Untitled
Untitled
Untitled
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
germaniaSi nacistebi rom<br />
komunistebs miadgnen,<br />
xma ar amomiRia,<br />
radgan komunisti ar vyofilvar.<br />
ebraelebs miadgnen da<br />
xma ar amomiRia,<br />
radgan ebraeli ar vyofilvar.<br />
profkavSirebs miadgnen da<br />
xma ar amomiRia,<br />
radgan profkavSireli ar vyofilvar,<br />
kaTolikeebze gadavidnen da<br />
xma ar amomiRia,<br />
radgan kaTolike ar vyofilvar.<br />
Semdeg me momadgnen...<br />
da aRaravin iyo darCenili,<br />
rom xma amoeRo...<br />
martin niimioleri<br />
pastori, germaniis<br />
evangelur- luTeruli eklesia
solidaroba<br />
#1(28)<br />
saqarTvelos saxalxo<br />
damcvelis Jurnali<br />
redaqtori: nino cincaZe<br />
stilis<br />
redaqtori: levan bregaZe<br />
dizaini: besik danelia<br />
foto: levan xerxeuliZe<br />
marika asaTiani<br />
redkolegia: sozar subari<br />
beqa mindiaSvili<br />
Tamar Samili<br />
sergo ratiani<br />
garekanze:<br />
levan xerxeuliZis foto<br />
Jurnali momzadebulia saxalxo<br />
damcvelTan arsebuli tolerantobis<br />
centris mier<br />
ibeWdeba gaeros ganviTarebis programis<br />
mxardaWeriT<br />
winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli<br />
mosazrebebi ar asaxavs gaerTianebuli<br />
erebis organizaciis an gaeros<br />
ganviTarebis programis Tvalsazriss<br />
misamarTi: Tbilisi, maCablis 11,<br />
tel.: 92 24 81<br />
www.ombudsman.ge<br />
saqarTvelos<br />
saxalxo<br />
damcveli<br />
gaeros<br />
ganviTarebis<br />
programa<br />
22<br />
4 LUMEN<br />
somexTa da qarTvelTa<br />
sarwmunoebrivi urTierTobebi<br />
16<br />
27<br />
34<br />
40<br />
nugzar papuaSvili<br />
mrgvali magida<br />
religiuri umciresobebi -<br />
darRveuli balansi<br />
nino cincaZe<br />
perspeqtiva<br />
sarwmunoebiT qarTveli<br />
sergo ratiani<br />
erTi iluziis istoria<br />
zaal andronikaSvili<br />
ZeglebiT TamaSi<br />
arCil qiqoZe
61<br />
45<br />
61<br />
67<br />
politika da ideologia<br />
demokratia, rogorc<br />
universaluri faseuloba<br />
amartia seni<br />
TOLERANCE<br />
55 nu moklav jafaras!<br />
lela gafrindaSvili<br />
media<br />
presis Tavisufleba msoflioSi<br />
2008 wels<br />
fridon sayvareliZe<br />
orientiri<br />
desmond tutu -<br />
samarTlianobisTvis mebrZoli<br />
`cisartyelas qveynis~ Svili<br />
nino beqiSvili<br />
73<br />
80<br />
89<br />
95<br />
EX CATHEDRA<br />
marTlmadidebeli eklesia<br />
pluralistul samyaroSi<br />
dekanozi emanuel klapsisi<br />
rogor viRebdi<br />
gansxvavebasa da msgavsebas<br />
arCil qiqoZe<br />
100 Summary<br />
Sinaarsi WeSmariti moqalaqeobisa<br />
beqa mindiaSvili<br />
eklesiisa da saxelmwifos<br />
TanamSromlobis Sesaxeb<br />
iRumeni petre meSCerinovi<br />
eTnosebi saqarTveloSi<br />
28
#1(28)<br />
Solidarität<br />
LUMEN<br />
somexTa<br />
da qarTvelTa<br />
sarwmunoebrivi<br />
urTierTobebi<br />
nugzar papuaSvili<br />
`mSvidobiT Sekrbes erTad somexni da qarTvelni~<br />
_ es sityvebi XI s-is qarTveli episkoposis, leonti<br />
mrovelis, naSromSi `cxovreba qarTvelTa mefeTa~<br />
ramdenjerme gvxvdeba. maT iq erTob STambeWdavi<br />
adgili uWiravT da didi Sinaarsobrivi datvirTva<br />
aqvT. aq, upirveles yovlisa, warmoCenilia survili da<br />
ocneba, rom aRdges da ganaxldes is Tanxmoba,<br />
Tanadgoma da Tanalmoba, rac somexTa da qarTvelTa<br />
istoriis dasabams amkobda da ramac orive xalxis<br />
TviTdamkvidrebas, _ maT mier saxelmwifoebis<br />
mSeneblobas da TiToeuli xalxis kulturosan erad<br />
Camoyalibebas Seuwyo xeli.<br />
qarTvelTa da somexTa Tanacxovrebis<br />
istoria mdidaria<br />
iseTi faqtebiT, movlenebiT,<br />
TvalsazrisebiTa da TeoriebiT,<br />
romelTa mniSvneloba<br />
orive qveynis farglebs Sordeba<br />
da saerTaSoriso interess<br />
imsaxurebs. igulisxmeba<br />
rogorc politikuri da sazogadoebrivi,<br />
ise kulturuli<br />
da religiuri urTierTobebi.<br />
didi xania, rac am urTier-<br />
Tobebis xasiaTisa da Sinaarsis<br />
garkvevaze intensiurad<br />
muSaoben rogorc adgilob-<br />
4<br />
}'vh'mksr<br />
rivi, ise ucxoeli mkvlevarebi.<br />
isini aRniSnaven, rom qar-<br />
Tul-somxuri urTierTobebis<br />
problema Zalian rTuli<br />
da sainteresoa. sainteresoa<br />
imdenad, ramdenadac isini erT<br />
sqemaSi ver Tavsdebian da saerTo<br />
suraTis dadgena SeuZlebelia.<br />
process cvalebadoba<br />
da urTierTgamomricxavi<br />
movlenebis Tanaarseboba<br />
axasiaTebs, magram veravin<br />
uaryofs, rom mezobel erebs<br />
Soris intensiuri urTierTobebi,<br />
romlebic arasdros Sewy-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
vetila, mudam kulturaTa<br />
dialogisa da urTierTgamdidrebis<br />
samsaxurSi idga.<br />
marTebulad SeniSnavs prof.<br />
vaCe nalbandiani: `saukuneTa<br />
siRrmidan modis am ori moZme<br />
xalxis, qarTvelebisa da somxebis<br />
megobroba. igi iseve Zvelia,<br />
rogorc TviT es xalxebi.<br />
misi mravalsaukunovani<br />
fesvebi gadgmulia Zalian<br />
Rrmad da uxsovar, winaistoriul<br />
dros aRwevs. am megobrobisa<br />
da Zmobis Sesaxeb guli-<br />
Tadi sityvebiT gviamboben<br />
somxursa da qarTul istoriul<br />
Zeglebsa Tu matianeebSi<br />
daculi da saukuneTa wiaRidan<br />
Cvenamde moRweuli xalxuri<br />
gadmocemebi da Tqmulebebi~<br />
(nalbandiani 1959: gv. 9).<br />
aRniSnuli urTierTobebis<br />
safuZvlian Seswavlas aqvs<br />
rogorc wminda mecnieruli,<br />
ise sazogadoebriv-saganmanaTleblo<br />
daniSnuleba. gaviTvaliswinoT,<br />
rom esaa didi istoria,<br />
_ politikur, socialur<br />
da religiur movlenaTa<br />
sveticxoveli. mcxeTa (XI s.)<br />
grZeli jaWvi, romlis TiToeuli<br />
rgoli xalxTa Tanacxovrebis<br />
mravalmxriv saintereso<br />
epizods Seicavs. am epizodebis<br />
aRweras da maT analizs<br />
ara erTi da ori sqeltaniani<br />
wigni dasWirdeba, romlebSic<br />
mkiTxveli cxovrebisaTvis<br />
da, kerZod, erTa TanacxovrebisaTvis<br />
bevr gamosadeg<br />
da Wkuissaswavlebel masalas<br />
ipovis. maT Soris aRmoCndeba<br />
iseTi masalac, romelic<br />
sarwmunoebaTa urTierTobis<br />
kulturaze, tolerantobasa<br />
da religiurobis civilizebulad<br />
gamoxatvis wesebze migvaniSnebs;<br />
am saganze dagvafiqrebs,<br />
zogjer sakuTari Tavis<br />
mimarT kritikulad gangvawyobs<br />
da umjobesi gzebis Ziebisaken<br />
gvibiZgebs. amjerad<br />
Cveni mizania, gavixsenoT da<br />
gavaanalizoT ramdenime<br />
faqti, movlena da Sexeduleba,<br />
romlebic cnobilia saqar-<br />
Tvelo-somxeTis urTierTobis<br />
istoriidan da sagulisxmoa<br />
religiurobis kulturis<br />
TvalsazrisiTac.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
5<br />
solidaroba<br />
erTi sarwmunoebis<br />
epoqa<br />
Zveli saistorio wyaroebis<br />
mixedviT da Tanamedrove mecnieruli<br />
xedviTac qarTvelebisa<br />
da somxebis erebad da,<br />
kerZod, politikuri tvirTis<br />
matarebel erebad, e. i. saxelmwifoebad,<br />
Camoyalibeba erTsa<br />
da imave garemoSi, erTsa da<br />
imave sivrcesa da sulier atmosferoSi<br />
moxda. orive xalxsa<br />
da qveyanas saerTo samezoblo<br />
hqondaT da am samezoblosTan<br />
maT metwilad erTnairi<br />
kontaqtebi aaxloebdaT,<br />
_ politikuri, ekonomikuri<br />
da religiuri. amis Sesabamisad<br />
orive qveyanaSi TiTqmis<br />
erTi da igive sarwmunoebrivi<br />
viTareba sufevda.<br />
Zvel drox, winare istoriuli<br />
xanidan gaqristianebamde, somxebisa<br />
da qarTvelebis avtoqtonuri<br />
religia warmarToba<br />
iyo. isini asulierebdnen bunebas<br />
da, amis Sesabamisad,<br />
hqondaT qvaTa, xeTa, mTaTa<br />
wminda eCmiaZinis kaTedrali. fragmenti (IV-XVII ss.)
#1(28)<br />
da wyalTa Tayvaniscemis ritualebi,<br />
romlebic adgilobrivi<br />
garemosagan ikvebeboda<br />
da adgilobriv kolorits<br />
atarebda. paralelurad sazRvargareTidan<br />
intensiurad<br />
Semodioda SedarebiT rafinirebuli<br />
da daxvewili panTeoni<br />
anu RvTaebaTa kultebi<br />
(kerpebi da maTi msaxurebis<br />
wesebi). laparakia rogorc<br />
sparsul-Suamdinarul, ise<br />
berZnul-romaul saRvTismsaxuro<br />
sistemebze, romlebic<br />
orive qveyanaSi, gansakuTrebiT<br />
mosaxleobis zedafenaSi,<br />
advilad ikafavda gzas da<br />
inergeboda. orive qveyanaSi<br />
erTsa da imave dros gamoCndnen<br />
ebraelebi, romlebmac<br />
moitanes Tora da mkvidr<br />
mosaxleobas monoTeizmis<br />
ideebTan ziarebis SesaZlebloba<br />
misces. amitomaa, rom<br />
somxebisa da qarTvelebis<br />
qristianobamdeli miTologia,<br />
asaxuli Zvel (V-XI ss.) literaturul<br />
ZeglebSi, moicavs<br />
rogorc warmarTuli mraval-<br />
RmerTianobis, ise mazdeanobisa<br />
da bibliuri gadmocemebis<br />
elementebs.<br />
SeiZleba iTqvas, rom somxeTsa<br />
da saqarTveloSi, iq binadar<br />
tomebs Soris, aTaswleulebis<br />
manZilze erTi da igive<br />
religiuri atmosfero<br />
arsebobda, _ am sferoSi erTa<br />
Soris urTierTobas araviTari<br />
damabrkolebeli lodi ar<br />
eRobeboda. es garemoeba, cxadia,<br />
xels uwyobda am ori xalxisa<br />
da saxelmwifos politikurad<br />
da kulturulad daaxloebas.<br />
am faqtis mniSvneloba<br />
da pozitiuri roli mas<br />
Semdeg gaacnobieres (yovel<br />
SemTxvevaSi, saqarTveloSi),<br />
rac amgvari lodi warmoiSva<br />
Solidarität<br />
LUMEN<br />
da misi arseboba yvelasaTvis<br />
sagrZnobi gaxda. esaa saqarTvelosa<br />
da somxeTis sarwmunoebrivi<br />
da eklesiuri gayofa<br />
gaqristianebis momdevno<br />
saukuneebSi. amitom araa gasakviri,<br />
rom XI-XI I ss-is saqarTveloSi,<br />
romelic realurad<br />
qarTvelTa, somexTa da kavkasiis<br />
sxva xalxebis saxelmwifos<br />
warmoadgenda, aRniSnuli<br />
erTianobis mimarT mZafri<br />
nostalgia gaCnda da xsenebuli<br />
lodis ganeitralebaze<br />
zrunva daiwyo.<br />
leonti mrovelis zemoT dasaxelebuli<br />
wigni, romlis<br />
sruli saTauria `cxovreba<br />
qarTvelTa mefeTa da pirvelTaganTa<br />
mamaTa da naTesavTa~<br />
da romelic `qarTlis<br />
cxovrebis~ fundaments warmoadgens,<br />
ase iwyeba: `pirvelad<br />
vaxsenoT ese, rameTu somexTa<br />
da qarTvelTa, ranTa da movaknelTa,<br />
herTa da lekTa,<br />
megrelTa da kavkasianTa... er-<br />
Ti iyo mama, saxeliT Targamos~.<br />
Targamosma, _ noes ufrosi<br />
vaJis, semis, SviliSvilma,<br />
_ babilonis godolis daqcevis<br />
Semdeg kavkasiis mTebs<br />
miaSura da iq, araratisa da<br />
masisis sanaxebSi, damkvidrda.<br />
man rva gmiri, rva saxelovani<br />
Svili gazarda: haos, qarTlos,<br />
bardos, movakan, lek, heros,<br />
kavkas da egros. Targamosma<br />
kavkasia rva nawilad dayo da<br />
Svilebs gaunawila. Zmebs Soris,<br />
pirvel yovlisa ki qarTlossa<br />
da haoss Soris, e. i. qarTvelTa<br />
da somexTa mamamTavrebs<br />
Soris, erTguleba da siyvaruli<br />
sufevda. magram bednierebas<br />
erTi ram aklda _ Tavisufleba<br />
da damoukidebloba.<br />
JamTaaRmwerlis TqmiT, `ese<br />
rvanive erTobiT hmonebdes<br />
6<br />
}'vh'mksr<br />
nebroTs gmirsa, romeli iyo<br />
pirveli mefe yovlisa qveyanisa~.<br />
laparakia bibliur nebroTze<br />
(nimrodze), qamis STamomavalze,<br />
quSis Zeze, romelmac<br />
`iwyo Tavisi Zalovanebis<br />
gamoCena miwaze. is iyo Zalovani<br />
monadire uflis winaSe~<br />
(dab. 10, 8-9). ai, es nebroTi,<br />
devkaci da pirveli mefe dedamiwaze,<br />
imJamad, itoriis<br />
winare xanaSi, Turme kavkasiis<br />
xalxebzec batonobda. Tavisuflebis<br />
droSa, qarTlis<br />
cxovrebis uwyebiT, pirvelad<br />
somexTa mamamTavarma haosma<br />
aafriala da Svidsave Zmas<br />
mouxmo. daiwyo omi, ulmobeli<br />
da usastikesi, nebroTian-<br />
Ta da TargamosianelTa Soris,<br />
romelic nebroTis, dedamiwaze<br />
pirveli mefis, gangmirviT<br />
da misi uZlevelobis<br />
rwmenis gacamtverebiT dasrulda.<br />
kavkasiaSi, kavkasiel-<br />
Ta SeTanxmebuli Zalis wyalobiT,<br />
mSvidobam da Tavisuflebam<br />
daisadgura.<br />
am istoriaSi arsaidan Cans,<br />
araferia naTqvami da miniSnebulic<br />
ki, rom Targamosianelebs<br />
im WeSmaritebisagan<br />
gadaexvioT, romelic maT uSualo<br />
winapars, noes, da mis<br />
ojaxs epyra. aseve vxedavT,<br />
rom maT Soris sulieri da<br />
msoflmxedvelobrivi harmoniaa;<br />
aqvT erTi sarwmunoeba<br />
da es sarwmunoeba, eWvi araa,<br />
mamamTavar noes marTali da<br />
RvTis mosawoni sarwmunoebaa.<br />
ase rom, istoriis gariJraJze,<br />
SeiZleba iTqvas, kavkasiis<br />
oqros xanaSi, somxebi da qar-<br />
Tvelebi, `qarTlis cxovrebis~<br />
miniSnebiT, aramarto genetikiT<br />
dakavSirebulni, aramed<br />
simarTliTa da WeSmaritebiT<br />
gasxivosnebulni arian.<br />
Ñîëiäàðíiñòü
amaRleba. nikorwminda (XI s.)<br />
aseTi xana ki yvela xalxisaTvis<br />
yvela epoqasa da formaciaSi<br />
is saocnebo xanaa, saiTkenac<br />
Taobebi miiswrafian.<br />
rwmena imisa, rom somxebi da<br />
qarTvelebi warmomavlobiT,<br />
Zveli kulturiTa da religiiT<br />
moZme xalxia, cxovelmyofel<br />
Zalas inarCunebda. imave<br />
qarTveli episkoposis cnobiT,<br />
qarTvelebsa da somxebs<br />
SemdgomSic, ukve istoriul<br />
epoqaSi, araerTgzis gauwodebiaT<br />
erTmaneTisaTvis daxmarebis<br />
xeli. es bunebrivicaa,<br />
Tu gaviTvaliswinebT, rom<br />
orive ersa da qveyanas gangebam<br />
TiTqmis erTi da igive<br />
bedi arguna _ brZolebi gareSe<br />
da Sinaur mtrebTan: iranis,<br />
romisa da bizantiis imperiebTan,<br />
Turq-selCukebTan,<br />
separatistebTan. STambeWdavia<br />
qarTvelebisa da somxebis<br />
erToblivi brZolebi sparselebis<br />
winaaRmdeg qarTlis mefeebis<br />
farsman qvelisa da<br />
asfaguris dros (I I -I I I ss.), rac<br />
koaliciuri armiis gamarjvebiT<br />
damTavrda. rodesac farsman<br />
qvelis taxti misma Zmam<br />
mirdatma Zalmomreobis gziT<br />
miisakuTra, samarTlianoba<br />
mxolod somexTa mefis daxmarebiT<br />
aRdga (q. cx. I: gv. 52-<br />
54). marTalia, aseT urTier-<br />
Tobas alag-alag bzaric uCndeboda,<br />
magram suraTi mTlianobaSi<br />
igive rCeboda _ keTili<br />
mezobloba. iyo SemTxveva,<br />
leonti mrovelis uwyebiT,<br />
rodesac somxebis winaaRmdeg<br />
qarTvelebma da osebma erToblivad<br />
gailaSqres. javaxeTSi<br />
maT somexTa mefis artaSanis<br />
Ze zareni Seipyres; wamoiyvanes<br />
darials, sadac osebs misi<br />
mokvla undodaT, magram qar-<br />
Tvelebma maT amis saSualeba<br />
ar misces. viTareba daiZaba,<br />
magram yvelaferi molaparakebiT<br />
damTavrda da problemebi<br />
mogvarda. am ambis Txrobas<br />
ruisis episkoposi (mroveli)<br />
am sityvebiT amTavrebs:<br />
`mieriTgan iqmnes moyvare somexni<br />
da qarTvelni da ovsni.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
7<br />
xaCkari `yovlismxsneli~ (XIII s.)<br />
solidaroba<br />
da samive erTobiT brZodes<br />
mterTa” (q. cx. I: gv. 48-49).<br />
leonti mroveli, rogorc amis<br />
Taobaze qarTvel-somexTa ur-<br />
TierTobis Tanamedrove mkvlevari<br />
aleqsandre abdalaZe<br />
SeniSnavs, aseTi Setakebebis<br />
mimarT `amJRavnebs iseT damokidebulebas,<br />
rom grCeba STabeWdileba,<br />
TiTqos avtori,<br />
marTlac, ZmaTaSoris gaCaRebuli<br />
omis Sesaxeb gviambobdes<br />
da misTvis erTnairad arasasurvelia<br />
romelime mxaris<br />
gamarjveba. alag-alag SeiZleba<br />
gamovicnoT misi survili,<br />
rom... brZolaSi sasurvelia<br />
damarcxdes is mxare, romelsac<br />
edeba pasuxismgebloba<br />
qarTvelTa da somexTa wakidebisa~<br />
(abdalaZe 1982: gv. 5-6).<br />
qristianoba orive qveyanaSi<br />
erTi da imave gziT Sevida da<br />
misionerebic metwilad saer-<br />
To hyavdaT: mociquli barTlome,<br />
grigol parTeli da<br />
nino qarTvelTa ganmanaTle
#1(28)<br />
beli. maT gverdiT dganan qalwulmowameni<br />
(wm. ninos dobilni)<br />
rifsime da gaiane, romlebsac<br />
qarTuli da somxuri saeklesio<br />
tradicia (gansakuTrebiT<br />
XI s-mdeli) TiTqmis Tanabari<br />
qebiT da didebiT moixseniebs.<br />
somxebisa da qarTvelebis<br />
rwmenaSi erTianobis<br />
simbolod warmogvidgeba wm.<br />
SuSaniki, romelic gvartomobiT<br />
somexi iyo, magram mowamis<br />
gvirgvini saqarTvelos eklesiis<br />
wiaRSi pova. rodesac misi<br />
mama, saxelganTqmuli sardali<br />
vardan mamikoniani, Sahma<br />
sataxto qalaq ktezifonSi<br />
sikvdiliT dasaja, oblad dar-<br />
Cenili bavSvebi curtavis pitiaxSma<br />
arSuSam saqarTvelo-<br />
Si wamoiyvana da Tavis Svileb-<br />
Tan erTad gazarda. iq SuSaniki<br />
arSuSas rZali gaxda. gavixsenoT,<br />
rogor moixseniebs igi<br />
mamamTils, rodesac qristesagan<br />
garemiqceul qmars, varsqens,<br />
mimarTavs: `mamaman Senman<br />
aRhmarTna samartvileni da<br />
eklesiani aRaSenna da Sen mamisa<br />
Senisa saqmeni ganhryuen da<br />
sxuad gardaaqcien keTilni<br />
misni; mamaman Senman wmidani<br />
Semoixuna saxid Tvisa, xolo<br />
Sen devni Semoixuen; man Rmer-<br />
Ti, Semoqmedi caTai da qveyanisai,<br />
aRiara da hrwmena...~<br />
(Zveli qarTuli... 2005: gv. 12).<br />
marTalia, sarwmunoebaSi erTianoba<br />
Semdeg saukuneeSi warsuls<br />
Cabarda, magram Tamamad<br />
SegviZlia vTqvaT, rom swored<br />
am erTianobisa da rwmenismieri<br />
Tanacxovrebis xsovna iqca<br />
Zalad, romelmac orive ers<br />
bevri Znelbedoba da politikuri<br />
kataklizmi gadaatanina<br />
da TiToeul maTgans erTmane-<br />
Tis kulturis salaroebSi<br />
wvlilis Setanisaken ubiZga.<br />
Solidarität<br />
LUMEN<br />
eklesiaTa gayofis<br />
epoqa<br />
qarTlisa da somxeTis anu, rac<br />
igivea, mcxeTisa da eCmiaZinis<br />
sakaTalikosoebs Soris evqaristiuli<br />
kavSiris gawyvetis<br />
safuZveli gaxda polemika,<br />
romelmac V-VI ss-Si bizantia<br />
da mTeli qristianuli aRmosavleTi<br />
moicva. laparakia<br />
samebis meore piris, gankacebuli<br />
RmerTis, bunebis Sesaxeb.<br />
kiTxva ase daisva: ieso<br />
qristes, wuTisofelSi mosuli<br />
RmerTis, pirovnebaSi rogori<br />
urTierTobaa saRvTo<br />
da adamianur (kacebriv) bunebaTa<br />
Soris? anda: igi bunebiT<br />
mxolod RmerTia (erTbunebovani<br />
anu monofizitia) Tu _<br />
bunebiT RmerTic da bunebiT<br />
kacic (orbunebovani anu diofiziti)?<br />
es sakiTxi ganixila<br />
451 wlis msoflio saeklesio<br />
krebam qalkedonSi da romis<br />
pap leonis saRvTismetyvelo<br />
traqtatis (`leonis tomaris~)<br />
safuZvelze SeimuSava dogmati,<br />
romelic WeSmarit moZRvrebad<br />
diofizitobas anu qristes<br />
orbunebianobis sarwmunoebas<br />
aRiarebda. aRniSnul<br />
krebas arc qarTvelebi da arc<br />
somxebi ar daswrebian, radgan<br />
am dros regionSi sparse-<br />
Tis winaaRmdeg ajanyeba daiwyo<br />
da, unda vifiqroT, adgilobrivi<br />
eklesiebis mesveurebma<br />
sazRvargareT gamgzavreba<br />
ver moaxerxes.<br />
Tanamedrove istoriografiaSi<br />
gamyarebulia Semdegi Tvalsazrisi:<br />
sadavo sakiTxze qar-<br />
TvelTa, somexTa da albanTa<br />
eklesiebma Tavidan SedarebiT<br />
neitralur anu Sualedur<br />
mimarTulebas dauWires mxari.<br />
igulisxmeba bizantiis im-<br />
8<br />
}'vh'mksr<br />
perator zenonis mier 482 wels<br />
xelmowerili henotikoni (er-<br />
Tianobis aqti; zenonis henotikoni),<br />
romelic zemoT dasmul<br />
kiTxvebs araarsebiTi da<br />
araaqtualuri problemis kvalifikacias<br />
aZlevda, misi garkvevis<br />
survils mavneblobas<br />
uwodebda da am saganze sajaro<br />
kamaTs krZalavda.<br />
kavkasiis xsenebulma eklesiebma<br />
506 wels qalaq dviniSi<br />
moiwvies kreba, romelzec maT<br />
zenonis henotikonis debulebebi<br />
Seiwynares da, amdenad,<br />
unionaluri (Semrigebluri<br />
da gamaerTianebeli) pozicia<br />
SeimuSaves. Semdeg movlenebi<br />
ise ganviTarda, rom erTianoba<br />
dairRva: romis papma feliqs<br />
I I I -m mkacrad dagmo henotikoni<br />
da mis mimdevrebs eklesiidan<br />
gankveTiT daemuqra.<br />
bizantiis saeklesio ierarqiam<br />
da samefo karma, garkveuli<br />
yoymanis Semdeg, qalkedonis<br />
krebis pozicia (diofizitoba)<br />
aRiara. qarTvelebic maT<br />
mxareze dadgnen. aRmosavle-<br />
Tis eklesiaTa garkveuli nawili,<br />
Sinagani nebiT Tu mazdeanuri<br />
iranis zegavleniT,<br />
antiqalkedonitobas (monofizitobas)<br />
miemxrnen. somxebisa<br />
da albanelebis didma nawilmac<br />
es gza airCia _ uaryo<br />
meoTxe krebis (qalkedonis)<br />
avtoriteti da mxolod wina<br />
sami krebis madlmosileba iwama.<br />
554 wels maT imave dvinSi<br />
meore saeklesio kreba moiwvies<br />
da antiqalkedonuri pozicia<br />
daadastures. am faqtis<br />
Semdeg moZme eklesiebi<br />
dogmatikis sferoSi erTmaneTs<br />
gaemijnen da maT Soris<br />
locviTi Tanaziareba (evqaristiuli<br />
kavSiri) SeCerda.<br />
qalkedoniti somxebi saqar-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
Tvelos eklesiis iurisdiqciaSi<br />
aRmoCndnen, antiqalkedoniti<br />
qarTvelebi ki _ somxeTis<br />
eklesiis iurisdiqciaSi.<br />
Sua saukuneebSi batonobda<br />
tradicia, romlis Tanaxmad<br />
esa Tu is sarwmunoeba im erisa<br />
Tu qveynis saxeliT aRiniSneboda,<br />
romelsac mocemuli<br />
sarwmunoeba (konfesia, denominacia)<br />
istoriuli peripetiebiT<br />
ukavSirdeboda. magaliTad,<br />
Zvelad literaturul<br />
da zepir metyvelebaSi<br />
Cveulebrivi movlena iyo gamoTqmebi:<br />
`berZenTa sarwmunoeba~<br />
anu marTlmadidebloba<br />
(qalkedonitoba) da<br />
berZeni marTlmadidebeli,<br />
qalkedonitis mniSvnelobiT,<br />
`laTinTa sarwmunoeba~ anu<br />
kaTolikoba da laTini (aseve:<br />
frangi) kaTolikes mniSvnelobiT.<br />
aseTive tradicia<br />
damkvidrda kavkasiaSic: qalkedonitebi<br />
qarTvelebad<br />
moixseniebodnen da mogvianebiT<br />
gaqarTveldnen kidec,<br />
antiqalkedonitebi _ somxebad<br />
da isinic gasomxdnen.<br />
da-eklesiebis gayofam (sqizmam)<br />
orive mezobeli eri da<br />
qveyana daazarala. marTalia,<br />
eCmiaZinis sakaTalikosom<br />
liberaluri da rbili kursi<br />
aiRo da arc monofizitobisadmi<br />
erTgulebaSi gamouCenia<br />
mas simtkice da Tanmimdevruloba,<br />
magram im urTierTbraldebebma<br />
da zogjer arakoreqtulma<br />
sityvebma, rac<br />
orive mxridan ismoda, xalxebisa<br />
da qveynebis tradiciul<br />
urTierTobas bzari gau-<br />
Cina; erTi da imave RmerTis<br />
(ieso qristes) madidebeli<br />
erebi erTmaneTs ise veRar<br />
ugebdnen da erTmaneTs imave<br />
TvaliT veRar umzerdnen,<br />
rogoriTac adre; alag-alag<br />
moyvasis damcrobis mankierebamac<br />
iCina Tavi. aRmocenda<br />
problema, rac orive qveynisa<br />
da eklesiis Wirisuflebma<br />
male gaacnobieres da gamosavlis<br />
Zebna daiwyes. amis dasturia<br />
mimowera kirion qarTlis<br />
kaTalikossa da abraam<br />
somexTa kaTalikoss Soris<br />
(VI-VI I ss-is mijna), romelic<br />
somxur enazea Semonaxuli<br />
krebulSi `epistoleTa wigni~<br />
(qarTuli Targmani: epistole-<br />
Ta wigni , 1968). esaa mZafri<br />
polemika, romelSic TiToeuli<br />
mxare erTmaneTs eklesiis<br />
mamaTa gadmocemebisa da<br />
dadgenilebebis darRvevaSi<br />
adanaSaulebs, magram aqve<br />
sagrZnobia orive ierarqis<br />
gulistkivili imis gamo, rac<br />
moxda. moxdeniT ki upirveles<br />
yovlisa is moxda, rom ieso<br />
qristes ukanaskneli locva<br />
da anderZi ar Sesrulda: `ra-<br />
Ta yvela erTi iyos, rogorc<br />
Sen CemSi, mamao, me ki SenSi;<br />
raTa isinic iyvnen CvenSi,<br />
raTa irwmunos sofelma, rom<br />
Sen momavline~ (ioane 17:21).<br />
amis gamo, aRniSnuli epostoleebis<br />
mixedviT, orive polemistis<br />
mizania, rom saerTo<br />
safuZveli gamoinaxos, yurad-<br />
Reba swored imis mimarT iqnes<br />
gamaxvilebuli, rac saerToa,<br />
da ara imis mimarT, rac erTmaneTisagan<br />
gangvasxvavebs da<br />
gvaSorebs. isini aRiareben da<br />
xSirad usvamen xazs imas, rom<br />
maT aerTianebT saerTo winaprebi,<br />
saerTo ganmanaTleblebi,<br />
saerTo wmindanebi, gansakuTrebiT<br />
ki dedofal SuSanikis<br />
mowamebrivi Rvawli; ixseneben<br />
im dros, rodesac qar-<br />
Tvelebi da somxebi erTad,<br />
erTsa da imave taZarSi loculobdnen:<br />
wm. SuSanikma, maga-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
9<br />
solidaroba<br />
liTad, curtavis Sereul samrevloebSi<br />
orenovani (qarTulsomxuri)<br />
wirva-locvis praqtika<br />
daawesao.<br />
aseTi nostalgia eklesiaTa<br />
mesveurebs da polemistebs<br />
hkarnaxobda, rom maT, urTierTbraldebebisa<br />
da damuna-<br />
Tebis garda, gaexsenebinaT<br />
saerTo istoria rogorc er-<br />
Tadyofnis Jami _ ideali da<br />
miswrafebis sagani. `sarwmunoebriv<br />
erTobas da orive Cveni<br />
qveynis maspinZlobas curtavis<br />
eklesia uryevi SeuvalobiT<br />
icavda... siyvaruli,<br />
xorcieli moyvroba da sulieri<br />
ziareba sruldeboda SvebiT<br />
aRsavse sixaruliT. aqedan<br />
mcxeTaSi jvars midiodnen<br />
da mandedan wminda kaTolikes<br />
modiodnen~ (gv. 66), _<br />
ambobs abraami. laparakia momlocvelobaze<br />
somxeTidan<br />
saqarTveloSi da saqarTvelodan<br />
somxeTSi. konfliqtis<br />
simwvavis miuxedavad, kirioni<br />
erTianobis SenarCunebis imeds<br />
ar kargavs da ambobs: Cvenca<br />
da Tqvenc `sarwmunoeba ierusalimisa<br />
gvaqvs da gveqneba~.<br />
amasve swamebs marzpani s(u)mbati,<br />
rodesac wers: `ididos<br />
qriste RmerTi, rogorc winaT<br />
gvaswavles Cven netarma moZ-<br />
Rvrebma da viyaviT sarwmunoebiT<br />
erTni yvelani... rogorc<br />
Cveni mamebi iyvnen. radgan er-<br />
Ti moZRvris mowafe da xvedri<br />
varT, rogorc Cveni mamebi<br />
cxovrobdnen, gvqondes sarwmunoeba<br />
RvTis mimarT da ur-<br />
TierTis siyvaruli~ (gv. 74).<br />
eklesiaTa gayofiT gaCenili<br />
iaris moSuSebis survili IX-X<br />
ss-Si imdenad Zlieri aRmoCnda,<br />
rom orive qveyanaSi am<br />
movlenis gamomwvevi mizezebis
#1(28)<br />
sawinamZRvro jvari.<br />
ostati _ gabriel safareli. breTi (X s.).<br />
saq. erovnuli muzeumi<br />
mecnieruli Seswavla daiwyes.<br />
daiwera gamokvlevebi da traqtatebi<br />
imis gasarkvevad, Tu<br />
romelma eklesiam gadauxvia<br />
WeSmariti moZRvrebisagan;<br />
ris gamo gadauxvia, vin da ra<br />
faqtorma Seasrula am saqme-<br />
Si eSmakis roli da riT SegviZlia<br />
vumkurnaloT avadmyofobas,<br />
romelic gvWirs da<br />
romelmac ZmaTa siyvarulis<br />
samoseli gaxia. am problemas<br />
soliduri gamokvlevebi miuZ-<br />
Rvnes imdroindelma swavlulebma.<br />
eseni arian: qarTvelTa<br />
mxridan, mcxeTis kaTalikosi<br />
arseni (zedwodebiT didi,<br />
safareli), romelsac ekuTvnis<br />
istoriuli da dogmaturpolemikuri<br />
narkvevi `ganyofisaTvis<br />
qarTlisa da somxi-<br />
Tisa~ (ix. e. WeliZis dazustebuli<br />
gamocema), da, somexTa<br />
mxridan, urhaeli (edeseli)<br />
episkoposi uxtanesi, romelmac<br />
dawera analogiuri, amas-<br />
Tanave erTob wyaroTmcodneobiTi,<br />
naSromi `istoria gamoyofisa<br />
qarTvelTa somexTagan~<br />
(Targmna z. aleqsiZem).<br />
orive eklesiis warmomadgenlisa<br />
da apologetis mizani<br />
imaSic mdgomareobs, rom, ro-<br />
Solidarität<br />
LUMEN<br />
samreklo. eCmiaZini (XVII s.)<br />
gorc qarTvelma, ise somexma<br />
mkiTxvelma Semdegi garemoeba<br />
gaiTvaliswinos: mezobel eklesiebs<br />
Soris urTierTobis<br />
gamwvavebasa da ganxeTqileba-<br />
Si pasuxismgebloba akisria<br />
ara xalxs, erebs da qveynebs,<br />
aramed istoriis konkretul<br />
monakveTSi Seqmnil politikur<br />
garemos, romlis inspiratori<br />
gareSe Zalaa. mcxeTis<br />
episkoposi, rodesac eklesiaTa<br />
gayofis mizezebze laparakobs,<br />
gulistkivils ver malavs<br />
imis gamo, rom verc bizantiam<br />
da verc sxva qveyanam<br />
(igulisxmeba: saqarTvelomac)<br />
ver daicves marTlmorwmune<br />
somexTa eri da saxelmwifo<br />
iranis TviTmpyrobeli Sahis<br />
agresiisagan. agresorma maT<br />
ultimatumi wauyena: an gane-<br />
SoreT `berZenTa sarwmunoebas~,<br />
an monobis usastikes<br />
uRels SeegueTo. somxeTis<br />
saero da saeklesio zedafenam,<br />
Tanamedrove eniTGrom<br />
vTqvaT, konformistuli gadawyvetileba<br />
miiRo da aRmosavlel<br />
mbrZanebelTa winaSe<br />
qedi moidrika, rac qalkedonis<br />
krebis madlmosilebis uaryofaSi<br />
gamoixata. ase fiqrobs<br />
10<br />
}'vh'mksr<br />
IX s-is qarTveli istorikosi.<br />
CvenTvis aq arsebiTia ara imis<br />
garkveva, ramdenad obieqturi<br />
da safuZvliania es xedva,<br />
aramed imis aRniSvna qarTveli<br />
sasuliero pirisagan, rom<br />
patiosani somexi eri udana-<br />
Sauloa maTsa da qrTvelebs<br />
Soris maxinji kedlis aRmar-<br />
TvaSi. es intrigis kedelia,<br />
romelic mesame Zalam saku-<br />
Tari politikuri interesebis<br />
Sesabamisad aRmarTa. amave<br />
poziciaze dgas uxtanesic,<br />
romelic momxdarSi qarTlis<br />
mRvdelmTavarsa da bizantiis<br />
xelisuflebas adanaSaulebs<br />
da ara qarTvelTa ersa da<br />
saqarTvelos.<br />
aRniSnuli kedlisa Tu jebiris<br />
moSlis sakiTxi saqarTvelos<br />
politikuri elitis winaSe<br />
axali SemarTebiT XI s-Si<br />
daisva. esaa epoqa, rodesac<br />
afxazTa da qarTvelTa samefo<br />
kavkasiis xalxTa konsolidaciis<br />
ideiT gamovida da<br />
erTiani saxelmwifos farglebSi<br />
mezobeli qveynebis SemoerTeba<br />
daiwyo. Cans, am saqmis<br />
Taosani mefe daviT aRma-<br />
Senebeli ara Zaladobis, aramed<br />
Tavisuflebisa da nebayoflobiTobis<br />
principiT xelmZRvanelobda.<br />
mas surda, daerwmunebina<br />
kavkasiis mkvidrni,<br />
rom maTi politikuri er-<br />
Tianobis idea istoriis siRrmidan<br />
modis. es martivi amocana<br />
ar iyo. da ai, vxedavT,<br />
rom mefe aRmaSeneblis gverdiT<br />
eklesiis ara erTi da ori<br />
warmomadgeneli dgas, _ aR-<br />
Wurvili codniT da moqalaqeobrivi<br />
SegnebiT. aseTia ruisis<br />
episkoposi leonti, romlis<br />
koncefcias ukve SevexeT.<br />
mas SemTxveviT ar gaumaxvilebia<br />
yuradReba imis Taoba-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
ze, rom somxebs kavkasiis<br />
istoriisa da kulturis wina-<br />
Se gansakuTrebuli damsaxureba<br />
miuZRviT da rom aRmSeneblobiT<br />
process isini mudam<br />
qarTvelebTan erTad warmarTavdnen.<br />
Tuki am erebs<br />
Tanacxovrebis aseTi didi da<br />
mdidari tradicia aqvT, ra<br />
uSliT xels, rom es tradicia<br />
gaagrZelon? Tuki orive<br />
mxridan keTili neba iarsebebs,<br />
is kedelic gadailaxeba,<br />
romelic konfesiis safuZvelze<br />
aRmocenda.<br />
eWvi araa, maSin aseTi kiTxva<br />
daismeboda: ra sisqisa da simaRlisaa<br />
es kedeli? ramdenad<br />
Zlieri da Seuvalia is ganmasxvavebeli<br />
niSani, romelic<br />
erTi da imave qristes saxeliT<br />
naTelRebul erebs erTmaneTisagan<br />
aucxovebs? dogmatebi,<br />
romlebic erTs meorisagan<br />
da meores pirvelisagan<br />
aSorebs, Zmobisa da siyvarulis<br />
gzasac unda amrudebdes?<br />
daviT aRmaSenebeli da<br />
samefo kari liberalur<br />
poziciaze idgnen da `somexTa<br />
sarwmunoebas~ qveynisa da sazogadoebisaTvis<br />
saziano movlenad<br />
ar aRiqvamdnen. amas is<br />
faqtic adasturebs, rom wm.<br />
mefem saqarTveloSi somexTa<br />
didi nakadi Semoiyvana da maT<br />
eklesiebi aaSenebina. leonti<br />
mrovelic liberaluri eklesiologiis<br />
mimdevrad warmogvidgeba.<br />
`somexTa sarwmunoeba~<br />
misTvis an ar warmoadgens<br />
eress, anda mas miaCnia, rom<br />
eresi ar aris im rangis movlena,<br />
romelmac politikuri<br />
da kulturuli Tanaarsebobis<br />
gzaze unda dagvabrkolos.<br />
amitomaa, rom igi, marTlmadidebeli<br />
mRvdelmTavari, ar<br />
amaxvilebs yuradRebas sarw-<br />
munoebriv barierze, romelic<br />
qarTvelTa da somexTa<br />
Soris arsebobs.<br />
amasTanave: Teoriulad dasaSvebia<br />
da literaturuli wyaroebiTac<br />
dasturdeba, rom<br />
aRniSnul liberalizms orive<br />
mxridan fanatikos-fundamentalistebi<br />
da rigoristebi<br />
daupirispirdnen. isini erTmaneTs<br />
mourideblad da haiharad<br />
eretikosebsa da mwvaleblebs<br />
eZaxdnen. amis dasturia<br />
radikaluri Sinaarsis<br />
ramdenime dokumenti, romlebic<br />
berZnulidan qarTulad<br />
amave periodSi unda eTargmnaT:<br />
`uwyeba petros mkawrvelisaTvis<br />
da alajorisaTvis<br />
da alajorTa marxvisa~, `uwyeba<br />
subalisZis sufsarqisisaTvis~<br />
da `Targmaneba somex-<br />
Ta wualebaTaTvis, Tu romliTa<br />
SeiCvenebian somexni~. analogiuri<br />
(oRond antiqalkedonuri)<br />
teqstebi somxebsac<br />
SeudgeniaT. ruis-urbnisis<br />
saeklesio krebam (1105 w.), magaliTad,<br />
im antiqalkedoniti<br />
somxebis sruli naTlisReba<br />
ganaCina, romlebic qalkedonitTa<br />
eklesiasTan SeerTebas<br />
moisurvebdnen (kanoni 15). ma-<br />
Sasadame, am krebam somxur anu,<br />
misiv kvalifikaciiT, erTbunebianTa<br />
eklesiaSi Sesrulebuli<br />
wesi baTilad gamoacxada,<br />
Tumca rjulis kanoni am<br />
sakiTxze sxva miTiTebebs Seicavs.<br />
magaliTad SegviZlia<br />
davasaxeloT VI msoflio saeklesio<br />
krebis (trulis) 95-e<br />
kanoni, romlis Tanaxmad mwvalebelTa<br />
garkveul jgufs,<br />
kerZod, monofizitebs, Tuki<br />
marTlmadideblad gaxdoma<br />
undaT, mxolod xelwerilis<br />
dadeba da yvela wvalebis, am<br />
SemTxvevaSi, evtiqis, diosko-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
11<br />
solidaroba<br />
resa da severozis, e. i. maTi<br />
eresiarqebis, SeCveneba evalebaT<br />
da ara axali naTlisReba.<br />
savaraudoa, rom ruis-urbnisis<br />
krebis aRniSnuli kanoni<br />
daviT aRmaSeneblisa da<br />
leonti mrovelis ideologiis<br />
mowinaaRmdegeTa zegavleniT<br />
Camoyalibda.<br />
aseT ganwyobilebaTa arsebobis<br />
miuxedavad, Teologiuri<br />
da kulturul-SemoqmedebiTi<br />
kontaqtebi erTi wuTiTac ar<br />
Sewyvetila. qarTveli mwerlebi<br />
didad afasebdnen saRv-<br />
To werilisa da eklesiis mamaTa<br />
memkvidreobis somxurenovan<br />
Targmanebs da am TargmanebiT<br />
isini xSirad soxeTis<br />
eklesiasTan evqaristiuli<br />
urTierTobis gawyvetis merec<br />
sargeblobdnen. amis saukeTeso<br />
nimuSia qarTul enaze Teologiuri<br />
traqtatebis uZvelesi<br />
sqeltaniani wigni `Satberdis<br />
krebuli~ (X s.).<br />
krebebi da paeqrobebi<br />
xelisufleba amCnevda, rom<br />
qveynis erTianobasa da mTlianobas<br />
religia seriozul safrTxes<br />
uqmnida. am niadagze da-<br />
Zabulobis ganmuxtvis imediT<br />
man XI-XI I ss-Si ramdenime sajaro<br />
paeqroba moawyo. maTgan<br />
dokumenturad samia cnobili.<br />
pirveli paeqroba (sityvisgeba)<br />
bagrat meoTxis dros<br />
(1027-1072) RrtilaSi (artanujSi)<br />
Sedga. aq erTmaneTs<br />
daupirispirdnen ierusalimidan<br />
Camosuli beri eqvTime<br />
da somexi moZRvari sosTeni.<br />
qarTuli wyaros mixedviT<br />
(somxuri cnobili ar aris), eqvTimem<br />
samoZRvro-sapaeqro
#1(28)<br />
saxelmZRvaneloebis (somxurad<br />
patimoTinebis) iseTi codna<br />
gamoamJRavna, rom mowinaaRmdegem<br />
kamaTi veRar gaagrZela<br />
da marcxi aRiara (bolo gamocema:<br />
literaturuli Ziebani,<br />
Tb., 1983).<br />
meore kreba daviT aRmaSeneblis<br />
dros Sedga (q. cx. I: gv.<br />
356-357). iniciatori, `cxovreba<br />
mefeT-mefisa daviTisis~<br />
mixedviT, somxebi yofilan, ukmayofiloni<br />
imis gamo, rom<br />
qarTvelebi maT eretikosebs<br />
da mwvaleblebs eZaxdnen. amave<br />
wyaros somxur TargmanSi<br />
ki vkiTxulobT, es mefem Tvi-<br />
Ton moindomao. asea Tu ise,<br />
rogorc dedani, ise Targmani<br />
cxadyofs, rom paeqroba dilidan<br />
daRamebamde gagrZelebula.<br />
imis muxedavad, rom masSi<br />
monawileoba ganTqmulma qar-<br />
Tvelma RvTismetyvelma arsen<br />
iyalToelma miiRo, damajerebeli<br />
argumentebi verc<br />
erTma mxarem ver moitana. mematianis<br />
TqmiT, `iyo orker-<br />
Zove Zlevis moyvareba da cud<br />
sityvaTa paeqroba: rameTu Sevidian<br />
SeuvalTa saqmeTa da<br />
Zniad gamosavalTa, romeli<br />
ese Seewyina mefesa da Tqva:<br />
Tqven, Zmano, siRrmesa same Sesul<br />
xarT da ucnaurTa xedvaTa,<br />
viTarca filosofosni,<br />
da Cven vera-ras uZlebT cnobad,<br />
viTarca uswavlelni da<br />
yovlad msoflioni...~. qar-<br />
Tul dedanSi naTqvamia, rom<br />
daviT aRmaSenebelma, sakuTari<br />
Tavis aserigad damcrobis<br />
miuxedavad, STagonebuli sityva<br />
warmoTqva da qalkedonit-<br />
Ta pozicia gaamagra. somxur<br />
TargmanSi es detali ar gvxvdeba,<br />
samagierod iq naTqvamia:<br />
mefem `TviT martivi da cxadi<br />
sityviT daawynara orive mxa-<br />
Solidarität<br />
LUMEN<br />
re da gauSva kreba~ (qarTlis<br />
cxovreba 1953: gv. 254-255).<br />
dapirispirebam gacilebiT<br />
mwvave xasiaTi im krebaze mii-<br />
Ro, romelic Tamaris dros<br />
gaimarTa (q. cx. I I : gv. 82-90).<br />
sababad qceula uTanxmoeba<br />
saqarTvelos antiqalkedonit<br />
amirspasalar zaqaria mxargrZelsa<br />
da qalkedonit kaTalikos<br />
ioanes Soris. es paeqrobac<br />
Sebindebamde gagrZelda,<br />
daskvnis gamotana ki mainc<br />
SeuZlebeli gaxda. maSin qarTlis<br />
kaTalikosma wamoayena<br />
winadadeba, romlis Tanaxmad<br />
ziarebiseuli puris naWrebi<br />
(sefiskverebi) sami dRis na-<br />
SimSileb ZaRlebisaTvis unda<br />
miecaT. romeli eklesiis pursac<br />
ZaRli pirs daakarebda,<br />
im eklesiis ziareba Zalamoklebulad<br />
gamocxaddeboda. es<br />
iniciativa mefe-dedofals ar<br />
moewonaT, magram Cans, polemistebi<br />
da maTi Tanamdgomni<br />
iseT eqstazSi iyvnen Sesulni,<br />
rom maT winaSe Zlevamosili<br />
xelmwifenic ki `uRonoebaman<br />
moicuna~ da kaTalikoss mxolod<br />
es uTxres: `ra ese sTqvi,<br />
sasmeneladac zaria!~. gamocdaSi<br />
qarTvelebma gaimarjves:<br />
maT purs ZaRlma piri ar daakara,<br />
somxebisas _ ki. Tuki<br />
mTxrobelis teqsts guldasmiT<br />
wavikiTxavT, SevniSnavT,<br />
rom dedofali Tamari gamocdis<br />
process ar daeswro, _ albaT<br />
protestis niSnad. mefe<br />
daviT soslani (asea is saxeldebuli<br />
wyaroSi) daeswro, magram<br />
mkiTxveli grZnobs, rom<br />
mis guls am dros mwuxareba<br />
daufleboda. eWvi araa, mefededofals,<br />
qveyanSi mSvidobisa<br />
da stabilurobis garantT,<br />
kargad ar eniSnebodaT<br />
is, rac `saswauls~ Sedegad<br />
12<br />
}'vh'mksr<br />
mohyva: somxebis nawilis gadanaTvla,<br />
maT Soris, zaqarias<br />
Zmis, msaxurTuxuces ivanesi.<br />
`saswauls~, rogorc wesi, yvela<br />
erTnairad ar acnobierebs.<br />
savaraudoa, rom amis gamo<br />
qveynis umaRles moxeleebs _<br />
amirspasalar zaqariasa da<br />
msaxurTuxuces ivanes _ Soris<br />
uTanxmoebam daisadgura. mTavrobas<br />
aranakleb daafiqrebda<br />
is garemoeba, rom kaTalikos<br />
ioanes `saswauli~ erTi da<br />
imave saxelmwifos ori eklesiis<br />
urTierTobas veranairad<br />
ver waadgeboda. es ki sxvadasxva<br />
sarwmunoebis moqalaqeTa<br />
Tanacxovrebas da, amdenad,<br />
qveynis politikur interesebs<br />
daazaralebda.<br />
Znelbedobis Jami<br />
mefeTmefe Tamaris gardacvalebis<br />
Semdeg saqarTvelos<br />
oqros xana damTavrda. gareSe<br />
Tu Sinauri faqtorebis gamo<br />
qveyana umZimesma politikurma,<br />
ekonomikurma da sulierma<br />
krizisma moicva. erTiani samefo<br />
daiSala. somxuri samociqulo<br />
eklesiis saepiskoposo<br />
kaTedrebi qarTlis samefos<br />
sazRvrebs gareT aRmoCnda,<br />
magram aRmosavleT saqarTvelos<br />
regionebSi mainc didi<br />
somxuri diaspora moqmedebda<br />
da Tbilisi somxuri kulturis<br />
Zlier kerad rCeboda.<br />
ra viTarebaa am dros Cveni<br />
Temis TvalsazrisiT? gvrCeba<br />
STabeWdileba, rom gaWirvebam<br />
sxvadasxva konfesiis adamianebi<br />
kidev ufro daaaxlova,<br />
rac aramarto yofiT urTierTobebSi<br />
gamoixata, aramed<br />
_ TanalocvaSic. amis sauke-<br />
Teso magaliTia berTa qalaqi<br />
Ñîëiäàðíiñòü
gareji, romelSic ara erTi<br />
da ori Zveli somxuri kedlis<br />
warweraa dadasturebuli. isini<br />
Sesrulebulia somexi momlocvelebisagan,<br />
romlebic<br />
TiTqos imave nostalgiiT<br />
iyvnen Sepyrobilni, rogori-<br />
Tac kaTalikosi abraami, romelic<br />
saqarTveloSi siwminde-<br />
Ta mosalocad siaruls netarebiT<br />
ixsenebda.<br />
mkvlevarTa gansakuTrebul<br />
interess imsaxurebs garejis<br />
udabnos monastris kedelze<br />
erTi da imave xeliT 1467 wels<br />
amokawruli sami qarTuli da<br />
ori somxuri warwera. erT-er-<br />
Ti qarTuli warwera ase iSifreba:<br />
`q. me, codvili iovane<br />
xucesi, moqalaqe somexTa, ve-<br />
Toma mociqulis darwmuneba. zatiki (XII s.)<br />
Rirse wmida daviTis saflavs.<br />
vinc erTi piri Sendoba brZanoT,<br />
misiTa madliTa cxondebiT...~<br />
daaxloebiT aseTive<br />
Sinaarsisaa somxuri warwerebic,<br />
romelSic iovanes Sesatyvisia<br />
hovanes. bunebrivad<br />
daismis kiTxva iovane-hovanes<br />
aRmsareblobis Sesaxeb. bolo<br />
xans gairkva, rom is somxuri<br />
samociqulo eklesiis Svilia.<br />
Temo jojuas gamokvleviT, es<br />
is xucesi hovanesia, romelic<br />
XV s-is Sua wlebSi Tbilisis<br />
erT-erT somxur eklesiaSi<br />
msaxurobs; aris SesaniSnavi<br />
kaligrafi da mwignobari. Cvenamde<br />
eqvsma mis mier gadawerilma<br />
somxurma xelnawerma<br />
moaRwia anderZebiTurT<br />
(jojua 2001: gv. 154-155).<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
13<br />
solidaroba<br />
Cven winaSe aseTi suraTi ixateba:<br />
somxuri eklesiis msaxuri<br />
1467 wels midis marTlmadidebelTa<br />
monasterSi da iq,<br />
taZarSi, locvebs aRavlens.<br />
faqtia isic, rom es pirovneba<br />
Rrmadaa integrirebuli<br />
qarTul sinamdvileSi: orenovani<br />
mwerali da saqarTvelos<br />
Wirisufalia, raSic mis<br />
mier saqarTvelos mefe goirgis<br />
didebiT xseneba gvarwmunebs.<br />
igulisxmeba giorgi VIII,<br />
romelic qarTlis taxts 1446-<br />
1466 ww-Si ganagebda. mis politikas<br />
interkonfesiuri saqmianoba<br />
axasiaTebda. man evropaSi<br />
elCoba gagzavna da romis<br />
paps eklesiaTa daaxloebis<br />
survili gauziara. eWvi araa,<br />
igi somxuri da qarTuli ek-<br />
ana da mariamis Sexvedra. oTxTavi.<br />
somxuri miniatura (XVII s.).<br />
saq. xelnawerTa erovnuli centri
#1(28)<br />
lesiebis daaxloebisTvisac<br />
iRvwoda. mis pozicias, rogorc<br />
Cans, daviT garejis<br />
bermonazvnobac iziarebda da<br />
maT savaneSi somxebs misvlis<br />
uflebac hqondaT da samadlobel-savedrebelilocvebis<br />
kedelze amokveTisac.<br />
TanamSromlobisa da Tanalocvis<br />
praqtika XVI I -XVIII ss-<br />
Si kidev ufro gaZlierda. imdroindeli<br />
qarTveli mefeebi,<br />
gansakuTrebiT erekle I I ,<br />
dainteresebulni iyvnen somxebis<br />
SemosaxlebiT da maT Se-<br />
RavaTebsac uwesebdnen. saqar-<br />
Tvelos marTlmadidebeli<br />
ierarqiac saero xelisuflebis<br />
gverdiT dadga da, Tanamedrove<br />
sityvebiT rom vTqvaT,<br />
interkonfesiuri da ekumenuri<br />
pozicia gamoavlina.<br />
gacxovelda qarTvel-somexTa<br />
TanamSromloba Teologiis,<br />
mecnierebisa da literaturis<br />
ganxriT. ori mezobeli xalxis<br />
warmomadgenlebi erTmaneTis<br />
enebs swavlobdnen da intensiur<br />
mTargmnelobiT saqmianobas<br />
eweodnen. aseTi TanamSromlobis<br />
sailustraciod<br />
uamravi masala mogvepoveba.<br />
mecnieruli TvalsazrisiT<br />
yvelaze mniSvnelovan movlenad<br />
zurab SanSovanis qarTuli<br />
enis gramatika warmogvidgeba.<br />
esaa qarTulad dawerili<br />
pirveli gramatika qarTuli<br />
enisa, romelic avtors, rogorc<br />
Tavad aRniSnavs, 1737 wels<br />
vaxtang VI-is brZanebisamer da<br />
RvTis sadideblad Seudgenia.<br />
1755 wels, kaTalikos antonis<br />
RvawliT, TbilisSi gaixsna<br />
sasuliero seminaria, romlis<br />
reqtorad somxuri eklesiis<br />
mRvdeli filipe yaiTmazaSvili<br />
dainiSna. is imdenad ganaTlebuli<br />
pirovneba yofila, rom<br />
Solidarität<br />
LUMEN<br />
imdroindeli swavlulebi mas<br />
doqtorad moixsenieben, rac<br />
qarTul sinamdvileSi pirveli<br />
SemTxvevaa. man aRzarda mTeli<br />
pleada qarTvel moRvaweTa,<br />
romelTagan disiTeoz nekreselisa<br />
da anton cagerel-Wyondidelis<br />
dasaxelebac sakmarisia.<br />
maRali erudiciiTa da<br />
ekumenuri suliskveTebiT<br />
gamoirCeoda qarTl-kaxeTSi<br />
mcxovreb somexTa episkoposi<br />
avetiqi. ai, ras ambobs mdivanbegi<br />
ioane orbeliani mis Sesaxeb:<br />
`movida samefod saqar-<br />
Tveloisad, qalaqad tfilisad,<br />
somexTa kaTolikosisa<br />
mier episkoposad da ebgurad<br />
warmovlenili saqarTvelosa<br />
Sina myofTa somexTa zeda yovlad<br />
brZeni avetiq episkoposi...<br />
kaci friadi saqoi da ganswavluli<br />
xedviTisa da saqmi-<br />
Tisa mecnierebiTa~. aRsaniSnavia<br />
masTan kaTalikos-patriarq<br />
anton I-is TanamSromloba<br />
da is faqti, rom mis leqciebs<br />
qarTveli marTlmadideblebic<br />
didi interesiT ismendnen<br />
(kekeliZe: gv. 364-365).<br />
es suliskveTeba da urTier-<br />
Toba ruseTis koloniuri re-<br />
Jimis pirobebSi gaRrmavda.<br />
qarTvelebsa da somxebs Soris<br />
sarwmunoebis niadagze warmoqmnil<br />
problemebs saqarTvelos<br />
axali istoria ar icnobs.<br />
piriqiT! vxedavT (gansakuTrebiT<br />
presaSi), rom am<br />
dros qarTvelebi da somxebi<br />
yvelaze ukeT swored aRmsareblobis<br />
sferoSi ugeben er-<br />
TmaneTs; aqvT saerTo salocavebi<br />
da erTadac loculoben.<br />
gvaxsendeba didi sazogado<br />
moRvawisa da publicistis<br />
niko nikolaZis mogonebani,<br />
romelSic, sxvaTa Soris, saubaria<br />
imis Sesaxeb, Tu rogo-<br />
14<br />
}'vh'mksr<br />
ri tolerantoba da sulieri<br />
harmonia sufevda quTaisSi.<br />
avadmyofi babuaCemi, makurnebel<br />
Zalas rom ziareboda,<br />
mamidaCemma quTaisidan qarTlSi<br />
gadmoiyvana, raTa cxinvalsa<br />
da gorSi mogveloca da<br />
kidec moviloceT marTlmadidebluri<br />
da somxuri eklesiebio;<br />
mamaCemi da misi kolegebi,<br />
quTaiseli somexi da kaTolike<br />
vaWrebi (iakob nikolaZe,<br />
petre mRebrovi da gabriel<br />
endronikaSvili), mogzaurobaSi<br />
gasvlis win erT saxlSi<br />
naTesavebTan erTad ikribebodnen,<br />
moiyvandnen dekanozs,<br />
terterasa da patrs da paraklisebs<br />
ixdidneno (nikolaZe:<br />
gv. 25).<br />
`raTa swrafiTa da<br />
RuawliTa CueniTa<br />
aRdgenil iqmnes<br />
erTobai Cuendami<br />
rwmunebulTa erTai~<br />
_ es uwmidesisa da unetaresis<br />
saqarTvelos kaTalikos-patriarq<br />
kirion meoris sityvebia<br />
epistoledan, romelic man<br />
1917 wlis 14 noembers yovel-<br />
Ta somexTa umaRles patriarqsa<br />
da uwmides kaTalikoss gaugzavna<br />
(`sveticxoveli~, 1917,<br />
# 4). saqarTvelos axalaRsaydrebulma<br />
mwyemsmTavarma<br />
qristesmieri siyvaruliT<br />
moikiTxa `haikanis RmrTivmo-<br />
SiSi eri~ da misi eklesiis<br />
saWeTmpyrobeli. aRniSna, rom<br />
saqarTvelos eklesiam ganaaxla<br />
avtokefalia da am eklesias<br />
moZme somexi eris eklesiasTan<br />
Zmuri urTierTobis<br />
ganaxleba surs: radgan am ur-<br />
TTierTobas Zveli da myari<br />
tradicia aqvs, misi ganaxleba<br />
WeSmaritad Rirs ars.<br />
Ñîëiäàðíiñòü
`Zmuri naTesaobai qarTlosian-haosianTai,<br />
mslvelobasa<br />
saukuneTasa ganmtkicebuli,<br />
ganbrwyinvebul iqmna embazsa<br />
Sina ierusaleimis qristianobisasa<br />
da Zmani ese axovanni<br />
uxvad hfendes kedarTa aRmosavlisaTa<br />
SaravandTa RmrTivmecnierebisa<br />
da keTilmsaxurebisaTa.<br />
garna manqanebiTa kacTmoZulisa<br />
eSmakisaiTa daiTesa Cven<br />
Soris RuarZli sarwmunoebi-<br />
Ti lalvisai da dasawyissa meSvidisa<br />
saukunisasa iqmna ganwualebai<br />
erTmorwmuneTa Zma-<br />
Tai. ganwualebaman Cvenman<br />
warmoSva dakninebai Cveni, xolo<br />
dakninebiTa amiTa mterman<br />
sastikman ganamtkica qedsa<br />
zeda Cvensa saydari batonobisa<br />
Tvisisai.<br />
aRsruli saydarsa uwmidesTa<br />
CemTa winamoadgileTa, mogikiTxav<br />
uwmideso meufeo da<br />
vlocav ufalsa, raTa swrafi-<br />
Ta da RuawliTa CueniTa aRdgenil<br />
iqmnes erTobai Cuendami<br />
rwmunebulTa erTai; er-<br />
Tobasa vityvi ara sarwmunoebriv-doRmatikursa,<br />
aramed<br />
moqalaqeobriv-ganmanaTleblobiTsa,<br />
raTa damyardes<br />
Cven Soris Zmobai da urTier-<br />
Tas gulisxmisyofai da raTa<br />
samSoblosa Sina Cuensa gansaxierdes<br />
sasufeveli RmrTisai~.<br />
gamoyenebuli literatura<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
15<br />
solidaroba<br />
1. a. abdalaZe, `qarTlis cxovreba~ da saqarTvelo-somxeTis urTierToba<br />
(uZvelesi droidan XI I saukunis dasawyisamde), Tb., 1982.<br />
2. arseni mcxeTeli kaTalikozi, ganyofisaTvis qarTlisa da somxiTisa.<br />
spekali sarwmunoebisa, gamosacemad moamzada da sqolioebi daurTo<br />
ediSer WeliZem, Tb., 2007.<br />
3. epistoleTa wigni, somxuri teqsti qarTuli TargmaniT, gamokvleviTa da<br />
komentarebiT gamosca z. aleqsiZem, Tb., 1968.<br />
4. k. kekeliZe, Zveli qarTuli literaturis istoria, t. 1, Tb. 1980.<br />
5. v. s. nalbandiani, Tbilisi Zvel somxur mwerlobaSi uZvelesi droidan<br />
XVI I I saukunis bolomde, somxuridan Targmnes<br />
n. janaSiam da e. cagareiSvilma, Tb., 1959.<br />
6. n. nikolaZe, mogonebebi, Tb., 1984.<br />
7. uxtanesi, istoria gamoyofisa qarTvelTa somexTagan, somxuri teqsti<br />
qarTuli TargmaniTa da gamokvleviT gamosca z. aleqsiZem, Tb., 1975.<br />
8. qarTlis cxovreba, teqsti dadgenili yvela ZiriTadi xelnaweris<br />
mixedviT s. yauxCiSvilis mier, t. 1, Tb., 1955; t. 2, Tb., 1959.<br />
9. qarTlis cxovrebis Zveli somxuri Targmani, qarTuli teqsti da Zveli<br />
somxuri Targmani gamokvleviTa da leqsikoniT, gamosca i. abulaZem, Tb.,<br />
1953.<br />
10. Zveli qarTuli saeklesio literatura, Zeglebi Targmna, gamosacemad<br />
moamzada da sqolioebi daurTo ediSer WeliZem, Tb., 2005.<br />
11. T. jojua, garejis udabnos monastris 1467 wlis qarTuli da somxuri<br />
warwerebis avtoris identifikaciisaTvis. ANALECTA IBERICA.istoriis,<br />
religiisa da kulturis sakiTxebi, 2001, #1.
#1(28)<br />
Solidarität<br />
mrgvali magida<br />
religiuri<br />
umciresobebi<br />
- darRveuli balansi<br />
dRes ufro meti da meti adamiani svams SekiTxvas, xom ar<br />
gaCnda Cvens qveyanaSi Teokratiis niSnebi? erT-erTi<br />
mniSvnelovani sfero, romelSic yvelaze naTlad Cans<br />
qveynis demokratiuli saxe, Rirebulebebis veqtori da<br />
ganviTarebis perspeqtivebi, religiis Tavisuflebis<br />
dacva da religiuri umciresobebis warmomadgenlebisadmi<br />
damokidebulebaa. vnaxoT, ras fiqroben Tavad isini<br />
saqarTveloSi am mxriv arsebuli realobis Sesaxeb.<br />
diskusiaSi monawileoben: mRvdeli gabriele bragantini<br />
(kaTolike eklesia), mixeil avaqiani (somxuri samociqulo<br />
wminda eklesiis saqarTvelos eparqiis episkoposis<br />
TanaSemwe), zaal tyeSelaSvili (evangelisturi eklesiis<br />
pastori), tariel nakaiZe (aWaris muslimTa samufTo<br />
sammarTvelos warmomadgeneli) da sergo namoraZe<br />
(meSvide dRis qristian adventistTa eklesia).<br />
nino cincaZe: 2004<br />
wlamde saqarTvelo<br />
erT-erTi gamorCeuli<br />
qveyana iyo religiuri<br />
umciresobebisadmi<br />
damokidebulebis<br />
TvalsazrisiT: xSiri<br />
iyo religiuri jgufebis<br />
Seviwroveba,<br />
pirdapiri devna, fizikuri<br />
Seuracxyofa<br />
da a.S. Tu arsebobs<br />
ukeTesobisken cvlilebis<br />
tendenciebi da<br />
Tu SeiZleba, am SemTxvevaSi,<br />
mxolod uke-<br />
16<br />
}'vh'mksr<br />
Tesobisken cvlilebebis<br />
aRweriT SemovifargloT.<br />
sergo namoraZe: albaT ukve<br />
dadga dro, rodesac mdgomareoba<br />
2004 wels aRar unda<br />
SevadaroT. ar aris kargi, rodesac<br />
cuds uaress vadarebT.<br />
ra Tqma unda, aSkara devna im<br />
formebiT, rac 2004 wlamde<br />
iyo, aRar aris, magram Cemi<br />
piradi dakvirvebiT, raSic,<br />
vfiqrob, sxvebic dameTanxmebian,<br />
sazogadoebaSi Seiqmna<br />
klimati, romlis daxasiaTebac<br />
Ñîëiäàðíiñòü
aseTi sityvebiT SeiZleba:<br />
`Cven iZulebulebi varT saxelmwifo<br />
politikis gamo<br />
gaRiaroT, magram Tqven Tqveni<br />
adgili unda icodeT~. es<br />
adgili ki xarisxobrivad imis<br />
toli ar aris, rasac saqarTveloSi<br />
marTlmadidebeli<br />
qristiani daiWerda. erT-er-<br />
Tma cnobilma sazogado moRvawem<br />
Tqva: dRes, samwuxarod,<br />
marTlmadidebloba iqca partiul<br />
bileTad, romelic aucileblad<br />
unda gqondes. yvelgan,<br />
sadac midixar, am damokidebulebas<br />
grZnob _ Tu ar<br />
xar marTlmadidebeli, es<br />
samarcxvinoa.<br />
tariel nakaiZe: Temas ganvavrcobdi<br />
aWaris da aWaridan<br />
wasuli ekomigrantebis, qar-<br />
Tveli muslimebis, magaliTiT.<br />
maT seriozuli problemebi<br />
aqvT. 2004 wlis Semdeg bevri<br />
ram, marTalia, Seicvala, magram<br />
es ar aris mniSvnelovani<br />
cvlilebebi dadebiTisken,<br />
radganac sazogadoebaSi Camoyalibebulia<br />
azri, rom saqarTvelo<br />
mxolod qristianTa<br />
qveyanaa. Cvens zogierT mimdevars<br />
gaorebuli adamianis<br />
saxe Camouyalibda _ Tu Tanamdeboba<br />
ukavia, samsaxurSi<br />
iqceva ise, rogorc qristiani,<br />
magram saxlSi im wesebs asrulebs,<br />
rasac islami avaldebulebs.<br />
samwuxarod, aseTi<br />
situaciaa skolebSic. aWaris<br />
gareT, ekomigrantebTan, 2004<br />
wlis Semdeg Zaladobis seriozuli<br />
faqtebi gamovlinda _<br />
soflebSi SeWra da mosaxleobis<br />
darbeva marTlmadidebeli<br />
morwmuneebis mier, meCe-<br />
Tis dangreva da a.S.<br />
pirveli amgvari faqti 2007<br />
wlis seqtemberSi moxda, adi-<br />
genis raionis sofel flate-<br />
Si, sadac meCeTi daangries.<br />
gasuli wlis oqtomberSi adigenis<br />
raionis sofel WalaSi<br />
aigo meCeTi, sofelSi avidnen<br />
marTlmadidebeli sasuliero<br />
pirebi da daiwyes saubari _<br />
Tqven ar xarT qarTvelebi, es<br />
miwa ar aris Tqveni da rogor<br />
aSenebT aq meCeTs da a.S. soflis<br />
mcxovreblebma miyenebul<br />
Seuracxyofas ar upasuxes,<br />
piriqiT _ ganacxades, rom maT<br />
ar surdaT raime problemebis<br />
Seqmna, radgan aWaridan adigenSi<br />
Casaxlebuli ojaxebi<br />
isedac diskomforts grZnoben.<br />
amis miuxedavad, 20 dRis<br />
Semdeg 130 SezarxoSebuli<br />
adamiani avida sofelSi nikolozobis<br />
dRes, aginebdnen da<br />
Seuracxyofas ayenebdnen sofelSi<br />
mcxovreb muslimebs.<br />
ai, aseTi faqtebi xdeba aWaris<br />
gareT, xolo aWaris SigniT<br />
dapirispirebis sxva formebia.<br />
gabriele bragantini<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
17<br />
solidaroba<br />
zaal tyeSelaSvili: 2004 wlis<br />
Semdeg Cven cvlilebebis Zalian<br />
didi imedi gvqonda,<br />
vfiqrobdiT, rom qveyanaSi am<br />
kuTxiT aucileblad iqneboda<br />
progresi. ramdenime kviris<br />
win protestantuli eklesiis<br />
pastorebis Tavyrilobaze sakiTxi<br />
ase daisva _ 2004 wlamde<br />
arsebuli mdgomareoba jobda<br />
Tu amJamindeli? azri orad<br />
gaiyo. rodesac Cven vambobT,<br />
rom aris Tavisufleba da<br />
progresi, es fardobiTia.<br />
2004 wlamde iyo devna da Seviwroveba<br />
da rac xdeboda, yvelasTvis<br />
cnobili iyo, vicodiT,<br />
rasTan gvqonda saqme.<br />
dRes ki sxvagvari, dafaruli,<br />
Cumi da kargad dagegmili Sez-<br />
Rudvebi moqmedebs, rasac ufro<br />
cudi Sedegebi moaqvs, vidre<br />
imas mohqonda, rac 2004<br />
wlamde iyo. SeiZleba vTqvaT,<br />
rom raRac mimarTulebiT dadebiTad<br />
Seicvala viTareba,
#1(28)<br />
magram negatiuri cvlilebebi<br />
gacilebiT Warbobs pozitiur<br />
cvlilebebs. Seuwynareblobis<br />
gamomxatveli movlenebi, romelic<br />
masmediis saSualebiT<br />
Tu sxva xerxebiT sazogadoebaSi<br />
gavrcelda, ukve nayofs<br />
iZleva _ dRes rom sazogadoebas<br />
Tavisi agresiis gamovlinebis<br />
SesaZlebloba mieces,<br />
es talRa ufro Zlieri iqneba,<br />
vidre 2004 wlamde iyo. sazogadoeba<br />
Sinaganad ar Secvlila,<br />
ubralod, aris raRac<br />
berketebi, romelTa gamoyenebiT<br />
sazogadoebis garkveul<br />
CarCoSi moqceva xerxdeba.<br />
vfiqrob, dRes Zalian rTuli<br />
situaciaa, Cven Zalian SezRudulebi<br />
varT da ar gvaZleven<br />
imis saSualebas, rom CvenTvis<br />
moniSnul sazRvrebs gavcdeT.<br />
am sazRvrebs egueba sazogadoeba<br />
da unda SeveguoT Cvenc,<br />
Tumca es is sazRvrebia, is<br />
CarCoa, romelsac eklesiac<br />
da sazogadoebac daWaobebisa<br />
da ganuviTareblobisken mihyavs.<br />
amdenad, es mdgomareoba<br />
arafriT ar Seesabameba progress.<br />
gansxvavebuli religiebi<br />
ugulvelyofilni arian.<br />
Cven ar gvakmayofilebs dawesebul<br />
sazRvrebSi yofna, rac<br />
xels uSlis sazogadoebasTan<br />
Cvens integracias.<br />
mixeil avaqiani: Cveni eklesiis<br />
wevrebis devna ar xdeba,<br />
albaT imis gamo, rom ukve<br />
mravali saukunea varsebobT<br />
da tradiciul konfesias<br />
warmovadgenT, Tumca problemebi<br />
Zalian bevri gvaqvs.<br />
upirvelesia iuridiuli<br />
statusis uqonloba.<br />
Solidarität<br />
nino cincaZe: Tqvenma<br />
eklesiam igrZno rame<br />
mrgvali magida<br />
gansxvaveba saxelmwifosa<br />
da sazogadoebis<br />
mxridan damokidebulebis<br />
TvalsazrisiT<br />
2004 wlis Semdeg?<br />
mixeil avaqiani: sazogadoebis<br />
damokidebulebis SefasebiT<br />
analizs ver movaxden, magram<br />
presaSi rom antisomxuri isteriaa,<br />
es realobaa. yviTeli,<br />
bulvaruli presis garda sakmaod<br />
avtoritetuli JurnalgazeTebic<br />
beWdaven antisomxur<br />
statiebs. es faqtia. simarTle<br />
giTxraT, 2004 wlis<br />
Semdeg sul imis molodinSi<br />
varT, rom marTebulad gadawydeba<br />
da gasabWoebis period-<br />
Si CamorTmeuli eklesiebis<br />
statusis sakiTxi.<br />
gabriele bragantini: Cvens<br />
mrevls vardebis revoluciis<br />
Semdeg imedi hqonda, rom mTavroba<br />
axal kurss daadgeboda,<br />
magram aRmoCnda, rom isev is<br />
mdgomareoba grZeldeba, rac<br />
adre iyo. saxelmwifos mxriv<br />
sruliad ignorirebulebi<br />
varT. SeiZleba zogierT qalaqSi<br />
axla ukeTesi situaciaa,<br />
magram es xdeba piradi ur-<br />
TierTobebis da ara saxelmwifos<br />
nebis gamovlinebis gamo.<br />
kaTolikuri eklesiis mrevli,<br />
magaliTad, gorSi, ambobs, rom<br />
isini mudmivad idevnebian, ara<br />
ise, rogorc adre, magram maT<br />
moRalateebad Tvlian, radgan<br />
marTlmadideblebi ar arian.<br />
lozungi _ Tu xar qarTveli,<br />
unda iyo marTlmadidebeli,<br />
dRes ufro gaZlierda. ar arsebobs<br />
Tavisufali garemo, rom<br />
bavSvebi mainc gaizardnon Tavisuflad.<br />
vfiqrob 10 wlis<br />
Semdeg ufro mZime viTareba iqneba,<br />
mdgomareoba ukeTesobisken<br />
namdvilad ar icvleba.<br />
18<br />
}'vh'mksr<br />
nino cincaZe: gadavideT<br />
samarTlebriv<br />
sakiTxebze. vardebis<br />
revoluciis Semdeg<br />
religiur umciresobebs,<br />
sazogadoebrivi<br />
organizaciebis msgavsad,<br />
SeuZliaT registracia<br />
gaiaron da<br />
arasamewarmeo arakomerciuli<br />
iuridiuli<br />
piris statusi moipovon.<br />
zogierTi eklesiisTvis<br />
aseTi registracia<br />
miuRebeli aRmoCnda.<br />
visaubroT<br />
marTlmadidebel eklesiasTangaformebul<br />
konstituciur<br />
SeTanxmebazec. eqmnebaT<br />
Tu ara problemebi<br />
religiur umciresobebs<br />
qveyanaSi arsebuli<br />
samarTlebrivi<br />
mouwesrigeblobis<br />
gamo?<br />
mixeil avaqiani: Cveni eklesiisTvis<br />
miuRebelia kerZo<br />
samarTlis iuridiuli piris<br />
statusi mravalsaukunovani<br />
istoriisa da mrevlis raodenobis<br />
gamo. iuridiuli statusis<br />
uqonloba bevr problemebs<br />
gviqmnis. mraval qveyanaSi,<br />
Tundac italiis magaliTi<br />
rom moviyvanoT, saxelmwifosa<br />
da religiur konfesiebs<br />
Soris individualuri<br />
xelSekrulebaa dadebuli, sadac<br />
orive mxaris poziciebia<br />
dafiqsirebuli. kargi iqneboda,<br />
sanam es problemuri iuridiuli<br />
sakiTxi gadawydeboda,<br />
msgavsi xelSekrulebebi mainc<br />
gaformebuliyo. saxelmwifos<br />
warmomadgenlebTan Sexvedrebisas<br />
Cven yovelTvis vafiqsirebT<br />
pozicias am sakiTxebze.<br />
samarTlebrivi statu-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
sis uqonlobis gamo sasamar-<br />
TloSi ver gamoxval mxared<br />
da pozicias ver gamoxatav.<br />
axla rac Seexeba istoriuli<br />
materialuri memkvidreobis<br />
dabrunebis sakiTxs (ar vsaubrob<br />
im Zeglebze, romlebic<br />
axla moqmedeben rogorc qar-<br />
Tuli marTlmadidebluri<br />
taZrebi, aseTi mravalia TbilisSic,<br />
vsaubrob umoqmedo da<br />
saxelmwifos balansze arsebul<br />
taZrebze, romelSic adre gaxsnili<br />
iyo kinoTeatri, saxelosno<br />
an wignsacavi). dRes,<br />
rodesac evropisken miviswrafiT<br />
da sxva xedvebi gvaqvs,<br />
vfiqrob, es Zveli taZrebi unda<br />
SevinarCunoT, isini ar unda<br />
ganadgurdes, radgan saqar-<br />
Tvelos eTnikurad somexi mamuliSvilebis<br />
agebuli taZrebia,<br />
saqarTvelos kulturuli<br />
memkvidreobaa. am procesis<br />
dawyebas keTili nebis uqonloba<br />
uSlis xels. vawydebiT<br />
vandalizmis faqtebsac _ leseliZis<br />
quCaze mdebare noraSenis<br />
taZari, romelic meTxuTmete<br />
saukunis nagebobaa da<br />
meoce saukunis ocdaaTian<br />
wlebSi daixura, TiTqosda<br />
dasufTavebisa da keTilmowyobis<br />
survilis gamo dRes icvlis<br />
Tavis iersaxes. aRniSnul<br />
qmedebebs, rogorc gairkva,<br />
sapatriarqosTan SeuTanxmeblad,<br />
TviTneburad, awarmoebda<br />
mRvdeli tariel sikinWilaSvili.<br />
aseTi `dasufTavebebis~<br />
dros qreboda warwerebi,<br />
icvleboda arqiteqturuli<br />
saxe, iyo mcdeloba cnobili<br />
mecenatis, meliqianis<br />
winapris, saflavis gadaadgilebisa<br />
_ igi am eklesiaSi msaxurobda.<br />
magram droulad CaverieT.<br />
aseTi qmedebebis gamo<br />
Cvenma mrevlma aqtiurad gamoxata<br />
protesti. Tu Cveni<br />
mixeil avaqiani<br />
eklesiis mrevli miuaxlovdeba<br />
am taZars, yovelTvis ismis<br />
arasasiamovno replikebi _<br />
Tqven aq ra gesaqmebaT da a.S.<br />
aseTi damokidebuleba kidev<br />
ufro Zabavs urTierTobas.<br />
zogierTi taZari ukve ganadgurebis<br />
pirasaa, Tundac akofianis<br />
quCaze mdebare 1781<br />
wels aSenebuli surbniSnis<br />
eklesia. axla akofianis quCas<br />
sulTniSnis saxeli daerqva.<br />
me filologi ar var da am<br />
saxels, sulTniSans, veranairi<br />
ganmarteba ver movuZebne.<br />
cud dReSia aRmaSeneblis qu-<br />
Caze, kinoTeatr `kolxeTis~<br />
ezoSi mdebare eklesia, sadac<br />
sakvirao skolebis memorialuri<br />
dafebia, wminda minasis<br />
eklesia, romelic prezidentis<br />
rezidenciis paralelur<br />
quCazea (sabWoTa period-<br />
Si igi saamqrod gadakeTda),<br />
aseve axalcixeSi arsebuli<br />
surbniSnis eklesia.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
19<br />
solidaroba<br />
aRarafers vambob meoce saukunemde<br />
moqmed im somxur<br />
taZrebsa da eklesiebze, romelTa<br />
fotoebic saxelmwifo<br />
arqivebSia daculi _ maTi<br />
ier-saxe Secvlilia da dRes<br />
isini qarTul marTlmadidebel<br />
eklesias ekuTvnis.<br />
mRvdeli gabriele bragantini:<br />
saqarTvelos konstituciiT<br />
yvela moqalaqe Tanasworia,<br />
problema ar aris umciresobisa<br />
da umravlesobis statusis<br />
TvalsazrisiT; aq aris<br />
ara kanonis problema, aramed<br />
aq aris Zaladobis momenti _<br />
raki didi mrevli myavs, ufro<br />
met yuradRebas vimsaxureb.<br />
amis gamo Zalian ucnauria,<br />
rodesac amboben, rom yvelaferi<br />
konstituciis mixedviT<br />
xdeba. pirvel yovlisa es sakiTxi<br />
unda mogvardes, amis<br />
Semdeg unda visaubroT religiebsa<br />
da eklesiebze. CvenTvis<br />
problemas qmnis konsti
#1(28)<br />
tuciuri SeTanxmeba marTlmadidebel<br />
eklesiasTan. rodesac<br />
saubari iyo am SeTanxmebis dadebaze,<br />
me komisiis wevri viyavi;<br />
gviTxres, jer marTlmadideblebTan<br />
gavaformoT konkordati<br />
da amis Semdeg gaformdeba<br />
SeTanxmebebi sxva<br />
eklesiebTano. Tumca mere es<br />
daaviwydaT. dRes kaTolike<br />
eklesia aRiarebulia sxvadasxva<br />
muslimur qveyanaSi, magram<br />
saqarTveloSi, qristianul<br />
qveyanaSi, aRiarebulni ar varT.<br />
aq xSirad amboben, Cven qristianuli<br />
ki ara, WeSmaritad<br />
marTlmadidebluri qveyana<br />
varTo. me amas qristianobas<br />
ver davarqmev, vfiqrob, es<br />
ufro fanatizmia. Cven gvaqvs<br />
iuridiuli statusi sxvadasxva<br />
asociaciis saxiT, magram<br />
rodesac mimdinareobda quTaisis<br />
kaTolikuri taZris dabrunebis<br />
sasamarTlo procesi,<br />
mosamarTlem sazogadoebriv<br />
kavSir `savardi~-s hkiTxa,<br />
Solidarität<br />
mrgvali magida<br />
rogor SeeZlo daemtkicebina<br />
mas, rom is kaTolike eklesiis<br />
samarTalmemkvidrea. pirvel<br />
yovlisa is aris mosagvarebeli,<br />
rom yvela moqalaqe sargeblobdes<br />
konstituciiT miniWebuli<br />
uflebebiT, ar unda<br />
xdebodes saqarTvelos moqalaqeebis<br />
erTmaneTisgan gansxvaveba<br />
religiuri niSniT. amis<br />
Semdeg unda mogvardes statusis<br />
sakiTxic. kaTolikuri eklesia<br />
ar aris `enjeo~ _ arasamTavrobo<br />
organizacia, ase-<br />
Ti statusis winaaRmdegi varT.<br />
nino cincaZe: Tu ar<br />
vcdebi, asociaciebis<br />
saxiT registracia<br />
amerikuli modelia.<br />
kaTolike eklesias<br />
amis gamo aSS-Si<br />
eqmneba problemebi?<br />
gabriele bragantini: amerikaSi<br />
sul sxva situaciaa. cu-<br />
zaal tyeSelaSvili<br />
20<br />
}'vh'mksr<br />
dia, rodesac sxva qveyanaSi<br />
arsebuli modeli gadmogvaqvs.<br />
amerikaSi sul ar aris iseTi<br />
mdgomareoba, rogoric Cven<br />
gvaqvs aq. amerikaSi aravin<br />
fiqrobs, rom, radgan is<br />
kaTolikuri, protestantuli<br />
an sxva eklesiaa, mas yvelasgan<br />
gansxvavebuli mdgomareoba<br />
unda hqondes. iq aravin aris<br />
gamorCeuli. Cemi azriT, saqar-<br />
TveloSi msgavsi modelis gadmotana<br />
didi Secdomaa. saqar-<br />
TveloSi, simarTle rom vTqvaT,<br />
religiisa da rwmenis<br />
sferoSi, neokolonializmis<br />
formebs vawydebiT. Cven gvaqvs<br />
seriozuli problemebi Cveni<br />
kuTvnili eklesiebis gamo.<br />
quTaisis episkoposma kalistratem<br />
gviTxra ori Tvis win<br />
_ quTaisis eklesia sufTa<br />
marTlmadidebluria, magram<br />
baTumis eklesia sufTa kaTolikuri<br />
eklesiaao. azrTa sxvadasxvaobaa<br />
TviTon marTlmadidebel<br />
episkoposebs Soris.<br />
Cven ar gvaZleven uflebas,<br />
rom axali eklesiebi mainc<br />
avaSenoT, radgan maTi survilia<br />
mxolod marTlmadidebeli<br />
eklesia arsebobdes. axalcixeSi<br />
gamofenilia didi bilbordi<br />
_ `tolerantoba axalcixeSi~;<br />
masze gamoxatulia<br />
meCeTi, ebrauli sinagoga da<br />
marTlmadidebeli eklesia,<br />
magram ar aris kaTolikuri<br />
eklesia. ratom? axalcixis<br />
istoriul ubanSi, rabaTSi,<br />
Cveni eklesiisTvis miwa iyo<br />
gamoyofili, sadac axali eklesia<br />
unda agebuliyo. gubernatorma,<br />
imis gamo, rom im<br />
xalxis yuris damgdebi ki ar<br />
aris, romelmac airCia, aramed<br />
sapatriarqosi, xeli SeuSala<br />
am eklesiis mSeneblobas.<br />
Cven ar gvinda dapirispireba,<br />
magram Cvens mrevls, sa-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
qarTvelos moqalaqeebs, unda<br />
hqondeT religiuri wesebis<br />
Sesasrulebeli adgili. arali<br />
mTlianad kaTolikuri sofeli<br />
iyo, rodesac iq marTlmadidebeli<br />
eklesia aaSenes. ratom?<br />
axla am soflis mcxovreblebis<br />
mxolod 40%-ia ka-<br />
Tolike, radgan wlebis ganmavlobaSi<br />
iyo maTze zewola,<br />
rom SeecvalaT sarwmunoeba,<br />
arigebdnen produqtebs da<br />
amis Semdeg Cven gvabraleben,<br />
prozelitizms eweviTo. aseve<br />
didi problemaa jvriswera<br />
marTlmadidebelsa da kaTolikes<br />
Soris, marTalia, es eklesiebis<br />
saqmea, magram rodesac<br />
saxelmwifo xedavs, Tu ra<br />
xdeba mis moqalaqeebs Soris,<br />
man unda Tqvas Tavisi sityva<br />
da ar unda uyuros am ambavs<br />
gulgrilad. es aris politika,<br />
romlis mizania, rom saqarTveloSi<br />
ar arsebobdes arcerTi<br />
sxva eklesia marTlmadidebeli<br />
eklesiis garda.<br />
amitomac ar misces kaTolikur<br />
instituts `sabas~ akreditacia<br />
umniSvnelo mizezebis<br />
gamo. vfiqrob, es sapatriarqos<br />
gavleniT moxda, radgan<br />
misma warmomadgenlebma erTxel<br />
gvkiTxes _ sainteresoa,<br />
rogor miiReT akreditacia,<br />
rogor moxvediT aqamdeo? akreditaciaze<br />
uaris Tqmis erTerTi<br />
mizezi is iyo, rom biblioTekis<br />
karze samuSao saaTebis<br />
aRmniSvneli warwera ar iyo.<br />
tariel nakaiZe: samarTlebrivi<br />
situaciis mougvareblobis<br />
gamo bevr siZneles<br />
vawydebiT, gviWirs sameurneo<br />
saqmianobis ganxorcieleba,<br />
literaturis gamocema Tu<br />
Semotana. Cven maqsimalurad<br />
vcdilobT arasamTavroboebis<br />
saSualebebiT vawarmooT es<br />
saqmeebi. roca erT religias-<br />
Tan gaformebulia konstituciuri<br />
SeTanxmeba da sxvebTan<br />
ara, es problemebs qmnis. magaliTad,<br />
aspinZis raionSi, sofelSi,<br />
sadac arcerTi qristianuli<br />
ojaxi ar cxovrobs,<br />
muslimi mrevli meCeTs aSenebda.<br />
gamgeobam SeaCerebina mSenebloba,<br />
radgan meCeTis aSenebis<br />
nebarTva ar iyo aRebuli<br />
sapatriarqodan. xalxi<br />
iZulebuli Seiqna daumTavrebeli<br />
Senoba gadaexura da<br />
daewyo RvTismsaxureba.<br />
amerikuli modeli, romelic<br />
naxsenebi iyo, amerikisTvis<br />
misaRebia, radgan iq arcerTi<br />
religiis mimarT ar aris gansxvavebuli<br />
midgoma, magram<br />
saqarTveloSi sxva viTarebaa.<br />
aWaris samuslimano sammarTvelos<br />
saxeliT arasamTavrobo<br />
organizaciad dafuZnebac<br />
ver movaxerxeT, radgan notariusebma<br />
uari gviTxres da mxolod<br />
TbilisSi SevZeliT am<br />
saxeliT registraciis gavla.<br />
rac Seexeba qonebas. Cven pretenziebi<br />
gvaqvs im meCeTebze,<br />
romlebic muslimi mrevlis<br />
mieraa agebuli. es meCeTebi<br />
wlebis ganmavlobaSi sacxovreblad<br />
gamoiyeneboda. maTi<br />
didi nawili ukve dabrunebulia,<br />
magram mniSvnelovani nawili<br />
jer kidev ar aris Cvens<br />
mflobelobaSi, maT Soris _<br />
qobuleTis raionSi, aRmaSeneblis<br />
quCaze mdebare ekonomikis<br />
saministros kuTvnili<br />
nageboba, romelic gasayid<br />
nusxaSic iyo Setanili; aseve<br />
imave raionSi mdebare sofel<br />
muxaestates meCeTi, sadac<br />
axla policiaa ganTavsebuli.<br />
adigenis raionSic aris bevri<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
21<br />
solidaroba<br />
meCeTi, oRond iq gansxvavebuli<br />
situaciaa, radgan adigenSi<br />
raWidan Casaxlebuli<br />
qristianuli mosaxleobac<br />
cxovrobs. adigenis raionis<br />
sofel moxeSi meCeTs angrevdnen.<br />
Cven adgilobriv gamgeobas<br />
vTxoveT _ Tu meCeTSi<br />
msaxurebis uflebas ar miscemda<br />
soflis muslim mosaxleobas,<br />
maSin, rogorc kulturis<br />
Zegli, ise mainc daecva<br />
es samlocvelo, gadaexura<br />
da SemoeRoba.<br />
zaal tyeSelaSvili: roca<br />
Cven samarTlebriv mxareze<br />
vsaubrobT, konstituciur<br />
SeTanxmebasTan dakavSirebiT<br />
marTlac unda iTqvas, rom<br />
saqarTveloSi gansxvavebuli<br />
situaciaa. erTi ukanonoba<br />
Sobs sxva ukanonobebs. marTlmadidebel<br />
eklesiasTan gaformebul<br />
xelSekrulebas sazogadoebis<br />
ganwyobac emateba.<br />
es situacia Tu ar Seicvala,<br />
vfiqrob, veranairi samarTlebrivi<br />
statusi ver gamoasworebs<br />
Cvens mdgomareobas.<br />
Cveni eklesiisTvis, garda imisa,<br />
rom dadebulia konkordati,<br />
romelic gvzRudavs, imis<br />
saSiSroebac arsebobs, rom im<br />
eklesiebma, romlebic ufro<br />
tradiciulad da mravalricxovnad<br />
moiazrebian saqarTveloSi,<br />
msgavsi xelSekruleba<br />
gaaformon saxelmwifosTan,<br />
rac Cven kidev ufro metad<br />
SegvzRudavs.<br />
gansazRvra imisa, Tu romelia<br />
religiuri organizacia da<br />
romeli ar aris, saxelmwifos-<br />
Tvis Znelia. amaze gauTaveblad<br />
SeiZleba msjeloba da<br />
kamaTi. amitom me ar moviTxov,<br />
rom maincdamainc religiis<br />
Sesaxeb kanoni iqnes miRebuli
#1(28)<br />
da gauqmdes im formiT registracia,<br />
dRes rom gvaqvs. Tu<br />
raime axali kanoni Semova, is<br />
aucileblad kargad gaazrebuli<br />
da Semowmebuli unda<br />
iyos, rom am kanonma yvela Tanabar<br />
mdgomareobaSi Caayenos.<br />
Cven arasamTavrobo organizaciis<br />
statusiT varT registrirebuli,<br />
da imedi maqvs,<br />
Tu religiis Sesaxeb kanons<br />
miviRebT, es kanoni ar iqneba<br />
iseTi, rogoric konstituciuri<br />
SeTanxmebaa.<br />
vici, konkordatis gaformebis<br />
dros, garkveul eklesiebs<br />
Tanxmoba aTqmevines, moatyues,<br />
rom maTi Tanxmobis Semdeg<br />
Tanabari uflebiT isargeblebda<br />
yvela. Tu Cveni qveyana<br />
demokratiul, liberalur<br />
konstitucias irCevs, da Cven<br />
vTanxmdebiT, rom es konstitucia<br />
unda gvqondes, maSin<br />
unda davicvaT konstitucia<br />
da masSi gacxadebuli Rirebulebebi.<br />
magram Tu Cveni mizania,<br />
rom erTi religia da<br />
Teokratiuli saxelmwifo<br />
gvqondes, maSin unda SevcvaloT<br />
arsebuli konstitucia<br />
da davweroT, rom marTlmadidebloba<br />
erTaderTi saxelmwifo<br />
religiaa da yvela sxva<br />
religia am qveynisaTvis miuRebelia.<br />
Cemi azriT, am mxriv iranis<br />
mTavroba ufro marTebulad<br />
iqceva, radgan rasac ambobs,<br />
imas akeTebs, xolo Cven erTs<br />
vambobT da meores vakeTebT.<br />
sergo namoraZe: Cemi azriT,<br />
saqarTveloSi problema kargi<br />
kanonebis uqonloba ki ar<br />
aris, aramed is, rom es kanonebi<br />
ar sruldeba.<br />
agvistos omis Semdeg Cveni<br />
eklesiis ori wevri cxinvalis<br />
Solidarität<br />
mrgvali magida<br />
regionSi imyofeboda. maT<br />
CvenTvis Sida saeklesio moxmarebis<br />
wignebi unda CamoetanaT.<br />
Cven davkargeT maTTan<br />
kavSiri. rogorc mogvianebiT<br />
SevityveT, problema maT mxolod<br />
maSin SeqmniaT, rodesac<br />
Cvens kontrolirebad teritoriaze<br />
gadmosulan. erTerT<br />
mesazRvres gaulanZRavs<br />
isini rogorc osebi da rogorc<br />
adventistebi da uTqvams,<br />
mkvleloba codva rom<br />
ar iyos, aqve dagxocavdiTo.<br />
situacia mas Semdeg ganimuxta,<br />
rac Cveni eklesiis erTi<br />
wevri romeliRac maTganis<br />
nacnobi aRmoCnda. biWebi<br />
gamouSves da literaturac<br />
davibruneT.<br />
registraciis process Cven<br />
axla gavdivarT. gavixseneb<br />
saxalxo damcvelis moxsenebas<br />
parlamentSi. rodesac is saubrobda<br />
konstituciuri Se-<br />
Tanxmebis Sesaxeb, rodesac is<br />
saubrobda religiuri diskriminaciis<br />
aRmofxvris Sesaxeb,<br />
amas umwvavesi reaqcia<br />
mohyva qveynis umaRles sakanonmdeblo<br />
organoSi da gasakviri<br />
ar aris, rom rigiTi<br />
moqalaqeebi, inteligenciis<br />
warmomadgenlebi, skolis<br />
maswavleblebi, eqimebi, ar<br />
arian informirebulebi...<br />
nino cincaZe: sajaro<br />
ganaTlebis Sesaxeb<br />
kanoniT skolebSi akr-<br />
Zalulia religiuri<br />
prozelitizmi, indoqtrinacia<br />
da religiuri<br />
simboloebis<br />
gamoyeneba araakademiuri<br />
mizniT. cnobilia,<br />
rom am kuTxiTac<br />
ar sruldeba kanoni...<br />
22<br />
}'vh'mksr<br />
sergo namoraZe: sami wlisa<br />
iyo Cemi Svili, rodesac erTxel<br />
sabavSvo baRidan Sin dabrunebulma<br />
mkiTxa: mamiko,<br />
ratom davdivarT Cven eSmakis<br />
eklesiaSi? aRmoCnda, rom<br />
baRis maswavlebels uTqvams<br />
misTvis, Tqveni eklesia<br />
eSmakisaao.<br />
Semdegi etapi iyo skola, sadac<br />
yvela maswavlebeli valdebulad<br />
Tvlis Tavs, rom bav-<br />
Svi marTlmadideblad aRzardos,<br />
radganac maTTvis kargi<br />
mamuliSvili, maRalzneobrivi<br />
adamiani mxolod marTlmadidebeli<br />
SeiZleba iyos. maswavlebels<br />
paraklisze, ziarebaze<br />
dahyavs bavSvebi. rodesac<br />
piradad vesaubre pedagogs<br />
amis Sesaxeb, miTxra, kargi,<br />
Tqveni Svili nu wamova, visac<br />
surs, mas waviyvano. magram es<br />
TanaklaselTagan bavSvis gaucxoebas<br />
iwvevs, aRar undaT<br />
masTan megobroba, laparakoben,<br />
rom is da misi mSoblebi<br />
seqtantebi arian. sityva `seqtantSi~<br />
ki imaze saSinel Sinaarss<br />
deben, vidre Tavis droze<br />
komunistebi gulisxmobdnen.<br />
maxsovs, rodesac pirvelad<br />
gavecani adventistur<br />
eklesias da pirvel nabijebs<br />
vdgamdi am eklesiaSi, bebiam<br />
miTxra _ baptistebSi xom ar<br />
moxvdio, Tu baptistebSi ar<br />
xar, maSin iareo. rom SevekiTxe,<br />
baptistebma ra daaSavesmeTqi,<br />
mipasuxa: baptistebi<br />
sisxls svameno. ra Tqma unda,<br />
man araferi icoda baptistebis<br />
swavlebis Sesaxeb. dResac<br />
igive mdgomareobaa: Tu marTlmadidebeli<br />
ar xar, miuRebeli<br />
xar.<br />
aseTi SemTxveva mqonda: erTerT<br />
students, etyoba, univer-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
sitetSi religiuri umciresobis<br />
warmomadgenlisgan intervius<br />
aReba daavales. movida<br />
CvenTan da mkiTxa, ras ake-<br />
TebT Tqvens Sekrebebzeo. mis<br />
mzeraSi amovikiTxe: me ki vici<br />
rasac akeTebT, magram isic<br />
vici, rom amas ar gaamxelTo.<br />
vuTxari, bavSvebis sisxls<br />
vsvamT-meTqi. movelodi, rom<br />
seriozulad ar miiRebda am<br />
pasuxs, magram Semdeg axsna<br />
damWirda, rom vexumre. Tumca<br />
ar vici ramdenad damijera.<br />
dRevandeli sakanonmdeblo<br />
baza religiur umciresobeb-<br />
Tan mimarTebiT ase SeiZleba<br />
daxasiaTdes: kanoni yvelasTvis<br />
erTia, magram nacnobobis<br />
gamo gamonaklisebis daSveba<br />
SeiZleba. Zalian sagulisxmoa<br />
vardebis revoluciis Semdeg<br />
momxdari rusi ormocdaaTianelebis<br />
darbeva. TviTmxilvelma<br />
aseTi ram miambo: patrulma<br />
daicva ormocdaaTianelebi,<br />
akavebda Tavdamsxmelebs,<br />
magram patrulis Tanam-<br />
Sromeli aginebda da lanZRavda<br />
dazaralebulT. am adamianis<br />
saqcieli im viTarebas<br />
gamoxatavda, rac dRes gvaqvs<br />
saqarTveloSi _ kanoniT gai-<br />
Zuleben pativi sce evropul<br />
faseulobebs, magram realurad<br />
Sens SigniT isev boboqrobs<br />
warsuli, romelsac<br />
Senatri. kanonebze raRa unda<br />
vTqvaT, rodesac konstituciuri<br />
SeTanxmeba ewinaaRmdegeba<br />
konstitucias.<br />
mixeil avaqiani: noraSenis<br />
taZris ezoSi mimdinare ukanono<br />
mSeneblobis Sesaxeb qalaqis<br />
meriidan gvipasuxes,<br />
merias ar gaucia saamiso nebar-<br />
Tva da es ukanono qmedeba aucileblad<br />
aRikveTebao, Tum-<br />
tariel nakaiZe<br />
ca cota xnis gasvlis Semdeg<br />
imave uwyebidan sruliad<br />
gansxvavebuli pasuxi modis:<br />
aRniSnuli saqmianoba ar sa-<br />
Wiroebs meriasTan SeTanxmebas<br />
da araviTari kanoni ar<br />
darRveulao. presaSi iwereba<br />
TiTqos sapatriarqosTan<br />
arsebobs Sereuli komisia,<br />
romelmac noraSenis eklesiis<br />
sakiTxi unda Seiswavlos,<br />
magram sruli pasuxismgeblobiT<br />
vacxadeb, rom somxuri<br />
wminda samociqulo eklesiis<br />
arcerTi warmomadgeneli ar<br />
aris raime komisiis wevri.<br />
sapatriarqoSi arsebobs religiaTaSorisi<br />
sabWo, romelsac<br />
qalbatoni lela jejelava<br />
xelmZRvanelobs. Cveni eklesia,<br />
sxva eklesiebTan erTad, am<br />
sabWos wevria. xSirad dagviyenebia<br />
sabWos sxdomebze<br />
mwvave sakiTxebi, mimarTvebic<br />
gagvikeTebia, Tumca problemebi<br />
ar gadawyvetila.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
23<br />
solidaroba<br />
gabriele bragantini: sapatriarqosTan<br />
arsebuli religiaTaSorisi<br />
sabWo fiqtiuria.<br />
mixeil avaqiani: erT detals<br />
davamateb. meriidan mosul<br />
erT werilSi uflebamosili<br />
piri wers _ `eklesia noraSeni~,<br />
xolo meore werilSi wers<br />
_ `wminda xarebis eklesia~.<br />
Cven am qveynis moqalaqeebi<br />
varT, vixdiT gadasaxadebs da<br />
a.S., da ratom ar unda ganxorcieldes<br />
sarestavracio<br />
samuSaoebi arasadavo somxur<br />
taZrebze? iranSiac ki saxelmwifo<br />
zrunavs qveyanaSi arsebuli<br />
somxuri eklesiebis<br />
SenarCunebisTvis.<br />
gabriele bragantini: 2004<br />
wlidan arsebobs saqarTvelos<br />
marTlmadidebel da kaTolikur<br />
eklesiaTa erToblivi<br />
komisia, romelsac problemur<br />
sakiTxebze unda emsjela.<br />
mxolod erTxel Seikriba es
#1(28)<br />
komisia da gviTxres, daanebeT<br />
Tavi sasamarTlos wesiT sadavo<br />
eklesiebis sakiTxis mogvarebas<br />
da Semdeg vilaparakoT<br />
rogorc Zmurma eklesiebmao.<br />
sergo namoraZe: isev kanonis<br />
Seusruleblobis erT-erTi<br />
faqti minda gavixseno. sapatrulo<br />
policiis TanamSromelma<br />
gaaCera avtomanqana, romelsac<br />
sasuliero piri mar-<br />
Tavda. TanamSromeli mRvdlis<br />
danaxvaze Secba da kurTxeva<br />
iTxova. mRvdelma upasuxa,<br />
raze gakurTxo, jarima rom<br />
gamomiweroo? ara, makurTxe,<br />
mamao, giSvebo. Cvens qveyanaSi<br />
iseTi mdgomareobaa, TiTqos<br />
kanonis Sesrulebas kurTxeva<br />
sWirdeba.<br />
kidev erTi faqti: erT-erTma<br />
notariusma pirad saubarSi<br />
Cems axlobels uTxra, me yovelTvis<br />
varideb Tavs seqtantebis<br />
daregistrirebas, radgan<br />
ar minda codvaSi Cavvar-<br />
Solidarität<br />
mrgvali magida<br />
deo. megobari myavs ginekologi,<br />
romelic abortebs akeTebda<br />
da amis gamo daisaja, kibo<br />
aRmoaCndao. marTalia, kanonis<br />
winaSe valdebuli var, magram<br />
veridebi aseT saqmes da<br />
sxvasTan vagzavnio. kanoni er-<br />
Ti mxarea, xolo meore mxarea<br />
is, Tu ra kategoriebiT azrovnebs<br />
sazogadoebis absoluturi<br />
umravlesoba.<br />
nino cincaZe: daSinebis<br />
berkets dRes sapatriarqo<br />
Zalian aqtiurad<br />
iyenebs. `Tu mar-<br />
Tlmadidebeli ar xar<br />
da sapatriarqos nebas<br />
ar emorCilebi, Rmer-<br />
Ti dagsjis~ _ es mesiji<br />
erTob mZlavrad<br />
vrceldeba dRevandel<br />
qarTul sazogadoeba-<br />
Si, bolos es gzavnili<br />
araorazrovnad daadastura<br />
episkoposma<br />
petre caavam gadacema<br />
24<br />
sergo namoraZe<br />
}'vh'mksr<br />
`didi aTeulis~ formatis<br />
SecvlasTan dakavSirebul<br />
debatebSi.<br />
rogorc amboben, igive<br />
gzavnili moismines<br />
sapatriarqoSi misulma<br />
`pirveli arxis~ sameTvalyureo<br />
sabWos<br />
wevrebmac. rbilad rom<br />
vTqvaT, es tolerantuli<br />
mesiji ar aris.<br />
Tqveni azriT, ratom<br />
`muSaobs~ es mesiji<br />
ase sajaro sivrceSi?<br />
sergo namoraZe: faqtia, rom<br />
religiur grZnobas, am konkretul<br />
SemTxvevaSi ki SiSs,<br />
berketad iyenebs zogierTi<br />
sasuliero piri da Cven amis<br />
mowmeebi vxdebiT faqtobrivad<br />
yvelgan. Cemi azriT, yvelaze<br />
didi problema sazogadoebis<br />
arainformirebulobaa.<br />
Cven gveubnebian, Tqvenive<br />
bralia, rom ar gicnoben, gaacaniT<br />
xalxs Tavi, meti imu-<br />
SaveTo, magram, rodesac televiziaSi<br />
migvitania Cveni<br />
gadacemebi, romlebic religiur<br />
Temebs ki ar exeboda,<br />
aramed adamianis janmrTelobas<br />
an ojaxs da a.S., uTqvamT:<br />
ara Cven amas ver gavuSvebT,<br />
aq raRac kodebia da es masonizmiao.<br />
aseTi saubrebis Semdeg<br />
yovelTvis viTxovT oficialurad<br />
werilobiT gviTxran<br />
uari, magram amaod.<br />
zaal tyeSelaSvili: rodesac<br />
eqims pacientis janmrTelobis<br />
Sesaxeb daskvna gamoaqvs,<br />
mas SeiZleba oponireba gauwios<br />
meore eqimma, radgan esmis<br />
es saqme. arsebobs religiuri<br />
SiSi. adamianebs eSiniaT (ara<br />
mxolod marTlmadidebel<br />
mrevls, aramed sxva religiebis<br />
mimdevrebsac), magram imisaT-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
vis, rom araswori, cru SiSi<br />
daiZlios, saWiroa isev sasuliero<br />
pirebma Tqvan, rom<br />
msgavsi SiSi usafuZvloa. swored<br />
imis gamo, rom am mxriv Caketilobaa,<br />
mxolod erTi ideologiaa<br />
gabatonebuli, sxvas<br />
ki ar aqvs SesaZlebloba sawinaaRmdego<br />
azri gamoTqvas<br />
imis Sesaxeb, rom, davuSvaT,<br />
RmerTi aseTi ki ar aris, aramed<br />
sruliad sxvanairia, ai,<br />
swored amis gamo adamianebSi<br />
Zlierdeba SiSi. adamianebs<br />
marTla eSiniaT, rom isini<br />
araswori qmedebis gamo daisjebian.<br />
Tundac `didi aTeulis~<br />
magaliTi rom aviRoT,<br />
yvelas eSinia codva ar Cavidinoo,<br />
magram vinme unda gamovides<br />
da Tqvas, rom amgvari<br />
ram aranairi codva ar aris.<br />
sergo namoraZe: saqarTvelo<br />
oficialurad sekularuli<br />
saxelmwifoa, magram moqmedebs<br />
da cxovrobs rogorc<br />
garkveulwilad Teokratiuli<br />
qveyana. saqarTveloSi yvelaferi<br />
TiTqos isev meordeba,<br />
Zlierdeba antagonizmi da<br />
qsenofobia, oRond SefarviT,<br />
ise, rom evropelebs ar<br />
ewyinoT.<br />
gabriele bragantini: Cemi<br />
azriT, saxelmwifo ar asrulebs<br />
Tavis movaleobas. cudi<br />
ar aris rodesac vinmes avtoriteti<br />
aqvs, magram saqme is<br />
aris, rogor iyeneb am avtoritets.<br />
vfiqrob, ufro metad<br />
unda gamaxvildes yurad-<br />
Reba saganmanaTleblo dawesebulebebze,<br />
sabavSvo baRebze,<br />
sadac ori wlis bavSvebs<br />
apokalifsze esaubrebian.<br />
saTanado struqturebi da<br />
organizaciebi wlebis ganmavlobaSi<br />
ar asruleben TavianT<br />
movaleobebs, dRes ki amis<br />
Sedegebs vimkiT. ratom unda<br />
gvWirdebodes Cven sapatriarqos<br />
nebarTva, rom cixeSi<br />
SevideT da Cveni patimrebi<br />
movinaxuloT? ar SegviZlia<br />
davbeWdoT esa Tu is statia,<br />
Tu marTlmadidebeli episkoposis<br />
nebarTva ar gveqneba.<br />
ratom? me SemiZlia vTqva, rom,<br />
samwuxarod, prezidenti, yvela<br />
ministri, saxelmwifo Tavisi<br />
xalxisgan Zalian Sors aris.<br />
nino cincaZe: magram<br />
politikosebs meti<br />
amomrCeveli sWirdebaT<br />
da Sesabamisad _<br />
marTlmadideblobiT<br />
Tavis mowonebac.<br />
mixeil avaqiani: 1995 wels<br />
mama tariels (sikinWilaSvils)<br />
Cvenma mrevlma noraSenis<br />
ier-saxis Secvlis mcdeloba<br />
SeamCnia. maSin somxeTis erTerTi<br />
episkoposi ewvia Tbiliss<br />
da uwmides ilia I I -sTan<br />
Sexvedrisas iTqva, modiT, es<br />
sakiTxi jerjerobiT SevaCeroT<br />
da ukeTes dros davelodoTo.<br />
Cemi azriT, 2004 wlis<br />
Semdeg es ukeTesi dro ukve<br />
movida, da vfiqrob, axla ukve<br />
unda gamoixatos keTili neba.<br />
rodesac rames viTxovT, gvpasuxoben,<br />
Cvengan ar modis<br />
problema, es kanoniT ar aris<br />
gaTvaliswinebulio da a.S.<br />
sababs da mizezs yovelTvis<br />
pouloben.<br />
tariel nakaiZe: SiSis Taobaze<br />
minda Cemi azri mogaxsenoT.<br />
sazogadod, RvTis SiSi<br />
religiurobis principia. am<br />
berkets flobs dRes sapatriarqo<br />
da iyenebs ise, rogorc<br />
mas surs, radgan sazogadoeba<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
25<br />
solidaroba<br />
ar aris imdenad ganaTlebuli,<br />
rom icodes _ sapatriarqos-<br />
Tan raRac Temebze SeuTanxmebloba<br />
sulac ar niSnavs<br />
imas, rom es RvTis risxvas<br />
gamoiwvevs. vardebis revoluciis<br />
Semdeg cota xans<br />
situacias ukeTesoba daetyo,<br />
Tumca sapatriarqos avtoriteti<br />
dRes aTjer metad gaizarda<br />
2004 wlamde arsebul<br />
viTarebasTan SedarebiT.<br />
vfiqrob, Tu mmarTvelma Zalam<br />
mxolod imaze izruna,<br />
rogor SeinarCunos skami, da<br />
ara imaze, rom kanoni daicvas<br />
da sazogadoebis ganviTarebas<br />
Seuwyos xeli, situacia ufro<br />
metad damZimdeba. opozicia,<br />
imisaTvis, rom xalxis mxardaWera<br />
mieRo xelisuflebis<br />
winaaRmdeg, gaiZaxoda _ Tqven<br />
udierad epyrobiT eklesias,<br />
Tqven `ieRovelebi~ xarT da<br />
a.S. yovelive aman ganapiroba<br />
axlandeli mdgomareoba _ Tu<br />
2004 wlamde vinme Semogivardeboda<br />
da fizikurad giswordeboda,<br />
axla mas ukve aRar<br />
sWirdeba Zaladoba, radgan<br />
aqvs Zalian Zlieri berketi _<br />
media.<br />
rac Seexeba sapyrobileSi<br />
Sesvlas. gvindoda quTaisis<br />
cixeSi SevsuliyaviT, magram<br />
amisTvis sapatriarqos nebar-<br />
Tva mogvTxoves.<br />
nino cincaZe: ra SeiZleba<br />
iyos gamosavali<br />
aqedan da rogor SeiZleba<br />
ganviTardes es<br />
urTierTobebi momavalSi?<br />
sergo namoraZe: sazogadoebriv<br />
mauwyebelze iyo Toq-Sou<br />
italiuri ezo, romelic od-
#1(28)<br />
nav Seexo religiur sakiTxs.<br />
sasurvelia msgavsi Toq-Souebis<br />
mowyoba, romlis meSveobiTac<br />
sazogadoebas alternatiuli<br />
wyaroebidan<br />
miewodeba informacia, raTa<br />
zogierTebma yvelas magivrad<br />
ar isaubron.<br />
tariel nakaiZe: saero saxelmwifo<br />
ar unda iyos damokidebuli<br />
romelime religiis<br />
meTaurze an mimdevarze.<br />
kanonis avtoriteti ar unda<br />
Seilaxos. Tu saxelmwifom es<br />
gza daTmo, maSin igi saero da<br />
liberaluri aRar iqneba. Tu<br />
es mdgomareoba ar gamoswordeba,<br />
Cveni qveyana dRiTidRe<br />
Teokratizaciisken wava...<br />
yvela religia Tanabar<br />
mdgomareobaSi unda iyos.<br />
gabriele bragantini: problema<br />
mravalmxrivia. magali-<br />
Tad, mravali marTlmadidebeli<br />
fiqrobs, rom evropa<br />
satanisturia. dRevandeli<br />
situacia Zalian mZimea. Cemi<br />
azriT, ufro seriozulad<br />
unda vifiqroT Seqmnil viTarebaze.<br />
did, Zlier daavadebas<br />
patara abiT ver movarCenT.<br />
pirvel yovlisa unda Seicvalos<br />
foni, romelic religiebisadmi<br />
damokidebulebaSi<br />
arsebobs. unda mogvardes<br />
Cven Soris arsebuli uTanxmoebebi.<br />
roca sapatriarqodan<br />
gvixmoben, yvelani mivdivarT,<br />
magram Cveni iniciativiT<br />
vawyobT Sekrebebs? Cven unda<br />
SevcvaloT foni, erToblivad,<br />
SeTanxmebulad unda vimuSaoT,<br />
mxolod amis Semdeg<br />
SegviZlia ufro seriozul<br />
problemebze gadasvla.<br />
zaal tyeSelaSvili: jer<br />
TviT CvenSi kidev ufro unda<br />
Solidarität<br />
mrgvali magida<br />
gaRvivdes tolerantobis<br />
marcvlebi. ganaTlebas aqvs<br />
didi mniSvneloba. Tu xelisufleba<br />
met Tavisuflebas<br />
miscems televiziebs, darwmunebuli<br />
var tolerantobisken<br />
momwodebeli gadacemebi namdvilad<br />
momzaddeba. ganaTlebis<br />
problema xelisuflebis<br />
wevrebsac udgaT, radgan xelisufalsac<br />
SeiZleba ise eSinodes<br />
codvis Cadenis, rogorc<br />
nebismier sxvas. unda<br />
arsebobdes religiuri mimdinareobebis<br />
realuri Tavisufleba,<br />
raTa maT SeZlon<br />
sulier sakiTxebSi TavianTi<br />
argumentaciebis warmodgena<br />
da oponirebis gaweva.<br />
26<br />
}'vh'mksr<br />
Ñîëiäàðíiñòü
perspeqtiva<br />
sarwmunoebiT<br />
ramdenime wlis win erTma<br />
Jurnalistma hkiTxa iranis<br />
mTavrobis wevrs, ramdenad<br />
Seesabameboda iranis mTavrobis<br />
politikis dasavluri<br />
tendenciebi aiaTola xomeinis<br />
ganaCens, romelic salman<br />
ruSdis sikvdils moiTxovda.<br />
respondentma aRmosavluri<br />
simSvidiT da didi<br />
gulmodginebiT auxsna Jurnalists,<br />
rom dasavleTSi arasworad<br />
gaiges saqmis viTareba.<br />
saqme is yofila, rom iranel-<br />
Ta sulierma liderma, ubralod,<br />
Tavisi azri gamoTqva.<br />
islamSi amas fatvas uwodeben,<br />
rac niSnavs mosazrebas,<br />
romelsac avtoritetis mqone<br />
piri gamoTqvams da gavlena<br />
aqvs mxolod maTze, vinc am<br />
avtoritets cnobs; ramdenadac<br />
morwmune sazogadoeba am<br />
azrs pativs scems, yoveli<br />
marTlmorwmune muslimi Tavs<br />
movaled CaTvlis, rac SeiZleba<br />
male warudginos mwerali<br />
alahis samsjavroso.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
27<br />
solidaroba<br />
qarTveli<br />
sergo ratiani<br />
wina kviras saqarTvelos sapatriarqos<br />
warmomadgenelma<br />
Segvaxsena, rom saqarTvelos<br />
patriarqi arasodes moiTxovs,<br />
is gamoTqvams Tavis<br />
azrs, rCevas aZlevs Tavis<br />
sulier Svilebs.<br />
albaT weliwadze cota metia<br />
gasuli, rac saqarTvelos<br />
patriarqma ganacxada, saqar-<br />
Tvelos mefe unda hyavdeso.<br />
gasuli wlis ianvarSi saqar-<br />
Tvelos sasamarTlos mier<br />
samSoblos RalatSi braldebuli<br />
irakli baTiaSvili patriarqis<br />
Txovnis safuZvelze<br />
gaaTavisufles (aq araa saubari<br />
imaze, Tu ramdenad adekvaturi<br />
iyo Tavad sasamarTlos<br />
gadawyvetileba).<br />
ruseT-saqarTvelos agvistos<br />
omis Semdeg saqarTvelos parlamentis<br />
dadgenilebiT saqar-<br />
Tvelom diplomatiuri kavSiri<br />
gawyvita ruseTTan. saqar
#1(28)<br />
Tvelos patriarqi ruseTSi<br />
vizitisas Sexvda ruseTis<br />
prezidents da samSobloSi<br />
dabrunebisas ganacxada, rom<br />
saelCoebis funqcionireba<br />
aRdgeba.<br />
saqarTvelos patriarqma ruseTSi<br />
vizitis Semdeg isic<br />
ganacxada, rom sapatriarqom<br />
yvelaferi gaakeTa ruseT-saqarTvelos<br />
keTilmezobluri<br />
urTierTobebis aRsadgenad da<br />
mouwoda saqarTvelos mTavrobas,<br />
rom am ukanasknelma<br />
diadi wamowyebis warmatebiT<br />
dasruleba mainc moaxerxos.<br />
sul axlaxans saqarTvelos<br />
patriarqma gamoTqva mosazreba,<br />
rom sazogadoebrivi<br />
mauwyeblis pirveli arxis<br />
proeqtis _ `saqarTvelos<br />
didi aTeulis~ _ formati<br />
unda Seicvalos.<br />
ras unda velodoT momaval-<br />
Si? ar darCenila xelisuflebis<br />
Sto, romelsac am erTi<br />
wlis ganmavlobaSi, saqarTvelos<br />
patriarqis azri ar Sexeboda.<br />
saqarTvelos oTxive<br />
xelisuflebis Sto irxeva,<br />
`viTarca lerwami qarTagan<br />
ZlierTa~. Sesabamisad, saubari<br />
unda iyos ara imaze, Tu<br />
vin iqneba Semdegi _ wre ukve<br />
Seikra _, aramed imaze, Tu<br />
rodis daiwyeba axali cikli.<br />
albaT am asociaciis gamo<br />
aRSfoTdeba Cveni sazogadoebis<br />
nawili. ityvian, rom<br />
Sedareba arasworia. magram<br />
asociacia ar SeiZleba iyos<br />
swori an araswori _ rogorc<br />
erTi Wkviani kaci ityoda,<br />
grZnobebi ara cdebian _ radgan<br />
swori an araswori SeiZ-<br />
Solidarität<br />
perspeqtiva<br />
leba iyos mxolod azrovneba.<br />
magram Tu qveyanaSi azris gamoTqmis<br />
mxolod erTi instancia<br />
arsebobs, maSin sazogadoebis<br />
sxva wevrebs rCebaT<br />
mxolod asociaciebi, vnebebi,<br />
warmodgenebi da, dae, nuravis<br />
daswydeba guli, Tuki iqamde,<br />
vidre rwmena srulad<br />
daeufleba Cvens grZnobebs,<br />
kacs raime ucnauri xateba<br />
mouva TavSi.<br />
patriarqis mier sakuTari gansxvavebuli<br />
poziciis dafiqsirebas<br />
aravin aprotestebs.<br />
ubralod, is, vinc gamoTqvams<br />
mosazrebas, unda amodiodes<br />
martivi daSvebidan, rom arsebobs<br />
gansxvavebuli azric.<br />
Tu sasuliero avtoriteti<br />
gamoTqvams Tavis mosazrebas<br />
da sazogadoebaSi ar arsebobs<br />
sxva sasicocxlo sivrce, romelsac<br />
igi ar moicavs da ar<br />
iqvemdebarebs, es mosazreba<br />
ukve brZanebas warmoadgens.<br />
saqme mosazrebaSi ki araa,<br />
aramed im garemoSi, romel-<br />
Sic is funqcionirebs. adamianuri<br />
yofis sxvadasxva sferoebi,<br />
Cveulebriv, ki ar upirispirdebian<br />
religiur sferos<br />
an erTmaneTs, isini ubralod<br />
sxva principiT funqcionireben.<br />
erT-erTi amgvari<br />
sferoa, magaliTad, mecniereba.<br />
es WeSmaritebis gansxvavebuli<br />
sivrcea. niutonis<br />
romelime kanoni an is, rom<br />
orjer ori oTxia, ver iqneba<br />
damokidebuli sasuliero<br />
avtoritetis sulier gamocdilebaze.imedia,<br />
jer ar<br />
warmoadgens aucileblobas<br />
SevaxsenoT sazogadoebas is<br />
faqti, rom dedamiwa brunavs.<br />
meore mxriv, rogorc<br />
religiur samyaros, aseve Ta-<br />
28<br />
}'vh'mksr<br />
visufali nebis arCevans verasodes<br />
aRwers maTematikuri<br />
tipis WeSmariteba. srulfasovani<br />
sazogadoeba araerTi<br />
sxvadasxva sasicocxlo sivrcis<br />
Tanaarsebobas warmoadgens.<br />
sasuliero pirebis mier<br />
gamoTqmuli mosazreba, Tu<br />
gansxvavebul sferos exeba,<br />
ar SeiZleba iyos swori an<br />
araswori, is, ubralod, araadekvaturia,<br />
da Tu mainc<br />
iqvemdebarebs maT, maSin es<br />
sazogadoeba Teokratiulia.<br />
maxsendeba erTi SesaniSnavi<br />
inglisuri kinofilmi `lomi<br />
zamTarSi~. iq inglisis dedofali<br />
wuxiliT ambobs: XI I saukunea<br />
da Cven jer kidev barbarosebi<br />
varTo.<br />
XXI saukunea da Cven, saqarTveloSi,<br />
jer kidev Teokratiis<br />
niSnebze gviwevs saubari.<br />
gviwevs saubari imaze, rom<br />
nacionaluri saxelmwifo da<br />
Teokratia Seusabamo movlenebia.<br />
sekularizmi nacionaluri<br />
saxelmwifosTvis ar<br />
aris is deserti, romelsac<br />
ZiriTad kerZs ginda miatan,<br />
ginda _ ara. sekularizmis<br />
gareSe adamianTa is erToba,<br />
romelsac ers uwodeben,<br />
ubralod, ar arsebobs.<br />
SesaZloa es gansazRvreba<br />
vinmes examuSos, radgan modernizacias,<br />
mecnierul progress<br />
evropis, aziisa da amerikis<br />
kontinentebze erTi da<br />
igive Sedegi ar moutania.<br />
arc axali drois erT-erT<br />
yvelaze ganmsazRvrel movlenas,<br />
sekularizacias, mohyolia<br />
yvelgan erTi da igive<br />
Sedegi.<br />
Ñîëiäàðíiñòü
formalurad erTsa da imave<br />
moTxovnas saxelmwifosa da<br />
eklesiis gamijvnis Sesaxeb<br />
sxvadasxva drosa da sxvadasxva<br />
qveyanaSi sruliad gansxvavebuli<br />
movlenebi sdevda<br />
Tan. 1918 wlis 5 Tebervals<br />
sabWoTa xelisuflebis mier<br />
gamocemuli dekreti saxelmwifosa<br />
da eklesiis gamijvnis<br />
Sesaxeb eklesiebis ngrevis,<br />
maTi qonebis Zarcvis, sasuliero<br />
pirebis wamebisa da<br />
ganadgurebis, morwmuneTa<br />
mravalwliani devnisa da gadasaxlebis<br />
legalizeba iyo.<br />
axla, sabWoTa koSmaris dasrulebis<br />
Semdeg, rodesac sazogadoeba<br />
ubrundeba im cxovrebis<br />
wess, romelsac Zaladobis<br />
Sedegad mowyda, cota<br />
ar iyos rTulia saubari imaze,<br />
rom Tanamedrove samyaros<br />
(anu im sasicocxlo garemos,<br />
romelSic Cven arasodes<br />
gvicxovria) safuZvlad swored<br />
sekularizaciis fenomeni<br />
udevs; rom sadRac, Soreul<br />
dasavleTSi arseboben<br />
qveynebi, sadac saxelmwifosa<br />
da religiis gamijvna erTerTi<br />
fuZemdebluri principia,<br />
magram es am qveynebis<br />
mosaxleobis umetesobas sruliad<br />
ar uSlis xels religiuri<br />
cxovrebiT cxovrobdnen 1 .<br />
Cven unda vacnobierebdeT,<br />
rom sazogadoebis erTi SexedviT<br />
uwyinari da bunebrivi<br />
ltolva _ daubrundes uwindel<br />
cxovrebis wess _ SeiZleba<br />
damRupveli aRmoCndes.<br />
saqme is aris, rom miswrafeba<br />
_ daubrunde warsuls _ sakuTar<br />
TavSi iluzias Seicavs.<br />
SeuZlebelia sazogadoeba<br />
daubrundes, vTqvaT, meTvramete<br />
saukunis dasasruls. es<br />
absurdia, arada sabWoTa sistemis<br />
daSlis Semdeg msgavsi<br />
tendenciebi xSirad Warbobs<br />
da absurdul saxesac iZens. 2<br />
erTaderTi ram, risi saSualebiT<br />
aramarto SesaZlebelia,<br />
aramed aucilebelic<br />
aris warsulSi dabruneba, azrovnebaa;<br />
ara iq `gadasaxlebiT~,<br />
aramed warsulis gaazrebiT<br />
SeiZleba movaxdinoT<br />
CvenTvis sasurveli garemos<br />
rekonstruireba.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
29<br />
solidaroba<br />
SesaZloa ukmexad da cinikurad<br />
JRers, rodesac araerTi<br />
Taobis, rbilad rom vTqvaT,<br />
mZime gamocdilebis Semdeg<br />
geubnebian, rom es yovelive<br />
`ar iTvleba~ da `es idea<br />
Tqvens garemoSi arasworad<br />
iqna gagebuli, daviwyoT<br />
Tavidan~. mZimea, magram unda<br />
gvesmodes, rom aq saubari ar<br />
aris raRac ideis akviatebaze,<br />
romelic ginda Tu ara, unda<br />
ganaxorcielo. saubaria Ta-
#1(28)<br />
namedrove samyaros safuZvlebis<br />
gagebaze, anu im realobaze,<br />
romelSic gviwevs arseboba.<br />
realobas ki erTi ucnauri<br />
Tviseba aqvs: Tu mas adekvaturad<br />
ver afaseb da iluziebSi<br />
imyofebi, is gangrevs.<br />
Sesabamisad, arCevani mxolod<br />
oria: an araadekvaturi iyo<br />
Tanamedrove samyaroSi, anu<br />
isev acde normaluri ganvi-<br />
Tarebis gzas, an, miuxedavad<br />
yvelafrisa, daiwyo Tavidan.<br />
Cvenc SevecadoT daviwyoT<br />
Tavidan.<br />
axali drois erT-erTi yvelaze<br />
damaxasiaTebeli niSani<br />
is aris, rom sazogadoebrivi<br />
cxovrebis sxvadasxva sferoebi<br />
_ xelovneba, mecniereba,<br />
ganaTleba, politika _ sul<br />
ufro da ufro emijnebian<br />
sasuliero cxovrebis wess.<br />
swored am gamijvna-gamoTavisuflebas<br />
ewodeba sekularizacia<br />
an emansipacia.<br />
sityva sekularizacia momdinareobs<br />
laTinuri saekulumidan<br />
da niSnavs Taobas, saukunes,<br />
epoqas, droiTs, samyaros,<br />
saeros, amqveyniurs,<br />
anu _ sasulieros sapirispiros.<br />
rac Seexeba emansipacias, la-<br />
Tinuri emancipatio niSnavs<br />
Svilis ganTavisuflebas mamis<br />
Zalauflebisgan an Svilis<br />
oficialur uars sakuTrebaze,<br />
rac mancipatio-s, anu<br />
sakuTrebis iuridiul gaformebas,<br />
gulisxmobda. iTvleboda,<br />
rom rodesac mama sakuTrebis<br />
uflebas gadascemda<br />
Svils, es ukanaskneli<br />
Tavisufali xdeboda.<br />
Solidarität<br />
perspeqtiva<br />
eklesiisgan gamijvnis arsi<br />
gulisxmobs upiratesad ara<br />
masTan dapirispirebas, aramed<br />
ganTavisuflebas da memkvidroebiTobas.<br />
es imas niSnavs,<br />
rom saero sivrcem memkvidreobad<br />
miiRo qristianuli<br />
Rirebulebebi, igi zrdasruli<br />
SviliviT damoukidebeli<br />
gaxda. Tanamedrove samyaros<br />
safuZveli qristianuli<br />
Rirebulebebia.<br />
rasakvirvelia, SegviZlia warmovidginoT<br />
arajansaRi urTierTobebi<br />
mSobelsa da memkvidres<br />
Soris, rodesac mama<br />
Zaladobs Svilze, an, piriqiT,<br />
Svils uCndeba survili<br />
gaanadguros mama. istorias<br />
axsovs mamis mkvlelobis<br />
mravali SemTxveva, magram<br />
miuxedavad amisa, uazrobaa<br />
memkvidreobiTobis, zrdasrulobisa<br />
da Tavisuflebis<br />
Sesaxeb vimsjeloT paTologiebiT,<br />
anu SemTxvevebiT,<br />
rodesac Tavisufleba ubralod<br />
ver ganxorcielda.<br />
saqarTveloSi Tavisuflebis,<br />
emansipaciis, sekularizaciis<br />
SesaZlebloba ilia WavWavaZem<br />
Seqmna. emansipaciis tipuri<br />
magaliTia iliaseuli azri,<br />
rom sami RvTaebrivi saunje<br />
dagvrCa Cven mama-papaTagan:<br />
mamuli, ena da sarwmunoeba.<br />
aq saubari swored memkvidreobazea,<br />
saunjeze, romlis<br />
damkvidrebasac ilia erSi,<br />
anu saero, sekularul<br />
sivrceSi cdilobda.<br />
iliaseul azrs aqvs, ase vTqvaT,<br />
Tavisi `Zveli aRTqma~.<br />
daviwyoT cota Soridan.<br />
erovnuli da, kerZod, qarTuli<br />
identobis safuZvlebis<br />
30<br />
}'vh'mksr<br />
gacnobierebisaTvis mniSvnelovania<br />
`qarTlis cxovreba-<br />
Si~ xSirad naxsenebi termini<br />
sarwmunoebiT qarTveli an<br />
sarwmunoebiT somexi. qarTleli,<br />
imereli, kaxeli, mesxi,<br />
megreli, svani da sxvani qar-<br />
Tvelebi iyvnen, radgan isini<br />
sarwmunoebiT qarTvelebi<br />
iyvnen. vaxuSti batoniSvili<br />
qarTvelebis erTianobis sam<br />
safuZvelze saubrobs. pirveli<br />
ori swored sarwmunoeba<br />
da enaa. qarTlis cxovrebaSi<br />
vkiTxulobT: `pirveli,<br />
ukeTu hkiTxo visme qarTvelsa<br />
anu imersa, mesxsa, da herkaxsa<br />
ra rjulis xar, wams<br />
mogigebs: `qarTveli~. qarTlis<br />
somxiTis mkvidrni, miuxedavad<br />
imisa, rom qceva-zniTa<br />
qarTuliTa arian, mainc somxebad<br />
iwerebian, radgan sarwmunoebiT<br />
somexni arian. sarwmunoebiT<br />
qarTvelisaTvis<br />
sarwmunoebasa da enas tolpirveladi<br />
mniSvneloba aqvs,<br />
radgan swored qarTuli enaa<br />
imis erT-erTi ganmsazRvreli<br />
safuZveli, rom qristianoba<br />
gadaiqceva qarTul sarwmunoebad.<br />
wmida werilis Targmna<br />
qmnis rCeuli eris analogiis<br />
gancdas. Tavis mxriv ena<br />
imdenadaa mniSvnelovani,<br />
ramdenadac is sarwmunoebis<br />
enad gadaiqceva.<br />
sayovelTaod cnobilia, qar-<br />
Tuli identobis erT-erTi<br />
pirveli nimuSi swored sasuliero<br />
wreebs ukavSirdeba,<br />
_ vgulisxmob cnobil citatas<br />
giorgi merCuledan. qar-<br />
Tuli aq sarwmunoebis anu<br />
kulturis enaa iseve, rogorc<br />
berZnuli an laTinuri. RvTis<br />
winaSe rCeulobis gacnobierebis<br />
fonze xdeba enis mniS-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
vnelobis aRiarebac. swored<br />
msaxurebis ena xdeba rCeuli<br />
eris ena.<br />
afxazebs, svanebs da megrelebs<br />
sakuTari enebic hqondaT, magram<br />
maT, umetes wilad warCinebulebma,<br />
icodnen qarTulic,<br />
radgan sarwmunoebiT da<br />
wigniT qarTvelebi iyvnen.<br />
vaxuSti batoniSvilisTvis saqarTvelos<br />
erTianobis mesame<br />
da garkveuli azriT umniSvnelovanesi<br />
safuZvelia bagrationebis<br />
samefo dinastia.<br />
rCeuli xalxis qmnadobis idea<br />
ar izRudeboda ama Tu im eTnosiT.<br />
misi sazRvrebis gafar-<br />
Toeba mxolod Zalauflebis<br />
SesaZleblobasTan iyo dakav-<br />
Sirebuli. qarTveli iyo da<br />
iqneboda is, vinc miiRebda<br />
qarTul sjuls, Sesabamisad,<br />
eqneboda qarTuli wigni da<br />
iqneboda bagrationTa<br />
dinastiis qveSevrdomi.<br />
amdenad, SegviZlia vTqvaT,<br />
rom Sua saukuneebSi, Sesabamisad,<br />
axal dromde, qar-<br />
Tveli warmoadgens ara erovnul,<br />
aramed sarwmunoebriv<br />
identobas. qarTlelebi,<br />
imerelebi, kaxelebi, mesxebi,<br />
megrelebi, svanebi da<br />
sxvebi ara erovnebiT, aramed<br />
sarwmunoebiT, rjuliT<br />
qarTvelebi iyvnen.<br />
sarwmunoebrivi identoba SeiZleba<br />
safuZveli iyos erovnuli<br />
identobisa, magram erovnuli<br />
da sarwmunoebrivi identoba<br />
ar aris erTi da igive<br />
movlena. sarwmunoebiT qarTveli<br />
da erovnebiT qarTveli<br />
gansxvavebuli konstruqciis<br />
fenomenebia. Sua saukuneebSi<br />
upiratesoba eniWeba sarwmunoebriv<br />
identobas, Sesabamisad,<br />
erovnuli identoba axal<br />
dromde, ubralod, ar mniSvnelobs.<br />
axali dro saqarTvelosTvis<br />
XIX saukuneSi, ufro zustad ki<br />
ilia WavWavaZis moRvaweobiT<br />
iwyeba. qarTuli erovnuli<br />
cnobierebis CamoyalibebaSi<br />
ilia WavWavaZis mniSvnelobis<br />
gasacnobiereblad gavixsenebdi<br />
mis mier 1886 wels daweril<br />
werils `irlandia da inglisi~<br />
3 . ilia WavWavaZe aRniSnavda,<br />
rom 1852 wlis Semdeg napoleon<br />
III-is TaosnobiT politikaSi<br />
wamoiwia egreTwodebulma<br />
erovnobam `nacionalobam~,<br />
gvartomobam erisam.<br />
es nacionaloba zogan ZleviT<br />
Seimosa: italiaSi italia gaaerTa,<br />
germaniaSi _ germania<br />
da am saxiT daqsaqsul ers er-<br />
Tis gvartomisas erTad mouyara<br />
Tavi TavTavis adgilas~ 4 .<br />
es nawyveti imdenadaa mniSvnelovani,<br />
ramdenadac cxadad<br />
warmoaCens, rom ilia WavWavaZis<br />
moRvaweoba ar yofila<br />
ubralod Tavis mamulze Seyvarebuli<br />
meamboxe Tavadis<br />
ganwiruli suliskveTebis<br />
gamovlena. es iyo Tanamedrove,<br />
Semmecnebeli adamianis<br />
cnobieri proeqti. ilia Wav-<br />
WavaZis brZola ar yofila<br />
brZola warsulis aRsadgenad<br />
(samyaro, romelSic arsebobda<br />
saqarTvelos samefo, warsuls<br />
Cabarda). es iyo brZola<br />
im momavlis Sesaqmnelad, romelsac<br />
ruseTis imperia warsulad<br />
unda gadaeqcia. gan-<br />
Tavisufleba SesaZlebeli iyo<br />
mxolod Tanamedrove samyaros<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
31<br />
solidaroba<br />
principebis gacnobierebis<br />
safuZvelze, sakuTar sivrceSi<br />
axali drois damkvidrebiT.<br />
ilia acnobierebda, rom mecxramete<br />
saukunemde erovnulobis<br />
idea ar aerTianebs er-<br />
Tis gvartomis ers. erovnebis<br />
idea, nacionaluri idea relevanturi<br />
mxolod mecxramete<br />
saukuneSi xdeba. eri Tanamedrove<br />
politikur erTobas<br />
warmoadgenda, Sesa-bamisad,<br />
mas momavalic hqonda.<br />
nacionaluri idea, eri im axal<br />
sasicocxlo sivrces warmoadgenda,<br />
sadac SesaZlebeli<br />
iyo Zveli saunjis ganTavseba.<br />
ilia ayalibebs qarTuli identobis<br />
sam niSans _ mamuli,<br />
ena, sarwmunoeba, rac sakmaod<br />
axloa vaxuStiseul identobis<br />
niSnebTan: sarwmunoeba,<br />
ena, mefe. erTi SexedviT, ori<br />
niSani TiTqos ucvlelia, gansxvaveba<br />
ki is aris, rom mefe<br />
Secvala mamulma. anu is, rac<br />
mefis pasuxismgeblobis qveS<br />
iyo da razedac vrceldeboda<br />
misi uflebebi, qarTveli<br />
xalxis pasuxismgeblobaSi gadavida.<br />
samefoSi xalxs mamulze<br />
araviTari ufleba ar aqvs,<br />
Sesabamisad, arc pasuxismgebloba<br />
gaaCnia. glexi pasuxismgebeli<br />
iyo sakuTari Tavadisa<br />
da mere mefis winaSe. Tavadi<br />
sakuTari mamulisa da mefis<br />
winaSe. mxolod mefe iyo<br />
pasuxismgebeli RmerTis<br />
winaSe mTel samflobeloze.<br />
erekle mefis gardacvalebis<br />
asi wlisTavisadmi miZRvnil<br />
werilSi ilia gaixsenebs<br />
xalxur leqss: `ver gaigiTa,<br />
qarTvelno, SegexsnaT rkinis<br />
karia, aRar gyavT mefe erekle,<br />
bagrationTa gvaria~ 5 . mefis<br />
simbolo aq mniSvnelovania.
#1(28)<br />
mefis sikvdilis Semdeg moxda<br />
misi mamulSi gansxeuleba,<br />
mamulSi, romelic memkvidreobad<br />
ergo xalxs. swored amaSi<br />
vlindeba emansipaciis procesi.<br />
saeklesio da saero Zalauflebis<br />
gamijvna SeuZlebelia<br />
Sua saukuneebis tipis saxelmwifos<br />
_ samefos _ pirobeb-<br />
Si. Sua saukuneebSi saeklesio<br />
da saero Zalauflebis gayofa<br />
ar arsebobda. radgan, vTqvaT,<br />
papi da imperatori ki ar iyvnen<br />
warmomadgenlebi erTi<br />
mxriv sasuliero, xolo<br />
meore mxriv saero samyaro<br />
wesrigisa, aramed oriveni<br />
gansxvavebuli msaxurebi iyvnen<br />
erT eclesia-Si... imperatoric<br />
iseve RvTivkurTxeuli<br />
iyo, rogorc papi: isini religiur-politikur<br />
erTobaSi<br />
cxovrobdnen. Sua saukuneebis<br />
saxelmwifo qmnida religiurpolitikuri<br />
erTobis samyaros,<br />
sadac saerosTvis adgili ar<br />
rCeboda. mefis winaaRmdeg<br />
brZoliT iwyeba am religiurpolitikuri<br />
erTobis daSla<br />
da saero sivrcis warmoSoba.<br />
Camogdebuli mefe ukve amovardniliasasuliero-sakraluri<br />
sivrcidan, is aRar aris<br />
RvTivkurTxeuli, aramed sxva<br />
morwmuneTa msgavsad ubralo<br />
profani xdeba. am mxriv revolucia<br />
iyo mefobis institutis<br />
desakralizeba. sekularizaciis<br />
am procesma Seqmna<br />
politika, rogorc saero sivrcis<br />
nawili.<br />
saqarTvelos istoriaSi am<br />
mxriv sainteresoa is, rom ruseTis<br />
mier saqarTvelos taxtis<br />
gauqmebis Semdeg, qveynis<br />
bedze erTaderTi pasuxismgebeli<br />
gaxda qarTveli xalxi.<br />
Solidarität<br />
perspeqtiva<br />
Sesabamisad, gaCnda SesaZlebloba,<br />
politika gadaqceuliyo<br />
saero sivrced. erTi mxriv,<br />
es ar iyo amboxis Sedegad<br />
Tavad xalxis mier mopovebuli<br />
sivrce, magram es iyo memkvidreoba,<br />
romelic qmnida<br />
amboxis safuZvels momavalSi.<br />
mefis saflavi yvela SemTxvevaSi<br />
Tanamedrove naciebis<br />
preistoriaa.<br />
meore gansxvaveba isaa, rom,<br />
Tumca sarwmunoeba identobis<br />
ucvleli niSania, igi aRar<br />
aris enisa da mamulis mniSvnelobis<br />
legitimaciis safuZveli<br />
maSin, rodesac vaxuStisTan<br />
mefesac da enasac<br />
mniSvnelobas swored sarwmunoeba<br />
sZenda. iliasTan literaturuli,<br />
desakralizebuli<br />
ena xdeba saqarTvelos erTianobis<br />
safuZveli da simbolo.<br />
rac Seexeba sarwmunoebas, mas,<br />
garda wminda religiurisa,<br />
sxva mniSvnelobac aqvs: sarwmunoebas<br />
ukavSirdeba ilias-<br />
Tvis da saerTod axali droisTvis<br />
erTob mniSvnelovani<br />
fenomeni _ warsuli, istoria.<br />
eri ibadeba sakuTari warsulis<br />
gacnobierebiT. istoria<br />
swored sakuTari warsulis<br />
gacnobierebas, Sesabamisad<br />
ganaxlebas _ da ara warsulSi<br />
darCenas _ gulisxmobs.<br />
qristianoba qarTveli eris<br />
warsulis umniSvnelovanesi<br />
msazRvrelia. sarwmunoebiT<br />
qarTvelis sekularizaciiT<br />
ibadeba qarTveli eri. sainteresoa,<br />
rom swored mahmadiani<br />
qarTvelebis problemis<br />
ganxilvisas ilia aRniSnavs:<br />
`Cveni fiqriT, arc er-<br />
Toba enisa, arc erToba<br />
sarwmunoebisa da gvartomo-<br />
32<br />
}'vh'mksr<br />
bisa ise ar SeamsWvalebs<br />
xolme adamians erTmaneTTan,<br />
rogorc erToba istoriisa~.<br />
Tanamedrove erebis CamoyalibebaSi<br />
mefis figuris desakralizebis<br />
Semdeg, sekularizaciis<br />
meore Sre evropaSi<br />
mravalwlian religiur omebs<br />
ukavSirdeba. Sesabamisad, aqtualuri<br />
xdeboda sakiTxi,<br />
Tu rogor aris SesaZlebeli<br />
sxvadasxva konfesiebis Tanaarseboba<br />
erTian politikur<br />
sivrceSi. religiuri polisis<br />
idea gzas uRobavda tolerantobis<br />
ideas. religiuri<br />
omebi amavdroulad politikuri<br />
omebi iyo, sadac gamarjvebuli<br />
afuZnebda WeSmaritebas.<br />
gamosavali mxolod<br />
erTi iyo: politika unda<br />
ganTavisuflebuliyo da<br />
konfesiur mikuTvnebulobaze<br />
maRla damdgariyo. bokenfordi<br />
SeniSnavs, rom henrix<br />
IV navarelis mier kaTolikobis<br />
miReba es aRar iyo `WeSmariti<br />
religiis gamarjveba~,<br />
rogorc es garegnulad moCanda,<br />
aramed es politikis<br />
gamarjveba iyo. sainteresoa,<br />
rom swored am aqtis Semdeg<br />
moaxerxa henrix IV navarelma<br />
nantis ediqtis (1598 w.) safuZvelze<br />
hugenotebisaTvis gansakuTrebuli<br />
uflebebis mini-<br />
Weba.<br />
yoveli rwmenis safuZveli aris<br />
Tavisufali arCevani. ar arsebobs<br />
rwmena rwmenis Tavisuflebis<br />
gareSe. Sesabamisad,<br />
imisaTvis, rom rwmenis principebi<br />
iyos daculi, saxelmwifoSi<br />
unda arsebobdes<br />
rwmena, ufro zustad, morwmunes<br />
unda hqondes saxelmwifoSi<br />
cxovrebis SesaZleb-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
loba, Tavad saxelmwifo unda<br />
iyos neitraluri, anu gamijnuli<br />
eklesiisgan. sainteresoa,<br />
rom hegeli sekularizaciis<br />
process afasebda, rogorc<br />
gamocxadebis ideis<br />
ganxorcielebas.<br />
aq mniSvnelovania gavixsenoT<br />
saxelmwifos hobsiseuli koncefciac.<br />
saxelmwifos saqme<br />
araa WeSmaritebis garkveva.<br />
man unda izrunos adamianis<br />
usafrTxoebasa da mSvidobaze.<br />
sainteresoa, rom Tanamedrove<br />
saxelmwifos bazisia<br />
adamiani rogorc adamiani,<br />
misi bunebrivi, utilitaruli<br />
moTxovnilebebiT.<br />
ilias gacnobierebuli hqonda<br />
Tanamedrove eris CamoyalibebaSi<br />
tolerantobis ideis<br />
mniSvneloba, radgan mas esmoda,<br />
rom erovnuli identoba<br />
gansxvavdeba religiuri<br />
identobisagan. werilSi `osmalos<br />
saqarTvelo~-is wers:<br />
`sarwmunoebis sxva-da-sxvaoba<br />
Cven ar gvaSinebs. qarTvelma,<br />
Tavisis sarwmunoebisaTvis<br />
jvarcmulma, icis pativi<br />
sxvis sarwmunoebisac... ar<br />
gvaSinebs meTqi Cven is garemoeba,<br />
rom Cven Zmebs, osmalos<br />
saqarTveloSi mcxovreb-<br />
Ta, dRes mahmadianis sarwmunoeba<br />
uWiravT, oRond movides<br />
kvlav is bednieri dRe,<br />
rom Cven erTmaneTs kidev<br />
SevuerTdeT, erTmaneTi<br />
viZmoT, da qarTveli, Cvenda<br />
sasiqadulod, kvlav daumtkicebs<br />
qveyanasa, rom igi ar<br />
erCis adamianis sindiss~ 6 .<br />
arc vici, am sityvebis ganmarteba<br />
Tanamedrove saqarTveloSi<br />
saWiro aris Tu ara.<br />
vinc sakuTari nebis Tavisuflebis<br />
fasi icis, visac saku-<br />
Tari rwmena daucavs, ar er-<br />
Cis sxva adamianis sindiss.<br />
Cveni istoriis mqone xalxs<br />
TiTqos marTla ar unda hqondes<br />
am mxriv problema, magram<br />
rodesac amas vambobT, viviwyebT<br />
uaxles istorias. dRes<br />
bevri fiqrobs da ambobs, rom<br />
Cven erT-erT yvelaze morwmune<br />
sazogadoebas warmovadgenT.<br />
albaT gvaviwydeba, rom<br />
sul raRac TxuTmetiode wlis<br />
win msoflioSi ara mxolod<br />
yvelaze urwmuno, aramed<br />
mebrZoli aTeistebis sazogadoebis<br />
nawils warmovadgendiT.<br />
araerTi Taoba gaizarda,<br />
romelsac ar uzrunia<br />
rwmenis TavisuflebisaTvis<br />
da romelic erCoda sxvis<br />
sindiss. albaT, droa cudi<br />
Cvevebisgan gavTavisufldeT.<br />
mamulis, enisa da sarwmunoebis<br />
sekularizaciiT ibadeba<br />
Tanamedrove qarTveli eri,<br />
Sesabamisad am desakralizebuli<br />
sivrcis dacva Cvens<br />
nacionalur interess warmoadgens.<br />
da bolos, kvlav ilia WavWavaZis<br />
Sesaxeb _ sakralizacia<br />
kacisa, romelmac desakralizebuli<br />
sivrce Seqmna, rbilad<br />
rom vTqvaT, komikuria,<br />
es paradoqsia da rac yvelaze<br />
ucnauria, aris masSi mowameobis<br />
elementi (marTali giTxraT,<br />
arc warmomidgenia da<br />
arc maxsendeba sxva ganmanaTleblis<br />
kanonizebis SemTxveva),<br />
magram ara var arc paradoqsebis<br />
(radgan is vnebaa<br />
azrovnebisTvis), arc komediis<br />
winaaRmdegi, radgan aris<br />
masSi raRac RvTaebrivi.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
33<br />
solidaroba<br />
ilia WavWavaZe SesaZlebloba<br />
iyo sarwmunoebiT qarTvel-<br />
TaTvis, qarTvel erad dabadebuliyo;<br />
rogorc wmindani<br />
ki, SesaZleblobaa sabWoeTgamovlili<br />
qarTuli eklesiis-<br />
Tvis, Tavidan daibados. da<br />
rac yvelaze ucnauria _ am<br />
SesaZleblobebs ara aqvT alternativa.<br />
SeniSvnebi:<br />
1 Max Weber; Gesammelte Aufsätze zur<br />
Religionsoziologie; Die protestantischen<br />
Sekten und der Geist der Kapitalismus;<br />
Tübingen 1920; gv.207; veberi Tavis<br />
gamokvlevebSi eyrdnoba amerikis<br />
SeerTebul StatebSi 1906 wels<br />
Catarebul sxvadasxva konfesiaTa<br />
kvlevis monacemebs. morwmuneTa<br />
ricxvi da aRmsarebloba<br />
gansakuTrebul rols TamaSobs<br />
miuxedavad imisa, rom amerikis<br />
SeerTebulma Statebma<br />
garkveuli drois ganmavlobaSi<br />
imdenad mkacrad gaatara<br />
saxelmwifosa da eklesiis<br />
gamijvnis principi, rom ar<br />
arsebobs konfesiebis<br />
oficialuri statistikac ki,<br />
radgan is, rom saxelmwifos<br />
moqalaqeebi mxolod maTi<br />
aRmsareblobis mixedviT daekiTxa,<br />
arakanonierad aRiqmeboda.<br />
2 samagaliTod gavixsenebdi im dros,<br />
rodesac kazakebma Zveli samxedro<br />
formebiT siaruli da samxedro<br />
formirebebis Seqmna daiwyes. iyo<br />
ltolva, rom dabrunebodnen<br />
TavianT mama-papaTa cxovrebis<br />
wess, Sedegad ruseTis<br />
xelisuflebam es TiTqosda<br />
ukontrolo formirebebi<br />
saomrad gamouSva afxazeTSi.<br />
3 ilia WavWavaZe; TxzulebaTa<br />
sruli krebuli aT tomad, t. 9,<br />
195, gv. 9.<br />
4 iqve.<br />
5 ilia WavWavaZe, TxzulebaTa<br />
sruli krebuli aT tomad, t. 4,<br />
1955, gv. 267.<br />
6 ilia WavWavaZe, TxzulebaTa<br />
sruli krebuli aT tomad, t. 4,<br />
1955, gv. 13.
#1(28)<br />
Solidarität<br />
perspeqtiva<br />
erTi iluziis<br />
istoria<br />
zaal andronikaSvili<br />
saqarTvelo Tavis geopolitikur<br />
adgils evropul, evroatlantikur<br />
sivrceSi xedavs<br />
da ara evraziul an postsab-<br />
WoTa sivrceSi. geopolitikurma<br />
arCevanma, romelic saqarTvelos<br />
damoukideblobis<br />
Semdeg gakeTda, Sesabamisi<br />
politikuri forma ver Sei-<br />
Zina. vardebis revoluciis<br />
politikuri da ekonomikuri<br />
reformebis nawili swored am<br />
formis Seqmnisken iyo mimar-<br />
Tuli (ekonomikuri kanonmdeblobis<br />
liberalizacia,<br />
ganaTlebisa da policiis reforma,<br />
energetikuli problemebis<br />
daZleva, korufciis<br />
gaZeveba yofiTi sferodan,<br />
infrastruqturuli reformebis<br />
dawyeba). saqarTvelo<br />
saxelmwifo gaxda, oRond<br />
saxelmwifo, romelic jer<br />
kidev Zalian Sorsaa Tavisi<br />
34<br />
}'vh'mksr<br />
geopolitikuri arCevanis<br />
adekvaturi politikuri<br />
formisagan. am formis povna<br />
gacilebiT ufro rTuli da<br />
Sromatevadi aRmoCnda, vidre<br />
2003 wlis noemberSi eCvenebodaT<br />
„revolucionerebsac”<br />
da saqarTvelos moqalaqeebsac.<br />
postrevoluciuri xelisuflebis<br />
erT-erTi mTavari<br />
Secdoma saxelmwifos<br />
ideis uxeiro ideologiiT<br />
Canacvleba iyo (ise, kacma<br />
rom Tqvas, alternatiuli<br />
modelis SemoTavazebiT aravis<br />
Seuwuxebia Tavi), romelic<br />
saboloo jamSi politikuri<br />
formis CamoyalibebisaTvis<br />
kontrproduqtiuli<br />
gamodga.<br />
postrevoluciuri saqarTvelo<br />
mniSvnelovanwilad uaryofas<br />
emyareba: is, rac ar<br />
Ñîëiäàðíiñòü
unda iyos postrevoluciuri<br />
sqarTvelo, SevardnaZis saqarTveloa.<br />
SevardnaZis saqar-<br />
Tvelos „implicituri filosofiis~<br />
gasaRebi sityva „stabiluroba~<br />
iyo. stabiluroba<br />
„socialuri SekveTa~ iyo oTxmocdaaTiani<br />
wlebis damdegs,<br />
magram SevardnaZem imdeni moaxerxa,<br />
rom stabilurobis idea<br />
srul absurdamde da saboloo<br />
jamSi mis srul winaaRmdegobamde<br />
_ ufro avad, vidre kargad<br />
marTul qaosamde _ miiyvana.<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
mixeil saakaSvili erT-erT<br />
adreul gamosvlaSi Tavisi<br />
winamorbedisa da politikuri<br />
naTliis saxelmwifos ase axasiaTebda:<br />
„arSemdgari, dezintegrirebuli,RirsebaSelaxuli<br />
da sruliad demoralizebuli~,<br />
saxelmwifo, `romelsac<br />
dakarguli hqonda<br />
saxelmwifoebriobis yvela<br />
atributi~, saxelmwifo, sadac<br />
`batonobda korufcia, dausjeloba<br />
da ukanonoba~, saxelmwifo,<br />
`romelsac ar gaaCnda<br />
biujeti da ar sruldeboda<br />
moqalaqeTa winaSe aRebuli<br />
arcerTi socialuri valdebuleba,<br />
qveyana, sadac adamianis<br />
uflebebi fexqveS iTeleboda~.<br />
es iyo `Tavdacvisuunaro~<br />
saxelmwifo, `romelsac<br />
saerTaSoriso avtoriteti<br />
Selaxuli, orientiri ki<br />
dakarguli hqonda, ar gaaCnda<br />
erovnuli ideologia da<br />
pativs aRaravin scemda. dakarguli<br />
hqonda imis unaric,<br />
rom mizani hqonoda~.<br />
postrevoluciuri saxelmwifo<br />
SevardnaZis saxelmwifos<br />
`antonimia~, anu aqvs (an unda<br />
hqondes) yvela is atributi,<br />
romelic SevardnaZis saqarT-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
35<br />
solidaroba<br />
velos ar hqonia, hyavs SedarebiT<br />
arakorumpirebuli da<br />
efeqturi saxelmwifo aparati,<br />
policia, jari, Tadacvisunariania,<br />
asrulebs moqalaqeTa<br />
winaSe aRebul socialur<br />
valdebulebebs da yovelive<br />
amis gamo aqvs saerTaSoriso<br />
avtoriteti. CamoTvlili<br />
krituriumebi estoneTs da,<br />
vTqvaT, venesuelas erTnairad<br />
miesadageba. erT SemTxvevaSi<br />
Seumdgar saxelmwifos<br />
vxedavT, meore SemTxvevaSi ki<br />
_ saxelmwifos. saqme isaa, rogori<br />
unda iyos es saxelmwifo?<br />
rogori unda iyos<br />
saxelmwifo?<br />
SekiTxvaze, rogori unda<br />
iyos postrevoluciuri<br />
saqarTvelo, misma politi-
#1(28)<br />
kurma elitam (mmarTvelma<br />
partiam da prezidentma)<br />
aseTi pasuxi gasca: saqarTvelo<br />
unda iyos `Zlieri<br />
saxelmwifo~.<br />
sityva `Zlieri~ uwinares<br />
yovlisa qarTuli saxelmwifoebriobis<br />
tradiciul sisustes<br />
exmaureba da simbolurad,<br />
ritorikulad da<br />
praqtikulad am sisustis<br />
daZlevas cdilobs. vardebis<br />
revoluciis Semdeg saqarTvelos<br />
saxelmwifo simbolika<br />
Seicvala. Tuki adre saqarTvelo,<br />
simbolikiT Tu vimsjelebT,<br />
Tavs 1918-21 wlebis<br />
social-demokratiuli respublikis<br />
memkvidred Tvlida,<br />
postrevoluciurma saqarTvelom<br />
am memkvidreobaze uari<br />
ganacxada. es uari erTi mxriv<br />
pirveli respublikis marcxisagan,<br />
meore mxriv ki misi<br />
memarcxeneobisagan distancirebas<br />
gulisxmobs. (qarTuli<br />
politikuri istebliSmentis<br />
TiTqmis religiuri memarjveneoba,<br />
rogorc Cans, memarjveneobis<br />
da gamarjvebis da<br />
memarcxeneobis da marcxis<br />
semantikuri kavSiridan<br />
gamomdinareobs).<br />
`Zala~ saqarTvelos gerbSi<br />
orjer aris `Cawerili~. saqar-<br />
Tvelos gerbis devizi `Zala<br />
erTobaSia” am Zalis wyaroze<br />
migvaniSnebs (gaTiSuli ar<br />
Seileba iyos Zlieri). am mxriv<br />
devizi saqarTvelos istoriidan<br />
gamotanil erTgvar<br />
formulad qceul daskvnas<br />
warmoadgens. gerbze gamosaxuli<br />
gvirgvini ki (romelic<br />
demokratiuli saxelmwifosaTvis,<br />
cota ar iyos, uadgiloa),<br />
Zalas da suverenitets<br />
erTmaneTTan aigivebs (susti<br />
Solidarität<br />
perspeqtiva<br />
ver iqneba suverenuli anu<br />
suvereniteti aris Zala). er-<br />
TobliobaSi ki saqarTvelos<br />
gerbi aseT formulas gvTavazobs:<br />
rom iyo suverenuli,<br />
unda iyo Zlieri, rom iyo<br />
Zlieri, unda iyo erTiani.<br />
saqarTvelos gerbi bagrationebis<br />
gerbis modifikacias<br />
warmoadgens. postrevoluciuri<br />
saqarTvelo Tavis winamorbed<br />
`Zlier~ saxelmwifos<br />
Sua saukuneebis saqarTvelo-<br />
Si, ufro sworad ki daviT<br />
aRmaSeneblis saqarTveloSi<br />
eZebs da poulobs. postrevoluciuri<br />
saqarTvelos ideologebis<br />
friad martivi istoriuli<br />
azrovneba rom aRvweroT,<br />
gamova, rom daviT aRmaSeneblis<br />
saqarTvelo Zlieri<br />
iyo imitom, rom erTiani<br />
iyo. am istoriuli paradigmis<br />
mixedviT, erToba Zalis sawindaria,<br />
magram, meore mxriv,<br />
erToba ZaliT miiRweva. postrevoluciuri<br />
saqarTvelo<br />
gamogonili istoriuli aporiis<br />
tyveobaSi imyofeba da<br />
aqedan gamomdinare kanonis<br />
sivrceSi Zalis lokalizaciis<br />
sirTuleebs ganicdis.<br />
maS saidan modis Zala?<br />
vin aris suvereni?<br />
fraza „Cven Zlier saxelmwifos<br />
vaSenebT~ 2004-2007 wlebis<br />
gamosvlebSi xSirad meordeba.<br />
`saqarTvelos aqvs Sansi~,<br />
ambobda saqarTvelos prezidenti<br />
2006 wlis maisSi,<br />
`kvlav Zlieri saxelmwifo<br />
gaxdes, rogoric iyo adre (es<br />
`adre~ swored daviT aRmaSeneblis<br />
epoqas gulisxmobs. _<br />
z. a.), romliTac Cveni Svilebi<br />
iamayeben da romelic mezob-<br />
36<br />
}'vh'mksr<br />
lebis aRfrTovanebis obieqti<br />
gaxdeba~ (albaT swored am<br />
aRfrTovanebas gamoxataven<br />
Cveni politikosebi formuliT<br />
`saqarTvelo gabrwyindeba~).<br />
2007 wlis oqtomberSi<br />
ki prezidenti saakaSvili amtkicebda,<br />
saqarTvelo ise Zlieri<br />
arasodes yofila, rogorc<br />
dRes ariso. `Cven gvyavs<br />
asobiT aTasi rezervisti da<br />
saukeTesod momzadebuli profesiuli<br />
jari, gvyavs welSi<br />
gamarTuli policia, gvaqvs<br />
Zlieri saxelmwifo aparati;<br />
rac mTavaria, izrdeba Cveni<br />
ekonomika, vviTardebiT da<br />
fexze vdgebiT~. am gamonaTqvamebidan<br />
rame saerTo azri<br />
rom gamovitanoT, gamova, rom<br />
Zliereba aris jari, policia<br />
da saxelmwifo aparati. (ekonomikuri<br />
siZliere ar igulisxmeba<br />
imitom, rom jer<br />
`fexze vdgebiT~, magram samagierod,<br />
saxelmwifo aparatis<br />
da `Zalovani struqturebis~<br />
kuTxiT ukve fexze davdeqiT).<br />
saakaSvilis gagebiT Zlieri<br />
saxelmwifo aris saxelmwifo,<br />
romelsac Zlieri aRmasrulebeli<br />
xelisufleba hyavs.<br />
garkveulwilad saqarTvelo-<br />
Si (qveynis prezidentis ritorikas<br />
Tu seriozulad miviRebT)<br />
saxelmwifos da<br />
(aRmasrulebeli) xelisuflebis<br />
gaigiveba xdeba. amgvar<br />
azrovnebas ki suverenitetis<br />
absolutistur gagebasTan<br />
mivyavarT (rac gasakviri araa,<br />
`mSenebare~ saxelmwifos istoriul<br />
models Tu gaviTvaliswinebT).<br />
prezidentis ritorikidan<br />
gamomdinare, saqar-<br />
Tvelos gerbSi Cawerili formulis<br />
koreqtireba xdeba:<br />
suverenis adgils aRmasrulebeli<br />
xelisufleba ikavebs,<br />
romelic Zalis da (qarTuli<br />
Ñîëiäàðíiñòü
gagebiT) suverenitetis wyaro<br />
xdeba. swored aRmasrulebelma<br />
xelisuflebam unda<br />
Seqmnas ZaliT erToba, romelic,<br />
Tavis mxriv, Semdgom dialeqtikur<br />
safexurze Zlierebis<br />
wyaro gaxdeba. anu Zalis<br />
pirveladi matarebeli<br />
da wyaro swored aRmasrulebeli<br />
xelisuflebaa da ara<br />
xalxi.<br />
sagangebo mdgomareoba<br />
instrumenti, romelic erTi<br />
mxriv aRmasrulebel xelisuflebas<br />
Zalas aniWebs, meore<br />
mxriv ki erTobas qmnis, sagangebo<br />
mdgomareobaa. vardebis<br />
revoluciis Semdeg saqarTvelo<br />
gamoucxadebeli sagangebo<br />
mdgomareobis reJimSi<br />
cxovrobda, romelic Riad<br />
orjer, 2007 wlis noemberSi<br />
da 2008 wlis agvistoSi, dafiqsirda.<br />
sagangebo mdgomareobis<br />
reJimSi imitom vcxovrobT,<br />
rom aq da axla mimdinareobs<br />
saboloo da gadamwyveti<br />
brZola saqarTvelos namdvili<br />
da sruli damoukideblobisaTvis,<br />
brZola _ imperiul<br />
urCxulTan qveynis gareT<br />
da mis mexuTe kolonas-<br />
Tan qveynis SigniT (mixeil saakaSvilis<br />
gancxadebiT rusuli<br />
imperializmi swored saqarTveloSi<br />
unda dasamardes).<br />
rusuli safrTxis ignorirebas<br />
an misi mniSvnelobis<br />
dakninebas sruliadac ar<br />
vapireb. am safrTxeze albaT<br />
saxelmwifo moxeleebs ukeT<br />
unda efiqraT (Tavdacvis ministris<br />
yofilma moadgilem,<br />
baTu quTeliam, avstriuli<br />
`standartisaTvis~ micemul<br />
iterviuSi aRiara, Cven<br />
rusuli agresiisaTvis mzad<br />
ar viyaviTo). igulisxmeba ara<br />
realuri rusuli safrTxe<br />
(romlisTvisac misi `gardauvalobis~<br />
miuxedavad xelisufleba<br />
mzad ar aRmoCnda),<br />
aramed rusul imperializmTan<br />
saboloo da gadamwyveti brZola<br />
(borotebasTan sikeTis<br />
brZola), rac legitimaciis<br />
TiTqmis universaluri principi<br />
gaxda. italieli filosofosis<br />
jorjo agambenis ganmartebiT,<br />
`sagangebo mdgomareoba<br />
aris kanonis gareSe<br />
sivrce, sadac Zala kanonis<br />
gareSe moqmedebs~. sagangebo<br />
mdgomareobaSi ara xelisuflebis,<br />
aramed `sufTa~ Zalis<br />
manifestacia xdeba, romelsac<br />
germaneli filosofosi<br />
valter beniamini Zalauflebas<br />
(waltende Gewalt), mbrZanebel<br />
an suverenul Zalas uwodebda.<br />
post-revoluciur<br />
saqarTveloSi `Zalis~ ritorikas,<br />
simbolikas da praqtikas<br />
swored xelis-uflebis<br />
Zala-uflebiT Canacvlebis<br />
mniSvneloba aqvs. ar aris<br />
gasakviri, rom es `Zalaufleba~<br />
kanonis uzenaesobis<br />
princips yovel nabijze ewinaaRmdegeba.<br />
swored sagangebo mdgomareoba<br />
gviCvenebs, vin aris suvereni:<br />
germanel iurist karl<br />
Smits Tu davujerebT, `suverenia<br />
is, vinc gadawyvetilebas<br />
iRebs sagangebo mdgomareobis<br />
Sesaxeb~.<br />
kvaziesqatologiuri ritorika,<br />
romelic gamoucxadebel<br />
sagangebo mdgomareobas mar-<br />
Tvis principad aqcevs, demokratiuli<br />
konstituciis pirobebSi<br />
suverenis poziciis miTvisebis,<br />
Zalis kanonis CarCoebidan<br />
gamoyvanis, Zala-uflebis<br />
propagirebuli erTobis<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
37<br />
solidaroba<br />
meSveobiT `dakanonebis~ saSualebaa.<br />
fraza `Cven erTad unda<br />
vidgeT~ imas niSnavs, rom<br />
xalxi unda uWerdes mxars<br />
xelisuflebas, da ara imas,<br />
rom xelisufleba moemsaxuros<br />
moqalaqeTa interesebs.<br />
swored es daskvna gamoitana<br />
mixeil saakaSvilma 7 noembris<br />
`gakveTilidan~: prezidentis<br />
azriT, yvelaze didi<br />
faseuloba erTianobaa, romelic<br />
saWiroa, `Tu Cven gvinda<br />
gvqondes demokratiuli<br />
sazogadoeba~. demokratiis<br />
es, erTi SexedviT, ucnauri<br />
gageba logikuri gaxdeba, Tu<br />
gavixsenebT, rom prezidentsa<br />
da aRmasrulebel xelisuflebas<br />
xalxis `mxardaWera~<br />
Tavisi Zala-uflebis dasakanoneblad<br />
sWirdeba. prezidentis<br />
gamonaTqvami or azrs Seicavs:<br />
a) demokratias Cven garda<br />
veravin aaSenebs, amitom<br />
jobia, rasac ar unda vakeTebdeT,<br />
mxari dagviWiroT; b) jer<br />
mxardaWera da mere demokratia.<br />
anu prioriteti Zlieri<br />
saxelmwifos aSenebaa, demokratiaze<br />
ki Semdeg vifiqroT.<br />
kanon-gareSe Zala<br />
raSi sWirdeba xelisuflebas<br />
kanon-gareSe Zala? `Zala~ xelisuflebas<br />
imperiul urCxul-<br />
Tan brZolisaTvis da am<br />
brZolaSi gamarjvebis Semdeg<br />
sikeTis idealuri saxelmwifos,<br />
`gabrwyinebuli saqarTvelos~,<br />
asaSeneblad sWirdeba<br />
(Zneli saTqmelia, demokratiuli<br />
iqneba Tu ara gabrwyinebuli<br />
saqarTvelo, magram,<br />
mmarTveli partiis ritorikidan<br />
gamomdinare, gabrwyineba<br />
demokratiulobasac<br />
unda gulisxmobdes). postre-
#1(28)<br />
voluciuri saqarTvelos xelisuflebis<br />
warmodgena saxelmwifos<br />
Sesaxeb marqsisa<br />
da gamsaxuridas Sexeduleba-<br />
Ta hibrids warmoadgens: marqsis<br />
imitom, rom `Zalis~ gamoyenebis<br />
idea dedamiwaze samoTxis<br />
asaSeneblad swored<br />
marqss ekuTvnis, gamsaxurdiasi<br />
ki imitom, rom politikuri<br />
mesianizmi Tanamedrove<br />
saqarTvelos swored filologma<br />
prezidentma uanderZa.<br />
samwuxaroa, Tuki xelisuflebas<br />
gulwrfelad sjera<br />
Tavisi mesianisturi ideologiis,<br />
da kidev ufro samwuxaroa,<br />
Tu am ideologias xelisuflebis<br />
Zala-uflebiT Canacvlebisa<br />
da am Zala-uflebis<br />
SenarCunebisaTvis iyenebs;<br />
samwuxaroa, im SemTxvevaSic,<br />
Tuki xelisuflebis keTil<br />
ganzraxvebSi eWvi ar Segvepareba.<br />
es imitom, rom, rogorc<br />
erTi Wkviani kaci ityoda, jojoxeTis<br />
gza keTili ganzraxvebiT<br />
aris mokirwyluli.<br />
erTi iluziis istoria<br />
Zlieri saxelmwifos idea<br />
orjer waawyda Tavis sazRvrebs.<br />
paradoqsulad es orivejer<br />
maSin moxda, rodesac<br />
sagangebo mdgomareoba Riad<br />
gamocxadda. 2007 wlis noemberSi<br />
sagangebo mdgomareobis<br />
gamocxadebam dasavle-<br />
Tis mZafri kritika gamoiwvia.<br />
qarTuli demokratiis saer-<br />
TaSoriso krediti Semcirda.<br />
xelisufleba iZulebuli gaxda<br />
Secdoma eRiarebina. `Zlieri<br />
saxelmwifos~ ideam meore<br />
dartyma ruseTTan omis dros<br />
miiRo. rogorc saqarTvelos<br />
prezidenti ganmartavda, sa-<br />
Solidarität<br />
perspeqtiva<br />
qarTvelos SeiaraRebuli Zalebis<br />
amocana rusuli agresiis<br />
ramdenime dRiT SeCereba<br />
iyo, sanam saqmeSi `dasavleTi~<br />
Caereoda da ruseTs sabolood<br />
SeaCerebda. unda daveTanxmoT<br />
prezidents imaSi, rom<br />
saqarTvelos SeiaraRebuli<br />
Zalebi ruseTisas ver gaumklavdeba.<br />
Tu 2007 wels gada-<br />
Warbebis `uprecedento~ niWiT<br />
dajildoebul prezidents<br />
egona, rom saqarTvelo arasodes<br />
yofila aseTi Zlieri,<br />
2008 wlis agvistom am Zlierebis<br />
realuri sazRvrebi<br />
gamoaCina. es Zala sakuTari<br />
suverenitetis dasacavad (dasavleTis<br />
mxardaWeris gareSe)<br />
sakmarisi ar aRmoCnda. yvelaze<br />
savalalo ki moqalaqeebis<br />
mimarT xelisuflebis damokidebuleba<br />
iyo. saqarTvelos<br />
parlamentis Tavmjdomarem<br />
daviT baqraZem upasuxismgeblod<br />
mouwoda saqarTvelos<br />
moqalaqeebs, yvela arsebuli<br />
saSualebiT gaewiaT winaaRmdegoba<br />
rusuli jarisaTvis.<br />
baqraZis gancxadeba gviCvenebs,<br />
rom xelisuflebam Tavisi<br />
erT-erTi funqcia, qveynis<br />
Tavdacva, saqarTvelos<br />
mSvidobian mosaxleobas gadaabara.<br />
aranakleb upasuxismgeblo<br />
iyo yofili samxreT<br />
oseTis qarTuli soflebis<br />
mosaxleobis bedis anabarad<br />
mitoveba. mmarTveli partiis<br />
oficialur pirTa ganmartebas<br />
Tu davujerebT, mosaxleobis<br />
evakuacia ar momxdara<br />
imitom, rom xelisuflebas ar<br />
surda Tavisi mosaxleoba<br />
Tavisive xeliT ltolvilebad<br />
eqcia. am SemTxvevaSic aRmasrulebeli<br />
xelisuflebis<br />
`prestiJi~ (sakuTari mosaxleobis<br />
ltolvilebad qceva<br />
38<br />
}'vh'mksr<br />
aravin dagvabraloso) ufro<br />
mniSvnelovani aRmoCnda, vidre<br />
saqarTvelos moqalaqeebis<br />
sicocxle da usafrTxoeba.<br />
mixeil saakaSvili da misi gundi<br />
ambobs, rom `dasavluri~<br />
saxelmwifos aSeneba unda da<br />
daviT aRmaSeneblis saxelmwifos<br />
gulisxmobs (konstantine<br />
gamsaxurdias romanze<br />
dayrdnobiT), magram sul sxva<br />
ram ki gamosdis. saqarTvelos<br />
prezidents hgonia, rom saqar-<br />
Tvelos moqalaqe iamayebs Tavisi<br />
qveyniT, xolo saqarTvelos<br />
mezobeli misiT `aRfr-<br />
Tovandeba~ _ ara Cveni saxelmwifosa<br />
da misi moqalaqeebis<br />
ekonomikuri keTildReobis,<br />
ganaTlebis, mecnierebis, kulturis,<br />
cxovrebis donis, aramed<br />
`Zalovani struqturebis~<br />
siZlieris gamo. amgvari midgoma<br />
ki saqarTvelos yofil<br />
sabWoTa kavSirTan da dRevandel<br />
ruseTTan ufro aaxloebs,<br />
vidre romelime evropul<br />
saxelmwifosTan. swored sab-<br />
WoTa an Tanamedrove rus patriots<br />
SeuZlia Tvali daxuWos<br />
sakuTar socialur Tu uflebriv<br />
problemebze da iamayos<br />
jaris sididiT an birTvuli<br />
raketebis raodenobiT.<br />
`Zalis~ ritorika erTi mxriv,<br />
meore mxriv ki aRmasrulebeli<br />
xelisuflebis uunaroba<br />
krizisul situaciaSi Seasrulos<br />
valdebulebebi qveynis<br />
moqalaqeebis winaSe, gviCvenebs,<br />
Tu ra models eyrdnoba<br />
`Zalis~ filosofiaze agebuli<br />
saxelmwifo. postrevoluciuri<br />
saqarTvelo jer isev<br />
postsabWoTa saqarTveloa _<br />
saxelmwifo, romelic faqtobrivad<br />
zedmetad Zlier,<br />
magram krizisul situaciebSi<br />
Ñîëiäàðíiñòü
naklebad efeqtur saxelmwifo<br />
aparatTan aris gaigivebuli,<br />
saxelmwifo, sadac saxelmwifo<br />
aparati moqalaqeze maRla<br />
dgas, saxelmwifo, sadac<br />
moqalaqeebi arseboben saxelmwifosTvis<br />
da ara saxelmwifo<br />
_ moqalaqeebisTvis.<br />
mmarTveli partiis warmomadgenlebi<br />
xSirad imeoreben,<br />
rom Secdomas is ar uSvebs,<br />
vinc arafers akeTebs. saku-<br />
Tari Secdomebis aRiareba da<br />
am Secdomebis wyaros sworad<br />
Sefasebis unari arc prezidents<br />
da arc mmarTveli partiis<br />
warmomadgenlebs aqamde<br />
ar gamouCeniaT. Secdomebis<br />
gamosworeba dResac SeiZleba.<br />
savaraudod, am Secdomebis<br />
gamosworebis potenciali<br />
nacionalur moZraobas ufro<br />
aqvs, vidre opoziciuri partiebis<br />
umravlesobas (respublikelebs<br />
Tu ar CavTvliT),<br />
radganac mmarTvel partiaSi<br />
iseTi xalxi mainc moiZebneba,<br />
Tanamedrove saxelmwifoze<br />
warmodgena rom aqvs, opozicionerTa<br />
umravlesoba ki konstituciuri<br />
monarqiis ideas<br />
da religiurad Seferil nacionalizms<br />
ver gascdenia. samwuxaroa,<br />
rom demokratiuli<br />
parolebiT mosulma xelisuflebamac<br />
saWirod CaTvala<br />
opoziciisaTvis swored nacionalisturi<br />
ideologiis<br />
frontze gaewia konkurencia.<br />
imis magivrad, rom demokratiuli<br />
reformebi gaegrZelebina<br />
da kanonis uzenaesoba<br />
daemkvidrebina, xelisuflebam<br />
ukmayofilo mosaxleobis<br />
ura-patriotizmis da daumsaxurebeli<br />
siamayis satyuaraTi<br />
damSvideba gadawyvita.<br />
nebismier SemTxvevaSi, Sec-<br />
domebis gamosworebisaTvis<br />
sazogadoebam da politikosebma<br />
Tavidan unda dasvan<br />
SekiTxva: rogori unda iyos<br />
Tanamedrove qarTuli saxelmwifo?<br />
dRes ki ukve viciT,<br />
rogori ar unda iyos am saxelmwifos<br />
filosofia: arc SevardnaZiseuli<br />
`stabiluroba~,<br />
magram arc Sua saukuneebis<br />
modelze agebuli `Zliereba~,<br />
radganac orive modeli isev<br />
sabWoTa paradigmebis tyveobaSi<br />
gvabrunebs.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
39<br />
solidaroba
#1(28)<br />
Solidarität<br />
perspeqtiva<br />
ZeglebiT<br />
arCil qiqoZe<br />
_ tyviebi ro gagviTavda,<br />
Cvenc da germanelebsac, daverieT<br />
erTmaneTs `StikebiT~<br />
da danebiTo, gaCaRda xel-<br />
CarTuli omio, _ hyveboda<br />
xolme mejvrisxevSi moxuci<br />
andro papa. omSi marTla iyo<br />
namyofi da invalidic dabrunebuliyo<br />
iqidan. rom SeTvreboda,<br />
sul am ambavs hyveboda<br />
da soflelebic amas<br />
elodnen, TviTonve Seaxsenebdnen<br />
da mere Tvals ukravdnen<br />
erTmaneTs, oRond andro<br />
amas yuradRebas ar aqcevda,<br />
Tavis ambavs agrZelebda: _<br />
var am ficxel omSi da zeviT,<br />
mTaze, Turme stalini da miqoiani<br />
dganan da gvicqeren.<br />
mibrunebia stalini miqoians,<br />
TiTi gamouSveria da uTqvams:<br />
_ ai, am ulvaSze damajvi, eg<br />
Tu Cveni zanguraanT andro<br />
ar iyoso. omi ro damTavrda,<br />
kide, Camovida cxonebuli dabla,<br />
movida CemTan da miTxra:<br />
_ rao, androo, mTeli am omis<br />
40<br />
TamaSi<br />
}'vh'mksr<br />
ubedurebam Sen mxrebze unda<br />
gadaiaroso. _ mere gaixada<br />
Tavisi Sineli da mxrebze<br />
momagdo _ maCuqao.<br />
amaze andros coli gamoixedavda<br />
saxlidan da CaibuzRunebda:<br />
ra Sineli, ris Sineli,<br />
kaci orfexa waxvedi omSi da<br />
calfexa Camoxvedio. andros<br />
mainc uxaroda am ambis<br />
moyola da masTanac xom am<br />
ambis mosasmenad dadiodnen...<br />
Cemi karsneli mezobeli, vasiliCi,<br />
naomari ar iyo. SeiZleba<br />
omis merec ki iyo dabadebuli.<br />
SesaxedaobiT misi<br />
asakis gamocnoba ar iyo advili.<br />
stalinis sadRegrZelosTvis<br />
sagangebod moemzadeboda,<br />
gaseriozuldeboda<br />
da Suqi CaeRvreboda Tvaleb-<br />
Si. _ im ulvaSa biWs gaumarjoso,<br />
_ ase ityoda, _ liaxv-<br />
Si ro banaobda da kremlSi<br />
ro daimarxao. uamravi anek-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
doti icoda stalinze, Ziri-<br />
Tadad Sinelze, Cibuxze, beladis<br />
ubraloebaze da samar-<br />
Tlianobaze. erTxel gulnatkenma<br />
miTxra, Turme gazeTeb-<br />
Si stalinze weren _ kulti<br />
iyoo. hai, dedasa, aba, dedimisis<br />
Svili iyo da vinmes pir-<br />
Si eTqva _ kulti xaaro. xo<br />
utirebda dedaso! _ mere saCvenebel<br />
TiTs win gamoiSvira<br />
da _ bax, bax, bax... _ daiZaxa.<br />
zanguraanT andro ukve didi<br />
xania cocxali aRar aris.<br />
sami wlis win meoTxe insultma<br />
vasiliCsac mouRo bolo,<br />
oRond manamde logins mijaWvuli<br />
da naxevarsxeulwarTmeuli<br />
mainc jiutad adRegr-<br />
Zelebda ulvaSa biWs. imisi<br />
swamda.<br />
erT xnier kacs vicnobdi<br />
qarTlSi. bavSvobisas stalinisTvis<br />
amanaTi gaumzadebia.<br />
`goruli mwvane~ monatreboda<br />
kremlSi da sxvebTan erTad<br />
es kacic (maSin bavSvi) sagangebod<br />
arCeul mtevnebs<br />
frTxilad ulagebda naxerxiT<br />
savse yuTebSi. am ambavsac<br />
frTxilad, rudunebiT hyveboda,<br />
TiTqos es iyo yvelaze<br />
mniSvnelovani ram, rac cxovrebaSi<br />
gadaxdenoda...<br />
kidev ramdeni aseTi ambis moyola<br />
SeiZleba, magram Cemi saTqmeli<br />
ai ra aris _ gvinda Tu<br />
ar gvinda Cven, `gliancis Jurnalebis~<br />
myidvelebsa da mkiTxvelebs,<br />
stalini dResac cocxali<br />
gmiria, radgan ubralo<br />
xalxSi uamravi anekdoti coc-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
41<br />
solidaroba<br />
xlobs mis Sesaxeb, ambebi, romlebic<br />
Taobidan Taobas gadaecema,<br />
romlebic ar aris daStampuli,<br />
mematianis an Tundac<br />
skolis pedagogis moTxrobili.<br />
es ambebi ar iwereba wignebsa<br />
da gazeTebSi, amitomac mudmivad<br />
icvleba. stalinisTana<br />
cocxali gmiri me mxolod<br />
erekle mefe meguleba. mis Sesaxebac<br />
mravali zepiri ambavi<br />
cocxlobs, magram am ors Soris<br />
gansxvaveba mainc didia.<br />
erekle ufro lokaluria _<br />
misi miTi (romelic bevrad<br />
keTilia da ubralo glexkacis<br />
siyvarulze da misadmi Tavdadebazea<br />
damyarebuli) mxolod<br />
kaxeTs faravs. stalini ki...<br />
am zafxuls poloneli turistebi<br />
meubnebodnen: _ ici, rom
#1(28)<br />
stalini poloneli iyoo? _<br />
ara-meTqi, _ ar vicodi aseTi<br />
versia. _ ki, ganTqmuli poloneli<br />
mogzauris, prJevalskis,<br />
ukanono Svili iyoo. prJevalskis<br />
portreti Tu ginaxavs,<br />
rogor hgavso. gamaxsenda,<br />
rom didi mogzauris portreti<br />
nanaxi, xolo misi stalinis<br />
mamobis mkrexeluri legenda<br />
gagonili mqonda (sabralo<br />
kekes ra aRar daabrales),<br />
oRond prJevalski yovelTvis<br />
rusi mogzauri megona da misi<br />
gvaris polonur JReradobaze<br />
arasodes davfiqrebulvar.<br />
maSin momagonda da turistebsac<br />
movuyevi, rom sxva mizezebTan<br />
erTad, osebis Cvenze,<br />
qarTvelebze, ganawyenebis<br />
erT-erTi seriozuli mizezi<br />
swored Cven mier stalinis<br />
`miTviseba~ iyo, magram polonelebi,<br />
romlebsac yvelaferi<br />
rusulis da sabWouris mimarT<br />
siZulvili TiTqmis sisxlSi<br />
aqvT gamjdari, Tanac isini,<br />
vinc mTaSi myavda wayvanili,<br />
polonur elitas warmoadgenda,<br />
jer kidev axalgazrdebi,<br />
evropulad simpaTiurebi da<br />
movlilebi _ yvelani warmatebuli<br />
biznesmenebi da qvelmoqmedebi<br />
iyvnen, magram rodesac<br />
prJevalskis SesaZlo mamobaze<br />
gamecina, iseTi seriozulobiT<br />
daiwyes polonuri versiis<br />
dacva, rom mivxvdi, maTac ar<br />
eTmobodaT sakuTari qveynis<br />
damaqceveli didi diqtatori.<br />
meore saRamos koconTan Cveni<br />
qveynebis sadRegrZeloebs<br />
vsvamdiT da polonelebma<br />
miTxres, odesRac Cveni qveyana<br />
baltiis zRvidan Sav zRvamde<br />
iyoo da, ai, im poloneTs<br />
gaumarjoso. maSin ki mivxvdi,<br />
rom saerTo Cven da maT mar-<br />
Solidarität<br />
perspeqtiva<br />
Tlac bevri gvqonia, magram<br />
es sxva ambavia ukve.<br />
isic kargad maxsovs, rom, rodesac<br />
saakaSvili xelisuflebaSi<br />
movida da isev gaCnda uecari<br />
Semobrunebis mudam fuWi<br />
da mudam damRupveli molodini,<br />
maSin viRac-viRaceebi<br />
ambobdnen, ega da stalini erT<br />
dRes arian dabadebulnio,<br />
iqneba gveSveloso. simarTle<br />
rom vTqva, ar gadamimowmebia<br />
da dRemde arcerTis dabadebis<br />
dRe ar vici, magram am<br />
damTxvevaSi rom niSans<br />
xedavdnen da Tanac sasikeTo<br />
niSans, es kargad maxsovs.<br />
kidev, me vicnobdi holandiel<br />
students, romelic sadRac<br />
oTxmocdaaTiani wlebis SuaSi<br />
saqarTveloSi Camovida stalinizmis<br />
Temaze naSromis dasawerad,<br />
xolo savele samuSaoebis<br />
Casatareblad gorSi<br />
erT Zalian patiosan ojaxSi<br />
Casaxlda. ramdenime Tvis<br />
ganmavlobaSi holandielma<br />
imdeni ambavi moismina stalinze,<br />
imdenjer dalia misi sad-<br />
RegrZelo, imdeni stumarTmoyvare<br />
adamiani naxa beladis<br />
madidebeli, rom TviTonac<br />
Tavgadadebul Tu ara, Sefarul<br />
stalinistad iqca da<br />
mere TbilisSi gvimtkicebda,<br />
mTlad egrec ar aris saqme,<br />
Tqven rom ggoniaT, maSin<br />
sxvanairi dro iyo, amxela<br />
qveynis marTva ar gindodao...<br />
_ egeTebic xdeba.<br />
kidev, daginaxavT stalini<br />
mTvareze? me daminaxavs. vin<br />
damanaxa pirvelad _ aRar<br />
maxsovs, magram durbindiT<br />
rom didxans ucqiro savse<br />
mTvares, zed aucileblad<br />
aRmoaCen ulvaSebian profils.<br />
42<br />
}'vh'mksr<br />
hgavs? _ hgavs. aba, ulvaSebiani<br />
sxva vin unda iyos, Tu ara<br />
stalini. neta, vin aRmoaCina<br />
pirvelma?<br />
gorSi rom stalinis Zegli<br />
dgas, es yvelam viciT. sxvaTa<br />
Soris, marto gorSi ara, magaliTad,<br />
tyibulis centrSic<br />
dgas beladis uzarmazari qandakeba<br />
da rodesac oTxmocdaaTiani<br />
wlebis bolos (zust<br />
TariRs axla verafriT gavixseneb)<br />
iq mivlinebiT movxvdi,<br />
sul ramdenime Tvis dadgmuli<br />
iyo. iqaurebma _ lumpen<br />
proletariatad qceulma yofilma<br />
maRaroelebma _ siamayiT<br />
miambes, rom Zegli sagangebod<br />
aRmarTes SevardnaZis<br />
CamosvlisTvis (`berlinis<br />
kedlis damangrevels~ stalinis<br />
Zegls axvedreben. absurdia,<br />
ara?). ver aswrebdnen,<br />
radgan amsimZime tvirTis asawevi<br />
amwe raions ar hqonda,<br />
ar hqonda raions aseTi amwes<br />
dasaqiravebeli saxsrebic,<br />
magram bolo wuTs moinaxa<br />
rusTavSi momuSave warmoSobiT<br />
tyibuleli `kranavSiki~,<br />
romelic usasyidlod daTanxmda<br />
Camosvlasa da stalinis<br />
kvarcxlbekze moTavsebas. mere<br />
miambes am adamianis odisea,<br />
rogor moiCqaroda Tavisi<br />
`kraniT~ rusTavidan, rom<br />
mSobliuri qalaqi ar daeRalatebina,<br />
rogori imediT<br />
elodnen mas tyibulSi, ramden<br />
sarfian winadadebaze Tqva<br />
gzaSi uari da bolos mainc<br />
Camoaswro, _ sul ramdenime<br />
saaTiT adre, sanam prezidenti<br />
Camovidoda, mainc daaskupa<br />
Zegli adgilze. damijerT,<br />
rom am ambebs yovelgvari cinizmis<br />
gareSe vwer, es ubralod<br />
realobaa da kidev siyvaruli,<br />
mere ra, rom es siyva-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
uli didi SiSianobidan da<br />
msoflios istoriaSi udidesi,<br />
momnusxveli hipnozidan<br />
modis, es gadarCenilebis siyvarulia,<br />
represiebs gadarCenilebis,<br />
yvelaze didi omidan<br />
cocxlebad da, rac Zalian<br />
mniSvnelovania, gamarjvebiT<br />
dabrunebulebis, da maTi Svilebisa<br />
da SviliSvilebis siyvarulia...<br />
bolos da bolos,<br />
53-Si Soreul cimbirsa da<br />
Sua aziaSi mis mier gadasaxlebuli<br />
milionobiT adamiani<br />
alal cremls Rvrida beladis<br />
gardacvalebis gamo...<br />
im 53-Si xevsurTSi erTi xalxuri<br />
leqsic daiwera. ase iwyeba:<br />
`iqneba Sascda radio,<br />
ambav ver maitanao...~<br />
da kidev, stalini qarTveli<br />
iyo (Tumca, osebisTvis _ osi),<br />
patara eris didi Svili. _ napoleons<br />
imitom ar aRmerTeben<br />
frangebi, rom korsikeli<br />
iyoo. aba, frangi yofiliyo,<br />
zecaSi eyolebodaT ayvanilio.<br />
rusebi stalins imitom<br />
gvigineben, rom qarTveli<br />
iyoo da Cven unda davicvaT<br />
bolomdeo, _ arsebobs aseTi<br />
azric. magram aRmoCnda, rom<br />
rusebic ver Tmoben Cvens<br />
stalins. imaTac Tavisi stalini<br />
enatrebaT Turme, Tavisi<br />
`derJava~, imaT Tavisi ubedureba<br />
sWirT, Cven _ Cveni.<br />
sanam es ubedurebebi Zalian<br />
emgvaneba erTmaneTs, verc<br />
Cveni gzebi gaiyreba, amaSi<br />
darwmunebuli var.<br />
am statiis (romelsac statiasac<br />
Znelad davarqmevdi, ufro<br />
beladis Temebze fantaziebsa<br />
hgavs) dawera ki iman mafiqrebina,<br />
rom gorSi stalinis<br />
Zeglis aRebaze isev daiwyo<br />
laparaki, Tanac beladis monumentis<br />
Camoxsnis idea zustad<br />
im dReebSi gaCnda, rodesac<br />
televiziiT yoveldRe<br />
agvistos movlenebTan dakav-<br />
Sirebul saparlamento gamo-<br />
Ziebas vadevnebdiT Tvals,<br />
rodesac xalxi, vinc wesierad<br />
arc ki viciT, vin aris, `dakiTxvas<br />
uwyobs~ maT, visac<br />
ukve Zalian kargad vicnobT;<br />
rodesac haerSi damiznebiT<br />
frinavdnen sawerkalmebi, xolo<br />
ucbad gagulaxdilebuli<br />
qveynis prezidenti RimiliT<br />
aRiarebda: grZnobebisgan<br />
halstuxsac ki Caidebs pirSi<br />
kacio (`SiSi grexi ar ari, Zmao~,<br />
_ Cems bavSvobaSi iyo egeTi<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
43<br />
solidaroba<br />
`apravdania~), hoda, am ambebs<br />
daemTxva stalinis Zeglis moxsnis<br />
(cota mogvianebiT misi<br />
okupaciis muzeumis goris<br />
filialSi gadatanis) idea.<br />
ra Tqma unda, Cemi saTqmeli<br />
sul martivadac SeiZleba<br />
iTqvas da daaxloebiT aseTi<br />
iqneba _ ZeglSi ar aris saqme.<br />
Zeglis Camoxsna yvelaze advilia<br />
(Tumca stalinisa mainc<br />
gaWirdeba), Zneli iseTi qveynis<br />
aSenebaa, romelic Zalmomreobaze<br />
ar iqneba damyarebuli,<br />
amas marTla didi Sroma<br />
sWirdeba mTavrobebisac da<br />
xalxisac da maSin stalini da<br />
misi Zeglic aRar iqneba aqtu-
#1(28)<br />
aluri, Camosuli ucxoeli<br />
Jurnalistebi masSi totalitarul<br />
simbolos ki ara, goris<br />
kolorits dainaxaven da Taobebic<br />
aRar gaizrdebian daundobeli<br />
xeliT wesrigis damamyarebel<br />
ulvaSa biZis idealze.<br />
ai, maSin ukve Tavad gorelebi<br />
gadawyveten, sWirdebaT<br />
Tu ara qalaqSi es monumenti.<br />
magram aris kidev erTi ram _<br />
Tan Zalian tragikuli da Tan<br />
sasacilo... qarTlidan devnilebic<br />
hyvebodnen da Jurnalistebic<br />
werdnen, rom agvistoSi<br />
rus jariskacebs araer-<br />
Txel uTqvamT: Tqveni bedi,<br />
rom stalinis miwaze varT, magas<br />
uTxariT gadarCenisTvis<br />
madlobao. da kidev: TviTmxilvelebi<br />
ambobdnen (da ara mgonia,<br />
rame gamoegonaT): mTvrali<br />
generali borisovi stalinis<br />
ZeglTan misula da _ `prasti<br />
batiuSkao~ _ ebodiSeboda<br />
Turme. ese igi, ra gamovida?<br />
mkvdarma tiranma da misma Zeglma<br />
ufro meti saqme gaakeTa<br />
da ufro meti sicocxle gadaarCina,<br />
vidre mTavrobam,<br />
romelmac ise miatova iqauroba,<br />
rom xalxis evakuaciis gankargulebac<br />
ar gaucia. cariel<br />
qalaqSi rusis jars mxolod<br />
samRvdeloeba xvdeboda<br />
da kidev koba dascqeroda<br />
Tavis maRali kvarcxlbekidan.<br />
mgoni, amaze Rirs dafiqreba.<br />
magram me mTxrobeli ukeTesi<br />
var, vidre moazrovne da amitom<br />
erT ambavsac giambobT:<br />
ramdenime wlis win amerikeli<br />
studentebis jgufi waviyvane<br />
stalinis muzeumSi. maSin pirvelad<br />
da jerjerobiT ukanasknelad<br />
movxvdi iq. marTalia,<br />
muzeumis naxva Tavad stu-<br />
Solidarität<br />
perspeqtiva<br />
dentebis survili iyo, mainc<br />
cota daibnen _ ar elodnen<br />
amxela masStabebs. ianvari<br />
iyo da muzeumis uzarmazar<br />
darbazebSi Zalian cioda. studentebi<br />
moibuznen da daiTrgunen<br />
ise, rogorc mxolod<br />
18-19 wlis amerikeli SeiZleba<br />
moibuzos da daiTrgunos<br />
beladis relikviebiT savse<br />
gayinul labirinTebSi. maSin<br />
Tan gvaxlda Cemi ufrosi goreli<br />
megobari, miSa cercvaZe<br />
(igive weko), mTamsvleli da<br />
saocrad laRi adamiani. uceb<br />
weko sadRac gaZvra-gamoZvra,<br />
mere gaqra da cota xanSi stalinis<br />
SinelSi gamowyobili<br />
gamogvecxada, ai, im legendarul<br />
SinelSi. Turme muzeumis<br />
direqtori misi Zmakaci iyo.<br />
maSin bevri vicineT da miamit<br />
amerikelebsac moexsnaT da-<br />
Zabuloba _ Tu ar mixvdnen,<br />
igrZnes mainc, rom am gayinul<br />
darbazSi maT gverdiT iyo<br />
adamiani, romelsac, ai, is<br />
raRaca (gind beladis kulti<br />
davarqvaT da gind sxva ram),<br />
ramac maTze ase damTrgunvelad<br />
imoqmeda, araTu daemarcxebina,<br />
sulac fexebze ekida.<br />
Tanac weko TviTon tanmorCilia<br />
da Sineli mainc ar ekvreboda<br />
wesierad. etyoba, beladi<br />
mTlad patara yofila.<br />
ramdenime kviris Semdeg, rodesac<br />
imave jgufs aeroportSi<br />
vacilebdi, erT-erTma gogonam,<br />
romlis xma manamde TiTqmis<br />
ar gamegona, TiTi gaiSvira<br />
firniSisken, romelzec jorj<br />
buSia gamosaxuli da qveS ki<br />
aweria, rom quCa mis saxels<br />
atarebs, da Zalian moridebulad<br />
miTxra: me mgonia, rom TbilisSi<br />
jorj buSis quCa ufro<br />
didi sircxvilia, vidre gorSi<br />
stalinis Zegli da muzeumio.<br />
44<br />
}'vh'mksr<br />
ise, jorj buSis quCisTvis,<br />
mgoni, male mogviwevs saxelis<br />
Secvla. aseTi kosmetikuri<br />
Canacvlebebis mowme araerTxel<br />
gavmxdarvarT. kargad maxsovs<br />
1983 wels zura wereTlis<br />
mier mcxeTis gzaze dadgmuli<br />
georgievskis traqtatis orasi<br />
wlisadmi miZRvnili monumenti<br />
_ didi liTonis kvanZi,<br />
romelic ori xalxis samudamo<br />
Zmobas gamoxatavda, mis<br />
SigniT ki am megobrobis amsaxveli<br />
bareliefi ekida. mere<br />
saqarTvelo damoukidebeli<br />
gaxda da avtorma saswrafod<br />
Camoxsna bareliefi, mis adgilas<br />
ki wminda ninos jvari Casva.<br />
amrigad, liTonis kvanZma<br />
jvris garSemo sul sxva datvirTva<br />
SeiZina. mere megobrobis<br />
muzeumi okupaciis muzeumad<br />
gadakeTda da mzem, romelic<br />
CrdiloeTidan amodioda,<br />
axla dasavleTidan SemogvanaTa.<br />
kidev moskovis<br />
prospeqts daupires gavarSaveba,<br />
puSkinis skvers _ albaT<br />
gasenkeviCeba, moZme ukraineli<br />
mgosani ki erT RameSi<br />
daskupda Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis pirvel<br />
korpusTan. eg yvelaferi kargi,<br />
oRond iberia raRac saeWvod<br />
agvianebs gabrwyinebas...<br />
stalini ki dgas.<br />
an ki riTi ginda Caanaclo<br />
Zegli kacisa, romlis sadRegrZeloc<br />
ase ismeva:<br />
im ulvaSa biWs gaumarjos,<br />
dedamiwas rom RerZi gamoacala,<br />
sirze wamoicva da Tavis<br />
nebaze atrialao!<br />
Znelia, ara?<br />
Ñîëiäàðíiñòü
politika da ideologia<br />
demokratia<br />
1997 wlis zafxuls erT-erTma<br />
iaponurma gazeTma mommarTa<br />
kiTxviT, ra iyo, Cemi azriT,<br />
XX saukunis yvelaze mniSvnelovani<br />
movlena. erTi SexedviT,<br />
tvinis saWyleti SekiTxvaa<br />
_ imdeni ram moxda am bolo<br />
aswleulSi. gasrulda britaneTis,<br />
safrangeTisa da, saerTod,<br />
evropuli imperiebis<br />
zeobis xana; or msoflio oms<br />
SeveswariT; Tvals vadevnebdiT<br />
faSizmisa da nacizmis aRzeveba-dacemas,<br />
komunizmis<br />
meufebasa da mis ngrevas (yofil<br />
sabWoTa kavSirSi) Tu saxecvlilebas<br />
(CineTSi); vxedavdiT<br />
rogor icvleboda Cvens<br />
regionSi dasavleTis ekonomikis<br />
gavlena axali ekonomikuri<br />
balansiT _ am SemTxveva-<br />
Si iaponiisa da samxreT-aRmosavleT<br />
aziis momZlavrebis<br />
xarjze. Tumca swored am bolo<br />
wlebSi garkveuli finansuri<br />
da ekonomikuri problemebic<br />
SeiniSneboda, magram aTwleulebis<br />
ganmavlobaSi (iaponiis<br />
SemTxvevaSi ki lamis mTeli<br />
saukunis manZilze) msoflio<br />
ekonomikis dabalansebis<br />
procesi aSkaraa.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
45<br />
solidaroba<br />
rogorc universaluri faseuloba<br />
amartia seni<br />
mokled, drois am periodSi<br />
mniSvnelovani movlenebi ar<br />
dagvklebia. egaa, piradad Cem-<br />
Tvis arCevanis gakeTeba Zneli<br />
ar yofila: mravalTagan gamor-<br />
Ceulad mainc demokratiis aRzevebis<br />
procesi mesaxeba. darwmunebuli<br />
var, Soreuli momavlis<br />
gadasaxedidan mmarTvelobis<br />
yvelaze misaReb formad<br />
misi damkvidreba umTavres<br />
movlenad gamoCndeba.<br />
Tavad demokratiis idea, raRa<br />
Tqma unda, Zvel saberZneTSi<br />
Caisaxa, ori aTas welze meti<br />
xnis winaT. msgavsi mcdelobebi<br />
sxvaganac iyo, Tundac<br />
indoeTSi, magram mxolod<br />
antikuri xanis saberZneTSi<br />
moxerxda realurad misi xorcSesxma<br />
da praqtikaSi gatareba<br />
(Tumca ki metad Sekvecili<br />
saxiT), sanam mas isev mmarTvelobis<br />
ufro avtoritaruli<br />
formebi ar Caenacvla.<br />
mas Semdeg karga xanma ganvlo<br />
da demokratiis, rogorc moqmedi<br />
mmarTveli sistemis, saboloo<br />
Camoyalibebaze mravalma<br />
calkeulma movlenam
#1(28)<br />
imoqmeda: 1215 wels magna qartas<br />
xelmoweridan mokidebuli,<br />
vidre me-18 saukunis safrangeTisa<br />
da amerikis revoluciebamde<br />
Tu me-19 saukuneSi saarCevno<br />
uflebebis gafarToebamde<br />
evropis qveynebsa da<br />
Crdilo amerikaSi; oRond demokratiis<br />
sayovelTaod miRebul,<br />
mmarTvelobis `normalur~<br />
formad qceva mxolod Cvens<br />
saukuneSi gaxda SesaZlebeli.<br />
demokratiis momavlis universalobis<br />
ideac imave XX saukunis<br />
pirmSoa. is mojanyeebi,<br />
magna qartas saSualebiT<br />
inglisis mefis uflebebis<br />
Sekvecas rom miaRwies, amas<br />
pirwmindad lokaluri mniSvnelobis<br />
saWiroebad aRiqvamdnen,<br />
damoukideblobisaTvis<br />
mebrZoli amerikelebisa Tu<br />
frangi revolucionerebisagan<br />
gansxvavebiT, romelTac<br />
demokratia sazogadod aucilebel<br />
sistemad uCndaT, magram<br />
praqtikulad maTi moTxovnebis<br />
arealic isev da isev<br />
garkveuli regioniT _ Crdilo<br />
atlantikis orive mxriT<br />
_ SemoisazRvreboda da ekonomikur,<br />
socialur, politikur<br />
wyobaTa istoriiT iyo<br />
ganpirobebuli.<br />
XIX saukuneSi demokratiis TeoretikosebisaTvis<br />
savsebiT<br />
bunebrivi gaxldaT imis gansja,<br />
ramdenad mzad iyo esa Tu<br />
is qveyana demokratiuli wyobis<br />
gasaTaviseblad. amgvari<br />
midgomis Secvla mxolod XX<br />
saukuneSi moxda, roca TviT<br />
SekiTxvis amgvarad dasmis<br />
mcdaroba gaiazres: qveyanas<br />
ki ar moeTxoveba mzadyofna<br />
demokratiis misaRebad, aramed<br />
swored demokratiis meSveobiT<br />
aRwevs am mdgomareobas.<br />
Solidarität<br />
politika da ideologia<br />
es marTlac rom mkveTri cvlileba<br />
iyo, ramac mmarTvelobis<br />
demokratiuli forma dedamiwis<br />
miliardobiT mkvidr-<br />
TaTvis potenciurad misaRwev<br />
realobad aqcia _ da es maTi<br />
istoriuli ganviTarebis, kulturis,<br />
keTildReobis gansxvavebuli<br />
doneebis miuxedavad.<br />
isic am saukunis iyo, xalxi<br />
rom sabolood SeTanxmda _<br />
`arCevnebSi sayovelTao monawileobis<br />
ufleba~ marTlac<br />
yvelas unda gulisxmobdes _<br />
kacsac da qalsac. amas winaT<br />
Sveicariis prezidents, SesaniSnav<br />
qalbaton ruT dreifuss,<br />
Sevxvdi da uceb viazre<br />
_ sul raRac meoTxedi saukunis<br />
win Sveicariel qalebs<br />
arCevnebSi xmis micemis uflebac<br />
ki ar hqondaT. axla Cven,<br />
bolos da bolos, imis gagebas<br />
mainc mivaRwieT, rom universaloba,<br />
iseve rogorc mowyaleba,<br />
dausazRvravia.<br />
TavisTavad (gana uarvyof!)<br />
universalobaze demokratiis<br />
pretenzias jer kidev bevri<br />
winaRoba aqvs gadasalaxi.<br />
winaaRmdegobebi sul sxvadasxva<br />
saxisaa da sul sxvadasxva<br />
mxridan Cndeba. garkveulwilad<br />
es sakiTxi winamdebare<br />
eseis Temacaa: vecdebi ganvsajo<br />
demokratiis pretenzia _<br />
iqces universalur faseulobad<br />
_ da amis Taobaze atexili<br />
davac mimovixilo. oRond<br />
sanam amas Sevudgebode, aucilebelia<br />
naTlad gamovkveToT<br />
is sazrisi, romlis mixedvi-<br />
Tac demokratia dominantur<br />
rwmenad aRiqmeba Tanamedrove<br />
samyaroSi.<br />
yovel xanasa da socialur<br />
garemoSi TavisTavad arsebobs<br />
46<br />
}'vh'mksr<br />
rigi garkveuli rwmenebisa,<br />
zogad kanonebad romaa miCneuli<br />
default sistemis msgavsad<br />
kompiuterul programeb-<br />
Si: isini marTebulad miiCnevian,<br />
sanam maTi debulebani<br />
safuZvlianad ar iqneba uaryofili;<br />
da Tumca demokratia<br />
jer ar qceula sayovelTaod<br />
miRebul praqtikad an Tundac<br />
erTmniSvnelovnad gaziarebul<br />
debulebad dRevandel<br />
msoflioSi, demokratiuli<br />
mmarTvelobis TviT forma<br />
ukve zogadad marTebulis<br />
statusiT sargeblobs.<br />
es istoriuli cvlilebaa arc-<br />
Tu ise didi xnis winandel<br />
mdgomareobasTan SedarebiT,<br />
roca azia-afrikis qveynebSi<br />
demokratiuli gardaqmnebis<br />
mosurneT kbilebiT uxdebodaT<br />
brZola sakuTari poziciebis<br />
dasacavad. ra Tqma unda,<br />
jer kidev didxans mogviwevs<br />
dava-kamaTi maTTan, vinc aSkarad<br />
Tu farulad demokratiis<br />
saWiroebas uaryofs, magram<br />
isic aRsaniSnavia, raoden<br />
Seicvala zogadi ganwyoba wina<br />
saukunesTan SedarebiT.<br />
Cven ukve aRar gvixdeba xelaxla<br />
imis rkveva, rom, vTqvaT,<br />
samxreT afrikis respublika<br />
an Cile aris Tu ara `demokratiisaTvis<br />
mzad~ (SekiTxva,<br />
romelic Cveulebrivi ram<br />
iyo XIX saukuneSi); demokratiis<br />
amgvar universalurad<br />
misadagebel sistemad cnoba,<br />
romelsac cota uklia, universalur<br />
faseulobadac rom<br />
cnon, XX saukunis mTavar<br />
miRwevad da namdvil gadatrialebad<br />
mesaxeba Cvens cxovrebaSi.<br />
swored am ganxriT<br />
msurs ganvixilo kidec demokratiis<br />
universaluri Rirebulebis<br />
sakiTxi.<br />
Ñîëiäàðíiñòü
indoeTis magaliTi<br />
ramdenad kargad imuSava demokratiulma<br />
sistemam? maSin,<br />
roca amgvari SekiTxva aravis<br />
mosdis TavSi SeerTebul Statebze,<br />
safrangeTsa Tu britaneTze<br />
saubrisas, igive sakiTxi<br />
didi Sexla-Semoxlis sagania<br />
msoflios mraval Rarib qveyanasTan<br />
mimarTebiT. istoriul<br />
wiaRsvlebs aq ar gamovudgebi,<br />
magram is ki msurs<br />
ganvacxado, rom demokratiam<br />
imuSava da sakmaod kargadac.<br />
indoeTi, bunebrivia, am kama-<br />
Tis erTi mTavari obieqtTagani<br />
iyo. britaneTi imitomac<br />
idga uarze damoukidebloba<br />
moeca CvenTvis, rom vera da ver<br />
daejerebina, sakuTari qveynis<br />
marTvas Tu SevZlebdiT. 1947<br />
wels, roca damoukidebloba<br />
gamovacxadeT, indoeTSi mar-<br />
Tlac gvariani areuloba sufevda:<br />
daqucmacebuli qveyana,<br />
gamoucdeli mTavroba, gaurkveveli<br />
politikuri kursi,<br />
sarwmunoebrivi SuRli mosaxleobaSi<br />
da mougvarebeli<br />
socialuri problemebi. ra<br />
gasakviria, Tu Zneli iyo momavali<br />
erTiani da demokratiuli<br />
indoeTisa erwmuna vinmes. da<br />
mainc, sul raRac naxevari<br />
saukunis mere, aRmoCnda rom<br />
demokratias marTlac kargad<br />
umuSavia: met-naklebad moxerxda<br />
politikuri uTanxmoebebis<br />
konstituciur CarCoebSi<br />
moqceva, mTavrobebic arCevnebisa<br />
da saparlamento kanonebis<br />
Sesabamisad icvlebodnen.<br />
axlac, mravali naklovanebis<br />
miuxedavad, indoeTi arsebobs<br />
rogorc demokratiuli<br />
wyobis politikuri erTeuli<br />
da amas isev demokratiis qmediT<br />
sistemas unda umadlodes.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
47<br />
solidaroba<br />
indoeTma mosaxleobis enobrivi<br />
siWrelisa da religiaTa<br />
simravlis problemasac gaar-<br />
Tva Tavi. marTalia, sarwmunoebriv<br />
da Temobriv niadagze<br />
warmoSobil problemebs TavianT<br />
sasargeblod iyeneben<br />
xolme sxvadasxva juris fanatikosi<br />
politikosebi (Tundac<br />
am bolo Tveebis ambebi<br />
gavixsenoT), romelnic TavianTi<br />
qmedebebiT Tavzars<br />
scemen mTel qveyanas. oRond<br />
is, rom fanatizmisagan Sobili<br />
Zaladobis am calkeul faqtebs<br />
qveynis yvela kuTxeSi<br />
gmoben, ukve swored rom demokratiuli<br />
wyobismieri garantia<br />
aris _ brma rwmenis<br />
kuTxuri interesebisaTvis<br />
gamoyenebis sawinaaRmdego. es<br />
gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />
imgvari qveynis TviTgadarCenisa<br />
da ganviTarebisaTvis,<br />
rogoric indoeTia, sa-
#1(28)<br />
dac hindu umravlesobis garda,<br />
milionobiT muslimi<br />
(indoeTi msoflioSi mesame<br />
adgilzea muslimanTa raodenobiT),<br />
qristiani da budisti<br />
cxovrobs, rom aRaraferi<br />
vTqvaT siqhebze, parsebsa da<br />
jainebze.<br />
demokratia da<br />
ekonomikuri<br />
ganviTarebis sakiTxi<br />
xSirad gaigonebT, rom arademokratiuli<br />
sistemebi ufro<br />
efeqturia ekonomikis gasavi-<br />
Tareblad. es Tvalsazrisi<br />
zogjer `lis hipoTezis~ saxeliTac<br />
ixsenieba misi Tavgamodebuli<br />
damcvelis, singapuris<br />
yofili prezidentis li<br />
kuan ius gamo. marTalia,<br />
zogi mkacrreJimiani qveyana<br />
(samxreT korea, singapuri,<br />
reformis Semdegdroindeli<br />
CineTi) ufro swrafad iwevda<br />
win ekonomikuri zrdis maCveneblis<br />
mixedviT, vidre bevri<br />
araavtoritaruli saxelmwifo<br />
(indoeTi, iamaika, kosta-rika),<br />
magram nu dagvaviwydeba,<br />
rom `lis hipoTeza~,<br />
SeiZleba iTqvas sporadul<br />
monacemebs, mwir da metismetad<br />
SerCeviT informacias<br />
eyrdnoboda da ara farTo<br />
statistikur analizs. zogadi<br />
daskvnis gamotana ki monacemTa<br />
aseT bazaze dayrdnobiT<br />
SeuZlebelia. singapurisa<br />
Tu CineTis ekonomikis zrdis<br />
maCvenebeli iseve ar gamodgeba<br />
avtoritaruli sistemis<br />
ukeTesobis ilustraciad,<br />
rogorc, vTqvaT, botsvanis<br />
sarekordod SesaniSnavi procentuli<br />
maCveneblebi _ am<br />
qveynis demokratiis oazisad<br />
gamosacxadeblad. amgvari<br />
mtkicebebisaTvis meti siste-<br />
Solidarität<br />
politika da ideologia<br />
muri, empiriuli masalaa<br />
mosaZiebeli da sakvlevi.<br />
bolos da bolos, araviTari<br />
damajerebeli sabuTi ar arsebobs,<br />
TiTqosda, avtoritaruli<br />
mmarTveloba marTla<br />
xels uwyobdes ekonomikis ganviTarebas.<br />
arc zogadi statistikuri<br />
suraTi iZleva amis<br />
safuZvels, xolo aranairi<br />
sistemuri empiriuli Seswavla<br />
(Tundac, robert baros an<br />
adam prJevorskisa aviRoT)<br />
ar mianiSnebs imaze, TiTqos<br />
Zireuli ganxeTqileba arsebobdes<br />
politikuri uflebebis<br />
dacvasa da ekonomikur<br />
warmatebas Soris. pirdapiri<br />
kavSiri aq bevr sxva Tanxmleb<br />
movlenazea damokidebuli<br />
da, Tumca zogi statistikuri<br />
analizi mainc migvaniSnebs<br />
garkveul uaryofiT efeqtze,<br />
sxvebi dadebiT muxts aRnusxaven.<br />
yvela am komparatiul<br />
gamokvlevas erTad rom movuyaroT<br />
Tavi, sulac im azramde<br />
mivalT, rom ekonomikur<br />
zrdasa da demokratias Soris<br />
sinamdvileSi araviTari cxadi<br />
urTierTkavSiri ar arsebobs.<br />
ubralod, demokratia da politikuri<br />
Tavisufleba Tavis-<br />
Tavadi Rirebulebebia.<br />
aseve, metad mniSvnelovania<br />
kvlevis meTodebis sakiTxi:<br />
sakmarisi araa statistikuri<br />
kavSirebis Zieba; aucilebelia<br />
ekonomikur zrdasa da ganvi-<br />
TarebasTan dakavSirebuli<br />
mizez-Sedegobrivi procesebis<br />
gamowvlilviT ganxilvac.<br />
is ekonomikuri politika da<br />
garemo pirobebi, ramac Soreuli<br />
aRmosavleTis qveynebis<br />
ekonomikuri aRmasvla gamoiwvia,<br />
dReisaTvis sakmarisadaa<br />
Seswavlili. Tumca sxvadasxva<br />
avtori gansxvavebul<br />
sakiTxebze amaxvilebs yurad-<br />
48<br />
}'vh'mksr<br />
Rebas, ZiriTadad mainc Tanxmdebian<br />
`xelSemwyob RonisZiebaTa~<br />
im CamonaTvalze, romelic<br />
moicavs rogorc Ria konkurencias,<br />
saerTaSoriso bazarze<br />
gasvlas, saxelmwifos<br />
mier investirebebisa da eqsportis<br />
stimulirebas, aseve _<br />
wignierebisa da swavlebis<br />
sakmaod maRal dones, miwis<br />
reformebsa da sxva socialuri<br />
xasiaTis RonisZiebebs, ramac<br />
mkveTri biZgi misca ekonomikuri<br />
procesebis gafar-<br />
Toebas. magram araviTari sababi<br />
ara gvaqvs davaskvnaT,<br />
TiTqos romelime amaTganis<br />
gatareba SeuZlebeli iqneboda<br />
demokratiis pirobebSi da<br />
amisaTvis uciloblad samxreT<br />
koreaSi, singapursa Tu<br />
CineTSi arsebuli avtoritaruli<br />
reJimebis Tanadgoma<br />
iyo saWiro. piriqiT, bevri<br />
ram swored imaze miuTiTebs,<br />
rom swrafi ekonomikuri zrda<br />
jansaR ekonomikur garemos<br />
moiTxovs da ara mkacr politikur<br />
reJims.<br />
suraTis sisrulisaTvis aucilebelia<br />
ekonomikuri zrdis<br />
mimoxilvis viwro CarCoebs<br />
gavcdeT da, zogadad, ekonomikuri<br />
ganviTarebis ufro<br />
farTo problemebsac CavuRrmavdeT,<br />
es ki ekonomikuri<br />
da socialuri usafrTxoebis<br />
sakiTxebsac moicavs. aq Cven,<br />
erT mxriv, politikuri da<br />
samoqalaqo uflebebis, xolo<br />
meore mxriv, didi ekonomikuri<br />
katastrofebis Tavidan<br />
acilebas Soris urTierTkav-<br />
Sirs unda SevexoT: TavianTi<br />
politikuri da samoqalaqo<br />
uflebebis gamoyeneba xalxs<br />
saSualebas aZlevs umniSvnelovanes<br />
sakiTxebze gaamaxvilebinos<br />
sazogadoebas yurad-<br />
Reba da Sesabamisi zomebis<br />
miReba moiTxovos. reagireba<br />
Ñîëiäàðíiñòü
Tu wayrueba xalxis sawuxarze<br />
xSirad swored imazea damokidebuli,<br />
ramdenad qmediT<br />
zewolas ganicdis Tavad xelisufleba,<br />
xolo iseTi politikuri<br />
uflebebis gamoyenebam,<br />
rogoricaa xmis micema,<br />
kritika, protestis gamoxatva<br />
sxvadasxva formiT da sxv.,<br />
marTlac sagrZnobi zemoqmedeba<br />
SeiZleba iqonios xelisuflebis<br />
politikur nebaze.<br />
sxvaTa Soris, erTgan me aRvniSnavdi<br />
kidec im faqts, rom<br />
msoflios istoriaSi farTomasStabian<br />
SimSilobas adgili<br />
ar hqonia romelime damoukidebel<br />
da demokratiul qveyanaSi,<br />
sadac ki presa Tundac<br />
met-naklebi TavisuflebiT<br />
sargeblobda. gamonaklisi ar<br />
arsebobs. gavixsenoT SimSiloba<br />
diqtatoruli reJimebis<br />
dros eTiopiasa da somaliSi,<br />
1958-61 wlebis CineTSi (`didi<br />
naxtomis~ marcxiT gamowveuli),<br />
30-iani wlebis sabWoTa<br />
kavSirSi an sulac kidev ufro<br />
adre _ irlandiasa da<br />
indoeTSi ucxoelTa mmarTvelobis<br />
Jams. imave CineTma,<br />
romelic TiTqos indoeTze<br />
bevrad ukeTes viTarebaSi<br />
imyofeboda, mainc `moaxerxa~<br />
istoriaSi udidesi masobrivi<br />
SimSiloba daetexa Tavs saku-<br />
Tari xalxisaTvis: 1958-61<br />
wlebSi daaxloebiT 30 milioni<br />
adamiani gawyda, maSin rodesac<br />
xelisufleba jiutad<br />
ganagrZobda damRupveli politikis<br />
gatarebas; mas aravin<br />
akritikebda, radgan ar arsebobda<br />
arc opozicia parlamentSi,<br />
arc Tavisufali presa<br />
da arc mravalpartiuli<br />
arCevnebis molodini. swored<br />
es iyo mizezi, rom wlebis<br />
ganmavlobaSi araferi Secvlila,<br />
Tumca ki wlidan wlamde<br />
milionobiT mosaxle iRupe-<br />
boda. zustad igive SeiZleba<br />
iTqvas masobriv SimSilobaze<br />
Crdilo koreasa da sudanSi.<br />
ratomRac SimSiloba xSirad<br />
bunebriv movlenebTanaa gaigivebuli<br />
da mimomxilvelebi<br />
sruliad martiv, ase vTqvaT,<br />
`bunebrivi~ mizezebis aRniSvniT<br />
ifarglebian: wyaldidoba<br />
CineTSi, gvalvebi eTiopiaSi,<br />
mousavlianoba Crdilo koreaSi...<br />
arada, igive problemebi,<br />
da zogjer uaresic, sxva qveynebsac<br />
hqoniaT, magram maT<br />
xelisuflebas mosaxleoba<br />
SimSilis piramde ar miuyvania.<br />
cxadia, aseT dros daRupulTa<br />
umetesi wili uRaribes<br />
fenebze modis, amitom<br />
gansakuTrebuli mniSvneloba<br />
aqvs saarsebo minimumis Senar-<br />
Cunebas (vTqvaT, dasaqmebis<br />
programebis meSveobiT), rac<br />
gamokvebis saSualebas mainc<br />
miscems potenciur msxverpls.<br />
uRaribesma demokratiulma<br />
qveynebmac ki, mZime gvalvebis,<br />
wyaldidobebisa Tu sxva ram<br />
stiqiur ubedurebaTa miuxedavad<br />
(rogorc indoeTma<br />
1973-Si, an zimbabvem da botsvanam<br />
1980-Si) moaxerxes xalxis<br />
SimSiliT daxocvamde ar<br />
mieyvanaT saqme.<br />
masobrivi SimiSiloba arc ise<br />
Zneli asacilebeli ramaa, Tuki<br />
mTavroba marTla gamoidebs<br />
Tavs, xolo nebismier<br />
demokratiul xelisuflebas,<br />
romlis yofna-aryofna arCevnebzea<br />
damokidebuli, da<br />
romelic opoziciuri partiebisa<br />
da Tavisufali presis<br />
mxridan kritikis mudmiv wnex-<br />
Sia moqceuli, sxva gza arca<br />
aqvs. amitom sulac ar mikvirs,<br />
Tu britaneTis mmarTvelobis<br />
periodSi indoeTs Sim-<br />
Sili epidemiasaviT atydeboda<br />
Tavs (bolo SimSiloba,<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
49<br />
solidaroba<br />
romelsac Tavad Seveswari,<br />
1943 wels moxda), magram mravalpartiuli<br />
demokratiuli<br />
wyobis SemoRebisa da Tavisufali<br />
presis gaCenisTanave is<br />
mogonebadRa darCa.<br />
kacma rom Tqvas, es demokratiis<br />
miRwevaTa yvelaze naTeli<br />
da Tanac martivi magali-<br />
Tia. politikuri da samoqalaqo<br />
uflebebis gamoyeneba<br />
mSvenieri iaraRia zogadad<br />
ekonomikuri da socialuri<br />
ubedurebebis Tavidan asacileblad.<br />
Tu saqme kargad midis<br />
da yvelaferi saaTiviTaa awyobili,<br />
demokratiis es berketi<br />
SesaZloa arc aravis gaaxsendes.<br />
mxolod maSin, roca ama<br />
Tu im mizeziT raRac moiSleba<br />
sistemaSi, xelisufalTa<br />
demokratiuli mmarTvelobis<br />
mier ganpirobebuli dainteresebac<br />
iCens Tavs da praqtikuli<br />
Sedegebic moaqvs.<br />
mravali teqnokrati-ekonomisti<br />
gvirCevs sabazro sistemis<br />
eknomikuri berketebis<br />
gamoyenebas, da aviwydebaT is<br />
politikuri berketebi, demokratiuli<br />
sistema rom gvTavazobs.<br />
pirvel SemTxvevaSi principulad<br />
daubalansirebel<br />
sistemasTan gvaqvs saqme _<br />
ucabedi ekonomikuri cvlilebebi<br />
an ekonomikis marTva-<br />
Si daSvebuli Secdomebi sruliad<br />
gawonasworebul qveynebSic<br />
savsebiT mosalodnelia.<br />
swored maSin Cndeba<br />
demokratiismieri damcavi meqanizmebis<br />
amoqmedebis saWiroeba.<br />
aRmosavleT da samxreT-aRmosavleT<br />
qveynebSi gaCenili<br />
bolodroindeli problemebi<br />
TvalnaTliv warmoaCens arademokratiuli<br />
mmarTvelobis<br />
Secdomebs. jer erTi, finan-
#1(28)<br />
suri krizisi (samxreT koreaSi,<br />
tailandSi, indoneziaSi)<br />
bevrad ganapiroba biznesis<br />
e.w. gaumWvirvalobam, rac<br />
Tundac finansuri garigebis<br />
mxriv sajaroobis ararsebobaSi<br />
gamoixateboda; meorec,<br />
roca finansurma krizisma<br />
saerTo ekonomikur vardnamde<br />
miiyvana saqme, demokratiis<br />
damcavi meqanizmebi _ ra-<br />
Rac imis msgavsi, rac demokratiul<br />
qveynebSi masobrivi<br />
SimSilobis Tavidan asacilebel<br />
saSualebad movixsenieT<br />
_ saerTod ar amoqmedebula.<br />
saerTo erovnuli Semosavlis<br />
vardna Tundac 10%-iT vinZlo<br />
didad arafrad mogeCvenoT,<br />
Tuki wina aTwleulSi<br />
zrdis procentuli maCvenebeli<br />
5-10 iyo yovelwliurad,<br />
magram aseTma ucabedma cvlilebam<br />
SesaZloa gaaubeduros<br />
da sicocxlec mouswrafos<br />
uamrav adamians, Tuki es<br />
dartyma sxvebzec ar gadanawilda<br />
da mxolod umuSevarT<br />
da SeWirvebulT daatydaT<br />
Tavs. ase rom, sanam yvelaferi<br />
kargad midioda, vTqvaT,<br />
indoneziaSi, demokratiis<br />
berketis saWiroeba iq aravis<br />
gaxsenebia, oRond, roca saqme<br />
krizisamde mivida da Sedegebic<br />
araTanabrad gadanawilda<br />
mosaxleobis mxrebze,<br />
mere ukve gviani iyo _ demokratiis<br />
damcavi funqciis<br />
moSla swored eqstremaluri<br />
saWiroebis dros gamoCndeba<br />
yvelaze mwared.<br />
demokratiis<br />
mravalfunqciuroba<br />
mainc ra aris es demokratia?<br />
misi gaigiveba ubralod umravlesobis<br />
mmarTvelobasTan<br />
Solidarität<br />
politika da ideologia<br />
mTlad swori ar iqneboda.<br />
demokratias a priori ramdenime<br />
moTxovna aqvs _ ra Tqma<br />
unda, upirvelesad, Tavisufali<br />
arCvenebi da maTi Sedegebisadmi<br />
Segueba, magram is<br />
aseve moiTxovs garkveuli<br />
uflebebis dacvas, pativiscemas<br />
saxelmwifo institutebis<br />
mimarT, sityvis Tavisuflebas,<br />
cenzuris moxsnas da<br />
sxv. igive Tavisufali arCevnebi<br />
SesaZloa yovlad uvargisi<br />
aqti aRmoCndes, Tu dapirispirebul<br />
mxareebs saSualeba<br />
ar eqnebaT erTnair pirobebSi<br />
waradginon sakuTari<br />
programa, an Tu amomrCevels<br />
SesaZlebloba ar eqna srulad<br />
miiRos informacia da Tavisuflad<br />
imsjelos dasmul<br />
sakiTxze. demokratia momTxovni<br />
sistemaa da ara damoukidebeli<br />
meqanikuri procesi<br />
(rogorc umravlesobis mmar-<br />
Tveloba TavisTavad).<br />
am mxriv demokratiis Rirsebebi<br />
da universalur faseulobaze<br />
misi pretenzia uSualo<br />
kavSirSia garkveul qmedebebTan.<br />
sazogadod, moqalaqeTa<br />
cxovrebaze demokratiis<br />
dadebiTad zemoqmedebis sami<br />
sxvadasxva aspeqti SegviZlia<br />
gamovyoT: jer erTi, politikuri<br />
Tavisufleba adamianis<br />
Tavisuflebis uSualo Semadgeneli<br />
nawilia da politikuri<br />
Tu samoqalaqo uflebebis<br />
gamoyeneba pirdapir kavSir-<br />
Sia pirovnebis, rogorc socialuri<br />
arsebis, keTildReobasTan.<br />
amgvar Tanamonawileobas<br />
politikur da samoqalaqo<br />
procesebSi TavisTavadi<br />
Rirebuleba aqvs, radgan<br />
sazogadoebrivi cxovrebisgan<br />
Camocileba erTi umZimesi akr-<br />
ZalvaTagania individuumisaTvis.<br />
50<br />
}'vh'mksr<br />
meorec, demokratias mniSvnelovani<br />
gamoyenebiTi Rirebulebac<br />
aqvs: rogorc ukve<br />
vTqvi, is saSualebas aZlevs<br />
xalxs gamoxatos da gaitanos<br />
kidec sakuTari moTxovnebi<br />
(maT Soris ekonomikuric).<br />
mesame, demokratiiT sargebloba<br />
saSualebas aZlevs moqalaqeebs<br />
erTmaneTis Secdomebze<br />
iswavlon, xolo, saer-<br />
Tod, sazogadoebas _ sakuTari<br />
faseulobani da miznebi<br />
Camoayalibos. imis Tqma msurs,<br />
rom Tavad `ekonomikuri<br />
moTxovnebis~ gaazreba ukve<br />
sajaro ganxilvebs, informaciis,<br />
Sexedulebebisa Tu<br />
analizis gacvla-gamocvlas<br />
moiTxovs. am gagebiT, demokratias<br />
konstruqciuli mniSvnelobac<br />
eniWeba _ im Tavis-<br />
Tavad faseulobasTan damatebiT,<br />
rasac moqalaqeTa keTildReobisaTvis<br />
aqvs mniSvneloba,<br />
da im gamoyenebiT faseulobasTan<br />
erTad, rac politikur<br />
gadawyvetilebaze zemoqmedebs.<br />
demokratiis pretenzia<br />
_ universalur Rirebulebad<br />
mogvevlinos _ swored<br />
am sam maxasiaTebels eyrdnoba.<br />
Camoyalibebas an Tundac jer<br />
mxolod imis gaazrebas, Tu<br />
ra warmoadgens ucilobel<br />
moTxovnas, ekonomikuri moTxovnis<br />
gaTvaliswinebiT, ukve<br />
SesaZloa politikuri da samoqalaqo<br />
uflebebis moxmobac<br />
dasWirdes. TavisTavad,<br />
msjeloba da kamaTi imis dadgenasac<br />
sWirdeba, Tu ragvaria<br />
es ekonomikuri moTxovnebi,<br />
ra Sinaarsisaa da ramdenad<br />
kategoriulia. politikuri<br />
da samoqalaqo uflebebis<br />
baza, rac sajaro diskusiis,<br />
kamaTis, kritikisa da gansxvavebuli<br />
azris qonis ufle-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
is garantiaa, Tavis mxriv aucilebelia<br />
awonil-dawonili<br />
arCevanis gasakeTeblad. es<br />
procesi gadamwyvetia zogadad<br />
faseulobaTa Tu konkretul<br />
mizanTa Camosayalibeblad,<br />
da, sazogadod, dauSvebelia<br />
raime prioritetebis aRiareba<br />
farTo msjelobis gareSe,<br />
miuxedavad imisa, oficialurad<br />
daSvebulia Tu ara sajaro<br />
diskusiebi da gansja.<br />
simarTle iTqvas, sajaro dialogis<br />
zemoqmedebis faqtors<br />
xSirad arasakmarisi mniSvneloba<br />
eniWeba socialuri da<br />
politikuri problemebis dasmisas.<br />
magaliTad, amas Zalze<br />
didi mniSvneloba aqvs ganvi-<br />
Tarebad qveynebSi Sobadobis<br />
maRali koeficientis Sesamcireblad:<br />
aSkaraa, rom Sobadobis<br />
mkveTri kleba indoeTis<br />
SedarebiT wignier StatebSi<br />
bevrad ganapiroba diskusiebma,<br />
Tu raoden uaryofiTi<br />
efeqti aqvs amas zogadad<br />
sazogadoebisa da ker-<br />
Zod axalgazrda qalebis mdgomareobaze.<br />
Tuki azrma, rom<br />
stabiluri Tanamedrove ojaxi<br />
mcirericxovani unda iyos,<br />
fexi moikida, vTqvaT, keralasa<br />
Tu tamil nandus StatebSi,<br />
es ZiriTadad swored<br />
am sakiTxze gamarTuli mwvave<br />
sajaro kamaTisa da Ria diskusiebis<br />
Sedegia. keralas<br />
StatSi axla Sobadobis koeficienti<br />
1.7-ia (igive, rac<br />
britaneTsa da safrangeTSi,<br />
xolo CineTis _ 1.9-ze naklebia),<br />
da es raime akrZalvebiT<br />
ki ar iqna miRweuli, aramed<br />
umTavresad axal faseulobaTa<br />
danergviT, raSic<br />
politikurma da socialurma<br />
dialogma iTamaSa mTavari<br />
roli; aseve, Tavad wignierebis<br />
SedarebiT maRalma pro-<br />
centma (yovel SemTxvevaSi am<br />
mxriv misi maCvenebeli ufro<br />
maRalia, vidre CineTis nebismieri<br />
provinciisa), gansakuTrebiT<br />
ki _ qalTa Soris, dadebiTad<br />
imoqmeda amgvari<br />
dialogis gamarTvis SesaZleblobaze.<br />
gaWirvebac da uqonlobac sxvadasxva<br />
saxis SeiZleba iyos:<br />
zogi ufro advilad mosavlebia<br />
sazogadoebis mxridan da<br />
zogic _ Znelad. SesaZloa<br />
raRac saerTo moTxovna gamodges<br />
imis gansasazRvravad,<br />
Tu, marTlac, ra `gvesaWiroeba~<br />
Cven. magaliTad, uamravi<br />
ramaa, rac SeiZleba didad<br />
faseulad migvaCndes da amitomac<br />
`saWirod~ CavTvaloT,<br />
Tuki masze xeli migviwvdeba.<br />
iqneb ukvdavebac ki visurvoT,<br />
upaniSadebis gmir maitrias<br />
msgavsad. magram Tavad am ukvdavebas<br />
`saWiroebad~ ver<br />
davsaxavT, im ubralo mizezis<br />
gamo, rom, jerjerobiT mainc,<br />
es sruliad miuRweveli ramaa.<br />
moTxovnilebis Cveneuli gageba<br />
pirdapir ukavSirdeba<br />
Cvens warmodgenebs zogi saxis<br />
gaWirvebis acilebadi<br />
bunebis Taobaze da Cvensave<br />
mosazrebas, Tu ra unda gakeTdes<br />
amisaTvis; xolo swored<br />
imis gasagebad, Tu ra<br />
aris SesaZlebeli (socialur<br />
SesaZleblobebze maqvs laparaki),<br />
sajaro diskusia sazogadoebaSi<br />
lamis gadamwyvet<br />
rols TamaSobs. politikuri<br />
uflebebi, sityvisa da diskusiis<br />
TavisuflebasTan er-<br />
Tad, aramarto Zireulad aucilebelia<br />
ekonomikur moTxovnebze<br />
sazogadoebis reaqciis<br />
gamosawvevad, aramed<br />
TviT am ekonomikuri moTxovnebiskonceptualizaciisTvisaa<br />
saWiro.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
51<br />
solidaroba<br />
faseulobaTa<br />
universaloba<br />
gamodis, rom demokratiis<br />
zemoxsenebul pretenzias<br />
erTdroulad ramdenime sayrdeni<br />
hqonia: pirveli, esaa<br />
moqalaqeTa cxovrebaSi politikuri<br />
Tanasworobisa da<br />
piradi Tavisuflebis Tavis-<br />
Tavadi Rirebuleba; meore _<br />
politikuri neba-survili,<br />
xelisufleba pasuxismgebeli<br />
da angariSvaldebuli iyos _<br />
es ukve gamoyenebiTi Rirebulebaa;<br />
da mesame _ demokratiis<br />
konstruqciuli Rirebuleba<br />
faseulobaTa gadafasebisa<br />
da moTxovnebis, uflebebisa<br />
da valdebulebebis gaazrebis<br />
procesSi. aqedan gamomdinare,<br />
Sevecdebi davasabuTo<br />
Cemi Tvalsazrisi demokratiis,<br />
rogorc universaluri<br />
faseulobis, Taobaze.<br />
roca am debulebas ganixilavs<br />
vinme, xSirad xazgasmiT<br />
aRiniSneba xolme, rom demokratias<br />
yvela rodi aniWebs<br />
gadamwyvet mniSvnelobas,<br />
gansakuTrebiT, Tuki arCevani<br />
CvenTvis saWiro Tu sanatrel<br />
movlenaTa Soris unda gakeTdes.<br />
Tanaxma var, _ erTsulovneba<br />
am sakiTxSi ar arsebobs,<br />
da bevrisaTvis swored esaa<br />
imis maniSnebeli, rom demokratias<br />
universalur faseulobaTa<br />
rigSi jerjerobiT<br />
ver CavayenebT.<br />
cxadia, aq meTodologiuri<br />
SekiTxviT unda daviwyoT: ra<br />
aris universaluri faseuloba?<br />
raRac Rirebuleba rom<br />
universalurad miviCnioT,<br />
amisTvis uciloblad yvelas<br />
Tanxmobaa saWiro? es rom<br />
marTla ase iyos, universalur<br />
faseulobaTa CamonaTvali
#1(28)<br />
SesaZloa sulac Seuvsebeli<br />
dagvrCenoda. ar arsebobs<br />
faseuloba (TviT dedobis<br />
cnebac ki), romelic odesRac<br />
vinmes eWvqveS ar daeyenebinos<br />
da, Sesabamisad, sayovel-<br />
Tao Tanxmoba sulac araa<br />
saWiro raimes universalur<br />
faseulobad asaRiareblad.<br />
ufro swori iqneba, Tu vityviT:<br />
universalur faseulobad<br />
rom vaRiaroT rame, msoflios<br />
sxvadasxva kuTxeSi<br />
xalxi masSi raRac Rirebuls<br />
unda poulobdes.<br />
rodesac mahaTma gandi ara-<br />
Zaladobis universalur Rirebulebas<br />
qadagebda, imas ki<br />
ar amtkicebda, TiTqos yvelgan<br />
yvela ukve ase daiwyebda<br />
moqcevas, aramed miuTiTebda,<br />
rom yvelas sakmao mizezi gaaCnda<br />
mis dasafaseblad. aseve,<br />
roca rabindranat Tagori<br />
`azrovnebis Tavisuflebas~<br />
acxadebda universalur Rirebulebad,<br />
sulac ar egona,<br />
TiTqos es yvelasTvis<br />
misaRebi iyo _ ubralod, es<br />
yvelasTvis saWirod miaCnda,<br />
da swored am azris garkvevas,<br />
axsnas da gavrcelebas Sealia<br />
Tavisi dReni. ase da amgvarad,<br />
yovelive, rasac universalobis<br />
pretenzia aqvs, faqtobriv<br />
analizsac moiTxovs _ gansakuTrebiT<br />
im sakiTxTan dakavSirebiT,<br />
marTla Tu miiCneva<br />
Rirebulad is, rasac xalxi<br />
manamde aseTad ar aRiqvamda.<br />
roca demokratiul wyobas<br />
Tundac Teoriulad usadageben<br />
qveyanas, romelsac is jer<br />
ar gaaCnia, da sadac xalxs<br />
saSualeba ar hqonia demokratiis<br />
Sesaferi wesisa da rigis<br />
mixedviT ecxovra, ratom-<br />
Rac winaswar varaudoben,<br />
rom yvela uciloblad kma-<br />
Solidarität<br />
politika da ideologia<br />
yofili darCeba. jer kidev<br />
XIX saukuneSi amdagvari daSveba<br />
gamoricxuli iyo, magram<br />
Cvens droSi amis bunebrivad<br />
miCneva (rasac me zemoT kompiuteruli<br />
default programis<br />
principi vuwode) far-<br />
Tod gavrcelebul praqtikad<br />
iqca. oRondac demokratiis<br />
eqsportma ki ar Seamcira, gazarda<br />
misi momxreebis rigebi<br />
da iqac ki, sadac ukve TiTqosda<br />
damkvidrebuli demokratiuli<br />
sistema gadavarda,<br />
farTo saprotesto gamosvlebis<br />
CaxSoba mxolod sisxliani<br />
represiebis Sedegad<br />
xerxdeba xolme. bevri axlac<br />
mzadaa Tavic ki gaswiros<br />
demokratiuli wyobis dasabruneblad.<br />
oRond maT, vinc<br />
demokratiis universaluri<br />
Rirebulebis Taobaze gamoTqvams<br />
eWvs, argumentad erTsulovnebis<br />
ararseboba ki ar<br />
moaqvT, aramed regionalur<br />
siWrelesa da dapirispirebaze<br />
akeTeben aqcents. zogni<br />
kidev ZiriTad mizezad qveynis<br />
ukidures gaWirvebas asaxeleben,<br />
anu amtkiceben, rom<br />
Rataks puri sWirdeba da ara<br />
demokratia. arada es, TiTqosda<br />
metad efeqturi debuleba,<br />
ormxriv mcdaria: jer<br />
erTi, rogorc ukve aRvniSneT,<br />
demokratiis damcavi roli<br />
swored RaribTaTvis aris<br />
mniSvnelovani: upirvelesad<br />
SimSilobis, ekonomikuri<br />
krizisis, potenciur msxverplTa<br />
da aseve Tundac ekonomikaSi<br />
CarTuli xalxisaTvis<br />
politikuri xmis mosapoveblad.<br />
demokratia araa is fufuneba,<br />
romelsac SeiZleba<br />
keTildReobis mosvlamde<br />
davacdevinoT.<br />
meorec, arafriT mtkicdeba,<br />
TiTqosda Raribebi, arCevani<br />
rom hqondeT, demokratias<br />
52<br />
}'vh'mksr<br />
uaryofdnen. 70-ian wlebSi<br />
indoeTis mTavrobam amave<br />
argumentebze dayrdnobiT<br />
scada, `krizisuli viTarebidan<br />
gamomdinare~, zogi politikuri<br />
da samoqalaqo uflebebis<br />
Sekvecis aucilebloba<br />
daesabuTebina, rasac<br />
vadamdeli arCevnebis gamar-<br />
Tva mohyva. eleqtoratic<br />
swored am sakiTxTan dakavSirebiT<br />
gaiyo orad. sabolood<br />
msoflios erT-erTi uRaribesi<br />
indoeli amomrCeveli<br />
uflebebis Tundac droebiTi<br />
Sekvecis winaaRmdeg gamovida.<br />
saerTod, moaruli azria,<br />
TiTqos Rarib-RatakT samoqalaqo<br />
da politikuri uflebebis<br />
sakiTxi naklebad awuxebT;<br />
realuri suraTi ki sul<br />
sxvaa: samxreT korea, tailandi,<br />
bangladeSi, pakistani,<br />
birma, indonezia _ yvelgan<br />
demokratiis gardaqmnebis<br />
Taobaze midis Sexla-Semoxla.<br />
amave dros, Tumca politikuri<br />
Tavisufleba mkveTrad<br />
SezRudulia afrikis kontinentis<br />
nebismier qveyanaSi,<br />
TiTqmis yvelgan saprotesto<br />
gamosvlebi iwyeba, roca ki<br />
viTareba odnav mainc iZleva<br />
amis saSualebas.<br />
,,kulturaTa<br />
gansxvavebulobis~<br />
argumenti<br />
xSirad kidev erT arguments<br />
gaigonebT zemoxsenebul<br />
regionalur siWrelesa Tu<br />
gansxvavebaTa Taobaze _ amjerad<br />
ara ekonomikuri, aramed<br />
ukve kulturis ganxriT;<br />
maTgan yvelaze cnobili albaT<br />
mainc e.w. `aziuri faseulobebia~.<br />
mudam amtkicebdnen,<br />
rom azielebi tradiciulad<br />
ufro met pativs sce-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
men wesrigsa da disciplinas,<br />
vidre politikur uflebebs<br />
_ Sesabamisad, demokratiis<br />
mimarT maT metad skeptikuri<br />
damokidebuleba unda hqondeT.<br />
metismetad saZneloa amgvari<br />
fsevdointeleqtualuri debulebis<br />
sasargeblod raime<br />
xelmosaWidis povna nebismieri<br />
aziuri qveynis istoriaSi,<br />
gnebavT, indoeTi aviRoT,<br />
gnebavT _ mTeli axlo aRmosavleTi,<br />
irani da a.S. piriqiT,<br />
SemiZlia dagisaxeloT<br />
qristeSobamde III saukunis<br />
warwerebi, imperator aSokas<br />
droindeli, sadac mkveTrad<br />
xazgasmulia Semwynareblobis,<br />
pluralizmis saWiroeba<br />
da, aseve, saxelmwifos valdebuleba<br />
_ daicvas Tavisi<br />
qveSevrdomi umciresobani.<br />
azia metismetad farTo regionia,<br />
da axla amas msoflios<br />
mosaxleobis 60% miaTvaleT.<br />
aseTi raodenobis xalxze raime<br />
Tezisis ganvrcoba gansakuTrebiT<br />
saeWvoa. Tumca am<br />
`aziur faseulobaTa~ advokatebi<br />
ZiriTadad Soreuli<br />
aRmosavleTis qveynebs gulisxmoben.<br />
dasavleTsa da azias<br />
Soris dapirispireba maTi<br />
azriT, tailandis aRmosavle-<br />
TiT iwyeba, xolo danarCeni<br />
nawili met-nakelbad mainc<br />
`erTmaneTis msgavsia~. imave<br />
li kuan ius Rrmaazrovani<br />
mtkicebiT, fundamenturi<br />
gansxvavebaa sazogadoebisa<br />
da mmarTvelobis zogadad<br />
dasavlur da konkretulad<br />
aRmosavleTaziur gagebas<br />
Soris, oRond, roca vambobT<br />
_ aRmosavleTi azia _ vgulisxmobT<br />
koreas, iaponias, CineTs,<br />
vietnams da ara _ samxreTaRmosavleT<br />
azias, rac mxolod<br />
sino-induri kulturuli<br />
faseulobebis raRac narevia,<br />
Tumca ki Tavad indoeTi amave<br />
faseulobebs aRiarebso.<br />
magram es samxreT-aRmosavle-<br />
Ti aziac, Tavis mxriv, imdenad<br />
Wrelia, rom gansxvavebebi<br />
TviT qveynebs SigniTac ki<br />
uamravia, araTu qveynebs<br />
Soris. aziuri faseulobebis<br />
xsenebaze yvela konfucis<br />
asaxelebs ZiriTad avtoritetad,<br />
magram, vTqvaT, iaponiaSi,<br />
CineTsa da koreaSi budisturi<br />
tradiciebia ZirZveli<br />
da farTod gavrcelebuli;<br />
aseve, ukve didad fexmokidebulia<br />
qristianuli moZRvrebac.<br />
verafriT vityviT, TiTqos<br />
romelime am kulturaTagani<br />
wesrigis mcnebas Tavisuflebis<br />
moTxovnaze maRla<br />
ayenebdes.<br />
metic, TviT konfuci aravis<br />
moZRvravda saxelmwifos mimarT<br />
brmad morwmune iyavi-<br />
To. rodesac ci-lu daekiTxa,<br />
rogor vemsaxuroT Tavadso,<br />
man upasuxa (darwmunebuli<br />
iyaviT, am naTqvams nebismieri<br />
cenzori siamovnebiT amoSlida):<br />
simarTle miuge, gindac<br />
Seuracxyofili dagrCes. konfucis<br />
arc sifrTxilis<br />
grZnoba aklda da arc taqtis,<br />
magram cudi mmarTvelobis<br />
mxardasaWeri rCeva aravis-<br />
Tvis miucia: `roca qveyana<br />
swor gzas adgas, ilaparake<br />
Tamamad da moiqeci Sesabamisad;<br />
magram roca gezi mruddeba,<br />
mainc iseve moiqeci,<br />
oRond sityva ki Searbile~.<br />
konfuci imazec miuTiTebda,<br />
rom axla ratomRac wminda<br />
aziur faseulobebad Seracxuli<br />
ori niSansveti _ erTguleba<br />
ojaxis mimarT da mor-<br />
Cileba saxelmwifos mimarT _<br />
SesaZloa erTmaneTsac daupirispirdes.<br />
sxvaTa Soris, zo-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
53<br />
solidaroba<br />
gadad `aziur faseulobaTa~<br />
apologetebis umravlesoba<br />
saxelmwifos rols ojaxis<br />
rolis Tavisebur gagrZelebad<br />
miiCnevs; magram gavixsenoT<br />
konfucis dialogi Ses<br />
provinciis gamgebelTan:<br />
`Cems qveSevrdomTa erTguleba<br />
dausazRvravia~, cudmedidurad<br />
ganacxada gamgebelma,<br />
`erTi, romelmac cxvari<br />
moipara, sakuTarma Svilma<br />
amxila~. `CvenTan es sxvagvarad<br />
esmiT~, gaepasuxa konfuci,<br />
`mama Svils afarebs xels,<br />
Svili mamas icavs, magram gana<br />
esec erTgulebis niSani araa?~<br />
saerTod, erTmniSvnelovani<br />
aRqma ybadaRebuli `aziuri<br />
faseulobisa~, romelic<br />
TiTqosda demokratiasa da<br />
politikur uflebebs ewinaaRmdegeba,<br />
veraviTar kritikas<br />
ver uZlebs. iqneba am Tezisis<br />
mecnierulad dasabu-<br />
Tebis moTxovna gulubryvilobac<br />
ki iyos Cveni mxriv: mis<br />
mqadagebelTa Soris arcerTi<br />
analitikosi araa: mxolod<br />
politikuri funqcionerebi,<br />
isic umetesad avtoritaruli<br />
reJimebis oficialuri Tu<br />
araoficialuri damcvelebi<br />
gamodian amgvari lozungebiT.<br />
asea Tu ise, ki Rirs dasafiqreblad,<br />
rom sanam Cven, akademiuri<br />
wreebis warmomadgenlebi,<br />
sruliad ususurni varT<br />
politikaSi, praqtikos politikosebs<br />
igive sWirT analitikuri<br />
azrovnebis ganxriT.<br />
Tanadrouli politikuri bataliebis<br />
fonze, gansakuTrebiT<br />
ki axlo aRmosavleTSi,<br />
pirovnuli Tavisufleba xSirad<br />
warmoisaxeba rogorc Zireulad<br />
Seuwynarebeli da<br />
miuRebeli ram islamis mimdevarTaTvis;<br />
magram tradiciaTa<br />
nairferovneba da saxesxva-
#1(28)<br />
obani islamisTvisac iseve ni-<br />
Sandoblivia, rogorc nebismieri<br />
sxva sarwmunoebisTvis.<br />
indoeTSi, gnebavT, akbari<br />
gavixsenoT, gnebavT _ romelime<br />
sxva imperatori did mogolTa<br />
dinastiidan (im avadsaxsenebeli<br />
aurangzebis gamoklebiT),<br />
yvelani politikuri<br />
Tu religiuri Semwynareblobis<br />
karg magaliTs aCvenebdnen.<br />
TviT Turqi imperatorebic<br />
xSirad ufro dam-<br />
Tmenni iyvnen, vidre zogi maTi<br />
evropeli vis-à-vis. msgavsi magaliTebis<br />
povna qairosa da<br />
baRdadis mmarTvelTa Sorisac<br />
iolad SeiZleba. bolos<br />
da bolos, XI I saukunis saxelganTqmuli<br />
ebraeli mecnieri,<br />
maimonidi, iZulebuli Seiqna<br />
mSobliuri evropidan mis<br />
TanamoZmeTa mimarT bevrad<br />
ufro tolerantul qairos<br />
gadaxvewiliyo da ganswavlul<br />
sulTan saladinisTvis eTxova<br />
TavSesafari.<br />
siWrele umravles kultura-<br />
Ta niSandoblivi maxasiaTebelia<br />
mTel msoflioSi, da am<br />
mxriv arc dasavluri civilizaciaa<br />
gamonaklisi. demokratiuli<br />
mmarTvelobis is praqtika,<br />
rac dResdReobiTaa Tanamedrove<br />
dasavleTSi gabatonebuli,<br />
ZiriTadad ganmanaTleblobis<br />
epoqisa da industriuli<br />
revoluciis<br />
Sedegad miRebul konsensuss<br />
eyrdnoba, da faqtobrivad,<br />
XX saukuneSi iCina Tavi. aq<br />
iseTi suraTis daxatva, TiTqos<br />
mTel dasavleTs aTaswleulis<br />
ganmavlobaSi pirdapir<br />
dabedebuli hqonda demokratia,<br />
xolo mere imave suraTis<br />
aradasavluri (Tanac viTomda<br />
monoliTuri) tradiciebis<br />
mqone qveynebze proecireba<br />
gvariani Secdoma iqneboda.<br />
Tumca sakiTxis gamartivebi-<br />
Solidarität<br />
politika da ideologia<br />
saken swrafva ara mxolod<br />
vinme azieli samTavrobo warmomadgenlis<br />
gamosvlebSia<br />
sagrZnobi, zogi dasavleli<br />
Teoretikosis naSromSic<br />
TvalSisacemia.<br />
nimuSad Tundac iseTi mar-<br />
Tlacda mniSvnelovani avtoris<br />
magaliTs movitan, rogorc<br />
samuel hanTingtonia.<br />
mis `civilizaciaTa SexlaSi~<br />
is yovlad mcdari azria gamoTqmuli,<br />
rom TiTqos `individualobis<br />
gaazreba, saku-<br />
Tari uflebebisa da Tavisuflebis<br />
tradiciuloba~<br />
mxolod dasavleTSi arsebobs<br />
da es `unikaluri movlenaa<br />
civilizebul sazogadoeba-<br />
Si~. misive mtkicebiT, `dasavleTis<br />
ZiriTadi maxasiaTebeli,<br />
rac mas sxva civilizaciebisagan<br />
ganasxvavebs, qronologiurad<br />
win uZRoda dasavleTis<br />
modernizaciis process~<br />
da `dasavleTi Tanamedroveobamdec<br />
dasavleTi iyo~.<br />
esaa swored is debuleba, Cemi<br />
azriT, veraviTar `axloiT<br />
ganCxrekas~ rom ver uZlebs.<br />
ase Cans, mavani azieli maRal-<br />
Cinosnis yoveli Rrmaazrovani<br />
gamonaTqvami raRac `aziur<br />
faseulobaTa~ Taobaze iqve<br />
poulobs sapirispiro gamoZaxils<br />
romelime dasavleli inteleqtualis<br />
mxridan, oRond<br />
egaa, ramdenic ar unda Camoawodos<br />
erTma da moigerios<br />
meorem, amgvari burTaoba<br />
veranairad ver Seuwyobs<br />
xels demokratiis universalur<br />
Rirebulebad cnobas.<br />
sakiTxis dasmis wesiT<br />
me Sevecade mimomexila ramdenime<br />
problema, rac dakav-<br />
Sirebulia demokratiis pre-<br />
54<br />
}'vh'mksr<br />
tenziasTan universalur Rirebulebad<br />
warmogvidges. es<br />
moicavs demokratiis Tavis-<br />
Tavad faseulobas adamianTa<br />
arsebobisaTvis, mis gamoyenebiT<br />
rols politikuri nebis<br />
warmoqmnisasa da konstruqciul<br />
funqcias imave faseulobaTa<br />
SeqmnaSi. yovelive<br />
amas namdvilad ara aqvs regionaluri<br />
xasiaTi _ sxvaTa Soris,<br />
iseve, rogorc arc mkacri<br />
wesrigisa da disciplinisadmi<br />
midrekilebas: faseulobaTa<br />
nairgvaroba saer-<br />
Tod damaxasiaTebelia umetes<br />
da, SesaZloa, yvela umTavresi<br />
kulturisaTvis. ase rom,<br />
zemoxsenebuli `kulturaTa<br />
gansxvavebulobis~ argumenti<br />
sruliad aradamajerebeli<br />
winaRobaa Cveni dRevandeli<br />
arCevanisaTvis. es arCevani ki<br />
marTlac dResvea gasakeTebeli,<br />
Tuki demokratiis im funqcionalur<br />
rols gaviTvaliswinebT,<br />
razedac damokidebulia<br />
kidec misi Semdgomi gavlena<br />
Tanamedrove samyaroSi.<br />
es sakiTxi umniSvnelovanesia<br />
da, rogorc vTqvi, araviTari<br />
regionaluri maxasiaTeblebi<br />
ar udgas winaRobad. swored<br />
esaa demokratiis, rogorc<br />
universaluri faseulobis,<br />
safuZveli: is arc kultura-<br />
Ta raRac gamogonil tabuirebas<br />
emorCileba da arc civilizaciebis<br />
viTomda istoriul<br />
gansazRvrulobas.<br />
pirvelad daibeWda<br />
JurnalSi `sazogadoeba da<br />
politika~ N3<br />
Ñîëiäàðíiñòü
TOLERANCE<br />
nu moklav<br />
amboben, rom aTasma qarTvelma<br />
inteligentma sakanonmdeblo<br />
organosgan saaxalwlo sa-<br />
Cuqari, indauri, miiRo. swored<br />
ise, rogorc arCevnebis<br />
win mRvdelmTavrebma _ jipebi.<br />
sanam elitaruli indauri<br />
`eris saukeTeso nawilis~ qvabebSi<br />
ixarSeboda, pirveli<br />
arxis generalurma prodiuserma,<br />
giorgi Wanturiam,<br />
unikaluri nobaTi mogvarTva:<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
55<br />
solidaroba<br />
jafaras!<br />
lela gafrindaSvili<br />
`saqarTvelos moqalaqeebisadmi<br />
TanagrZnobiTa da siyvaruliT<br />
savse~ frazebi, sadac<br />
igi gansxvavebuli SesaZleblobebis<br />
adamianebs `xeibrebad~<br />
moixseniebs, homoseqsualebs<br />
_ `pidarastebad~,<br />
tolerantoba `korkotas~<br />
ZmabiWuri SeZaxilebi hgonia,<br />
xolo pirveli arxis ganaxleba<br />
_ gogo-biWebiT misi dakompleqteba.<br />
Tanac darwmunebulia,<br />
rom sicocxle mxolod
#1(28)<br />
`norCebs~ gulisxmobs, xolo<br />
danarCenebi, gansakuTrebiT<br />
xandazmuli qalebi, unda<br />
`mokla~, raTa axalgazrdebiT<br />
dasaxlebul kunZuls, anu<br />
televizias, suli STabero;<br />
`es televizia cocxalia. Cveni<br />
pirveli amocana iyo beberi<br />
qali mogvekla, romelTanac<br />
asocirdeboda es televizia...~<br />
xelisuflebis favoritTagan,<br />
cxadia, saxelmwifo moxelis<br />
qsenofobia aravis gauprotestebia.<br />
sazogadoebis nawili<br />
ki axmaurda, ayvirda, magram<br />
kuluarulad da ara _<br />
organizebulad!<br />
amas pirveli arxis mesveurTa<br />
Tavis marTleba mohyva: Cven<br />
gamokvleva CavatareT da respondentTa<br />
umravlesobam sazogadoebrivi<br />
mauwyebeli moxuc<br />
qals Seadarao.<br />
sazogadoebam Tqva, televizia<br />
moxuc qals hgavso da ara _<br />
moxuci qali unda moklaTo!<br />
iqneb saqarTvelos moqalaqeebs<br />
`qalis~ tansacmeli anu<br />
aparatura da studiebi ar<br />
moswonT? iqneb, Tanamedrove<br />
Solidarität<br />
TOLERANCE<br />
kulturuli, socialuri da<br />
politikuri cxovrebis asaxvis<br />
simwireze miganiSnaT, ris<br />
gamoc teleeTeri bebiebis mier<br />
mravaljer moyolil, moyir-<br />
Webul zRapars emsgavseba.<br />
am sakiTxebze rom gefiqraT,<br />
maSin mixvdebodiT, rom `axlis~<br />
Sesaqmnelad `Zveli~ ki ar unda<br />
`mokla~, aramed am ori ukiduresobis<br />
Tanaarseboba unda<br />
asaxo. aseT SemTxvevaSi televizia<br />
socializmze damynil<br />
patriarqats ki ar daemsgavseba,<br />
aramed _ realur cxovrebas,<br />
sadac socialurad sustebi<br />
da Zlierebi, religiuri<br />
da eTnikuri jgufebi, kulturuli<br />
da politikuri erTobebi<br />
Tanaarseboben. ai, es aris<br />
saintereso da es zrdis sociumSi<br />
tolerantobis xarisxs,<br />
romelic Turme, misi warmomadgenlis<br />
ganmartebiT, pirveli<br />
arxis prioriteti ar aris.<br />
giorgi Wanturias azrebis wakiTxvis<br />
Semdeg pirveli, vinc<br />
gamaxsenda, swored am saxelmwifo<br />
moxelis bebia iyo, akademikosi<br />
qeTevan lomTaTiZe,<br />
afxazur-adiRuri enebis sferoSi<br />
unikaluri gamokvlevebis<br />
avtori. maSin, roca bevri<br />
qarTveli mkvlevari, politikuri<br />
da sazogado moRvawe afxazebis<br />
damamcirebeli, Seuracxmyofeli<br />
gamokvlevebis<br />
tiraJirebiT iyo garTuli,<br />
qalbatoni qeTevani swored<br />
afxazuri da abazuri enebis<br />
TviTmyofadobasa da Cvens<br />
saerTo kavkasiur naTesaobaze<br />
saubrobda. misi redaqtorobiT<br />
2003 wels gamocemuli<br />
`qarTul-afxazuri leqsikoni~<br />
xom unikaluria Tavisi<br />
mniSvnelobiT. amitom gamor-<br />
Ceulad uyvardaT igi afxa-<br />
56<br />
}'vh'mksr<br />
zebs da ase moikiTxavdnen<br />
xolme: `Õàí òàáàêîó?~ anu sad<br />
aris Cveni dedao? Cvens uaxloes<br />
warsulSi es Warmagi<br />
enaTmecnieri rom vinmes gaxseneboda<br />
da mSvidobis mSeneblobis<br />
procesSi CaerTo, an<br />
televiziiT misi wvlilis<br />
amsaxveli siuJetebi moemzadebinaT,<br />
vin icis, iqneb Tavidan<br />
agvecilebina Zveli da<br />
axali omi! qeTevan lomTaTi-<br />
Ze xom 2007 wlis 22 seqtembers,<br />
96 wlisa gardaicvala! magram<br />
aseTi saqmis gakeTebas jer<br />
codna sWirdeba, Semdeg _ socialuri<br />
problemebisadmi<br />
mgrZnobeloba da adamianebisadmi<br />
TanagrZnoba, risi deficitic<br />
qarTul mediasivrceSi<br />
namdvilad didia.<br />
axla ki mTavari! istoriebi,<br />
romlebmac Tavis droze bevri<br />
ram maswavla da rogorc bebiam<br />
_ SviliSvils, ise minda<br />
movuyve pirveli arxis generalur<br />
prodiusers.<br />
VERBA MAGISTRA<br />
Cems quCaze erTi geologi kaci<br />
cxovrobda, romelsac bavSvebis<br />
Wkuis darigeba uyvarda.<br />
dagvinaxavda Tu ara erTad<br />
Sekrebilebs, maSinve raime<br />
grZel, didaqtikur leqcias<br />
Cagvitarebda, bolos xels<br />
zecisken gaiSverda da ityoda:<br />
''VERBA MAGISTRA'' da<br />
iqve ganmartavda _ `maswavleblis<br />
sityva~.<br />
zafxulobiT `magistrasTan~<br />
moskovidan misi ZmisSvili, Temo,<br />
Camodioda: gabRenZili,<br />
xmeli da maRali biWi. Soridan,<br />
saxeze damcinavi RimiliT,<br />
gvaTvalierebda `kla-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
sobanas~ TamaSiT garTul<br />
gogonebs. mere Tavis Robeze<br />
Semojdeboda da gamayruebel<br />
stvenas iwyebda.<br />
mas albaT arasodes gavicnobdi,<br />
rom ara erTi SemTxveva:<br />
Cveni quCis oRro-CoRro qvafenilze<br />
erTxelac moxuci<br />
qali ise daeca, rom ramdenime<br />
wuTi ugonod egdo. qudmoglejili<br />
gavvardi dasaxmareblad:<br />
wamovayene. mosulierda<br />
Tu ara, madlierebiT Semomxeda,<br />
Tavi damikra da gza<br />
gaagrZela.<br />
roca gamoverkvie, Tavis Robeze<br />
Semomjdari Temo davinaxe,<br />
ucnaurad iRrijeboda da<br />
fexebs iqnevda. arc ganZreula.<br />
vifiqre _ mival, xels<br />
vkrav da gadavayiraveb-meTqi,<br />
magram vin macala? Soridanve<br />
SemomZaxa:<br />
– À òû Êðèñòè ÷èòàëà?<br />
uaris niSnad Tavi gaviqnie, razec<br />
erTi kargad gadaixarxara<br />
da miTxra:<br />
– Êàê ÿ íå äîãàäàëñÿ, òû âåäü<br />
ïî-ðóññêèé ÷èòàòü íå óìååøü?<br />
sibrazisagan ena dameba, magram<br />
mainc sxapasxupiT CamovuTvale<br />
moTxrobebi, romlebic<br />
swored rusulad wavikiTxe.<br />
– Î, ýòè-æå íàøè! ß ïðî<br />
çàãðàíè÷íûõ ñïðàøèâàë. ß áû<br />
îäîëæèë, íî ñ ñîáîé íå âçÿë,<br />
÷åðåç ãîä ïðèíåñó.<br />
madloba gadavuxade da misi<br />
qarTulis codniT davinteresdi.<br />
miTxra, sami welia vswavlob<br />
da ukve moTxrobebsac<br />
vwer qarTulado, Tu ginda _<br />
wagakiTxebo. sixaruliT dav-<br />
Tanmxdi.<br />
meore dResve 48-furcliani<br />
rveuli momitana, romelzedac<br />
wiTelpomadiani qali exata<br />
da didi asoebiT ewera: `nu<br />
moklav mgalobel Cits!~ gamalebiT<br />
daviwye kiTxva. moTxroba<br />
sul 40-45 gverdi iyo,<br />
Tan didi, uswormasworo asoebiT<br />
naweri. fanqris rux uferulobas<br />
wiTeli pastiT Ses-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
57<br />
solidaroba<br />
rulebuli adgilebi arRvevda.<br />
Tanac es wiTeli Canar-<br />
Tebi imdenad gulmodgined,<br />
lamazad iyo dawerili, rom,<br />
roca kiTxvas movrCi, Cems<br />
wignakSi didi rudunebiT gadavwere<br />
da xSirad viyenebdi<br />
Tanatolebis dasamoZRvrad.<br />
ai, isinic:<br />
`adamians SeuZlebelia gaugo,<br />
Tu cota xniT mis Tvalsazrisze<br />
ar gadaxvedi. mis kanSi<br />
unda SeZvre da gaiar-gamoiaro.<br />
Tu es fokusi aiTvise,<br />
maSin Zalian gagiadvildeba<br />
Sengan gansxvavebul adamianebTan<br />
urTierToba...~<br />
`ici ra aris kompromisi? es<br />
aris, roca adamianebi erTmaneTs<br />
uTmoben da am gziT Se-<br />
Tanxmdebian~.<br />
`arasodes moixsenio Savkanianebi<br />
`zangebad~!<br />
`TeTrkanianma qalma Savkanian<br />
mamakacs akoca, acduna igi da
#1(28)<br />
amiT moraluri kanoni daar-<br />
Rvia. misma survilma kanonze<br />
gaimarjva, axla ki _ misi sircxvilis<br />
mowme, tom teilori,<br />
unda moiSoros. mas sazogadoebac<br />
eTanxmeba, radgan Cveni<br />
azriT xom yvela Savkaniani<br />
matyuara da uzneoa. magram<br />
Cven aseve yvelas mogvexseneba,<br />
rom mxolod zogierTi<br />
Savkaniania matyuara da uzneo.<br />
magram es msjeloba xom<br />
ara mxolod erT rasaze, aramed<br />
yvela adamianze Tanabrad<br />
vrceldeba?! aba romel Cvengans<br />
ar ucruia da ar moqceula<br />
uRirsad?!~<br />
`adamianma, romelsac bavSvebi<br />
`saSinelebas~ veZaxdiT, me da<br />
jims sicocxle gvaCuqa... yvela<br />
adamiani kargia, Tu is bolos<br />
da bolos gaicani...~<br />
iseTi aRfrTovanebuli viyavi,<br />
rom Temos davumegobrdi.<br />
Tvali sul misi ezosken<br />
meWira. me `Ramura~ var da<br />
radgan maTi sxveni mTeli<br />
Rame ganaTebuli iyo, vifiqre<br />
_ namdvilad axal moTxrobebs<br />
wers-meTqi, magram gamawbila:<br />
Solidarität<br />
TOLERANCE<br />
iq ubralod Suqs ar vaqrob-<br />
To. erT TveSi Temos ezo<br />
xalxiT gaivso. mezoblebma<br />
Tqves _ `magistras~ deda, keke,<br />
gardaicvalao. saxtad davrCi!<br />
maTTan mesame adamiani<br />
arasdros daminaxavs.<br />
dakrZalvaze uamravi xandazmuli<br />
qali movida. keke rusulis<br />
maswavlebeli yofila,<br />
respublikis damsaxurebuli<br />
pedagogi.<br />
sapanaSvido miTqma-moTqmaSi<br />
isic gavarkvie, rom ganaTebuli<br />
sxvenis binadari swored<br />
is iyo: sicocxlis bolo wu-<br />
Tamde Sromisunariani, bevrs<br />
kiTxulobda da SviliSvilis-<br />
Tvis moTxrobebs qarTulad<br />
Targmnidao. roca ukanasknel<br />
gzaze acilebdnen, Tvali<br />
cxedrisken gameqca da Cemi<br />
gadarCenili moxuci Sevicani.<br />
ra didi Wkua undoda imis mixvedras,<br />
rom mezobeli biWis<br />
mier Tavisad gasaRebuli<br />
moTxroba `sxvenis Citma~ dawera.<br />
xolo, roca 1986 wels,<br />
harper lis `nu moklav jafa-<br />
58<br />
}'vh'mksr<br />
ras~ qarTulad wavikiTxe,<br />
mivxvdi saqmis namdvil arss:<br />
keke bebiam es novela rusulidan,<br />
improvizebulad Targmna.<br />
kidev erTxel gavbrazdi moxuci<br />
qalis gamo, romlis gonierebasa<br />
da niWs namdvilad<br />
unda vumadlode am ukvdavi<br />
Txzulebis ideebTan ziarebas:<br />
rogor ar unda daCagro<br />
Senze susti da Sengan gansxvavebuli<br />
adamiani, iseve, rogorc<br />
ar unda mokla jafara,<br />
_ Citi, romelic ar erCis<br />
naTesebs, ar emtereba glexis<br />
nugeSad gamovsebul beRels,<br />
_ mxolod galobiT gvatkbobs<br />
da Tvisuflad dafrinavs!<br />
saswrafod Cemi wignaki mov-<br />
Zebne: ukve meramdened vkiTxulobdi<br />
harper lis azrebs<br />
da guls amoucnobi sevda mim-<br />
Zimebda _ albaT, keke bebias<br />
gamo. rogor cdilobda SviliSvilisaTvis<br />
TanagrZnoba<br />
eswavlebina! Secda! siyvaruli<br />
ar iswavleba, es niWi an<br />
geZleva, an _ ara. mis cdas<br />
rom nayofi gamoeRo, maSin<br />
Temo moamage bebias sxvenis<br />
martoobisTvis ar gaimetebda,<br />
qvafenilze dacemuls wamoayenebda<br />
da, rogorc avtors<br />
da maswavlebels, arasdros<br />
`moklavda~. aba, warmoidgineT,<br />
ras uzams Citebs aseTi adamiani!<br />
HELICHRYSUM<br />
anu ukvdava<br />
Cemi STagonebis wyaro buneba<br />
arasodes yofila. misi sidiade<br />
da sworupovroba cota<br />
maSinebda, ufro sevdas mgvrida,<br />
vidre _ sixaruls. ai,<br />
Ñîëiäàðíiñòü
cxovelebi da adamianebi! maT<br />
zneze dakvirveba, maTi bunebis<br />
amocnoba yovelTvis mainteresebda.<br />
amitomac rogorc<br />
giJs, ise vuyurebdi Cems naTesavs,<br />
meqis, romelic dedam<br />
miatova da mama da dedinacvali<br />
zrdidnen. sazafxulo<br />
ardadegebze igi dedaCemis<br />
mSobliur saxlSi Tavmoyril<br />
bavSvebs erTi-ori kviriT<br />
aucileblad gvestumreboda<br />
xolme. dilauTenia garboda<br />
tyeSi. uamravi yvavili, fo-<br />
Toli, fesvebi mohqonda, derefnis<br />
mzian mxares alagebda<br />
da yvelas gvafrTxilebda:<br />
`xeli ar axloT, ar SeawuxoT,<br />
Torem herbariumi gamifuWdeba!~<br />
Sepyrobili iyo mcenareebiT.<br />
leqsebsac mxolod<br />
maT uZRvnida. erTi maTgani<br />
maxsovs _ ''Fragaria ananassa''<br />
erqva.<br />
SuadRisas msxlis ZirSi bav-<br />
Svebs Tavs mogviyrida da,<br />
magaliTad, gvkiTxavda: iciT<br />
ras niSnavs ''Helichrysum''?<br />
uaris niSnad Tavebs gavaqnevdiT<br />
Tu ara, iwyeboda gulan-<br />
Tebuli saubari am mcenaris<br />
butkoze, gvirgvinis furclebze,<br />
mtverze, foTlebze,<br />
fesvebze da sicocxlis xangrZlivobaze.<br />
avad iyo amiT,<br />
amitom Txroba da msmenelebi<br />
wamaliviT sWirdeboda. erTxel<br />
dedamiwis Sesaxeb bWoba<br />
bebiaCemis azrma gaawyvetina:<br />
_ meti Sen ra giTxari! dedamiwa<br />
rom brunavdes, erTxel<br />
mainc rogor ar movxvdebodi<br />
moskovSi?<br />
_ ha, ha, ha! dedamiwa Sens gar-<br />
Semo ki ara, Tavisi RerZis<br />
garSemo moZraobs! _ upasuxa<br />
meqim saxtad darCenil gogucas.<br />
zafxuli zafxuls mosdevda<br />
da herbariumi herbariums<br />
emateboda. magram moxda ubedureba:<br />
erTxelac es sasoebiT<br />
dagrovili `simdidre~<br />
dedinacvalma dauwva, xolo<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
59<br />
solidaroba<br />
leqsebi sul nakuwebad uqcia<br />
_ ra biWis saqmea es sisuleleebio.<br />
meqi TviTgvemas mieca:<br />
aRarc skolaSi dadioda<br />
da saxlidanac fexs aRar<br />
dgamda gareT. nel-nela moego<br />
gons. amasobaSi me skola<br />
davamTavre da studenti<br />
gavxdi. moulodnelad<br />
damireka da mestumra:<br />
_ saxlidan wamovedi, veRar<br />
gavuZeli im kudians, _ miTxra,<br />
_ axla coli unda Seir-<br />
Too. Tan Tavis biZaSvils<br />
mirigebs: aba, es Cemi simwriT<br />
nagrovebi qoneba viRac gombios<br />
xom ar unda darCes, ar<br />
jobia Cemianma gaixaroso?<br />
iseTi Tavzardacemuli da<br />
Seuracxyofili iyo, rom Zlivs<br />
davamSvide. SuaRamisas wavida.<br />
karebSi idga, roca Tqva:<br />
_ geficebi, mainc ar mZuls,<br />
ufro mecodeba!<br />
im wuTSi misi gulmowyaleba<br />
ar davijere. megona ityoda _<br />
mZuls qalebio (dedisa da dedinacvlis<br />
gamo!), magram axla<br />
vxvdebi, rom marTali iyo, radgan<br />
am biWs mxolod siyvaruli<br />
SeeZlo da amisTvis isjeboda.<br />
_ aRar mixseno eg arakaci! sul<br />
dalewa yvelaferi, `madonac~<br />
ki! _ miyviroda meore dRes<br />
yurmilSi misi dedinacvali.<br />
saqarTvelos televiziis pirveli<br />
arxis generaluri prodiuserisTvis<br />
meqi pidarastia,<br />
dedinacvlisTvis _ arakaci,<br />
xolo CemTvis _ mcenareTa<br />
sulTampyrobeli berbiWa,<br />
Helichrysum anu igive<br />
ukvdava.
#1(28) TOLERANCE<br />
epilogi<br />
sanam Cven saxelmwifo moxeleTa<br />
qsenofobias vebrZviT,<br />
`nu moklav jafaras~ avtori,<br />
harper li, 82 wlis gaxda da<br />
mxolod etliT gadaadgildeba;<br />
gia Wanturias sityvebiT,<br />
`beberi xeibari qalia~,<br />
magram igi aravis daviwyebia:<br />
arc saxelmwifos da arc _ sazogadoebas.<br />
2007 wels `aSS-s<br />
prezidentis medali mSvidobisaTvis~<br />
miiRo, xolo 2008-Si<br />
alabamis Statis iuristTa<br />
asociaciis sapatio wevrad<br />
airCies. telegadacemebic<br />
miuZRvnes, sadac samarTalmcodne<br />
qali uzado gulmodginebiT<br />
ixsenebda im jildoebs,<br />
romlebic 1960 wlidan,<br />
anu wignis gamosvlidan,<br />
dRemde `saukunis saukeTeso<br />
novelad~ aRiarebulma misma<br />
moTxrobam da mis safuZvelze<br />
gadaRebulma filmma (re-<br />
Jisori robert maligani) miiRes.<br />
uamrav gamoxmaurebas<br />
Solidarität<br />
Soris harpers yvelaze<br />
mniSvnelovnad erTi afroamerikeli<br />
qalis azri miaCnia:<br />
`roca Tqveni wigni wavikiTxe,<br />
14 wlis viyavi. man Secvala<br />
Cemi cxovreba!~<br />
diax, aseT wignebsa da harper<br />
lis msgavs adamianebs SeuZliaT<br />
gavlena moaxdinon sxvebis<br />
Sexedulebebze, cxovrebaze,<br />
gaxadon isini ufro<br />
humanurebi da tolerantulebi.<br />
xolo roca `korkota~<br />
ambobs _ Cemi mezobeli vania<br />
petrovi ra jigari biWi iyoo<br />
_ es `Zmoba da gagebaa~ da ara<br />
_ tolerantoba!<br />
60<br />
}'vh'mksr<br />
Ñîëiäàðíiñòü
media<br />
presis<br />
fridon sayvareliZe<br />
organizaciis<br />
`Jurnalistebi<br />
sazRvrebs gareSe~<br />
daskvna<br />
saerTaSoriso arasamTavrobo<br />
organizaciam `Jurnalistebi<br />
sazRvrebs gareSe~ gamoaqveyna<br />
2008 wels msoflioSi presis<br />
Tavisuflebis morigi<br />
reitingi, anu presis Tavisuflebis<br />
msoflio indeqsi<br />
(Worldwide Press Freedom Index<br />
2008). am organizaciis mier<br />
gamoqveynebul rigiT me-7 reitingSi<br />
asaxulia informacia<br />
173 saxelmwifos Sesaxeb 2007<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
61<br />
solidaroba<br />
Tavisufleba msoflioSi<br />
2008 wels<br />
bolo wlebis ganmavlobaSi avtoritetuli saerTaSoriso<br />
organizaciebi regularulad atareben gamokvlevebs,<br />
romlebic obieqtur suraTs gvixataven msoflios<br />
sxvadasxva qveyanaSi demokratiiis, adamianis<br />
uflebebisa da Tavisuflebebis, ekonomikis, presis<br />
Tavisuflebis mdgomareobis Sesaxeb. am werilSi swored<br />
presis Tavisuflebis mxriv msoflioSi arsebul<br />
mdgomareobaze visaubrebT. ZiriTadad daveyrdnobiT<br />
gavleniani saerTaSoriso organizaciis `Jurnalistebi<br />
sazRvrebs gareSe~ (,,Reporters Without Borders”) gamokvlevebs,<br />
agreTve `Tavisuflebis saxlis~ (,,Freedom House”) monacemebs 1 .<br />
wlis 1 seqtembridan 2008<br />
wlis 1 seqtembramde. siaSi<br />
adgilis misaniWeblad Semu-<br />
Savebulia kiTxvari, romelic<br />
49 punqtisgan Sedgeba. mxedvelobaSi<br />
miiReba Jurnalistebis<br />
mimarT Zalis gamoyenebis<br />
yvela SemTxveva (mkvleloba,<br />
dakaveba, dapatimreba,<br />
saqmianobaSi xelis SeSla),<br />
cenzurisa da TviTcenzuris<br />
xarisxi, mediis finansuri<br />
damoukideblobis xarisxi<br />
da a.S.<br />
Catarebuli kvlevis monacem-<br />
Ta mixedviT, yvelaze
#1(28)<br />
Tavisufali media aris islandiaSi,<br />
xolo yvelaze ara-<br />
Tavisufali TurqmeneTSi<br />
(171-e adgili), Crdilo koreasa<br />
(172-e adgili) da eriTreaSi<br />
(173-e adgili). moxsenebis<br />
ZiriTadi daskvna isaa, rom,<br />
rogorc irkveva, sityvis Tavisufleba<br />
im qveynebSi ki ar<br />
yvavis, sadac ekonomikuri ke-<br />
TildReobaa, aramed iq, sadac<br />
mSvidoba sufevs. moxsenebis<br />
avtorebis monacemebiT,<br />
im demokratiuli qveynebis<br />
indeqsi, romlebic CarTulni<br />
arian konfliqtebSi ucxo<br />
qveynebis teritoriebze, magaliTad,<br />
aSS-sa (romelic 36-e<br />
adgils iyofs espaneTTan da<br />
ramdenime sxva qveyanasTan er-<br />
Tad) da israelisa (46-e adgili),<br />
yovelwliurad iklebs.<br />
maT aviwroeben sxva, magali-<br />
Tad, afrikisa da karibis<br />
auzis qveynebi, sadac presis<br />
Tavisufleba yovelwliurad<br />
met garantiebs iZens. meore<br />
daskvnis mixedviT, saerTaSoriso<br />
Tanamegobrobis kritikul<br />
damokidebulebas avtoritaruli<br />
reJimebis mimarT,<br />
rogoricaa kuba (169-e adgili)<br />
an CineTi (167-e adgili),<br />
efeqturi Sedegebi ar moaqvs.<br />
`msoflio 11 seqtembris Semdeg<br />
mniSvnelovnad Seicvala.<br />
did demokratiul qveynebSi<br />
destabilizacia sufevs. es<br />
qveynebi cdiloben Tavi daicvan<br />
da TandaTan amcireben<br />
sxvadasxva TavisuflebaTa<br />
sivrces. ekonomikurad mZlavri<br />
diqtaturebi Tavxedurad<br />
saubroben sakuTari avtoritarizmis<br />
Sesaxeb, sargebloben<br />
ra uTanxmoebebiT, romlebic<br />
msoflio Tanamegobroba-<br />
Si arsebobs, da im ngreviT,<br />
romlebic moaqvs oms<br />
Solidarität<br />
media<br />
terorizmTan brZolis lozungebiT.<br />
religiuri da politikuri<br />
tabu yovelwliurad<br />
sul ufro wina planze<br />
gamodis im qveynebSi, romlebic<br />
adre Tavisuflebis gziT<br />
midiodnen~, _ weren moxsenebis<br />
avtorebi. am konteqstSi<br />
isini fiqroben, rom presis<br />
Tavisuflebis sruli ararseboba<br />
msofliosgan daxurul<br />
qveynebSi, sadac qveyanas sityvis<br />
Tavisuflebis mtrebi<br />
marTaven, sruli dausjelobis<br />
viTarebaSi xdeba, radgan<br />
saerTaSoriso organizaciebi,<br />
rogoricaa, magaliTad, gaero,<br />
kargaven Zalauflebas<br />
da ver axdenen gavlenas saku-<br />
Tar wevrebze. msoflioSi<br />
arsebuli es viTareba ufro<br />
met SesaZleblobebs uqmnis<br />
ekonomikurad sust, patara<br />
qveynebs, sadac, miuxedavad<br />
yvelafrisa, xelisufleba<br />
Tavis moqalaqeebs aZlevs<br />
sakuTari gansxvavebuli azris<br />
qonis da misi sajarod<br />
gamoxatvis garantias 2 .<br />
presis Tavisuflebis indeqsis<br />
mixedviT pirvel sam adgils<br />
erTnairi qulebiT iyofen islandia,<br />
luqsemburgi, norvegia;<br />
Semdeg modian: 4-6 _ estoneTi,<br />
fineTi, irlandia, 7-12<br />
_ belgia, latvia, axali zelandia,<br />
slovakeTi, SvedeTi,<br />
Sveicaria. pirvel oceulSi<br />
18 adgili evropul qveynebs<br />
ukaviaT (maT ematebaT axali<br />
zelandia da kanada). siaSi<br />
wamyvan adgilebze arian agreTve<br />
centraluri amerikisa<br />
da karibis regionis qveynebi.<br />
aRsaniSnavia rom karibis auzis<br />
qveynebi, mag., iamaika (21-e<br />
adgili), kosta rika (22-e adgili),<br />
surinami (26-e adgili),<br />
uswreben safrangeTs, espaneT-<br />
62<br />
}'vh'mksr<br />
sa da italias. bolo 2 welia<br />
safrangeTi rekordebs amyarebs<br />
JurnalistTa saqmianobaSi<br />
policiisa da sasamarTlos<br />
Carevis SemTxvevaTa raodenobiT,<br />
2008 wels aq xSiri<br />
iyo presis muSakebis Cxrekis,<br />
dakavebisa da dakiTxvaze gamoZaxebis<br />
SemTxvevebi, agreTve<br />
informaciis wyaros gamJ-<br />
Ravnebis moTxovna. amitom<br />
frangebi mxolod 35-e adgilze<br />
arian. espaneTi eta-s3<br />
`wyalobiT~ 36-e adgils ver<br />
ascda, xolo mafiozuri klanebis<br />
mier ganxorcielebuli<br />
Zaladobisa da cudi sazogadoebrivi<br />
klimatis gamo italia<br />
44-e adgilzea.<br />
evrokavSiris 27 wevri saxelmwifo<br />
da bulgareTi pirvel<br />
60 qveyanas Soris arian. moxsenebis<br />
avtorebi bulgareTs<br />
(59-e adgili) evropis kontinentis<br />
`cud mowafes~ uwodeben<br />
saxelmwifo struqturebis<br />
korumpirebulobis gamo. am<br />
qveynis magaliTi amtkicebs,<br />
rom arCevnebi, pluralizmi<br />
da ramdenime sakonstitucio<br />
garantia ar aris sakmarisi<br />
piroba sityvis Tavisuflebis<br />
uzrunvelsayofad. imisaTvis,<br />
rom es Tavisufleba realurad<br />
arsebobdes, qveyanaSi<br />
unda Seiqmnas klimati, romelic<br />
keTilismyofel gavlenas<br />
moaxdens informaciis<br />
gavrcelebisa da gamoxatvis<br />
Tavisuflebaze.<br />
afrikuli qveynebidan kargi<br />
maCveneblebi aqvT namibias<br />
(24-e adgili) da ganas (31-e<br />
adgili). siis saTaveSi myof<br />
qveynebs, ekonomikur ganviTarebaSi<br />
arsebuli didi sxvaobebis<br />
miuxedavad (mag., islandiisa<br />
da iamaikis mTliani<br />
Ñîëiäàðíiñòü
Sida produqtis Sefardeba<br />
aris 1:10), aerTianebT is, rom<br />
am saxelmwifoebSi moqmedebs<br />
saparlamento demokratia da<br />
isini ar iReben monawileobas<br />
saomar moqmedebebSi.<br />
sxva mizezebTan erTad 2007<br />
wlis noembris movlenebma,<br />
gansakuTrebiT telekompania<br />
`imedis~ darbevam da sagangebo<br />
mdgomareobis gamocxadebam<br />
da, ra Tqma unda, agvistos<br />
samxedro konfliqtma<br />
saqarTvelo wina wels dakavebuli<br />
66-e adgilidan 120-e<br />
adgilze gadaisrola, xolo<br />
samxedro moqmedebebma niger-<br />
Si es qveyana 2007 wels dakavebuli<br />
95-e adgilidan 130-e<br />
adgilze CamoaqveiTa.<br />
im qveynebSi, romlebic sxvadasxva<br />
intensivobis konfliqtebSi<br />
arian CaTreulni, Jurnalistebi<br />
represiebis<br />
msxverplni xdebian an sasikvdilo<br />
safrTxe emuqrebaT da<br />
iRupebian samxedro moqmedebebis<br />
Sedegad. nigeris dedaqalaq<br />
niameiSi saerTaSoriso<br />
franguli radiosa da organizaciis<br />
`Jurnalistebi saz-<br />
Rvrebs gareSe~ korespondentis,<br />
musi kakas, amaswinandeli<br />
gaTavisufleba cixeSi gatarebuli<br />
384 dRis Semdeg, aseve<br />
sami al-xajis gaTavisufleba,<br />
romelmac amerikuli<br />
samxedro bazis guantanamos<br />
banakSi 6 weli gaatara patimrobaSi,<br />
Segvaxsenebs, rom saomari<br />
moqmedebebi Jurnalistebs<br />
Tavisuflebasac arTmevs.<br />
2008 wels msoflioSi moklulia<br />
60 Jurnalisti _ naTqvamia<br />
organizaciis `Jurnalistebi<br />
sazRvrebs gareSe~ moxsenebaSi.<br />
2007 wels daRupul<br />
JurnalistTa raodenoba 87-s<br />
aRwevda, Tumca es ar iZleva<br />
optimizmis safuZvels, radgan<br />
bevr qveyanaSi presis Tavisufleba<br />
kidev ufro SeizRuda.<br />
JurnalistebisTvis yvelaze<br />
saxifaTo qveynebad miCneulia<br />
erayi, pakistani da filipinebi.<br />
2008 wels eraySi 15 Jurnalisti<br />
mokles, pakistanSi _<br />
7, filipinebSi _ 6.<br />
aq mokled unda SevCerdeT<br />
zemoT xsenebul musa kakas<br />
saqmeze, radganac vfiqrobT,<br />
rom igi qarTvel mkiTxvels<br />
advilad gaaxsenebs msgavs vi-<br />
Tarebas saqarTvelos uaxlesi<br />
istoriidan. es ki Sedarebisa<br />
da gansjis saSualebasac<br />
mogvcems.<br />
2007 wlis TebervalSi tuaregebis<br />
TaosnobiT Seqmnil-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
63<br />
solidaroba<br />
ma SeiaraRebulma opoziciurma<br />
moZraobam _ `nigerielebis<br />
moZraoba samarTlianobisaTvis~,<br />
ajanyeba daiwyo im<br />
mizniT, rom ukeT yofiliyo<br />
daculi samSvidobo xelSekruleba,<br />
riTac dasrulda tuaregebis<br />
wina ajanyeba 1995<br />
wels. kerZod, moTxovnebi<br />
xelSekrulebis socialuri<br />
da ekonomikuri debulebebis<br />
realizacias exeboda. moZraobis<br />
warmomadgenlebma mokles<br />
40 samxedro mosamsaxure,<br />
bevri maTgani moitaces. agvistoSi<br />
prezidentma mamadu<br />
tanjam 3 Tvis vadiT SemoiRo<br />
sagangebo mdgomareoba, ramac<br />
Zalovan struqturebs eWvmitanilTa<br />
dakavebisa da patimrobaSi<br />
maTi didi xniT datovebis<br />
damatebiTi saSualeba<br />
misca, kanoniT gansazRvruli<br />
48 saaTis nacvlad. noemberSi<br />
sagangebo mdgomareoba kidev<br />
3 TviT gaxangrZlivda. prezi-<br />
erayeli da amerikeli jariskacebi daRupuli Jurnalistebis fotoebiani<br />
baneris fonze, romelzec aris warwera: Sewydes JurnalistTa mkvleloba<br />
(2003 wlis martidan dRemde eraySi, sul cota, 129 Jurnalistia mokluli)
#1(28)<br />
dentma tanjam uaryo sazogadoebis<br />
yvela moTxovna ajanyebulebTan<br />
dialogis dawyebis<br />
aucileblobis Sesaxeb da<br />
maT `banditebi da narkomovaWreebi~<br />
uwoda.<br />
xelisuflebam aukrZala presas<br />
ajanyebis movlenebis ga-<br />
Suqeba. erTi TviT SeCerda<br />
radiosadgur `Radio France<br />
International~-is muSaoba, xolo<br />
sami TviT _ gazeT `Air-info~-si.<br />
ori Jurnalisti daakaves, maT<br />
Soris iyo musa kaka, kerZo<br />
radiosadgur `Saraouniya~-s direqtori<br />
da radio `France<br />
International~ is korespondenti.<br />
mas wauyenes braldeba _ `Tanamonawileoba<br />
saxelmwifo<br />
gadatrialebis mcdelobaSi~,<br />
rac samudamo patimrobas iTvaliswinebda.<br />
braldeba eyrdnoboda<br />
musa kakas satelefono<br />
saubrebs ajanyebulebTan.<br />
xangrZlivi sasamarTlo pro-<br />
Solidarität<br />
media<br />
cesis msvlelobisas mosamar-<br />
Tle im daskvnamde mivida, rom<br />
samxilebi, razedac agebuli<br />
iyo braldeba da romlebic<br />
warmodgenili iyo satelefono<br />
saubrebis CanawerTa saxiT,<br />
ukanono gziT iyo mopovebuli<br />
(sic! vfiqrobT, kargi masalaa<br />
SedarebisaTvis). prokurori<br />
amas, ra Tqma unda, aprotestebda,<br />
magram sabolood<br />
kaka gaaTavisufles.<br />
saomar mdgomareobaSi myofi<br />
qveynebi, rogoricaa erayi<br />
(158-e adgili), pakistani<br />
(152-e adgili), avRaneTi<br />
(156-e adgili), ver wyveten<br />
maT winaSe mdgom politikur<br />
problemebs. aq presas seriozuli<br />
siZneleebi xvdeba.<br />
mkvlelobebi, gatacebebi,<br />
ukanono dapatimrebebi, sikvdilis<br />
muqara _ ai am qveynebis<br />
Jurnalisturi yoveldRiuroba.<br />
aq Jurnalistebi<br />
64<br />
musa kaka<br />
}'vh'mksr<br />
aramarto dapirispirebuli<br />
mxareebis samizne xdebian, aramed<br />
maT xSirad sdeben brals<br />
romelime partizanuli moZraobisadmi<br />
kuTvnilebaSi.<br />
CineTSi 2008 wels 38 Jurnalisti<br />
daapatimres. moxsenebis<br />
avtorebi amas pekinis olimpiadas<br />
ukavSireben. pekinsa<br />
da SanxaiSi Jurnalisturi<br />
saqmianoba kvlavac saxifaToa.<br />
aseve saxifaToa es iseT qveynebSi<br />
rogoricaa irani (166-e<br />
adgili), uzbekeTi (162-e adgili),<br />
birma (170-e adgili).<br />
qveynis meTaurTa mravalricxovani<br />
fotoebi quCebSi Tu<br />
gazeTebis pirvel gverdebze<br />
tunisSi, belorusiaSi, siriasa<br />
Tu ekvatorul gvineaSi<br />
gamousworebel skeptikosebsac<br />
ki advilad daarwmunebs<br />
imaSi, rom sityvis Tavisufleba<br />
am qveynebSi ar arsebobs.<br />
bolo adgilebze myof qveynebSi<br />
(TurqmeneTi, Crdilo<br />
korea, eriTrea) met-naklebad<br />
SeniRbuli diqtatoruli re-<br />
Jimebi moqmedebs. maTi mosaxleoba<br />
praqtikulad mowyvetilia<br />
danarCen msoflios da<br />
adgilobrivi propagandis<br />
tyveobaSi imyofeba. eriTrea<br />
ukanasknel wlebSi myarad<br />
inarCunebs bolo adgils;<br />
prezidenti isais afevorki<br />
da misi nacional-paranoikuli<br />
mcirericxovani klani ise<br />
marTavs am yvelaze axalgazrda<br />
afrikul qveyanas, rogorc<br />
Ria cis qveS arsebul<br />
uzarmazar cixes. saerTaSoriso<br />
Tanamegobroba dauRalavad<br />
imeorebs, rom saWiroa<br />
dialogi, magram amas ver<br />
moaqvs sasurveli Sedegebi,<br />
radgan am qveynebis mTavro-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
ebi mSvidad uaryofen braldebebs<br />
anda sulac ar reagireben<br />
maTze.<br />
garda amisa, zogierTi didi<br />
qveyana presis mimarT uxeS,<br />
usamarTlo da SemaSfoTebel<br />
politikas atarebs. asea rogorc<br />
venesuelaSi (113-e adgili),<br />
sadac ugo Cavesis re-<br />
Jimi moqmedebs, aseve ruseTSi<br />
(141-e adgili), sadac xelisuflebis<br />
saTaveSi medvedevis<br />
mosvlis miuxedavad vi-<br />
Tareba sruliad ar gaumjobesebula.<br />
am qveyanaSi matulobs<br />
Jurnalistebis mimarT<br />
Zaladobis SemTxvevebi, maT<br />
akaveben opoziciur mitingebze,<br />
iZulebiT aTavseben fsiqiatriul<br />
klinikebSi da sxv.<br />
saxelmwifo da opoziciuri<br />
media mkacrad kontroldeba.<br />
ana politkovskaias msgavsad<br />
Jurnalistebi yovel wels<br />
iRupebian ruseTSi `ucnob<br />
pirTa~ tyviebiT. moxsenebis<br />
avtorebma Jurnalistebis<br />
mkvlelebi faqtobrivad kremlis<br />
specsamsaxurebTan kav-<br />
SirSi daadanaSaules.<br />
siis SuagulSi aRmoCndnen<br />
gaboni, kameruni, iordania,<br />
maroko, omani malaizia. am<br />
qveynebSi akrZalulia presaSi<br />
qveynis umaRlesi xelisuflis<br />
araTu kritika, aramed xsenebac<br />
ki, iqneba es mefe Tu<br />
prezidenti, xolo senegalsa<br />
da alJirSi arsebuli drakonuli<br />
kanonmdebloba xelisufalT<br />
Jurnalistebis dakavebisa<br />
da dapatimrebis `kanonier~<br />
uflebas aniWebs.<br />
egvipteSi internetsaitebis<br />
mier inicirebulma masobrivma<br />
areulobebma sakmaod SeaSfoTa<br />
xelisufleba, romelic<br />
dRes nebismier internetmomxmarebels<br />
qveynis potenciur<br />
mtrad aRiqvams. CineTSi uzarmazar<br />
Tanxebs xarjaven internet<br />
momxmareblebis gasakontroleblad,<br />
xolo siriaSi<br />
msoflio qselis kontroli<br />
imdenadaa ganviTarebuli,<br />
rom internetSi ganTavsebuli<br />
TviT umniSvnelo kritikuli<br />
publikaciis avtoris dapatimreba<br />
mxolod da mxolod<br />
drois sakiTxia.<br />
postsabWoTa sivrceSi saqar-<br />
Tvelos garda situacia seriozulad<br />
gauaresda somxeTSi<br />
(102-e adgili), sadac seriozuli<br />
mRelvarebebis gamo<br />
aseve sagangebo mdgomareoba<br />
iyo gamocxadebuli.<br />
azerbaijani 150-e adgilzea,<br />
belorusia 154-ze, uzbekeTi<br />
162-ze, TurqmeneTi, rogorc<br />
ukve vTqviT, 171-ze. postsab-<br />
WoTa sivrceSi kvlav inarCuneben<br />
liderobas baltiis qveynebi<br />
(estoneTi _ 4-e adgili,<br />
latvia _ 7-e adgili, litva _<br />
16-e adgili). ukraina 87-e adgilzea.<br />
`Tavisuflebis saxlis~<br />
daskvna<br />
msoflioSi presis Tavisuflebis<br />
morigi reitingi gamoaqveyna<br />
agreTve gavlenianma<br />
saerTaSoriso organizaciam<br />
`Tavisuflebis saxlma~ 4<br />
(Freedom of the Press 2008: A<br />
Global Survey of Media Independence).<br />
195 saxelmwifo dayofilia<br />
sam jgufad. I jgufSi<br />
Sevidnen is qveynebi, sadac<br />
presa `Tavisufalia~, I I -Si _<br />
`nawilobriv Tavisufali~ da<br />
I I I -Si _ `araTavisufali~. `Ta-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
65<br />
solidaroba<br />
Jurnalisturi saqmianoba kvlavac saxifaToa<br />
visuflad~ 72 qveynis mediaa<br />
miCneuli, `nawilobriv Tavisuflad~<br />
_ 59-isa, xolo `ara-<br />
Tavisuflad~ _ 64-isa. moxsenebis<br />
avtorebi amtkiceben, rom<br />
aRmosavleT evropaSi da yofili<br />
sabWoTa kavSiris qveynebSi<br />
moxda Zalian seriozuli<br />
Seteva presis Tavisuflebaze.<br />
gansakuTrebuli regresi<br />
SeiniSneba ruseTSi, yirgizeTsa<br />
da saqarTveloSi. amave<br />
dros garkveuli gaumjobeseba<br />
aRiniSneba mxolod samxreT<br />
afrikasa da axlo aRmosavleTis<br />
qveynebSi.<br />
presis Tavisuflebis mxriv<br />
lideroben fineTi da islandia<br />
(isini yvelaze mcire _ 9<br />
sajarimo quliT 1-2 adgilebs
#1(28)<br />
iyofen) Tavisufal qveynebs<br />
miekuTvneba agreTve dania,<br />
norvegia, belgia, SvedeTi,<br />
luqsemburgi, andora, niderlandebi,<br />
axali zelandia da<br />
Sveicaria. aSS 21 adgilzea.<br />
postsabWoTa sivrceSi presa<br />
Tavisufalia mxolod baltiis<br />
qveynebSi: estoneTi me-16 adgilzea<br />
(germaniasTan, portugaliasTan,<br />
monakosTan da<br />
sxvebTan erTad), litva 25-zea<br />
(did britaneTTan, CexeTTan<br />
da kanadasTan erTad), latvia<br />
ki _ me-40-ze (safrangeTTan,<br />
slovakeTTan da sxvebTan<br />
erTad).<br />
`nawilobriv TavisufalTa~<br />
rigs miekuTvnebian ukraina<br />
(110-e adgili), saqarTvelo<br />
60 sajarimo quliT 128-e adgili<br />
keniasTan, paragvaisTan<br />
da kambojasTan erTad. danar-<br />
Ceni postsabWoTa qveynebi<br />
`araTavisufal~ qveynebs<br />
ganekuTvnebian: moldaveTi<br />
da somxeTi 144-e adgilebs<br />
iyofeben, Semdeg modian<br />
yirgizeTi (156-e adgili),<br />
azerbaijani da tajikeTi<br />
(168-e adgili) yazaxeTi da<br />
ruseTi (170-e adgili), uzbekeTi<br />
(189-e adgili) da TurqmeneTi<br />
(193-e adgili). TurqmeneTze<br />
uaresi mdgomareoba<br />
mxolod mianmasa (yofili<br />
birma) da Crdilo koreaSia.<br />
zemoTqmulidan SeiZleba<br />
davaskvnaT, rom presis TavisuflebisTvis,<br />
sul cota,<br />
sami ram aris saWiro: sazogadoebrivi<br />
moTxovna, xelisuflebis<br />
politikuri neba<br />
da mSvidoba.<br />
Solidarität<br />
SeniSvnebi:<br />
media<br />
1 sakuTari daskvna avtoritetulma uflebadamcavma organizaciam Human<br />
Rights Watch-mac gamoaqveyna, sadac adamianis uflebebTan dakavSirebul<br />
sxva sakiTxebTan erTad msoflioSi presis Tavisuflebis mdgomareobis<br />
Sesaxebac aris saubari. am daskvnas amjerad dawvrilebiT aRar<br />
ganvixilavT, radgan mis Sesaxeb sakmaod daiwera Cvens presaSi. daskvnis<br />
sruli teqstis naxva SesaZlebelia organizaciis saitze _ www.hrw.org<br />
2 saerTaSoriso organizaciis `Jurnalistebi sazRvrebs gareSe~ moxsenebis<br />
sruli teqstis naxva SeiZleba organizaciis saitze: http://www.rsf.org<br />
3 eta _ (baskurad Euskadi Ta Askatasuna _ `baskebis qveyana da Tavisufleba~) _<br />
baskuri memarcxene nacionalisturi organizacia, romelic gamodis<br />
espaneTis am Crdilo regionis damoukideblobis moTxovniT.<br />
4 saerTaSiros organizaciis _ Freedom House-is moxsenebis xilva SeiZleba<br />
organizaciis saitze: http://www.freedomhouse.org<br />
66<br />
}'vh'mksr<br />
Ñîëiäàðíiñòü
orientiri<br />
desmond tutu -<br />
nino beqiSvili<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
67<br />
solidaroba<br />
samarTlianobisTvis mebrZoli<br />
`cisartyelas qveynis~ Svili<br />
`Cemi humanizmi ar arsebobs Tqveni humanizmis gareSe.<br />
Cven mxolod erTad SegviZlia viyoT humanurebi~.<br />
desmond tutu<br />
desmond tutus dRes mTel<br />
msoflioSi icnoben rogorc<br />
mSvidobis damcvel cota axirebul,<br />
araCveulebrivi iumoris<br />
mqone moxuc episkoposs<br />
`cisartyelas qveynidan~. gamoTqma<br />
`cisartyvelas qveyana~<br />
masve ekuTvnis, _ odes-<br />
Rac ase uwoda Tavis samSoblos,<br />
samxreT afrikas, _ multikulturul<br />
da multieTnikur<br />
qveyanas, romlis mcxovreblebi<br />
erTmaneTisgan kanis<br />
feriTac gansxvavdebian.<br />
gasuli saukunis meore naxevari<br />
desmond tutus gareSe<br />
Zalian bevrs dakargavda. adamiani,<br />
vinc nelson mandelas-<br />
Tan erTad daamarcxa XX saukunis<br />
erT-erTi yvelaze sastiki<br />
aparteidis reJimi, dRes<br />
ukve mTel planetaze mSvidobisa<br />
da samarTlianobis damkvidrebisTvis<br />
iRvwis da cdilobs,<br />
yvela Cagrul da gaWir-<br />
vebaSi myof adamians gamoesarClos,<br />
_ aravis da arafers<br />
erideba da mravalnair xerxs<br />
mimarTavs: wignebs wers, bevrs<br />
mogzaurobs, leqciebs kiTxulobs,<br />
sxvadasxva saerTaSoriso<br />
konferenciebze gamodis,<br />
holivudis varskvlavebs xvdeba<br />
da intervius aZlevs; dabolos<br />
_ 73 wlis episkoposma<br />
brodveis speqtaklSic ki iTamaSa,<br />
romelsac ase hqvia: `guantanamo<br />
_ Rirsebam Tavisufleba<br />
unda daicvas~. tutus<br />
gmiri, mosamarTle, brals<br />
sdebs amerikis mTavrobas,<br />
romelic guantanamos samxedro<br />
bazaze tyve Talibebs araadamianur<br />
pirobebSi amyofebda.<br />
speqtakls adamianis uflebebis<br />
Sesaxeb seminarebi da<br />
leqciebi erTvoda, romleb-<br />
Sic cnobili sazogado moRvaweebi<br />
iRebdnen monawileobas.<br />
`es ufro qadagebaa,<br />
vidre speqtakli~, werda
#1(28)<br />
`Taimsi~, amitomac mqadageblis<br />
kaTedras miCveul episkoposs<br />
ar gauWirda rolSi<br />
Sesvla. is, rasac mTeli cxovreba<br />
emsaxureba, anu adamianis<br />
uflebebi, roca dasWirda,<br />
desmond tutum msaxiobis<br />
ampluaSic daicva.<br />
desmond tutu mTeli msoflios<br />
qristianTa gaerTianebisTvis<br />
iRvwis da ambobs, rom<br />
eklesiebs mxolod gaerTianebis<br />
SemTxvevaSi SeuZliaT efeqturad<br />
ibrZolon samarTlianobisTvis.<br />
`warmoidgineT,<br />
ra moxdeboda CrdiloeT irlandiasa<br />
da sxva qveynebSi,<br />
iq rom eklesiebi erTad gamodiodnen<br />
da saubrobdnen.<br />
eklesiaTa cal-calke dgoma<br />
kidev ufro aRrmavebs politikur,<br />
ekonomikur da socialur<br />
ufskruls~.<br />
tutu msoflioSi cnobil oc<br />
sxva akademikosTan, politikosTan<br />
da sazogado moRvawes-<br />
Tan erTad gaeros generaluri<br />
mdivnis erT mniSvnelovan<br />
iniciatiavaSi monawileobs.<br />
Alliance of Civilizations _ ase<br />
hqvia am wamowyebas, romlis<br />
mizani eqstremizmis CaxSoba<br />
da im kulturuli da socialuri<br />
barierebis gadalaxvaa,<br />
romlebic dasavleTisa da<br />
muslimuri samyaros polarizebas<br />
da mtrobas iwvevs.<br />
dRes tutus bevri akritikebs<br />
palestineli xalxis Ria<br />
mxardaWerisTvis. `holokosti<br />
ar aZlevs imis uflebas ebraelebs,<br />
rom mSvidobiani palestinelebi<br />
daxocon~ _ amgvari<br />
gamonaTqvamebis gamo tutus<br />
antisemitizmSi dasdes brali<br />
da mkacradac gaakritikes.<br />
2006 wlis 30 noembridan des-<br />
Solidarität<br />
orientiri<br />
mond tutu gaeros adamianis<br />
uflebebis sabWos mandatiT<br />
Seqmnil misias xelmZRvanelobs,<br />
romlis mizani israel-<br />
Si Catarebuli samxedro operaciebis<br />
dros adamianis uflebebis<br />
darRvevis faqtebis<br />
moZieba da dadgenaa. cnobilia,<br />
rom am operaciebis dros<br />
uamravi udanaSaulo moqalaqe<br />
daiRupa.<br />
SarSan zafxulSi, pekinis<br />
olimpiadis dros, desmond<br />
tutum, vaclav havelTan da<br />
sxva ramdenime nobeliantTan<br />
erTad msoflios politikur<br />
liderebs mouwoda ar Casuliyvnen<br />
pekinSi, sadac adamianis<br />
uflebebi irRveva; imave<br />
gancxadebaSi man mkacrad<br />
gaakritika ruseTi CeCneTis<br />
omis gamo, da danarCeni msoflio<br />
_ imitom, rom Tvali daxuWa<br />
CeCneTSi amdeni wlis<br />
ganmavlobaSi mimdinare barbarosobaze,<br />
rasac uamravi<br />
udanaSaulo adamiani Seewira.<br />
desmond tutu radikaluri<br />
gancxadebebiT gamodis homoseqsualTa<br />
uflebebis dasacavadac.<br />
1998 wels man kenterberiis<br />
episkoposs jorj<br />
keris miswera, _ mrcxvenia,<br />
anglikani rom varo. es lambertis<br />
konferenciis Semdeg<br />
moxda, roca anglikanma episkoposebma<br />
homoseqsual mRvdlebs<br />
msaxureba aukrZales<br />
da aRniSnes, rom maTi seqsualuri<br />
orientacia SeuTavsebeli<br />
iyo wmida werilTan.<br />
`RmerTi, albaT, qviTinebs,<br />
roca xedavs, ra saSinelebebs<br />
vukeTebT erTmaneTs, da am<br />
yvelafris fonze eklesia, da<br />
gansakuTrebiT anglikanuri<br />
eklesia, poulobs dros imisaTvis,<br />
rom adamianebis seq-<br />
68<br />
}'vh'mksr<br />
sualobaze isaubros. Tuki<br />
RmerTi, rogorc isini amboben,<br />
homofobia, maSin me ver<br />
vcem Tayvans aseT RmerTs.<br />
garyvnilebaa CaTvalo, rom<br />
adamiani homoseqsualobas<br />
Tavad irCevs. mxolod SeSlili<br />
Tu moindomebs iseTi<br />
cxovrebis wesis arCevas, romlis<br />
gamoc ase SeiZuleben.<br />
rasistul sazogadoebaSi<br />
SeiZleba aseTive warmatebiT<br />
amtkico, rom adamianebi Tavad<br />
irCeven kanis fers~. ma-<br />
Sin, am gancxadebis gamo<br />
desmond tutus lamis mTeli<br />
saqristiano daupirispirda.<br />
kenterberiis episkoposma<br />
lord kerim ganacxada, tutu<br />
tolerantobasa da homoseqsualobis<br />
propagandas erTmaneSi<br />
urevso, inglisSi ka-<br />
Tolikuri eklesiis warmomadgenelma<br />
en vidkombma ki<br />
aRniSna, rom desmond tutu<br />
yvela zRvars gadavida da<br />
cdilobs waSalos sazRvari<br />
orientaciasa da moqmedebebs,<br />
WeSmaritebasa da sicrues<br />
Soris. am kritikas xanSiSesuli<br />
episkoposi ase pasuxobs:<br />
`ver gamaCumebT. me im realobidan<br />
movdivar, sadac adamianebs<br />
Zalian didi xnis ganmavlobaSi<br />
awamebdnen imis gamo,<br />
rasac, romc moendomebinaT,<br />
ver Secvlidnen _ TavianTi<br />
eTnikuri warmomavlobis<br />
gamo. Cven imitom vitanjebodiT,<br />
rom ar gvqonda TeTri<br />
kani. Semdeg, Zalian didi xnis<br />
ganmavlobaSi, Cveni eklesia<br />
ar aRiarebda qals da Cvenc<br />
kacobriobis udides nawils<br />
ganvikiTxavdiT da vsjidiT<br />
kvlavac imis gamo, rasac ver<br />
Secvlidnen _ TavianTi sqesis<br />
gamo. da amitom dRes me bednieri<br />
var, rom Cems eklesiaSi<br />
bevri ram Seicvala. bednieri<br />
Ñîëiäàðíiñòü
var, rom aparteidi warsuls<br />
Cabarda. xolo maSin, roca es<br />
yvelaferi iyo, me ver vCumdebodi.<br />
Cemi arsebis arcerT<br />
nawils gulxeldakrefili<br />
jdoma ar SeeZlo, imitom, rom<br />
vxedavdi, xalxs sjidnen, devnidnen,<br />
ise epyrobodnen, rogorc<br />
adamianis modgmaze dabla<br />
mdgom arsebebs, Tanac mxolod<br />
imis gamo, rasac ver Secvlidnen<br />
_ kanis ferisa da seqsualuri<br />
orientaciis gamo.<br />
qriste, romlisac mwams, aris<br />
RmerTi, romelic mudam damcirebulTa,<br />
wamebulTa mxares<br />
iyo, metic, man gansacdelSi<br />
Tavi swored amis gamo Caigdo~.<br />
desmond tutu mTel msoflioSi<br />
siRaribis dasaZlevadac<br />
ibrZvis. sxvadasxva saqvelmoqmedo<br />
RonisZiebebSi monawileobs<br />
da politikosebs mouwodebs,<br />
yvelaferi iRonon<br />
siRaribis dasamarcxeblad.<br />
interviuSi, romelic SarSan<br />
bred pits misca, tutum am<br />
problemazec isaubra: `saqme<br />
Zalian martivadaa, Tu sazogadoeba<br />
Raribia, es logikurad<br />
xdeba arastabilurobis<br />
saTavec. Tu am Rarib sazogadoebas<br />
momgebiani ekonomikuri<br />
cxovrebis awyobaSi<br />
waexmarebian, maSin is arastabilurobis<br />
keridan karg sabazro<br />
asparezad iqceva xolme.<br />
ver vxvdebi, rogor SegviZlia<br />
vxarjoT warmoudgenlad<br />
didi Tanxebi Tavdacvaze.<br />
zustad ar vici, es ra jdeba,<br />
magram xom faqtia _ laparakia<br />
koSmarulad did Tanxebze,<br />
miliardebze, trilionebze...<br />
isRa damrCenia imedi viqonio,<br />
rom jer Tqvennairi<br />
adamianebi da Semdeg Cvennairi<br />
ubralo adamianebic xmas<br />
aimaRleben da ityvian: `mo-<br />
diT, SevwyvitoT es sisulele.<br />
es, ubralod, uazrobaa!~<br />
amxela Tanxebis gamoyofa Tavdacvis<br />
sistemebis Seqmnaze<br />
ukuSedegs iwvevs _ dRevandel<br />
msoflioSi mcxovrebi adamiani<br />
Tavs kidev ufro daucvelad<br />
grZnobs. erT-erTi yvelaze<br />
kompleqsuri da Zvirad-<br />
Rirebuli Tavdacvis sistema<br />
amerikas aqvs. magram misi<br />
mwyobridan gamoyvana kabelis<br />
erTi makratliTac SeiZleba.<br />
anu gamodis, rom ar arsebobs<br />
100 procentiT daculi da<br />
saimedo sistema. garwmunebT,<br />
gacilebiT ukeTesia, jer megobrebi<br />
SeiZino, vidre yvela<br />
Seni mteri gegonos manamde,<br />
sanam sawinaaRmdegoSi ar<br />
darwmundebi... sul amis Tqmas<br />
vcdilob xolme da axlac gavimeoreb:<br />
Tqven gindaT eomoT<br />
terorizms? erTs getyviT<br />
mxolod: am oms ver moigebT!<br />
morCa! am oms ver moigebT<br />
manam, sanam Zirfesvianad<br />
ar aRmofxvriT im faqtorebs,<br />
rac xalxis sasowarkveTisa<br />
da gamwarebis mizezia.<br />
mxolod amis Semdeg gaiazrebT,<br />
rom ukve SegiZliaT,<br />
mSvidad isxdeT da aRar ganerviulebdeT<br />
is faqti, rom<br />
viRac Tqvenze gabrazebulia<br />
da SurisZiebas apirebs~.<br />
ubuntus filosofia, mSobliuri<br />
bantus tomis gamocdileba<br />
mTel msoflios desmond<br />
tutum gaagebina. dRes<br />
erT-erT yvelaze popularul<br />
Ria operaciul sistemas es<br />
ucnauri saxeli _ ubuntu _<br />
hqvia. TviTon tutu ubuntus<br />
arss imave interviuSi ase<br />
ganmartavs: `ubuntu adamianad<br />
yofnis arsia. Cvens enaze adamiansac<br />
veZaxiT ubuntus da<br />
am sityvasve vxmarobT, roca<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
69<br />
solidaroba<br />
gvinda vTqvaT, ras niSnavs<br />
iyo adamiani. Zireulad,<br />
ubuntu isaa, rasac yvelaze<br />
xSirad Zvel aRTqmaSi awydebi.<br />
swored Zveli aRTqmis<br />
teqstebSi _ vTqvaT, fsalmunebis<br />
kiTxvisas _ xandaxan ver<br />
xvdebi zustad ra igulisxmeba<br />
`me~-Si: mxolod erTi individi,<br />
Tu individTa krebuli.<br />
CvenTanac asea: adamians<br />
vafasebT sxva adamianebTan<br />
mimarTebaSi. ar SeiZleba iyo<br />
adamiani da sxva adamianebisgan<br />
gancalkevebiT idge. adamiani<br />
mxolod urTierTobebSi xar.<br />
Cven namdvilad gvaqvs imis<br />
unari da potenciali, rom<br />
yvela varCinoT, yvela, mTel<br />
planetaze. Cven gvaqvs imis<br />
potenciali, rom yvelas hqondes<br />
sufTa wyali, xelmisawvdomi<br />
jandacvis sistema. Cven<br />
gvaqvs imis potenciali, rom<br />
yvela bavSvs Cautardes saWiro<br />
acrebi. SegviZlia Tavidan<br />
aviciloT im sneulebaTa<br />
umravlesoba, riTac uamravi<br />
bavSvi itanjeba Cveni planetis<br />
uRaribes qveynebSi. da<br />
RvTis gulisTvis! ratom ar<br />
SegviZlia im faqtis aRiareba,<br />
rom ar Segvwevs unari, movipovoT<br />
sruli usafrTxoeba?<br />
Tu apireb Tavdacvis sistema<br />
Seqmna, maSin is gamonaklisebis<br />
gareSe yvelas unda icavdes.<br />
Tu ginda iyo Tavisufali,<br />
ubralod, ver SeZleb am<br />
faseulobiT karantinis pirobebSi<br />
datkbe. Tu ginda Tavisufali<br />
iyo, maSin yvela, absoluturad<br />
yvela Sens garSemo,<br />
Tavisufali unda iyos. dabolos,<br />
Tu ginda iyo adamiani,<br />
marto ver iqnebi. adamianebi<br />
adamianurobas erTad aRweven~,<br />
_ ambobs desmond tutu<br />
da es misi ZiriTadi gzavnilia<br />
kacobriobisTvis.
#1(28)<br />
desmond tutu samxreT afrikaSi,<br />
klerksdorpSi daibada<br />
1931 wels, mamamisi, zaqaria<br />
tutu, meTodisturi skolis<br />
pedagogi iyo, deda _ diasaxlisi.<br />
tutu meTodistur eklesiaSi<br />
monaTles, magram Semdeg<br />
mTelma ojaxma Seicvala<br />
rwmena da anglikanebi gaxdnen.<br />
mas Semdeg, rac iohanesburgSi<br />
gadavidnen, man sulier<br />
moZRvrad Trevor hadlstoni<br />
airCia, mRvdeli, romelic<br />
bedavda d aparteidis<br />
mwvave kritikiT gamodioda.<br />
tutum saSualo skola iohanesburgSi<br />
daamTavra, Zalian<br />
undoda eqimi gamxdariyo,<br />
magram mis xelmokle mSoblebs<br />
swavlis safasuris gadaxda<br />
ar SeeZloT. bakalavris diplomi<br />
iohanesburgis universitetSi<br />
miiRo da 1954-57<br />
wlebSi saSualo skolaSi daiwyo<br />
maswavlebloba. 1957 wels,<br />
mas Semdeg, rac saxelmwifom<br />
bantusTvis diskriminaciuli<br />
saganmanaTleblo kanonebi miiRo,<br />
tutum protestis niSnad<br />
maswavlebloba miatova<br />
da gadawyvita, mRvdeli gamxdariyo.<br />
swavla gaagrZela,<br />
1960 wels iohanesburgis wmida<br />
petres saxelobis Teologiuri<br />
koleji daamTavra da<br />
sasuliero samsaxurs Seudga.<br />
misTvis Zalian mniSvnelovani<br />
iyo is gamocdileba, rac londonis<br />
samefo kolejSi swavlisas<br />
miiRo. tutu samSobloSi<br />
Teologiis magistris<br />
diplomiT da sakuTar TavSi<br />
bevrad ufro darwmunebuli<br />
dabrunda. Semdeg igonebda,<br />
rom swored evropaSi miRebulma<br />
gamocdilebam misca<br />
saSualeba ufro gabedulad<br />
da mwvaved ekamaTa `TeTreb-<br />
Tan~.<br />
Solidarität<br />
orientiri<br />
meore msoflio omis Semdeg<br />
samxreT afrikaSi gamarjvebulma<br />
nacionalurma partiam<br />
qveyanaSi diskriminaciuli re-<br />
Jimi daamyara, romelic mTel<br />
msoflioSi apartiedis saxeliTaa<br />
cnobili. es reJimi<br />
mkacr rasobriv segregacias<br />
gulisxmobda, rasac, bunebrivia,<br />
samxreT afrikis Savkaniani<br />
mosaxleobis protesti<br />
mohyva. protests Tavidan<br />
masobrivi xasiaTi ar hqonia.<br />
maSin, 60-ian wlebSi, antiaparteiduli<br />
moZraoba jer mxolod<br />
fexs ikidebda.<br />
1975 wels, desmond tutu<br />
iohanesburgis RvTismSoblis<br />
taZris mRvdelmTavari gaxda;<br />
is iyo pirveli Savkaniani,<br />
romelic am postze dainiSna.<br />
misi antiaparteiduli gamosvlebic<br />
yvelaze aqtiurad am<br />
dros daiwyo. am periodSive<br />
gamZafrda antiaparteiduli<br />
moZraoba mTel qveyanaSi.<br />
tutusTvis politika da religia<br />
ganuyofeli cnebebia.<br />
`RmerTi bibliaSi Cans, rogorc<br />
politikuri gamocdilebis<br />
gansaxiereba, is, vinc<br />
adamianebs monobisgan aTavisuflebs~<br />
_ werda desmond<br />
tutu 1976 wels, roca souetos<br />
axalgazrdobam aparteidis<br />
winaaRmdeg Zaladobrivi<br />
gzebiT daiwyo brZola. maSin<br />
desmond tutum Savkanian aqtivist<br />
mxato monaloisTan<br />
erTad moaxerxa, rom axalgazrdobis<br />
protests mSvidobiani<br />
formebi mieRo. Tumca,<br />
miuxedavad amisa, maSin 600<br />
feradkaniani moqalaqe gaxda<br />
aparteidis reJimis msxverpli,<br />
aTasobiT daiWra, Zalian<br />
bevri daapatimres. axda is,<br />
rasac desmond tutu premier-ministr<br />
vorsters pirad<br />
70<br />
}'vh'mksr<br />
werilSi swerda _ samxreT<br />
afrikaSi situacia denTis<br />
kasrs hgavs, romelic nebismier<br />
wuTs SeiZleba afeTqdeso.<br />
maSin ministrma Savkanian<br />
mRvdels ar upasuxa. samxreT<br />
afrikis mTavrobas tutu ukve<br />
arasaimedo da saSiS mowinaaRmdeged<br />
miaCnda.<br />
1978 wels lesotis episkoposi<br />
desmond tutu samxreT afrikis<br />
eklesiaTa sabWos generalur<br />
mdivnad airCies. mis<br />
organizaciaSi 13 milioni<br />
qristiani Sedioda, romelTa<br />
80 procenti feradkanianebi<br />
iyvnen. am organizaciis saxeliT<br />
tutu aparteidis diskriminaciuli<br />
sistemis dasrulebas<br />
moiTxovda. misi qadagebebi<br />
beWduri saxiT mTel<br />
qveyanaSi vrceldeboda. eklesiaTa<br />
sabWos ZiriTadi<br />
saxsrebi ki ukanonod datusaRebul<br />
moqalaqeebsa da maT<br />
ojaxebs xmardeboda. tutu<br />
Semdeg ixsenebda, rom samxreT<br />
afrikaSi samarTlianobisTvis<br />
brZolis yvelaze mniSvnelovani<br />
momentebi maSin dgeboda,<br />
roca eklesia aSkarad gamodioda<br />
aparteidis winaaRmdeg:<br />
`maxsovs, ormocdaaTi<br />
sasuliero piri, sxvadasxva<br />
konfesiis wamomadgenlebi,<br />
ekumenuri jgufis wevrebi,<br />
iohanesburgSi dagvapatimres,<br />
imitom, rom demonstacia gavmarTeT<br />
_ Cveni kolegis dakaveba<br />
gavaprotesteT. sasamarTlos<br />
sardafSi kamerebSi<br />
visxediT, ganaCens velodiT<br />
da Tan vloculobdiT, liturgiac<br />
aRvavlineT. aw gansvenebulma<br />
kongregacionaluri<br />
eklesiis meTaurma da eklesiis<br />
erTobis komisiis Tavmjdomarem<br />
ver moiTmina, aqviTinda<br />
da miTxra: amdeni<br />
Ñîëiäàðíiñòü
xania eklesiis erTobisTvis<br />
viRvwi, maram arasdros ganmicdia<br />
is, rasac axla ganvicdio.<br />
maSin iqve, kameraSi, movagroveT<br />
fuli erTi axalgazrda<br />
qalisTvis, romelsac,<br />
Tu jarimas ar gadaixdida,<br />
patimroba eloda~.<br />
Tavis qadagebebSi, gamosvleb-<br />
Si, wignebSi desmond tutu<br />
Riad akritikebda samxreT<br />
afrikis mTavrobas, romelmac<br />
didi qalaqebidan Savkaniani<br />
mosaxleobis Sor provinciebSi<br />
masobrivad gadasaxleba<br />
daiwyo. amasTanave is mTel<br />
msoflioSi mogzaurobda leqciebis<br />
wasakiTxad da kritikis<br />
tribunad evropisa da aziis<br />
televiziebs iyenebda. daniaSi<br />
yofnisas tutum televiziiT<br />
mouwoda evropis mTavrobebs,<br />
ekonomikur blokada-<br />
Si moeqciaT samxreT afrikis<br />
respublika da es berketi<br />
sruliad udanaSaulo, mSvidobiani<br />
feradkaniani moqalaqeebis<br />
dasacavad gamoeyenebinaT.<br />
aRsaniSnavia isic, rom<br />
desmond tutu ara mxolod<br />
samxreT afrikis mTavrobas<br />
akritikebda, aramed gmobda<br />
ramdenime antiaparteiduli<br />
dajgufebis Zaladobriv<br />
taqtikasac. miaCnda, rom<br />
saWiroa molaparakeba, rom<br />
terorizmi gamosavali ar<br />
aris. misi brZola, erTi<br />
mxriv, qveynis TeTrkaniani<br />
mTavrobis winaaRmdeg iyo<br />
mimarTuli, meore mxriv ki _<br />
zogadad Zaladobis winaaRmdeg.<br />
miuxedavad imisa, rom desmond<br />
tutus pasporti orjer<br />
CamoarTves (es ki samxreT afrikaSi<br />
seriozul gafrTxilebas<br />
niSnavda), mas arasdros<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
71<br />
solidaroba<br />
Seuwyvetia brZola. is afrTxilebda<br />
mTavrobas, rom re-<br />
Jimis gamkacreba axal sisxlisRvrebs<br />
gamoiwvevda.<br />
1984 wels, maSin, rodesac<br />
samxreT afrikis mTavrobam<br />
samxreT-afrikis eklesiaTa<br />
sabWos finansuri moRvaweobis<br />
Seswavla gadawyvita, da<br />
iq `darRvevebic~ aRmoaCina.<br />
desmond tutus mSvidobis<br />
nobelis premia mianiWes. ma-<br />
Sin norvegiis nobelis komitetis<br />
erT-erTma wevrma, egil<br />
orvikma ganacxada: `wlevandeli<br />
premia unda ganvixiloT<br />
rogorc yvela im samxreT<br />
afrikelis gmirobisa da gambedaobis<br />
aRiareba, vinc mSvidobiani<br />
gzebiT ibrZvis aparteidis<br />
winaaRmdeg. komitets<br />
surs ganacxados, rom mSvidobis<br />
premia ara mxolod desmond<br />
tutusa da samxreT-af-
#1(28)<br />
rikis eklesiaTa sabWos aRiarebaa,<br />
aramed samxreT afrikis<br />
im moqalaqeebisac, romlebmac<br />
Cveni simpaTia adamianuri<br />
Rirsebis, erTobisa da<br />
demokratiis erTgulebis<br />
gamo daimsaxures~.<br />
sanobele sityvaSi desmond<br />
tutum aRniSna: `mSvidoba ar<br />
aris iq, sadac ar aris samarTlianoba.<br />
viyoT mSvidobis<br />
momxreebi, mSvidobis momxreT<br />
ufalma caTa sasufeveli<br />
gaumzada. Tu mSvidoba gvinda,<br />
samarTlianobis saxeliT<br />
unda vibrZoloT~.<br />
1984 wlis noemberSi anglikanur<br />
episkoposTa sinodma<br />
desmond tutu keiptaunis<br />
episkoposad airCia, ori wlis<br />
Semdeg is pirveli Savkaniani<br />
arqiepiskoposi gaxda. maSin<br />
tutu souetos SavkanianTa<br />
ubanSi dasaxlda. mas arasdros<br />
ucxovria TeTkanianTa<br />
prestiJul kvartalSi, mdidrul<br />
saepiskoposo rezidenciaSi.<br />
1985 wels qalwuli mariamis<br />
taZarSi tutum mouwoda samxreT<br />
afrikis TeTrkanian mosaxleobas,<br />
gagebiT mohkidebodnen<br />
feradkanianebs. `saqme<br />
is aris, rom Cvenc Cveulebrivi<br />
adamianebi varT. Cvenc<br />
gviyvars ojaxTan erTad yofna,<br />
gvixaria, roca saRamoobiT,<br />
samsaxuris Semdeg Sin vbrundebiT<br />
da Svilebi gvxvdebian.<br />
amaSi araferia araCveulebrivi.<br />
es nebismieri adamianis<br />
moTxovnilebaa. Cven gvinda<br />
vixiloT axali afrika, sadac<br />
yvelani, TeTrkanianebi da<br />
Savkanianebi, erTad SevxvdebiT<br />
im momavals, romelic<br />
ufalma gagvimzada~.<br />
Solidarität<br />
orientiri<br />
aparteidis dasrulebis Semdeg,<br />
1995 wels nelson mandelam<br />
desmond tutu `simarTlis<br />
da Serigebis sabWos~ Tavmjdomared<br />
daniSna. es organizacia<br />
aparteidis dros adamianis<br />
uflebebis darRvevis<br />
faqtebs iZiebda da saWiro<br />
SemTxvevaSi damnaSaveebis amnistias<br />
awerda xels. 1999 wlamde<br />
sabWom 7 aTasamde saqme<br />
ganixila da aqedan mxolod<br />
150 braldebulis Sewyalebas<br />
moawera xeli. danarCenebis<br />
saqmeebi Sesabamis organoebs<br />
gadaeca Semdgomi ZiebisTvis.<br />
desmond tutus principulobis<br />
gamo sabWos muSaobas uamravi<br />
skandali sdevda Tan; ma-<br />
Ti saSualebiT imgvar faqtebs<br />
exdeboda farda, romelTa<br />
Sesaxeb xmamaRla ver imsjelebdnen.<br />
sabWos muSaobis Sedegad<br />
xangrZlivi patimroba<br />
miesaja polkovnik iujin de<br />
koks, romelic afrikelebis<br />
gamosvlebs sastiki meTodebiT<br />
axSobda. desmond tutus<br />
sabWo arc antiaparteidulad<br />
ganwyobil afrikelebs indobda.<br />
maT amxiles nelson mandelas<br />
yofili meuRle vini<br />
madikizela-mandelac da aparteidis<br />
dros ZaladobaSi dasdes<br />
brali.<br />
desmond tutu nobelis premiis<br />
garda uamrav humanitarul<br />
jildos flobs, maT Soris,<br />
gandis saxelobis premiasac.<br />
tutus swams, rom msoflioSi<br />
arsebul mraval dapirispirebasa<br />
da omSi damnaSavea ara<br />
religia, aramed adamianis<br />
ugunureba: `problema religiebSi<br />
ar aris, radgan religia<br />
sinamdvileSi bevr ara-<br />
Cveulebriv adamians Sobs...<br />
72<br />
}'vh'mksr<br />
ai, Tundac budizmi. budizmma<br />
Sva dalai lama. ai, Tundac<br />
induizmi _ man Sva mahaTma<br />
gandi. qristianobis nayofia<br />
deda tereza, martin luTer<br />
kingi. es saerTo suraTia, romelsac<br />
versad wauxval, unda<br />
aRiaro. magram Cndeba kiTxva:<br />
rogor SeiZleba erTma ramem<br />
Svas kargic da cudic? amas<br />
imitom vambob, rom arsebobda<br />
igive ku kluqs klani. ku<br />
kluqs klani iCemebda, rom<br />
qristianobis principebiT<br />
moqmedebda. anda SexedeT,<br />
ras akeTeben CrdiloeT irlandiaSi.<br />
uyureb yovelive<br />
amas da gamogaqvs daskvna:<br />
ara, es ar aris religiisa da<br />
rwmenis problema, radgan<br />
arasdros arcerTi religia<br />
morwmunisgan ar iTxovs<br />
mkvlelobas. arcerT religias<br />
arasdros ar uqadagia<br />
erTi adamianis mier meoris<br />
Seviwroeba~.<br />
Ñîëiäàðíiñòü
Sinaarsi<br />
grigol feraZis saxeli sab-<br />
WoTa saqarTveloSi didi xnis<br />
ganmavlobaSi tabudadebuli<br />
iyo, magram dRes TiTqmis aRar<br />
darCa gazeTi, mis Sesaxeb rom<br />
ar moeTxro mkiTxvelisaTvis.<br />
literaturulsa da samecniero<br />
periodikaSi qveyndeba<br />
misi narkvevebi da qadagebebi.<br />
am unikaluri adamianis moRvaweobas<br />
sami dokumenturi<br />
filmi mieZRvna, maT Soris<br />
erTi poloneTSia gadaRebuli,<br />
sadac misi saxelobis taZari<br />
Sendeba da misi sazogadoeba<br />
daarsda.<br />
aRmosavleTmcodneebi grigol<br />
feraZes klasikosad<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
73<br />
solidaroba<br />
WeSmariti<br />
moqalaqeobisa<br />
beqa mindiaSvili<br />
`moqalaqeoba aris brZola Tavis wresTan, Tavis TavTan.<br />
moqalaqeoba moiTxovs Segnebas, patiosnebas, fiqrs,<br />
mxneobas, Wkuas; moqalaqeoba moiTxovs naTlianTvaliT<br />
sagnebis danaxvas, windaxedulebas, auCqareblobas,<br />
simdables, romelic araa monis maCvenebeli, aramed<br />
ganaTlebul adamianis, sxvis azris gagonebas da<br />
adamianSi adamianis Zebnas da dafasebas... moqalaqeoba<br />
aris msxverplis gaReba. Tvisi sakuTari Tavis dawva<br />
sxvisTvis gasanaTleblad~.<br />
arqimandriti grigol feraZe<br />
miiCneven. ivane javaxiSvili<br />
da korneli kekeliZe, aTeisturi<br />
reJimis mxridan mkacri<br />
akrZalvis miuxedavad, mas<br />
mainc imowmebdnen an ekamaTebodnen.<br />
niko mari TanamSromlobas<br />
sTavazobda. q. vitenbergis<br />
universitetSi misi<br />
saxelobis kabineti moqmedebs.<br />
mis Sesaxeb biografiulsa<br />
da bibliografiul<br />
masalas gvawvdian avtoritetuli<br />
samecniero da religiuri<br />
cnobarebi.<br />
grigol feraZe saqarTvelosa<br />
da poloneTis marTlmadidebeli<br />
eklesiebis mier wmindanad<br />
aris Seracxili. misi saxe
#1(28)<br />
xatebzea aRbeWdili da misdami<br />
savedreblebia dawerili,<br />
sadac naTqvamia, rom man<br />
`RmerTi dausabamo marTlmadideblobiTisibrZnismetyvela,<br />
sulica Tvisi dasdva<br />
moyvasisTvis... Tavi Tvisi Seswira<br />
qristesa da gvirgvini<br />
uxrwnelebisa moigo~. magram<br />
qarTuli taZrebis ambionebidan<br />
jerac naklebad ismis<br />
mRvdelmowame grigolis saxeli.<br />
Cveni eklesiis mrevlma<br />
kargad icis, vin arian wm. serafime<br />
saroveli, wm. egnate brianCaninovi<br />
Tu arqimandriti<br />
ioane krestiankini. TavisTavad<br />
es dadebiTi movlenaa _<br />
eklesiis sazRvrebi usazRvroebaSia.<br />
oRond, ukeTes Sem-<br />
TxvevaSi, daudevrobaa iseTi<br />
mamuliSvilis Rvawlis saTanadod<br />
daufasebloba, romelzedac<br />
poloneli RvTismsaxuri<br />
da mecnieri henrik<br />
paprocki ambobs, rom misi<br />
moRvaweobis Seswavla qristianobis<br />
arsze gvafiqrebs, _ man<br />
xom Tavisi cxovrebiT saxarebiseul<br />
ideals Seasxa xorci.<br />
grigol feraZis fenomenze<br />
saubari gansakuTrebiT aqtualuria<br />
dRes, radgan, erTi<br />
mxriv, marTlmadideblobad<br />
nacionalur ideologias saxaven<br />
da axlo warsulSi xelketebad<br />
qceuli jvrebiT uswordebodnen<br />
RvTis mier bo-<br />
Zebul nebis Tavisuflebas,<br />
xolo meore mxriv, Zlierdeba<br />
undobloba marTlmadidebeli<br />
eklesiis sulieri da inteleqtualuri<br />
potencialis<br />
mimarT.<br />
sazogadoebisaTvis grigol<br />
feraZis cxovreba pasuxia kiTxvisa<br />
_ rogori unda iyos moqalaqe?<br />
qarTuli kultu-<br />
Solidarität<br />
orientiri<br />
risTvis misi memkvidreobis<br />
Seswavla sakuTar tradiciasa<br />
da msoflio istoriaSi dabrunebis<br />
SesaZleblobas warmoadgens,<br />
eklesiisTvis ki igi,<br />
sxva yvelaferTan erTad, ekumenuri<br />
TanamSromlobisa da<br />
dialogis saukeTeso nimuSia.<br />
mama grigolis pirovnebaSi<br />
TiTqos Sejamda is, rasac qristianuli<br />
humanizmi da suliereba,<br />
an pirobiTad dasavluri<br />
da aRmosavluri tradiciebi<br />
SeiZleba vuwodoT: sicocxliT<br />
tkboba da Tavganwirva,<br />
codna da rwmena, Seupovroba<br />
da morCileba, socialuri<br />
aqtivoba da asketizmi, novatoroba<br />
da konservatiuloba,<br />
racionaluri azrovneba<br />
da mistikuri intuicia, sinamdvile<br />
da legenda...<br />
grigol feraZe 1899 wlis 13<br />
seqtembers daibada sofel<br />
bakurcixeSi, magram misi, rogorc<br />
mecnierisa da pedagogis<br />
samSoblo germania iyo.<br />
londonSi berad aRikveca,<br />
parizSi mRvdlad ekurTxa.<br />
cxovrebis nawili balkaneTisa<br />
da siria-palestinis monastrebSi<br />
piligrimobasa da qar-<br />
Tuli xelnawerebis ZiebaSi<br />
gaatara. poloneTSi mowamebrivad<br />
aResrula, saqarTvelos<br />
ki daubrunda rogorc wmindani.<br />
mecnieri da pedagogi<br />
1921 wlis 6 seqtembers kaTalikos-patriarqi<br />
ambrosi xelaia<br />
germaniis saelCos swerda:<br />
`saqarTvelos eklesia am-<br />
Jamad kritikul mdgomareoba-<br />
Sia, rac axalgazrda, ganaTlebuli<br />
sasuliero pirebis<br />
74<br />
}'vh'mksr<br />
didi naklebobis gamo ufro<br />
uaresdeba... axla SegviZlia<br />
gavgzavnoT axalgazrda Teologebi<br />
germaniaSi, sadac Teologia,<br />
rogorc mecniereba,<br />
Zalian maRal donezea.<br />
grigol feraZe am qarTvel-<br />
Tagan pirvelia, romelsac<br />
ganzraxuli aqvs, momavalSi<br />
Tavisi codna da energia qar-<br />
Tul eklesias moaxmaros. me,<br />
saqarTvelos kaTalikos-patriarqi,<br />
am RvTis mosawon saqmeSi<br />
mas kurTxevas vaZlev da...<br />
saeklesio krebamac erTxmad<br />
daadgina, SesaZleblobis farglebSi<br />
materialurad daexmaros<br />
am niWier axalgazrdas~.<br />
cota xanSi germaniis saelCosa<br />
da artur laistis daxmarebiT,<br />
sakaTalikoso sabWom<br />
Tbilisis universitetis sibrZnismetyvelebisfakultetis<br />
warCinebuli studenti<br />
berlinis universitetSi gagzavna<br />
Teologiuri ganaTlebis<br />
gasaRrmaveblad. Tumca<br />
patriarq ambrosi xelaias,<br />
ivane javaxiSvilisa da korneli<br />
kekeliZis mier am saqmeSi<br />
gamoCenil gulmodginebas SesaZloa<br />
ufro masStaburi mizani<br />
hqonoda: TavianTi Segirdis<br />
saxiT isini saukeTesos<br />
gadarCenas cdilobdnen Tavs<br />
datexili katastrofisagan.<br />
Tavad grigol feraZisTvis<br />
ki Zala, romelmac misi sam-<br />
Soblo daipyro, borotebis<br />
gansaxierebas warmoadgenda.<br />
`boroteba Zlieria, _ werda<br />
igi, _ warmoiqmneba Tu ara,<br />
maSinve aviwroebs sikeTes da<br />
ar aZlevs gamarjvebis saSualebas...<br />
nuTu borotebis mom-<br />
Zlavrebaze ar migviTiTebs<br />
axalgazrdis cxovreba, rome-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
lic sicocxlis saukeTeso<br />
periodSi iZulebulia miatovos<br />
samSoblo da Svela ucxo<br />
mxareSi eZios~. marcxi, uimedoba,<br />
tkivili, qaosi. sad<br />
aris aRdgoma da gamarjveba?<br />
sad aris xsna? sad aris sam-<br />
Soblo? am kiTxvebze pasuxis<br />
miRebis Jini iyo misi dausrulebeli<br />
ltolvilobis<br />
erT-erTi mTavari mizezi.<br />
berlinis universitetSi,<br />
protestantuli, e.w. liberaluri<br />
Teologiis erT-erT<br />
centrSi, grigoli harnakisa<br />
da daismanis leqciebs ismens.<br />
male Teologiis mecnierebaTa<br />
kandidatis xarisxiT<br />
swavlas bonis universitetSi<br />
agrZelebs, sadac ukve filosofiaSi<br />
icavs sadoqtoro disertacias,<br />
romlis Tema qar-<br />
Tuli bermonazvnobaa. bon-<br />
Sive eniWeba filologiiis<br />
privatdocentoba. 27 wlis<br />
asakSi ukve flobs 13 enas.<br />
1926-27 wlebSi briuselSi<br />
kaTolike berebTan erTad ganagrZobs<br />
samecnieri saqmianobas,<br />
Semdeg oqsfordSi ecnoba<br />
anglikanobasa da britanul<br />
orientalistur skolas.<br />
mogvianebiT lozanaSi gamar-<br />
Tul religiur konferenciaze<br />
ityvis: „arc erT mxares<br />
ar ucdia Cemi gadabireba. me<br />
yvelgan, pirvel rigSi, vcdilobdi<br />
meswavla is, rac Cemi<br />
eklesiisTvis iqneboda mniSvnelovani<br />
da sasargeblo~.<br />
misi samecniero interesis<br />
sfero metad farToa. ikvlevs<br />
qarTul warmarTobas,<br />
„vefxistyaosans~, Tanamedrove<br />
qarTul literaturas, ideologiis<br />
fenomens, pirovnebisa<br />
da masis problemas.<br />
magram ZiriTadad bibliologia,<br />
hagiologia, adreqristianuli<br />
RvTismsaxureba, patrologia<br />
da bermonazvnobis<br />
istoria ipyrobs mis yurad-<br />
Rebas. 1929 wlidan sorbonis,<br />
oqsfordis, dublinisa da krakovis<br />
universitetebSi kiTxulobs<br />
leqciebs, aTi wlis Semdeg<br />
ki varSavis universitet-<br />
Si Teologiis fakultetis<br />
dekanis postze niSnaven da am<br />
droidan sacxovrebladac poloneTis<br />
dedaqalaqSi gadadis.<br />
misi pedagogiuri saqmianoba<br />
gamsWvaluli iyo wminda mamebis<br />
SemoqmedebiTi suliT. grigol<br />
feraZis studentebs<br />
cremli adgebaT Tvalze misi<br />
leqciebis gaxsenebisas. misi<br />
varSavuli erToTaxiani binis<br />
kari maTTvis mudam Ria iyo.<br />
profesoris xelfass qarTul<br />
xelnawerTa moZiebas, gaWirvebuli<br />
studentebis daxmarebas,<br />
parizSi mis mier daarsebuli<br />
qarTuli eklesiis Senaxvasa<br />
da erTaderTi qarTulenovani<br />
religiuri Jurnalis<br />
`jvari vazisas~ gamocemas axmarda.<br />
igi avtoria germanul, frangul,<br />
inglisur, polonur da<br />
qarTul enebze dawerili 70ze<br />
meti samecniero naSromisa...<br />
andre tarbi, iulius asfalgi,<br />
paul klugeri dResac<br />
axdenen citirebas grigol<br />
feraZis Sromebidan.<br />
grigolma moiara msoflios<br />
TiTqmis yvela wignsacavi, sadac<br />
ki qarTuli xelnaweri<br />
eguleboda. aTonis mTaze 15<br />
xelnaweri SeiZina, sofiis sajaro<br />
biblioTekaSi petriwonis<br />
tipikonis qarTuli ver-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
75<br />
solidaroba<br />
sia aRmoaCina, ierusalimis<br />
berZnul sapatriarqoSi 162<br />
xelnawers miakvlia. Sav mTasa<br />
da damaskoSi 24 etrati Seisyida.<br />
mis pirad biblioTekaSi<br />
daculi iyo uZvelesi qarTuli<br />
dokumenti, romelsac saqarTvelosTvis<br />
gadasacemad<br />
inaxavda. xelnaweris bedi<br />
dRemde ucnobia, is gestapos<br />
mier misi binis Cxrekis Semdeg<br />
daikarga.<br />
moZRvari<br />
brwyinvale samecniero karieris<br />
miuxedavad daJinebiT<br />
iTxovda samSobloSi dabrunebas.<br />
korneli kekeliZes<br />
swerda: „saSinlad vitanjebi,<br />
arafris xalisi ar maqvs,<br />
Tumca nivTierad sruliad<br />
uzrunvelyofili var. ris-<br />
Tvis vitanje amdeni xani, ris-<br />
Tvis viswavle, risTvis moviare<br />
TiTqmis mTeli evropa?<br />
ratom ar miSveben saxlSi?~<br />
sabWoTa xelisuflebas RvTismetyveli<br />
mecnieri iaraRis<br />
samizned Tu gamoadgeboda. iq<br />
grigolis msgavsTaTvis „troikebis”,<br />
gulagebisa da tyviawamlis<br />
damzadebis gadamwyveti<br />
faza iwyeboda. rogorc<br />
Cans, viRacas enaneboda, ver<br />
imetebda mas am realobisTvis<br />
da sabWoTa saelCodan uariT<br />
istumrebdnen. pasportic CamoarTves<br />
da mTeli darCenili<br />
cxovreba ltolvilis<br />
statusiT gadaadgildeboda.<br />
evropaSi ki, rogorc germaneli<br />
poeti hans arpi ambobs: `Savi<br />
kegelbani quxda da ufro<br />
da ufro bneldeboda miwis<br />
sibnele, xmauradamianebi, bombmxarSavebi,<br />
manqansayvarlebi<br />
mravldebodnen~. iwyeboda
#1(28)<br />
faSizmis aRzeveba. samSobloSi<br />
dabrunebis imedgadawuruli<br />
30 wlis doqtori 1929<br />
wels parizSi wminda ninos<br />
saxelobis qarTul eklesias<br />
uyris safuZvels (bolo dromde<br />
is erTaderTi qarTuli<br />
eklesia iyo sazRvargareT)<br />
da diasporis gaerTianebasa<br />
da gamxnevebas cdilobs: „ieso<br />
qriste _ usamSoblo da devnili,<br />
gariyuli da wamebuli...<br />
eZebs CvenisTanebs. raRas<br />
vfiqrobT! raRas velodebiT!<br />
risTvis vdgavarT kunWuleb-<br />
Si? risTvis vimalebiT? SevikribneT<br />
da SeverTdeT macxovarTan<br />
da gavixadoT igi<br />
Cveni patara da Rirseuli<br />
keris da cxovrebis mfarvelad<br />
da megobrad ucxoeTSi~.<br />
1930 wlis Sobis dReebSi mZimed<br />
daavadda. sikvdilis piras<br />
misuls gadauwyvetia<br />
RvTisaTvis bolomde mieZRvna<br />
Tavi da gamojanmrTelebis<br />
Semdeg berad aRikveca. sul<br />
male mRvdlad xeldeben da<br />
wminda ninos eklesiis winam-<br />
ZRvrad niSnaven.<br />
rwmeniTa da samecniero codniT<br />
aRWurvili borotebisa<br />
da misi miwieri gamovlinebebis<br />
winaaRmdeg iwyebs brZolas.<br />
pirvelsave qadagebaSi ambobs:<br />
`eklesia araa muzeumi da me<br />
ise nu CamTvliT, rogorc muzeumis<br />
obieqts. me var mebr-<br />
Zoli, romelic eZebs mebrZolebs<br />
Tqveni wridan eklesiis-<br />
Tvis momavlis Sesaqmnelad~.<br />
misi qadagebebi Tavisufalia<br />
Sablonebisa da e.w. „maRali<br />
Stilisgan~. mis sityvaSi marTlmadidebeli<br />
berisa da qarTvel<br />
emigrantTa moZRvris gamocdileba<br />
dasavluri huma-<br />
Solidarität<br />
orientiri<br />
nizmis tradiciebTanaa Sesisxlxorcebuli.<br />
kerigmis RerZi<br />
RmerTisa da socialurad aqtiuri<br />
pirovnebis _ moqalaqis<br />
urTierTobaa. samyaro mxolod<br />
am prizmaSi gardatexiT<br />
iZens sazriss: „rodesac eklesia<br />
loculobs an laparakobs<br />
samSobloze, is ar gulisxmobs,<br />
pirvel rigSi, taZrebs,<br />
saqarTvelos mzes, mTebs da<br />
velebs, aramed adamians da<br />
mis keTildReobas, romelic<br />
grZnobs winaparTa anderZs<br />
da eklesia udgas gverdiT am<br />
adamians da exmareba anderZis<br />
aRsrulebaSi. es anderZia:<br />
Zieba RvTisa da Zieba sasufevlisa,<br />
Zieba RvTis simarTlisa<br />
am qveyanaze _ brZola uflebisaTvis,<br />
TavisuflebisaTvis<br />
da ganviTarebisaTvis. am anderZiT<br />
Cven ar varT SezRudulni<br />
Cveni samSobloTi. mizani<br />
moqalaqis cxovrebisa<br />
unda iyos RmerTi. Tu adamianis<br />
an eris locvis pirveli<br />
sityva sxva ramea da ara Rmer-<br />
Ti, gindac es sityva iyos<br />
iseTi, rogoricaa samSoblo,<br />
patriotizmi, brZola da Sroma<br />
TavisuflebisaTvis da<br />
ekonomikuri ganviTarebisaTvis,<br />
maSin es sityva iqneba ukmarisi.<br />
adamianma Tavisi cxovreba<br />
unda Caayenos did koncefciebSi,<br />
e.i moqmedeba da<br />
cxovreba unda daumorCilos<br />
iseT did rames, romlis madlsa<br />
da Zlierebas araviTari<br />
sazRvari ara aqvs, romlis ca<br />
mTels msoflios faravs, romelic<br />
adamianis yovel mizansa<br />
da miswrafebas, ragind lokaluri<br />
iyos igi da SemozRuduli,<br />
universalursa da waruval<br />
mniSvnelobas aZlevs~.<br />
mama grigoli, rogorc religiuri<br />
moRvawe, erTi mxriv,<br />
76<br />
}'vh'mksr<br />
eklesiis ideologizaciis<br />
winaaRmdeg gamodis da ambobs,<br />
rom „mZime gamocdis Jams<br />
eklesia mxolod sakuTari<br />
rwmenis sakiTxebiT unda Semoifarglos.<br />
is unda iyos<br />
mxolod Suamavali xalxsa da<br />
qristes Soris. patriotebs<br />
kargad unda esmodeT es sakiTxi<br />
da ar unda moiTxovdnen<br />
imas, ramac SesaZloa eklesiis<br />
rRvevas Seuwyos xeli~;<br />
xolo meore mxriv, eklesiaTa<br />
gaerTianebis Temaze gamar-<br />
Tul konferenciebSi monawileobs<br />
da am sakiTxis Taobaze<br />
aseT pozicias gamoxatavs:<br />
`erTxelac iqneba da is SesaniSnavi<br />
droc dadgeba, roca<br />
qristianobas erTi mwyemsi<br />
waruZRveba da Cveni macxovris<br />
uzeSTaesi locva TvalnaTliv<br />
acxaddeba. amisTvis<br />
loculobs egzom mxurvaled<br />
aRmosavleTis qristianoba<br />
da, rogorc cnobilia, igi<br />
saukuneebis manZilze am erTianobis<br />
misaRwevad ibrZvis.<br />
dadgeba dro da gaerTiandebian<br />
sarwmunoebani. es iqneba<br />
didebuli dRe Cveni uflis<br />
meored mosvlis win. gaerTiandeba<br />
aramarto romauli da<br />
berZnuli eklesiebi, aramed<br />
maT SeuerTdeba evangelikuric,<br />
romelic aseve warmoadgens<br />
Cveni uflis taZars da<br />
romlis arsebobas eWvqveS ver<br />
davayenebT, radgan namdvilad<br />
arsebobs da aq Tavis miznebsa<br />
da amocanebs axorcielebs.<br />
rogor gaerTiandebian isini,<br />
es Cvens amocanas ar warmoadgens,<br />
es samecniero kvlevis<br />
sfero ki ar aris, aramed yoveli<br />
qristianis movaleobaa,<br />
Cveni uflis romel mrevlsac<br />
unda ekuTvnodes igi. vinc<br />
qristes sasufevels seriozulad<br />
uyurebs, is dainaxavs,<br />
Ñîëiäàðíiñòü
om qristianobis azri mtrobaSi,<br />
SurSi, eWvsa da avazakobaSi<br />
rodia. igi uflis mrevlis<br />
Zmuri siyvaruliT suldgmulobs<br />
da erT mSvenier<br />
dResac Cveni macxovris xeze<br />
es sami toti erTmaneTs gadaeWdoba.<br />
erTianoba raRac wmindaa<br />
da saocari. is Cveni uflis<br />
locvaa mamisadmi da bolo winaswarmetyvelebac,<br />
rac maSin<br />
asruldeba, roca ufali inebebs<br />
da saamisod Sesabamisi<br />
dro dadgeba. Cven unda vilocoT<br />
da viSromoT, raTa igi male<br />
dadges. mxolod siyvaruls,<br />
didsulovnebas, Zmuri moTminebisa<br />
da taqtiani angari-<br />
Sis gawevis gzas SeuZlia migviyvanos<br />
iqamde. siyvaruliT<br />
yvelafris miRweva SeiZleba~.<br />
magram man isic kargad icis,<br />
rom „realurad Zalian Sors<br />
aris is dRe, rodesac eklesia<br />
codvian dedamiwaze sikeTis<br />
borotebaze gamarjvebas idResaswaulebs.<br />
mware sinamdvile<br />
ufro da ufro gvaSorebs mas~.<br />
gamaognebeli sityvebiT mTavrdeba<br />
1937 wlis saaRdgomo<br />
esei: „udidesi sixarulis dReebSi<br />
Cveni Tavis mimarT kritikulni<br />
unda viyoT. eklesia<br />
mizans miaRwevs mxolod golgoTisa<br />
da jvarcmis gziT...<br />
sxva gza qristes principebis<br />
sawinaaRmdegoa... sxva gza<br />
mxolod borotebas exmareba<br />
da keTilmosurne da keTilsindisier<br />
adamians katastrofisken,<br />
tragediisken miaqanebs...<br />
yvelas, vinc am did dRes<br />
ganicdis msgavs ukidegano<br />
dardsa da sevdas, vesalmebi<br />
_ qriste aRsdga!”<br />
parizis qarTuli taZris saaRricxvo<br />
wignSi winamZRvris<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
77<br />
solidaroba
#1(28)<br />
bolo xelmowera 1939 wlis 1<br />
ianvriTaa daTariRebuli. fa-<br />
Sistebis mier poloneTis okupaciis<br />
Semdeg mama grigoli<br />
ekumenisgan izolirebuli aRmoCnda.<br />
varSavaSi ki Zmobisa<br />
da siyvarulis sivrce sul<br />
ufro mcirdeboda mis garSemo.<br />
mowame<br />
SeeZlo Tu ara ieso qristes<br />
aeridebina sakuTari jvarcma?<br />
„arsi da upiratesoba Zlieri<br />
adamianebisa is aris, rom Zireuli<br />
da diadi SekiTxvebis<br />
dasma SeuZliaT da cxad pasuxebsac<br />
Tavadve scemen. sustni<br />
ki yovelTvis iZulebulni<br />
arian, airCion sxvaTa mier<br />
SemoTavazebuli alternativebi~,<br />
_ werda faSisturi saokupacio<br />
banakidan pastori<br />
da Teologi ditrix banhoferi.<br />
qristesTvis, iseve rogorc<br />
misi didi mimdevrebisTvis,<br />
siyvaruli, romelic sakuTari<br />
Tavis msxverplSewirviT<br />
gamoixateba, aris ara iZuleba,<br />
aramed programa, „didi<br />
koncefcia~, pasuxi maT mier<br />
dasmul kiTxvaze: rogor aris<br />
SesaZlebeli amqveynad sike-<br />
Tis gadarCena?<br />
mama grigolic swored msxverplSewirviT<br />
umzadebda pasuxs<br />
mis mier dasmul SekiTxvas:<br />
rogor aris SesaZlebeli moqalaqeoba?<br />
rogor SeiZleba<br />
iyo qristiani, rogor<br />
SeiZleba daZlio boroteba<br />
iq, sadac RmerTis nacvlad<br />
jalaTebs scemen Tayvans,<br />
sadac adamianebi, erTi mxriv,<br />
Solidarität<br />
orientiri<br />
yovlisgamanadgurebeli samxedro<br />
manqanis nawilad arian<br />
qceulni, xolo meore mxriv,<br />
sapnebisa da xelCanTebis dasamzadebel<br />
masalad? Teologebi<br />
amboben, rom borotebas<br />
msxverpli amarcxebs borotebisave<br />
iaraRiT _ jvriT.<br />
amitomac grigol feraZe<br />
gamudmebiT qmnida pirobebs<br />
sikeTis maxeSi borotebis<br />
gasabmelad: man uari ganacxada<br />
poloneTis datovebaze<br />
faSistebis mier qveynis okupaciis<br />
Semdeg da protestis<br />
niSnad mowvevac ar miiRo<br />
berlinis universitetidan.<br />
aqtiurad iyo Cabmuli poloneTis<br />
antifaSistur moZraobaSi,<br />
mfarvelobda ebrael-<br />
Ta ojaxebs. varSavis dabombvebisas<br />
TavSesafarSi ar imaleboda,<br />
uvlida daWrilebs<br />
da apatiosnebda micvalebulebs.<br />
TviTmxilvelebi hyvebian,<br />
rom araerTxel SewinaaRmdegebia<br />
germanel jariskacebs,<br />
rodesac isini amcirebdnen<br />
an fizikurad uswordebodnen<br />
vinmes. cnobilia<br />
kidev erTi faqti: germaniis<br />
mier safrangeTis okupirebis<br />
Semdeg saqarTvelos emigraciuli<br />
mTavroba aiZules qar-<br />
Tuli ganZi auqcionze gaetana,<br />
raTa Tavad germanelebi<br />
dapatronebodnen mas. eqvTime<br />
TayaiSvilTan erTad mama<br />
grigolma Tavisi didi avtoritetis<br />
wyalobiT germanelebi<br />
daarwmuna, rom am nivTebs<br />
mxolod istoriuli Rirebuleba<br />
hqonda qarTveli eris-<br />
Tvis. erTi yuTic rom gaxsniliyo,<br />
mas daxvreta ar ascdeboda.<br />
bolo wlebSi grigol feraZe<br />
poloneTis qarTul saTvis-<br />
78<br />
}'vh'mksr<br />
tomos edga saTaveSi. dekanozma<br />
henrik paprockim germanuli<br />
saidumlo dokumentebis<br />
Seswavlis Semdeg daadgina,<br />
rom saTvistomos antifa-<br />
Sisturi kursi yofila arqimandritis<br />
dapatimrebis<br />
mTavari mizezi. mis dapatimrebaSi<br />
saTvistomos profa-<br />
Sist qarTvelebs miuZRviT<br />
udidesi wvlili.<br />
es is qarTvelebi iyvnen, romlebsac<br />
gulwrfelad swamdaT,<br />
rom faSisturi germania aris<br />
Zala, romeliTac bolo moeReboda<br />
komunizms da rusuli<br />
imperiuli batonobisgan<br />
gaTavisufldeboda saqarTvelo.<br />
es patrioti qarTvelebi<br />
iyvnen. am ambis mTeli tragizmi<br />
sworedac eg aris: patriotizmma<br />
daabrmava es adamianebi<br />
da grigol feraZis<br />
nacvlad adolf hitleris<br />
mxardaWera airCies.<br />
dapatimrebidan sami Tvis Semdeg,<br />
1942 wlis 6 dekembers,<br />
osvencimSi mravalSviliani<br />
ebraelis nacvlad sakuTari<br />
iniciativiT grigol feraZe<br />
Sevida gazis sakanSi. arsebobs<br />
misi daRupvis meore versiac,<br />
romlis Tanaxmad, grigolma<br />
sxvis mier moparuli puris<br />
qurdoba daibrala, rac<br />
sikvdiliT isjeboda.<br />
rodesac franciskanelma<br />
mRvdelma maqsimilian kolbem<br />
aseTive gadawyvetileba mii-<br />
Ro, germaneli oficeri dainteresda,<br />
Tu ratom sCadioda<br />
amas. kolbem upasuxa: imitom,<br />
rom mRvdeli var. analogiur<br />
SekiTxvas mama grigolic<br />
analogiurad upasuxebda,<br />
radgan qristes mRvdloba<br />
Ñîëiäàðíiñòü
msxverplsac da Semwirvelsac<br />
erTdroulad gulisxmobs.<br />
wmindani<br />
grigol feraZis mier Seqmnili<br />
sulierebisa da kulturis<br />
sivrce TiToeuli keTili nebis<br />
moqalaqisaTvis, ganurCevlad<br />
erovnebisa da aRmsareblobisa,<br />
sakuTari Tavisa da<br />
moyvasisaken savali gzebis Ziebis<br />
kidev erTi SesaZleblobaa.<br />
es aris ganviTarebis dausrulebeli<br />
perspeqtiva, sadac<br />
`siaruls ar daemCneva daRliloba<br />
da sirbils mtveri~.<br />
am sivrceSi `erTma meores<br />
unda Seundos danaSauli, radgan<br />
udanaSaulo, ucodveli<br />
Cven Soris aravinaa~ (grigol<br />
feraZe. „mamao Cvenos~ ganmarteba<br />
_ Sinaarsi WeSmariti<br />
moqalaqeobisa~).<br />
saqarTvelos marTlmadidebelma<br />
eklesiam 1995 wels gafarToebul<br />
saeklesio krebaze<br />
grigol feraZe wmindanad<br />
Seracxa. poloneli mecnieri<br />
da RvTismsaxuri henrik<br />
paprocki am krebas eswreboda<br />
da grigolis kanonizaciisas<br />
bavSviviT tiroda.<br />
wmindanad SeracxvisaTvis<br />
saWiro rva pirobidan grigol<br />
feraZis kanonizacias<br />
safuZvlad daedo:<br />
1) mowamebrivi sikvdili<br />
qristesTvis;<br />
2) gamorCeuli saeklesio da<br />
saganmanaTleblo<br />
moRvaweoba;<br />
3) didi damsaxureba eklesiisa<br />
da eris winaSe;<br />
4) keTilmsaxuri, marTali,<br />
wminda cxovreba;<br />
5) umwikvlo marTlmadidebloba.<br />
marTlmadidebeli eklesia<br />
wminda mRvdelmowame grigol<br />
feraZes 6 dekembers ixseniebs.<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
79<br />
solidaroba
#1(28)<br />
Solidarität<br />
EX CATHEDRA<br />
marTlmadidebeli<br />
eklesia<br />
pluralistul samyaroSi<br />
dekanozi emanuel klapsisi<br />
winamdebare statiaSi ganzraxuli gvaqvs pluralistur<br />
garemoSi marTlmadidebeli eklesiis sajaro sivrceSi<br />
arsebobis sakiTxis ganxilva. sajaro arsebobaSi<br />
moviazrebT eklesiis cxovrebis yvela im aspeqts,<br />
romelic TvalsaCinoa yvela adamianisTvis da romelsac<br />
ufarToesi gavlena aqvs sazogadoebaze. ganvixilavT<br />
aseve sekularizmisa da pluralizmis mniSvnelobebs da<br />
religiis rols am konteqstSi.<br />
sekularizacia<br />
da eklesia<br />
miuxedavad imisa, rom eklesia<br />
RvTis ganxorcielebuli sityvisa<br />
da suliwmidis erToblivi<br />
qmedebiT aris dafuZnebuli,<br />
istoriul movlenebs<br />
mainc aqvT gavlena mis SesaZleblobaze,<br />
sworad gaar-<br />
Cios uflis aqtiuri qmedeba<br />
istoriuli qartexilebis<br />
pirobebSi. marTlmadidebeli<br />
Teologebi SesaZloa adekvaturad<br />
gadmoscemen saeklesio<br />
tradicias, magram isini yovelTvis<br />
ar arian kargad gaTviTcnobierebulebiTanamedrove<br />
msoflios sakmaod<br />
rTul realobebSi. upirveles<br />
yovlisa, Tu Tanamedrove<br />
samyaro ar iqneba gagebuli<br />
da Teologiurad interpre-<br />
80<br />
}'vh'mksr<br />
tirebuli, maSin, Tundac rom<br />
eklesia gamudmebiT mimar-<br />
Tavdes Tanamedrove samyaros<br />
da es ukanasknelic eswrafodes<br />
eklesiasTan daaxloebas,<br />
isini ubralod ver gaugeben<br />
erTmaneTs sxvadasxva enaze<br />
saubris gamo.<br />
qristianuli eklesiis Tval-<br />
TaxedviT, samyaro uflis<br />
mmarTvelobis qveS imyofeba:<br />
`wmida~ da `sakraluri~ aqtiurad<br />
myofobs realobis yvela<br />
sferoSi. amgvarma Sexedulebam<br />
ganapiroba saeklesio<br />
instituciis, rogorc mTavari<br />
arbitris, Camoyalibeba<br />
cxovrebis wesis gansazRvris<br />
procesSi, rogorc pirovnul,<br />
aseve sajaro sferoSi. Tanamedroveobam<br />
sekularizaciis<br />
dinamikur process daudo<br />
Ñîëiäàðíiñòü
dasabami, ramac radikaluri<br />
gamowvevis winaSe daayena,<br />
zogadad, `sakralurisa~ da,<br />
kerZod, saeklesio institutebis<br />
roli adamianTa cxovrebaSi.<br />
Tanamedrove samyarom<br />
realobis Cveneul warmodgenaSi<br />
sakralurisa da sekularulis<br />
urTierTobac Secvala.<br />
sekularulma samyarom gaiTavisufla<br />
Tavi saeklesio<br />
kontrolisgan. Tuki manamde<br />
religiuri samyaro yovlismomcveli<br />
realoba iyo, romelSic<br />
sekularul samyaros<br />
Tavisi adgili eWira, axla<br />
sekularuli samyaro gardaiqmna<br />
yovlismomcvel realobad,<br />
romelTan adaptirebac<br />
unda moaxerxos religiam. saxelmwifom<br />
da sabazro ekonomikam,<br />
romelic cdilobs Camoayalibos<br />
samyaros Tanamedrove<br />
gageba da klasifikacia,<br />
sekularuli cxovrebis<br />
yvela danarCen sferoze ufro<br />
meti mniSvneloba SeiZina.<br />
mas Semdeg, rac sekularuli<br />
samyaro eklesiisgan damoukidebeli<br />
gaxda, man Sinagani<br />
diferenciacia ganicada, warmoSva<br />
ra mravali damoukidebeli<br />
qvesfero (politika,<br />
ekonomika, iurisprudencia,<br />
mecniereba, ganaTleba, xelovneba,<br />
medicina); TiToeuli<br />
maTgani Tavisi Sida struqturebis<br />
funqcionirebas im<br />
principebis mixedviT aregulirebs,<br />
romlebic adekvaturad<br />
miiCneva arsebuli saWiroebebis<br />
mosagvareblad. aseve,<br />
am sferoSi momuSave TiToeuli<br />
individisgan am principebis<br />
Sesabamis qcevebs moelian.<br />
moqalaqe unda daemorCilos<br />
`TamaSis wesebs~, miuxedavad<br />
misi pirovnuli mrwamsisa<br />
Tu ganwyobisa. vin aris<br />
adamiani da ras unda akeTebdes<br />
igi Tavis kerZo cxovrebaSi?<br />
es sakiTxebi arsebobis<br />
kerZo, avtonomiur sferoebad<br />
moiazreba. maSasadame, religia,<br />
romelic pirovnebis cxovrebis<br />
integrirebulad da holistikurad<br />
(anu erT mTlianobad.<br />
_ mTargm.) interpretacias<br />
cdilobs, ukve kargavs<br />
Tavis mniSvnelobas: sazogadoebaze<br />
religiuri institutebis<br />
gavlena mkveTrad sustdeba.<br />
zogierTi adamiani am<br />
fenomens ganixilavs rogorc<br />
Tanamedrove samyarodan religiis<br />
saboloo gaqrobis dasawyiss.<br />
religiis mzardi tempiT gandevna<br />
da Seviwroveba sekularizaciis<br />
mTavari niSan-Tviseba<br />
gaxda. magram 1960-iani wlebis<br />
damdegs sociologebma am<br />
Teoriis gadaumowmebel varaudebs<br />
eWvis TvaliT Sexedes.<br />
maT erTmaneTisgan ganasxvaves<br />
ori sekularuli ideologia.<br />
pirveli maTgani saTaves<br />
iRebs religiis ganmanaTleblobis<br />
epoqis droindeli kritikidan,<br />
meore ki saeklesio<br />
sferodan sekularulis gamoyofisa<br />
da misi diferencirebis<br />
Tanamedrove process<br />
warmoadgens. sekularulma<br />
avtonomiam da misma Sida dayofam<br />
sxvadasxva damoukidebel<br />
qvesferod, SesaZloa,<br />
Seasusta religiis gavlena,<br />
magram es namdvilad ar iwvevs<br />
religiis erozias, mis daRmavlobasa<br />
da saboloo ganadgurebas.<br />
tomas laqmenis azriT, sekularizacia<br />
ubralod miuTi-<br />
Tebs religiis societaluri<br />
da sajaro funqciebis dakargvaze.<br />
Tanamedrove religia<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
81<br />
solidaroba<br />
privatizebulia, moTavsebulia<br />
arsebobis sakuTar,<br />
marginalur sferoSi. socialuri<br />
mecnierebebis warmomadgenlebs<br />
swamT, rom sekularizacia,<br />
rogorc Teoria,<br />
saWiro da sasargeblo kategoriaa<br />
Tanamedrove samyaros<br />
interpretaciisTvis. sekularizacia<br />
klasifikaciis axal<br />
sistemas iyenebs. ase rom,<br />
Sexeduleba, romlis mixedvi-<br />
Tac sekularizacia religiuri<br />
rwmenebisa da praqtikebis<br />
warxocvas niSnavs, uaryofilia,<br />
rogorc usafuZvlo<br />
mosazreba da istoriis<br />
miTiuri gageba.<br />
religiis sajaro roli<br />
unda Seeguon Tu ara qristianuli<br />
eklesiebi privatul<br />
sferoSi gadanacvlebas? am<br />
kiTxvis pasuxi damokidebulia<br />
imaze, Tu rogor gvesmis cxovrebis<br />
privatuli da sajaro<br />
sferoebi. saWiroa kargad<br />
vacnobierebdeT am ori sferos<br />
sazRvrebs (da, maSasadame,<br />
maT gansazRvrebebsac).<br />
isini yovelTvis aramkafio<br />
da cvalebadia. `privatulad~<br />
moixsenieba is sferoebi, romlebic<br />
uSualod individs<br />
ekuTvnis, cxovrebis is aspeqtebi,<br />
romlebic ar SeiZleba<br />
gaziarebuli iyos sxvaTa mier.<br />
`sajaro~ sfero ki, rogorc<br />
amas Carlz teilori<br />
gansazRvravs, aris saerTo<br />
sivrce, romelSic sazogadoebis<br />
wevrebi erTmaneTs xvdebian,<br />
rogorc mediis (beWduri,<br />
eleqtronuli) saSualebebiT,<br />
aseve pirispir, saerTo<br />
interesebis Semcveli sakiTxebis<br />
gansaxilavad da am gziT<br />
saerTo azris Camosayalibeb-
#1(28)<br />
lad. mravalferovneba sxvadasxva<br />
forumebisa Tu Sexvedrebisa,<br />
romlebzec amgvari<br />
saerTo (sajaro) interesis<br />
Semcveli sakiTxebi ganixileba,<br />
warmoadgens erTian<br />
SekavSirebul sivrces, vinaidan<br />
yvela maTgans, saboloo<br />
jamSi, interkomunikaciuri<br />
xasiaTi aqvs. amgvari sivrce,<br />
sadac adamianebi Tavisuflad<br />
ayalibeben da gamoxataven sakuTar<br />
Sexedulebebs, warmoadgens<br />
umTavres maxasiaTebels<br />
Tavisufali da demokratiuli<br />
sazogadoebisa. amgvarad<br />
Camoyalibebuli sazogadoebrivi<br />
azri ar aris sxvadasxva<br />
Sexedulebebis ubralo<br />
nakrebi, es ufro kritikuli<br />
diskusiebis Sedegad<br />
Camoyalibebuli azria. am<br />
mizeziT, mas normatiuli<br />
Rirebuleba aqvs politikuri<br />
xelmZRvanelobisTvis, anu<br />
saxelmwifosTvis, romlis<br />
arsebobis mizanic xalxis,<br />
sazogadoebis interesis gaTvaliswineba<br />
da misi dakmayofileba<br />
unda iyos. rodesac<br />
sajaro sivrce kontrolis an<br />
manipulaciis msxverpli xdeba<br />
(vinmes finansebis an mTavrobis<br />
mier), maSin igi kargavs<br />
ndobas da aRar warmoadgens<br />
demokratiuli diskusiebis<br />
sivrces.<br />
sazogadoebrivi azri saerTo<br />
sikeTis Sesaxeb produqtia<br />
diskusiebisa, romelTac unda<br />
uzrunvelyon konsensusis miRweva.<br />
Cemi Rrma rwmeniT, eklesia<br />
ar unda Seeguos privatul<br />
sferoSi gadanacvlebas.<br />
saWiroa aRiarebul iqnes misi<br />
adgili `samoqalaqo sazogadoebaSi~,<br />
socialur sferoSi,<br />
romelic erTmaneTTan akav-<br />
Sirebs cxovrebis privatul<br />
Solidarität<br />
EX CATHEDRA<br />
da sajaro sferoebs.<br />
samoqalaqo sazogadoeba<br />
Sedgeba adamianTa uamravi<br />
nebayoflobiTi gaerTianebisgan,<br />
romlebic politikuri<br />
sferos gareT arseboben.<br />
samoqalaqo sazogadoeba xels<br />
uwyobs adamianebis erTmaneT-<br />
Tan SekavSirebas saerTo problemebis<br />
mogvarebis procesSi.<br />
es garemoeba Zalze mniSvnelovania,<br />
radgan arcerT sazogadoebas<br />
ar SeiZleba ewodos<br />
Tavisufali, Tu masSi ar<br />
SeuZliaT funqcionireba amgvar<br />
nebayoflobiT gaerTianebebs<br />
(asociaciebs). Tavisuflebis<br />
pulsis cema yovelTvis<br />
sustia iq, sadac amgvari gaer-<br />
Tianebebis SeqmnisTvis yvela<br />
piroba ar aris uzrunvelyofili.<br />
arc privatuli da arc<br />
sajaro sfero ar SeiZleba<br />
iyos eklesiis qmedebis adgili<br />
Tanamedrove samyaroSi (miT<br />
umetes, Tu es sajaro sivrce<br />
gagebulia Zalze viwrod, anu<br />
roca igi identificirebulia<br />
politikur ZalauflebasTan<br />
an ekonomikur sivrcesTan). eklesia,<br />
rogorc adamianTa nebayoflobiTi<br />
gaerTianeba,<br />
romelsac cxovrebis Tavisi<br />
xedva aqvs, aqtiurad unda<br />
iyos CarTuli sajaro debatebSi.<br />
eklesiam dialogis gziT<br />
unda SesTavazos yvelas Tavisi<br />
macxovnebeli WeSmariteba.<br />
axla ki davubrundeT im sakiTxs,<br />
Tu rogor SegviZlia<br />
konceptualurad gaviazroT<br />
religiis adgili da roli am<br />
ukiduresad diferencirebul<br />
da danawevrebul socialur<br />
realobaSi. Tanamedrove<br />
sazogadoebis funqcionaluri<br />
diferencireba da pluralizmi<br />
nakleb adgils tovebs<br />
nebismieri religiisTvis, ro-<br />
82<br />
}'vh'mksr<br />
melic sazogadoebis integraciis<br />
pozitiur Zalas warmoadgens.<br />
religiam, SesaZloa,<br />
dakarga Tavisi hegemonuri<br />
adgili sajaro sivrceSi, magram<br />
mas ar daukargavs Tavisi<br />
xma. TavisTavad modernuli<br />
samyaro ar uaryofs religiis<br />
sajaro rols, man, ubralod,<br />
sakralurisa da sekularulisrekonceptualizacia<br />
moaxdina. diferenciaciis<br />
procesis gamo religias aRar<br />
SeuZlia a priori inarCunebdes<br />
gabatonebul rols sajaro<br />
sivrceSi. Tumca, meore<br />
mxriv, arc is aris SesaZlebeli,<br />
rom am sivrcem mTlianad<br />
gamoricxos sakuTari<br />
Tavidan religiis arseboba.<br />
Tuki religia iTavisebs da<br />
iwynarebs adamianis fundamentur<br />
uflebebs (gansakuTrebiT<br />
sindisis Tavisuflebasa<br />
da privatul cxovrebaSi<br />
Caurevlobis uflebas), romlebic<br />
demokratiul sazogadoebebSi<br />
aqvT moqalaqeebs<br />
miniWebuli, maSin savsebiT SesaZlebelia,<br />
rom religiam miiRos<br />
sazogadoebrivi forma.<br />
religia ar unda cdilobdes<br />
mecnierebis, ekonomikis an<br />
saxelmwifos saqmis gakeTebas.<br />
misi movaleoba mxolod isaa,<br />
rom Tavis mimdevrebSi aRzardos<br />
da ganamtkicos religiuri<br />
rwmena. religias aqvs SesaniSnavi<br />
unari iyos socialur-politikuritransformaciisTvis<br />
wamowyebul moZraobaTa<br />
STagonebis wyaro da<br />
mamoZravebeli Zala. aseT moZraobebs<br />
SeuZliaT religiuri<br />
mxardaWeris miReba, rac Tvisebrivad<br />
gansxvavdeba, magaliTad,<br />
ekonomikis an mecnierebis<br />
qvesferoebis mier SemoTavazebuli<br />
mxardaWeris-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
gan. religia unikaluri narativiT<br />
uzrunvelyofs adamianebs,<br />
rac maT sicocxlis<br />
sazriss, altruistul ganwyobasa<br />
da transformirebis<br />
Zalas aniWebs. religias SeuZlia<br />
daicvas religiis Tavisufleba,<br />
adamianis uflebebi<br />
da TviT demokratiuli<br />
sazogadoebis arsebobis ufleba<br />
absolutisturi da avtoritaruli<br />
saxelmwifos<br />
winaaRmdeg. mas SeuZlia daayenos<br />
sakiTxi saxelmwifos<br />
ama Tu im struqturis qmedebasTan<br />
dakavSirebiT, romelic<br />
ganxorcielebulia yovelgvari<br />
Rirebulebebisa da moraluri<br />
normebis gverdis avliT.<br />
religiis mxridan swored<br />
aseTi saxis intervenciebs SeuZlia<br />
sazogadoebrivi Segnebis<br />
amaRleba, misi mobili-<br />
zeba arahumanuri da damTrgunveli<br />
pirobebis winaaRmdeg;<br />
religias msgavs sakiTxebze<br />
sazogadoebrivi diskusiis<br />
dawyebis xelSewyobac<br />
ZaluZs.<br />
eklesia dialogis<br />
procesSi<br />
qristianuli eklesiebi da sxva<br />
religiuri gaerTianebebi<br />
sxvadasxvagvarad upasuxeben<br />
modernuli samyaros gamowvevas<br />
da sakuTar gadanacvlebas<br />
privatul sferoSi. zogierTma<br />
maTganma ar miiRo<br />
sazogadoebis Tanamedrove<br />
diferencireba, minimaluri<br />
`doziT~ aRiara axali socialuri<br />
realobebi da am viTarebaSi<br />
ganagrZo arseboba. isi-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
83<br />
solidaroba<br />
ni Tanamedrove samyarosgan<br />
srul separacias amjobineben.<br />
sxvebi mcireoden SeuTavseblobas<br />
xedaven sakralursa<br />
da sekularuls Soris, magram<br />
iReben (iwynareben) sazogadoebis<br />
diferenciaciis fenomens:<br />
pativs scemen TiToeuli<br />
qvesistemis avtonomiurobas<br />
da yovel maTganSi SeuZliaT<br />
moqmedeba, TumcaRa mcireodeni<br />
garTulebebiT. zogierTis-<br />
Tvis ki, magaliTad, SesaZlebelia<br />
yovel kvira dRes karg<br />
qristianad yofna, kviris samuSao<br />
dReebSi _ kargi marqsistoba<br />
da Tavgadakluli kapitalistoba<br />
sakuTar samewarmeo<br />
saqmianobaSi, SeuTavseblobis<br />
yovelgvari SegrZnebis<br />
gareSe. sxvebi ise moixiblnen<br />
moderniT, rom mTlianad<br />
gaiTavises `sekularul~
#1(28)<br />
RirebulebaTa sistema, romelSic<br />
TiTqmis aRar darCa<br />
adgili qristianuli da zogadad<br />
religiuri simboloebisTvis.<br />
da bolos, arian<br />
adamianebi, romlebic ar uaryofen<br />
sakuTar religiur identobas<br />
da ar brmavdebian axali<br />
socialuri realobiT, magram,<br />
amasTanave, siamovnebiT<br />
Rebuloben religiis sajaro<br />
rolis saxecvlilebis sirTules.<br />
es ukanaskneli arCevani<br />
ki uwyvet kavSirSia marTlmadideblur<br />
eTosTan. Cemi azriT,<br />
igi gamoirCeva inteleqtualuri<br />
patiosnebiTa da<br />
moraluri sijansaRiT. rasakvirvelia,<br />
amgvari midgoma<br />
iTxovs, erTi mxriv, Tanamedrove<br />
samyarosTvis damaxasiaTebeli<br />
sirTuleebis sakmaod<br />
Rrma codnas da, meore<br />
mxriv, qristianuli tradiciisadmi<br />
erTgulebas, agreTve<br />
Tanamedrove samyarosTan dialogSi<br />
CarTvis survilsac.<br />
Tanamedrove pluralistur<br />
sazogadoebaSi mimdinare diskusiebSi<br />
qristianebi aqtiurad<br />
unda iyvnen CarTulni.<br />
isini mudmivad unda sTavazobdnen<br />
Tanamedrove samyaros<br />
saxarebis im WeSmaritebebs,<br />
romlebic konkretul<br />
problemebsa da sxvadasxva<br />
cxovrebiseul situaciebs<br />
exeba. magram es mTavari qristianuli<br />
mesijebi mxolod<br />
wmida werilSi gadmocemul<br />
profetul tradicias ki ar<br />
unda asaxavdes, aramed eklesiis<br />
wmida mamaTa zogad eTossac,<br />
romlebic raRac egzotikur<br />
religias ki ar qadagebdnen,<br />
aramed imdroindeli<br />
berZnul-romauli kulturis<br />
transformacias cdilobdnen<br />
axali, saxarebiseuli cxov-<br />
Solidarität<br />
EX CATHEDRA<br />
rebis keTili uwyebiT, romelic<br />
RmerTma uboZa Cvens samyaros<br />
Tavisi ganxorcielebuli<br />
Zis meSveobiT.<br />
Tanamedrove sazogadoebis<br />
pluralistuli da demokratiuli<br />
xasiaTis gamo, arsebobs<br />
erTaderTi gza sxva adamianebis<br />
dasarwmuneblad _ es aris<br />
dialogi. dialogis ZiriTad<br />
safuZvels warmoadgens mxare-<br />
Ta saerTo valdebuleba zogierT<br />
politikur da moralur<br />
winapirobasTan dakavSirebiT,<br />
radgan es garemoeba<br />
SesaZlebels xdis maT Soris<br />
komunikacias, miuxedavad<br />
uTanxmoebisa Tu konfliqtisa.<br />
amgvari saerTo safuZveli<br />
SeiZleba iyos mravali da specifikuri<br />
an cota da bundovani,<br />
_ es damokidebulia gansaxilvel<br />
sakiTxebze. dialogs<br />
aqvs imis potenciali,<br />
rom gzadagza sxva, axali,<br />
urTierTSeTanxmebuli winapirobebi<br />
warmoSvas, rac, Tavis<br />
mxriv, kidev ufro ganamtkicebs<br />
dialogis monawile-<br />
Ta urTierTobas. socialuri<br />
garemoebis mixedviT,<br />
dialogis monawileni oridan<br />
erT gzas irCeven: erTi mxriv,<br />
maT SeuZliaT saerTo poziciis<br />
gamovlena da konkretuli<br />
gzebis dasaxva realobaSi<br />
misi ganxorcielebisTvis, meore<br />
mxriv ki, maT aseve SeuZliaT<br />
gansxvavebuli midgomebis<br />
minimumamde dayvana da/<br />
an am midgomebTan dakavSirebuli<br />
uTanxmoebis arsis ukeT<br />
gageba. dialogi, ramdenadac<br />
es SesaZlebelia, miiswrafis<br />
konfliqtebis diskursiulad<br />
da ara manipulaciurad (iZulebis<br />
an zegavlenis moxdenis<br />
gziT) gadaWrisken. dialogi<br />
es aris ara mxolod im skep-<br />
84<br />
}'vh'mksr<br />
tikuri Sexedulebis uaryofa,<br />
romlis mixedviTac `araviTari<br />
azri ar aqvs im sakiTxebze<br />
diskusias, romlebTan<br />
mimarTebaSic gansxvavebuli<br />
poziciebi gvaqvs~, aramed im<br />
Tvalsazrisis uaryofac, romlis<br />
mixedviTac adamianTa<br />
Soris arsebuli uTanxmoebebis<br />
gadasaWrelad Zalis, iZulebis<br />
sxvadasxva meTodis gamoyenebaa<br />
saWiro. amrigad,<br />
dialogi saeWvo an fuWi wamowyeba<br />
ki ar aris, aramed er-<br />
TaderTi xelSemwyobi procesia<br />
mopaeqre mxareTa mosarigeblad.<br />
Tuki am dros mxareebi<br />
ver miaRweven konsensuss,<br />
isini droebiT mainc SeaCereben<br />
konfliqts da arsebul<br />
uTanxmoebas im perspeqtividan<br />
Sexedaven, romelze<br />
SeTanxmebasac manamde, am<br />
dialogis procesSi miaRwies.<br />
sakiTxi, romelic Cven mier<br />
ganxilvas saWiroebs, aris<br />
Semdegi: aqvT Tu ara sakmarisi<br />
saerTo (bazisuri) Sexedulebebi<br />
Cvens pluralistul<br />
sazogadoebaSi arsebul sxvadasxva<br />
qristianul eklesiebs,<br />
religiur da moralur<br />
gaerTianebebs (Temebs), raTa<br />
realurad SeZlon politikuri<br />
da moraluri xasiaTis dialogis<br />
warmoeba? cxovrebis<br />
rogori xedvac ar unda hqondeT<br />
amgvar gaerTianebebs,<br />
mniSvnelovania imis aRiareba,<br />
rom maT uamravi saerTo Sexeduleba,<br />
Rirebuleba Tu midgoma<br />
eqnebaT. vinaidan TviT<br />
pluralizmi arsebobs gansxvavebuli<br />
kulturebis, subkulturebis<br />
da kulturuli<br />
fragmentebis ganuwyveteli<br />
Sexvedrebis, praqtikebisa da<br />
midgomebis urTierTgaziarebis<br />
wyalobiT, amitom ar ar-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
sebobs sruliad damoukidebeli<br />
da xelSeuxebeli kultura,<br />
romelsac ar ganecados<br />
sxva kulturebis gavlena.<br />
nebismieri kultura Seicavs<br />
im elementebs, romlebic mas<br />
sxvebTan akavSirebs.<br />
Tavad is faqti, rom Tanamedrove<br />
sazogadoeba aris pluralisturi,<br />
gamoricxavs romelime<br />
erTi religiis xedvis<br />
dominanturobas aseT sazogadoebaSi.<br />
religiis universalisturi<br />
pretenziebi am<br />
samyaros misaRebi wyobis<br />
Sesaxeb SeuTavsebelia Tanamedrove<br />
pluralisturi sazogadoebebis<br />
bunebriv moTxovnasTan:<br />
diskusiis Sedegad<br />
ayalibebdes erTobliv xedvasa<br />
da samarTlian politikas<br />
yvela im adamianTa jgufis<br />
interesebis gaTvaliswinebiT,<br />
romlebic am pluralistur<br />
sazogadoebaSi cxovroben.<br />
vaRiarebT ra sajaro sferos<br />
mier religiuri argumentebis<br />
miRebasTan dakavSirebuli<br />
SiSebis legitimurobas,<br />
Cven unda viswavloT am argumentebis<br />
imgvarad warmodgena,<br />
rom Tavidan iqnes<br />
acilebuli yvelanairi Sida<br />
samoqalaqo dapirispireba.<br />
`gansxvavebulobis~<br />
Teologiuri pativiscema<br />
sanam sajaro sivrceSi eklesiis<br />
mier gamosayenebeli enisa<br />
da mesijebis Sesaxeb visaubrebdeT,<br />
manamde unda SevecadoT<br />
im adamianTa Teologiur<br />
gagebas, romlebTanac<br />
qristianebs diskusia aqvT.<br />
sajaro sivrceSi eklesiis<br />
diskursis unikaluroba damokidebulia<br />
sxvaTa gagebis<br />
mis gansakuTrebuli unarsa<br />
da sxvebTan urTierTobis<br />
stilze. eklesiis mTeli doqtrinaluri<br />
tradicia da liturgikuli<br />
cxovreba mniSvnelovan<br />
resursebs gvTavazobs<br />
gansxvavebulebTan damokidebulebis<br />
TvalsazrisiT. es tradicia<br />
imis gacnobierebaSic<br />
gvexmareba, rom RvTis mier<br />
Seqmnil samyaroSi arsebuli<br />
gansxvavebebi dayofa-danawevrebis<br />
mizezi ki ar unda iyos,<br />
aramed uflis mravalferovani<br />
kurTxevis gamovlinebad<br />
unda miviCnioT. qristianTa<br />
sajaro Tu privatuli urTierTobebi<br />
im ganwyobas unda<br />
asaxavdes, Tu rogor aris<br />
gagebuli `sxva~ qristianuli<br />
eklesiis sulier tradiciaSi.<br />
mTeli istoriis manZilze<br />
adamianur yofas axasiaTebda<br />
daZabuli urTierTobebi gansxvavebulobasa<br />
da erTobas<br />
Soris. rodesac gansxvavebuloba<br />
da erToba erTmaneTisgan<br />
mowyvetilad aRiqmeba, ma-<br />
Sin sazogadoeba an totalitarul,<br />
an ukiduresad individualistur<br />
da fragmentirebul<br />
xasiaTs iZens. orive<br />
SemTxvevaSi `gansxvavebulobis~<br />
aRiarebis uaryofasTan<br />
gvaqvs saqme. orivegan saerTo<br />
maxasiaTebels gansxvavebulisadmi<br />
SiSi warmoadgens. es<br />
`sxvebi~, visTanac urTierToba<br />
da erToba gvsurs, aucileblad<br />
Cvenive msgavsad unda<br />
fiqrobdnen da cxovrobdnen.<br />
vinc gansxvavebulia Tavisi<br />
garegnobiT, socialuri statusiT,<br />
rwmena-warmodgenebiT<br />
an moraluri xedviT, uaryofilia<br />
swored am gansxvavebulobis<br />
gamo, Tundac rom es<br />
garemoeba ar warmoadgendes<br />
araviTar saSiSroebas. roca<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
85<br />
solidaroba<br />
gansxvaveba winaaRmdegobad<br />
iqceva, aq ukve namdvili<br />
erTobis miRweva erTaderTi<br />
gamosavalia mSvidobiani Tanacxovrebisuzrunvelsayofad.<br />
es ukanaskneli ki arsebobas<br />
agrZelebs manam, sanam<br />
ormxrivi interesi arsebobs.<br />
rogorc ki ormxrivi daintereseba<br />
qreba, mSvidobiani Tanaarsebobac<br />
advilad gadadis<br />
konfliqtsa Tu konfrontaciaSi.<br />
sxva sityvebiT, adamianebi<br />
Tavisive msgavs adamianebTan<br />
amjobineben urTier-<br />
Tobas da imadroulad antipaTiurad<br />
arian ganwyobilni<br />
sxvebisadmi maTi gansxvavebulobis<br />
gamo. `sxva~ Cveni megobari<br />
xdeba mxolod im zomiT, ra<br />
zomiTac igi ar uqmnis diskomforts<br />
Cvens privatul<br />
sferos da xels uwyobs Cvens<br />
individualur bednierebas.<br />
SesaZlebelia Tu ara kacobriobisaTvis<br />
am paTologiuri<br />
mdgomareobis daZleva? gansxvavebulobisa<br />
da erTobis erTmaneTSi<br />
morigeba mxolod<br />
moraluri problema rodia.<br />
misi, rogorc dacemuli samyaros<br />
fenomenis, daZleva SesaZlebelia<br />
`axali SobiT~, qristianuli<br />
egzistenciiT, romlis<br />
saSualebiTac xorcieldeba<br />
adamianebis Serigeba arsobrivad<br />
gansxvavebul arsebasTan<br />
(RmerTTan. _ mTargm.).<br />
Tumca es Teologiuri WeSmariteba<br />
ar warmoadgens eklesiisTvis<br />
gamarTlebas politikuri<br />
pasuxismgeblobis Tavidan<br />
acilebis SemTxvevaSi,<br />
rac Semarigebeli saSualeba<br />
unda iyos am fragmentirebad<br />
da konfliqtur samyaroSi.<br />
ufro zustad ki, igi gamudmebiT<br />
gvaxsenebs, rom istoriis<br />
manZilze rogorc Tavad
#1(28)<br />
eklesia, aseve danarCeni samyaro,<br />
gansxvavebulobis winaaRmdegobad<br />
gardaqmnis mudmivi<br />
riskis winaSe imyofeba.<br />
Cven, qristianebs, SegviZlia<br />
mniSvnelovani xedvis SemoTavazeba<br />
imis Taobaze, Tu rogor<br />
unda gvesmodes gansxvavebulTa<br />
urTierTmorigeba<br />
erTobis saSualebiT: erTianoba<br />
mravalferovnebaSi damaxasiaTebelia<br />
TviT sameba<br />
RmerTisTvis. ieso uyoymanod<br />
urTierTobda radikalurad<br />
gansxvavebul individebTan:<br />
mwignobrebTan, mebaJeebTan,<br />
vaWrebTan, meZavebTan da sxv.<br />
gansxvavebulobis aRiareba<br />
aucilebeli pirobaa namdvili<br />
erTobisTvis. swored amgvar<br />
erTobaSi arsebuli urTierTobebiT<br />
aris SesaZlebeli<br />
`sxvaTa~ gageba. erToba ubralod<br />
wyvets Tavis arsebobas,<br />
rodesac yoveli gansxvavebuloba<br />
igiveobamde daiyvaneba.<br />
RvTis maradiuli Zis ganxorcieleba<br />
da misi amqveyniuri<br />
msaxureba gvicxadebs, Tu rogori<br />
siyvaruliT urTier-<br />
Tobs igi mTel samyarosTan<br />
mis mravalferovnebaSi. qriste,<br />
Tavisi amqveyniuri msaxurebis<br />
dros, yvela adamians<br />
uziarebda RvTaebrivi siyvarulis<br />
gardamqmnel Zalas.<br />
igi kurnavda maT yovelgvar<br />
sisustes da cdilobda gardaeqmna<br />
isini im arsebebad, ra<br />
arsebebad yofnisTvisac<br />
iyvnen mowodebulni.<br />
eklesiis<br />
sajaro diskursi<br />
qristianul eklesiaTa politikuri<br />
argumentebi saxa-<br />
Solidarität<br />
EX CATHEDRA<br />
rebiseul uwyebebs unda efuZnebodes<br />
da imgvarad unda<br />
warmovadginoT, rom misaRebi<br />
iyos eklesiis arawevri sazogadoebebisTvisac.<br />
amasTanave<br />
eklesiis sajaro argumentebi<br />
srulad unda eTanxmebodes<br />
im standartebs, romelTa meSveobiTac<br />
eklesiis Sida cxovreba<br />
regulirdeba, da rodesac<br />
religiuri gaerTianeba<br />
gamodis sakuTari sazRvrebidan,<br />
mas SeuZlia sajaro sivrceSi<br />
politikuri normebis<br />
Sesabamisad moqmedeba saku-<br />
Tari moraluri standartebis<br />
Ralatis gareSe. qristianuli<br />
rwmenis transcendentur<br />
ganzomilebas SeuZlia<br />
imoqmedos Caketili sistemebisa<br />
da ideologiebis winaaRmdeg,<br />
romlebic aferxeben<br />
Tavisufal azrovnebasa da<br />
cxovrebas. igi aseve seriozuli<br />
gamowvevis winaSe ayenebs<br />
nebismieri socialuri sistemis<br />
absolutur moTxovnebs,<br />
icavs adamianur Semoqmedebas<br />
socialuri inertulobisagan<br />
da pasuxismgeblobis grZnobas<br />
nergavs sazogadoebriv<br />
cxovrebaSi. amgvari tendenciebis<br />
ganviTareba sajaro<br />
sivrceSi SesaZlebelia saxarebiseuli<br />
narativebis saSualebiT,<br />
sazogadoebisaTvis<br />
maTi mniSvnelobis ganmartebiT<br />
dialogur reJimSi.<br />
sazogadoebasTan dialogis<br />
xarisxi damokidebulia ara<br />
mxolod naTel mizanze, aramed<br />
TviT Tanamosaubreebzec,<br />
romlebic srulad da akuratulad<br />
informirebulni unda<br />
iyvnen mocemul sakiTxTan<br />
dakavSirebuli argumentebisa<br />
da faqtebis Taobaze. sanam<br />
mxareebi diskusias daiwyeb-<br />
86<br />
}'vh'mksr<br />
dnen, isini aucileblad unda<br />
aRiWurvon urTierTgagebis<br />
unariT an, ukidures SemTxvevaSi,<br />
dialogis procesSi<br />
mainc unda SeiZinon igi. ur-<br />
TierTpativiscema da urTierTgagebis<br />
unari dialogis<br />
aucilebeli winapirobebia.<br />
rogorc devid Treisi aRniSnavs:<br />
`dialogs sakmaod<br />
mkacri wesebi aqvs: Tqvi mxolod<br />
is, rasac gulisxmob;<br />
gamoTqvi igi maqsimalurad<br />
akuratulad; gulisyuriT<br />
mousmine da pativi eci gansxvavebul<br />
Sexedulebas; mzad<br />
iyavi sakuTari Sexedulebis<br />
dasacavad an mis Sesasworeblad,<br />
Tuki igi gamowvevis winaSe<br />
daayena Tanamosaubrem;<br />
mzad iyavi Sesadaveblad, roca<br />
amis saWiroeba arsebobs,<br />
magram daTme pozicia, Tuki<br />
sawinaaRmdego mtkicebulebebs<br />
warmogidgenen~.<br />
amgvari diskusia (Cvens Sem-<br />
TxvevaSi rogorc eklesiis monawileobis<br />
saSualeba sazogadoebriv<br />
debatebSi) gulisxmobs,<br />
rom eklesia iRebs<br />
gamowvevas sakuTari moraluri<br />
Sexedulebebis xelaxali<br />
formulirebisa da, ufro<br />
metic, maTi Semdgomi ganvi-<br />
Tarebis Taobaze; eklesiis<br />
daniSnuleba marto is ki ar<br />
aris, rom Tavad cxovrobdes<br />
saxarebiseuli suliskveTebiT,<br />
aramed _ isic, rom danarCen<br />
samyarosac auwyos igi<br />
masTan komunikaciis meSveobiT.<br />
SesaZlebelia marTlmadidebluri<br />
moraluri xedvis<br />
ganviTarebis warmodgena<br />
qristianuli rwmenis sxvadasxvagvari<br />
aRqmis SeTvisebiT.<br />
es mravalferovneba SeiZleba<br />
asaxavdes zogadi isto-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
iuli mdgomareobis sxvadasxvagvar<br />
gagebas an morwmune-<br />
Ta arCevans: qristianuli<br />
rwmenis sxvadasxva elements<br />
miusadagon romelime konkretuli<br />
mdgomareoba.<br />
Cemi azriT, amgvari saxis<br />
pluralizmi gardauvalia.<br />
Tumca arsebobs imis saSiSroebac,<br />
rom aseTi pluralizmi<br />
SfoTis wyaro gaxdes eklesiis<br />
moralur xedvasTan mimar-<br />
TebaSi. marTlmadideblur TeologiaSi<br />
Tavisufali arCevani<br />
gulisxmobs adamianis<br />
mier sakuTari rwmenis Tavisuflad<br />
gamoxatvis arCevans.<br />
ase rom, pirovnebas sruli<br />
ufleba aqvs konkretulad<br />
misTvis damaxasiaTebeli unikaluri<br />
xedvisa Tu moqmedebis<br />
Tavisuflebisa. amgvari<br />
moraluri pluralizmis parametrebi<br />
dadgenilia qristianuli<br />
eklesiis erTiani<br />
rwmeniT, misi zogadi eTosiT.<br />
warsulSi, Cveulebriv, miiCneoda,<br />
rom eklesias magisterialurad<br />
(anu yvelasaTvis<br />
savaldebulo wesiT. _ mTargm.)<br />
unda gamoeTqva sakuTari<br />
pozicia socialur sakiTxebze.<br />
magram dRes, Cemi azriT,<br />
eklesiam mTeli Tavisi Zalisxmeva<br />
iqiTken unda mimarTos,<br />
rom sakuTar wevrebs daexmaros<br />
ganaviTaron moraluri<br />
xedva da ipovon gzebi, erTi<br />
mxriv, sarwmunoebrivi Sexedulebebisa<br />
da, meore mxriv,<br />
maTi praqtikulad ganxorcielebis<br />
saSualebaTa erTmaneTTan<br />
dasakavSireblad.<br />
eklesia ver miiRebs monawileobas<br />
sajaro diskusiebSi,<br />
Tuki igi Tavis specifikur<br />
msoflmxedvelobas gadmos-<br />
cems raRac ezoTeruli da<br />
bundovani eniT. eklesia maqsimalur<br />
yuradRebas unda aqcevdes<br />
sazogadoebis guliscemas.<br />
argumenti mxolod ma-<br />
Sin iqneba gasagebi da misaRebi,<br />
rodesac sxvebi, romlebsac<br />
ar esmiT saeklesio enis<br />
specifikuroba, SeZleben misi<br />
racionalurobis aRiarebas<br />
da misi sargeblianobis danaxvas<br />
sazogadoebrivi cxovrebis<br />
ama Tu im sferosTvis.<br />
monologebis seria, gadmocemuli<br />
mxolod TeologebisTvis<br />
gasagebi eniT, yovlad<br />
usargebloa, gansakuTrebiT<br />
maSin, Tu maTi winapirobebic<br />
imgvaria, romlebsac ar iziareben<br />
sazogadoebis calkeuli<br />
wevrebi Tu institutebi.<br />
amrigad, eklesia sabolood<br />
uunaro aRmoCndeba gauziaros<br />
sazogadoebas Tavisi unikaluri<br />
xedvebi, TviT demokratiul<br />
garemoSic ki.<br />
dialogis process araviTari<br />
efeqti ar eqneba, Tu igi tolerantobis<br />
suliT ar ganimsWvaleba.<br />
pluralisturi sazogadoebis<br />
cxovreba yovel-<br />
Tvis moculia uTanxmoebebiT<br />
sajaro mniSvnelobis sakiTxebze<br />
msjelobisas. Tu adamianebi<br />
ar gamoimuSaveben gansxvavebebiT<br />
gamowveuli uTanxmoebebis<br />
konstruqciuli<br />
gzebiT mogvarebisa da mSvidobiani<br />
Tanacxovrebis unars,<br />
maSin es uTanxmoebebi SeiZleba<br />
Zaladobrivi konfliqtis<br />
wyaro gaxdes. tolerantoba<br />
adamianis Sinagani Tvisebaa,<br />
romelic pluralistulma sazogadoebam<br />
TiToeul mis moqalaqeSi<br />
unda aRzardos da<br />
ganamtkicos. dialogi yovlad<br />
SeuZlebelia, Tuki mosaubre<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
87<br />
solidaroba<br />
ar aris tolerantulad ganwyobili,<br />
Tuki mas ar surs im<br />
SesaZleblobis aRiareba, rom<br />
sxvas Tavisi `gansxvavebulobiT~<br />
aqvs potenciali gaafar-<br />
Toos da gaamdidros realobis<br />
miseuli aRqma. saWiroa<br />
adamianebma iseTive Sefaseba<br />
da pativiscema gamoxaton maT<br />
mimarT, visac ar eTanxmebian,<br />
rogor Sefasebasa da pativiscemasac<br />
Tavad moelian sxvebisagan.<br />
amgvari tolerantoba<br />
da pativiscema ar unda avurioT<br />
relativizmSi, romelic<br />
sworisa da mcdaris, WeSmaritisa<br />
da yalbis, keTilisa da<br />
borotis erTmaneTisgan gar-<br />
Cevis uaryofas warmoadgens.<br />
piriqiT, swored tolerantoba<br />
iZleva amgvari msjelobis<br />
SesaZleblobas.<br />
ar unda gvqondes imis iluzia,<br />
rom demokratiul sazogadoebaSi<br />
yovelTvis SesaZlebelia<br />
yvela sakiTxze dialogis<br />
saSualebiT Tanxmobis<br />
miRweva. arsebobs garkveuli<br />
situaciebi, romlebic arasodes<br />
ar iqnebian Sewynarebulni<br />
ama Tu im religiuri<br />
jgufis mier. sarwmunoebrivi<br />
Sexedulebebi, romlebic religiuri<br />
adamianebis identobas<br />
gansazRvravs, SesaZloa<br />
Rrma konfliqtSic aRmoCndes<br />
romelime konkretul sakiTxTan<br />
dakavSirebiT miRweul<br />
SeTanxmebasTan liberalurdemokratiul<br />
saxelmwifoSi.<br />
amitom am adamianebis sindisma<br />
SeiZleba protestis gamoxatva<br />
moiTxovos da es protesti<br />
mravali formiT gamovlindes,<br />
dawyebuli ukmayofilebis<br />
gamoxatviT, damTavrebuli<br />
aqtiuri samoqalaqo daumorCileblobiT.<br />
protestis
#1(28)<br />
gamoxatva adamianis fundamenturi<br />
uflebaa, romelsac liberalur-demokratiulisaxelmwifo<br />
Tavis TiToeul<br />
moqalaqes aniWebs. magram es<br />
adamianebi ar Tavisufldebian<br />
pasuxismgeblobisgan, rom<br />
moralis farglebSi gamoxaton<br />
sakuTari protesti. am<br />
procesSi adamianuri Rirsebebis<br />
dakargva eWvis qveS ayenebs<br />
swored im sindisis moralur<br />
sijansaRes, romelic<br />
impulss aZlevs protestis<br />
amgvari formiT gamoxatvas.<br />
vadastureb ra adamianebis<br />
mier protestis gamoxatvis<br />
uflebis legitimurobas,<br />
msurs mivuTiTo im kriteriumebze,<br />
romelTa gamoyenebac<br />
pluralistul saxelmwifoSi<br />
moqalaqeebs daexmareba imis<br />
gamosarkvevad, unda gaiziaron<br />
Tu ara amgvari protesti. SesaZloa<br />
maT gadaafason kidec<br />
sakuTari ganwyobisa da qcevis<br />
marTebuloba (aq avtori<br />
unda gulisxmobdes religiur<br />
fundamentalistTa survils,<br />
saxelmwifo doneze iqnas gatarebuli<br />
maTi konkretuli<br />
moTxovnebi `gansxvavebuli~<br />
tendenciebis Seviwroebasa Tu<br />
akrZalvasTan dakavSirebiT. _<br />
mTargm.). Zaladobrivi politikuri<br />
strategiis danergva<br />
arcTu ise gonivruli saqcielia.<br />
adamianebi ar arian aR-<br />
Wurvilni ucdomelobis TvisebiT.<br />
rogorc istoria gviCvenebs,<br />
zogierTi moraluri<br />
msjeloba, romelic Zaladobrivad<br />
iqna Tavsmoxveuli, sabolood<br />
mcdari an zedmetad<br />
damTrgunveli aRmoCnda. amitom<br />
saWiroa miviRoT pluralizmis<br />
pozitiuri gageba, rogorc<br />
mkacri gafrTxileba<br />
Solidarität<br />
EX CATHEDRA<br />
sxvadasxva arCevanisa da cxovrebis<br />
gansxvavebuli wesis<br />
dagmobis tendenciis winaaRmdeg.<br />
sakuTari Sexedulebebis<br />
sxvebisaTvis Tavs moxvevis<br />
mizniT politikuri Zalauflebis<br />
gamouyenebloba Cvensave<br />
interesebSi unda Sediodes,<br />
radgan politikuri Zalauflebis<br />
balansis cvlilebis<br />
dros SesaZloa kardinalurad<br />
gansxvavebuli Sexedulebebis<br />
mqone jgufma<br />
Caigdos xelSi saxelmwifo<br />
aparatze kontroli. garda<br />
amisa, iZuleba iwvevs ukidures<br />
gaRizianebasa da aRSfo-<br />
Tebas, sazogadoebisgan gaucxoebas,<br />
saxelisuflebo struqturebisadmi<br />
pativiscemis<br />
Sesustebas da mraval eWvs<br />
badebs politikuri liderebis<br />
ganzraxvebTan dakavSirebiT.<br />
inglisuridan Targmna<br />
daviT TinikaSvilma<br />
wignidan: Emmanuel Clapsis.<br />
Orthodoxy in conversation.<br />
WCC Publications, Geneva, 2000<br />
88<br />
}'vh'mksr<br />
Ñîëiäàðíiñòü
eklesiisa<br />
iRumeni petre meSCerinovi<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
89<br />
solidaroba<br />
da saxelmwifos<br />
TanamSromlobis<br />
Sesaxeb<br />
1.<br />
zafxulis damdegs momeca Sem-<br />
Txveva bavSvTa da axalgazrdobis<br />
sulieri ganviTarebis<br />
sapatriarqo centris warmomadgeneli<br />
vyofiliyavi saxelmwifo<br />
dumaSi. demografiis<br />
sakiTxebisadmi miZRvnil<br />
`mrgval magidaze~ ruseTis<br />
yvela kuTxidan Camosulma<br />
kompetenturma, dainteresebulma<br />
Tu gulSematkivarma<br />
adamianma warmoadgina savalalo<br />
statistika da ramdenime<br />
mosazreba, Tu ra unda<br />
gveRona am sferoSi Seqmnili<br />
katastrofuli viTarebis gamosasworeblad.<br />
diskusiis<br />
dros ori ZiriTadi Tvalsazrisi<br />
gamoikveTa. pirvelis mixedviT,<br />
aucilebelia mraval-<br />
Svilianobis, ojaxis presti-<br />
Jis propaganda. saWiroa Tanamedrove,<br />
ojaxis sawinaaRmdego<br />
ideologiis Secvla mis-<br />
Tvis sxva, pozitiuri ideologiis<br />
dapirispirebis meSveobiT<br />
da a.S. meore Tvalsazrisi ki,<br />
romelic am striqonebis<br />
avtorma gamoTqva, SeiZleba<br />
im azramde daviyvanoT, rom<br />
adamianebi ara mxolod aCenen<br />
Svilebs, aramed mSoblebs<br />
Svilebis aRzrdisa da yovelmxrivi<br />
uzrunvelyofis valdebulebac<br />
aqvT. amasTan SedarebiT<br />
demografiul problemas,<br />
garkveuli azriT, meoreuli<br />
mniSvneloba eniWeba, vinaidan<br />
igi zogadad ojaxis<br />
arastabilurobis problemidan<br />
gamomdinareobs. bevri<br />
Svilis gaCenis survilis<br />
uqonloba didwilad saxelmwifo<br />
mxardaWeris ararsebobiTa<br />
da Svilebis momavalTan<br />
dakavSirebuli SiSiT aris<br />
ganpirobebuli. es SiSi ki im<br />
e. w. reformebis gamo Cndeba,<br />
romlebic ganaTlebisa da jandacvis<br />
komercializacias da<br />
mraval sxva siaxles gulisxmobs.<br />
garda amisa, istoriuli<br />
mexsierebis ZaliT, Cvens qveyanaSi<br />
veranairi ideologia<br />
qmediTi ver iqneba, Tuki igi<br />
konkretuli saqmeebiT ar iqna<br />
ganmtkicebuli. Tuki adamianebs<br />
mxolod da mxolod<br />
movuwodebT: gaaCineT Svilebi!<br />
ojaxi `magaria!~ (avtori aq<br />
rusul Jargons iyenebs. _<br />
mTargm.), magram xels ar Sevuw-
#1(28)<br />
yobT am mowodebas gaazrebuli<br />
socialuri politikiT, maSin<br />
propaganda sawinaaRmdego Sedegs<br />
gamoiRebs. garda amisa,<br />
saxelmwifo duma swored is dawesebulebaa,<br />
romelic mowodebulia<br />
gadawyvitos socialuri<br />
problemebi da realuri<br />
SesaZleblobac aqvs saamisod.<br />
`mrgval magidaze~ warmodgenili<br />
iyo mesame Tvalsazrisic,<br />
romelic erTma mRvdelma gamoTqva.<br />
man Tavisi gamosvla<br />
Semdegnairad daiwyo: `samwuxarod,<br />
eklesia CvenTan jer<br />
kidev gamoyofilia saxelmwifosgan...~<br />
auditoria ukmayofilod<br />
SeiSmuSna. (yvelaze<br />
naklebad visurvebdi, rom<br />
mkiTxvelma es striqonebi Cemi<br />
TanamoZmis _ marTlac Rirseuli<br />
moZRvrisa da brwyinvale<br />
adamianis kicxvad aRiqvas. me<br />
mxolod azrTa wyobaze, gamoTqmul<br />
poziciaze vsaubrob).<br />
Semdeg moZRvarma biblia daimowma,<br />
romelic gveubneba,<br />
rom ojaxi kargia. man imis<br />
Sesaxebac isaubra, rom eklesias<br />
SeuZlia demografiuli<br />
problemebis gadaWra. `gamocdileba<br />
gviCvenebs, rom<br />
Tuki eklesias uSveben, magali-<br />
Tad, cixeebSi, iq ukeTesi disciplina<br />
myardeba; jarSi iklebs<br />
`dedovSCina~; skolebSi<br />
bavSebi naklebad celqoben...~<br />
magram, miuxedavad amisa, eklesias,<br />
samRvdeloebis warmomadgenelTa<br />
saxiT, arsad ar<br />
`uSveben~ da swored es aris<br />
borotebis mizezi. problemis<br />
gadawyveta gulisxmobs samRvdeloebis<br />
daSvebas skoleb-<br />
Si, sabavSvo dawesebulebebSi<br />
da saerTod yvelgan, _ ganacxada<br />
man da Tavisi gamosvla<br />
ase daasrula: `arcTu ise<br />
didi xnis win ruseTis erTerT<br />
qalaqSi eklesiam specialuri<br />
propagandistuli kampania<br />
awarmoa, ris Sedegadac<br />
Solidarität<br />
EX CATHEDRA<br />
Sobadoba iq maSinve gaizarda~.<br />
sxdomaze damswre deputatma,<br />
romelic mRvdlis mier dasaxelebuli<br />
qalaqidan gaxldaT,<br />
sakmaod xmamaRla gamoxata<br />
Tavisi daeWveba am informaciasTan<br />
dakavSirebiT, xolo<br />
Cem gverdiT mjdomi Cinovniki<br />
ganaTlebis saministrodan<br />
(Cven mTeli `mrgvali magidis~<br />
msvlelobisas erTmaneTs replikebs<br />
vucvlidiT) Cems mxar-<br />
Tan daixara da miTxra: `ese<br />
igi, yvelgan unda SegiSvaT...~<br />
sasuliero pirs Tavazianad mousmines,<br />
madloba gadauxades<br />
da diskusia kvlav gagrZelda<br />
pirvel da meore Tvalsazris-<br />
Ta gamo. mesame Tvalsazrisma<br />
msjelobaze gavlena ver iqonia,<br />
Tumca `mrgvali magidis~<br />
bevri monawile eklesiisa da<br />
saxelmwifos TanamSromlobis<br />
mniSvnelobaze saubrobda.<br />
sxdomis damTavrebis Semdeg<br />
Cemma mezobelma Tavisi pozicia<br />
aseTi sityvebiT ganmimarta:<br />
`Tavis droze me ganaTlebis<br />
saministros saolqo<br />
departamentis raionuli<br />
sammarTvelos xelmZRvaneli<br />
gaxldiT. gadavwyviteT skolebSi<br />
Segvetana sagani `marTlmadidebluri<br />
kulturis<br />
safuZvlebi~. survili gamiCnda<br />
am gakveTils davswrebodi<br />
da skolisken gavemarTe. gakveTili<br />
meeqvse klasSi tardeboda.<br />
naxevari gakveTilis<br />
ganmavlobaSi mRvdeli bavSvebs<br />
imis Sesaxeb uyveboda...<br />
ra hqvia amas TqvenTan... ai,<br />
gardacvalebis Semdeg rom<br />
aris...~ `sazvereebi~, _ mivaSvele<br />
me sityva. `diax, sazvereebis<br />
Sesaxeb. Semdeg igi ratomRac<br />
mowameobrivad aRsrulebul<br />
mefe nikolozze<br />
gadavida da imis mtkicebas<br />
mohyva, rom Cven aucileblad<br />
unda aRvadginoT TviTmpyro-<br />
90<br />
}'vh'mksr<br />
beloba, radgan mxolod es gadaarCens<br />
ruseTs. gakveTilis<br />
bolos ki ganacxada, rom aucilebelia<br />
davupirispirdeT<br />
globalizacias, risTvisac<br />
gogonebma grZeli kabebiTa<br />
da TavsafrebiT unda iaron.<br />
amis Semdeg gankarguleba gaveci,<br />
rom Cemi raionis arcerT<br />
skolaSi mRvdels ar Semoedga<br />
fexi... me, ra Tqma unda,<br />
mwams RmerTi da araferi maqvs<br />
eklesiis sawinaaRmdego, magram,<br />
mapatieT da, samRvdeloebis<br />
winaaRmdegi var. Tqven<br />
yvelafers moiTxovT, magram<br />
risi mocema SegiZliaT sanacvlod?<br />
TqvenTan saqmis daWera<br />
xaTabalaa, _ TiTqos isev<br />
me-19 saukuneSi xarT...~<br />
saxelmwifo dumidan monasterSi<br />
vbrundebodi da Tan Cemi<br />
yurisTvis usiamovnod mosasmen<br />
am sityvebze vfiqrobdi...<br />
magram maT uaryofas verafriT<br />
vaxerxebdi. am movlenis<br />
Semdeg piradad davrwmundi<br />
imaSi, rom Cinovnikebi,<br />
romlebic eklesias arsad ar<br />
`uSveben~, sulac ar iqcevian<br />
ase boroti ganzraxviT, da<br />
rom isini arc `msoflio SeTqmulTa<br />
mier mosyiduli~ adamianebi<br />
arian. maT gulwrfelad<br />
surT Cvens qveyanaSi mdgomareobis<br />
gamosworebisa da<br />
gaumjobesebis xelSewyoba,<br />
magram, miuxedavad eklesiis<br />
mimarT mowiwebisa, didi survili<br />
ar aqvT mis warmomadgenlebTan,<br />
_ CvenTan,<br />
mRvdlebTan, _ iurTierTon.<br />
rogorc Cans, maT amis realuri<br />
safuZvelic aqvT... modiT,<br />
ganvixiloT ra safuZvelia es.<br />
2.<br />
pirveli, ris Sesaxebac mogviwevs<br />
saubari, es aris erTgvari<br />
`klerikalizmi~. eklesiac<br />
da saxelmwifoc soli-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
darulni arian im mosazreba-<br />
Si, rom sazogadoebrivi sike-<br />
Tis sisavsisaTvis eklesiis<br />
gamocdileba mniSvnelovani da<br />
saWiroa. magram Cinovnikebs<br />
umravles SemTxvevaSi sasuliero<br />
pirebTan uwevT urTierToba<br />
da arcTu ise iSviaTad<br />
Cndeba SekiTxva: gamovxatavT<br />
da gadmovcemT ki Cven, klerikosebi,<br />
eklesiis gamocdilebas<br />
saTanadod? vakvirdebi<br />
ra Tanamedrove saeklesio<br />
cxovrebas, mivdivar daskvnamde,<br />
rom xSirad eklesiis<br />
gamocdileba Canacvlebulia<br />
ama Tu im konkretuli<br />
mRvdelmsaxuris gamocdilebiT.<br />
es ki, samwuxarod, yovelTvis<br />
erTi da igive ar aris.<br />
samRvdeloeba (ra Tqma unda,<br />
yvela klerikoss ar vgulisxmob;<br />
samwuxarod, Cveni wodebis<br />
ramdenime warmomadgenelic<br />
ki sakmarisia imisaTvis,<br />
rom qvemoT gadmocemuli STabeWdileba<br />
Camoyalibdes)<br />
cxovrobs sruliad gansakuTrebul<br />
pirobebSi. xeldasxmas,<br />
sasuliero pirad kurTxevas,<br />
adamiani gadahyavs TviTSefasebisa<br />
da samyarosadmi damokidebulebis<br />
sruliad gansxvavebul<br />
sibrtyeSi; samwuxarod,<br />
yvela sasuliero piri<br />
ver iTvaliswinebs amas. Cven<br />
SeveCvieT adamianebisadmi<br />
mimarTvas `zemodan~: yurad-<br />
RebiT unda gvismendnen, xelze<br />
unda gvkocnidnen, adamianTa<br />
sazogadoebaSi yovelTvis<br />
pirvelebi unda viyoT. Cven<br />
yvelafris Tqma SegviZlia,<br />
rac TavSi mogviva, sxvebma ki<br />
Tavis daqneviT unda gvipasuxon:<br />
`marTalia, mamao!~ an<br />
(amooxvriT): `ase Tqva moZRvarma~.<br />
Cven Zalian xSirad<br />
vfiqrobT, rom sasuliero<br />
wodeba kompetenturobas<br />
gvaniWebs yvela sferoSi, ris<br />
gamoc sakuTar Tavs uflebas<br />
vaZlevT, rom darwmunebiT da<br />
rixiT visaubroT im sakiTxebze,<br />
romelTa Sesaxeb warmodgenac<br />
ki ar gvaqvs. aseve metyvelebisas,<br />
gansakuTrebiT<br />
iq, sadac es xSirad sruliad<br />
uadgiloa, viyenebT gansakuTrebul<br />
leqsikas: `kurTxevas<br />
gaZlev~ (saero eniT es niSnavs:<br />
nebarTvas an davalebas<br />
gaZlev. _ mTargm.), `ar gaZlev<br />
kurTxevas~, `morCileba<br />
iqonie~, `Tavi daimdable~ da<br />
a.S. Cven yvelas `SenobiT~ vesaubrebiT,<br />
maT Soris im adamianebsac,<br />
romlebic Cvenze<br />
bevrad asakovanni arian. aseve,<br />
gulwrfelad vfiqrobT,<br />
rom yvela valdebulia pativs<br />
mogvagebdes, miCveulni varT<br />
Cveni sityvebisa da gankargulebebis<br />
usityvo morCilebas.<br />
yovelive amis gamo mravali<br />
Cvengani Tamamdeba, viwyebT<br />
adamianebiT manipulirebas,<br />
vfiqrobT, rom mrevli Cveni<br />
movalea, arcTu ise iSviaTad,<br />
materialuri gagebiTac... yovelive<br />
es xdeba Cvens viwro<br />
saeklesio wreSi da amgvari<br />
ram SesaZlebelia swored imitom,<br />
rom mraval eklesiur<br />
adamians eklesiisadmi mowiweba,<br />
zogadad saeklesio wodebisadmi<br />
mokrZaleba Tavad am<br />
wodebis matarebelze, Cvenze<br />
gadmoaqvs (rasac xSirad Cven<br />
TviTon STavagonebT maT), miuxedavad<br />
Cveni zneobrivi<br />
mdgomareobisa. wm. Teofane<br />
dayudebuli werda, rom moZ-<br />
Rvari bevrs da didxans unda<br />
muSaobdes sakuTar Tavze,<br />
raTa man adamianebSi ndoba,<br />
pativiscema da wona moipovos,<br />
amis miRweva ki avtomaturad,<br />
mxolod sasuliero<br />
wodebis miRebiT, SeuZlebelia.<br />
bevr klerikoss aviwydeba es.<br />
xSirad Cven sikeTis, taqtis,<br />
delikaturobis, zrdilobianobis,<br />
adamianebisadmi pativiscemisa<br />
da maTi problemebis<br />
gaTavisebis unaris nacv-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
91<br />
solidaroba<br />
lad sruliad sxva Tvisebebs<br />
vavlenT. yovelive amis gamo<br />
xSirad `amovardnilni varT<br />
realobidan~. araerTxel SemimCnevia,<br />
rom mraval<br />
mRvdels mxolod eklesiur<br />
adamianebTan urTierToba<br />
SeuZlia, xolo `gareSeebTan~<br />
(araeklesiur adamianebTan. _<br />
mTargm.) urTierTobis unari<br />
saerTod ar gaaCnia... es ukanasknelni<br />
aseT sasuliero<br />
pirTan saubris Semdeg gakvirvebulni<br />
brundebian ukan.<br />
aseTia realuri suraTi.<br />
is, rac viwro saeklesio sivrceSi<br />
xdeba, sruliad uadgiloa<br />
danarCen sazogadoebaSi.<br />
Cinovnikebi, ZiriTadad, araeklesiuri<br />
adamianebi arian,<br />
romlebmac ar ician yvela Cveni<br />
`ileTi~. isini sulac ar<br />
arian valdebulni pativiscemiT<br />
gvepyrobodnen da gvemor-<br />
Cilebodnen. isini CvenSi xedaven<br />
ara (maTTvis gaugebari)<br />
wodebis matarebel ierarqs,<br />
aramed sakuTar TavTan mimar-<br />
TebaSi sruliad Tanaswor adamians,<br />
sakuTar sferoSi pasuxismgebel<br />
da kompetentur specialists.<br />
magram, rogorc Cans,<br />
Cven xSirad sruliad ar SevesabamebiT<br />
am warmodgenas. gana<br />
Cveni pirovnebis mixedviT ar<br />
msjeloben eklesiaze da Tan<br />
ara mxolod kerZo pirebi, aramed<br />
adamianebi, romlebzec mar-<br />
Tlac Zalian bevri ram aris damokidebuli?<br />
sakmarisia erTi<br />
mRvdelic ki, romelmac ar icis<br />
ris Sesaxeb da rogor isaubros<br />
Tanamedrove bavSvebTan, rom<br />
mTeli raionis skolebi `marTlmadidebluri<br />
kulturis safuZvlebis~<br />
gareSe darCes.<br />
Cveni, klerikosebis, saxiT<br />
eklesia xSirad warmodgenilia<br />
ucnaur dawesebulebad, romlis<br />
winaSec Cinovnikebi `mwyobrSi<br />
unda Cadgnen~ da `Sesawi-
#1(28)<br />
ri gaiRon~. mwyobrSi Cadgoma<br />
maT ar surT, Cven ki maSinve<br />
maT kicxvas viwyebT: es Cinovnikebi<br />
ar gvafaseben, eklesias<br />
ar `uSveben~, CvenTan saqmis<br />
daWera ar surT... magram<br />
saWiroa ara `klerikaluri~,<br />
aramed normaluri, adamianuri<br />
kuTxiT SevxedoT am mdgomareobas:<br />
ratom ar surT?<br />
swored imitom, rom Cvens<br />
droSi sakmarisi aRar aris<br />
mxolod mivekuTvnebodeT<br />
marTlmadidebel eklesias da<br />
amis gamo viTxovdeT sxvebisgan<br />
rames, dRes saWiroa saqmeebiT<br />
davamtkicoT sakuTari<br />
aRmsareblobis Rirseba da<br />
amgvarad SevesabamebodeT mas.<br />
vinaidan Cven marTlac gvsurs<br />
Solidarität<br />
EX CATHEDRA<br />
xelisuflebasTan TanamSromloba<br />
Cvens TanamemamuleTa<br />
sasikeTod (da ara imitom,<br />
rom vinmes `fuli davayrevinoT~,<br />
gavdevnoT protestantebi<br />
an sakuTari viwro partiuli<br />
problemebi movagvaroT),<br />
amisTvis Cinovnikebis<br />
lanZRva ki ara, sakuTari Tavis<br />
gverdidan yurebaa saWiroa,<br />
dasawyisisTvis, ubralod,<br />
adekvatur adamianad<br />
gadaqceva, romelic naTlad<br />
acnobierebs sakuTari kompetenciis<br />
sazRvrebs.<br />
amas rom mivaRwevT, mere, pirvel<br />
yovlisa, Cvenive pirovneba<br />
unda ganvmsWvaloT qristianuli<br />
swavlebiT, wesiere-<br />
92<br />
}'vh'mksr<br />
bisa da kulturulobis nimu-<br />
Sad gadaviqceT da mxolod<br />
amis Semdeg (da mxolod im<br />
SemTxvevaSi, roca es uadgilo<br />
ar iqneba) movyveT `sulierebisadmi<br />
apelirebas~, daviwyoT<br />
bibliidan citatebis<br />
srola, movuwodebdeT Sesawiris<br />
gaRebisaken da vaswavlideT<br />
adamianebs ra aris<br />
codva da ra _ ara.<br />
3.<br />
arsebobs meore problemac, romelic<br />
xels uSlis eklesiisa<br />
da saxelmwifos nayofier TanamSromlobas.<br />
amgvari Tanam-<br />
Sromlobis sfero, ZiriTadad,<br />
socialuria. magram Cvens ek-<br />
Ñîëiäàðíiñòü
lesias dRes ara aqvs an Zalian<br />
mcire raodenobiT aqvs konceptualuri<br />
socialuri proeqtebi<br />
(aq ar vsaubrobT imaze,<br />
rom eklesiam sakuTari qmedeba<br />
Caunacvlos saxelmwifos<br />
qmedebas an Seavsos misi umoqmedoba;<br />
mxedvelobaSi gvaqvs<br />
saeklesio-socialuri programebi,<br />
romlebSic sazogadoebaSi<br />
eklesiis moqmedebebia<br />
Camoyalibebuli da gawerili).<br />
Cven sruliad samarTlianad<br />
vacxadebT, rom garkveul socialur<br />
sferoebSi eklesiis<br />
gamocdileba Seucvlelia, magram<br />
mocemul etapze ar gagvaCnia<br />
ramdenadme mniSvnelovani<br />
da sistemurad damuSavebuli<br />
gegma, romelic saSualebas<br />
mogvcemda es gamocdileba<br />
warmatebiT migvesadagebina<br />
dRevandelobis realiebisTvis.<br />
amis gamo yvela Cveni ke-<br />
Tili survili deklaraciad<br />
rCeba, ukeTes SemTxvevaSi mxolod<br />
kerZo, erTjerad aqciebs<br />
Tu vaxerxebT. deklaraciebi<br />
ki, romlebsac ar axlavs<br />
kargad mofiqrebuli samoqmedo<br />
gegma da misi ganxorcielebisTvis<br />
aucilebeli saSualebebi,<br />
ori safrTxis Semcvelia:<br />
pirveli maTgani saswaulisadmi<br />
apelaciaa _ TiTqosda sakmarisi<br />
iyos mxolod samRvdeloebis<br />
SeSveba skolebSi, jar-<br />
Si da a. S., da yovelive ukeTesobisken<br />
Seicvleba. meore safrTxe<br />
ki aqedan gamomdinare<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
93<br />
solidaroba<br />
upasuxismgeblobaSi mdgomareobs.<br />
erTi nacnobi mRvdeli,<br />
romelic ruseTis erT-erTi<br />
patara qalaqis gareubanSi<br />
msaxurobs, miyveboda rogor<br />
daiwyo man ambionidan (eparqiis<br />
xelmZRvanelobisgan STagonebulma)<br />
Sobadobis zrdisken<br />
mowodebebi. msaxurebis<br />
damTavrebis Semdeg masTan<br />
erTi qali mivida da hkiTxa:<br />
`mamao, ai me ori Svili myavs.<br />
me da Cemi qmari erTad TveSi<br />
mxolod 10,000 maneTs vRebulobT<br />
da Tvidan Tvemde Zlivs<br />
gagvaqvs Tavi. ra Tqma unda,<br />
kargi iqneboda meti bavSvi<br />
gvyavdes, magram rogor Sev-<br />
ZloT maTi Senaxva? SeuZlia,<br />
magaliTad, Cvens mrevls
#1(28)<br />
TveSi Tundac 3-4 aTasi mane-<br />
Tis Segroveba Cveni ojaxisTvis?<br />
moZRvari pasuxobs: `moxarulni<br />
viqnebodiT, magram,<br />
samwuxarod, ar SegviZlia...<br />
ai, taZris saxuravidan wyali<br />
Camodis, kankelisTvisac fulia<br />
saWiro, verc imis saxsrebs<br />
vSoulob, rom komunaluri<br />
gadasaxadebis davalianeba<br />
davfaro...~ qali ekiTxeba: `albaT<br />
arc eparqias SeuZlia, ara?~<br />
mRvdelma mwared Caicina...<br />
amis Semdeg man saerTod<br />
Sewyvita am Temaze qadageba.<br />
diax, Cven eklesiis saxeliT<br />
`visvriT~ sxvadasxva mowodebebs,<br />
magram Semdeg ra? ufali<br />
Segveweva? yvela problema,<br />
materialuri da socialuri,<br />
saswaulebrivad gadawydeba?<br />
samwuxarod, eklesiaSi saswaulebi<br />
socialuri SekveTebisgan<br />
damoukideblad aResruleba<br />
da Tanac amgvar movlenebs<br />
masobrivi xasiaTi ar aqvT. yovelive<br />
amis Sedegad ki eklesia<br />
sakmaod upasuxismgeblod<br />
SeiZleba gamoiyurebodes, maT<br />
Soris Cinovnikebis TvalSi. saxelmwifo<br />
moxeleebi Cvengan<br />
realur saqmeebs elian: Semu-<br />
Savebul gegmebs, gaazrebul<br />
programebs, eseni ki ar arsebobs.<br />
Cinovnikebma ar ician Cvengan<br />
ras unda elodon, radgan,<br />
Tuki ar arsebobs naTlad SemuSavebuli<br />
koncefcia, saqme<br />
damokidebuli xdeba, ase vTqvaT,<br />
kerZo saeklesio pirebze,<br />
romlebic am saqmiT arian<br />
dakavebulni _ maT ki, TiToeul<br />
maTgans, TavSi ra mouva,<br />
erTma RmerTma uwyis. amis<br />
gamo Cinovnikebma ician, rom<br />
sxva SemTxvevaSic SesaZloa ise<br />
moxdes, rogorc es `marTlmadidebluri<br />
kulturis safuZvlebsa~<br />
da `gadamxdelTa individualur<br />
nomerTan~ (ÈÍÍ)<br />
dakavSirebiT moxda... da amjobineben<br />
aRar gariskon.<br />
Solidarität<br />
EX CATHEDRA<br />
zemoT naxsenebi socialuri<br />
programebis ararsebobidan,<br />
Tavis mxriv, ufro mniSvnelovani<br />
sakiTxi gamomdinareobs<br />
_ sistemuri moqmedebis ararseboba<br />
Tavad eklesiis SigniT.<br />
Cvens Tanamedrove saeklesio<br />
cxovrebaSi am saxis uamravi<br />
problemaa. davasaxeleb mxolod<br />
zogierTs: axalgazrdobasTan<br />
dakavSirebuli konceptualuri<br />
muSaobis, katexizaciis,<br />
qvelmoqmedebis, misionerobis<br />
da sxv. ararseboba. am<br />
sferoebSi yvelaferi enTuziastebis<br />
anabaraa mitovebuli,<br />
romlebic xSirad saeklesio<br />
struqturebisgan yovelgvari<br />
daxmarebis gareSe muSaoben.<br />
samRvdeloebis ganaTleba<br />
kritikas ver uZlebs. arc<br />
saeklesio saswavlo dawesebulebebSia<br />
swavlebis done maRali.<br />
samrevlo cxovrebaSi Zalian<br />
gavrcelebulia magizmi,<br />
berebis Tayvanismcemloba<br />
(ñòàðöåïîêëîííè÷åñòâî), SemaZrwunebeli<br />
uvicoba, xSirad isteriulobamde<br />
misuli: am mxriv<br />
sakmarisia zemoT naxseneb<br />
ÈÍÍ-Tan, `gadamxdelTa individualur<br />
nomerTan~, dakavSirebuli<br />
aJiotaJi gavixsenoT.<br />
Cven mxolod im SemTxvevaSi<br />
SevZlebT avtoritetisa da<br />
sazogadoebaze realuri gavlenis<br />
mopovebas, Tuki eklesiis<br />
sulieri da socialuri cxovrebis<br />
mTeli sisavsiT movaxdenT<br />
sakuTari Tavis realizebas.<br />
es ki SeuZlebelia zemoT<br />
naxsenebi saeklesio problemebis<br />
mogvarebis gareSe. da<br />
Tu ar daviwyebT maT mogvarebas,<br />
Cvens ganzraxvebs seriozulad<br />
aravin moekideba, radgan<br />
isini mxolod sityvebad<br />
darCeba, romlebic ukve yvelas<br />
mobezrebuli aqvs. amitom<br />
sanam moviTxovdeT, rom<br />
yvelgan `SegviSvan~, jer modiT<br />
sakuTar TavSi gavarkvioT da<br />
94<br />
}'vh'mksr<br />
sakuTar wiaRSi movagvaroT<br />
mTeli wyeba problemebisa da<br />
bolos da bolos daviwyoT<br />
realuri saqmis keTeba _ Tundac<br />
jer mxolod im saSualebebisa<br />
da Zalebis gamoyenebiT,<br />
romlebic amJamad gagvaCnia.<br />
dasasrulisTvis minda aRvniSno,<br />
rom yovelive zemoTqmulis<br />
gamo ar minda vinmem daaskvnas,<br />
TiTqos eklesiisa da<br />
saxelmwifos TanamSromlobis<br />
winaaRmdegi var an im azrs<br />
viziareb, rom amgvari TanamSromloba<br />
ganusazRvreli vadiT<br />
unda gadaidos, im droisaTvis,<br />
rodesac Cvens eklesiaSi<br />
yvelaferi brwyinvaled<br />
iqneba. me araTu winaaRmdegi<br />
var, aramed orive xeliT mxars<br />
vuWer amgvar TanamSromlobas<br />
swored axla, Zvirfasi drois<br />
dakargvis gareSe. sazogadoebas<br />
sWirdeba eklesia, radgan,<br />
rogorc ukve aRiniSna, aris<br />
sferoebi, sadac misi gamocdileba<br />
Seucvlelia da prioritetuli.<br />
da saerTod, sad<br />
unda iyos ufro mtkiced da<br />
daumaxinjeblad Semonaxuli<br />
adamianuri da sazogadoebrivi<br />
faseulobebi, Tu ara qristes<br />
eklesiaSi? aseve eklesiac sa-<br />
Wiroebs saxelmwifos mxridan<br />
xelSewyobas sakuTari arsebobis<br />
garegani mxaris mosawyobad.<br />
me mxolod is msurs,<br />
rom am TanamSromlobaSi eklesia<br />
Rirseulad gamoiyurebodes,<br />
rom Cven, misi wevrebi,<br />
gansakuTrebiT sasuliero<br />
pirebi, ar vaxdendeT eklesiis<br />
diskreditacias, da minda, rom<br />
es TanamSromloba urTierTpativiscemas,kompetenturobas,<br />
profesionalizms daefuZnos<br />
da ara _ calmxriv<br />
klerikalizmsa da upasuxismgeblobas.<br />
rusulidan Targmna<br />
daviT TinikaSvilma<br />
Ñîëiäàðíiñòü
eTnosebi saqarTveloSi<br />
rogor viRebdi<br />
fotosamuSao, romelic saxalxo<br />
damcvelis ofisTan arsebuli<br />
tolerantobis centris<br />
da gaeros proeqtis dakveTiT<br />
Cavatare, erT-erTi yvelaze<br />
saintereso iyo Cems cxovrebaSi<br />
_ sainteresoc da, axla<br />
ukve SemiZlia vTqva, sasargebloc,<br />
radgan orive enciklopedia<br />
_ saqarTveloSi gavrcelebuli<br />
religiebisa da<br />
CvenTan mcxovrebi eTnosebis<br />
Sesaxeb ukve gamovida da kargic<br />
gamovida. xolo is, rom<br />
am Sinaarsobrivad Zalian sa-<br />
Wiro wignebis gaformebaSi mec<br />
mimiZRvis garkveuli wili, kmayofilebis<br />
grZnobiT mavsebs.<br />
rodesac am samuSaos davTanxmdi,<br />
ukve vicodi, rom siamovnebiTa<br />
da gulmodginebiT gadaviRebdi<br />
fotoebs. me isedac<br />
_ grantis gareSec _ vmogzaurob<br />
da suraTebsac viReb,<br />
axla ki SemeZlo manqana dameqiravebina<br />
da proeqtisTvis<br />
saintereso yvela adgili auCqareblad<br />
Semomevlo. proeqti<br />
ki saqarTvelos mraval<br />
CemTvis saintereso kuTxesa<br />
da sayvarel adgils moicav-<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
95<br />
solidaroba<br />
gansxvavebasa<br />
da msgavsebas<br />
arCil qiqoZe<br />
da: kaxeTsa da javaxeTs, mesxeTsa<br />
da aWaras... foTSi sagangebod<br />
Cavedi staroverebis<br />
eklesiis gadasaRebad,<br />
onis sinagogisTvis ki raWaSi<br />
ar davizareT asvla.<br />
axla, roca samuSao damTavrebulia,<br />
pirvel yovlisa adamianebi<br />
maxsendeba, isini visac<br />
am xetialis dros gadaveyare<br />
da suraTebic gadavuRe. TiToeuli<br />
adamianis ukan xom misi<br />
ambavi dgas, xandaxan ki misi<br />
xalxis istoriac. erTma Jurnalistma<br />
amaswinaT mkiTxa:<br />
gvgvanan Tu ara isini Cveno?<br />
`isini~ sxva erovnebebis Svilebs<br />
gulisxmobda. ra ginda,<br />
ro upasuxo?! raRacaSi gvgvanan<br />
da raRacaSi, ra Tqma unda,<br />
ara. swored es armgvanebagansxvavebulobaa,<br />
risic ase<br />
gveSinia da vufrTxiT xolme<br />
da ramac Cemi mogzaurobebi<br />
da samuSao aseTi saintereso<br />
gaxada.<br />
ai, ramdenjer gamevlo manqaniT<br />
yvarel-lagodexis gzaze<br />
da araferi vicodi im<br />
xalxebis Sesaxeb, romelTa
#1(28)<br />
soflebsac gverdiT Cavuvlidi.<br />
odnav gadavuxvie gzidan<br />
da sul sxva samyaroSi aRmov-<br />
Cndi _ sofel TivSi avarelebis<br />
(Cveneburad lekebis) sagazafxulo<br />
dReobaze. ho, pirveli<br />
mudam es dReoba maxsendeba,<br />
radgan am xalxis Sesaxeb<br />
adre marTla araferi vicodi<br />
da yvelaferi axali iyo<br />
CemTvis.<br />
cecxlze Semodgmul uzarmazar<br />
qvabebSi simindi ixarSeboda,<br />
garSemo sazeimod Cacmuli<br />
qalebi fusfusebdnen.<br />
saxlebidan ezidebodnen tkbileulobas.<br />
kacebi cotani iyvnen.<br />
erTi biWi vicani, ufro<br />
sworad, misi iarebiT dafaruli<br />
qofaki mecno. oriode<br />
dRiT adre kabalSi navruz<br />
bairamobaze gamarTul ZaRlebis<br />
CxubSi vnaxe orive. im<br />
brZolaSi, romelic kabalis<br />
stadionze gaimarTa doRsa<br />
da Widaobas Soris, axalgazrda<br />
lekis qofaki damarcxda.<br />
roca vuTxari Seni ZaRlis<br />
Cxubi maxsovs-meTqi, biWma ma-<br />
Sinve gaxsna Subli. _ pirvelad<br />
damarcxdao, _ miTxra da momiyva,<br />
rom ZaRli mis Zmakacs<br />
oriode wlis win daRestnSi<br />
mouparavs. _ aq rogor moiyvana-meTqi,<br />
vkiTxe da mTebze<br />
gadmoatarao _ biWma eSmakurad<br />
CaiRima da Cvens Tavze wamomdgar,<br />
jer kidev TovliT<br />
dafarul (martis bolos xdeboda<br />
es ambavi) kaxeTis kavkasionisken<br />
gaaqnia Tavi. maSin<br />
mivxvdi, rom garTulebuli<br />
savizo reJimisa da Caketili,<br />
ormxrivad jariT gamagrebuli<br />
sazRvrebis miuxedavad am<br />
xalxs Tavis mTisiqaTa sam-<br />
SobloSi CasaRwevad raRac<br />
bilikebi da saidumlo gzebi<br />
mainc gamoeZebna.<br />
Solidarität<br />
eTnosebi saqarTveloSi<br />
mere daiwyo zeimi, aTasgvari<br />
Sejibrebebi, TamaSebi da rac<br />
mTavaria _ cekva. viRacam saxlidan<br />
magnitafoni moitana<br />
da pirvelad vnaxe, Tu rogor<br />
cekvavdnen lekebi lekurs.<br />
Zalian magrad cekvavdnen,<br />
araakademiurad da lamazad.<br />
iq qalic iyo erTi (sxvanairad<br />
arc SeiZleba momxdariyo),<br />
yvelasagan gansxvavebuli, yvelaze<br />
amayi da moxdenili, cekva-TamaSSi<br />
pirveli da ramdenime<br />
Tvis mere erTma Cemma megobarma<br />
misi fotoebi rom<br />
naxa, mkiTxa _ davijero, cota<br />
mainc ar Segiyvardao... saqme<br />
is aris, rom Cemda bedad avarul<br />
dReobaze alkoholi ar<br />
hqondaT, Torem SeiZleba im<br />
qalis Semxedvares rame iseTi<br />
gamousworebeli sibriyve Camedina,<br />
rom maspinZelTa kavkasiuri<br />
stumarTmoyvareoba<br />
ucbad Secvliliyo kavkasiuri<br />
risxviT. magram mSvidobiT<br />
damTavrda yvelaferi. me ki<br />
uamravi suraTi damrCa martis<br />
im mzian da Tbil dRes gadaRebuli.<br />
saerTod, yvareli-lagodexis<br />
mxare eTnikurad Zalian Wreli<br />
da sainteresoa. aqeT _<br />
azerbaijanlebis uzarmazari<br />
soflebi, iqiT _ rus molokan-<br />
Ta patara dasaxleba grafovka<br />
(Tavis droze ufro metni<br />
yofilan da axla cotaniRa<br />
darCnen), sadac moxuc dedas-<br />
Tan stumrad Camosuli Tbilisis<br />
aerodromze momuSave<br />
rusi bortmeqanikosi gvimaspinZldeboda<br />
kitris mwnili-<br />
Ta da diliT mokluli gareuli<br />
ixvis xorciT. isic Tavis<br />
cxovrebas hyveboda, gverdiT<br />
rusuli Rumeli enTo da<br />
Zneli saTqmeli iyo, ra<br />
qveyanaSi vimyofebodiT.<br />
96<br />
}'vh'mksr<br />
yvarel-lagodexis gzazea<br />
sofeli zinobianic _ udinebis<br />
(udebis) samSoblo. udinebi<br />
Zveli Zlevamosili qveynis<br />
kavkasiuri albaneTis mkvidrTa<br />
STamomavlebad iTvlebian,<br />
maTi mSobliuri ena daRestnur<br />
enaTa jgufs ganekuTvneba<br />
da udinebi erT-erTi<br />
yvelaze patara eTnosia msoflioSi.<br />
amaze uiliam saroianis<br />
moTxroba gamaxsenda _<br />
70 aTasi asirieli (udinebi ki<br />
70 aTasze bevrad, bevrad<br />
cotani arian). aqac vaCxakune<br />
Cemi aparati, zinobianis skolaSi<br />
ganTavsebuli patara<br />
muzeumic davaTvaliere, ramdenime<br />
kargi portretic gadaviRe<br />
da, saerTod, mTeli<br />
Cemi mogzaurobebis manZilze,<br />
sanam proeqti damTavrdeboda,<br />
mudmivad karg gunebaze<br />
viyavi, radgan win kidev meloda<br />
gza da samuSao. Tanac<br />
jer javaxeTi mqonda mosanaxulebeli<br />
_ Cemi sayvareli<br />
kuTxe, sadac orwliani wyvetilis<br />
mere isev Cavedi aparatiT<br />
xelSi.<br />
ori weli arc bevria da arc<br />
cota _ raRac-raRacebi mainc<br />
Secvlili momeCvena iq. yovel<br />
SemTxvevaSi, bevrad ufro<br />
ndobiT mekidebodnen, rodesac<br />
yovel Semodgomaze dabarebuliviT<br />
TofiT gamovcxaddebodi<br />
xolme iq da iqaur<br />
nadir-frinvels avutexavdi<br />
daga-dugs. aparatze cota<br />
daiZabnen, iyo mudmivi SekiTxvebi:<br />
ras viReb, ratom viReb,<br />
vis sWirdeba, sinamdvileSi<br />
vin dgas am yvelafris ukan...<br />
samagierod megobrebi ar misvamdnen<br />
zedmet kiTxvebs. ulamazesi<br />
faravnis tbis piras,<br />
sofel rodionovkaSi me da<br />
Ñîëiäàðíiñòü
Saliko varJapetiani mTeli<br />
saRamo vijeqiT gareT, mis<br />
dadgmul Tivis bululs zurgiT<br />
miyrdnobilebi, da am ori<br />
wlis manZilze momxdars ganvixilavdiT.<br />
Salikos mTavrobis<br />
kursi ar moswonda, rame<br />
ubedurebas gadaveyrebiTo _<br />
ambobda, Tumca imasac aRiarebda,<br />
CvenTvis, somxebisTvis<br />
TbilisSi Camosvla ufro<br />
uxifaTo gaxdao. manamde azri<br />
ara hqonda Tqvenken kartofilis<br />
wamoRebas, ramdenjerac<br />
mivqare da wamovedi,<br />
imdenjer saSineli Seuracxyofa<br />
Semxvda policiisgan,<br />
uRmerTod mawvalebdnen, damcinodnen<br />
da erTxel mTeli<br />
Rame umizezod policiaSic<br />
mayuryutes, kartofili<br />
kidev sul wamarTveso.<br />
Saliko me Zalian miyvars. ucnauri<br />
da axirebuli kacia. faravanze<br />
botanikis institutis<br />
bazis darajad muSaobs. ganaTlebiT<br />
ki okeanologia _ almaataSi<br />
aqvs damTavrebuli. ram<br />
moafiqra javaxel kacs am mis-<br />
Tvis yovlad gamousadegari<br />
specialobis daufleba CemTvis<br />
dRemde saidumloa. Zalian<br />
mindoda, rom im saRamos<br />
gadaRebuli Salikos sura-<br />
Tic moxvedriliyo wignSi. ver<br />
moxvda. gamofenaze ki ekida<br />
qarvaslaSi...<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
97<br />
solidaroba<br />
javaxeTSi rus duxoborTa<br />
ukanaskneli dasaxleba, gorelovka,<br />
TiTqmis daclili damxvda<br />
duxoborebisgan, mxolod<br />
moxucebiRa iyvnen da isini,<br />
vinc saxlis gayidva jer ver<br />
moaxerxa. danarCenebi wasulan,<br />
raRac mxolod maTTvis<br />
gasageb mowodebas damorCilebulni,<br />
ayrilan da ruseT-<br />
Si gadasaxlebulan. imis Segr-<br />
Znebam, rom SeiZleba erT-erTi<br />
ukanaskneli viyavi, vinc am<br />
ucnauri bedis da pacifisturi<br />
mrwamsis adamianebs saqar-<br />
TveloSi suraTebs vuRebdi,<br />
cud gunebaze damayena da amave<br />
dros Cemi samuSaos saWiroobaSi<br />
kidev erTxel damarwmuna.
#1(28)<br />
saerTod, saqarTvelo eTnosebisgan<br />
icleba. somxebisa da<br />
azerbaijanlebis garda TiTqmis<br />
yvela midis. viRaca, imedia,<br />
rCeba kidec, magram tendencia<br />
mainc wasvliskenaa. midis,<br />
visac ki amis saSualeba<br />
aqvs. TiTqmis sul wavidnen<br />
duxoborebi, TbilisSi sul<br />
ufro cota qurTi rCeba, senakSi<br />
vnaxe mTeli ubani, romelsac<br />
aisorebis ubans eZaxian,<br />
magram iq mxolod erTi<br />
asiriuli ojaxiRaa darCenili.<br />
walkasa da TeTrwyaroSi<br />
berZnebi groSis fasad yidian<br />
saxlebs, radgan darwmunebulni<br />
ar arian, rom maT nabinavars<br />
muqTad ar daepatroneba<br />
vinme, da saberZneTisken<br />
mieSurebian. sofel beSTaSen-<br />
Si maTi ambavi rom vikiTxe,<br />
aWarlebma miTxres, wyarosTan<br />
midi, mand iqnebian yvelanio.<br />
marTla wyarosTan vipove er-<br />
Ti muWa berZnebi. skamebi gamoetanaT<br />
saxlebidan da iq<br />
isxdnen. eklesiis karic gamiRes<br />
da SigniT suraTebic gadama-<br />
Rebines. _ CvenRa davrCiT sofelSi<br />
da male Cvenc aRar viqnebiTo.<br />
iqve, birJaze gadavi-<br />
Re portretebi. TavianT skamebze<br />
Camomsxdarni gascqerodnen,<br />
rogor ezidebodnen<br />
wyals `sxvebi~ maTi winaprebis<br />
gakeTebuli wyarodan da<br />
Zalian sevdianad gamoiyurebodnen.<br />
mainc sul sxvanairia es samxreT<br />
saqarTvelo, romelsac<br />
samaswlianma otomanurma batonobam<br />
da kidev mravalma<br />
sxva ambavma sulmTlad gansxvavebuli<br />
beWedi daasva. faravnis<br />
piras aris sofeli aspara<br />
(Tu gaxsovT _ `Tavfaravneli<br />
Wabuki asparel qalsa hyvarobda~),<br />
sadac Turqulad mola-<br />
Solidarität<br />
eTnosebi saqarTveloSi<br />
parake kaTolike somxebi saxloben.<br />
Cemi azriT, es sofeli<br />
patara cocxali TvalsaCinoebaa<br />
am kuTxis istoriisa. yvelaferi<br />
aqa xdeboda _ mesxeT-<br />
Si, javaxeTSi, aWaraSi... Turqulad<br />
molaparake berZnebi<br />
da gaTurqebuli qarTvelebi,<br />
omebi da ubedureba, imperiebisa<br />
da ideologiebis jaxi,<br />
grigol orbelianis zarbazniT<br />
Camogdebuli naxevarmTvare<br />
da panTurquli ajanyebis<br />
meTauri gaTurqebuli qar-<br />
Tveli Tavadebi... am yvelafer-<br />
Si _ omebSi, migraciebSi, iZulebiT<br />
gadasaxlebebSi, problemebSi<br />
da gaugebrobebSi<br />
mudam iWyliteboda da dRemde<br />
iWyliteba ubralo xalxi...<br />
da ramdeni axali, CemTvis<br />
ucnobi adgili vnaxe am erTi<br />
wlis ganmavlobaSi! mesxeTSi<br />
aWaris mTianeTiT, goderZis<br />
uReltexiliT gadmovediT<br />
ukve oqtombris TveSi da ulamazesi<br />
iyo iqauroba. aWaris<br />
maRalmTian soflebSi, sadac<br />
adre arasodes vyofilvar,<br />
meCeTebi unda gadameRo da<br />
gadaviRe kidec, magram kidev<br />
uamravi ram vnaxe amis garda.<br />
sxvaTa Soris Cveni Tbilisis<br />
meCeTis karic pirvelad am<br />
proeqtis gamo SevaRe da<br />
Siitebis mola vagific gavicani<br />
_ saocrad cocxali meidneli<br />
kaci da magari, Taviseburi<br />
iumoris patroni. mere<br />
locvasac daveswari meCeTSi<br />
da Zalian ucnauri da saintereso<br />
iyo amdeni sxvadasxva<br />
erovnebis morwmune muslimis<br />
erTad xilva. pakistanel studentebs<br />
erovnuli tanisamosi<br />
ecvaT, CeCnebs advilad gamoarCevdi<br />
WroRa TvalebiTa<br />
da eWviani gamoxedviT, azerbaijanlebs<br />
ki me da Cemi fo-<br />
98<br />
}'vh'mksr<br />
tokamera odnavadac ar vainteresebdiT.<br />
religiebis enciklopediis-<br />
Tvis warmarTuli salocavebi<br />
da rituali unda gadameRo<br />
da sixaruliT mivaSure xevsureTs,<br />
romelic ivlisis<br />
TveSi saocrad cocxldeba.<br />
uamravi barSi macxovrebeli<br />
xevsuri miaSurebs xolme<br />
mTas _ Tavis mama-papis dRes<br />
ukve gaukacrielebul da<br />
TiTqmis sul daclil miwas,<br />
rom aTengenobis ritualSi<br />
miiRos monawileoba. es aris<br />
warmarTobisa da qristianobis<br />
saocari nazavi, TviTon<br />
xevsureTi xom eTnografebis-<br />
Tvis mudam samoTxe iyo da<br />
dRemde aseTad rCeba. ritualebi<br />
TiTqos gaucnobiereblad,<br />
meqanikuradRa sruldeba,<br />
magram maTgan mainc<br />
modis raRac Zalian Zveli,<br />
arqauli da mniSvnelovani...<br />
roSkaSi aTengenobas patara<br />
biWebsac naTlavdnen sisxliT<br />
da am naTlobis ramdenime kadri,<br />
Cemda sasixarulod, wign-<br />
Sic moxvda. bagrat wiklauri<br />
xucesobda da mis locvaSi odnav<br />
amoicnoboda raRac `mamao<br />
Cvenos~ msgavsi, oRond xelSi<br />
sanTlis nacvlad saklavis sisxlSi<br />
gaTxvrili dasakeci dana<br />
eWira. aRmoCnda, rom gasanaTli<br />
patara xevsurebi saberZneTSi,<br />
salonikSi izrdebodnen<br />
da axla pirdapir uZvelesi<br />
ritualis monawileebad da<br />
mTavar gmirebad iqcnen.<br />
magari iyo is aTengenoba.<br />
ukve Semodgomaze fSavSic wavedi<br />
da laSaris gorzec avedi.<br />
esec axali iyo CemTvis _<br />
ramdenjer Camivlia laSaris<br />
goris ZirSi da salocavze<br />
Ñîëiäàðíiñòü
arasodes avsulvar. imdenad<br />
saocar da mistikur adgilad<br />
meCvena iqauroba, rom aparatsac<br />
Zalian frTxilad, mowiwebiT<br />
vaCxakunebdi. mere Cem-<br />
Tvis ucxo biliks zeviT da<br />
zeviT avyevi da iqac nasaxlarebi<br />
damxvda, nasaxlarebi da<br />
salocavi niSebi zed dawyobili<br />
irmebis qorbuda rqebiT.<br />
fSavSi iremi aRaraa, odes-<br />
Rac xatisTvis Sewiruli es<br />
rqebi ki isev awyvia da, raRa<br />
Tqma unda, aRarc maTi Semwiravi<br />
monadirea cocxali.<br />
SeiZleba, cota gafantulad<br />
vyvebi am yvelafers da Tanac<br />
yovelgvari qronologiis gareSe,<br />
magram marTla yvelaze<br />
cocxal STabeWdilebebs vwer<br />
_ pirvels, rac maxsendeba. ra<br />
unda gagaxsendes gzidan, mogzaurobidan?<br />
_ adgilebi da<br />
adamianebi, romlebic am adgilebs<br />
mniSvnelobas sZenen.<br />
xriok SiraqSi, mwyemsis binaSi<br />
nanaxi azerbaijaneli bavSvi<br />
da masTan erTad Sin darCenili<br />
avadmyofi, sicxisgan ga-<br />
Tanguli cxvari; fSavis mTeb-<br />
Si gacnobili mglisTvaleba<br />
da mglismuxla qisti biWebi;<br />
qandeli asirielebi; ukve TbilisSi<br />
qalis movlili, natifi<br />
xeliT gadaSlili, lamazi<br />
polonelebis Zveli suraTebiT<br />
savse sqeli albomebi;<br />
kaxeTSi Cveni fotoaparatis<br />
gamoCeniT SeSinebuli juRaaneli<br />
osebi; Cveni raWveli<br />
maspinZeli uweraSi _ daTvistoreba<br />
soflis mWedeli da<br />
vin icis, kidev ramdeni vin.<br />
guli mwydeba, rom suraTebis<br />
umetesoba wignebSi ver moxvda.<br />
ai, Cems arqivSi ki darCa.<br />
ramdeni sxvadasxva xalxi vnaxe<br />
da gavicani, ramdeni cocxali<br />
ambavi movismine da yvela saintereso<br />
iyo, sxvaTa Soris ideologiac<br />
vismine zog-zogan. es<br />
ki arasodes mainteresebda, magram<br />
mainc Zalian TvalSisacemi<br />
iyo, rogor cdiloben patara<br />
erebis Svilebi sakuTari istoriisTvis<br />
meti mniSvnelobis<br />
miniWebas. udinebi TavianT<br />
albanur warmoSobas da Zvel<br />
didebas usvamen xazs, osebi _<br />
skviT-sarma-tobas, qurTebi<br />
mTels axlo-aRmosavleTSi Zlevamosili<br />
midielebis STamomavlebi<br />
arian da yvela qurTma<br />
icis, rom jvarosnebis risxva<br />
egviptis sulTani saladini<br />
qurTi iyo, somexs tigran didi<br />
enatreba, qarTvels daviT mefe<br />
aRmaSenebeli da nikofsiidan<br />
darubandamde saqarTvelo. da<br />
es yvelaferi erTdroulad<br />
gulisamaCuyebelic aris (Tuki<br />
vinme keTili moxuci glexi giambobs<br />
sadRegrZeloSi), gamaRizianebelic<br />
(Tuki soflis<br />
TviTmarqvia naxevradganaTlebuli<br />
lideri gaxvevs Tavs) da<br />
Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />
99<br />
solidaroba<br />
saSiSi da gulisamrevi (Tu saxelmwifo<br />
ideologiis donezea<br />
ayvanili da mis politikas<br />
gansazRvravs). ai, axla am statiis<br />
bolos ki movnaxe pasuxi<br />
Jurnalistis SekiTxvaze _<br />
riTi vgavarT erTmaneTs `Cven~<br />
da `isini~. Cven yvelani _<br />
kavka-sielebi (gindaT, ubralod,<br />
azielebi vTqvaT _ zezva<br />
da mzia gvapatieben) warsulze<br />
orientirebulni varT, swored<br />
warsuli, Cveni istoria<br />
kvebavs Cvens awmyos momavalze<br />
metad, gviyalibebs stereotipebs<br />
sxvebis da sakuTari<br />
Tavis Sesaxeb. xolo istoria<br />
yvelas Cven-Cveni, yvelas subieqturi<br />
gvaqvs (mgoni obieqturi<br />
istoria saerTod arc arsebobs)<br />
da es momxibvlelic<br />
aris, lamazic, mimzidvelic da<br />
amave dros saSiSic.<br />
Cven marTla Zalian vgavarT<br />
erTmaneTs da amitomac xSirad<br />
gveSinia erTmaneTis.
#1(28)<br />
Solidarity<br />
Summary<br />
Solidarität<br />
The first issue of the magazine “Solidaroba” (Solidarity) for 2009 presents variety of topics. We start the<br />
issue with an article by Nugzar Papuashvili concerning the history of religious relations between Armenians<br />
and Georgians.<br />
This time guests of our round-table are representatives of religious minorities – priest Gabriele Bragantini<br />
(Catholic Church), Mikheil Avakyan (Assistant of the Episcope of the Armenian Apostolic Church’s<br />
Georgian Eparchy), Zaal Tkeshelashvili – Pastor of the Evangelical Church, Tarile Nakaidze<br />
(representative of the Adjarian Muslims’ Union) and Sergo Namoradze (Seventh-Day Christian Adventist<br />
Church). The guests are discussing the problems related to minorities in our country.<br />
The rubric “Perspective” presents three analytical articles: Sergo Ratiani discusses secularization process<br />
in Georgia. Zaal Andronikashvili raises a question – to what extent do we have realized our choice to be<br />
part of the European and Euro Atlantic space. Archil Kikodze in his article continues polemics about<br />
removal of Stalin monument.<br />
The rubric “Orienteer” tells the reader about Desmond Tutu’s and Grigol Peradze’s lives.<br />
Pridon Sakvarelidze’s article is about freedom of the press in the world based on the data of “Reporters<br />
Without Borders” and “the Freedom House”.<br />
Article by Lela Gaprindashvili “Don’t Kill The Mocking Bird” is about the lack of tolerance in our<br />
society. “How was I accepting difference and likeness” - article by Archil Kikodze – tells the reader<br />
about the author’s trips during which he was taking photos for the publications of the Tolerance Centre<br />
“Religions in Georgia” and “Ethnics in Georgia”.<br />
In this issue we also present translations of two material: “Orthodox Church in the Pluralistic World” by<br />
Emanuel Clapsis and “Democracy as a Universal Value” by Amartya Senn.<br />
100<br />
}'vh'mksr<br />
Ñîëiäàðíiñòü