiskonservacia minimaluriZalisxmeva <strong>da</strong> resursebize<strong>da</strong>mxedveloba mSeneblobisdros.napovni Zeglebiskonservacia minimaluriZalisxmeva <strong>da</strong>resursebi


trefikis moZraobasTan<strong>da</strong>kavSirebuli xmaurisnawili, im SemTxvevaSi Tugatardeba SesaZlo xmaurisSesamcirebeli zomebixmauris Semcirebatrefikis dros <strong>da</strong>rCeniligamonabolqvis zegavlenamosaxleobaze, rodesacCatarebulia SesaZlo SemarbilebeliRonisZiebebiRiskis SerbilebatrefikTan <strong>da</strong>kavSirebuliusafrTxoebis zomebitrefikis riskisSerbilebaGgavlenainfrastruqturazeSerbilebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad, trefikissiCqaris limitis<strong>da</strong>sadgenad, xmaurisbarierebis gamoyenebaN N<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad <strong>da</strong>sawvavis xarisxiTEMM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebipotenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebze potenciurigavlena arxebzedizainis <strong>da</strong> mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisad;N<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad, trefikissiCqaris limitis<strong>da</strong>sadgenad, xmaurisbarierebis gamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad <strong>da</strong>sawvavis xarisxiTEMM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebipotenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebze potenciurigavlena arxebzedizainis <strong>da</strong> mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisad;N<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad, trefikissiCqaris limitis<strong>da</strong>sadgenad, xmaurisbarierebis gamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad <strong>da</strong>sawvavis xarisxiTEMM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebipotenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebze potenciurigavlena arxebzedizainis <strong>da</strong> mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisad;N<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebeli moTxovnebitransportis kargadSesakeTeblad, trefikissiCqaris limitis<strong>da</strong>sadgenad, xmaurisbarierebis gamoyenebaN<strong>da</strong>bali<strong>da</strong>n saSualomdemisaRebia, magram iTxovsSemdgom Sefasebas <strong>da</strong>kontrolsMmaregulirebelimoTxovnebi transportiskargad SesakeTeblad <strong>da</strong>sawvavis xarisxiTEMM-is stan<strong>da</strong>rtebisSesabamisad. sofelTansiaxlove.ga<strong>da</strong>adgilebispirveli donesaSualo donis riskebi.potenciuri gavlenarkinigzaze <strong>da</strong> soflisgzebze potenciurigavlena arxebzedizainis <strong>da</strong> mSeneblobisstan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisad;<strong>da</strong>skvna Sesa<strong>da</strong>rebeli Sesa<strong>da</strong>rebeli Sesa<strong>da</strong>rebeli Sesa<strong>da</strong>rebelialternatiuli variantebis Se<strong>da</strong>reba. teqnikuri <strong>da</strong> garemos<strong>da</strong>cviTi SezRudvebi ar aris ZiriTadi saukeTeso variantis SerCevaSi. mTavarimniSvnelovani sakiTxia xelaxali <strong>da</strong>saxleba.134


8. Semarbilebeli RonisZiebebi <strong>da</strong> garemos<strong>da</strong>cviTimenejmentis gegma8.1. Semarbilebeli RonisZiebebi8.1.1 mSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli zemoqmedebebis Serbileba<strong>da</strong>binZurebis aRkveTis zomebi:<strong>da</strong>binZurebis prevencia <strong>da</strong> narCenebis marTva:wylis/nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>binZureba. samSeneblo ubanze wylisa <strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis<strong>da</strong>binZurebis Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT aucilebelia gansakuTrebuliSemarbilebeli zomebis gatareba:satransporto saSualebebis moZraobis aRkveTa mdinareSi, xolo TuaRniSnulis srulad ganxorcieleba SeuZlebelia, saWiroa satransportosaSualebebis regularuli Semowmeba sawvavisa <strong>da</strong> sazeT-sapoxi masalebisgaJonvaze.kontraqtorebi valdebulni arian, uzrunvelyon sazeT-sapoximasalebis, sawvavisa <strong>da</strong> gamxsnelebis swori gamoyeneba. <strong>da</strong>uSvebeliasawvavisa <strong>da</strong> sapoxi masalebis cisternebis wyalsatevebi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>mdinaris kalapoti<strong>da</strong>n an xevebi<strong>da</strong>n 50 metr manZilze axlos ganTavseba.stacionaruli cisternebis arsebobis SemTxvevaSi, yvela cisterna un<strong>da</strong>moTavsdes betonis saZirkvelze (betoniT naSen an SemozRudulrezervuarSi) romlis moculoba (tevadoba) cisternis maqsimaluritevadobis minimum 110%-ia. Tu <strong>da</strong>mcav rezervuarSi moTavsebulia erTcisternaze meti, sistemis tevadoba un<strong>da</strong> iyos yvelaze didi cisternistevadobis 110% an maTi sruli tevadobis 25% imis mixedviT, romelicmeti iqneba. <strong>da</strong>mcavi rezervuari un<strong>da</strong> iyos wyalgaumtari <strong>da</strong> ar un<strong>da</strong>hqondes sadrenaJo milebi an defeqtebi, romlebic mis hermetulobasarRvevs. aseT SemozRudul areSi (rezervuarSi) <strong>da</strong>grovili wvimis wyaliamoitumbeba <strong>da</strong> Caedineba an gare sadrenaJo sistemaSi an miwaze, Tu esukanaskneli <strong>da</strong>binZurebuli ar aris. navTobis <strong>da</strong>Rvris SemTxvevaSi<strong>da</strong>Rvrili sawvavi un<strong>da</strong> Segrovdes, xolo <strong>da</strong>binZurebuli are un<strong>da</strong><strong>da</strong>muSavdes sorbentebiT: naxerxiT, siliT an CaliT.sawvavis dozirebis (Camosasxmeli) mowyobilobis yvela sacmi un<strong>da</strong>mowmdebodes gaJonvaze <strong>da</strong> mudmivad kontrolqveS un<strong>da</strong> iyos; maTi dizainiun<strong>da</strong> iTvaliswinebdes Caketvis SesaZlebloba, rodesac maT ar viyenebT.<strong>da</strong>uSvebelia wyalsatevi<strong>da</strong>n, mdinari<strong>da</strong>n, arxi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n, xeobi<strong>da</strong>n 50metrze nakleb radiusSi <strong>da</strong> <strong>da</strong>Waobebul an Warbtenian teritoriazesawvavis Senaxva an satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobissawvaviT Sevseba. sawvaviT Sevsebisas <strong>da</strong>uSvebelia satransportosaSualebis uyuradRebod <strong>da</strong>toveba. samSeneblo ubanze satransportosaSualebisa Tu aRWurvilobis sawvaviT Sevsebisas aucilebeliaabsorbciuli (Semwovi) safenebis <strong>da</strong>/an Calis gamoyeneba, raTa minimumamdeSemcirdes miwaze navTobis <strong>da</strong>Rvra. aseTi safenebi <strong>da</strong>/an Cala <strong>da</strong>efinebamiwaze satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobis sawvaviT Sevsebamde.<strong>da</strong>binZurebuli miwis fenis <strong>da</strong>uyovnebliv mocileba Seamcirebs an Tavi<strong>da</strong>nagvacilebs gruntis wylebisa <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruli wylebis <strong>da</strong>binZurebisrisks. saWiroa <strong>da</strong>binZurebuli miwis fenisa <strong>da</strong> sorbentebis, rogorcsaSiSi narCenebis gatana, Senaxva <strong>da</strong> <strong>da</strong>muSaveba. mniSvnelovani masStabis<strong>da</strong>Rvris (gaJonvis) SemTxvevaSi aucilebeli xdeba uflebamosili <strong>da</strong>135


pasuxismgebeli piris informireba momx<strong>da</strong>ris Sesaxeb <strong>da</strong> samuSaoebisSewyveta <strong>da</strong>binZurebis riskis aRmofxvramde. satransporto saSualebebisa<strong>da</strong> aRWurvilobis sawvaviT Sevsebisas savaldebuloa saTanado, ammiznisaTvis gaTvaliswinebuli mowyobilobis gamoyeneba (mag., Sesaferisizomis sacmebi) <strong>da</strong> aRniSnuli samuSao mxolod gamocdili <strong>da</strong> SesabamisadgawvrTnili personalis (operatorebis) mier un<strong>da</strong> Sesruldes.aucilebelia sawvavis miwodebis aRWurvilobis sistematuri Semowmeba,raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli sawvavis Sevsebis aRWurvilobisgaumarTaobiT gamowveuli gaJonva. aRWurviloba <strong>da</strong> saTavsoebi un<strong>da</strong> iyosizolirebuli <strong>da</strong> <strong>da</strong>culi, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli qurdobis <strong>da</strong>van<strong>da</strong>luri aqtebi. yvela moZravi aRWurviloba, raSic igulisxmeba, mag.amweebi, kompresorebi, generatorebi, buldozerebi, eqskavatorebi <strong>da</strong> sxv.<strong>da</strong> Sesanaxi cisternebi, un<strong>da</strong> gamoyenebul iqnas muSaobisas <strong>da</strong>garemontdes saWiroebis SemTxvevaSi imgvarad, rom masalebis <strong>da</strong>RvragaJonvisalbaToba minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili. aRWurvilobisyoveldRiuri Semowmeba (satransporto saSualebebis teqnikurimomsxaxureobis procedura) aucilebelia, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli<strong>da</strong>Rvra-gaJonvis safrTxe. satransporto saSualebebis remonti, wmen<strong>da</strong>,sazeT-sapoxi masalis mocileba <strong>da</strong> teqnikuri momsaxureobis sxvasamuSaoebi un<strong>da</strong> tardebodes myar (mdgrad) gruntze <strong>da</strong> ara miwayrilze.<strong>da</strong>uSvebelia satransporto saSualebebisa Tu aRWurvilobis saremontopunqtis mowyoba wyalsatevi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n an xevi<strong>da</strong>n 50 metris radiusSi.<strong>da</strong>uSvebelia wyalsatevi<strong>da</strong>n, mdinari<strong>da</strong>n, arxi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n, xeobi<strong>da</strong>n,mdinaris amomSrali kalapoti<strong>da</strong>n 50 metrze nakleb radiusSi <strong>da</strong><strong>da</strong>Waobebul an Warbtenian teritoriaze potenciurad saSiSi masalebisSenaxva an moZravi aRWurvilobis sawvaviT Sevseba <strong>da</strong> saremontosamuSaoebis Catareba.samSeneblo samuSaoebis msvlelobisas aucilebelia eroziiskontrolis zomebis miReba, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli myari natanisgazrdili raodenobiT wyalsatevebSi moxvedra. aseve, kontraqtorivaldebulia uzrunvelhyos amoTxrili miwis, nia<strong>da</strong>gis humusuri fenisa<strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis qve<strong>da</strong> fenis Senaxva imgvarad, rac minimumamde Semcirdesze<strong>da</strong>piruli wylebSi myari natanis Cadineba; kontraqtorebs moeTxovebaTmiiRon saTanado zomebi <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>xuron nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebis teritoriasaTanado safari masalebiT <strong>da</strong> ecadon gamoiyenon nia<strong>da</strong>gis<strong>da</strong>sawyobebisaTvis is teritoriebi, sai<strong>da</strong>nac wyali Tavisufali dinebiTar Caedineba wyalsatevebSi.im SemTxvevaSi, Tu arsebobs samSeneblo ubani<strong>da</strong>n CarecxilinaleqiT ze<strong>da</strong>piruli wylis obieqtis (md. rioni, yvirila <strong>da</strong> a.S.)<strong>da</strong>binZurebis riski, mosalodneli <strong>da</strong>binZurebis Tavi<strong>da</strong>n asacilebla<strong>da</strong>ucilebeli xdeba efeqturi zomebis miReba, raSic Sedis:• naleqebis gavrcelebis barierebis gamoyeneba;• Calis bar<strong>da</strong>nebis gamoyeneba wylis ga<strong>da</strong>sagdebad (mimarTulebisSesacvlelad) <strong>da</strong> gasafiltrad;• zvinulebisa (miwayrilebisa) <strong>da</strong> arxebis sistemis gamoyeneba, raTa<strong>da</strong>binZurebuli wyali ar Caedinos mdinareSi/wyalsatevSi;• Semakavebeli/saleqari lagunebis gamoyeneba. rekomendebulia<strong>bunebriv</strong>i <strong>da</strong>leqvis procesiT sargebloba <strong>da</strong> ara flokuliantisgamoyeneba <strong>da</strong>leqvis <strong>da</strong>saCqareblad, ris Semdegac SesaZlebeliasufTa wylis gaSveba.136


xsenebuli gansakuTrebiT mniSvnelovania Txrilebi<strong>da</strong>n amotumbuliwylis mdinareSi CaSvebisas.<strong>da</strong>uSvebelia biTumis, sveli cementis <strong>da</strong>/an betonis mdinareSi,wyalsatevSi, gubeSi <strong>da</strong> TxrilSi moxvedra.samuSao ubnebze ZiriTa<strong>da</strong>d ar aris mosalodneli uaryofiTi <strong>zemoqmedeba</strong>gruntis wylebze. gruntis wylebis siRrme miwis ze<strong>da</strong>piri<strong>da</strong>n gzisvakisis ubnebze 5 m-de Seadgens. ferdobuli wylebi ufor maRlaaganlagebuli <strong>da</strong> drenirebas saWiroebs.zedmeti gruntisa <strong>da</strong> qvebis gatana• 3.5 punqtSi mocemuli miwis samuSaoebis normatiuli maCveneblebi(ix. pp. 5 <strong>da</strong> 6 cxrilSi) cxadyofs, rom narCenebis <strong>da</strong>grovebas(1611000m 3 - samuSaoebis warmoebisas adgilze mopovebuli nayarigruntis gamoyenebiT) aWarbebs inertuli masalebiT SevsebismoTxovna (3900000 – 4200000m 3 - samuSaoebis warmoebisas gare<strong>da</strong>nmowodebuli gruntis gamoyenebiT). amdenad, mSeneblobis procesSi<strong>da</strong>grovili narCenebis umetesi nawili gamoyenebuli iqneba, rogorcSemavsebeli. Tumca, SeiZleba iseTi narCenebis arseboba, romlisgamoyenebac nayaris Casayrelad SeuZlebelia.• neba <strong>da</strong>erTos adgilobriv macxovreblebs, gamoiyenon zedmeti qvebi,romlebic SeiZleba <strong>da</strong>rCes xelmeored gamoyenebis Semdeg.masalebTan Sesabamisi misadgomlobis mowyoba SesaZlebeliaadgilobriv organoebTan SeTanxmebiT <strong>da</strong> sazogadoebis wevrebTankonsultaciis Semdeg.• yvela sxva narCeni ga<strong>da</strong>tanil iqnas narCenebis ganTavsebis uaxloesubnebze adgilobrivi xelisuflebis ekologiur samsaxurebTan <strong>da</strong>garemos <strong>da</strong>cvis saministros regionalur samsaxurebTanSeTanxmebiT. aRniSnuli RonisZiebis ganxorcielebisas mTavarimizania, ar <strong>da</strong>ziandes maRali Rirebulebis mqone landSaftebi <strong>da</strong>grunti <strong>da</strong> sxva ekologiurad sensitiuri ubnebi. qvebis gasatanad(saWiroebis SemTxvevaSi) SesaZlebelia licenzirebuli rezervebisgamoyeneba. qvis sayari ormoebi, sa<strong>da</strong>c moxdeba qvebis saboloodganTavseba, un<strong>da</strong> akmayofilebdes garemos <strong>da</strong>cvis saministrosmoTxovnebs inertuli nagavsayrelebis an teqnogenuri qvebisrezervebis Sesaxeb <strong>da</strong> SeTanxmebuli un<strong>da</strong> iyos garemos <strong>da</strong>cvissaministrosTan. narCenebis ga<strong>da</strong>sayrelad SeiZleba SeirCeserodirebuli <strong>da</strong> <strong>da</strong>xramuli ubnebi <strong>da</strong> SeTanxmdes garemos <strong>da</strong>cvissaministrosTan, xolo narCeni masala SeiZleba gamoyenebul iqnasreliefis keTilmosawyobad <strong>da</strong> erodirebuli ubnebis aRsadgenad.qvebis gatanis xarji kerZo rezervebSi un<strong>da</strong> SeTanxmdes konkretulmesakuTreebTan. erodirebul ubnebze narCenebis gatanis xarjiSeadgens mxolod narCenebis ga<strong>da</strong>tanisa <strong>da</strong> erodirebuli ubnebisaRdgenis samuSaos Rirebulebas.mSenebeli kontraqtori valdebulia:• garemos <strong>da</strong>cvis saministros regionalur samsaxurebTan SeaTanxmosnarCenebisa <strong>da</strong> qvebis gatanis ubnebi;• saWiroebis SemTxvevaSi SeimuSaos narCenebisa <strong>da</strong> qvebis gatanisgegmebi garemos <strong>da</strong>cvis saministros regionaluri samsaxurebis137


moTxovnebis <strong>da</strong>cviT (gatanis gegma, keTilmowyobis gegma <strong>da</strong> a.S.garemos <strong>da</strong>cvis saministros moTxovnisamebr).• narCenebisa <strong>da</strong> qvebis gatanis xarji un<strong>da</strong> Sediodes mSenebelikontraqtoris mier satendero wina<strong>da</strong>debis warmodgenilxarjTaRricxvaSi <strong>da</strong> asaxuli un<strong>da</strong> iyos kontraqtSi.samuSao ubnebze un<strong>da</strong> xdebodes narCenebis Segroveba specialurkonteinerebSi.samuSao ubni<strong>da</strong>n narCenebis gatana un<strong>da</strong> moxdes axlomdebare<strong>da</strong>saxlebuli punqtebis adgilobriv mmarTvelobisi Sesabamissamsaxurebis mier miTiTebul adgilebze. gamoyenebul un<strong>da</strong> iyosnarCenebis ganTavsebis momsaxurebis gamwevi specialuri organizaciebi(“san<strong>da</strong>sufTavebis” organizaciebi <strong>da</strong> a.S.), romlebic awarmoebenmunicipalur nagavsayrelebze narCenebis ganTavsebas.saxifaTo narCenebi yvela saxis narCenis saerTo raodenobis<strong>da</strong>axloebiT 0.1%-s Seadgens. Sromis, jan<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i <strong>da</strong>cvisministris 24.02.2003 wlis brZaneba #36/n –iT gansazRvrulia saxifaTonarCenebis konkretuli saxeobebi, romelTa ganTavseba neba<strong>da</strong>rTuliamunicipalur nagavsayrelebze. saxifaTo narCenebis ganTavsebis nagebobebi<strong>da</strong> maTi ga<strong>da</strong>muSavebis <strong>da</strong>nadgarebi saqarTveloSi amJamad ar arsebobs.imis gaTvaliswinebiT, rom mSeneblobis procesSi warmoqmnili saxifaTonarCenebi ar ganekuTvneba saSiSroebis maRal klass <strong>da</strong> saxifaTonarCenebis metad mcire raodenobis pirobebSi, miRebuli praqtikaasamSeneblo narCenebis ganTavseba municipaluri myari narCenebisnagavsayrelebze.personali, romelic <strong>da</strong>kavdeba saxifaTo <strong>da</strong> arasaxifaTo narCenebzeoperaciebiT (maTi ganTavsebis CaTvliT), valdebulia gaiaros treningiSemdeg sakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiT:• narCenebis marTva (narCenebze Casatarebeli samuSaoebi);• narCenebis (ga)<strong>da</strong>muSaveba; <strong>da</strong>• narCenebis droebiTi ganTavseba.samSeneblo ubanze narCenebis <strong>da</strong>wva <strong>da</strong>uSvebelia gar<strong>da</strong>xeebis/buCqebis wvrili totebisa, romelTa <strong>da</strong>wvac rekomendebulia, raTaTavi<strong>da</strong>n iqnas acilebuli mavneblebis gamravleba.xmauri, mtveri <strong>da</strong> gamonabolqvi<strong>da</strong>saxlebebze mSeneblobiT gamowveuli gamonabolqvi mniSvnelovnad<strong>zemoqmedeba</strong>s ar axdens, radgan saavtomobilo trasis axali marSrutebiZiriTa<strong>da</strong>d gverds uvlis mWidrod <strong>da</strong>saxlebul ubnebs. Tumca, samSeneblooperaciebSi gamoyenebuli mZime meqanizmebis gamonabolqvis kontroliaucilebelia iseTi zomebis gamoyenebiT, rogoricaa Zravis teqnikurimomsaxureoba <strong>da</strong> maRali xarisxis sawvavis gamoyeneba. gamoricxuli un<strong>da</strong>iyos Zravis uqm reJimSi muSaoba.Se<strong>da</strong>rebiT didia mtvris <strong>zemoqmedeba</strong>, romlis raodenobrivadgansazRvra rTulia. Tumca, cxadia, rom miwis samuSaoebisa <strong>da</strong> karierebi<strong>da</strong>nRorRisa <strong>da</strong> sxva inertuli masalebis transportirebis Sedegadwarmoqmnili mtveri Semawuxebeli iqneba. es <strong>zemoqmedeba</strong> droebiTia <strong>da</strong>misi Serbileba SesaZlebelia samuSao ubnebis perioduli morwyviT.xmauris modelirebis Sedegebis Tanaxmad (<strong>da</strong>narTi 6), xmauri<strong>da</strong>saxlebebsa <strong>da</strong> ekologiurad sensitiur ubnebs ar Seawuxebs. xmauris138


droebiTi <strong>da</strong> umniSvnelo mateba samSeneblo moe<strong>da</strong>nTan axlos 300 mradiusSi misaRebi <strong>zemoqmedeba</strong>a. Tumca, am zemoqmedebis SerbilebaSesaZlebelia Zravis teqnikuri momsaxureobis xarjze <strong>da</strong> Zravis uqmreJimSi muSaobis Tavi<strong>da</strong>n acilebiT. erTaderTi rekomendebuli Ronis-Zieba Ramis saaTebSi muSaobis minimumamde Semcirebaa quTaisis aRmosavleTSemovliT gzasTan <strong>da</strong> soflebTan (sof. axalsofeli) axlos. racSeexeba Ramis saaTebSi muSaobas sxva ubnebze, maTi warmoeba SeuzRu<strong>da</strong>va<strong>da</strong>ris SesaZlebeli.satransporto saSualebebi un<strong>da</strong> iyos gamarTul mdgomareobaSi (ammizniT saWiroa maTi regularuli <strong>da</strong>Tvaliereba <strong>da</strong> drouli SekeTeba),raTa teqnikis gaumarTaobiT gamowveuli zedmeti xmauri <strong>da</strong> gamonabolqviar awuxebdes muSebsa <strong>da</strong> adgilobriv macxovreblebs. samuSaoebiswarmoeba un<strong>da</strong> mimdinareobdes dRisiT.dizelis Zravebis SekeTeba aucilebelia regularulad, raTaminimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili gamonabolqvi. aRniSnuli miiRweva magaliTad,sawvavis inJeqtorebis gawmendiT. saWiroa samuSao ubanzeeqspluatirebuli yvela mowyobilobis (moZravis Tu stacionaluris)regularulad Seremonteba, raTa isini mudmivad gamarTulmdgomareobaSi funqcionirebdnen <strong>da</strong> amiT minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvaniliatmosferuli gamonabolqvi.satransporto saSualebebis sawvaviT Sevseba un<strong>da</strong> xdebodes iseTiwesiT, rom atmosferul haerSi aqroladi organuli naerTebis moxvedrasamSeneblo moednebi<strong>da</strong>n minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili, rac miiRwevasawvavis sacmebisa <strong>da</strong> tumboebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>xuruli cisternebis gamoyenebiT(sawvavis Sesanaxad Ria cisternebis gamoyeneba <strong>da</strong>uSvebelia).haerSi didi raodenobiT mtvris arsebobis an misi warmoSobismaRali albaTobis SemTxvevaSi, gansakuTrebiT mSral pirobebSi,aucilebeli xdeba specialuri Semarbilebeli zomebis gatareba, racun<strong>da</strong> <strong>da</strong>igegmos <strong>da</strong> ganxorcieldes samSeneblo samuSaoebisxelmZRvanelTan (menejerTan) SeTanxmebiT. Semarbilebel zomebSi Sedis:• <strong>da</strong>namva wyalmzidiT sasxureblebisa <strong>da</strong> sxva teqnikurisaSualebebis gamoyenebiT;• samSeneblo masalebisa <strong>da</strong> Senaxuli masalebis ga<strong>da</strong>xurva <strong>da</strong>mcavisafariT; <strong>da</strong>• tvirTis gatana mxolod winaswar <strong>da</strong>dgenili gzebiTa <strong>da</strong>satransporto saSualebis <strong>da</strong>bali siCqariT ga<strong>da</strong>adgileba -saWiroebis SemTxvevaSi. masalebis ga<strong>da</strong>zidva samSeneblo ubanzepikis saaTebamde an mis Semdeg un<strong>da</strong> xdebodes;• aucilebelia samSeneblo ubanze ga<strong>da</strong>ziduli masalebis ga<strong>da</strong>xurvaan <strong>da</strong>sveleba/<strong>da</strong>namva, raTa SevamciroT mtvris warmoqmna.saWiroebis SemTxvevaSi samSeneblo ubanic inameba (irwyveba).mocemuli zomebis gamoyeneba xdeba aucilebeli, rodesac a<strong>da</strong>mianebissacxovreblebi <strong>da</strong> gareul cxovelTa binadrobis adgilebi mSeneblobiszoli<strong>da</strong>n 300 metriT an naklebiT arian <strong>da</strong>Sorebulni.karierebis garemos <strong>da</strong>cvakarierebis eqspluatacia ganxorcieldeba licenzirebulikompaniebis mier. im SemTxvevaSi, Tu mSenebeli kompania moisurven\bsTviTon <strong>da</strong>amuSaos karieri, man un<strong>da</strong> moipovis saTanado licenziebi amaze.139


un<strong>da</strong> iqnas gaTvaliswinebuli proeqtis SesaZlo iribi <strong>zemoqmedeba</strong>(samSeneblo masalis intensiuri mopoveba <strong>da</strong> transportireba)iqtiofaunaze, ze<strong>da</strong>piruli <strong>da</strong> gruntis wylebis xarisxze <strong>da</strong> landSaftze.2600000 m 3 inertuli samSeneblo masala aris saWiro avtomagistralissareabilitacio samuSaoebisaTvis. mZime teqnikis <strong>da</strong>axloebiT 250000 reisiiqneba saWiro am raodenobis masalis samSeneblo ubnebzetransportirebisaTvis.gacemuli licenziebis validuroba aris sawin<strong>da</strong>ri imisa, romsamSeneblo masalebis mopovebasTan <strong>da</strong>kavSirebul <strong>zemoqmedeba</strong>Ta umetesinawili <strong>da</strong>makmayofileblad iqneba Serbilebuli (rogorc wesilicenziebi gaicema garemos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebissaministros mier winaswari kvlevis <strong>da</strong> <strong>da</strong>gegmvis safuZvelze). garemos<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebis regionaluri samsaxurebi <strong>da</strong> gdiakontroleben karierebis kanonierad eqspluataciis sakiTxs.mtveri <strong>da</strong> emisiebi karieris adgilze <strong>da</strong> gzebze, iseve rogorcmdinaris SesaZlo <strong>da</strong>binZureba (sawvav-sapoxi masalebiT; amRvreva) <strong>da</strong> racmTavaria mdinaris kalapotis <strong>da</strong> Walis mdgradoba, gaTvaliswinebulun<strong>da</strong> iqnas Semarbilebeli RonisZiebebis <strong>da</strong>gegmvisas. amgvarizemoqmedebis Semarbilebeli zomebi CarTul un<strong>da</strong> iqnas garemos<strong>da</strong>cviTimenejmentis gegmaSi. sgd-m un<strong>da</strong> ganaxorcielos monitoringi karierebiseqspluataciasTan <strong>da</strong>kavSirebiT.sairigacio arxebis <strong>da</strong>cvaavtomagistralis savaraudo tras kveTs 21 arxs. permanentulimonitoringi mSeneblobis procesSi <strong>da</strong> SemTxveviT arxis <strong>da</strong>zianebisasmisi sruli aRdgena aris aucilebeli moTxovna samSeneblo samusaoebiswarmoebisaTvis. yuradReba un<strong>da</strong> miqces samSeneblo teqnikis moZraobisminimizacias arxis maxloblobaSi, rogorc misi <strong>da</strong>zianebis Tavi<strong>da</strong>nacilebis mizniT, aseve mtveriTa <strong>da</strong> sawva-sapoxi masalebiT misi<strong>da</strong>binZurebis riski Sesamcireblad.nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> eroziis prevenciania<strong>da</strong>gis humusovani fenis <strong>da</strong>cvakontraqtori nia<strong>da</strong>gis humusur fenaze ar Caatarebs aranairsamuSaos, Tu adgili aqvs Semdeg garemoebebs:• nia<strong>da</strong>gis fena gayinulia;• wvimis an Tovis dros• nia<strong>da</strong>gis fena gaJRenTilia wyliT;nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis <strong>da</strong>sawyobeba (Senaxva)nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis Senaxva xdeba ara umetes 2 m simaRliszvinulebad (grovebad), romelTa ferdebis <strong>da</strong>xrilobis kuTxe araRemateba 45 0 °-s. amasTan, mxedvelobaSi miiReba Semdegi:• nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebis adgilebi imgvarad un<strong>da</strong> iqnas SerCeuli,rom ar xdebodes maTi <strong>da</strong>tkepna satransporto saSualebebismoZraobisas <strong>da</strong> maTi <strong>da</strong>binZureba sxva masalebiT;• nia<strong>da</strong>gis fenis grovebi gamoyofili un<strong>da</strong> iyos nia<strong>da</strong>gis qve<strong>da</strong>fenebis grovebisagan;140


• <strong>da</strong>uSvebelia nia<strong>da</strong>gis fenis grovebad <strong>da</strong>sawyobeba, Tu arsebobsmocemuli teritoriis <strong>da</strong>tborvis <strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis garecxvis safrTxe;• nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis garecxvisagan <strong>da</strong>cvis mizniT,<strong>da</strong>uSvebelia nia<strong>da</strong>gis grovebad <strong>da</strong>wyoba mdinari<strong>da</strong>n/wylisnakadebi<strong>da</strong>n 25 metrze nakleb manZilze (adgilmdebareobistopografiis Taviseburebis gaTvaliswinebiT).im SemTxvevaSi, Tu nia<strong>da</strong>gis grovebi ganicdis mniSvnelovan erozias,kontraqtori valdebulia mimarTos koreqciis Sesabamis qmedebebs (mag.,safaris gamoyeneba zvinulebis ga<strong>da</strong>safaravad). kontraqtori valdebulia,miiRos saTanado zomebi, raTa nia<strong>da</strong>gis zvinulebi <strong>da</strong>culi iyos<strong>da</strong>tborvisagan <strong>da</strong> wyliT ga<strong>da</strong>recxvisagan bermebis (<strong>da</strong>mcavi zvinulebis)an analogiuri saSualebis ganlagebiT im adgilebis garSemo, romelTa<strong>da</strong>cvac saWiroa.nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis zvinulebze ze<strong>da</strong>mxedveloba aucilebelia<strong>da</strong> raime arasasurveli garemoebis arsebobisas saWiroa gamasworebelizomebis miReba, raSic Sedis:• anaerobuli pirobebis SemTxvevaSi - gadmoatrialeT humusovanifenis zvinulis beltebi an SeqmeniT saventilacio xvrelebigrovebSi;• eroziis dros - aRmarTeT droebiTi <strong>da</strong>mcavi naleqis SemoRobva.nia<strong>da</strong>gis qve<strong>da</strong> fenis <strong>da</strong>sawyobeba (Senaxva)qve-nia<strong>da</strong>gis fenis Senaxva xdeba ara umetes 3 m simaRlis grovebad,romelTa gverdebis <strong>da</strong>xrilobis kuTxe ar aRemateba 60°-s. amasTan,mxedvelobaSi un<strong>da</strong> iqnas miRebuli Semdegi:• qve-nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebis adgilebi imgvarad un<strong>da</strong> iqnas SerCeuli,rom ar xdebodes maTi <strong>da</strong>tkepna satransporto saSualebebismoZraobisas <strong>da</strong> maTi <strong>da</strong>binZureba sxva masalebiT;• qve-nia<strong>da</strong>gis fenis grovebi gamoyofili un<strong>da</strong> iyos nia<strong>da</strong>gishumusovani fenis grovebisagan;im SemTxvevaSi, Tu qve-nia<strong>da</strong>gis grovebi ganicdis mniSvnelovanerozias, kontraqtori valdebulia mimarTos gamasworebel qmedebebs(mag., safaris gamoyeneba grovebze).nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenamudmivi obieqtebis (gzis vakisis gafarToebis ubnebi 3 ) moWrilinia<strong>da</strong>gis fena gamoyenebul iqneba samSeneblo derefnis mimdebare imteritoriis nia<strong>da</strong>gis fenis aRsadgenad, romelic proeqtiTgaTvaliswinebuli samuSaoebis Sesrulebisas ziandeba. nia<strong>da</strong>gis fena imadgilebi<strong>da</strong>n, romelTa aRdgena ar moxdeba sawyis mdgomareobamde,Tanabrad ga<strong>da</strong>nawildeba mimdebare teritoriaze. gzis derefanSimoWrili nia<strong>da</strong>gis fena gamoyenebul iqneba derefanis aRsadgenadsamuSaoebis <strong>da</strong>srulebis Semdeg. nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis aRdgenamimdinareobs qve-nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenisgan izolirebulad <strong>da</strong> saWiroayuradReba, rom masalebi erTmaneTs ar Seerios. nia<strong>da</strong>gis humusovanifenis aRdgena sakmarisia, raTa aRdges miwis nayofiereba Tavisi sawyisi3 aqve aRsaniSnavia, rom gzis vakisis gafarToeba, im ubnebze romlebic gafarToebassaWiroeben, ZiriTa<strong>da</strong>d xdeba kldovan ferdSi SeWriT <strong>da</strong>, Sesabamisad, nia<strong>da</strong>gis kargvaminimaluria.141


maxasiaTeblebiT, risi <strong>da</strong>skvnis gakeTebis safuZvelsac iZleva nia<strong>da</strong>gisfenis vizualuri <strong>da</strong>Tvaliereba <strong>da</strong> aRdgenili ubnisa <strong>da</strong> mimdebare miwisSe<strong>da</strong>reba. nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenis operacias kontraqtori gegmavsimgvarad, rom pirvel rigSi nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgena xdebodes nia<strong>da</strong>gisfenis grovebi<strong>da</strong>n yvelaze Sors mdebare ubanze <strong>da</strong> aRdgenis operaciaTan<strong>da</strong>TanobiT moiwevdes nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebuli zvinulebisaken riTacTavi<strong>da</strong>n iqneba acilebuli transportis zedmeti ga<strong>da</strong>adgileba ukveaRdgenili nia<strong>da</strong>gis fenaze. Semdgom moxdeba aRdgenili nia<strong>da</strong>gis fenis<strong>da</strong>farcxva, sa<strong>da</strong>c es mizanSewonilad CaiTvleba, raTa mcenareulobamgaixaros.eroziasTan brZolis droebiTi zomebi (mSeneblobis procesSi)zomebi, romelTa gamoyenebiTac kontraqtori uzrunvelyofs gzisderefnisa <strong>da</strong> sxva obieqtebis mimdebare “ferdobebis” <strong>da</strong>cvas eroziisganmaT saboloo aRdgenamde, aRwerilia mocemul nawilSi. eroziasTanbrZolis droebiTi zomebi gamoiyeneba saWiroebis SemTxvevaSi; amasTan,gansakuTrebuli yuradReba eqceva Semdegs: samSeneblo samuSaoebs,romlebic zrdis ferdobebis eroziis intensiobas <strong>da</strong> SedegadmdinareebSi/arxebSi naleqis Cadinebis zr<strong>da</strong>s.eroziasTan brZolis droebiTi zomebi gamoiyeneba im momentamde,sanam ar moxdeba ferdobebis stabiluri mdgomareobis miRweva.eroziasTan brZolis droebiTi zomebis mizania:• ze<strong>da</strong>piruli wylebis modinebis Semcireba;• wylis modinebis siCqaris Semcireba <strong>da</strong>saSveb maCveneblamde;• wylis ga<strong>da</strong>gdeba <strong>da</strong>mcavi <strong>da</strong>mbebis gamoyenebiT;• samSeneblo ubnebi<strong>da</strong>n naleqis wyalsatevebisaken CarecxvisTavi<strong>da</strong>n acileba/Semcireba;• Calis bar<strong>da</strong>nebisgan aRmarTuli barierebi im adgilebSi,romlebic saWiroeben naleqisagan <strong>da</strong>cvas;samuSao ubnebis saboloo aRdgenasamuSao ubnis yvela monakveTi (gar<strong>da</strong> monakveTebisaa, romlebicmudmivad <strong>da</strong>kavebuli iqneba xelovnuri nagebobebiT) un<strong>da</strong> aRdgenil iqnasTavis sawyis mdgomareobamde (reliefi, nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong> mcenareuli safari).saWiroebis SemTxvevaSi, aucilebelia antieroziuli RonisZiebebisgatareba: antieroziuli TvalsazrisiT efeqtiani mcenareuli safari,drenaJi, bermebi <strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>mxmare sainJinro nagebobebi. nia<strong>da</strong>gishumusovani fenis aRdgena sakmarisia balaxovani safaris aRsadgenad <strong>da</strong>vinai<strong>da</strong>n proeqti ar iTvaliswinebs didi raodenobiT xeebisa <strong>da</strong> buCqebismoWras, amiT mcenareuli safaris aRdgenis mniSvnelovani komponentiSesrulebuli iqneba.landSaftis <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong> eko-kompensaciis zomebiarsebuli gzis 2 km sigrZis monakveTi kveTs Wognaris tyes. gzisrekonstruqciisTvis saWiro gaxdeba tyis <strong>da</strong>axloebiT 4 ha farTobisgaCexva. tye ar aris maRali sakonservacio Rirebulebis, Tumcasakompensacio zomebis miReba saWiro iqneba. saqarTveloSi moqmedi<strong>da</strong>dgenilebebis Tanaxmad (saqarTvelos mTavrobis 11.08.2005 wlis #132<strong>da</strong>dgenileba), tyiT <strong>da</strong>farul farTobze miwis gawmendis samuSaoebis142


<strong>da</strong>wyebamde saWiroa derefnis zusti moniSvna derefanSi arsebuli xeebis<strong>da</strong>wvrilebiTi saka<strong>da</strong>stro aRwerilobis Sesadgenad <strong>da</strong> yvela mosaWrelixis moniSvna. yvela am operacias asrulebs mSenebeli kontraqtorigaremos <strong>da</strong>cvis saministrosTan konsultaciis safuZvelze <strong>da</strong> garemos<strong>da</strong>cvis saministros satyeo departamentis regionaluri warmomadgenlebismonawileobiT. xis moWra neba<strong>da</strong>rTulia mxolod garemos <strong>da</strong>cvissaministros mier Sesabamisi Tanxmobis gacemis safuZvelze, romelicefuZneba moniSnul derefanSi Catarebuli saka<strong>da</strong>stro kvlevebis Sedegebs<strong>da</strong> iTvaliswinebs moTxovnas sakompensacio zomebis ganxorcielebis.kulturuli memkvidreobis <strong>da</strong>cvamiuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom samSeneblo ubnebi ar mdebareobs romelimecnobil miwis qveS mdebare ZeglTan an arqeologiuri interesis ubnebTanaxlos, mSeneblobis procesSi arqeologiuri fenebis <strong>da</strong>zianebisSesaZlebloba mainc arsebobs. am riskis Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT miwissamuSaoebis warmoebisas saWiroa winaswari prevenciuli kvlevebisa <strong>da</strong>arqeologiuri ze<strong>da</strong>mxedvelobis ganxorcieleba. ze<strong>da</strong>mxedvelobisprocedurebi <strong>da</strong> yvela sxva saWiro RonisZieba un<strong>da</strong> SeTanxmdeskulturis saministrosTan samSeneblo nebarTvis miRebis momentSinebarTvis gacemis wesis Tanaxmad. “kulturuli memkvidreobis” Sesaxebkanonis me-14 muxlis Tanaxmad, mompoveblobiTi saqmianobis warmoebaze <strong>da</strong>saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviT gansakuTrebuli mniSvnelobisobieqtis mSeneblobaze nebarTva gaicema kompetenturi organos miersaqarTvelos kulturis, ZeglTa <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> sportis saministros<strong>da</strong>debiTi ga<strong>da</strong>wyvetilebis safuZvelze. <strong>da</strong>skvnis safuZvels warmoadgensSesabamisi teritoriis arqeologiuri kvleva im piris mier, romelsacsurs miwis samuSaoebis warmoeba. piri, romelic apirebs miwissamuSaoebis warmoebas, valdebulia, saministros warudginosdokumentacia mocemuli teritoriis arqeologiuri kvlevis Sesaxeb.winaswari kvleva moicavs savele <strong>da</strong> laboratoriul kvlevas. sakvlevteritoriaze arqeologiuri obieqtis aRmoCenis SemTxvevaSi <strong>da</strong>skvnaarqeologiuri kvlevis Sesaxeb un<strong>da</strong> Seicavdes Semdeg informacias: (a)sakvlev teritoriaze arqeologiuri fenebisa <strong>da</strong> aRmoCenili obieqtebisamomwurav savele kvleva Tanamedrove meTodebiT; (b) rekomen<strong>da</strong>ciebisaproeqto teritoriaze aRmoCenili obieqtebis konservaciisa <strong>da</strong>samSeneblo samuSaoebis <strong>da</strong>gegmvis Sesaxeb. arsebuli praqtikis mixedviT,arqeologiuri kvlevebi warmoebs <strong>da</strong>proeqtebis detalurixelSekrulebis safuZvelze samSeneblo nebarTvis miRebis etapze.mSeneblobis etapze saWiroa arqeologiuri monitoringis warmoebamSenebeli kontraqtoris mier saqarTvelos kulturis, ZeglTa <strong>da</strong>cvisa<strong>da</strong> sportis saministros ze<strong>da</strong>mxedvelobiT. arqeologiurize<strong>da</strong>mxedvelobisa <strong>da</strong> sxva SeTanxmebuli samuSaoebisTvis saWiro biujetimieTiTeba samSeneblo samuSaoebis Sefasebis uwyisSi.rac Seexeba momwodeblebs, neba<strong>da</strong>rTulia mxolod iuridiuladregistrirebul momwodeblebTan TanamSromloba, romlebsac gaaCniaTyvela saWiro nebarTva <strong>da</strong> licenzia.aRniSnuli gancxadeba exeba gruntis karieris operatorebs <strong>da</strong>asfaltis momwodeblebs. nebarTvisa <strong>da</strong> licenziis moTxovnebTanSesabamisobis Semowmeba warmoadgens erTaderT garantias, rom proeqtiganxorcieldeba efeqturad <strong>da</strong> misi ganxorcielebiT Serbildebamomwodeblebis saqmianobiT gamowveuli <strong>zemoqmedeba</strong>. Tu samSeneblo143


kompania ga<strong>da</strong>wyvets karierebis Seswavlas, igi valdebulia, moipovosgaremos <strong>da</strong>cvis saministros Sesabamisi nebarTva.mSenebelma kontraqtorma SeiZleba, miiRos ga<strong>da</strong>wyvetilebaasfaltis Serevis <strong>da</strong>nadgarebis <strong>da</strong>dgmis Sesaxeb operaciebisTvis saWiroasfaltis sawarmoeblad. aseT SemTxvevaSi saWiroa specialuri gzS-sa <strong>da</strong><strong>garemoze</strong> zemoqmedebis nebarTvis mopoveba.usafrTxoeba <strong>da</strong> misadgomloba.avtomobilebisa <strong>da</strong> fexiT mosiaruleebisTvis uzrunvelyofiliiqneba alternatiuli gzebi. Sesabamisad, gamoyenebuli iqneba SuqniSnebi<strong>da</strong> sagzao niSnebi.8.1.1.-is rezumemSenebeli kontraqtoris valdebuleba, romelic gulisxmobswinamdebare garemos<strong>da</strong>cviTi menejmentis gegmiT (gmg) gaTvaliswinebuligaremos <strong>da</strong>cvis marTvis moTxovnebis <strong>da</strong>cvas, gaTvaliswinebuli un<strong>da</strong>iqnas kontraqtiT (mag., rogorc varianti, winamdebare garemos <strong>da</strong>cvisRonisZiebebis gegma SeiZleba Tan <strong>da</strong>erTos kontraqts <strong>da</strong>narTis saxiT).winamdebare garemos <strong>da</strong>cvis RonisZiebebis gegmis safuZvelze(kontraqtoris marTvis gegma), mSenebeli kontraqtori valdebulia,Seadginos garemos <strong>da</strong>cvis RonisZiebebis sakuTari gegma (kontraqtorisganxorcielebis gegma), sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>matebiT miuTiTebs <strong>da</strong>wvrilebiTmonacemebs (grafiki, personali, saWiro resursebi <strong>da</strong> sxv.).“narCenebisa <strong>da</strong> qvebis ga<strong>da</strong>yris gegmas” (anu proeqti) <strong>da</strong> ekokompensaciisproeqts (Tu aRniSnuls iTxovs garemos <strong>da</strong>cvis saministro)SeimuSavebs mSenebeli kontraqtori <strong>da</strong> Sesabamisi xarjebi aisaxebasaerTo samSeneblo biujetiT. “narCenebisa <strong>da</strong> qvebis ga<strong>da</strong>yris gegmis”<strong>da</strong>skvniTi versia <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>yris ubnebi SeTanxmdeba garemos <strong>da</strong>cvissaministrosTan. “narCenebisa <strong>da</strong> qvebis ga<strong>da</strong>yris gegma” <strong>da</strong> ekokompensaciisgegma un<strong>da</strong> Sevides garemos <strong>da</strong>cvis RonisZiebebis <strong>da</strong>skvniTgegmaSi (kontraqtoris ganxorcielebis gegma). gegmis <strong>da</strong>skvniTi nawiliun<strong>da</strong> SeTanxmdes sagzao departamentTan.8.1.2. grZelvadian <strong>da</strong> eqspluataciasTan <strong>da</strong>kavSirebul<strong>zemoqmedeba</strong>Ta SemcirebaeqspluataciasTan <strong>da</strong>kavSirebul <strong>zemoqmedeba</strong>Ta Semcirebisgarkveuli zomebi un<strong>da</strong> ganxorcieldes saproeqto/samSeneblo etapze.Cvens SemTxvevaSi aRniSnuli exeba xmauris Semcirebis zomebs.xmauris Semcirebasaavtomobilo moZraobiT gamowveuli xmauri saavtomobilotrasi<strong>da</strong>n vrceldeba 40-50 m radiusiT. aRniSnuli <strong>zemoqmedeba</strong>mniSvnelovani arc 2030 welSi ar iqneba, rodesac prognozis Tanaxmad,saavtomobilo moZraobis intensivoba mniSvnelovnad gaizrdeba dResarsebulTan Se<strong>da</strong>rebiT. gzis garkveul monakveTebze xmauris Semcirebiszomebi (xmis barierebisa <strong>da</strong> siCqaris SezRudvis niSnebis <strong>da</strong>yeneba) iZlevaxmauris Semcirebis saSualebas 12 db-mde. mxolod ori monakveTi, sa<strong>da</strong>cSeiZleba saWiro gaxdes xmauris Semcireba specialuri saSualebebisgamoyenebiT, aris: a) zestafonis SemovliTi gza (700 m sigrZis qve-144


monakveTi q. zestafonis Crdilo-aRmosavleTiT mWidrod <strong>da</strong>saxlebuliubnis mimdebared <strong>da</strong> 300 m sigrZis monakveTi sofelSi qvemo saqara) <strong>da</strong> b)sakvlevi marSrutis bolo sof. axalsofelTan axlos (ori 400 m sigrZisqve-monakveTi).sacxovrebeli saxlebi SeiZleba ganTavsdes saavtomobilo trasi<strong>da</strong>n10-20 m manZilze. xmis barierebis <strong>da</strong>yenebis SemTxvevaSi xmauris saSualodone Semcirdeba prognozirebuli 68-65 db-<strong>da</strong>n <strong>da</strong>saSveb 55 db-mde. xmisbarierebis zusti adgilmdebareoba <strong>da</strong> maTi proeqti <strong>da</strong>dgindeba samuSaogegmis SemuSavebis etapze.gazrdili saavtomobilo transportis zemoqmedebis garkveulikompensacia iqneba gzis maxasiaTeblebis gaumjobeseba (geometriulimaxasiaTeblebi <strong>da</strong> gzis safari) <strong>da</strong> mgzavrobis ukeTesi pirobebi.<strong>da</strong>matebiTi Semarbilebeli zoma iqneba: a) saavtomobilo moZraobissiCqaris SezRudva; b) Zravis teqnikuri momsaxureobis marTvismeqanizmebis ganxorcieleba.qvemoT moviyvanT Semarbilebel zomebs, romlebic un<strong>da</strong>ganxorcieldes eqspluataciis etapze. am zomebis umetesoba (upiratesadteqnikuri momsaxureobis samuSaoebi) un<strong>da</strong> ganxorcieldes sagzaodepartamentis mier saxelmwifo biujetis fondis, sesxebis, grantebisa <strong>da</strong>sxva finansuri wyaroebis gamoyenebiT.eroziisa <strong>da</strong> gruntis mdgradobis kontroli <strong>da</strong> “landSaftis menejmenti.”sgd-m un<strong>da</strong> uzrunvelhyos eroziuli procesebis <strong>da</strong> gruntis mdgradobiskontroli <strong>da</strong> mSeneblobis <strong>da</strong>srulebis Semdeg landSaftis aRdgenismonitoringi, iseve rogorc koreqtivebis drouli Setana. koreqtivebi moicavs(magram ar amoiwureba) sadrenaJo sistemebis aRdgena-Senaxvas, <strong>da</strong> anti-eroziuliRonisZiebebis gatarebas (bermebi, reliefis <strong>da</strong> mcenareuli safaris aRdgena <strong>da</strong>a.S.), rodesac amis aucilebloba iqmneba.gzispira nagavi <strong>da</strong> sawvaviT <strong>da</strong>binZureba. sgd-m un<strong>da</strong> ganaxorcieloskoordinireba <strong>da</strong> organizeba gauwios saTanado samsaxurebis muSaobas(avtogasamarTi sadgurebi; narCenebis marTvis samsaxuri <strong>da</strong> a.S.) <strong>da</strong> saTanadosaSualebebis <strong>da</strong>nergvas.atmosferuli haeris <strong>da</strong>binZureba emisiebiT, xmauri <strong>da</strong> <strong>da</strong>binZureba<strong>da</strong>kavSirebuli SekeTebiT samuSaoebTan. sgd-m un<strong>da</strong> uzrunvelhyos SekeTebiTisamuSaoebis ganxorcielebisas iseTive wesebis <strong>da</strong>cva, rac aRweriliawinamdebare samenejmento gegmaSi samSeneblo samuSaoebisaTvis.avariuli situaciebis Sedegad toqsikuri masalebis <strong>da</strong>RvrasTan<strong>da</strong>kavSirebuli janmrTelobis riskebis <strong>da</strong> zaralis prevencia <strong>da</strong> Serbileba.avariuli situaciebisadmi mzadyofna. sgd-m monawileoba un<strong>da</strong> miiRos <strong>da</strong> xeliun<strong>da</strong> Seuwyos Sinagan saqmeTa saministros sagangebo situaciebze reagirebissamsaxurs msgavs avariul situaciebze reagirebis samoqmedo gegmebis <strong>da</strong> maTiimplementaciisaTvis aucilebeli sakanonmdeblo aqtebis SemuSavebasa <strong>da</strong><strong>da</strong>nergvaSi, iseve rogorc saxifaTo masalebis transportirebismaregulirebeli kanonmdeblobis SemuSavebaSi. RonisZiebaTa sistema un<strong>da</strong>moicavdes rogorc minimum Semdeg komponentebs:• usafrTxoebis RonisZiebebis <strong>da</strong> reagirebis gegmebis SemuSaveba <strong>da</strong><strong>da</strong>nergva toqsikuri nivTierebebis <strong>da</strong>Rvris Sedegad zaralis prevenciisa<strong>da</strong> Serbilebis mizniT• specialuri marSrutebis <strong>da</strong>gegmva saxifaTo nivTierebebistransportirebisaTvis145


• safrTxis Semcirebis mizniT, mkacri kontrolis <strong>da</strong>weseba saxifaTonivTierebebis transportirebaze• toqsikuri narCenebis transportirebis akrZalva sensitiurteritoriebzezemoTxsenebuli RonisZiebebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>igegmos saqarTvelos kanonmdeblobisSesabamisad, kerZod Semdegi kanonis gaTvaliswinebiT: saqarTvelos kanonisaSiSi qimiuri nivTierebebis Sesaxeb (1998).a<strong>da</strong>mianis, cxovelTa <strong>da</strong> mcenareTa <strong>da</strong>avadebebis gavrcelebis prevenciamgzavrebis <strong>da</strong> tvirTebis transportirebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT a<strong>da</strong>mianis, cxovelTa<strong>da</strong> mcenareTa <strong>da</strong>avadebebis SesaZlo gavrcelebis kontrolze pasuxismgebeliorganizaciebi aris: sabaJo samsaxuri, <strong>da</strong> soflis meurneobis saministros“kvebis produqtebis usafrTxoebis, veterinariis <strong>da</strong> mcenareTa <strong>da</strong>cvis erovnulisamsaxuri”.8.2. monitoringiproeqtis monitoringis gegma Sejamebulia qvemoT <strong>da</strong>narTSi 2.monitoringis zomebSi Sedis samSeneblo ubnis ze<strong>da</strong>mxedveloba,nebarTvebis Semowmeba, kontraqtoris samuSaoebisa <strong>da</strong> <strong>garemoze</strong> moqmediiseTi faqtorebis <strong>da</strong>dgenil maCveneblebTan Sesabamisobis monitoringi,rogoricaa: xmauri, mtveri, nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis <strong>da</strong>binZureba, atmosferuligamonabolqvi <strong>da</strong> sxv.sgd-is kvalifikaciasa <strong>da</strong> gamocdilebas, awarmoos garemos<strong>da</strong>cviTiaspeqtebis monitoringi, <strong>da</strong>debiTi Sefaseba mieca. proeqtzeze<strong>da</strong>mxedvelobis gansaxorcieleblad <strong>da</strong> kerZod,avtomagistraliszestafoni-samtrediis monakveTis rekonstruqciis proeqtisgaremos<strong>da</strong>cviTi monitoringisaTvis, sgd Seisyidis saTanado momsaxurebas.8.3. monitoringis gegmis ganxorcielebagmg-is koordinaciasa <strong>da</strong> ganxorcielebaze pasuxismgebloba ekisrebasgd-s, romelic pasuxismgebelia adgilobriv garemos<strong>da</strong>cviT uwyebebTan,municipalur samsaxurebTan, winamdebare dokumentis b TavSi CamoTvlilyvela uflebamosil uwyebasTan, adgilobriv sazogadoebasTan,kontraqtorebTan kavSirze <strong>da</strong> maT koordinirebaze <strong>da</strong>kontraqtorebisaTvis garemos<strong>da</strong>cviTi miTiTebebis SemuSavebaze.sgd valdebulia uzrunvelyos Semdegi: (a) saqarTveloskanonmdebloba garemos<strong>da</strong>cviT <strong>da</strong>rgSi <strong>da</strong> iaponiis saerTaSorisoTanamSromlobis bankis miTiTebebi <strong>da</strong>culia; (b) garemos<strong>da</strong>cviTinebarTvebi aRebulia; (g) narCenebi ganTavsebuli iqneba saqarTvelosgaremos<strong>da</strong>cviTi kanonmdeblobis Sesabamisad garemos <strong>da</strong>cvis <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>iresursebis saministros mier SeTanxmebul adgilebze. (d) nebismierisxva moTxovna, <strong>da</strong>dgenili garemos <strong>da</strong>cvis saministros mier <strong>da</strong>SeTanxmebuli sgd-Tan, <strong>da</strong>culia; <strong>da</strong> (e) garemos<strong>da</strong>cviTi qmedebebisa <strong>da</strong>garemos xarisxis (mdgomareobis) monitoringis gegmebi xorcieldeba.kulturisa <strong>da</strong> sportis saministros arqeologiuri kvlevebiscentrs ekisreba pasuxismgebloba samSeneblo samuSaoebisze<strong>da</strong>mxedvelobaze arqeologiuri memkvidreobis <strong>da</strong>cvis mizniT.146


soflis meurneobis saministros veterinarul samsaxurs ekisrebapasuxismgebloba kompleqsuri sanitaruli zomebis miRebaze miwissamuSaoebis procesSi saflavebis aRmoCenisas. informacia saeWvosaflavebis Sesaxeb un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>eces veterinarul samsaxurs samSeneblosamuSaoebis mwarmoebeli kontraqtorisa (savele garemos<strong>da</strong>cviTieqsperti) <strong>da</strong> sgd-is savele oficris mier.garemos <strong>da</strong>cvis saministros evaleba haeris <strong>da</strong>binZurebaze <strong>da</strong>xmauris xarisxze monitoringis pasuxismgebloba (gansakuTrebiT,sacxovreblebTan axlos).garemos <strong>da</strong>cvis saministrosa <strong>da</strong> Sinagan saqmeTa saministos ekisrebaTkritikul mdgomareobebSi Sesaferisi strategiebisa <strong>da</strong> gegmebisSemuSavebisa <strong>da</strong> sagangebo situaciebisadmi mzadyofnis pasuxismgebloba.8.4. gegmis ganxorcielebis xarjebimSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli garemos<strong>da</strong>cviTi zomebis xarjebigaTvaliswinebuli iqneba samSeneblo samuSaoebis kontraqtiT. mcire<strong>da</strong>matebiTi xarjebia gasaTvaliswinebeli gzS-isa <strong>da</strong> “garemos<strong>da</strong>cviTiqmedebebis marTvis gegmis” (gmg) Sesaxeb sazogadoebasTan konsultaciebisCatarebaze, rasac organizebas gauwevs sgd.gamomuSavebuli gruntisa <strong>da</strong> lodebis ganTavsebis fasi ufrovariabeluria <strong>da</strong> misi gansazRvra SesaZlebelia mxolod konkretuliproeqtis <strong>da</strong>srulebisas. gamomuSavebuli gruntis ganTavseba erozirebulubnebze an sxva gamoyofil adgilze <strong>da</strong>jdeba ZiriTa<strong>da</strong>d transportirebisfasi <strong>da</strong> garkveulwilad - adgilis mosworebis <strong>da</strong> landSaftTanharmonizirebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli samuSaoebis Rirebuleba.147


<strong>da</strong>narTi 1. garemos<strong>da</strong>cviTi menejmentis sqemamSeneblobis fazamSeneblobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>zemoqmedeba</strong><strong>zemoqmedeba</strong> ubnebi SemarBilebeli zomebi Rirebuleba pasuxismgebeliimplementaciazepasuxismgebelimonitoringze<strong>bunebriv</strong>i landSaftis(reliefi, nia<strong>da</strong>gissafaris, mcenareebis,saarsebo garemosa <strong>da</strong>cocxali bunebis)grZlevadianidegra<strong>da</strong>cia, landSaftis<strong>da</strong>maxinjebamagistralis gasxvisebiszolSizemoqmedebis xasiaTi:myisieri; landSaftismyisieri <strong>da</strong>maxinjeba;mTel sigrZezeSemamsubuqebeli RonisZiebebisstrategia – prevenciuliRonisZiebebis prevalireba.marSrutis varianti optimaluria(mniSvnelovani ekosistemebis <strong>da</strong>Rirebuli landSftebis gareSe),.samuSaoebis <strong>da</strong>wyebis win derefnisekologiuri kvleva (“gavla” - pre-entrysurvey) <strong>da</strong> saWiroebis SemTxvevaSifaunis <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis <strong>da</strong> floriskonservaciis prevenciuliRonisZiebebis gatareba.nia<strong>da</strong>gis humusuri fenis<strong>da</strong>sawyobeba/<strong>da</strong>cva <strong>da</strong> landSaftispirvandeli mdgomareobis aRdgena(sa<strong>da</strong>c es SesaZlebelia).ganTvisebis zoliswinasamSenebloekologiurikvleva3 eqspertimSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxuriWognaris monakveTiWognaris monakveTze tyis kafvis winmisi ka<strong>da</strong>struli aRwera satyeodepartamentis monawileobiT,saministros nebarTvis miReba <strong>da</strong> ekokompensaciisgegmis SemuSaveba.xangrZlivi mitigaciis strategia: –ixileT. Semamsubuqebeli RonisZiebebieqsploataciis fazisaTvis148


unebrivi landSaftis(reliefi, nia<strong>da</strong>gissafaris, mcenareebis,saarsebo garemosa <strong>da</strong>cocxali bunebis)grZlevadianidegra<strong>da</strong>cia, landSaftis<strong>da</strong>maxinjeba anganadgureba misasvleligzebze, karierebze,qanebis nayarze,smSeneblo moednebze <strong>da</strong>aRWurvilobis ezoebSi.2600000 m 3 inertulisamSeneblo masala un<strong>da</strong>iqnas mopovebuli <strong>da</strong>transportirebulisamSeneblo ubnebzezemoqmedebis xasiaTi:myisieri; landSaftismyisieri <strong>da</strong>maxinjeba;erozias provocirebagzis mSeneblobasTan<strong>da</strong>kavSirebuli miwissamuSaoebiT <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>idrenaJis arxebisrRvevis an <strong>da</strong>golvisgamo (nataniT droebiTamovsebis Sedegad)zemoqmedebis xasiaTi:myisieri; ferdis Camo-Wrisas SesaZlebeliaeroziuli procesebismyisieri <strong>da</strong> metad mniSvnelovaniintensifikacia<strong>da</strong> wylis nakadebisgazrdili <strong>da</strong>tvirTvanataniT.banakikarierebiZiriTa<strong>da</strong>dzestafonisasaqcevi gzaSemamsubuqebeli RonisZiebebisstrategia – prevenciuliRonisZiebebis prevalireba.adgilis optimaluri SerCeva.samuSaoebis <strong>da</strong>wyebis win derefnisekologiuri kvleva (“gavla” - pre-entrysurvey) <strong>da</strong> saWiroebis SemTxvevaSifaunis <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis <strong>da</strong> floriskonservaciis prevenciuliRonisZiebebis gatareba.nia<strong>da</strong>gis humusuri fenis<strong>da</strong>sawyobeba/<strong>da</strong>cva <strong>da</strong> landSaftispirvandeli mdgomareobis aRdgena(sa<strong>da</strong>c es SesaZlebelia).xangrZlivi mitigaciis strategia: –ixileT. Semamsubuqebeli RonisZiebebieqsploataciis fazisaTvisSemamsubuqebeli RonisZiebebis strategia:prevencia droebiTi antiheroziuliRonisZiebebis gatarebiT –droebiTi drenaJi, bermebi,geoteqstilis safari <strong>da</strong> a.S• miwis samuSaoebis SezRudva mSraliperiodiT (wvimaSi muSaobisSezRudva)• yvelaze mowyvladi nia<strong>da</strong>gis safaris<strong>da</strong>cva mulCirebis saSualebiT(TiviT <strong>da</strong> a.S.);• sadrenaJo arxebis <strong>da</strong>cva bermebis,Calis an geoteqstilis barierebiT;• saleqari auzebis mowyoba, eroziisriskis mqone miwis ze<strong>da</strong>pirebzerac SeiZleba swrafad mcenareebisgaTvaliswinebuliazemoTmoyvanilxarjebSiumniSvneloproeqtanti;mSenebelikontraqtori;mSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxurisgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxuri149


erozia gzis vakisisqveS, gamowveulize<strong>da</strong>piruli anmiwisqveSa sadrenaJoarxebi<strong>da</strong>n mimarTuliwylis koncentrirebulinakadiTnia<strong>da</strong>gis humusovanifenis <strong>da</strong>kargva misiaraswori <strong>da</strong>sawyobebis<strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis Sedegad.ZiriTa<strong>da</strong>dzestafonisasaqcevi gzagzis mTeli sigrZe;banakebi;<strong>da</strong>Tesva an <strong>da</strong>rgva;• sadrenaJo wyalgasaSvebebisraodenobis gazr<strong>da</strong>;• sadrenaJo wyalgasaSvebebis iseganTavseba, rom Tavi<strong>da</strong>n iqnesacilebuli kaskadis efeqti;• wyalmimRebis ze<strong>da</strong>piris qvebiTa debetoniT mosaxva.nia<strong>da</strong>gis fenis <strong>da</strong>cvakontraqtori nia<strong>da</strong>gis fenaze arCaatarebs aranair samuSaos, Tuadgili aqvs Semdeg garemoebebs:• nia<strong>da</strong>gis fena gayinulia;• mocemul teritoriaze aRiniSnebanaleqis mudmivi vardna;• nia<strong>da</strong>gis fena gaJRenTilia; an• samuSaoebis Catarebis SemTxvevaSi<strong>da</strong>ziandeba nia<strong>da</strong>gis fenisstruqtura.umniSvneloumniSvnelomSenebelikontraqtori;mSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxurisgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxurinia<strong>da</strong>gis fenis <strong>da</strong>sawyobeba (Senaxva)nia<strong>da</strong>gis fenis Senaxva xdeba araumetes 2 m simaRlis grovebad,romelTa gverdebis <strong>da</strong>xrilobiskuTxe ar aRemateba 45°-s. amasTan,mxedvelobaSi miiReba Semdegi:• nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebisadgilebi imgvarad un<strong>da</strong> iqnasSerCeuli, rom ar xdebodes maTi<strong>da</strong>tkepna satransporto saSualebebismoZraobisas <strong>da</strong> maTi <strong>da</strong>binZureba sxvamasalebiT;• nia<strong>da</strong>gis fenis grovebigamoyofili un<strong>da</strong> iyos qve-nia<strong>da</strong>gisgrovebisagan;• <strong>da</strong>uSvebelia nia<strong>da</strong>gis fenisgrovebad <strong>da</strong>sawyobeba, Tu arsebobs150


mocemuli teritoriis <strong>da</strong>tborvissafrTxe;• <strong>da</strong>uSvebelia nia<strong>da</strong>gis grovebad<strong>da</strong>wyoba mdinari<strong>da</strong>n/wylisnakadebi<strong>da</strong>n 25 metrze naklebmanZilze, adgilmdebareobistopografiis TaviseburebisgaTvaliswinebiT.im SemTxvevaSi, Tu nia<strong>da</strong>gis grovebiganicdis mniSvnelovani zomiTerozias, kontraqtori valdebuliamimarTos gamasworebel qmedebebs(mag., safaris gamoyeneba grovebze).kontraqtori valdebulia, miiRossaTanado zomebi, raTa nia<strong>da</strong>gisgrovebi <strong>da</strong>culi iyos <strong>da</strong>tborvisagan<strong>da</strong> wyliT ga<strong>da</strong>recxvisagan bermebis(zvinulebis) an analogiurisaSualebis <strong>da</strong>dgmiT garSemo, imadgilebze, sa<strong>da</strong>c saWiroa.nia<strong>da</strong>gis grovebze ze<strong>da</strong>mxedvelobaaucilebelia <strong>da</strong> raime arasasurveligaremoebis arsebobisas saWiroagamasworebeli zomebis miReba, raSicSedis:• anaerobuli pirobebi -gadmoatrialeT grova an SeqmeniTsaventilacio xvrelebi grovebSi;• erozia - aRmarTeT droebiTi<strong>da</strong>mcavi naleqis SemoRobva.qve-nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobeba (Senaxva)qve-nia<strong>da</strong>gis fenis Senaxva xdeba araumetes 3 m simaRlis grovebad, romelTagverdebis <strong>da</strong>xrilobis kuTxear aRemateba 60°-s. amasTan, mxedvelobaSiun<strong>da</strong> iqnas miRebuli Semdegi:151


• qve-nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong>sawyobebisadgilebi imgvarad un<strong>da</strong> iqnasSerCeuli, rom ar xdebodes maTi<strong>da</strong>tkepna satransporto saSualebebismoZraobisas <strong>da</strong> maTi <strong>da</strong>binZureba sxvamasalebiT;• qve-nia<strong>da</strong>gis fenis grovebigamoyofili un<strong>da</strong> iyos nia<strong>da</strong>gis fenisgrovebisagan;im SemTxvevaSi, Tu qve-nia<strong>da</strong>gisgrovebi ganicdis mniSvnelovanizomiT erozias, kontraqtorivaldebulia mimarTos gamasworebelqmedebebs (mag., safaris gamoyenebagrovebze).nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenagzatkecilze moWrili nia<strong>da</strong>gis fenagamoyenebul iqneba samSenebloderefnis mimdebare teritoriisnia<strong>da</strong>gis fenis aRsadgenad, romelicproeqtiT gaTvaliswinebulisamuSaoebis Sesrulebisas ziandeba.nia<strong>da</strong>gis fena im adgilebi<strong>da</strong>n,romelTa aRdgena ar moxdeba sawyismdgomareobamde, Tanabradga<strong>da</strong>nawildeba mimdebareteritoriaze. nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenamimdinareobs qve-nia<strong>da</strong>gis fenisaRdgenisgan izolirebulad <strong>da</strong>saWiroa yuradReba, rom masalebierTmaneTs ar Seerios. nia<strong>da</strong>gis fenisaRdgena sakmarisia, raTa aRdgesmiwis noyieri fena Tavisi sawyisimaxasiaTeblebiT, risi <strong>da</strong>skvnisgakeTebis safuZvelsac iZlevania<strong>da</strong>gis fenis vizualuri<strong>da</strong>Tvaliereba <strong>da</strong> aRdgenili ubnisa152


Sewonili natanismoculobis zr<strong>da</strong>ze<strong>da</strong>piruli wylisobieqtebSi (mdinareebi,Releebi, tbebi) –samSeneblosamuSaoebTan<strong>da</strong>kavSirebiTgaZlierebuli eroziis<strong>da</strong> miwayrilebisgarecxvis Sedegad.wylis xarisxisgauareseba <strong>da</strong> natanismoculobis zr<strong>da</strong>zemoqmedebis xasiaTi:myisieri; ferdisCamoWrisasSesaZlebelia eroziuliprocesebis myisieri <strong>da</strong>metad mniSvnelovaniintensifikacia <strong>da</strong> wylisnakadebis gazrdili<strong>da</strong>tvirTva nataniT.mdinareebissiaxloves<strong>da</strong> mimdebare miwis Se<strong>da</strong>reba. nia<strong>da</strong>gisfenis aRdgenis operaciaskontraqtori gegmavs imgvarad, rompirvel rigSi nia<strong>da</strong>gis fenis aRdgenaxdebodes nia<strong>da</strong>gis fenis grovebi<strong>da</strong>nyvelaze Sors mdebare ubanze <strong>da</strong>aRdgenis operacia Tan<strong>da</strong>TanobiTmoiwevdes nia<strong>da</strong>gis grovebisaken,riTac Tavi<strong>da</strong>n iqneba acilebulitransportis zedmeti ga<strong>da</strong>adgilebaukve aRdgenili nia<strong>da</strong>gis fenaze.Semdgom moxdeba aRdgenili nia<strong>da</strong>gisfenis <strong>da</strong>farcxva, sa<strong>da</strong>c esmizanSewonilad CaiTvleba, raTamcenareulobam gaixaros.Semamsubuqebeli RonisZiebebisstrategia: prevencia droebiTiantieroziuli RonisZiebebisgatarebiT – droebiTi drenaJi,bermebi, geoteqstilis safari <strong>da</strong> a.S• eroziis riskis mqoneze<strong>da</strong>pirebis <strong>da</strong>cva mulCirebiT angeoteqstiliT <strong>da</strong> maTze saswrafodmcenareebis <strong>da</strong>rgva.• mcenareuli safaris rac SeiZlebaswrafad aRdgena eroziisadmimidrekil ze<strong>da</strong>pirebze;• nataniT mdinareebis <strong>da</strong>binZurebisSesamcireblad Semakavebelisaleqarebis mowyoba mdinareebis anReleebis siaxloves.umniSvnelomSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxuri153


nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis<strong>da</strong>binZureba zeTiT,sapoxi masalebiT,sawvaviTa <strong>da</strong>saRebavebiT (samSenebloderefani; aRWurvilobissawyobebi <strong>da</strong> asfaltisqarxnebi).gzis mTeli sigrZe • sapoxi masalis Segroveba <strong>da</strong>ga<strong>da</strong>muSaveba• Sesabamisi prevenciuli zomebisgatarebiT <strong>da</strong>Rvris Tavi<strong>da</strong>n acileba• mdinareebis <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>piruli wylisobieqtebis siaxloves sawvaviTgamarTvis akrZalva• manqanebis Semowmeba (sawvavisJonva <strong>da</strong> a.S.)• naleqebis ga<strong>da</strong>mRobebis gamoyeneba;• Calis bar<strong>da</strong>nebis gamoyenebawylis ga<strong>da</strong>sagdebad (mimarTulebisSesacvlelad) <strong>da</strong> gasafiltrad;• zvinulebisa (miwayrilebisa) <strong>da</strong>arxebis sistemis gamoyeneba, raTa<strong>da</strong>binZurebuli wyali ar CaedinosmdinareSi/wyalsatevSi;• Semakavebeli/saleqari lagunebisgamoyeneba. rekomendebulia <strong>bunebriv</strong>i<strong>da</strong>leqvis procesiT sargebloba <strong>da</strong>ara flokuliantis gamoyeneba<strong>da</strong>leqvis <strong>da</strong>saCqareblad, risSemdegac SesaZlebelia sufTa wylisgaSveba.<strong>da</strong>uSvebelia asfaltis an svelicementis <strong>da</strong>/an betonis wyalsatevSi,gubeSi <strong>da</strong> TxrilSi moxvedra.umniSvnelomSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxurinavTobis <strong>da</strong>Rvris SemTxvevaSi<strong>da</strong>Rvrili sawvavi un<strong>da</strong> Segrovdes,xolo <strong>da</strong>binZurebuli miwayrili un<strong>da</strong><strong>da</strong>muSavdes sorbentebiT: naxerxiT,siliT an CaliT. <strong>da</strong>binZurebuli miwa<strong>da</strong> sorbentebi <strong>da</strong>grovebul iqneba <strong>da</strong>ganTavsdeba saxifTo narCenebisganTavsebis wesebis Sesabamisad.sawvavis/naxSirwyalbadis dozirebis(Camosasxmeli) mowyobilobis yvela154


sacmi un<strong>da</strong> mowmdebodes gaJonvaze <strong>da</strong>mudmivad kontrolqveS un<strong>da</strong> iyos;maTi dizaini un<strong>da</strong> iTvaliswinebdesCaketvis SesaZlebloba, rodesac maTar viyenebT. satransportosaSualebebis moZraobis aRkveTamdinareSi, xolo Tu aRniSnulisganxorcieleba SeuZlebelia, saWiroasatransporto saSualebebisregularuli Semowmeba sawvavisa <strong>da</strong>sazeT-sapoxi masalebis gaJonvaze.kontraqtorebi valdebulni arian,uzrunvelyon sazeT-sapoxi masalebis,sawvavisa <strong>da</strong> gamxsnelebis sworigamoyeneba. <strong>da</strong>uSvebelia sawvavisa <strong>da</strong>sapoxi masalebis cisternebiswyalsatevebi<strong>da</strong>n, Wi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> mdinarisxevebi<strong>da</strong>n 50 metr manZilze axlosganTavseba. yvela cisterna un<strong>da</strong>moTavsdes betonis sazirkvelze(rezervuarSi) romlis moculoba(tevadoba) cisternis maqsimaluritevadobis minimum 110%-ia. Tu <strong>da</strong>mcavrezervuarSi moTavsebulia erTcisternaze meti, sistemis tevadobaun<strong>da</strong> iyos yvelaze didi cisternistevadobis 110% an maTi srulitevadobis 25% imis mixedviT,romelic meti iqneba.myari narCenebisganTavsebisara<strong>da</strong>makmayofilebelipirobebi <strong>da</strong> sazogadodcudi sanitaruliyvela samuSaoadgili;banakebi;personali gaivlis treiningebs <strong>da</strong>miiRebs instruqciebs sawvavis dsapoxi masalebi moxmarebis wesebisSesaxeb.• SesaZlebelia adgilobrivmosaxleobas mieces samSeneblosamuSaoebis Sedegad <strong>da</strong>rCeniliqvebis/lodebis gamoyenebis nebarTva.155umniSvnelomSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtorigdbrs-s


mdgomareoba samSeneblobanakebSi <strong>da</strong> samSenebloubnebze (kanalizacia,sanitaruli pirobebi,narCenebis menejmenti)aseT narCenebTan misasvleli gzebisSesaxeb SeiZleba SeTanxmebaadgilobriv saxelmwifo organoebTanadgilobriv mosaxleobasTanmolaparakebis Semdeg;• <strong>da</strong>rCenili masala ga<strong>da</strong>itaneTuaxloes oficialur nagavsayrelze.nagavsayreli Txrilebi, romlebicaseTi narCenebis sabolood ga<strong>da</strong>yrismizniT gamoiyeneba, un<strong>da</strong>akmayofilebdes garemos <strong>da</strong>cvissaministros mier <strong>da</strong>dgenilmoTxovnebs inertulinagavsayrelebis Sesaxeb.regionalurisamsaxurisamSeneblo narCenebiderefnSi <strong>da</strong> gzazearsebuli nagavi. qvebisa<strong>da</strong> kldis naSalisganTavseba.1600000 m 3 inertulisamSeneblo narCenebiun<strong>da</strong> iqnas gamoyenebulimiwayrilebismosawyobad. mxolodnayaris is nawili,romelic ar gamodgebapersonali, romelic <strong>da</strong>kavdebasaxifaTo <strong>da</strong> arasaxifaTo narCenebzeoperaciebiT (maTi ga<strong>da</strong>yris CaTvliT),valdebulia gaiaros treningi SemdegsakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiT:• narCenebis marTva (narCenebzeCasatarebeli samuSaoebi);• narCenebis (ga<strong>da</strong>)<strong>da</strong>muSaveba; <strong>da</strong>• narCenebis Senaxva (SesanaxadganTavseba).gansaTavsebeli adgilebi, SeaTanxmeTgaremos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>iresursebis saministros regionalursamsaxurebTanadgilobriv mosaxleobas miecessamSeneblo samuSaoebis Sedegad<strong>da</strong>rCenili qvebis/lodebis gamoyenebisufleba<strong>da</strong>rCenili masala ga<strong>da</strong>itaneTuaxloes gansaTavsebel adgilas,romelic winaswar SeTanxmebuliiqneba garemos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>iresursebis saministros regionalurumniSvnelomSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxuri156


miwayrilebisaTvis un<strong>da</strong>ganTavsebul iqnas.samsaxurebTan. ZiriTadi amocana ametapze iqneba RirebulilandSaftebis <strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis nayofierifenis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> ekosistemebis<strong>da</strong>zianebis prevencia.. kldovaninamsxvrevebis <strong>da</strong> msxvili qvebisgansaTavseblad SesaZlebeliagamomuSavebuli (licenzirebuli)karierebis gamoyeneba. am SemTxvevaSigansaTavseblad SerCeuli karierebiun<strong>da</strong> akmayofilebdnen garemos<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebissaministros moTxovnebs “inertulimasalebis sayrelebisaTvis” ankldovani masalebis teqnogenuridepozitebisaTvis <strong>da</strong> winaswarSeTanxmebuli un<strong>da</strong> iyos masalebis aqganTavsebis pirobebi.samuSao ubni<strong>da</strong>n narCenebis gatanaun<strong>da</strong> moxdes erovnuligaremos<strong>da</strong>cviTi kanonmdeblobisSesabamisad, am mizniT garemos<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>i resursebisregionaluri samsaxuris miergamoyofil adgilebze.personali, romelic <strong>da</strong>kavdebasaxifaTo <strong>da</strong> arasaxifaTo narCenebzeoperaciebiT (maTi ga<strong>da</strong>yris CaTvliT),valdebulia gaiaros treningi SemdegsakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiT:• narCenebis marTva (narCenebzeCasatarebeli samuSaoebi);• narCenebis (ga<strong>da</strong>)<strong>da</strong>muSaveba; <strong>da</strong>• narCenebis Senaxva (SesanaxadganTavseba).samSeneblo narCenis <strong>da</strong>wvaakrZalulia, gar<strong>da</strong> gauqerqavi xeebis157


samSeneblo teqnikiT <strong>da</strong>manqanebiT gamowveulihaeris <strong>da</strong>binZureba(emisiebi) im<strong>da</strong>saxlebul adgilebSi,romelsac kveTsmagistrali,gansakuTrebiTaRsaniSnavia raionulicentrebi <strong>da</strong> mWidrod<strong>da</strong>saxlebuli soflebi.mtveri samSenebloadgilebze <strong>da</strong>misasvlel gzebze .<strong>da</strong>saxlebulipunqtebissiaxlovestotebisa <strong>da</strong> buCqebis, romelTa <strong>da</strong>wvaumjobesia mSeneblobis derefanSi,raTa ar moxdes mcenareTaparazitebis gavrceleba.• Zravebis movla-SekeTebisgrafikisa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>cvismoTxovna (an alternatiuli sawvavisgamoyeneba) haeris <strong>da</strong>binZurebisSesamcireblad;• droebiTi gzebis periodulad<strong>da</strong>sveleba an zeTis Txeli feniT<strong>da</strong>farva mtveris Sesamcireblad.• transportis moZraobisregulirebis SesaZleblobebisganviTareba;satransporto saSualebebi un<strong>da</strong> iyosgamarTul mdgomareobaSi (am mizniTsaWiroa maTi regularuli<strong>da</strong>Tvaliereba remontis mizniT), raTaxmauri <strong>da</strong> gamonabolqvi ar awuxebdesmuSebsa <strong>da</strong> adgilobrivmacxovreblebs. samuSaoebis warmoebaun<strong>da</strong> mimdinareobdes dRisiT. saWiroayvela satransporto saSualebisSemowmeba <strong>da</strong> saWiroebis SemTxvevaSi -SekeTeba, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnasacilebuli transportis nawilebisgaumarTaobiT gamowveulimomatebuli xmauri.dizelis Zravebis SekeTeba aucilebeliaregularulad, raTaminimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili gamonabolqvi.aRniSnuli miiRwevamagaliTad, sawvavis inJeqtorebisgawmendiT. mimdinare teqnikurimomsaxureoba un<strong>da</strong> iyos maRalistan<strong>da</strong>rtisa, raTa satransportosaSualebebis eqspluatacia iyosumniSvnelomSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtori;158


usafrTxo <strong>da</strong> maTgan gamowveulixmauri minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvanili.saWiroa samuSao ubanzeeqspluatirebuli yvelamowyobilobis regularuladSeremonteba, raTa isini mudmivadgamarTul mdgomareobaSi iyos <strong>da</strong>amiT minimumamde iqnas <strong>da</strong>yvaniliatmosferuli gamonabolqvi.satransporto saSualebebis sawvaviTSevseba un<strong>da</strong> xdebodes iseTi wesiT,rom atmosferul haerSi aqroladiorganuli naerTebis moxvedrasamSeneblo moednebi<strong>da</strong>n minimumamdeiqnas <strong>da</strong>yvanili, rac miiRwevasawvavis sacmebisa <strong>da</strong> tumboebis <strong>da</strong><strong>da</strong>xuruli cisternebis gamoyenebiT(sawvavis Sesanaxad Ria cisternebisgamoyeneba <strong>da</strong>uSvebelia).mSral pirobebSi an haerSi didiraodenobiT mtvris arsebobis an misiwarmoSobis maRali albaTo-bisSemTxvevaSi aucilebeli xdebaSemarbilebeli zomebis miReba, racun<strong>da</strong> moxdes samSe-neblo samuSaoebisxelmZRva-nelTan (menejerTan) SeTanxmebiT.Semarbilebel zomebSi Sedis:• <strong>da</strong>namva wyalmzidiTsasxureblebisa <strong>da</strong> sxva teqnikurisaSualebebis gamoyenebiT;• samSeneblo masalebisa <strong>da</strong>Senaxuli masalebis ga<strong>da</strong>xurva<strong>da</strong>mcavi safariT; <strong>da</strong>• tvirTis gatana mxolod winaswar<strong>da</strong>dgenili gzebiTa <strong>da</strong> satransportosaSualebis <strong>da</strong>bali siCqariT159


ga<strong>da</strong>adgi-leba - saWiroebisSemTxvevaSi. masalebis ga<strong>da</strong>zidvasamSeneb-lo ubanze pikis saaTebamdean mis Semdeg un<strong>da</strong> xdebodes;• aucilebelia samSeneblo ubanzega<strong>da</strong>ziduli masalebis ga<strong>da</strong>xurva an<strong>da</strong>sveleba/<strong>da</strong>nam-va, raTa SevamciroTmtvris warmoSoba. saWiroebis SemTxvevaSisamSeneblo ubanic inameba(irwyveba). saWiroebis SemTxvevaSimuSebs <strong>da</strong>urigde-baT individualuri<strong>da</strong>cvis saSualebebi <strong>da</strong> moxdeba yvelasatransporto saSualebis Semowmeba<strong>da</strong> Seremonteba, raTa Tavi<strong>da</strong>n iqnasacilebu-li zedmeti gamonabolqvisatransporto saSualebis gaumarTavinawilebis gamo.haeris <strong>da</strong>binZurebaasfaltis <strong>da</strong>nadgarebismier mimdinaresaremonto samuSaoebisdrosmanqanebis xmauriTgamowveuli mavne<strong>zemoqmedeba</strong> im<strong>da</strong>saxlebul adgilebSi,romelsac kveTsmagistrali,gansakuTrebiTaRsaniSnavia raionuliasfaltismomwodeblisteritoria<strong>da</strong>saxlebulipunqtebis axlosmocemuli zomebis gamoyeneba xdeba,rodesac a<strong>da</strong>mianebi <strong>da</strong> cxovelebigzis mSeneblobis zoli<strong>da</strong>n 300metriTa arian <strong>da</strong>Sorebulniavtomagistralis derefni<strong>da</strong>n(<strong>da</strong>saxlebuli punqtebiavtomagistralis gaswvriv).kontraqtis gaformeba mxolodlicenzirebul organisaziasTan,romelsac gaaCnia yvela saTanadonebarTva.aRWurvilobaze xmaurmayuCebis<strong>da</strong>yeneba <strong>da</strong> gamoyenebaaRWurvilobis regularuliSemowmeba <strong>da</strong> movla/SekeTeba Zravebisgamartulobis <strong>da</strong> xmauris donisSemcirebis uzrunvelsayofad.umniSvneloumniSvnelomSenebelikontraqtori;mSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtori;160


centrebi <strong>da</strong> mWidrod<strong>da</strong>saxlebuli soflebiinfrastruqtura.ZiriTadiinfrastruqturulielementi, romelzecSeiZleba <strong>zemoqmedeba</strong>iqonios proeqtma, arismaxlobladganlagebuli sairigacioarxebis qseli.mSeneblobis procesSiarxebis <strong>da</strong>zianeba araris gamoricxuli.karierebiun<strong>da</strong> iqnas gaTvaliswinebuliproeqtis SesaZloiribi <strong>zemoqmedeba</strong>(samSeneblo masalisintensiuri mopoveba <strong>da</strong>transportireba) iqtiofaunaze,ze<strong>da</strong>piruli <strong>da</strong>gruntis wylebis xarisxze<strong>da</strong> landSaftze.2600000 m 3 inertulisamSeneblo masala arissaWiro avtomagistralissareabilitaciosamuSaoebisaTvissamSeneblo banakiadgili jergansazRvruli ar aris.21 arxi mudmivi monitoringi mSeneblobisprocesSi (rom ar moxdes arxis<strong>da</strong>zianeba). sruli <strong>da</strong> drouliaRdgena <strong>da</strong>zianebis SemTxvevaSi.mtveriTa <strong>da</strong> sawvavi SesaZlo<strong>da</strong>binZurebis prevencia mSeneblobisprocesSi arxis uSualomaxloblobaSi transportismoZraobis SezRudviT. samSeneblobanaki axlos iqneba ganlagebuliarxis <strong>da</strong> gzis ga<strong>da</strong>kveTis aresTan <strong>da</strong>,Sesabamisad, aucilebelia <strong>da</strong>matebiTizomebis miReba sawvaviT<strong>da</strong>binZurebisagan Tavis asarideblad.sawvaviT gamarTvis operaciebi un<strong>da</strong>ganxorcieldes arxisagan moSorebiT(30-50m).gansasazRvriadetaluriproeqtirebisetapzegansasazRvriadetaluriproeqtirebisetapzegasakontrolebelia licenziebisvaliduroba (licenziebi gaicemamopovebis limitebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong>aRdgenis pirobebis gansazRvriT)gasakontrolebelia mZime teqnikiseqsploataciisas wesebi <strong>da</strong>cva.maqsimalurad SeizRudos mdinarisga<strong>da</strong>kveTa avtotransportiT.gamoiricxos sawvavis <strong>da</strong> sapoximasalebis gaJonva. regularuladSemowmdes avtoteqnikis teqnikurigamarTuloba.• narCenebis marTvis wesebis <strong>da</strong>cva• sakanalizacio sistemebistan<strong>da</strong>rtebis mixedviT• <strong>da</strong>binZurebisagan <strong>da</strong>cvis161umniSvneloumniSvneloumniSvnelomSenebelikontraqtori;mSenebelikontraqtorimSenebelikontraqtorisgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxurisoflismeurneobissaministrosgdmSenebelikontraqtorigdbrs-sregionalurisamsaxurisgdmSenebelikontraqtorigdbrs-s


Teoriulad, <strong>garemoze</strong>Semdegi <strong>zemoqmedeba</strong>SeiZleba vivaraudoTbanakisfunqcionirebasTan<strong>da</strong>kavSirebiT:• gzispira xelovnurimwvane nargavebis moWrabanakis ubanze• nia<strong>da</strong>gis humusovanifenis <strong>da</strong>zianeba• garemos <strong>da</strong>binZurebasawvav/sapoxi masalebisSenaxvis <strong>da</strong> teqnikisgamarTvis procesSi• kanalizaciasTan<strong>da</strong>kavSirebuli<strong>da</strong>binZureba• narCenebis araswormarTvasTan<strong>da</strong>kavSirebuli<strong>da</strong>binZurebagamravlebisaTvisxelsayreli droebiTi<strong>bunebriv</strong>i habitatebisSeqmna infeqciisga<strong>da</strong>mtani mwerebisaTvis(xelovnuri guburebi <strong>da</strong>a.S.) <strong>da</strong>gubebuliwyalsatevebis warmoqmnakarierebSi <strong>da</strong> a.S. xelsuwyobs koRoebisgamravlebas <strong>da</strong>infeqciebis ga<strong>da</strong>tanassatransportosaSualebebis mierjanmrTelobisTvis mavnexmauris, haeriSimTels sigrZeze;<strong>da</strong>saxlebulpunqtebTanstrategia, sawvavis Sevsebisorganizeba, narCenebis marTva• nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis wesebisSesabamisad <strong>da</strong>sawyobeba <strong>da</strong> Senaxva• nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong> mcenareuli safarisaRdgena• mwvane nargavebis <strong>da</strong>rgvayvela xelovnuri guburis droulimoSla <strong>da</strong> reliefis <strong>da</strong> landSaftispirvandeli mdgomareobis aRdgena.infeqciis ga<strong>da</strong>mtanebisaTvis saarsebogaremos Seqmnis Tavi<strong>da</strong>n acilebamtvris kontroli wylis an qimiurisaSualebebis gamoyenebiTaRWurvilobaze xmaurmayuCebisumniSvneloumniSvnelomSenebelikontraqtori;mSenebelikontraqtori;regionalurisamsaxurisgdsgdmSenebelikontraqtori162


gamonabolqvis gamoyofa<strong>da</strong> mtvris <strong>da</strong>yenebasamSeneblosamuSaoebisas.<strong>zemoqmedeba</strong>arqeologiur Zeglebze<strong>da</strong>yeneba dRis samuSaoebis drosmTels sigrZeze; mSeneblobis nebarTvis miRebamde –kulturis saministros Tanxmoba,romelic saTanado kvlevas un<strong>da</strong>eyrdnobodes.permanentuli monitoringi miwissamuSaoebis ganxorcielebisas(mcenareuli safaris gawme<strong>da</strong> <strong>da</strong>nia<strong>da</strong>gis fenis moWra).umniSvnelowinaswar ar ariscnobiliarqeologiurkvlevaTacentrimSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtoriarqeologiurikvleviscentrisamuSaoebis <strong>da</strong>uyovnebliv SeCerebaarqeologiuri Zeglebis an narCenebisaRmoCvnis SemTxvevaSi. aucilebeliarqeologiuri samuSaoebis<strong>da</strong>sruleba mSeneblobisganaxlebamde. arqeologiuriZeglebis konservacia.meoradi biologiuri<strong>da</strong>binZureba samarxebismaxloblad miwissamuSaoebisganxorcielebisas. (mag.jilexis samarxebi)samSeneblo transporttismoZraobis saxifaTopirobebis Seqmna iq,sa<strong>da</strong>c mSeneblobaSeexeba moqmed gzebs.saboloo aRdgena <strong>da</strong>xangrZlivi antieroziuliRonisZiebebimTels sigrZezemTels sigrZezemTels sigrZezepermanentuli monitoringi nia<strong>da</strong>gismoWris <strong>da</strong> miwis samuSaoebisSesrulebisas.samuSaoebis SeCereba samarxebis aRmo-Cenis SemTxvevaSi. veterinariis departamentisadgilobrivi warmomadgenlebismowveva, mokkvleva samuSaoebisganaxlebamde. saWiroebis SemTxvevaSi– sadezinfeqcio samuSaoebi.sagzao niSnebis <strong>da</strong> ganaTebisuzrunvelyofa.mZRolebis instruqtaJiumniSvneloumniSvneloyvela samuSao ubani (gar<strong>da</strong> ubnebisa,romlebic mudmivad <strong>da</strong>kavebuli iqnebagzis savali nawiliT an infrastruqumniSvnelomSenebelikontraqtorimSenebelikontraqtori;mSenebelikontraqtorisgdmSenebelikontraqtorisgdsgdmSenebelikontraqtori163


arsebuli gamwvanebis<strong>da</strong>cva;eko-kompensaciis gegmisSemuSaveba gaCexilityeebis kompensirebismizniT; landSaftismenejmentimanqanebTan <strong>da</strong> sxva saxistransportTan <strong>da</strong>kav-Sirebuli ubeduri SemTxvevebisriski, romlebmacSeiZleba gamoiwviostoqsikuri nivTierebebis<strong>da</strong>Rvra, feTqebadi tvir-Tis afeTqeba, a<strong>da</strong>mianebis<strong>da</strong>Rupva an <strong>da</strong>saxiCreba(ix. `saSiSi masalebsmenejmenti~), a<strong>da</strong>mianebis<strong>da</strong>Rupva an <strong>da</strong>saxiCreba(ix. `jan<strong>da</strong>cva<strong>da</strong> usafrTxoeba~).mTels sigrZezeWognaris tyeianimonakveTi;mTels sigrZeze;dqsaxlebulpunqtebTanturuli elementebiT) un<strong>da</strong> aRdgeniliqnas Tavis sawyis mdgomareobamde(reliefi, nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong> mcenareuli safari).nia<strong>da</strong>gis humusovani fenis aRdgenasakmarisia balaxovani safarisaRsadgenadmoWrili xeebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>registrirebuliqnas <strong>da</strong> kompensacia un<strong>da</strong> ganxorcieldeserovnuli kanonmdeblobisSesabamisad. xeebis Wra un<strong>da</strong> ganxorcieldesgaremos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>bunebriv</strong>iresursebis saministros regionalurisamsaxurebisaTvis winaswariSetyobinebis Semdeg. kompensaciisforma aris axali mwvanenargavebis <strong>da</strong>rgva.samSeneblo saqmianobis <strong>da</strong>srulebisSemdeg un<strong>da</strong> ganxorcieldesekokompensaciis <strong>da</strong> landSaftismarTvis proeqti ori ubnisaTvis:Wognaris tyis ubanze <strong>da</strong> zestafonisasaqcev gzaze, sa<strong>da</strong>c xelovnuri tyismcire koromis ga<strong>da</strong>kveTa xdeba.• usafrTxoebis zomebisa <strong>da</strong> avariuligegmis SemuSaveba-ganxorcielebaamgvari nivTierebebis <strong>da</strong>RvriTgamowveuli zaralis salikvi<strong>da</strong>ciod;• specialuri marSrutebis <strong>da</strong>dgenasaSiSi masalebis ga<strong>da</strong>zidvisaTvis;• toqsikuri masalebistransportirebis regulirebasafrTxis minimumamde Sesamcireblad;• toqikuri narCenebistransportirebis akrZalvaekologiurad mgrZnobiare adgilebSi.• sagzao niSnebis <strong>da</strong> ganaTebisuzrunvelyofa.• mZRolebis instruqtaJi164umniSvnelo<strong>da</strong>axloebiT 40000 -lariumniSvnelomSenebelikontraqtorimSenebelikontraqtorissubkontraqtorian sgd-s mier<strong>da</strong>qiravebulikontratorimSenebelikontraqtori;sgdmSenebelikontraqtorisgdmSenebelikontraqtorisgdmSenebelikontraqtori


eqsploataciis fazaavtomagistralis mSeneblobasTan <strong>da</strong> mis operirebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli xangrZlivi <strong>zemoqmedeba</strong> <strong>da</strong> misi Serbileba (eqsploataciisfazaSi)<strong>zemoqmedeba</strong> ubnebi Semarbilebeli zomebi Rirebuleba<strong>bunebriv</strong>i landSaftis(reliefi, nia<strong>da</strong>gis safaris,mcenareebis, saarsebogaremosa <strong>da</strong> cocxalibunebis) grZlevadianidegra<strong>da</strong>cia, landSaftis<strong>da</strong>maxinjeba magistralisgasxvisebis zolSi<strong>bunebriv</strong>i landSaftis(reliefi, nia<strong>da</strong>gis safaris,mcenareebis, saarsebogaremosa <strong>da</strong> cocxalibunebis) grZlevadianidegra<strong>da</strong>cia, landSaftis<strong>da</strong>maxinjeba an ganadgurebamisasvleli gzebze,karierebze, qanebis nayarze,smSeneblo moednebze <strong>da</strong>aRWurvilobis ezoebSi.eroziuli procesebisgaZlierebaavtomagistralis derefanSi<strong>da</strong> mimdebare teritoriaze:eroziuli procesebistimulirebuli gzismSeneblobis SedegadmTelsigrZezeubnebi:banakebi;karierebi;mTelsigrZezeSemamsubuqebeli RonisZiebebis strategia – yvelasamuSao ubani (gar<strong>da</strong> ubnebisa, romlebic mudmivad<strong>da</strong>kavebuli iqneba gzis savali nawiliT aninfrastruqturuli elementebiT) un<strong>da</strong> aRdgeniliqnas Tavis sawyis mdgomareobamde (reliefi,nia<strong>da</strong>gis <strong>da</strong> mcenareuli safari, .biorestavracia,vizualuri zemoqmedebis Serbileba (maskireba,lanSaftis <strong>da</strong>gegmva).teritoriis reliefis <strong>da</strong> landSafti Tav<strong>da</strong>pirvelimdgomareobis aRdgena <strong>da</strong> biorestavracia (iq <strong>da</strong>imdenad, ramdena<strong>da</strong>c es SesaZlebelia). nia<strong>da</strong>gishumusuri fenis <strong>da</strong> mcenareuli safaris aRdgenavisualuri zemoqmedebis Serbileba (maskireba,lanSaftis <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong> a.S.).Semamsubuqebeli RonisZiebebis strategia:xangrZlivi aRdgeniTi (remediaciuli) samuSaoebi:lanSaftis <strong>da</strong> reliefis aRdgena sa<strong>da</strong>cSesaZlebelia <strong>da</strong> garemos landSaftTanharmonizacia. xangrZlivi antieroziuliRonisZiebebis gatareba drenaJi, bermebi, mcenareulisafaris aRdgena <strong>da</strong> a.S165<strong>da</strong>matebiTixarjisgareSe<strong>da</strong>matebiTixarjisgareSe<strong>da</strong>matebiTixarjisgareSemSenebelikontraqtori;sgdxangrZlivperspeqtimSenebelikontraqtori;sgdxangrZlivperspeqtivaSipasuxismgebeliimplementaciazemSenebelikontraqtori;sgdxangrZlivperspeqtipasuxismgebelimonitoringzesgdgdbrs-sregionalurisamsaxurisgdgdbrs-sregionalurisamsaxurisgdgdbrs-sregionalurisamsaxuri


eliefis cvlilebiT aneroziis gamomwvevi sxvafaqtorebiT, romlebic<strong>da</strong>kavSirebulia proeqtTan(xeebis moWra, ferdobebiswmen<strong>da</strong> mcenareulobisagan,hidrografiuli qseliskonfiguraciis Secvla,cvlilebebi reliefsa <strong>da</strong>nia<strong>da</strong>gis simkvriveSi <strong>da</strong>sxva).erozia gzis vakisis qveSRia an <strong>da</strong>xuruli sadrenaJoarxebi<strong>da</strong>n wyliskoncentrirebuli nakadebismimarTvis gamo<strong>bunebriv</strong>i sadrenaJo gzebisdroebiTi amovseba nataniT.zemoqmedebis xasiaTi::xangrZlivi; reliefis <strong>da</strong>drenaJis reJimis cvlileba,mcenareuli safarisgawmen<strong>da</strong>m SeiZlebagamoiwvios eroziisxangrZlivi <strong>da</strong> mdgradiintensifikacia; .landSaftis <strong>da</strong>maxinjeba jebirebiT,araesTetikuri sainJinronagebobebiT, gruntisgaTxriT <strong>da</strong> mcenareulisafaris degra<strong>da</strong>ciis Sedegad.<strong>da</strong>rCenili miwayrilebi<strong>da</strong> mouvleli karierebi.<strong>da</strong>zianebuli landSafti (araRdgenili mSeneblobis adgilebi,samuSaoebiT gamowveulimewyerebis <strong>da</strong> eroziisSedegad degradirebulilandSafti)mTelsigrZeze;ubnebi::• nia<strong>da</strong>gis safaris <strong>da</strong> mcenareulobis aRdgena• yvelaze mowyvladi nia<strong>da</strong>gis safaris <strong>da</strong>cvamulCirebis saSualebiT (TiviT <strong>da</strong> a.S.);• xangrZlivad moqmedi sadrenaJo arxebis mowyoba<strong>da</strong> permanentuli monitoringi• saleqari auzebis mowyoba, eroziis riskis mqonemiwis ze<strong>da</strong>pirebze rac SeiZleba swrafadmcenareebis <strong>da</strong>Tesva an <strong>da</strong>rgva;• sadrenaJo wyalgasaSvebebis raodenobis gazr<strong>da</strong>;• sadrenaJo wyalgasaSvebebis ise ganTavseba, romTavi<strong>da</strong>n iqnes acilebuli kaskadis efeqti;• wyalmimRebis ze<strong>da</strong>piris qvebiTa dd betoniTmosaxva.• xangrZlivi monitoringi <strong>da</strong> aRdgeniTisamuSaoebi• gzispira mcenareulobis SenarCuneba <strong>da</strong>/anaRdgena;• arqiteqturuli proeqtirebis gamoyenebalandSaftTan harmoniis misaRwevad;• <strong>da</strong>maxinjebul ze<strong>da</strong>pirebze mcenareebis xelaxla<strong>da</strong>rgva.166umniSvnelomSenebelikontraqtori;sgdxangrZlivperspeqtivaSisgdgdbrs-sregionalurisamsaxuri


Sewonili natanis moculobiszr<strong>da</strong> wyaroebSi, ReleebSi<strong>da</strong> mdinareebSi gzismSeneblobiT stimulirebulieroziis zemoqmedebisgamo. wylis xarisxis gauareseba<strong>da</strong> natanis moculobiszr<strong>da</strong>.zemoqmedebis xasiaTi::xangrZlivi; reliefis <strong>da</strong>drenaJis reJimis cvlileba,mcenareuli safaris gawmen<strong>da</strong>mSeiZleba gamoiwvioseroziis xangrZlivi <strong>da</strong>mdgradi intensifikacia;nia<strong>da</strong>gisa <strong>da</strong> wylis <strong>da</strong>binZurebazeTiT, sapoxi masalebiT,sawvaviTa <strong>da</strong> saRebavebiTmagistralis gaswvriv(avtotransportis moZraobisintensifikaciisSedegad)haeris <strong>da</strong>binZureba asfaltisqarxnebis mier mimdinareremontis samuSaoebisdrostransportis moZraobisintensifikacis Sedegadhaeris <strong>da</strong>binZurebis zr<strong>da</strong>(mtveri, mavne nivTierebaTaemisiebi)mdinareebTanmTelsigrZezesoflebi,Semamsubuqebeli RonisZiebebis strategia:xangrZlivi aRdgeniTi (remediaciuli) samuSaoebi:lanSaftis <strong>da</strong> reliefis aRdgena sa<strong>da</strong>cSesaZlebelia <strong>da</strong> garemos landSaftTanharmonizacia. xangrZlivi antieroziuliRonisZiebebis gatareba drenaJi, bermebi, mcenareulisafaris aRdgena <strong>da</strong> a.S• nia<strong>da</strong>gis safaris <strong>da</strong> mcenareulobis aRdgena• yvelaze mowyvladi nia<strong>da</strong>gis safaris <strong>da</strong>cvamulCirebis saSualebiT (TiviT <strong>da</strong> a.S.);• saleqari auzebis mowyoba, eroziis riskis mqonemiwis ze<strong>da</strong>pirebze rac SeiZleba swrafadmcenareebis <strong>da</strong>Tesva an <strong>da</strong>rgva;magistralis gaswvriv stan<strong>da</strong>rtuli benzingasamarTisadgurebisa <strong>da</strong> sare,onto saxelosnoebis mowyobisxelSewyobastan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisi gamarTuli <strong>da</strong>nadgarebi,licenzirebuli organizaciebisoflebi, • haeris xarisxis <strong>da</strong> transporTan <strong>da</strong>kavSirebuliemisiebis monitoringi (avtomobilebis emisiebisregistrireba)• politikis <strong>da</strong> kanonmdeblobis ganviTarebatransportTan <strong>da</strong>kavSirebuli emisiebis Semcirebis• Zravebis movla-SekeTebis grafikisa <strong>da</strong>stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>cvis moTxovna (an alternatiulisawvavis gamoyeneba) haeris <strong>da</strong>binZurebisSesamcireblad;• droebiTi gzebis periodulad <strong>da</strong>sveleba• nargavebis <strong>da</strong>mcavi zoli – gzispira gamwvanebaumniSvneloumniSvneloumniSvneloumniSvnelomSenebelikontraqtori;sgdxangrZlivperspeqtivaSisgdxangrZlivperspeqtivaSisgdmSenebelikontraqtorigdbrssgdxangrZlivperspeqtivaSimSenebelikontraqtori;sgdgdbrs-sregionulisamsaxurisgdsgdsgd167


transportis moZraobis intensifikaciasTan<strong>da</strong>kavSirebulimanqanebis xmauriszr<strong>da</strong> (gansakuTrebiT, <strong>da</strong>saxlebuladgilebSi, romelsackveTs magistrali,raionuli centrebis <strong>da</strong>mWidrod <strong>da</strong>saxlebulisoflebis zonaSi).avtomagistralis gaswvrivgazrdili gzispira nagvisraodenobainfrastruqtura. ZiriTadiinfrastruqturulielementi, romelzecSeiZleba <strong>zemoqmedeba</strong>iqonios proeqtma, arismaxloblad ganlagebulisairigacio arxebis qseli.a<strong>da</strong>mianebis <strong>da</strong> cxovelTa<strong>da</strong>avadebebis ga<strong>da</strong>tanisaxali gzebis (infeqciuriveqtorebis) Seqmna<strong>da</strong>avadebebis, parazitebis,sarevelebis <strong>da</strong> sxva mavneorganizmebis ga<strong>da</strong>tanisaxali gzebis Seqmnasoflebi • Zravebis movla-SekeTebis grafikisa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebis<strong>da</strong>cvis moTxovna (an alternatiuli sawvavisgamoyeneba) haeris <strong>da</strong>binZurebis Sesamcireblad;• nargavebis <strong>da</strong>mcavi zoli – gzispira gamwvaneba• sazogadoebrivi transportisa <strong>da</strong> moZraobisregulirebis SesaZleblobebis ganviTareba;mTelsigrZeze• nagavsayrelebis mowyoba;• <strong>da</strong>nagvianebis sawinaaRmdego kanonebisa <strong>da</strong><strong>da</strong>dgenilebebis SemoReba21 arxi monitoringi gzis mSeneblobis an aRdegenisprocesSi;SemTxveviT <strong>da</strong>zianebis SemTxvevaSi arxiebs sruliaRdgena;mTelsigrZezemcenareebisa <strong>da</strong> cxoevelbis sanitarulisamsaxurebis Camoyalibeba <strong>da</strong> Sesabamisisakontrolo punqtebis Seqmna (ara lokaluradsaproeqto monakveTze, aramed sazogado<strong>da</strong>vtomagistralis gaswvriv, iq sa<strong>da</strong>c kompetenturiuwyebebi saWirod Catvlian)umniSvneloumniSvneloumniSvneloumniSvnelomSenebelikontraqtori;sgdxangrZlivperspeqtiadgilobrivimunicipalurisamsaxurebi<strong>da</strong> sgd uzrunvelyofssaTanado sa-Sualebebs <strong>da</strong>gdbrs-s regionulisamsaxuriaxorcielebsmonitoringssaTanadonormebTanmSenebelikontraqtorisgdsgdgdbrs-sregionalurisamsaxurisgdmSenebelikontraqtoridkec <strong>da</strong> soflismeurneobissaministros“kvebisproduqtebisusafrTxoebis,veterinariis<strong>da</strong> mcenareTa<strong>da</strong>cvis erovsgd168


saSiSroeba mosaxleobisjanmrTelobisaTvis <strong>da</strong>kavSirebulitransportis moZraobisintensifikaciis Sedegadhaeris <strong>da</strong>binZurebasa(emisiebi, mtveri).gasxvisebis zolSimcxovrebi a<strong>da</strong>mianebisga<strong>da</strong>adgileba an iZulebiTga<strong>da</strong>saxleba.(qalaqebsa <strong>da</strong> mdi<strong>da</strong>r fermerulregionebSi es SeiZlebamraval a<strong>da</strong>miansSeexos)marSrutebis ga<strong>da</strong>tanasaxlebi<strong>da</strong>n fermebisaken <strong>da</strong>sxva, rac iwvevs mgzavrobisdrois zr<strong>da</strong>sinducirebuli ganviTareba.gzis piras komerciuli,industriuli, sacxovrebeliinfrastruqtura <strong>da</strong>mimdibare teritoriebisarakontrolirebadimSeneblobasoflebi,soflebi,mtvris <strong>zemoqmedeba</strong> minimaluria asfaltiT <strong>da</strong>farulavtomagistralze.. avtotransportis gamarTulobiskontroli emisiebis minimizaciisaTvis.gansaxlebis minimizirebagzis marSrutis sworiSerCeviT <strong>da</strong> proeqtirebiT. mosamzadebeliagansaxlebis samoqmedo gegma; aucilebeliasafuZvliani konsultaciebis adgilobrivmosaxleobasTan. gansaxlebis samoqmedo gegmasrulad un<strong>da</strong> iqnas ganxorcielebuli;<strong>da</strong>proeqtebuli ga<strong>da</strong>kveTebis mSenebloba (saS.yovel 3 km-Si) uzrunvelyofs am prblemis ga<strong>da</strong>Wras.umniSvnelomniSvnelovanigaTvaliswinebuliamSeneblobisxarjeb-SiumniSvnelonulisamsaxuri”sgdsg<strong>da</strong>dgilobrivixelisuflebamSenebelikontraqtorisgdsg<strong>da</strong>dgilobrivixelisuflebasgdsgd<strong>da</strong>gegmili ganviTareba <strong>da</strong>adgilobrivi mosaxleobismiwebze sxvebis ukanonoSemoWra, rac seriozul<strong>socialur</strong> <strong>da</strong> ekonomikurafeTqebas gamoiwvevsumniSvnelosgd169


mwvane nargavebis <strong>da</strong>rgvis<strong>da</strong> landSaftis menejmentisgegmamanqanebTan <strong>da</strong> sxva saxistransportTan<strong>da</strong>kavSirebuli ubeduriSemTxvevebis riski,romlemac SeiZlebagamoiwvios toqsikurinivTierebebis <strong>da</strong>Rvra ( ix.`saSiSi masalebi~),a<strong>da</strong>mianebis <strong>da</strong>Rupva an<strong>da</strong>saxiCreba (ix. `jan<strong>da</strong>cva<strong>da</strong> usafrTxoeba~).gzispira zolis ganviTareba mwvane nargavebis <strong>da</strong>rgvisa<strong>da</strong> landSaftis adeqvaturi <strong>da</strong>gegmviT. yurad-Reba un<strong>da</strong> mieqces vizualur-esTetikur mxares <strong>da</strong><strong>da</strong>saxlebuli punqtebis emisiebisagan “ekranirebis”aspeqtebs.saxifaTo masalebis transportirebis maregulirebelisakanonmdeblo dokumentebis <strong>da</strong> maiZulebeliaRmasrulebeli meqanizmebis Seqmnis xelSewyoba.avariuli situaciebisadmi mzadyofnis <strong>da</strong> avariulsituaciebze reagirebis <strong>da</strong>rgobrivi gegmis (sgd) <strong>da</strong><strong>bunebriv</strong> <strong>da</strong> teqnogenur avariebze reagirebiserovnuli gegmebis (Sinagan saqmeTa sministro)SemuSavebis <strong>da</strong> implementaciis xelSewyoba.• usafrTxoebis zomebisa <strong>da</strong> avariuli gegmisSemuSaveba-ganxorcieleba amgvari nivTierebebis<strong>da</strong>RvriT gamowveuli zaralis salikvi<strong>da</strong>ciod;• specialuri marSrutebis <strong>da</strong>dgena saSiSimasalebis ga<strong>da</strong>zidvisaTvis;• toqsikuri masalebis transportirebisregulireba safrTxis minimumamde Sesamcireblad;• toqikuri narCenebis transportirebisakrZalva ekologiurad mgrZnobiare <strong>da</strong> mWidrod<strong>da</strong>saxlebul ubnebzeumniSvneloumniSvnelosgdgdbrsSsssgdsgdsgdgdbrsSss170


<strong>da</strong>narTi 2. garemos<strong>da</strong>cviTi monitoringis gegmasamSeneblo fazafazamasalebismiwodebamasalebistransportirebagrafikisa <strong>da</strong>ga<strong>da</strong>tvirTvisSerCeuli gzebissqemis Tanaxmadnia<strong>da</strong>gis ze<strong>da</strong>fenis moxsnisstadia.sabolooaRdgena.samSeneblosamuSaoebissaaTebSisamSeneblosamuSaoebissaaTebSira?(monitoringo parametrebi)oficialuri nebarTvis gacemaan saqmianobis moqmedilicenziasatvirTo manqanis tvirTiga<strong>da</strong>farebulia/<strong>da</strong>tenanebuliahaeris <strong>da</strong>binZureba masalebisga<strong>da</strong>tanasTan <strong>da</strong>kavSirebulimtveriTa <strong>da</strong> gamonabolqviTnia<strong>da</strong>gis ze<strong>da</strong> fenis Senaxva,aRdgena.eroziis kontroli.landSaftis <strong>da</strong>zianeba;vizualuri <strong>zemoqmedeba</strong>;xmauris done;aRWurviloba;sad?(samonitoringoparametrisadgilmdebareoba)masalebismimwodebeli(asfalti, cementi<strong>da</strong> RorRi)samSeneblo ubanisamSeneblo ubanisamSeneblo ubanirogor? (raxerxiTmonitordebasamonitoringoaRWurvilobistipi)inspeqtirebalicenziebisSemowmebaze<strong>da</strong>mxedveloba;mtveri;mtverisSesamcirebeliprocedurebis<strong>da</strong>cvaze<strong>da</strong>mxedveloba;nia<strong>da</strong>gishumusovanfenasTanmopyrobisprocedurebis<strong>da</strong>cva)inspeqtirebaxmauris gazomvs;gmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvavibracia samSeneblo ubani inspeqtirebagmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cva171rodis?(monitoringissixSire/uwyvetimonitoringi)xelSekrulebisgaformebamdewinaswarganucxadebeliSemowmebebisamuSao saaTebSiminimaluriperioduli, winaswarganucxadebe-liSemowmebebisamuSao saaTebSi;samuSaoTa <strong>da</strong>m-Tavrebis Semdeg.perioduli(saSualod TveSierTxel); saCivrebiskval<strong>da</strong>kvalmSenebelikontraqtoriwinaswar ganucxadebeliSemowmebebi;saCivrebiskval<strong>da</strong>kvalra mizniT?(pasuxi ar arissavaldebulo)j,u,g. moTxovnebTanSesabamisobisuzrunveliyofaj,u,g.. moTxovnebTanSesabamisobisuzrunveliyofa;usafrTxoebisuzrunvelyofa <strong>da</strong>moZraobisTvisxelSeSlisminimizeba.samSeneblo stan<strong>da</strong>rdtebTan,garemos<strong>da</strong>cviTnormeb-Tan <strong>da</strong> gmg debulebebTanSesabamisobisuzrunvelyofa;janmrTelobis,usafrTxoebis <strong>da</strong>garemos<strong>da</strong>cviTi(j,u,g.).moTxovnebTanSesabamisobiaj,u,g.. moTxovnebTanSesabamisobisuzrunveliyofaRirebulebaar esa<strong>da</strong>gebamSenebelikontraqtorisgdminimalurimSenebelikontraqtoriminimaluriminimaluripasuxismgebeliinstitutisawarmosoperatorimSenebelikontraqtorisgdsgdmSenebelikontraqtori


samSeneblosamuSaoebissaaTebSimtveri <strong>da</strong> haeris <strong>da</strong>binZureba(myari nawilakebi, Sewonilinawilakebi, mfrinavi mZimeliTonebis nawilakebi)samSeneblo ubanzean mis siaxlovesze<strong>da</strong>mxedveloba;mtveri;mtverisSesamcirebeliprocedurebis<strong>da</strong>cvamasalebismiwodebisas <strong>da</strong>periodulad,mSral amindSimSeneblobisprocesSij,u,g.. moTxovnebTanSesabamisobisuzrunveliyofa,garemos<strong>da</strong>cviTnormebTan <strong>da</strong> gmgdebulebebTanSesabamisobisuzrunvelyofa.minimalurisgdmSenebelikontraqtorisgdfazamSeneblobismTeli periodira?(monitoringo parametrebi)satransporto moZraobisusafrTxoeba/ manqanebi/ga<strong>da</strong>-sasvlelismxedvelobis areSi yofna/Sesabamisi maCveneblebisad?(samonitoringoparametrisadgilmdebareoba)samSeneblo ubanirogor? (raxerxiTmonitorrdebasamonitoringoaRWurvilobistipi)inspeqtirebagmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvarodis?(monitoringissixSire/uwyvetimonitoringi)kvirSi erTxelsaRamosra mizniT?(pasuxi ar arissavaldebulo)j,u,g..moTxovnebTanSesabamisobisuzrunveliyofaRirebulebaminimaluripasuxismgebeliinstitutisgdmSenebelikontraqtorimSeneblobismTeli periodimSeneblobismTeli periodimasalebisa <strong>da</strong> narCenebis<strong>da</strong>sawyobebis adgilebismovla, naxmari wylisa <strong>da</strong>nia<strong>da</strong>gis xarisxi (Sewonilinawilakebi, zeTebi, <strong>da</strong> sxv.)narCenebis marTvamasalebisa <strong>da</strong> nar-Cenebis <strong>da</strong>sawyobebisadgilebi;gaJonva ubnis farglebi<strong>da</strong>n;gamorecxvadiubnebi;yvela samSenebloubani,banakebiinspeqtirebanarCenebis <strong>da</strong>masalebismarTvis,nia<strong>da</strong>gis<strong>da</strong>sawyobebisgmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvainspeqtirebagmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvamasalebis miwodebisas<strong>da</strong> periodulad,mSeneblo-bisprocesSi (saS.1/kviraSi),gansakuTrebiT naleqebismosvli-sas(wvima/Tovli/ sxv).kvirSi erTxel<strong>da</strong>binZurebisdonis Semcirebisuzrunvelyofa;samSeneblo stan<strong>da</strong>rdtebTan,garemos<strong>da</strong>cviTnormeb-Tan <strong>da</strong> gmgdebu-lebebTanSesabamis-obisuzrunvelyofa;<strong>da</strong>binZurebisdonis Semcirebisuzrunvelyofa;samSeneblo stan<strong>da</strong>rdtebTan,garemos<strong>da</strong>cviTnormeb-Tan <strong>da</strong> gmgdebu-lebebTanSesabamis-obisminimalurisgdmSenebelikontraqtorisgdmSenebelikontraqtori172


mSeneblobismTeli periodimSeneblobismTeli periodiaRWurvilobis movla <strong>da</strong>sawvaviT gamarTvawylisa <strong>da</strong> nia<strong>da</strong>gis xarisxi(Sewonili nawilakebi, myarinawilakebi, zeTebi, sawvavi,<strong>da</strong> sxv.)<strong>zemoqmedeba</strong> arqaeologiurubnebsa <strong>da</strong> naSTebzesawvaviT gasamarTi<strong>da</strong> aRWurvilobismovlis saSualebebi;gaJonva ubnis farglebi<strong>da</strong>n;masalebis<strong>da</strong>sawyobebisadgilebi;gamorecxvadiubnebi;miwis samuSaoebisyvela ubaniinspeqtirebagmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvainspeqtireba;arqeologiuriartefaqtebimiwissamuSaoebisas;gmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvamasalebis miwodebisas<strong>da</strong> periodulad,mSeneblo-bisprocesSi (saS.1/kviraSi),gansakuTrebiT naleqebismosvli-sas(wvima/Tovli/ sxv).uwyveti/yoveldRiuriuzrunvelyofa;<strong>da</strong>binZurebisdonis Semcirebisuzrunvelyofakulturulimemkvidreobis<strong>da</strong>cvisuzrunvelyofaminimalurisgdmSenebelikontraqtoriakcwarmomadgeneli.sgdmSenebelikontraqtorifazamSeneblobismTeliperiodira?(monitoringoparametrebi)biologiuri <strong>da</strong>binZurebamiwis samuSaoebisasnia<strong>da</strong>gis infeqciebissamarxebsi (mag. jilexi)siaxlovessad?(samonitoringoparametrisadgilmdebareoba)miwis samuSaoebisyvela ubanirogor? (raxerxiTmonitorrdebasamonitoringoaRWurvilobistipi)inspeqtireba;samarxebisa <strong>da</strong>cxovelebismTlianiConCxis naxvamiwissamuSaoebisas;gmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvarodis?(monitoringissixSire/uwyvetimonitoringi)uwyveti/yoveldRiurira mizniT?(pasuxi ar arissavaldebulo)jan<strong>da</strong>cvisuzrunvelyofaRirebulebapasuxismgebeliinstitutisgdmSenebelikontraqtori“kvebis produqtebisusafrTxoebis,veterinariis<strong>da</strong> mcenareTa<strong>da</strong>cvis erovnulisamsa-173


mSeneblobismTeliperiodimSeneblobismTeliperiodiinfrastruqturulielementebis <strong>da</strong>cvainfrastruqturulielementebis <strong>da</strong>cvasairigacioarxebis ga<strong>da</strong>kveTamaRali Zabvisga<strong>da</strong>mcemi anZebisubnebzemilsadenebiskveTis ubanzearxebisinspeqtirebamSeneblobisas;gmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvainspeqtirebagmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvasatyeodepartamentTanSeTanxmebuliprocedurebis<strong>da</strong>cvamSeneblobisprocesSi SesabamisadgilzemSeneblobisprocesSi Sesabamisadgilzeinfrastruqturis<strong>da</strong>cvisuzrunvelyofainfrastruqturis<strong>da</strong>cvisuzrunvelyofaminimaluriCarTuli un<strong>da</strong>iyosze<strong>da</strong>mxedvelobiskontraqtSi;minimaluriCarTuli un<strong>da</strong>iyosze<strong>da</strong>mxedvelobiskontraqtSi;xuri”sgdmSenebelikontraq-torisgdmSenebelikontraq-torimSeneblobismTeliperiodi<strong>da</strong>mcavi aRWurviloba.satransporto moZraobisga<strong>da</strong>yvanis organizebasamSeneblo ubaniinspeqtirebamSeneblobisas;gmg-sdebulebaTa<strong>da</strong>cvawinaswar ganucxadebeliSemowme-bebisamuSaoebismimdenareobisasHSE. moTxovnebTanSesabamisobisuzrunveliyofaminima-luriConstructingContractor;sgd174


saoperacio fazafazara?(monitoringo parametrebi)mTelisaoperacioperiodimTelisaoperacioperiodimovlissamuSaoebisperiodSimTelisaoperacioperiodimTelisaoperacioperiodi<strong>bunebriv</strong>i landSaftisgrZelvadiani degradirebamiwis zolsa <strong>da</strong> ferdobebzeavtomagistralis siaxloves.mewyrebis, qvaTacvenis <strong>da</strong> sxvasaSiSi geologiuriprocesebis ganviTareba..vizualuri <strong>zemoqmedeba</strong>.sadrenaJe maxasiaTeblebisSecvla, erozia, mcenareulisafaris degradirebaeroziis <strong>zemoqmedeba</strong>smoqceuli nakadebSi Sewoni-li<strong>da</strong>naleqis donis awevahaeris <strong>da</strong>binZureba asfaltis<strong>da</strong>nadgarebiT movlissamuSaoebis periodSi.narCenebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>binWurebisrutinuli marTva; gzispirasmiyrili sagnebi<strong>da</strong> sawvaviTumniSvnelo <strong>da</strong>binZureba;haeris <strong>da</strong>binZureba moZravimanqanebiTsad?(samonitoringoparametrisadgilmdebareoba)mTel gasworzemTel trasazemTel trasazemTel trasazesoflebissiaxloves;rogor? (raxerxiTmonitorrdebasamonitoringoaRWurvilobistipi)ze<strong>da</strong>mxedveloba;kriteriumi:erozia;qvaTacvena;mewyruliprocesebi;lanSaftisSe<strong>da</strong>rebaproeqtamdellandSaftTan;ze<strong>da</strong>mxedveloba;kriteriumi:erozia;CamonadenisxasiaTi;ze<strong>da</strong>mxedveloba;asfaltis<strong>da</strong>mgebi teqnikisgamarTuloba <strong>da</strong>wesebis <strong>da</strong>cva;ze<strong>da</strong>mxedveloba;narCenebiT <strong>da</strong>sawvaviT<strong>da</strong>binZurebiskvali;ze<strong>da</strong>mxedveloba;sinjebis aReba<strong>da</strong> analizi;175rodis?(monitoringissixSire/uwyvetimonitoringi)kvartaluradkvartaluraderTxel movlissamuSaoebis<strong>da</strong>wyebisasyovelTviuradkvartalurad/wliuradra mizniT?(pasuxi ar arissavaldebulo)eroziuli <strong>da</strong>cvis,aRdgenisavizualurizemoqmedebisSerbilebisuzrunvelyofa;wylis <strong>da</strong>cvisuzrunvelyofa;<strong>da</strong>binZurebisSesusteba;narCenebis marTva<strong>da</strong> <strong>da</strong>binZurebisSesusteba;<strong>da</strong>binZurebisSesusteba;mTeli moZravi manqanebis xmauri soflebis xmauris analizi kvartalurad/ xmaurisagan <strong>da</strong>cva minima- mTeliRirebulebaar esa<strong>da</strong>gebaminimaluriminimaluriminimaluriminimaluripasuxismgebeliinstitutimTelisaoperacioperiodimTelisaoperacioperiodimovlissamuSaoebisperiodSimTelisaoperacioperiodimTelisaoperacioperiodi


mcenareuli/saveterinarosanitariuli zomebiga<strong>da</strong>udebeli mzadyofnasiaxloves; wliurad <strong>da</strong> j,u,g. moTxovnebTanSesabamisobasagangeboSemowmebis punqtebisagangebosituaciebissamsaxuri;imitaciuritreiningebi;specialuriprocedurebi;tvirTissertifikatebiskontroli;;reagirebisgegma;treiningebi <strong>da</strong>mzadyofnayovelwliurad<strong>da</strong>avadebebisgavrcelebisprevenciaga<strong>da</strong>udebelimzadyofna;samaSvelooperaciebi;<strong>da</strong>binZurebisSesusteba;lurisaoperacioperiodimTeli saoperacioperiodi;gansakuTrebuliyuradReba epidemiebisa<strong>da</strong>mcenareTa <strong>da</strong>avadebebisgavrclsas;mTelisaoperacioperiodiminimaluriminimalurisaoperacioperiodimTeli saoperacioperiodi;gansakuTrebuliyuradRebaepide-miebisa <strong>da</strong>mcena-reTa<strong>da</strong>avadebe-bisgavrcl-sas;mTelisaoperacioperiodi176


9. sazogadoebrivi konsultaciebi <strong>da</strong> informirebuloba9.1. moTxovnebi sazogadoebrivi ganxilvis SesaxebJICA ( iaponiis saerTaSoriso urTierTobebis asociaciis) moTxovnebisazogadoebis informirebulobis Sesaxebinformaciis gavrceleba saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis bankismier ekologiuri <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i mosazrebebis <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebis Sesaxeb(1) ZiriTadi principebisaerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis banki miesalmeba<strong>da</strong>interesebuli organizaciebisa <strong>da</strong> monawileebis mier informaciismowodebas, rac miscems mas saSualebas, mravali sxva<strong>da</strong>sxva mosazreba <strong>da</strong>monacemi gaiTvaliswinos ekologiur mimoxilvaSi <strong>da</strong> proeqtisze<strong>da</strong>mxedvelobis procesSi. saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiisbankisadmi <strong>da</strong>interesebuli organizaciebisa <strong>da</strong> monawileebis mierinformaciis adreul etapze wardgenis xelSesawyobad <strong>da</strong> am informaciisangariSvaldebulebisa <strong>da</strong> gamWvirvalobis uzrunvelsayofad ekologiurimimoxilvis procesSi, saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis bankiaqveynebs mniSvnelovan informacias ekologiuri mimoxilvis Sesaxebmocemuli proeqtis Sesabamisad jer kidev ekologiuri mimoxilvisSemuSavebis procesSi. saWiroebis SemTxvevaSi saerTaSorisoTanamSromlobis iaponiis bankma SeiZleba, saWirod CaTvalos<strong>da</strong>interesebuli organizaciebisa <strong>da</strong> monawileebis azris gaTvaliswinebac.gar<strong>da</strong> zemoT xsenebuli principebisa, mesame mxaris moTxovnisamebr,saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis banki miawodebs maT informaciasekologiur <strong>da</strong> <strong>socialur</strong> sakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiT sakuTarikompetenciis farglebSi. saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis bankipativs scems msesxeblebisa <strong>da</strong> mesame mxareebis komerciul <strong>da</strong> sxva saxisuflebebs <strong>da</strong> amavdroulad, icavs informaciis gavrcelebisa <strong>da</strong> aseTikonfidencialobis principebs.(2) informaciis gamoqveynebis grafiki <strong>da</strong> gamoqveynebuli informaciisSinaarsi<strong>da</strong>finansebis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebamde <strong>da</strong> proeqtismonacemebze <strong>da</strong>yrdnobiT, saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis bankiavrcelebs qvemoT mocemuli Sinaarsis informacias miTiTebuliperiodulobiT. saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis banki cdilobs,informacia gamoaqveynos imgvarad, rom <strong>da</strong>finansebis Sesaxebga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebamde arsebobdes sakmarisi dro:• proeqtis skriningis <strong>da</strong>srulebis Semdeg saerTaSorisoTanamSromlobis iaponiis banki rac SeiZleba, swrafad aqveynebsSemdeg monacemebs: proeqtis <strong>da</strong>saxeleba, qveyana, adgilmdebareoba,proeqtis mimoxilva <strong>da</strong> seqtori, klasifikacia, romelsac proeqtiskategoria ganekuTvneba <strong>da</strong> klasificirebis safuZvlebi.• AA<strong>da</strong> B kategoriebis proeqtebisTvis saerTaSoriso TanamSromlobisiaponiis banki aqveynebs msesxeblebisa <strong>da</strong> Sesabamisi mxareebis mier177


momzadebuli ekologiur <strong>da</strong> <strong>socialur</strong> sakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebuliZiriTadi dokumentebis statuss, rogoricaa gzS angariSebi <strong>da</strong>ekologiuri zemoqmedebis sertifikatebi <strong>da</strong> sxva, adgilobrivimTavrobis mier gacemuli dokumentebi. aRniSnuli dokumentebiqveyndeba saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis bankis vebgverdzeoperatiulad.sasesxo xelSekrulebis gaformebis Semdeg saerTaSorisoTanamSromlobis iaponiis banki aqveynebs A, B <strong>da</strong> FI kategoriebisproeqtebis ekologiuri mimoxilvis Sedegebs sazogadoebis sayuradRebodbankis veb-gverdze.saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis banki jerovan yuradRebasaqcevs msesxeblebisa <strong>da</strong> Sesabamisi mxareebis komerciuli <strong>da</strong> sxva saxissakiTxebs <strong>da</strong> iTvaliswinebs maT konkurentunarian kavSirebs, xelsuwyobs maT, aseTi konfidencialuri informacia ar <strong>da</strong>afiqsironekologiur sakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebul iseT dokumentebSi, romlebicmomavalSi SeiZleba gamoqveyndes. informacia, romlis gamoqveynebacakrZalulia saerTaSoriso TanamSromlobis iaponiis banksa <strong>da</strong>msesxebels Soris gaformebuli xelSekrulebis Tanaxmad, SeiZlebagamoqveyndes mxolod msesxeblebisa <strong>da</strong> Sesabamisi mxareebis TanxmobiT ankanonieri moTxovnebis Tanaxmad.178


informacia mosaxleobasTan Sexvedris SesaxebsaqarTvelos regionaluri ganviTarebis <strong>da</strong> infrastruqturissaministros saavtomobilo gzebis departamentma q. quTaisSi, qalaqismeriis saaqto <strong>da</strong>bazSi 2009 wlis 7 maiss Caatara “E 60 Cqarosnuliavtomagistralis zestafoni-quTaisi-samtrediis monakveTisrekonstruqciisa <strong>da</strong> mSeneblobis proeqtis" <strong>garemoze</strong> zemoqmedebisSefasebis (gzS) sajaro ganxilva, romelsac eswrebo<strong>da</strong> adgilobrivimosaxleoba, arasamTavrobo organizaciebis <strong>da</strong> adgilobrivixelisuflebis warmomadgenlebi.Sexvedras Tavmjdomareob<strong>da</strong> imereTis gubernatori batoni mixaelCogovaZe. eswrebodnen zestafonis, quTaisis <strong>da</strong> samtrediis adgilobriviTviTmarTvelobis warmomadgenlebi aseve am regionSi mcxovrebimosaxleobis warmomadgenlebi, saavtomobilo gzebis departamentisTavmjdomare ramaz nikolaiSvili, saavtomobilo gzebis departamentisTavmjdomaris moadgile irakli liTaniSvili, saavtomobilo gzebisdepartamentis teqnikuri politikis sammarTvelos TanamSromlebi oTarixatiaSvili <strong>da</strong> luiza bubaSvili. aseve Sexvedras eswrebo<strong>da</strong>garemos<strong>da</strong>cviTi konsultanti batoni medgari WeliZe <strong>da</strong> iaponiissaerTaSoriso urTierTobebis asociaciis (JICA) warmomadgeneli batonimasaaki nagata.Sexvedra gaxsna imereTis gubernatorma, batonma mixael CogovaZem,sityviT gamovi<strong>da</strong> sagzao departamentis Tavjdomare batoni ramaznikolaiSvili, man aRniSna, rom qveynis xelisuflebam gaacnobiera rainfrastruqturis udidesi roli qveynis ekonomikis ganviTarebaSi.garemos<strong>da</strong>cviTi sakonsultacio kompaniis "envaironmental tqnologiz"eqspertma medgar WeliZem, <strong>da</strong>mswreebs warudgina <strong>garemoze</strong> zemoqmedebisSefasebis dokumenti.prezentacias mohyva kiTxva-pasuxis sesia. sxva<strong>da</strong>sxva monawile mxareebiskiTxvebze <strong>da</strong> komentarebze pasuxebi gasces – m. WeliZem <strong>da</strong> i.liTaniSvilma.<strong>da</strong>narTi:Sexvedris oqmi; monawileTa sia <strong>da</strong> fotosuraTebi.179


saqarTvelos regionuli ganviTarebisa <strong>da</strong> infrastruqturis saministrosaqarTvelos saavtomobilo gzebis departamentioqmisajaro konsultaciebi7 maisi, 2009oqmi mommzad<strong>da</strong> 2009 wlis 10 maissqeTi dgebuaZe, sazogadoebasTan urTierTobis konsultantiEnvironmental Technologiessazogadoebrivi konsultaciebi q. quTaisSiSesavali: saqarTvelos regionaluri ganviTarebis <strong>da</strong> infrastruqturissaministros saavtomobilo gzebis departamentma q. quTaisSi, qalaqismeriis saaqto <strong>da</strong>bazSi 2009 wlis 7 maiss Caatara <strong>garemoze</strong> zemoqmedebisSefasebis (gzS) sajaro ganxilva, “E 60 Cqarosnuli avtomagistraliszestafoni-quTaisi-samtrediis monakveTis rekonstruqciisa <strong>da</strong>mSeneblobis proeqtis" farglebSi romelsac eswrebo<strong>da</strong> adgilobrivimosaxleoba, arasamTavrobo organizaciebis <strong>da</strong> adgilobrivixelisuflebis warmomadgenlebi.Sexvedras Tavmjdomareob<strong>da</strong> imereTis gubernatori batoni mixaelCogovaZe. eswrebodnen zestafonis, quTaisis <strong>da</strong> samtrediis adgilobriviTviTmarTvelobis warmomadgenlebi aseve aseve am regionSi mcxovrebimosaxleobis warmomadgenlebi (sakrebuloebi) <strong>da</strong> arasamTavroboorganizaciebis warmomadgenlebi ( "speqtri", "asa", "miwis mesakuTreTaasociacia", "saCino", "axalgazr<strong>da</strong> iuristTa asociacia:. )180


Sexvedras eswrebodnen <strong>da</strong>mkveTis mxri<strong>da</strong>n: saavtomobilo gzebisdepartamentis Tavmjdomare ramaz nikolaiSvili, saavtomobilo gzebisdepartamentis Tavmjdomaris moadgile irakli liTaniSvili,saavtomobilo gzebis departamentis teqnikuri politikis sammarTvelosTanamSromlebi oTari xatiaSvili <strong>da</strong> luiza bubaSvili. aseve Sexvedraseswrebo<strong>da</strong> garemos<strong>da</strong>cviTi sakonsultacio kompaniis "envaironmentaltqnologiz" eqsperti medgar WeliZe <strong>da</strong> iaponiis saerTaSorisourTierTobebis asociaciis (JICA) warmomadgeneli batoni masaaki nagata.sul Sexvedras eswrebo<strong>da</strong> 50 a<strong>da</strong>miani ( <strong>da</strong>narTis saxiT ixileTTan<strong>da</strong>rTuli sia <strong>da</strong> fotosuraTebi)prezentaciebi: Sexvedra gaxsna imereTis gubernatorma, batonma mixaelCogovaZem, romelmac <strong>da</strong>mswreT madloba ga<strong>da</strong>uxa<strong>da</strong> mobrZanebisaTvis <strong>da</strong>imedi gamoTqva proeqtis warmatebiT ganxorcielebasaTan <strong>da</strong>kavSirebiT,radgan, rogorc man aRniSna, gzis aRniSnul monakveTis droul <strong>da</strong>efeqtur reabilitacias didi ekonomikuri <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>i mniSvnelobaaqvs regionisaTvis.Semdeg sityviT gamovi<strong>da</strong> sagzao departamentis Tavjdomare batoni ramaznikolaiSvili. man aRniSna, rom qveynis xelisuflebam gaacnobiera rainfrastruqturis udidesi roli qveynis ekonomikis ganviTarebaSi,ukanaskneli ori aTeuli wlis manZilze SesZlo mniSvnelovnad gaezar<strong>da</strong>investiciebi zemoxsenebul sferoebSi. gamomsvlelma aseve aRniSna, romdReisaTvis qveynis prioritets warmoadgens saqarTvelos, rogorcsatranzito qveynis konkurentunarianobis amaRleba aRmosavleT<strong>da</strong>savleTissatransporto derefnis reabilitaciis gziT. imisaTvis, romsaqarTvelos satranzito derefnis potenciali srulad iyosgamoyenebuli, saqarTvelos mTavrobam ga<strong>da</strong>wyvita marSrutis modernizebasarfSi TurqeTis sazRvri<strong>da</strong>n Aazerbaijanis sazRvramde, e.w. “wiTelixidis” sasazRvro-gamSveb punqtamde. swored aRniSnuli Cqarosnuli gziserT-erT mniSvnelovan monakveTs warmoadgens warmodgenili zestafonisamtrediisgzis reabilitacia/mSeneblobis proeqti.Semdegma gamomsvlelma, sagzao departamentis Tavjdomaris moadgilembatonma irakli liTaniSvilma isaubra proeqtis teqnikuri <strong>da</strong> socioekonomikuriaspeqtebis Sesaxeb <strong>da</strong> ganixila proeqtis mizanSewoniloba,agreTve proeqtis alternatiuli marSrutebi <strong>da</strong> SerCeuli marSrutisupiratesoba. detalurad ganixila gzis aRniSnuli monakveTis teqnikuriproeqtiT gaTvaliswinebuli gansaxorcielebeli qmedebebi.garemos<strong>da</strong>cviTi sakonsultacio kompaniis "envaironmental tqnologiz"eqspertma medgar WeliZem, <strong>da</strong>mswreebs warudgina <strong>garemoze</strong> zemoqmedebisSefasebis dokumenti, kerZod, man <strong>da</strong>mswreebs gaacno proeqtisgaremos<strong>da</strong>cviTi, <strong>socialur</strong>i <strong>da</strong> gansaxlebis sakiTxebi. <strong>da</strong>sabuTebul iqnaSerCeuli marSrutis upiratesoba garemos<strong>da</strong>cviTi <strong>da</strong> <strong>socialur</strong>iTvalsazrisiT, ganxilul iqna proeqtis SesaZlo <strong>zemoqmedeba</strong> <strong>bunebriv</strong> <strong>da</strong><strong>socialur</strong> <strong>garemoze</strong> <strong>da</strong> aucilebeli Semarbilebeli RonisZiebebi.Semarbilebeli RonisZiebebi warmodgenil iqna samenejmento gegmis saxiT.181


Sexvedras aseve, eswrebodnen: mxareTa gamgeblebi, oficialuri pirebi,arasamTavrobo organizaciis warmomadgenlebi, masmediis warmomadgenlebi<strong>da</strong> adgilobrivi soflebis/qalaqebis mosaxleoba.prezentacias mohyva kiTxva-pasuxis sesia. sxva<strong>da</strong>sxva monawile mxareebiskiTxvebze <strong>da</strong> komentarebze pasuxebi gasces – m. WeliZem <strong>da</strong> i.liTaniSvilma. kiTxvebi <strong>da</strong> pasuxebi mocemulia cxrilSi 1.cxrili # 1.Catarebis adgili: q. quTaisi, qalaqis meriis saaqto <strong>da</strong>rbazi.Catarebis dro: 7 maisi, 2009 weli, 15:00 saaTi.monawileebi:kiTxva-pasuxis sesia:# kiTxva/komentari avtori eqspertTa komentarebi1. <strong>da</strong>axloebiTramdeni kolometritrasisreabilitaciaganxorcieldeba <strong>da</strong>ramdeni kilometriaxali gza aSendeba?zaza xelaZe,asociacia “asa”.irakli liTaniSvili:aRniSnuli monakveTis saerTosigrZea 70 kilometri. aqe<strong>da</strong>n<strong>da</strong>axloebiT 35km-isreabilitaciaganxorcieldeba. aRsaniSnaviagzis axali monakveTisaSenebis Semdeg monakveTissaerTo sigrZe ar mcirdeba,Tumca trasis teqnikurimaxasiaTeblebisgaumjobesebis gamo mkveTradSemcirdeba transportirebisdro.2. ra vadebSia<strong>da</strong>gegmili proeqtisganxorcieleba?zaza xelaZe,asociacia “asa”.182irakli liTaniSvili: gegmiTproeqti un<strong>da</strong> ganxorcieldessam weliwadSi. min<strong>da</strong> asevexazi gavusva im faqts, romaRniSnuli monakveTismSenebloba reabilitacia ar<strong>da</strong>iwyeba, sanam<strong>da</strong>kmayofilebuli ar iqnebayvela is mosaxle,romelze<strong>da</strong>c aRniSnuliproeqti moaxdens zegavlenas.


3. ra iqneba erTikilometrisfasi?4. xom ar job<strong>da</strong> jermomx<strong>da</strong>riyo mTelitrasis <strong>da</strong>proeqteba<strong>da</strong> amis Semdeg<strong>da</strong>wyebuliyoreabilitaciisprocesi?zaza xelaZe –asociacia “asa”.no<strong>da</strong>r jiqia –“axalgazr<strong>da</strong>ekonomistTaasociacia”zusti fasis Tqma am etapzeSeuZlebelia, radgan es<strong>da</strong>mokidebulia mTel rigfaqtorebze. mSneblobisRirebuleba <strong>da</strong>zustebuli iqnebadetaluri proeqtirebis<strong>da</strong>srulebis Semdeg.ramaz nikolaiSvili: gzebis<strong>da</strong>proeqteba xdebaetapobrivad, - TanxebismoZiebis paralelurad, e.isanam ar xdeba TanxebismoZieba, gzis SemdegimonakveTis <strong>da</strong>proeqtebaSeuZlebelia.5. ramdena<strong>da</strong>aadgilobrivimosaxleobaCarTuli procesSi?6. Cveni asocoacoaanxorcielebsadgilobrivibiznesis mxar<strong>da</strong>mWerproeqts, amitomgvainteresebszustad sadgaivlis trasa.?7. ra <strong>da</strong>matebiTizomebi iqnebamiRebuli gzisgeguTis <strong>da</strong>baSismonakveTebisgayvanis dros?no<strong>da</strong>r jiqia –“axalgazr<strong>da</strong>ekonomistTaasociacia”kaxa gvancelaZeaxalgazr<strong>da</strong>ekonomistTaasociaciazaza xelaZe –asociacia “asa”-183ramaz nikolaiSvili, medgarWeliZe:informacia proeqtismimdinareobis Sesaxebmiewodeba yvela<strong>da</strong>interesebul mxares. amismagaliTia, Tun<strong>da</strong>cdRevandeli Sexvedra.Sexvedrebi gansaxlebissakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiTCatardeba TviToeulregionSi <strong>da</strong> TviToeulubanze. mosaxleoba miiRebssargebels aRniSnuliproeqtis, rogorcmSeneblobis periodSi, aseveaxali trasiseqsplotaciisas.ramaz nikolaiSvili: trasisdetaluri, maRali sizustiTrukis mowodeba SesaZlebeliiqneba wlis bolos,detaluri proeqtirebisstadiaze.medgar WeliZe: baSisWarbteniani monakveTisSeswavla detalurad moxdebadetaluri proeqtirebisaskonsulntantis mier <strong>da</strong>gaTvaliswinebuli iqnebasaTanado sadrenaJosistemebi. arqeologiuri


memkvidreoba <strong>da</strong>culi iqnebakanonis Sesabamisad.ganxorcieldebawinasamSenebloarqeologiuri kvleva.winaswari kvleva aCvenebs,aris Tu ara saWiromSeneblobis <strong>da</strong>wyebamdeeqstensiuri arqeologiurisamuSaoebis Catareba.<strong>da</strong>skvniT nawilSi, sityviT gamovi<strong>da</strong> aseve iaponiis saerTaSorisourTierTobebis asociaciis (JICA) warmomadgeneli batoni masaaki nagata,romelmac didi madloba ga<strong>da</strong>uxa<strong>da</strong> <strong>da</strong>mswreebs <strong>da</strong> aRniSna rom banki didyuradRebas aqcevs msgavsi Sexvedrebis maRal doneze Catarebas <strong>da</strong> ismoxarulia, rom Sexvedras amdeni xalxi eswreba.imereTis regionis gubernatorma xazi gausva regionisaTvis or metadmniSvnelovan problemas <strong>da</strong> moiTxova, rom proeqtirebis procesSiaucileblad un<strong>da</strong> gamaxvildes yuradReba Semdeg or sakiTxze:1. kopitnaris aeroporti – regionis ganviTarebis gegma iTvaliswinebskopitnaris aeroportis gadidebas <strong>da</strong> momsaxureobis saerTaSorisostan<strong>da</strong>rtebTan SesabamisobaSi moyvanas. momavalSi <strong>da</strong>gegmiliaaeroportisaTvis 100 ha miwis gamoyofa. man aRniSna, rom Sexvedraqon<strong>da</strong> avstriis elCTan aRniSnul sakiTxze <strong>da</strong> aRniSnuli proeqtimisi azriT ar aris Soreuli perspeqtiva. amitom, trasa, rogorcregionaluri aeroportis erT-erTi aucilebeli infrastruqtura,ukve am etapze un<strong>da</strong> iTvaliswinebdes aeroportis momavaliganviTarebis gegmebs.2. baSis teritoria – teritoria ganicdis mudmiv <strong>da</strong>tborvas <strong>da</strong>proeqtantma am monakveTis <strong>da</strong>proeqtebas gansakuTrebiT didimnivneloba un<strong>da</strong> mianiWos.184


185


186

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!