24.11.2012 Views

Untitled

Untitled

Untitled

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

germaniaSi nacistebi rom<br />

komunistebs miadgnen,<br />

xma ar amomiRia,<br />

radgan komunisti ar vyofilvar.<br />

ebraelebs miadgnen da<br />

xma ar amomiRia,<br />

radgan ebraeli ar vyofilvar.<br />

profkavSirebs miadgnen da<br />

xma ar amomiRia,<br />

radgan profkavSireli ar vyofilvar,<br />

kaTolikeebze gadavidnen da<br />

xma ar amomiRia,<br />

radgan kaTolike ar vyofilvar.<br />

Semdeg me momadgnen...<br />

da aRaravin iyo darCenili,<br />

rom xma amoeRo...<br />

martin niimioleri<br />

pastori, germaniis<br />

evangelur- luTeruli eklesia


solidaroba<br />

#1(28)<br />

saqarTvelos saxalxo<br />

damcvelis Jurnali<br />

redaqtori: nino cincaZe<br />

stilis<br />

redaqtori: levan bregaZe<br />

dizaini: besik danelia<br />

foto: levan xerxeuliZe<br />

marika asaTiani<br />

redkolegia: sozar subari<br />

beqa mindiaSvili<br />

Tamar Samili<br />

sergo ratiani<br />

garekanze:<br />

levan xerxeuliZis foto<br />

Jurnali momzadebulia saxalxo<br />

damcvelTan arsebuli tolerantobis<br />

centris mier<br />

ibeWdeba gaeros ganviTarebis programis<br />

mxardaWeriT<br />

winamdebare gamocemaSi gamoTqmuli<br />

mosazrebebi ar asaxavs gaerTianebuli<br />

erebis organizaciis an gaeros<br />

ganviTarebis programis Tvalsazriss<br />

misamarTi: Tbilisi, maCablis 11,<br />

tel.: 92 24 81<br />

www.ombudsman.ge<br />

saqarTvelos<br />

saxalxo<br />

damcveli<br />

gaeros<br />

ganviTarebis<br />

programa<br />

22<br />

4 LUMEN<br />

somexTa da qarTvelTa<br />

sarwmunoebrivi urTierTobebi<br />

16<br />

27<br />

34<br />

40<br />

nugzar papuaSvili<br />

mrgvali magida<br />

religiuri umciresobebi -<br />

darRveuli balansi<br />

nino cincaZe<br />

perspeqtiva<br />

sarwmunoebiT qarTveli<br />

sergo ratiani<br />

erTi iluziis istoria<br />

zaal andronikaSvili<br />

ZeglebiT TamaSi<br />

arCil qiqoZe


61<br />

45<br />

61<br />

67<br />

politika da ideologia<br />

demokratia, rogorc<br />

universaluri faseuloba<br />

amartia seni<br />

TOLERANCE<br />

55 nu moklav jafaras!<br />

lela gafrindaSvili<br />

media<br />

presis Tavisufleba msoflioSi<br />

2008 wels<br />

fridon sayvareliZe<br />

orientiri<br />

desmond tutu -<br />

samarTlianobisTvis mebrZoli<br />

`cisartyelas qveynis~ Svili<br />

nino beqiSvili<br />

73<br />

80<br />

89<br />

95<br />

EX CATHEDRA<br />

marTlmadidebeli eklesia<br />

pluralistul samyaroSi<br />

dekanozi emanuel klapsisi<br />

rogor viRebdi<br />

gansxvavebasa da msgavsebas<br />

arCil qiqoZe<br />

100 Summary<br />

Sinaarsi WeSmariti moqalaqeobisa<br />

beqa mindiaSvili<br />

eklesiisa da saxelmwifos<br />

TanamSromlobis Sesaxeb<br />

iRumeni petre meSCerinovi<br />

eTnosebi saqarTveloSi<br />

28


#1(28)<br />

Solidarität<br />

LUMEN<br />

somexTa<br />

da qarTvelTa<br />

sarwmunoebrivi<br />

urTierTobebi<br />

nugzar papuaSvili<br />

`mSvidobiT Sekrbes erTad somexni da qarTvelni~<br />

_ es sityvebi XI s-is qarTveli episkoposis, leonti<br />

mrovelis, naSromSi `cxovreba qarTvelTa mefeTa~<br />

ramdenjerme gvxvdeba. maT iq erTob STambeWdavi<br />

adgili uWiravT da didi Sinaarsobrivi datvirTva<br />

aqvT. aq, upirveles yovlisa, warmoCenilia survili da<br />

ocneba, rom aRdges da ganaxldes is Tanxmoba,<br />

Tanadgoma da Tanalmoba, rac somexTa da qarTvelTa<br />

istoriis dasabams amkobda da ramac orive xalxis<br />

TviTdamkvidrebas, _ maT mier saxelmwifoebis<br />

mSeneblobas da TiToeuli xalxis kulturosan erad<br />

Camoyalibebas Seuwyo xeli.<br />

qarTvelTa da somexTa Tanacxovrebis<br />

istoria mdidaria<br />

iseTi faqtebiT, movlenebiT,<br />

TvalsazrisebiTa da TeoriebiT,<br />

romelTa mniSvneloba<br />

orive qveynis farglebs Sordeba<br />

da saerTaSoriso interess<br />

imsaxurebs. igulisxmeba<br />

rogorc politikuri da sazogadoebrivi,<br />

ise kulturuli<br />

da religiuri urTierTobebi.<br />

didi xania, rac am urTier-<br />

Tobebis xasiaTisa da Sinaarsis<br />

garkvevaze intensiurad<br />

muSaoben rogorc adgilob-<br />

4<br />

}'vh'mksr<br />

rivi, ise ucxoeli mkvlevarebi.<br />

isini aRniSnaven, rom qar-<br />

Tul-somxuri urTierTobebis<br />

problema Zalian rTuli<br />

da sainteresoa. sainteresoa<br />

imdenad, ramdenadac isini erT<br />

sqemaSi ver Tavsdebian da saerTo<br />

suraTis dadgena SeuZlebelia.<br />

process cvalebadoba<br />

da urTierTgamomricxavi<br />

movlenebis Tanaarseboba<br />

axasiaTebs, magram veravin<br />

uaryofs, rom mezobel erebs<br />

Soris intensiuri urTierTobebi,<br />

romlebic arasdros Sewy-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


vetila, mudam kulturaTa<br />

dialogisa da urTierTgamdidrebis<br />

samsaxurSi idga.<br />

marTebulad SeniSnavs prof.<br />

vaCe nalbandiani: `saukuneTa<br />

siRrmidan modis am ori moZme<br />

xalxis, qarTvelebisa da somxebis<br />

megobroba. igi iseve Zvelia,<br />

rogorc TviT es xalxebi.<br />

misi mravalsaukunovani<br />

fesvebi gadgmulia Zalian<br />

Rrmad da uxsovar, winaistoriul<br />

dros aRwevs. am megobrobisa<br />

da Zmobis Sesaxeb guli-<br />

Tadi sityvebiT gviamboben<br />

somxursa da qarTul istoriul<br />

Zeglebsa Tu matianeebSi<br />

daculi da saukuneTa wiaRidan<br />

Cvenamde moRweuli xalxuri<br />

gadmocemebi da Tqmulebebi~<br />

(nalbandiani 1959: gv. 9).<br />

aRniSnuli urTierTobebis<br />

safuZvlian Seswavlas aqvs<br />

rogorc wminda mecnieruli,<br />

ise sazogadoebriv-saganmanaTleblo<br />

daniSnuleba. gaviTvaliswinoT,<br />

rom esaa didi istoria,<br />

_ politikur, socialur<br />

da religiur movlenaTa<br />

sveticxoveli. mcxeTa (XI s.)<br />

grZeli jaWvi, romlis TiToeuli<br />

rgoli xalxTa Tanacxovrebis<br />

mravalmxriv saintereso<br />

epizods Seicavs. am epizodebis<br />

aRweras da maT analizs<br />

ara erTi da ori sqeltaniani<br />

wigni dasWirdeba, romlebSic<br />

mkiTxveli cxovrebisaTvis<br />

da, kerZod, erTa TanacxovrebisaTvis<br />

bevr gamosadeg<br />

da Wkuissaswavlebel masalas<br />

ipovis. maT Soris aRmoCndeba<br />

iseTi masalac, romelic<br />

sarwmunoebaTa urTierTobis<br />

kulturaze, tolerantobasa<br />

da religiurobis civilizebulad<br />

gamoxatvis wesebze migvaniSnebs;<br />

am saganze dagvafiqrebs,<br />

zogjer sakuTari Tavis<br />

mimarT kritikulad gangvawyobs<br />

da umjobesi gzebis Ziebisaken<br />

gvibiZgebs. amjerad<br />

Cveni mizania, gavixsenoT da<br />

gavaanalizoT ramdenime<br />

faqti, movlena da Sexeduleba,<br />

romlebic cnobilia saqar-<br />

Tvelo-somxeTis urTierTobis<br />

istoriidan da sagulisxmoa<br />

religiurobis kulturis<br />

TvalsazrisiTac.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

5<br />

solidaroba<br />

erTi sarwmunoebis<br />

epoqa<br />

Zveli saistorio wyaroebis<br />

mixedviT da Tanamedrove mecnieruli<br />

xedviTac qarTvelebisa<br />

da somxebis erebad da,<br />

kerZod, politikuri tvirTis<br />

matarebel erebad, e. i. saxelmwifoebad,<br />

Camoyalibeba erTsa<br />

da imave garemoSi, erTsa da<br />

imave sivrcesa da sulier atmosferoSi<br />

moxda. orive xalxsa<br />

da qveyanas saerTo samezoblo<br />

hqondaT da am samezoblosTan<br />

maT metwilad erTnairi<br />

kontaqtebi aaxloebdaT,<br />

_ politikuri, ekonomikuri<br />

da religiuri. amis Sesabamisad<br />

orive qveyanaSi TiTqmis<br />

erTi da igive sarwmunoebrivi<br />

viTareba sufevda.<br />

Zvel drox, winare istoriuli<br />

xanidan gaqristianebamde, somxebisa<br />

da qarTvelebis avtoqtonuri<br />

religia warmarToba<br />

iyo. isini asulierebdnen bunebas<br />

da, amis Sesabamisad,<br />

hqondaT qvaTa, xeTa, mTaTa<br />

wminda eCmiaZinis kaTedrali. fragmenti (IV-XVII ss.)


#1(28)<br />

da wyalTa Tayvaniscemis ritualebi,<br />

romlebic adgilobrivi<br />

garemosagan ikvebeboda<br />

da adgilobriv kolorits<br />

atarebda. paralelurad sazRvargareTidan<br />

intensiurad<br />

Semodioda SedarebiT rafinirebuli<br />

da daxvewili panTeoni<br />

anu RvTaebaTa kultebi<br />

(kerpebi da maTi msaxurebis<br />

wesebi). laparakia rogorc<br />

sparsul-Suamdinarul, ise<br />

berZnul-romaul saRvTismsaxuro<br />

sistemebze, romlebic<br />

orive qveyanaSi, gansakuTrebiT<br />

mosaxleobis zedafenaSi,<br />

advilad ikafavda gzas da<br />

inergeboda. orive qveyanaSi<br />

erTsa da imave dros gamoCndnen<br />

ebraelebi, romlebmac<br />

moitanes Tora da mkvidr<br />

mosaxleobas monoTeizmis<br />

ideebTan ziarebis SesaZlebloba<br />

misces. amitomaa, rom<br />

somxebisa da qarTvelebis<br />

qristianobamdeli miTologia,<br />

asaxuli Zvel (V-XI ss.) literaturul<br />

ZeglebSi, moicavs<br />

rogorc warmarTuli mraval-<br />

RmerTianobis, ise mazdeanobisa<br />

da bibliuri gadmocemebis<br />

elementebs.<br />

SeiZleba iTqvas, rom somxeTsa<br />

da saqarTveloSi, iq binadar<br />

tomebs Soris, aTaswleulebis<br />

manZilze erTi da igive<br />

religiuri atmosfero<br />

arsebobda, _ am sferoSi erTa<br />

Soris urTierTobas araviTari<br />

damabrkolebeli lodi ar<br />

eRobeboda. es garemoeba, cxadia,<br />

xels uwyobda am ori xalxisa<br />

da saxelmwifos politikurad<br />

da kulturulad daaxloebas.<br />

am faqtis mniSvneloba<br />

da pozitiuri roli mas<br />

Semdeg gaacnobieres (yovel<br />

SemTxvevaSi, saqarTveloSi),<br />

rac amgvari lodi warmoiSva<br />

Solidarität<br />

LUMEN<br />

da misi arseboba yvelasaTvis<br />

sagrZnobi gaxda. esaa saqarTvelosa<br />

da somxeTis sarwmunoebrivi<br />

da eklesiuri gayofa<br />

gaqristianebis momdevno<br />

saukuneebSi. amitom araa gasakviri,<br />

rom XI-XI I ss-is saqarTveloSi,<br />

romelic realurad<br />

qarTvelTa, somexTa da kavkasiis<br />

sxva xalxebis saxelmwifos<br />

warmoadgenda, aRniSnuli<br />

erTianobis mimarT mZafri<br />

nostalgia gaCnda da xsenebuli<br />

lodis ganeitralebaze<br />

zrunva daiwyo.<br />

leonti mrovelis zemoT dasaxelebuli<br />

wigni, romlis<br />

sruli saTauria `cxovreba<br />

qarTvelTa mefeTa da pirvelTaganTa<br />

mamaTa da naTesavTa~<br />

da romelic `qarTlis<br />

cxovrebis~ fundaments warmoadgens,<br />

ase iwyeba: `pirvelad<br />

vaxsenoT ese, rameTu somexTa<br />

da qarTvelTa, ranTa da movaknelTa,<br />

herTa da lekTa,<br />

megrelTa da kavkasianTa... er-<br />

Ti iyo mama, saxeliT Targamos~.<br />

Targamosma, _ noes ufrosi<br />

vaJis, semis, SviliSvilma,<br />

_ babilonis godolis daqcevis<br />

Semdeg kavkasiis mTebs<br />

miaSura da iq, araratisa da<br />

masisis sanaxebSi, damkvidrda.<br />

man rva gmiri, rva saxelovani<br />

Svili gazarda: haos, qarTlos,<br />

bardos, movakan, lek, heros,<br />

kavkas da egros. Targamosma<br />

kavkasia rva nawilad dayo da<br />

Svilebs gaunawila. Zmebs Soris,<br />

pirvel yovlisa ki qarTlossa<br />

da haoss Soris, e. i. qarTvelTa<br />

da somexTa mamamTavrebs<br />

Soris, erTguleba da siyvaruli<br />

sufevda. magram bednierebas<br />

erTi ram aklda _ Tavisufleba<br />

da damoukidebloba.<br />

JamTaaRmwerlis TqmiT, `ese<br />

rvanive erTobiT hmonebdes<br />

6<br />

}'vh'mksr<br />

nebroTs gmirsa, romeli iyo<br />

pirveli mefe yovlisa qveyanisa~.<br />

laparakia bibliur nebroTze<br />

(nimrodze), qamis STamomavalze,<br />

quSis Zeze, romelmac<br />

`iwyo Tavisi Zalovanebis<br />

gamoCena miwaze. is iyo Zalovani<br />

monadire uflis winaSe~<br />

(dab. 10, 8-9). ai, es nebroTi,<br />

devkaci da pirveli mefe dedamiwaze,<br />

imJamad, itoriis<br />

winare xanaSi, Turme kavkasiis<br />

xalxebzec batonobda. Tavisuflebis<br />

droSa, qarTlis<br />

cxovrebis uwyebiT, pirvelad<br />

somexTa mamamTavarma haosma<br />

aafriala da Svidsave Zmas<br />

mouxmo. daiwyo omi, ulmobeli<br />

da usastikesi, nebroTian-<br />

Ta da TargamosianelTa Soris,<br />

romelic nebroTis, dedamiwaze<br />

pirveli mefis, gangmirviT<br />

da misi uZlevelobis<br />

rwmenis gacamtverebiT dasrulda.<br />

kavkasiaSi, kavkasiel-<br />

Ta SeTanxmebuli Zalis wyalobiT,<br />

mSvidobam da Tavisuflebam<br />

daisadgura.<br />

am istoriaSi arsaidan Cans,<br />

araferia naTqvami da miniSnebulic<br />

ki, rom Targamosianelebs<br />

im WeSmaritebisagan<br />

gadaexvioT, romelic maT uSualo<br />

winapars, noes, da mis<br />

ojaxs epyra. aseve vxedavT,<br />

rom maT Soris sulieri da<br />

msoflmxedvelobrivi harmoniaa;<br />

aqvT erTi sarwmunoeba<br />

da es sarwmunoeba, eWvi araa,<br />

mamamTavar noes marTali da<br />

RvTis mosawoni sarwmunoebaa.<br />

ase rom, istoriis gariJraJze,<br />

SeiZleba iTqvas, kavkasiis<br />

oqros xanaSi, somxebi da qar-<br />

Tvelebi, `qarTlis cxovrebis~<br />

miniSnebiT, aramarto genetikiT<br />

dakavSirebulni, aramed<br />

simarTliTa da WeSmaritebiT<br />

gasxivosnebulni arian.<br />

Ñîëiäàðíiñòü


amaRleba. nikorwminda (XI s.)<br />

aseTi xana ki yvela xalxisaTvis<br />

yvela epoqasa da formaciaSi<br />

is saocnebo xanaa, saiTkenac<br />

Taobebi miiswrafian.<br />

rwmena imisa, rom somxebi da<br />

qarTvelebi warmomavlobiT,<br />

Zveli kulturiTa da religiiT<br />

moZme xalxia, cxovelmyofel<br />

Zalas inarCunebda. imave<br />

qarTveli episkoposis cnobiT,<br />

qarTvelebsa da somxebs<br />

SemdgomSic, ukve istoriul<br />

epoqaSi, araerTgzis gauwodebiaT<br />

erTmaneTisaTvis daxmarebis<br />

xeli. es bunebrivicaa,<br />

Tu gaviTvaliswinebT, rom<br />

orive ersa da qveyanas gangebam<br />

TiTqmis erTi da igive<br />

bedi arguna _ brZolebi gareSe<br />

da Sinaur mtrebTan: iranis,<br />

romisa da bizantiis imperiebTan,<br />

Turq-selCukebTan,<br />

separatistebTan. STambeWdavia<br />

qarTvelebisa da somxebis<br />

erToblivi brZolebi sparselebis<br />

winaaRmdeg qarTlis mefeebis<br />

farsman qvelisa da<br />

asfaguris dros (I I -I I I ss.), rac<br />

koaliciuri armiis gamarjvebiT<br />

damTavrda. rodesac farsman<br />

qvelis taxti misma Zmam<br />

mirdatma Zalmomreobis gziT<br />

miisakuTra, samarTlianoba<br />

mxolod somexTa mefis daxmarebiT<br />

aRdga (q. cx. I: gv. 52-<br />

54). marTalia, aseT urTier-<br />

Tobas alag-alag bzaric uCndeboda,<br />

magram suraTi mTlianobaSi<br />

igive rCeboda _ keTili<br />

mezobloba. iyo SemTxveva,<br />

leonti mrovelis uwyebiT,<br />

rodesac somxebis winaaRmdeg<br />

qarTvelebma da osebma erToblivad<br />

gailaSqres. javaxeTSi<br />

maT somexTa mefis artaSanis<br />

Ze zareni Seipyres; wamoiyvanes<br />

darials, sadac osebs misi<br />

mokvla undodaT, magram qar-<br />

Tvelebma maT amis saSualeba<br />

ar misces. viTareba daiZaba,<br />

magram yvelaferi molaparakebiT<br />

damTavrda da problemebi<br />

mogvarda. am ambis Txrobas<br />

ruisis episkoposi (mroveli)<br />

am sityvebiT amTavrebs:<br />

`mieriTgan iqmnes moyvare somexni<br />

da qarTvelni da ovsni.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

7<br />

xaCkari `yovlismxsneli~ (XIII s.)<br />

solidaroba<br />

da samive erTobiT brZodes<br />

mterTa” (q. cx. I: gv. 48-49).<br />

leonti mroveli, rogorc amis<br />

Taobaze qarTvel-somexTa ur-<br />

TierTobis Tanamedrove mkvlevari<br />

aleqsandre abdalaZe<br />

SeniSnavs, aseTi Setakebebis<br />

mimarT `amJRavnebs iseT damokidebulebas,<br />

rom grCeba STabeWdileba,<br />

TiTqos avtori,<br />

marTlac, ZmaTaSoris gaCaRebuli<br />

omis Sesaxeb gviambobdes<br />

da misTvis erTnairad arasasurvelia<br />

romelime mxaris<br />

gamarjveba. alag-alag SeiZleba<br />

gamovicnoT misi survili,<br />

rom... brZolaSi sasurvelia<br />

damarcxdes is mxare, romelsac<br />

edeba pasuxismgebloba<br />

qarTvelTa da somexTa wakidebisa~<br />

(abdalaZe 1982: gv. 5-6).<br />

qristianoba orive qveyanaSi<br />

erTi da imave gziT Sevida da<br />

misionerebic metwilad saer-<br />

To hyavdaT: mociquli barTlome,<br />

grigol parTeli da<br />

nino qarTvelTa ganmanaTle


#1(28)<br />

beli. maT gverdiT dganan qalwulmowameni<br />

(wm. ninos dobilni)<br />

rifsime da gaiane, romlebsac<br />

qarTuli da somxuri saeklesio<br />

tradicia (gansakuTrebiT<br />

XI s-mdeli) TiTqmis Tanabari<br />

qebiT da didebiT moixseniebs.<br />

somxebisa da qarTvelebis<br />

rwmenaSi erTianobis<br />

simbolod warmogvidgeba wm.<br />

SuSaniki, romelic gvartomobiT<br />

somexi iyo, magram mowamis<br />

gvirgvini saqarTvelos eklesiis<br />

wiaRSi pova. rodesac misi<br />

mama, saxelganTqmuli sardali<br />

vardan mamikoniani, Sahma<br />

sataxto qalaq ktezifonSi<br />

sikvdiliT dasaja, oblad dar-<br />

Cenili bavSvebi curtavis pitiaxSma<br />

arSuSam saqarTvelo-<br />

Si wamoiyvana da Tavis Svileb-<br />

Tan erTad gazarda. iq SuSaniki<br />

arSuSas rZali gaxda. gavixsenoT,<br />

rogor moixseniebs igi<br />

mamamTils, rodesac qristesagan<br />

garemiqceul qmars, varsqens,<br />

mimarTavs: `mamaman Senman<br />

aRhmarTna samartvileni da<br />

eklesiani aRaSenna da Sen mamisa<br />

Senisa saqmeni ganhryuen da<br />

sxuad gardaaqcien keTilni<br />

misni; mamaman Senman wmidani<br />

Semoixuna saxid Tvisa, xolo<br />

Sen devni Semoixuen; man Rmer-<br />

Ti, Semoqmedi caTai da qveyanisai,<br />

aRiara da hrwmena...~<br />

(Zveli qarTuli... 2005: gv. 12).<br />

marTalia, sarwmunoebaSi erTianoba<br />

Semdeg saukuneeSi warsuls<br />

Cabarda, magram Tamamad<br />

SegviZlia vTqvaT, rom swored<br />

am erTianobisa da rwmenismieri<br />

Tanacxovrebis xsovna iqca<br />

Zalad, romelmac orive ers<br />

bevri Znelbedoba da politikuri<br />

kataklizmi gadaatanina<br />

da TiToeul maTgans erTmane-<br />

Tis kulturis salaroebSi<br />

wvlilis Setanisaken ubiZga.<br />

Solidarität<br />

LUMEN<br />

eklesiaTa gayofis<br />

epoqa<br />

qarTlisa da somxeTis anu, rac<br />

igivea, mcxeTisa da eCmiaZinis<br />

sakaTalikosoebs Soris evqaristiuli<br />

kavSiris gawyvetis<br />

safuZveli gaxda polemika,<br />

romelmac V-VI ss-Si bizantia<br />

da mTeli qristianuli aRmosavleTi<br />

moicva. laparakia<br />

samebis meore piris, gankacebuli<br />

RmerTis, bunebis Sesaxeb.<br />

kiTxva ase daisva: ieso<br />

qristes, wuTisofelSi mosuli<br />

RmerTis, pirovnebaSi rogori<br />

urTierTobaa saRvTo<br />

da adamianur (kacebriv) bunebaTa<br />

Soris? anda: igi bunebiT<br />

mxolod RmerTia (erTbunebovani<br />

anu monofizitia) Tu _<br />

bunebiT RmerTic da bunebiT<br />

kacic (orbunebovani anu diofiziti)?<br />

es sakiTxi ganixila<br />

451 wlis msoflio saeklesio<br />

krebam qalkedonSi da romis<br />

pap leonis saRvTismetyvelo<br />

traqtatis (`leonis tomaris~)<br />

safuZvelze SeimuSava dogmati,<br />

romelic WeSmarit moZRvrebad<br />

diofizitobas anu qristes<br />

orbunebianobis sarwmunoebas<br />

aRiarebda. aRniSnul<br />

krebas arc qarTvelebi da arc<br />

somxebi ar daswrebian, radgan<br />

am dros regionSi sparse-<br />

Tis winaaRmdeg ajanyeba daiwyo<br />

da, unda vifiqroT, adgilobrivi<br />

eklesiebis mesveurebma<br />

sazRvargareT gamgzavreba<br />

ver moaxerxes.<br />

Tanamedrove istoriografiaSi<br />

gamyarebulia Semdegi Tvalsazrisi:<br />

sadavo sakiTxze qar-<br />

TvelTa, somexTa da albanTa<br />

eklesiebma Tavidan SedarebiT<br />

neitralur anu Sualedur<br />

mimarTulebas dauWires mxari.<br />

igulisxmeba bizantiis im-<br />

8<br />

}'vh'mksr<br />

perator zenonis mier 482 wels<br />

xelmowerili henotikoni (er-<br />

Tianobis aqti; zenonis henotikoni),<br />

romelic zemoT dasmul<br />

kiTxvebs araarsebiTi da<br />

araaqtualuri problemis kvalifikacias<br />

aZlevda, misi garkvevis<br />

survils mavneblobas<br />

uwodebda da am saganze sajaro<br />

kamaTs krZalavda.<br />

kavkasiis xsenebulma eklesiebma<br />

506 wels qalaq dviniSi<br />

moiwvies kreba, romelzec maT<br />

zenonis henotikonis debulebebi<br />

Seiwynares da, amdenad,<br />

unionaluri (Semrigebluri<br />

da gamaerTianebeli) pozicia<br />

SeimuSaves. Semdeg movlenebi<br />

ise ganviTarda, rom erTianoba<br />

dairRva: romis papma feliqs<br />

I I I -m mkacrad dagmo henotikoni<br />

da mis mimdevrebs eklesiidan<br />

gankveTiT daemuqra.<br />

bizantiis saeklesio ierarqiam<br />

da samefo karma, garkveuli<br />

yoymanis Semdeg, qalkedonis<br />

krebis pozicia (diofizitoba)<br />

aRiara. qarTvelebic maT<br />

mxareze dadgnen. aRmosavle-<br />

Tis eklesiaTa garkveuli nawili,<br />

Sinagani nebiT Tu mazdeanuri<br />

iranis zegavleniT,<br />

antiqalkedonitobas (monofizitobas)<br />

miemxrnen. somxebisa<br />

da albanelebis didma nawilmac<br />

es gza airCia _ uaryo<br />

meoTxe krebis (qalkedonis)<br />

avtoriteti da mxolod wina<br />

sami krebis madlmosileba iwama.<br />

554 wels maT imave dvinSi<br />

meore saeklesio kreba moiwvies<br />

da antiqalkedonuri pozicia<br />

daadastures. am faqtis<br />

Semdeg moZme eklesiebi<br />

dogmatikis sferoSi erTmaneTs<br />

gaemijnen da maT Soris<br />

locviTi Tanaziareba (evqaristiuli<br />

kavSiri) SeCerda.<br />

qalkedoniti somxebi saqar-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


Tvelos eklesiis iurisdiqciaSi<br />

aRmoCndnen, antiqalkedoniti<br />

qarTvelebi ki _ somxeTis<br />

eklesiis iurisdiqciaSi.<br />

Sua saukuneebSi batonobda<br />

tradicia, romlis Tanaxmad<br />

esa Tu is sarwmunoeba im erisa<br />

Tu qveynis saxeliT aRiniSneboda,<br />

romelsac mocemuli<br />

sarwmunoeba (konfesia, denominacia)<br />

istoriuli peripetiebiT<br />

ukavSirdeboda. magaliTad,<br />

Zvelad literaturul<br />

da zepir metyvelebaSi<br />

Cveulebrivi movlena iyo gamoTqmebi:<br />

`berZenTa sarwmunoeba~<br />

anu marTlmadidebloba<br />

(qalkedonitoba) da<br />

berZeni marTlmadidebeli,<br />

qalkedonitis mniSvnelobiT,<br />

`laTinTa sarwmunoeba~ anu<br />

kaTolikoba da laTini (aseve:<br />

frangi) kaTolikes mniSvnelobiT.<br />

aseTive tradicia<br />

damkvidrda kavkasiaSic: qalkedonitebi<br />

qarTvelebad<br />

moixseniebodnen da mogvianebiT<br />

gaqarTveldnen kidec,<br />

antiqalkedonitebi _ somxebad<br />

da isinic gasomxdnen.<br />

da-eklesiebis gayofam (sqizmam)<br />

orive mezobeli eri da<br />

qveyana daazarala. marTalia,<br />

eCmiaZinis sakaTalikosom<br />

liberaluri da rbili kursi<br />

aiRo da arc monofizitobisadmi<br />

erTgulebaSi gamouCenia<br />

mas simtkice da Tanmimdevruloba,<br />

magram im urTierTbraldebebma<br />

da zogjer arakoreqtulma<br />

sityvebma, rac<br />

orive mxridan ismoda, xalxebisa<br />

da qveynebis tradiciul<br />

urTierTobas bzari gau-<br />

Cina; erTi da imave RmerTis<br />

(ieso qristes) madidebeli<br />

erebi erTmaneTs ise veRar<br />

ugebdnen da erTmaneTs imave<br />

TvaliT veRar umzerdnen,<br />

rogoriTac adre; alag-alag<br />

moyvasis damcrobis mankierebamac<br />

iCina Tavi. aRmocenda<br />

problema, rac orive qveynisa<br />

da eklesiis Wirisuflebma<br />

male gaacnobieres da gamosavlis<br />

Zebna daiwyes. amis dasturia<br />

mimowera kirion qarTlis<br />

kaTalikossa da abraam<br />

somexTa kaTalikoss Soris<br />

(VI-VI I ss-is mijna), romelic<br />

somxur enazea Semonaxuli<br />

krebulSi `epistoleTa wigni~<br />

(qarTuli Targmani: epistole-<br />

Ta wigni , 1968). esaa mZafri<br />

polemika, romelSic TiToeuli<br />

mxare erTmaneTs eklesiis<br />

mamaTa gadmocemebisa da<br />

dadgenilebebis darRvevaSi<br />

adanaSaulebs, magram aqve<br />

sagrZnobia orive ierarqis<br />

gulistkivili imis gamo, rac<br />

moxda. moxdeniT ki upirveles<br />

yovlisa is moxda, rom ieso<br />

qristes ukanaskneli locva<br />

da anderZi ar Sesrulda: `ra-<br />

Ta yvela erTi iyos, rogorc<br />

Sen CemSi, mamao, me ki SenSi;<br />

raTa isinic iyvnen CvenSi,<br />

raTa irwmunos sofelma, rom<br />

Sen momavline~ (ioane 17:21).<br />

amis gamo, aRniSnuli epostoleebis<br />

mixedviT, orive polemistis<br />

mizania, rom saerTo<br />

safuZveli gamoinaxos, yurad-<br />

Reba swored imis mimarT iqnes<br />

gamaxvilebuli, rac saerToa,<br />

da ara imis mimarT, rac erTmaneTisagan<br />

gangvasxvavebs da<br />

gvaSorebs. isini aRiareben da<br />

xSirad usvamen xazs imas, rom<br />

maT aerTianebT saerTo winaprebi,<br />

saerTo ganmanaTleblebi,<br />

saerTo wmindanebi, gansakuTrebiT<br />

ki dedofal SuSanikis<br />

mowamebrivi Rvawli; ixseneben<br />

im dros, rodesac qar-<br />

Tvelebi da somxebi erTad,<br />

erTsa da imave taZarSi loculobdnen:<br />

wm. SuSanikma, maga-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

9<br />

solidaroba<br />

liTad, curtavis Sereul samrevloebSi<br />

orenovani (qarTulsomxuri)<br />

wirva-locvis praqtika<br />

daawesao.<br />

aseTi nostalgia eklesiaTa<br />

mesveurebs da polemistebs<br />

hkarnaxobda, rom maT, urTierTbraldebebisa<br />

da damuna-<br />

Tebis garda, gaexsenebinaT<br />

saerTo istoria rogorc er-<br />

Tadyofnis Jami _ ideali da<br />

miswrafebis sagani. `sarwmunoebriv<br />

erTobas da orive Cveni<br />

qveynis maspinZlobas curtavis<br />

eklesia uryevi SeuvalobiT<br />

icavda... siyvaruli,<br />

xorcieli moyvroba da sulieri<br />

ziareba sruldeboda SvebiT<br />

aRsavse sixaruliT. aqedan<br />

mcxeTaSi jvars midiodnen<br />

da mandedan wminda kaTolikes<br />

modiodnen~ (gv. 66), _<br />

ambobs abraami. laparakia momlocvelobaze<br />

somxeTidan<br />

saqarTveloSi da saqarTvelodan<br />

somxeTSi. konfliqtis<br />

simwvavis miuxedavad, kirioni<br />

erTianobis SenarCunebis imeds<br />

ar kargavs da ambobs: Cvenca<br />

da Tqvenc `sarwmunoeba ierusalimisa<br />

gvaqvs da gveqneba~.<br />

amasve swamebs marzpani s(u)mbati,<br />

rodesac wers: `ididos<br />

qriste RmerTi, rogorc winaT<br />

gvaswavles Cven netarma moZ-<br />

Rvrebma da viyaviT sarwmunoebiT<br />

erTni yvelani... rogorc<br />

Cveni mamebi iyvnen. radgan er-<br />

Ti moZRvris mowafe da xvedri<br />

varT, rogorc Cveni mamebi<br />

cxovrobdnen, gvqondes sarwmunoeba<br />

RvTis mimarT da ur-<br />

TierTis siyvaruli~ (gv. 74).<br />

eklesiaTa gayofiT gaCenili<br />

iaris moSuSebis survili IX-X<br />

ss-Si imdenad Zlieri aRmoCnda,<br />

rom orive qveyanaSi am<br />

movlenis gamomwvevi mizezebis


#1(28)<br />

sawinamZRvro jvari.<br />

ostati _ gabriel safareli. breTi (X s.).<br />

saq. erovnuli muzeumi<br />

mecnieruli Seswavla daiwyes.<br />

daiwera gamokvlevebi da traqtatebi<br />

imis gasarkvevad, Tu<br />

romelma eklesiam gadauxvia<br />

WeSmariti moZRvrebisagan;<br />

ris gamo gadauxvia, vin da ra<br />

faqtorma Seasrula am saqme-<br />

Si eSmakis roli da riT SegviZlia<br />

vumkurnaloT avadmyofobas,<br />

romelic gvWirs da<br />

romelmac ZmaTa siyvarulis<br />

samoseli gaxia. am problemas<br />

soliduri gamokvlevebi miuZ-<br />

Rvnes imdroindelma swavlulebma.<br />

eseni arian: qarTvelTa<br />

mxridan, mcxeTis kaTalikosi<br />

arseni (zedwodebiT didi,<br />

safareli), romelsac ekuTvnis<br />

istoriuli da dogmaturpolemikuri<br />

narkvevi `ganyofisaTvis<br />

qarTlisa da somxi-<br />

Tisa~ (ix. e. WeliZis dazustebuli<br />

gamocema), da, somexTa<br />

mxridan, urhaeli (edeseli)<br />

episkoposi uxtanesi, romelmac<br />

dawera analogiuri, amas-<br />

Tanave erTob wyaroTmcodneobiTi,<br />

naSromi `istoria gamoyofisa<br />

qarTvelTa somexTagan~<br />

(Targmna z. aleqsiZem).<br />

orive eklesiis warmomadgenlisa<br />

da apologetis mizani<br />

imaSic mdgomareobs, rom, ro-<br />

Solidarität<br />

LUMEN<br />

samreklo. eCmiaZini (XVII s.)<br />

gorc qarTvelma, ise somexma<br />

mkiTxvelma Semdegi garemoeba<br />

gaiTvaliswinos: mezobel eklesiebs<br />

Soris urTierTobis<br />

gamwvavebasa da ganxeTqileba-<br />

Si pasuxismgebloba akisria<br />

ara xalxs, erebs da qveynebs,<br />

aramed istoriis konkretul<br />

monakveTSi Seqmnil politikur<br />

garemos, romlis inspiratori<br />

gareSe Zalaa. mcxeTis<br />

episkoposi, rodesac eklesiaTa<br />

gayofis mizezebze laparakobs,<br />

gulistkivils ver malavs<br />

imis gamo, rom verc bizantiam<br />

da verc sxva qveyanam<br />

(igulisxmeba: saqarTvelomac)<br />

ver daicves marTlmorwmune<br />

somexTa eri da saxelmwifo<br />

iranis TviTmpyrobeli Sahis<br />

agresiisagan. agresorma maT<br />

ultimatumi wauyena: an gane-<br />

SoreT `berZenTa sarwmunoebas~,<br />

an monobis usastikes<br />

uRels SeegueTo. somxeTis<br />

saero da saeklesio zedafenam,<br />

Tanamedrove eniTGrom<br />

vTqvaT, konformistuli gadawyvetileba<br />

miiRo da aRmosavlel<br />

mbrZanebelTa winaSe<br />

qedi moidrika, rac qalkedonis<br />

krebis madlmosilebis uaryofaSi<br />

gamoixata. ase fiqrobs<br />

10<br />

}'vh'mksr<br />

IX s-is qarTveli istorikosi.<br />

CvenTvis aq arsebiTia ara imis<br />

garkveva, ramdenad obieqturi<br />

da safuZvliania es xedva,<br />

aramed imis aRniSvna qarTveli<br />

sasuliero pirisagan, rom<br />

patiosani somexi eri udana-<br />

Sauloa maTsa da qrTvelebs<br />

Soris maxinji kedlis aRmar-<br />

TvaSi. es intrigis kedelia,<br />

romelic mesame Zalam saku-<br />

Tari politikuri interesebis<br />

Sesabamisad aRmarTa. amave<br />

poziciaze dgas uxtanesic,<br />

romelic momxdarSi qarTlis<br />

mRvdelmTavarsa da bizantiis<br />

xelisuflebas adanaSaulebs<br />

da ara qarTvelTa ersa da<br />

saqarTvelos.<br />

aRniSnuli kedlisa Tu jebiris<br />

moSlis sakiTxi saqarTvelos<br />

politikuri elitis winaSe<br />

axali SemarTebiT XI s-Si<br />

daisva. esaa epoqa, rodesac<br />

afxazTa da qarTvelTa samefo<br />

kavkasiis xalxTa konsolidaciis<br />

ideiT gamovida da<br />

erTiani saxelmwifos farglebSi<br />

mezobeli qveynebis SemoerTeba<br />

daiwyo. Cans, am saqmis<br />

Taosani mefe daviT aRma-<br />

Senebeli ara Zaladobis, aramed<br />

Tavisuflebisa da nebayoflobiTobis<br />

principiT xelmZRvanelobda.<br />

mas surda, daerwmunebina<br />

kavkasiis mkvidrni,<br />

rom maTi politikuri er-<br />

Tianobis idea istoriis siRrmidan<br />

modis. es martivi amocana<br />

ar iyo. da ai, vxedavT,<br />

rom mefe aRmaSeneblis gverdiT<br />

eklesiis ara erTi da ori<br />

warmomadgeneli dgas, _ aR-<br />

Wurvili codniT da moqalaqeobrivi<br />

SegnebiT. aseTia ruisis<br />

episkoposi leonti, romlis<br />

koncefcias ukve SevexeT.<br />

mas SemTxveviT ar gaumaxvilebia<br />

yuradReba imis Taoba-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


ze, rom somxebs kavkasiis<br />

istoriisa da kulturis wina-<br />

Se gansakuTrebuli damsaxureba<br />

miuZRviT da rom aRmSeneblobiT<br />

process isini mudam<br />

qarTvelebTan erTad warmarTavdnen.<br />

Tuki am erebs<br />

Tanacxovrebis aseTi didi da<br />

mdidari tradicia aqvT, ra<br />

uSliT xels, rom es tradicia<br />

gaagrZelon? Tuki orive<br />

mxridan keTili neba iarsebebs,<br />

is kedelic gadailaxeba,<br />

romelic konfesiis safuZvelze<br />

aRmocenda.<br />

eWvi araa, maSin aseTi kiTxva<br />

daismeboda: ra sisqisa da simaRlisaa<br />

es kedeli? ramdenad<br />

Zlieri da Seuvalia is ganmasxvavebeli<br />

niSani, romelic<br />

erTi da imave qristes saxeliT<br />

naTelRebul erebs erTmaneTisagan<br />

aucxovebs? dogmatebi,<br />

romlebic erTs meorisagan<br />

da meores pirvelisagan<br />

aSorebs, Zmobisa da siyvarulis<br />

gzasac unda amrudebdes?<br />

daviT aRmaSenebeli da<br />

samefo kari liberalur<br />

poziciaze idgnen da `somexTa<br />

sarwmunoebas~ qveynisa da sazogadoebisaTvis<br />

saziano movlenad<br />

ar aRiqvamdnen. amas is<br />

faqtic adasturebs, rom wm.<br />

mefem saqarTveloSi somexTa<br />

didi nakadi Semoiyvana da maT<br />

eklesiebi aaSenebina. leonti<br />

mrovelic liberaluri eklesiologiis<br />

mimdevrad warmogvidgeba.<br />

`somexTa sarwmunoeba~<br />

misTvis an ar warmoadgens<br />

eress, anda mas miaCnia, rom<br />

eresi ar aris im rangis movlena,<br />

romelmac politikuri<br />

da kulturuli Tanaarsebobis<br />

gzaze unda dagvabrkolos.<br />

amitomaa, rom igi, marTlmadidebeli<br />

mRvdelmTavari, ar<br />

amaxvilebs yuradRebas sarw-<br />

munoebriv barierze, romelic<br />

qarTvelTa da somexTa<br />

Soris arsebobs.<br />

amasTanave: Teoriulad dasaSvebia<br />

da literaturuli wyaroebiTac<br />

dasturdeba, rom<br />

aRniSnul liberalizms orive<br />

mxridan fanatikos-fundamentalistebi<br />

da rigoristebi<br />

daupirispirdnen. isini erTmaneTs<br />

mourideblad da haiharad<br />

eretikosebsa da mwvaleblebs<br />

eZaxdnen. amis dasturia<br />

radikaluri Sinaarsis<br />

ramdenime dokumenti, romlebic<br />

berZnulidan qarTulad<br />

amave periodSi unda eTargmnaT:<br />

`uwyeba petros mkawrvelisaTvis<br />

da alajorisaTvis<br />

da alajorTa marxvisa~, `uwyeba<br />

subalisZis sufsarqisisaTvis~<br />

da `Targmaneba somex-<br />

Ta wualebaTaTvis, Tu romliTa<br />

SeiCvenebian somexni~. analogiuri<br />

(oRond antiqalkedonuri)<br />

teqstebi somxebsac<br />

SeudgeniaT. ruis-urbnisis<br />

saeklesio krebam (1105 w.), magaliTad,<br />

im antiqalkedoniti<br />

somxebis sruli naTlisReba<br />

ganaCina, romlebic qalkedonitTa<br />

eklesiasTan SeerTebas<br />

moisurvebdnen (kanoni 15). ma-<br />

Sasadame, am krebam somxur anu,<br />

misiv kvalifikaciiT, erTbunebianTa<br />

eklesiaSi Sesrulebuli<br />

wesi baTilad gamoacxada,<br />

Tumca rjulis kanoni am<br />

sakiTxze sxva miTiTebebs Seicavs.<br />

magaliTad SegviZlia<br />

davasaxeloT VI msoflio saeklesio<br />

krebis (trulis) 95-e<br />

kanoni, romlis Tanaxmad mwvalebelTa<br />

garkveul jgufs,<br />

kerZod, monofizitebs, Tuki<br />

marTlmadideblad gaxdoma<br />

undaT, mxolod xelwerilis<br />

dadeba da yvela wvalebis, am<br />

SemTxvevaSi, evtiqis, diosko-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

11<br />

solidaroba<br />

resa da severozis, e. i. maTi<br />

eresiarqebis, SeCveneba evalebaT<br />

da ara axali naTlisReba.<br />

savaraudoa, rom ruis-urbnisis<br />

krebis aRniSnuli kanoni<br />

daviT aRmaSeneblisa da<br />

leonti mrovelis ideologiis<br />

mowinaaRmdegeTa zegavleniT<br />

Camoyalibda.<br />

aseT ganwyobilebaTa arsebobis<br />

miuxedavad, Teologiuri<br />

da kulturul-SemoqmedebiTi<br />

kontaqtebi erTi wuTiTac ar<br />

Sewyvetila. qarTveli mwerlebi<br />

didad afasebdnen saRv-<br />

To werilisa da eklesiis mamaTa<br />

memkvidreobis somxurenovan<br />

Targmanebs da am TargmanebiT<br />

isini xSirad soxeTis<br />

eklesiasTan evqaristiuli<br />

urTierTobis gawyvetis merec<br />

sargeblobdnen. amis saukeTeso<br />

nimuSia qarTul enaze Teologiuri<br />

traqtatebis uZvelesi<br />

sqeltaniani wigni `Satberdis<br />

krebuli~ (X s.).<br />

krebebi da paeqrobebi<br />

xelisufleba amCnevda, rom<br />

qveynis erTianobasa da mTlianobas<br />

religia seriozul safrTxes<br />

uqmnida. am niadagze da-<br />

Zabulobis ganmuxtvis imediT<br />

man XI-XI I ss-Si ramdenime sajaro<br />

paeqroba moawyo. maTgan<br />

dokumenturad samia cnobili.<br />

pirveli paeqroba (sityvisgeba)<br />

bagrat meoTxis dros<br />

(1027-1072) RrtilaSi (artanujSi)<br />

Sedga. aq erTmaneTs<br />

daupirispirdnen ierusalimidan<br />

Camosuli beri eqvTime<br />

da somexi moZRvari sosTeni.<br />

qarTuli wyaros mixedviT<br />

(somxuri cnobili ar aris), eqvTimem<br />

samoZRvro-sapaeqro


#1(28)<br />

saxelmZRvaneloebis (somxurad<br />

patimoTinebis) iseTi codna<br />

gamoamJRavna, rom mowinaaRmdegem<br />

kamaTi veRar gaagrZela<br />

da marcxi aRiara (bolo gamocema:<br />

literaturuli Ziebani,<br />

Tb., 1983).<br />

meore kreba daviT aRmaSeneblis<br />

dros Sedga (q. cx. I: gv.<br />

356-357). iniciatori, `cxovreba<br />

mefeT-mefisa daviTisis~<br />

mixedviT, somxebi yofilan, ukmayofiloni<br />

imis gamo, rom<br />

qarTvelebi maT eretikosebs<br />

da mwvaleblebs eZaxdnen. amave<br />

wyaros somxur TargmanSi<br />

ki vkiTxulobT, es mefem Tvi-<br />

Ton moindomao. asea Tu ise,<br />

rogorc dedani, ise Targmani<br />

cxadyofs, rom paeqroba dilidan<br />

daRamebamde gagrZelebula.<br />

imis muxedavad, rom masSi<br />

monawileoba ganTqmulma qar-<br />

Tvelma RvTismetyvelma arsen<br />

iyalToelma miiRo, damajerebeli<br />

argumentebi verc<br />

erTma mxarem ver moitana. mematianis<br />

TqmiT, `iyo orker-<br />

Zove Zlevis moyvareba da cud<br />

sityvaTa paeqroba: rameTu Sevidian<br />

SeuvalTa saqmeTa da<br />

Zniad gamosavalTa, romeli<br />

ese Seewyina mefesa da Tqva:<br />

Tqven, Zmano, siRrmesa same Sesul<br />

xarT da ucnaurTa xedvaTa,<br />

viTarca filosofosni,<br />

da Cven vera-ras uZlebT cnobad,<br />

viTarca uswavlelni da<br />

yovlad msoflioni...~. qar-<br />

Tul dedanSi naTqvamia, rom<br />

daviT aRmaSenebelma, sakuTari<br />

Tavis aserigad damcrobis<br />

miuxedavad, STagonebuli sityva<br />

warmoTqva da qalkedonit-<br />

Ta pozicia gaamagra. somxur<br />

TargmanSi es detali ar gvxvdeba,<br />

samagierod iq naTqvamia:<br />

mefem `TviT martivi da cxadi<br />

sityviT daawynara orive mxa-<br />

Solidarität<br />

LUMEN<br />

re da gauSva kreba~ (qarTlis<br />

cxovreba 1953: gv. 254-255).<br />

dapirispirebam gacilebiT<br />

mwvave xasiaTi im krebaze mii-<br />

Ro, romelic Tamaris dros<br />

gaimarTa (q. cx. I I : gv. 82-90).<br />

sababad qceula uTanxmoeba<br />

saqarTvelos antiqalkedonit<br />

amirspasalar zaqaria mxargrZelsa<br />

da qalkedonit kaTalikos<br />

ioanes Soris. es paeqrobac<br />

Sebindebamde gagrZelda,<br />

daskvnis gamotana ki mainc<br />

SeuZlebeli gaxda. maSin qarTlis<br />

kaTalikosma wamoayena<br />

winadadeba, romlis Tanaxmad<br />

ziarebiseuli puris naWrebi<br />

(sefiskverebi) sami dRis na-<br />

SimSileb ZaRlebisaTvis unda<br />

miecaT. romeli eklesiis pursac<br />

ZaRli pirs daakarebda,<br />

im eklesiis ziareba Zalamoklebulad<br />

gamocxaddeboda. es<br />

iniciativa mefe-dedofals ar<br />

moewonaT, magram Cans, polemistebi<br />

da maTi Tanamdgomni<br />

iseT eqstazSi iyvnen Sesulni,<br />

rom maT winaSe Zlevamosili<br />

xelmwifenic ki `uRonoebaman<br />

moicuna~ da kaTalikoss mxolod<br />

es uTxres: `ra ese sTqvi,<br />

sasmeneladac zaria!~. gamocdaSi<br />

qarTvelebma gaimarjves:<br />

maT purs ZaRlma piri ar daakara,<br />

somxebisas _ ki. Tuki<br />

mTxrobelis teqsts guldasmiT<br />

wavikiTxavT, SevniSnavT,<br />

rom dedofali Tamari gamocdis<br />

process ar daeswro, _ albaT<br />

protestis niSnad. mefe<br />

daviT soslani (asea is saxeldebuli<br />

wyaroSi) daeswro, magram<br />

mkiTxveli grZnobs, rom<br />

mis guls am dros mwuxareba<br />

daufleboda. eWvi araa, mefededofals,<br />

qveyanSi mSvidobisa<br />

da stabilurobis garantT,<br />

kargad ar eniSnebodaT<br />

is, rac `saswauls~ Sedegad<br />

12<br />

}'vh'mksr<br />

mohyva: somxebis nawilis gadanaTvla,<br />

maT Soris, zaqarias<br />

Zmis, msaxurTuxuces ivanesi.<br />

`saswauls~, rogorc wesi, yvela<br />

erTnairad ar acnobierebs.<br />

savaraudoa, rom amis gamo<br />

qveynis umaRles moxeleebs _<br />

amirspasalar zaqariasa da<br />

msaxurTuxuces ivanes _ Soris<br />

uTanxmoebam daisadgura. mTavrobas<br />

aranakleb daafiqrebda<br />

is garemoeba, rom kaTalikos<br />

ioanes `saswauli~ erTi da<br />

imave saxelmwifos ori eklesiis<br />

urTierTobas veranairad<br />

ver waadgeboda. es ki sxvadasxva<br />

sarwmunoebis moqalaqeTa<br />

Tanacxovrebas da, amdenad,<br />

qveynis politikur interesebs<br />

daazaralebda.<br />

Znelbedobis Jami<br />

mefeTmefe Tamaris gardacvalebis<br />

Semdeg saqarTvelos<br />

oqros xana damTavrda. gareSe<br />

Tu Sinauri faqtorebis gamo<br />

qveyana umZimesma politikurma,<br />

ekonomikurma da sulierma<br />

krizisma moicva. erTiani samefo<br />

daiSala. somxuri samociqulo<br />

eklesiis saepiskoposo<br />

kaTedrebi qarTlis samefos<br />

sazRvrebs gareT aRmoCnda,<br />

magram aRmosavleT saqarTvelos<br />

regionebSi mainc didi<br />

somxuri diaspora moqmedebda<br />

da Tbilisi somxuri kulturis<br />

Zlier kerad rCeboda.<br />

ra viTarebaa am dros Cveni<br />

Temis TvalsazrisiT? gvrCeba<br />

STabeWdileba, rom gaWirvebam<br />

sxvadasxva konfesiis adamianebi<br />

kidev ufro daaaxlova,<br />

rac aramarto yofiT urTierTobebSi<br />

gamoixata, aramed<br />

_ TanalocvaSic. amis sauke-<br />

Teso magaliTia berTa qalaqi<br />

Ñîëiäàðíiñòü


gareji, romelSic ara erTi<br />

da ori Zveli somxuri kedlis<br />

warweraa dadasturebuli. isini<br />

Sesrulebulia somexi momlocvelebisagan,<br />

romlebic<br />

TiTqos imave nostalgiiT<br />

iyvnen Sepyrobilni, rogori-<br />

Tac kaTalikosi abraami, romelic<br />

saqarTveloSi siwminde-<br />

Ta mosalocad siaruls netarebiT<br />

ixsenebda.<br />

mkvlevarTa gansakuTrebul<br />

interess imsaxurebs garejis<br />

udabnos monastris kedelze<br />

erTi da imave xeliT 1467 wels<br />

amokawruli sami qarTuli da<br />

ori somxuri warwera. erT-er-<br />

Ti qarTuli warwera ase iSifreba:<br />

`q. me, codvili iovane<br />

xucesi, moqalaqe somexTa, ve-<br />

Toma mociqulis darwmuneba. zatiki (XII s.)<br />

Rirse wmida daviTis saflavs.<br />

vinc erTi piri Sendoba brZanoT,<br />

misiTa madliTa cxondebiT...~<br />

daaxloebiT aseTive<br />

Sinaarsisaa somxuri warwerebic,<br />

romelSic iovanes Sesatyvisia<br />

hovanes. bunebrivad<br />

daismis kiTxva iovane-hovanes<br />

aRmsareblobis Sesaxeb. bolo<br />

xans gairkva, rom is somxuri<br />

samociqulo eklesiis Svilia.<br />

Temo jojuas gamokvleviT, es<br />

is xucesi hovanesia, romelic<br />

XV s-is Sua wlebSi Tbilisis<br />

erT-erT somxur eklesiaSi<br />

msaxurobs; aris SesaniSnavi<br />

kaligrafi da mwignobari. Cvenamde<br />

eqvsma mis mier gadawerilma<br />

somxurma xelnawerma<br />

moaRwia anderZebiTurT<br />

(jojua 2001: gv. 154-155).<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

13<br />

solidaroba<br />

Cven winaSe aseTi suraTi ixateba:<br />

somxuri eklesiis msaxuri<br />

1467 wels midis marTlmadidebelTa<br />

monasterSi da iq,<br />

taZarSi, locvebs aRavlens.<br />

faqtia isic, rom es pirovneba<br />

Rrmadaa integrirebuli<br />

qarTul sinamdvileSi: orenovani<br />

mwerali da saqarTvelos<br />

Wirisufalia, raSic mis<br />

mier saqarTvelos mefe goirgis<br />

didebiT xseneba gvarwmunebs.<br />

igulisxmeba giorgi VIII,<br />

romelic qarTlis taxts 1446-<br />

1466 ww-Si ganagebda. mis politikas<br />

interkonfesiuri saqmianoba<br />

axasiaTebda. man evropaSi<br />

elCoba gagzavna da romis<br />

paps eklesiaTa daaxloebis<br />

survili gauziara. eWvi araa,<br />

igi somxuri da qarTuli ek-<br />

ana da mariamis Sexvedra. oTxTavi.<br />

somxuri miniatura (XVII s.).<br />

saq. xelnawerTa erovnuli centri


#1(28)<br />

lesiebis daaxloebisTvisac<br />

iRvwoda. mis pozicias, rogorc<br />

Cans, daviT garejis<br />

bermonazvnobac iziarebda da<br />

maT savaneSi somxebs misvlis<br />

uflebac hqondaT da samadlobel-savedrebelilocvebis<br />

kedelze amokveTisac.<br />

TanamSromlobisa da Tanalocvis<br />

praqtika XVI I -XVIII ss-<br />

Si kidev ufro gaZlierda. imdroindeli<br />

qarTveli mefeebi,<br />

gansakuTrebiT erekle I I ,<br />

dainteresebulni iyvnen somxebis<br />

SemosaxlebiT da maT Se-<br />

RavaTebsac uwesebdnen. saqar-<br />

Tvelos marTlmadidebeli<br />

ierarqiac saero xelisuflebis<br />

gverdiT dadga da, Tanamedrove<br />

sityvebiT rom vTqvaT,<br />

interkonfesiuri da ekumenuri<br />

pozicia gamoavlina.<br />

gacxovelda qarTvel-somexTa<br />

TanamSromloba Teologiis,<br />

mecnierebisa da literaturis<br />

ganxriT. ori mezobeli xalxis<br />

warmomadgenlebi erTmaneTis<br />

enebs swavlobdnen da intensiur<br />

mTargmnelobiT saqmianobas<br />

eweodnen. aseTi TanamSromlobis<br />

sailustraciod<br />

uamravi masala mogvepoveba.<br />

mecnieruli TvalsazrisiT<br />

yvelaze mniSvnelovan movlenad<br />

zurab SanSovanis qarTuli<br />

enis gramatika warmogvidgeba.<br />

esaa qarTulad dawerili<br />

pirveli gramatika qarTuli<br />

enisa, romelic avtors, rogorc<br />

Tavad aRniSnavs, 1737 wels<br />

vaxtang VI-is brZanebisamer da<br />

RvTis sadideblad Seudgenia.<br />

1755 wels, kaTalikos antonis<br />

RvawliT, TbilisSi gaixsna<br />

sasuliero seminaria, romlis<br />

reqtorad somxuri eklesiis<br />

mRvdeli filipe yaiTmazaSvili<br />

dainiSna. is imdenad ganaTlebuli<br />

pirovneba yofila, rom<br />

Solidarität<br />

LUMEN<br />

imdroindeli swavlulebi mas<br />

doqtorad moixsenieben, rac<br />

qarTul sinamdvileSi pirveli<br />

SemTxvevaa. man aRzarda mTeli<br />

pleada qarTvel moRvaweTa,<br />

romelTagan disiTeoz nekreselisa<br />

da anton cagerel-Wyondidelis<br />

dasaxelebac sakmarisia.<br />

maRali erudiciiTa da<br />

ekumenuri suliskveTebiT<br />

gamoirCeoda qarTl-kaxeTSi<br />

mcxovreb somexTa episkoposi<br />

avetiqi. ai, ras ambobs mdivanbegi<br />

ioane orbeliani mis Sesaxeb:<br />

`movida samefod saqar-<br />

Tveloisad, qalaqad tfilisad,<br />

somexTa kaTolikosisa<br />

mier episkoposad da ebgurad<br />

warmovlenili saqarTvelosa<br />

Sina myofTa somexTa zeda yovlad<br />

brZeni avetiq episkoposi...<br />

kaci friadi saqoi da ganswavluli<br />

xedviTisa da saqmi-<br />

Tisa mecnierebiTa~. aRsaniSnavia<br />

masTan kaTalikos-patriarq<br />

anton I-is TanamSromloba<br />

da is faqti, rom mis leqciebs<br />

qarTveli marTlmadideblebic<br />

didi interesiT ismendnen<br />

(kekeliZe: gv. 364-365).<br />

es suliskveTeba da urTier-<br />

Toba ruseTis koloniuri re-<br />

Jimis pirobebSi gaRrmavda.<br />

qarTvelebsa da somxebs Soris<br />

sarwmunoebis niadagze warmoqmnil<br />

problemebs saqarTvelos<br />

axali istoria ar icnobs.<br />

piriqiT! vxedavT (gansakuTrebiT<br />

presaSi), rom am<br />

dros qarTvelebi da somxebi<br />

yvelaze ukeT swored aRmsareblobis<br />

sferoSi ugeben er-<br />

TmaneTs; aqvT saerTo salocavebi<br />

da erTadac loculoben.<br />

gvaxsendeba didi sazogado<br />

moRvawisa da publicistis<br />

niko nikolaZis mogonebani,<br />

romelSic, sxvaTa Soris, saubaria<br />

imis Sesaxeb, Tu rogo-<br />

14<br />

}'vh'mksr<br />

ri tolerantoba da sulieri<br />

harmonia sufevda quTaisSi.<br />

avadmyofi babuaCemi, makurnebel<br />

Zalas rom ziareboda,<br />

mamidaCemma quTaisidan qarTlSi<br />

gadmoiyvana, raTa cxinvalsa<br />

da gorSi mogveloca da<br />

kidec moviloceT marTlmadidebluri<br />

da somxuri eklesiebio;<br />

mamaCemi da misi kolegebi,<br />

quTaiseli somexi da kaTolike<br />

vaWrebi (iakob nikolaZe,<br />

petre mRebrovi da gabriel<br />

endronikaSvili), mogzaurobaSi<br />

gasvlis win erT saxlSi<br />

naTesavebTan erTad ikribebodnen,<br />

moiyvandnen dekanozs,<br />

terterasa da patrs da paraklisebs<br />

ixdidneno (nikolaZe:<br />

gv. 25).<br />

`raTa swrafiTa da<br />

RuawliTa CueniTa<br />

aRdgenil iqmnes<br />

erTobai Cuendami<br />

rwmunebulTa erTai~<br />

_ es uwmidesisa da unetaresis<br />

saqarTvelos kaTalikos-patriarq<br />

kirion meoris sityvebia<br />

epistoledan, romelic man<br />

1917 wlis 14 noembers yovel-<br />

Ta somexTa umaRles patriarqsa<br />

da uwmides kaTalikoss gaugzavna<br />

(`sveticxoveli~, 1917,<br />

# 4). saqarTvelos axalaRsaydrebulma<br />

mwyemsmTavarma<br />

qristesmieri siyvaruliT<br />

moikiTxa `haikanis RmrTivmo-<br />

SiSi eri~ da misi eklesiis<br />

saWeTmpyrobeli. aRniSna, rom<br />

saqarTvelos eklesiam ganaaxla<br />

avtokefalia da am eklesias<br />

moZme somexi eris eklesiasTan<br />

Zmuri urTierTobis<br />

ganaxleba surs: radgan am ur-<br />

TTierTobas Zveli da myari<br />

tradicia aqvs, misi ganaxleba<br />

WeSmaritad Rirs ars.<br />

Ñîëiäàðíiñòü


`Zmuri naTesaobai qarTlosian-haosianTai,<br />

mslvelobasa<br />

saukuneTasa ganmtkicebuli,<br />

ganbrwyinvebul iqmna embazsa<br />

Sina ierusaleimis qristianobisasa<br />

da Zmani ese axovanni<br />

uxvad hfendes kedarTa aRmosavlisaTa<br />

SaravandTa RmrTivmecnierebisa<br />

da keTilmsaxurebisaTa.<br />

garna manqanebiTa kacTmoZulisa<br />

eSmakisaiTa daiTesa Cven<br />

Soris RuarZli sarwmunoebi-<br />

Ti lalvisai da dasawyissa meSvidisa<br />

saukunisasa iqmna ganwualebai<br />

erTmorwmuneTa Zma-<br />

Tai. ganwualebaman Cvenman<br />

warmoSva dakninebai Cveni, xolo<br />

dakninebiTa amiTa mterman<br />

sastikman ganamtkica qedsa<br />

zeda Cvensa saydari batonobisa<br />

Tvisisai.<br />

aRsruli saydarsa uwmidesTa<br />

CemTa winamoadgileTa, mogikiTxav<br />

uwmideso meufeo da<br />

vlocav ufalsa, raTa swrafi-<br />

Ta da RuawliTa CueniTa aRdgenil<br />

iqmnes erTobai Cuendami<br />

rwmunebulTa erTai; er-<br />

Tobasa vityvi ara sarwmunoebriv-doRmatikursa,<br />

aramed<br />

moqalaqeobriv-ganmanaTleblobiTsa,<br />

raTa damyardes<br />

Cven Soris Zmobai da urTier-<br />

Tas gulisxmisyofai da raTa<br />

samSoblosa Sina Cuensa gansaxierdes<br />

sasufeveli RmrTisai~.<br />

gamoyenebuli literatura<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

15<br />

solidaroba<br />

1. a. abdalaZe, `qarTlis cxovreba~ da saqarTvelo-somxeTis urTierToba<br />

(uZvelesi droidan XI I saukunis dasawyisamde), Tb., 1982.<br />

2. arseni mcxeTeli kaTalikozi, ganyofisaTvis qarTlisa da somxiTisa.<br />

spekali sarwmunoebisa, gamosacemad moamzada da sqolioebi daurTo<br />

ediSer WeliZem, Tb., 2007.<br />

3. epistoleTa wigni, somxuri teqsti qarTuli TargmaniT, gamokvleviTa da<br />

komentarebiT gamosca z. aleqsiZem, Tb., 1968.<br />

4. k. kekeliZe, Zveli qarTuli literaturis istoria, t. 1, Tb. 1980.<br />

5. v. s. nalbandiani, Tbilisi Zvel somxur mwerlobaSi uZvelesi droidan<br />

XVI I I saukunis bolomde, somxuridan Targmnes<br />

n. janaSiam da e. cagareiSvilma, Tb., 1959.<br />

6. n. nikolaZe, mogonebebi, Tb., 1984.<br />

7. uxtanesi, istoria gamoyofisa qarTvelTa somexTagan, somxuri teqsti<br />

qarTuli TargmaniTa da gamokvleviT gamosca z. aleqsiZem, Tb., 1975.<br />

8. qarTlis cxovreba, teqsti dadgenili yvela ZiriTadi xelnaweris<br />

mixedviT s. yauxCiSvilis mier, t. 1, Tb., 1955; t. 2, Tb., 1959.<br />

9. qarTlis cxovrebis Zveli somxuri Targmani, qarTuli teqsti da Zveli<br />

somxuri Targmani gamokvleviTa da leqsikoniT, gamosca i. abulaZem, Tb.,<br />

1953.<br />

10. Zveli qarTuli saeklesio literatura, Zeglebi Targmna, gamosacemad<br />

moamzada da sqolioebi daurTo ediSer WeliZem, Tb., 2005.<br />

11. T. jojua, garejis udabnos monastris 1467 wlis qarTuli da somxuri<br />

warwerebis avtoris identifikaciisaTvis. ANALECTA IBERICA.istoriis,<br />

religiisa da kulturis sakiTxebi, 2001, #1.


#1(28)<br />

Solidarität<br />

mrgvali magida<br />

religiuri<br />

umciresobebi<br />

- darRveuli balansi<br />

dRes ufro meti da meti adamiani svams SekiTxvas, xom ar<br />

gaCnda Cvens qveyanaSi Teokratiis niSnebi? erT-erTi<br />

mniSvnelovani sfero, romelSic yvelaze naTlad Cans<br />

qveynis demokratiuli saxe, Rirebulebebis veqtori da<br />

ganviTarebis perspeqtivebi, religiis Tavisuflebis<br />

dacva da religiuri umciresobebis warmomadgenlebisadmi<br />

damokidebulebaa. vnaxoT, ras fiqroben Tavad isini<br />

saqarTveloSi am mxriv arsebuli realobis Sesaxeb.<br />

diskusiaSi monawileoben: mRvdeli gabriele bragantini<br />

(kaTolike eklesia), mixeil avaqiani (somxuri samociqulo<br />

wminda eklesiis saqarTvelos eparqiis episkoposis<br />

TanaSemwe), zaal tyeSelaSvili (evangelisturi eklesiis<br />

pastori), tariel nakaiZe (aWaris muslimTa samufTo<br />

sammarTvelos warmomadgeneli) da sergo namoraZe<br />

(meSvide dRis qristian adventistTa eklesia).<br />

nino cincaZe: 2004<br />

wlamde saqarTvelo<br />

erT-erTi gamorCeuli<br />

qveyana iyo religiuri<br />

umciresobebisadmi<br />

damokidebulebis<br />

TvalsazrisiT: xSiri<br />

iyo religiuri jgufebis<br />

Seviwroveba,<br />

pirdapiri devna, fizikuri<br />

Seuracxyofa<br />

da a.S. Tu arsebobs<br />

ukeTesobisken cvlilebis<br />

tendenciebi da<br />

Tu SeiZleba, am SemTxvevaSi,<br />

mxolod uke-<br />

16<br />

}'vh'mksr<br />

Tesobisken cvlilebebis<br />

aRweriT SemovifargloT.<br />

sergo namoraZe: albaT ukve<br />

dadga dro, rodesac mdgomareoba<br />

2004 wels aRar unda<br />

SevadaroT. ar aris kargi, rodesac<br />

cuds uaress vadarebT.<br />

ra Tqma unda, aSkara devna im<br />

formebiT, rac 2004 wlamde<br />

iyo, aRar aris, magram Cemi<br />

piradi dakvirvebiT, raSic,<br />

vfiqrob, sxvebic dameTanxmebian,<br />

sazogadoebaSi Seiqmna<br />

klimati, romlis daxasiaTebac<br />

Ñîëiäàðíiñòü


aseTi sityvebiT SeiZleba:<br />

`Cven iZulebulebi varT saxelmwifo<br />

politikis gamo<br />

gaRiaroT, magram Tqven Tqveni<br />

adgili unda icodeT~. es<br />

adgili ki xarisxobrivad imis<br />

toli ar aris, rasac saqarTveloSi<br />

marTlmadidebeli<br />

qristiani daiWerda. erT-er-<br />

Tma cnobilma sazogado moRvawem<br />

Tqva: dRes, samwuxarod,<br />

marTlmadidebloba iqca partiul<br />

bileTad, romelic aucileblad<br />

unda gqondes. yvelgan,<br />

sadac midixar, am damokidebulebas<br />

grZnob _ Tu ar<br />

xar marTlmadidebeli, es<br />

samarcxvinoa.<br />

tariel nakaiZe: Temas ganvavrcobdi<br />

aWaris da aWaridan<br />

wasuli ekomigrantebis, qar-<br />

Tveli muslimebis, magaliTiT.<br />

maT seriozuli problemebi<br />

aqvT. 2004 wlis Semdeg bevri<br />

ram, marTalia, Seicvala, magram<br />

es ar aris mniSvnelovani<br />

cvlilebebi dadebiTisken,<br />

radganac sazogadoebaSi Camoyalibebulia<br />

azri, rom saqarTvelo<br />

mxolod qristianTa<br />

qveyanaa. Cvens zogierT mimdevars<br />

gaorebuli adamianis<br />

saxe Camouyalibda _ Tu Tanamdeboba<br />

ukavia, samsaxurSi<br />

iqceva ise, rogorc qristiani,<br />

magram saxlSi im wesebs asrulebs,<br />

rasac islami avaldebulebs.<br />

samwuxarod, aseTi<br />

situaciaa skolebSic. aWaris<br />

gareT, ekomigrantebTan, 2004<br />

wlis Semdeg Zaladobis seriozuli<br />

faqtebi gamovlinda _<br />

soflebSi SeWra da mosaxleobis<br />

darbeva marTlmadidebeli<br />

morwmuneebis mier, meCe-<br />

Tis dangreva da a.S.<br />

pirveli amgvari faqti 2007<br />

wlis seqtemberSi moxda, adi-<br />

genis raionis sofel flate-<br />

Si, sadac meCeTi daangries.<br />

gasuli wlis oqtomberSi adigenis<br />

raionis sofel WalaSi<br />

aigo meCeTi, sofelSi avidnen<br />

marTlmadidebeli sasuliero<br />

pirebi da daiwyes saubari _<br />

Tqven ar xarT qarTvelebi, es<br />

miwa ar aris Tqveni da rogor<br />

aSenebT aq meCeTs da a.S. soflis<br />

mcxovreblebma miyenebul<br />

Seuracxyofas ar upasuxes,<br />

piriqiT _ ganacxades, rom maT<br />

ar surdaT raime problemebis<br />

Seqmna, radgan aWaridan adigenSi<br />

Casaxlebuli ojaxebi<br />

isedac diskomforts grZnoben.<br />

amis miuxedavad, 20 dRis<br />

Semdeg 130 SezarxoSebuli<br />

adamiani avida sofelSi nikolozobis<br />

dRes, aginebdnen da<br />

Seuracxyofas ayenebdnen sofelSi<br />

mcxovreb muslimebs.<br />

ai, aseTi faqtebi xdeba aWaris<br />

gareT, xolo aWaris SigniT<br />

dapirispirebis sxva formebia.<br />

gabriele bragantini<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

17<br />

solidaroba<br />

zaal tyeSelaSvili: 2004 wlis<br />

Semdeg Cven cvlilebebis Zalian<br />

didi imedi gvqonda,<br />

vfiqrobdiT, rom qveyanaSi am<br />

kuTxiT aucileblad iqneboda<br />

progresi. ramdenime kviris<br />

win protestantuli eklesiis<br />

pastorebis Tavyrilobaze sakiTxi<br />

ase daisva _ 2004 wlamde<br />

arsebuli mdgomareoba jobda<br />

Tu amJamindeli? azri orad<br />

gaiyo. rodesac Cven vambobT,<br />

rom aris Tavisufleba da<br />

progresi, es fardobiTia.<br />

2004 wlamde iyo devna da Seviwroveba<br />

da rac xdeboda, yvelasTvis<br />

cnobili iyo, vicodiT,<br />

rasTan gvqonda saqme.<br />

dRes ki sxvagvari, dafaruli,<br />

Cumi da kargad dagegmili Sez-<br />

Rudvebi moqmedebs, rasac ufro<br />

cudi Sedegebi moaqvs, vidre<br />

imas mohqonda, rac 2004<br />

wlamde iyo. SeiZleba vTqvaT,<br />

rom raRac mimarTulebiT dadebiTad<br />

Seicvala viTareba,


#1(28)<br />

magram negatiuri cvlilebebi<br />

gacilebiT Warbobs pozitiur<br />

cvlilebebs. Seuwynareblobis<br />

gamomxatveli movlenebi, romelic<br />

masmediis saSualebiT<br />

Tu sxva xerxebiT sazogadoebaSi<br />

gavrcelda, ukve nayofs<br />

iZleva _ dRes rom sazogadoebas<br />

Tavisi agresiis gamovlinebis<br />

SesaZlebloba mieces,<br />

es talRa ufro Zlieri iqneba,<br />

vidre 2004 wlamde iyo. sazogadoeba<br />

Sinaganad ar Secvlila,<br />

ubralod, aris raRac<br />

berketebi, romelTa gamoyenebiT<br />

sazogadoebis garkveul<br />

CarCoSi moqceva xerxdeba.<br />

vfiqrob, dRes Zalian rTuli<br />

situaciaa, Cven Zalian SezRudulebi<br />

varT da ar gvaZleven<br />

imis saSualebas, rom CvenTvis<br />

moniSnul sazRvrebs gavcdeT.<br />

am sazRvrebs egueba sazogadoeba<br />

da unda SeveguoT Cvenc,<br />

Tumca es is sazRvrebia, is<br />

CarCoa, romelsac eklesiac<br />

da sazogadoebac daWaobebisa<br />

da ganuviTareblobisken mihyavs.<br />

amdenad, es mdgomareoba<br />

arafriT ar Seesabameba progress.<br />

gansxvavebuli religiebi<br />

ugulvelyofilni arian.<br />

Cven ar gvakmayofilebs dawesebul<br />

sazRvrebSi yofna, rac<br />

xels uSlis sazogadoebasTan<br />

Cvens integracias.<br />

mixeil avaqiani: Cveni eklesiis<br />

wevrebis devna ar xdeba,<br />

albaT imis gamo, rom ukve<br />

mravali saukunea varsebobT<br />

da tradiciul konfesias<br />

warmovadgenT, Tumca problemebi<br />

Zalian bevri gvaqvs.<br />

upirvelesia iuridiuli<br />

statusis uqonloba.<br />

Solidarität<br />

nino cincaZe: Tqvenma<br />

eklesiam igrZno rame<br />

mrgvali magida<br />

gansxvaveba saxelmwifosa<br />

da sazogadoebis<br />

mxridan damokidebulebis<br />

TvalsazrisiT<br />

2004 wlis Semdeg?<br />

mixeil avaqiani: sazogadoebis<br />

damokidebulebis SefasebiT<br />

analizs ver movaxden, magram<br />

presaSi rom antisomxuri isteriaa,<br />

es realobaa. yviTeli,<br />

bulvaruli presis garda sakmaod<br />

avtoritetuli JurnalgazeTebic<br />

beWdaven antisomxur<br />

statiebs. es faqtia. simarTle<br />

giTxraT, 2004 wlis<br />

Semdeg sul imis molodinSi<br />

varT, rom marTebulad gadawydeba<br />

da gasabWoebis period-<br />

Si CamorTmeuli eklesiebis<br />

statusis sakiTxi.<br />

gabriele bragantini: Cvens<br />

mrevls vardebis revoluciis<br />

Semdeg imedi hqonda, rom mTavroba<br />

axal kurss daadgeboda,<br />

magram aRmoCnda, rom isev is<br />

mdgomareoba grZeldeba, rac<br />

adre iyo. saxelmwifos mxriv<br />

sruliad ignorirebulebi<br />

varT. SeiZleba zogierT qalaqSi<br />

axla ukeTesi situaciaa,<br />

magram es xdeba piradi ur-<br />

TierTobebis da ara saxelmwifos<br />

nebis gamovlinebis gamo.<br />

kaTolikuri eklesiis mrevli,<br />

magaliTad, gorSi, ambobs, rom<br />

isini mudmivad idevnebian, ara<br />

ise, rogorc adre, magram maT<br />

moRalateebad Tvlian, radgan<br />

marTlmadideblebi ar arian.<br />

lozungi _ Tu xar qarTveli,<br />

unda iyo marTlmadidebeli,<br />

dRes ufro gaZlierda. ar arsebobs<br />

Tavisufali garemo, rom<br />

bavSvebi mainc gaizardnon Tavisuflad.<br />

vfiqrob 10 wlis<br />

Semdeg ufro mZime viTareba iqneba,<br />

mdgomareoba ukeTesobisken<br />

namdvilad ar icvleba.<br />

18<br />

}'vh'mksr<br />

nino cincaZe: gadavideT<br />

samarTlebriv<br />

sakiTxebze. vardebis<br />

revoluciis Semdeg<br />

religiur umciresobebs,<br />

sazogadoebrivi<br />

organizaciebis msgavsad,<br />

SeuZliaT registracia<br />

gaiaron da<br />

arasamewarmeo arakomerciuli<br />

iuridiuli<br />

piris statusi moipovon.<br />

zogierTi eklesiisTvis<br />

aseTi registracia<br />

miuRebeli aRmoCnda.<br />

visaubroT<br />

marTlmadidebel eklesiasTangaformebul<br />

konstituciur<br />

SeTanxmebazec. eqmnebaT<br />

Tu ara problemebi<br />

religiur umciresobebs<br />

qveyanaSi arsebuli<br />

samarTlebrivi<br />

mouwesrigeblobis<br />

gamo?<br />

mixeil avaqiani: Cveni eklesiisTvis<br />

miuRebelia kerZo<br />

samarTlis iuridiuli piris<br />

statusi mravalsaukunovani<br />

istoriisa da mrevlis raodenobis<br />

gamo. iuridiuli statusis<br />

uqonloba bevr problemebs<br />

gviqmnis. mraval qveyanaSi,<br />

Tundac italiis magaliTi<br />

rom moviyvanoT, saxelmwifosa<br />

da religiur konfesiebs<br />

Soris individualuri<br />

xelSekrulebaa dadebuli, sadac<br />

orive mxaris poziciebia<br />

dafiqsirebuli. kargi iqneboda,<br />

sanam es problemuri iuridiuli<br />

sakiTxi gadawydeboda,<br />

msgavsi xelSekrulebebi mainc<br />

gaformebuliyo. saxelmwifos<br />

warmomadgenlebTan Sexvedrebisas<br />

Cven yovelTvis vafiqsirebT<br />

pozicias am sakiTxebze.<br />

samarTlebrivi statu-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


sis uqonlobis gamo sasamar-<br />

TloSi ver gamoxval mxared<br />

da pozicias ver gamoxatav.<br />

axla rac Seexeba istoriuli<br />

materialuri memkvidreobis<br />

dabrunebis sakiTxs (ar vsaubrob<br />

im Zeglebze, romlebic<br />

axla moqmedeben rogorc qar-<br />

Tuli marTlmadidebluri<br />

taZrebi, aseTi mravalia TbilisSic,<br />

vsaubrob umoqmedo da<br />

saxelmwifos balansze arsebul<br />

taZrebze, romelSic adre gaxsnili<br />

iyo kinoTeatri, saxelosno<br />

an wignsacavi). dRes,<br />

rodesac evropisken miviswrafiT<br />

da sxva xedvebi gvaqvs,<br />

vfiqrob, es Zveli taZrebi unda<br />

SevinarCunoT, isini ar unda<br />

ganadgurdes, radgan saqar-<br />

Tvelos eTnikurad somexi mamuliSvilebis<br />

agebuli taZrebia,<br />

saqarTvelos kulturuli<br />

memkvidreobaa. am procesis<br />

dawyebas keTili nebis uqonloba<br />

uSlis xels. vawydebiT<br />

vandalizmis faqtebsac _ leseliZis<br />

quCaze mdebare noraSenis<br />

taZari, romelic meTxuTmete<br />

saukunis nagebobaa da<br />

meoce saukunis ocdaaTian<br />

wlebSi daixura, TiTqosda<br />

dasufTavebisa da keTilmowyobis<br />

survilis gamo dRes icvlis<br />

Tavis iersaxes. aRniSnul<br />

qmedebebs, rogorc gairkva,<br />

sapatriarqosTan SeuTanxmeblad,<br />

TviTneburad, awarmoebda<br />

mRvdeli tariel sikinWilaSvili.<br />

aseTi `dasufTavebebis~<br />

dros qreboda warwerebi,<br />

icvleboda arqiteqturuli<br />

saxe, iyo mcdeloba cnobili<br />

mecenatis, meliqianis<br />

winapris, saflavis gadaadgilebisa<br />

_ igi am eklesiaSi msaxurobda.<br />

magram droulad CaverieT.<br />

aseTi qmedebebis gamo<br />

Cvenma mrevlma aqtiurad gamoxata<br />

protesti. Tu Cveni<br />

mixeil avaqiani<br />

eklesiis mrevli miuaxlovdeba<br />

am taZars, yovelTvis ismis<br />

arasasiamovno replikebi _<br />

Tqven aq ra gesaqmebaT da a.S.<br />

aseTi damokidebuleba kidev<br />

ufro Zabavs urTierTobas.<br />

zogierTi taZari ukve ganadgurebis<br />

pirasaa, Tundac akofianis<br />

quCaze mdebare 1781<br />

wels aSenebuli surbniSnis<br />

eklesia. axla akofianis quCas<br />

sulTniSnis saxeli daerqva.<br />

me filologi ar var da am<br />

saxels, sulTniSans, veranairi<br />

ganmarteba ver movuZebne.<br />

cud dReSia aRmaSeneblis qu-<br />

Caze, kinoTeatr `kolxeTis~<br />

ezoSi mdebare eklesia, sadac<br />

sakvirao skolebis memorialuri<br />

dafebia, wminda minasis<br />

eklesia, romelic prezidentis<br />

rezidenciis paralelur<br />

quCazea (sabWoTa period-<br />

Si igi saamqrod gadakeTda),<br />

aseve axalcixeSi arsebuli<br />

surbniSnis eklesia.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

19<br />

solidaroba<br />

aRarafers vambob meoce saukunemde<br />

moqmed im somxur<br />

taZrebsa da eklesiebze, romelTa<br />

fotoebic saxelmwifo<br />

arqivebSia daculi _ maTi<br />

ier-saxe Secvlilia da dRes<br />

isini qarTul marTlmadidebel<br />

eklesias ekuTvnis.<br />

mRvdeli gabriele bragantini:<br />

saqarTvelos konstituciiT<br />

yvela moqalaqe Tanasworia,<br />

problema ar aris umciresobisa<br />

da umravlesobis statusis<br />

TvalsazrisiT; aq aris<br />

ara kanonis problema, aramed<br />

aq aris Zaladobis momenti _<br />

raki didi mrevli myavs, ufro<br />

met yuradRebas vimsaxureb.<br />

amis gamo Zalian ucnauria,<br />

rodesac amboben, rom yvelaferi<br />

konstituciis mixedviT<br />

xdeba. pirvel yovlisa es sakiTxi<br />

unda mogvardes, amis<br />

Semdeg unda visaubroT religiebsa<br />

da eklesiebze. CvenTvis<br />

problemas qmnis konsti


#1(28)<br />

tuciuri SeTanxmeba marTlmadidebel<br />

eklesiasTan. rodesac<br />

saubari iyo am SeTanxmebis dadebaze,<br />

me komisiis wevri viyavi;<br />

gviTxres, jer marTlmadideblebTan<br />

gavaformoT konkordati<br />

da amis Semdeg gaformdeba<br />

SeTanxmebebi sxva<br />

eklesiebTano. Tumca mere es<br />

daaviwydaT. dRes kaTolike<br />

eklesia aRiarebulia sxvadasxva<br />

muslimur qveyanaSi, magram<br />

saqarTveloSi, qristianul<br />

qveyanaSi, aRiarebulni ar varT.<br />

aq xSirad amboben, Cven qristianuli<br />

ki ara, WeSmaritad<br />

marTlmadidebluri qveyana<br />

varTo. me amas qristianobas<br />

ver davarqmev, vfiqrob, es<br />

ufro fanatizmia. Cven gvaqvs<br />

iuridiuli statusi sxvadasxva<br />

asociaciis saxiT, magram<br />

rodesac mimdinareobda quTaisis<br />

kaTolikuri taZris dabrunebis<br />

sasamarTlo procesi,<br />

mosamarTlem sazogadoebriv<br />

kavSir `savardi~-s hkiTxa,<br />

Solidarität<br />

mrgvali magida<br />

rogor SeeZlo daemtkicebina<br />

mas, rom is kaTolike eklesiis<br />

samarTalmemkvidrea. pirvel<br />

yovlisa is aris mosagvarebeli,<br />

rom yvela moqalaqe sargeblobdes<br />

konstituciiT miniWebuli<br />

uflebebiT, ar unda<br />

xdebodes saqarTvelos moqalaqeebis<br />

erTmaneTisgan gansxvaveba<br />

religiuri niSniT. amis<br />

Semdeg unda mogvardes statusis<br />

sakiTxic. kaTolikuri eklesia<br />

ar aris `enjeo~ _ arasamTavrobo<br />

organizacia, ase-<br />

Ti statusis winaaRmdegi varT.<br />

nino cincaZe: Tu ar<br />

vcdebi, asociaciebis<br />

saxiT registracia<br />

amerikuli modelia.<br />

kaTolike eklesias<br />

amis gamo aSS-Si<br />

eqmneba problemebi?<br />

gabriele bragantini: amerikaSi<br />

sul sxva situaciaa. cu-<br />

zaal tyeSelaSvili<br />

20<br />

}'vh'mksr<br />

dia, rodesac sxva qveyanaSi<br />

arsebuli modeli gadmogvaqvs.<br />

amerikaSi sul ar aris iseTi<br />

mdgomareoba, rogoric Cven<br />

gvaqvs aq. amerikaSi aravin<br />

fiqrobs, rom, radgan is<br />

kaTolikuri, protestantuli<br />

an sxva eklesiaa, mas yvelasgan<br />

gansxvavebuli mdgomareoba<br />

unda hqondes. iq aravin aris<br />

gamorCeuli. Cemi azriT, saqar-<br />

TveloSi msgavsi modelis gadmotana<br />

didi Secdomaa. saqar-<br />

TveloSi, simarTle rom vTqvaT,<br />

religiisa da rwmenis<br />

sferoSi, neokolonializmis<br />

formebs vawydebiT. Cven gvaqvs<br />

seriozuli problemebi Cveni<br />

kuTvnili eklesiebis gamo.<br />

quTaisis episkoposma kalistratem<br />

gviTxra ori Tvis win<br />

_ quTaisis eklesia sufTa<br />

marTlmadidebluria, magram<br />

baTumis eklesia sufTa kaTolikuri<br />

eklesiaao. azrTa sxvadasxvaobaa<br />

TviTon marTlmadidebel<br />

episkoposebs Soris.<br />

Cven ar gvaZleven uflebas,<br />

rom axali eklesiebi mainc<br />

avaSenoT, radgan maTi survilia<br />

mxolod marTlmadidebeli<br />

eklesia arsebobdes. axalcixeSi<br />

gamofenilia didi bilbordi<br />

_ `tolerantoba axalcixeSi~;<br />

masze gamoxatulia<br />

meCeTi, ebrauli sinagoga da<br />

marTlmadidebeli eklesia,<br />

magram ar aris kaTolikuri<br />

eklesia. ratom? axalcixis<br />

istoriul ubanSi, rabaTSi,<br />

Cveni eklesiisTvis miwa iyo<br />

gamoyofili, sadac axali eklesia<br />

unda agebuliyo. gubernatorma,<br />

imis gamo, rom im<br />

xalxis yuris damgdebi ki ar<br />

aris, romelmac airCia, aramed<br />

sapatriarqosi, xeli SeuSala<br />

am eklesiis mSeneblobas.<br />

Cven ar gvinda dapirispireba,<br />

magram Cvens mrevls, sa-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


qarTvelos moqalaqeebs, unda<br />

hqondeT religiuri wesebis<br />

Sesasrulebeli adgili. arali<br />

mTlianad kaTolikuri sofeli<br />

iyo, rodesac iq marTlmadidebeli<br />

eklesia aaSenes. ratom?<br />

axla am soflis mcxovreblebis<br />

mxolod 40%-ia ka-<br />

Tolike, radgan wlebis ganmavlobaSi<br />

iyo maTze zewola,<br />

rom SeecvalaT sarwmunoeba,<br />

arigebdnen produqtebs da<br />

amis Semdeg Cven gvabraleben,<br />

prozelitizms eweviTo. aseve<br />

didi problemaa jvriswera<br />

marTlmadidebelsa da kaTolikes<br />

Soris, marTalia, es eklesiebis<br />

saqmea, magram rodesac<br />

saxelmwifo xedavs, Tu ra<br />

xdeba mis moqalaqeebs Soris,<br />

man unda Tqvas Tavisi sityva<br />

da ar unda uyuros am ambavs<br />

gulgrilad. es aris politika,<br />

romlis mizania, rom saqarTveloSi<br />

ar arsebobdes arcerTi<br />

sxva eklesia marTlmadidebeli<br />

eklesiis garda.<br />

amitomac ar misces kaTolikur<br />

instituts `sabas~ akreditacia<br />

umniSvnelo mizezebis<br />

gamo. vfiqrob, es sapatriarqos<br />

gavleniT moxda, radgan<br />

misma warmomadgenlebma erTxel<br />

gvkiTxes _ sainteresoa,<br />

rogor miiReT akreditacia,<br />

rogor moxvediT aqamdeo? akreditaciaze<br />

uaris Tqmis erTerTi<br />

mizezi is iyo, rom biblioTekis<br />

karze samuSao saaTebis<br />

aRmniSvneli warwera ar iyo.<br />

tariel nakaiZe: samarTlebrivi<br />

situaciis mougvareblobis<br />

gamo bevr siZneles<br />

vawydebiT, gviWirs sameurneo<br />

saqmianobis ganxorcieleba,<br />

literaturis gamocema Tu<br />

Semotana. Cven maqsimalurad<br />

vcdilobT arasamTavroboebis<br />

saSualebebiT vawarmooT es<br />

saqmeebi. roca erT religias-<br />

Tan gaformebulia konstituciuri<br />

SeTanxmeba da sxvebTan<br />

ara, es problemebs qmnis. magaliTad,<br />

aspinZis raionSi, sofelSi,<br />

sadac arcerTi qristianuli<br />

ojaxi ar cxovrobs,<br />

muslimi mrevli meCeTs aSenebda.<br />

gamgeobam SeaCerebina mSenebloba,<br />

radgan meCeTis aSenebis<br />

nebarTva ar iyo aRebuli<br />

sapatriarqodan. xalxi<br />

iZulebuli Seiqna daumTavrebeli<br />

Senoba gadaexura da<br />

daewyo RvTismsaxureba.<br />

amerikuli modeli, romelic<br />

naxsenebi iyo, amerikisTvis<br />

misaRebia, radgan iq arcerTi<br />

religiis mimarT ar aris gansxvavebuli<br />

midgoma, magram<br />

saqarTveloSi sxva viTarebaa.<br />

aWaris samuslimano sammarTvelos<br />

saxeliT arasamTavrobo<br />

organizaciad dafuZnebac<br />

ver movaxerxeT, radgan notariusebma<br />

uari gviTxres da mxolod<br />

TbilisSi SevZeliT am<br />

saxeliT registraciis gavla.<br />

rac Seexeba qonebas. Cven pretenziebi<br />

gvaqvs im meCeTebze,<br />

romlebic muslimi mrevlis<br />

mieraa agebuli. es meCeTebi<br />

wlebis ganmavlobaSi sacxovreblad<br />

gamoiyeneboda. maTi<br />

didi nawili ukve dabrunebulia,<br />

magram mniSvnelovani nawili<br />

jer kidev ar aris Cvens<br />

mflobelobaSi, maT Soris _<br />

qobuleTis raionSi, aRmaSeneblis<br />

quCaze mdebare ekonomikis<br />

saministros kuTvnili<br />

nageboba, romelic gasayid<br />

nusxaSic iyo Setanili; aseve<br />

imave raionSi mdebare sofel<br />

muxaestates meCeTi, sadac<br />

axla policiaa ganTavsebuli.<br />

adigenis raionSic aris bevri<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

21<br />

solidaroba<br />

meCeTi, oRond iq gansxvavebuli<br />

situaciaa, radgan adigenSi<br />

raWidan Casaxlebuli<br />

qristianuli mosaxleobac<br />

cxovrobs. adigenis raionis<br />

sofel moxeSi meCeTs angrevdnen.<br />

Cven adgilobriv gamgeobas<br />

vTxoveT _ Tu meCeTSi<br />

msaxurebis uflebas ar miscemda<br />

soflis muslim mosaxleobas,<br />

maSin, rogorc kulturis<br />

Zegli, ise mainc daecva<br />

es samlocvelo, gadaexura<br />

da SemoeRoba.<br />

zaal tyeSelaSvili: roca<br />

Cven samarTlebriv mxareze<br />

vsaubrobT, konstituciur<br />

SeTanxmebasTan dakavSirebiT<br />

marTlac unda iTqvas, rom<br />

saqarTveloSi gansxvavebuli<br />

situaciaa. erTi ukanonoba<br />

Sobs sxva ukanonobebs. marTlmadidebel<br />

eklesiasTan gaformebul<br />

xelSekrulebas sazogadoebis<br />

ganwyobac emateba.<br />

es situacia Tu ar Seicvala,<br />

vfiqrob, veranairi samarTlebrivi<br />

statusi ver gamoasworebs<br />

Cvens mdgomareobas.<br />

Cveni eklesiisTvis, garda imisa,<br />

rom dadebulia konkordati,<br />

romelic gvzRudavs, imis<br />

saSiSroebac arsebobs, rom im<br />

eklesiebma, romlebic ufro<br />

tradiciulad da mravalricxovnad<br />

moiazrebian saqarTveloSi,<br />

msgavsi xelSekruleba<br />

gaaformon saxelmwifosTan,<br />

rac Cven kidev ufro metad<br />

SegvzRudavs.<br />

gansazRvra imisa, Tu romelia<br />

religiuri organizacia da<br />

romeli ar aris, saxelmwifos-<br />

Tvis Znelia. amaze gauTaveblad<br />

SeiZleba msjeloba da<br />

kamaTi. amitom me ar moviTxov,<br />

rom maincdamainc religiis<br />

Sesaxeb kanoni iqnes miRebuli


#1(28)<br />

da gauqmdes im formiT registracia,<br />

dRes rom gvaqvs. Tu<br />

raime axali kanoni Semova, is<br />

aucileblad kargad gaazrebuli<br />

da Semowmebuli unda<br />

iyos, rom am kanonma yvela Tanabar<br />

mdgomareobaSi Caayenos.<br />

Cven arasamTavrobo organizaciis<br />

statusiT varT registrirebuli,<br />

da imedi maqvs,<br />

Tu religiis Sesaxeb kanons<br />

miviRebT, es kanoni ar iqneba<br />

iseTi, rogoric konstituciuri<br />

SeTanxmebaa.<br />

vici, konkordatis gaformebis<br />

dros, garkveul eklesiebs<br />

Tanxmoba aTqmevines, moatyues,<br />

rom maTi Tanxmobis Semdeg<br />

Tanabari uflebiT isargeblebda<br />

yvela. Tu Cveni qveyana<br />

demokratiul, liberalur<br />

konstitucias irCevs, da Cven<br />

vTanxmdebiT, rom es konstitucia<br />

unda gvqondes, maSin<br />

unda davicvaT konstitucia<br />

da masSi gacxadebuli Rirebulebebi.<br />

magram Tu Cveni mizania,<br />

rom erTi religia da<br />

Teokratiuli saxelmwifo<br />

gvqondes, maSin unda SevcvaloT<br />

arsebuli konstitucia<br />

da davweroT, rom marTlmadidebloba<br />

erTaderTi saxelmwifo<br />

religiaa da yvela sxva<br />

religia am qveynisaTvis miuRebelia.<br />

Cemi azriT, am mxriv iranis<br />

mTavroba ufro marTebulad<br />

iqceva, radgan rasac ambobs,<br />

imas akeTebs, xolo Cven erTs<br />

vambobT da meores vakeTebT.<br />

sergo namoraZe: Cemi azriT,<br />

saqarTveloSi problema kargi<br />

kanonebis uqonloba ki ar<br />

aris, aramed is, rom es kanonebi<br />

ar sruldeba.<br />

agvistos omis Semdeg Cveni<br />

eklesiis ori wevri cxinvalis<br />

Solidarität<br />

mrgvali magida<br />

regionSi imyofeboda. maT<br />

CvenTvis Sida saeklesio moxmarebis<br />

wignebi unda CamoetanaT.<br />

Cven davkargeT maTTan<br />

kavSiri. rogorc mogvianebiT<br />

SevityveT, problema maT mxolod<br />

maSin SeqmniaT, rodesac<br />

Cvens kontrolirebad teritoriaze<br />

gadmosulan. erTerT<br />

mesazRvres gaulanZRavs<br />

isini rogorc osebi da rogorc<br />

adventistebi da uTqvams,<br />

mkvleloba codva rom<br />

ar iyos, aqve dagxocavdiTo.<br />

situacia mas Semdeg ganimuxta,<br />

rac Cveni eklesiis erTi<br />

wevri romeliRac maTganis<br />

nacnobi aRmoCnda. biWebi<br />

gamouSves da literaturac<br />

davibruneT.<br />

registraciis process Cven<br />

axla gavdivarT. gavixseneb<br />

saxalxo damcvelis moxsenebas<br />

parlamentSi. rodesac is saubrobda<br />

konstituciuri Se-<br />

Tanxmebis Sesaxeb, rodesac is<br />

saubrobda religiuri diskriminaciis<br />

aRmofxvris Sesaxeb,<br />

amas umwvavesi reaqcia<br />

mohyva qveynis umaRles sakanonmdeblo<br />

organoSi da gasakviri<br />

ar aris, rom rigiTi<br />

moqalaqeebi, inteligenciis<br />

warmomadgenlebi, skolis<br />

maswavleblebi, eqimebi, ar<br />

arian informirebulebi...<br />

nino cincaZe: sajaro<br />

ganaTlebis Sesaxeb<br />

kanoniT skolebSi akr-<br />

Zalulia religiuri<br />

prozelitizmi, indoqtrinacia<br />

da religiuri<br />

simboloebis<br />

gamoyeneba araakademiuri<br />

mizniT. cnobilia,<br />

rom am kuTxiTac<br />

ar sruldeba kanoni...<br />

22<br />

}'vh'mksr<br />

sergo namoraZe: sami wlisa<br />

iyo Cemi Svili, rodesac erTxel<br />

sabavSvo baRidan Sin dabrunebulma<br />

mkiTxa: mamiko,<br />

ratom davdivarT Cven eSmakis<br />

eklesiaSi? aRmoCnda, rom<br />

baRis maswavlebels uTqvams<br />

misTvis, Tqveni eklesia<br />

eSmakisaao.<br />

Semdegi etapi iyo skola, sadac<br />

yvela maswavlebeli valdebulad<br />

Tvlis Tavs, rom bav-<br />

Svi marTlmadideblad aRzardos,<br />

radganac maTTvis kargi<br />

mamuliSvili, maRalzneobrivi<br />

adamiani mxolod marTlmadidebeli<br />

SeiZleba iyos. maswavlebels<br />

paraklisze, ziarebaze<br />

dahyavs bavSvebi. rodesac<br />

piradad vesaubre pedagogs<br />

amis Sesaxeb, miTxra, kargi,<br />

Tqveni Svili nu wamova, visac<br />

surs, mas waviyvano. magram es<br />

TanaklaselTagan bavSvis gaucxoebas<br />

iwvevs, aRar undaT<br />

masTan megobroba, laparakoben,<br />

rom is da misi mSoblebi<br />

seqtantebi arian. sityva `seqtantSi~<br />

ki imaze saSinel Sinaarss<br />

deben, vidre Tavis droze<br />

komunistebi gulisxmobdnen.<br />

maxsovs, rodesac pirvelad<br />

gavecani adventistur<br />

eklesias da pirvel nabijebs<br />

vdgamdi am eklesiaSi, bebiam<br />

miTxra _ baptistebSi xom ar<br />

moxvdio, Tu baptistebSi ar<br />

xar, maSin iareo. rom SevekiTxe,<br />

baptistebma ra daaSavesmeTqi,<br />

mipasuxa: baptistebi<br />

sisxls svameno. ra Tqma unda,<br />

man araferi icoda baptistebis<br />

swavlebis Sesaxeb. dResac<br />

igive mdgomareobaa: Tu marTlmadidebeli<br />

ar xar, miuRebeli<br />

xar.<br />

aseTi SemTxveva mqonda: erTerT<br />

students, etyoba, univer-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


sitetSi religiuri umciresobis<br />

warmomadgenlisgan intervius<br />

aReba daavales. movida<br />

CvenTan da mkiTxa, ras ake-<br />

TebT Tqvens Sekrebebzeo. mis<br />

mzeraSi amovikiTxe: me ki vici<br />

rasac akeTebT, magram isic<br />

vici, rom amas ar gaamxelTo.<br />

vuTxari, bavSvebis sisxls<br />

vsvamT-meTqi. movelodi, rom<br />

seriozulad ar miiRebda am<br />

pasuxs, magram Semdeg axsna<br />

damWirda, rom vexumre. Tumca<br />

ar vici ramdenad damijera.<br />

dRevandeli sakanonmdeblo<br />

baza religiur umciresobeb-<br />

Tan mimarTebiT ase SeiZleba<br />

daxasiaTdes: kanoni yvelasTvis<br />

erTia, magram nacnobobis<br />

gamo gamonaklisebis daSveba<br />

SeiZleba. Zalian sagulisxmoa<br />

vardebis revoluciis Semdeg<br />

momxdari rusi ormocdaaTianelebis<br />

darbeva. TviTmxilvelma<br />

aseTi ram miambo: patrulma<br />

daicva ormocdaaTianelebi,<br />

akavebda Tavdamsxmelebs,<br />

magram patrulis Tanam-<br />

Sromeli aginebda da lanZRavda<br />

dazaralebulT. am adamianis<br />

saqcieli im viTarebas<br />

gamoxatavda, rac dRes gvaqvs<br />

saqarTveloSi _ kanoniT gai-<br />

Zuleben pativi sce evropul<br />

faseulobebs, magram realurad<br />

Sens SigniT isev boboqrobs<br />

warsuli, romelsac<br />

Senatri. kanonebze raRa unda<br />

vTqvaT, rodesac konstituciuri<br />

SeTanxmeba ewinaaRmdegeba<br />

konstitucias.<br />

mixeil avaqiani: noraSenis<br />

taZris ezoSi mimdinare ukanono<br />

mSeneblobis Sesaxeb qalaqis<br />

meriidan gvipasuxes,<br />

merias ar gaucia saamiso nebar-<br />

Tva da es ukanono qmedeba aucileblad<br />

aRikveTebao, Tum-<br />

tariel nakaiZe<br />

ca cota xnis gasvlis Semdeg<br />

imave uwyebidan sruliad<br />

gansxvavebuli pasuxi modis:<br />

aRniSnuli saqmianoba ar sa-<br />

Wiroebs meriasTan SeTanxmebas<br />

da araviTari kanoni ar<br />

darRveulao. presaSi iwereba<br />

TiTqos sapatriarqosTan<br />

arsebobs Sereuli komisia,<br />

romelmac noraSenis eklesiis<br />

sakiTxi unda Seiswavlos,<br />

magram sruli pasuxismgeblobiT<br />

vacxadeb, rom somxuri<br />

wminda samociqulo eklesiis<br />

arcerTi warmomadgeneli ar<br />

aris raime komisiis wevri.<br />

sapatriarqoSi arsebobs religiaTaSorisi<br />

sabWo, romelsac<br />

qalbatoni lela jejelava<br />

xelmZRvanelobs. Cveni eklesia,<br />

sxva eklesiebTan erTad, am<br />

sabWos wevria. xSirad dagviyenebia<br />

sabWos sxdomebze<br />

mwvave sakiTxebi, mimarTvebic<br />

gagvikeTebia, Tumca problemebi<br />

ar gadawyvetila.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

23<br />

solidaroba<br />

gabriele bragantini: sapatriarqosTan<br />

arsebuli religiaTaSorisi<br />

sabWo fiqtiuria.<br />

mixeil avaqiani: erT detals<br />

davamateb. meriidan mosul<br />

erT werilSi uflebamosili<br />

piri wers _ `eklesia noraSeni~,<br />

xolo meore werilSi wers<br />

_ `wminda xarebis eklesia~.<br />

Cven am qveynis moqalaqeebi<br />

varT, vixdiT gadasaxadebs da<br />

a.S., da ratom ar unda ganxorcieldes<br />

sarestavracio<br />

samuSaoebi arasadavo somxur<br />

taZrebze? iranSiac ki saxelmwifo<br />

zrunavs qveyanaSi arsebuli<br />

somxuri eklesiebis<br />

SenarCunebisTvis.<br />

gabriele bragantini: 2004<br />

wlidan arsebobs saqarTvelos<br />

marTlmadidebel da kaTolikur<br />

eklesiaTa erToblivi<br />

komisia, romelsac problemur<br />

sakiTxebze unda emsjela.<br />

mxolod erTxel Seikriba es


#1(28)<br />

komisia da gviTxres, daanebeT<br />

Tavi sasamarTlos wesiT sadavo<br />

eklesiebis sakiTxis mogvarebas<br />

da Semdeg vilaparakoT<br />

rogorc Zmurma eklesiebmao.<br />

sergo namoraZe: isev kanonis<br />

Seusruleblobis erT-erTi<br />

faqti minda gavixseno. sapatrulo<br />

policiis TanamSromelma<br />

gaaCera avtomanqana, romelsac<br />

sasuliero piri mar-<br />

Tavda. TanamSromeli mRvdlis<br />

danaxvaze Secba da kurTxeva<br />

iTxova. mRvdelma upasuxa,<br />

raze gakurTxo, jarima rom<br />

gamomiweroo? ara, makurTxe,<br />

mamao, giSvebo. Cvens qveyanaSi<br />

iseTi mdgomareobaa, TiTqos<br />

kanonis Sesrulebas kurTxeva<br />

sWirdeba.<br />

kidev erTi faqti: erT-erTma<br />

notariusma pirad saubarSi<br />

Cems axlobels uTxra, me yovelTvis<br />

varideb Tavs seqtantebis<br />

daregistrirebas, radgan<br />

ar minda codvaSi Cavvar-<br />

Solidarität<br />

mrgvali magida<br />

deo. megobari myavs ginekologi,<br />

romelic abortebs akeTebda<br />

da amis gamo daisaja, kibo<br />

aRmoaCndao. marTalia, kanonis<br />

winaSe valdebuli var, magram<br />

veridebi aseT saqmes da<br />

sxvasTan vagzavnio. kanoni er-<br />

Ti mxarea, xolo meore mxarea<br />

is, Tu ra kategoriebiT azrovnebs<br />

sazogadoebis absoluturi<br />

umravlesoba.<br />

nino cincaZe: daSinebis<br />

berkets dRes sapatriarqo<br />

Zalian aqtiurad<br />

iyenebs. `Tu mar-<br />

Tlmadidebeli ar xar<br />

da sapatriarqos nebas<br />

ar emorCilebi, Rmer-<br />

Ti dagsjis~ _ es mesiji<br />

erTob mZlavrad<br />

vrceldeba dRevandel<br />

qarTul sazogadoeba-<br />

Si, bolos es gzavnili<br />

araorazrovnad daadastura<br />

episkoposma<br />

petre caavam gadacema<br />

24<br />

sergo namoraZe<br />

}'vh'mksr<br />

`didi aTeulis~ formatis<br />

SecvlasTan dakavSirebul<br />

debatebSi.<br />

rogorc amboben, igive<br />

gzavnili moismines<br />

sapatriarqoSi misulma<br />

`pirveli arxis~ sameTvalyureo<br />

sabWos<br />

wevrebmac. rbilad rom<br />

vTqvaT, es tolerantuli<br />

mesiji ar aris.<br />

Tqveni azriT, ratom<br />

`muSaobs~ es mesiji<br />

ase sajaro sivrceSi?<br />

sergo namoraZe: faqtia, rom<br />

religiur grZnobas, am konkretul<br />

SemTxvevaSi ki SiSs,<br />

berketad iyenebs zogierTi<br />

sasuliero piri da Cven amis<br />

mowmeebi vxdebiT faqtobrivad<br />

yvelgan. Cemi azriT, yvelaze<br />

didi problema sazogadoebis<br />

arainformirebulobaa.<br />

Cven gveubnebian, Tqvenive<br />

bralia, rom ar gicnoben, gaacaniT<br />

xalxs Tavi, meti imu-<br />

SaveTo, magram, rodesac televiziaSi<br />

migvitania Cveni<br />

gadacemebi, romlebic religiur<br />

Temebs ki ar exeboda,<br />

aramed adamianis janmrTelobas<br />

an ojaxs da a.S., uTqvamT:<br />

ara Cven amas ver gavuSvebT,<br />

aq raRac kodebia da es masonizmiao.<br />

aseTi saubrebis Semdeg<br />

yovelTvis viTxovT oficialurad<br />

werilobiT gviTxran<br />

uari, magram amaod.<br />

zaal tyeSelaSvili: rodesac<br />

eqims pacientis janmrTelobis<br />

Sesaxeb daskvna gamoaqvs,<br />

mas SeiZleba oponireba gauwios<br />

meore eqimma, radgan esmis<br />

es saqme. arsebobs religiuri<br />

SiSi. adamianebs eSiniaT (ara<br />

mxolod marTlmadidebel<br />

mrevls, aramed sxva religiebis<br />

mimdevrebsac), magram imisaT-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


vis, rom araswori, cru SiSi<br />

daiZlios, saWiroa isev sasuliero<br />

pirebma Tqvan, rom<br />

msgavsi SiSi usafuZvloa. swored<br />

imis gamo, rom am mxriv Caketilobaa,<br />

mxolod erTi ideologiaa<br />

gabatonebuli, sxvas<br />

ki ar aqvs SesaZlebloba sawinaaRmdego<br />

azri gamoTqvas<br />

imis Sesaxeb, rom, davuSvaT,<br />

RmerTi aseTi ki ar aris, aramed<br />

sruliad sxvanairia, ai,<br />

swored amis gamo adamianebSi<br />

Zlierdeba SiSi. adamianebs<br />

marTla eSiniaT, rom isini<br />

araswori qmedebis gamo daisjebian.<br />

Tundac `didi aTeulis~<br />

magaliTi rom aviRoT,<br />

yvelas eSinia codva ar Cavidinoo,<br />

magram vinme unda gamovides<br />

da Tqvas, rom amgvari<br />

ram aranairi codva ar aris.<br />

sergo namoraZe: saqarTvelo<br />

oficialurad sekularuli<br />

saxelmwifoa, magram moqmedebs<br />

da cxovrobs rogorc<br />

garkveulwilad Teokratiuli<br />

qveyana. saqarTveloSi yvelaferi<br />

TiTqos isev meordeba,<br />

Zlierdeba antagonizmi da<br />

qsenofobia, oRond SefarviT,<br />

ise, rom evropelebs ar<br />

ewyinoT.<br />

gabriele bragantini: Cemi<br />

azriT, saxelmwifo ar asrulebs<br />

Tavis movaleobas. cudi<br />

ar aris rodesac vinmes avtoriteti<br />

aqvs, magram saqme is<br />

aris, rogor iyeneb am avtoritets.<br />

vfiqrob, ufro metad<br />

unda gamaxvildes yurad-<br />

Reba saganmanaTleblo dawesebulebebze,<br />

sabavSvo baRebze,<br />

sadac ori wlis bavSvebs<br />

apokalifsze esaubrebian.<br />

saTanado struqturebi da<br />

organizaciebi wlebis ganmavlobaSi<br />

ar asruleben TavianT<br />

movaleobebs, dRes ki amis<br />

Sedegebs vimkiT. ratom unda<br />

gvWirdebodes Cven sapatriarqos<br />

nebarTva, rom cixeSi<br />

SevideT da Cveni patimrebi<br />

movinaxuloT? ar SegviZlia<br />

davbeWdoT esa Tu is statia,<br />

Tu marTlmadidebeli episkoposis<br />

nebarTva ar gveqneba.<br />

ratom? me SemiZlia vTqva, rom,<br />

samwuxarod, prezidenti, yvela<br />

ministri, saxelmwifo Tavisi<br />

xalxisgan Zalian Sors aris.<br />

nino cincaZe: magram<br />

politikosebs meti<br />

amomrCeveli sWirdebaT<br />

da Sesabamisad _<br />

marTlmadideblobiT<br />

Tavis mowonebac.<br />

mixeil avaqiani: 1995 wels<br />

mama tariels (sikinWilaSvils)<br />

Cvenma mrevlma noraSenis<br />

ier-saxis Secvlis mcdeloba<br />

SeamCnia. maSin somxeTis erTerTi<br />

episkoposi ewvia Tbiliss<br />

da uwmides ilia I I -sTan<br />

Sexvedrisas iTqva, modiT, es<br />

sakiTxi jerjerobiT SevaCeroT<br />

da ukeTes dros davelodoTo.<br />

Cemi azriT, 2004 wlis<br />

Semdeg es ukeTesi dro ukve<br />

movida, da vfiqrob, axla ukve<br />

unda gamoixatos keTili neba.<br />

rodesac rames viTxovT, gvpasuxoben,<br />

Cvengan ar modis<br />

problema, es kanoniT ar aris<br />

gaTvaliswinebulio da a.S.<br />

sababs da mizezs yovelTvis<br />

pouloben.<br />

tariel nakaiZe: SiSis Taobaze<br />

minda Cemi azri mogaxsenoT.<br />

sazogadod, RvTis SiSi<br />

religiurobis principia. am<br />

berkets flobs dRes sapatriarqo<br />

da iyenebs ise, rogorc<br />

mas surs, radgan sazogadoeba<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

25<br />

solidaroba<br />

ar aris imdenad ganaTlebuli,<br />

rom icodes _ sapatriarqos-<br />

Tan raRac Temebze SeuTanxmebloba<br />

sulac ar niSnavs<br />

imas, rom es RvTis risxvas<br />

gamoiwvevs. vardebis revoluciis<br />

Semdeg cota xans<br />

situacias ukeTesoba daetyo,<br />

Tumca sapatriarqos avtoriteti<br />

dRes aTjer metad gaizarda<br />

2004 wlamde arsebul<br />

viTarebasTan SedarebiT.<br />

vfiqrob, Tu mmarTvelma Zalam<br />

mxolod imaze izruna,<br />

rogor SeinarCunos skami, da<br />

ara imaze, rom kanoni daicvas<br />

da sazogadoebis ganviTarebas<br />

Seuwyos xeli, situacia ufro<br />

metad damZimdeba. opozicia,<br />

imisaTvis, rom xalxis mxardaWera<br />

mieRo xelisuflebis<br />

winaaRmdeg, gaiZaxoda _ Tqven<br />

udierad epyrobiT eklesias,<br />

Tqven `ieRovelebi~ xarT da<br />

a.S. yovelive aman ganapiroba<br />

axlandeli mdgomareoba _ Tu<br />

2004 wlamde vinme Semogivardeboda<br />

da fizikurad giswordeboda,<br />

axla mas ukve aRar<br />

sWirdeba Zaladoba, radgan<br />

aqvs Zalian Zlieri berketi _<br />

media.<br />

rac Seexeba sapyrobileSi<br />

Sesvlas. gvindoda quTaisis<br />

cixeSi SevsuliyaviT, magram<br />

amisTvis sapatriarqos nebar-<br />

Tva mogvTxoves.<br />

nino cincaZe: ra SeiZleba<br />

iyos gamosavali<br />

aqedan da rogor SeiZleba<br />

ganviTardes es<br />

urTierTobebi momavalSi?<br />

sergo namoraZe: sazogadoebriv<br />

mauwyebelze iyo Toq-Sou<br />

italiuri ezo, romelic od-


#1(28)<br />

nav Seexo religiur sakiTxs.<br />

sasurvelia msgavsi Toq-Souebis<br />

mowyoba, romlis meSveobiTac<br />

sazogadoebas alternatiuli<br />

wyaroebidan<br />

miewodeba informacia, raTa<br />

zogierTebma yvelas magivrad<br />

ar isaubron.<br />

tariel nakaiZe: saero saxelmwifo<br />

ar unda iyos damokidebuli<br />

romelime religiis<br />

meTaurze an mimdevarze.<br />

kanonis avtoriteti ar unda<br />

Seilaxos. Tu saxelmwifom es<br />

gza daTmo, maSin igi saero da<br />

liberaluri aRar iqneba. Tu<br />

es mdgomareoba ar gamoswordeba,<br />

Cveni qveyana dRiTidRe<br />

Teokratizaciisken wava...<br />

yvela religia Tanabar<br />

mdgomareobaSi unda iyos.<br />

gabriele bragantini: problema<br />

mravalmxrivia. magali-<br />

Tad, mravali marTlmadidebeli<br />

fiqrobs, rom evropa<br />

satanisturia. dRevandeli<br />

situacia Zalian mZimea. Cemi<br />

azriT, ufro seriozulad<br />

unda vifiqroT Seqmnil viTarebaze.<br />

did, Zlier daavadebas<br />

patara abiT ver movarCenT.<br />

pirvel yovlisa unda Seicvalos<br />

foni, romelic religiebisadmi<br />

damokidebulebaSi<br />

arsebobs. unda mogvardes<br />

Cven Soris arsebuli uTanxmoebebi.<br />

roca sapatriarqodan<br />

gvixmoben, yvelani mivdivarT,<br />

magram Cveni iniciativiT<br />

vawyobT Sekrebebs? Cven unda<br />

SevcvaloT foni, erToblivad,<br />

SeTanxmebulad unda vimuSaoT,<br />

mxolod amis Semdeg<br />

SegviZlia ufro seriozul<br />

problemebze gadasvla.<br />

zaal tyeSelaSvili: jer<br />

TviT CvenSi kidev ufro unda<br />

Solidarität<br />

mrgvali magida<br />

gaRvivdes tolerantobis<br />

marcvlebi. ganaTlebas aqvs<br />

didi mniSvneloba. Tu xelisufleba<br />

met Tavisuflebas<br />

miscems televiziebs, darwmunebuli<br />

var tolerantobisken<br />

momwodebeli gadacemebi namdvilad<br />

momzaddeba. ganaTlebis<br />

problema xelisuflebis<br />

wevrebsac udgaT, radgan xelisufalsac<br />

SeiZleba ise eSinodes<br />

codvis Cadenis, rogorc<br />

nebismier sxvas. unda<br />

arsebobdes religiuri mimdinareobebis<br />

realuri Tavisufleba,<br />

raTa maT SeZlon<br />

sulier sakiTxebSi TavianTi<br />

argumentaciebis warmodgena<br />

da oponirebis gaweva.<br />

26<br />

}'vh'mksr<br />

Ñîëiäàðíiñòü


perspeqtiva<br />

sarwmunoebiT<br />

ramdenime wlis win erTma<br />

Jurnalistma hkiTxa iranis<br />

mTavrobis wevrs, ramdenad<br />

Seesabameboda iranis mTavrobis<br />

politikis dasavluri<br />

tendenciebi aiaTola xomeinis<br />

ganaCens, romelic salman<br />

ruSdis sikvdils moiTxovda.<br />

respondentma aRmosavluri<br />

simSvidiT da didi<br />

gulmodginebiT auxsna Jurnalists,<br />

rom dasavleTSi arasworad<br />

gaiges saqmis viTareba.<br />

saqme is yofila, rom iranel-<br />

Ta sulierma liderma, ubralod,<br />

Tavisi azri gamoTqva.<br />

islamSi amas fatvas uwodeben,<br />

rac niSnavs mosazrebas,<br />

romelsac avtoritetis mqone<br />

piri gamoTqvams da gavlena<br />

aqvs mxolod maTze, vinc am<br />

avtoritets cnobs; ramdenadac<br />

morwmune sazogadoeba am<br />

azrs pativs scems, yoveli<br />

marTlmorwmune muslimi Tavs<br />

movaled CaTvlis, rac SeiZleba<br />

male warudginos mwerali<br />

alahis samsjavroso.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

27<br />

solidaroba<br />

qarTveli<br />

sergo ratiani<br />

wina kviras saqarTvelos sapatriarqos<br />

warmomadgenelma<br />

Segvaxsena, rom saqarTvelos<br />

patriarqi arasodes moiTxovs,<br />

is gamoTqvams Tavis<br />

azrs, rCevas aZlevs Tavis<br />

sulier Svilebs.<br />

albaT weliwadze cota metia<br />

gasuli, rac saqarTvelos<br />

patriarqma ganacxada, saqar-<br />

Tvelos mefe unda hyavdeso.<br />

gasuli wlis ianvarSi saqar-<br />

Tvelos sasamarTlos mier<br />

samSoblos RalatSi braldebuli<br />

irakli baTiaSvili patriarqis<br />

Txovnis safuZvelze<br />

gaaTavisufles (aq araa saubari<br />

imaze, Tu ramdenad adekvaturi<br />

iyo Tavad sasamarTlos<br />

gadawyvetileba).<br />

ruseT-saqarTvelos agvistos<br />

omis Semdeg saqarTvelos parlamentis<br />

dadgenilebiT saqar-<br />

Tvelom diplomatiuri kavSiri<br />

gawyvita ruseTTan. saqar


#1(28)<br />

Tvelos patriarqi ruseTSi<br />

vizitisas Sexvda ruseTis<br />

prezidents da samSobloSi<br />

dabrunebisas ganacxada, rom<br />

saelCoebis funqcionireba<br />

aRdgeba.<br />

saqarTvelos patriarqma ruseTSi<br />

vizitis Semdeg isic<br />

ganacxada, rom sapatriarqom<br />

yvelaferi gaakeTa ruseT-saqarTvelos<br />

keTilmezobluri<br />

urTierTobebis aRsadgenad da<br />

mouwoda saqarTvelos mTavrobas,<br />

rom am ukanasknelma<br />

diadi wamowyebis warmatebiT<br />

dasruleba mainc moaxerxos.<br />

sul axlaxans saqarTvelos<br />

patriarqma gamoTqva mosazreba,<br />

rom sazogadoebrivi<br />

mauwyeblis pirveli arxis<br />

proeqtis _ `saqarTvelos<br />

didi aTeulis~ _ formati<br />

unda Seicvalos.<br />

ras unda velodoT momaval-<br />

Si? ar darCenila xelisuflebis<br />

Sto, romelsac am erTi<br />

wlis ganmavlobaSi, saqarTvelos<br />

patriarqis azri ar Sexeboda.<br />

saqarTvelos oTxive<br />

xelisuflebis Sto irxeva,<br />

`viTarca lerwami qarTagan<br />

ZlierTa~. Sesabamisad, saubari<br />

unda iyos ara imaze, Tu<br />

vin iqneba Semdegi _ wre ukve<br />

Seikra _, aramed imaze, Tu<br />

rodis daiwyeba axali cikli.<br />

albaT am asociaciis gamo<br />

aRSfoTdeba Cveni sazogadoebis<br />

nawili. ityvian, rom<br />

Sedareba arasworia. magram<br />

asociacia ar SeiZleba iyos<br />

swori an araswori _ rogorc<br />

erTi Wkviani kaci ityoda,<br />

grZnobebi ara cdebian _ radgan<br />

swori an araswori SeiZ-<br />

Solidarität<br />

perspeqtiva<br />

leba iyos mxolod azrovneba.<br />

magram Tu qveyanaSi azris gamoTqmis<br />

mxolod erTi instancia<br />

arsebobs, maSin sazogadoebis<br />

sxva wevrebs rCebaT<br />

mxolod asociaciebi, vnebebi,<br />

warmodgenebi da, dae, nuravis<br />

daswydeba guli, Tuki iqamde,<br />

vidre rwmena srulad<br />

daeufleba Cvens grZnobebs,<br />

kacs raime ucnauri xateba<br />

mouva TavSi.<br />

patriarqis mier sakuTari gansxvavebuli<br />

poziciis dafiqsirebas<br />

aravin aprotestebs.<br />

ubralod, is, vinc gamoTqvams<br />

mosazrebas, unda amodiodes<br />

martivi daSvebidan, rom arsebobs<br />

gansxvavebuli azric.<br />

Tu sasuliero avtoriteti<br />

gamoTqvams Tavis mosazrebas<br />

da sazogadoebaSi ar arsebobs<br />

sxva sasicocxlo sivrce, romelsac<br />

igi ar moicavs da ar<br />

iqvemdebarebs, es mosazreba<br />

ukve brZanebas warmoadgens.<br />

saqme mosazrebaSi ki araa,<br />

aramed im garemoSi, romel-<br />

Sic is funqcionirebs. adamianuri<br />

yofis sxvadasxva sferoebi,<br />

Cveulebriv, ki ar upirispirdebian<br />

religiur sferos<br />

an erTmaneTs, isini ubralod<br />

sxva principiT funqcionireben.<br />

erT-erTi amgvari<br />

sferoa, magaliTad, mecniereba.<br />

es WeSmaritebis gansxvavebuli<br />

sivrcea. niutonis<br />

romelime kanoni an is, rom<br />

orjer ori oTxia, ver iqneba<br />

damokidebuli sasuliero<br />

avtoritetis sulier gamocdilebaze.imedia,<br />

jer ar<br />

warmoadgens aucileblobas<br />

SevaxsenoT sazogadoebas is<br />

faqti, rom dedamiwa brunavs.<br />

meore mxriv, rogorc<br />

religiur samyaros, aseve Ta-<br />

28<br />

}'vh'mksr<br />

visufali nebis arCevans verasodes<br />

aRwers maTematikuri<br />

tipis WeSmariteba. srulfasovani<br />

sazogadoeba araerTi<br />

sxvadasxva sasicocxlo sivrcis<br />

Tanaarsebobas warmoadgens.<br />

sasuliero pirebis mier<br />

gamoTqmuli mosazreba, Tu<br />

gansxvavebul sferos exeba,<br />

ar SeiZleba iyos swori an<br />

araswori, is, ubralod, araadekvaturia,<br />

da Tu mainc<br />

iqvemdebarebs maT, maSin es<br />

sazogadoeba Teokratiulia.<br />

maxsendeba erTi SesaniSnavi<br />

inglisuri kinofilmi `lomi<br />

zamTarSi~. iq inglisis dedofali<br />

wuxiliT ambobs: XI I saukunea<br />

da Cven jer kidev barbarosebi<br />

varTo.<br />

XXI saukunea da Cven, saqarTveloSi,<br />

jer kidev Teokratiis<br />

niSnebze gviwevs saubari.<br />

gviwevs saubari imaze, rom<br />

nacionaluri saxelmwifo da<br />

Teokratia Seusabamo movlenebia.<br />

sekularizmi nacionaluri<br />

saxelmwifosTvis ar<br />

aris is deserti, romelsac<br />

ZiriTad kerZs ginda miatan,<br />

ginda _ ara. sekularizmis<br />

gareSe adamianTa is erToba,<br />

romelsac ers uwodeben,<br />

ubralod, ar arsebobs.<br />

SesaZloa es gansazRvreba<br />

vinmes examuSos, radgan modernizacias,<br />

mecnierul progress<br />

evropis, aziisa da amerikis<br />

kontinentebze erTi da<br />

igive Sedegi ar moutania.<br />

arc axali drois erT-erT<br />

yvelaze ganmsazRvrel movlenas,<br />

sekularizacias, mohyolia<br />

yvelgan erTi da igive<br />

Sedegi.<br />

Ñîëiäàðíiñòü


formalurad erTsa da imave<br />

moTxovnas saxelmwifosa da<br />

eklesiis gamijvnis Sesaxeb<br />

sxvadasxva drosa da sxvadasxva<br />

qveyanaSi sruliad gansxvavebuli<br />

movlenebi sdevda<br />

Tan. 1918 wlis 5 Tebervals<br />

sabWoTa xelisuflebis mier<br />

gamocemuli dekreti saxelmwifosa<br />

da eklesiis gamijvnis<br />

Sesaxeb eklesiebis ngrevis,<br />

maTi qonebis Zarcvis, sasuliero<br />

pirebis wamebisa da<br />

ganadgurebis, morwmuneTa<br />

mravalwliani devnisa da gadasaxlebis<br />

legalizeba iyo.<br />

axla, sabWoTa koSmaris dasrulebis<br />

Semdeg, rodesac sazogadoeba<br />

ubrundeba im cxovrebis<br />

wess, romelsac Zaladobis<br />

Sedegad mowyda, cota<br />

ar iyos rTulia saubari imaze,<br />

rom Tanamedrove samyaros<br />

(anu im sasicocxlo garemos,<br />

romelSic Cven arasodes<br />

gvicxovria) safuZvlad swored<br />

sekularizaciis fenomeni<br />

udevs; rom sadRac, Soreul<br />

dasavleTSi arseboben<br />

qveynebi, sadac saxelmwifosa<br />

da religiis gamijvna erTerTi<br />

fuZemdebluri principia,<br />

magram es am qveynebis<br />

mosaxleobis umetesobas sruliad<br />

ar uSlis xels religiuri<br />

cxovrebiT cxovrobdnen 1 .<br />

Cven unda vacnobierebdeT,<br />

rom sazogadoebis erTi SexedviT<br />

uwyinari da bunebrivi<br />

ltolva _ daubrundes uwindel<br />

cxovrebis wess _ SeiZleba<br />

damRupveli aRmoCndes.<br />

saqme is aris, rom miswrafeba<br />

_ daubrunde warsuls _ sakuTar<br />

TavSi iluzias Seicavs.<br />

SeuZlebelia sazogadoeba<br />

daubrundes, vTqvaT, meTvramete<br />

saukunis dasasruls. es<br />

absurdia, arada sabWoTa sistemis<br />

daSlis Semdeg msgavsi<br />

tendenciebi xSirad Warbobs<br />

da absurdul saxesac iZens. 2<br />

erTaderTi ram, risi saSualebiT<br />

aramarto SesaZlebelia,<br />

aramed aucilebelic<br />

aris warsulSi dabruneba, azrovnebaa;<br />

ara iq `gadasaxlebiT~,<br />

aramed warsulis gaazrebiT<br />

SeiZleba movaxdinoT<br />

CvenTvis sasurveli garemos<br />

rekonstruireba.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

29<br />

solidaroba<br />

SesaZloa ukmexad da cinikurad<br />

JRers, rodesac araerTi<br />

Taobis, rbilad rom vTqvaT,<br />

mZime gamocdilebis Semdeg<br />

geubnebian, rom es yovelive<br />

`ar iTvleba~ da `es idea<br />

Tqvens garemoSi arasworad<br />

iqna gagebuli, daviwyoT<br />

Tavidan~. mZimea, magram unda<br />

gvesmodes, rom aq saubari ar<br />

aris raRac ideis akviatebaze,<br />

romelic ginda Tu ara, unda<br />

ganaxorcielo. saubaria Ta-


#1(28)<br />

namedrove samyaros safuZvlebis<br />

gagebaze, anu im realobaze,<br />

romelSic gviwevs arseboba.<br />

realobas ki erTi ucnauri<br />

Tviseba aqvs: Tu mas adekvaturad<br />

ver afaseb da iluziebSi<br />

imyofebi, is gangrevs.<br />

Sesabamisad, arCevani mxolod<br />

oria: an araadekvaturi iyo<br />

Tanamedrove samyaroSi, anu<br />

isev acde normaluri ganvi-<br />

Tarebis gzas, an, miuxedavad<br />

yvelafrisa, daiwyo Tavidan.<br />

Cvenc SevecadoT daviwyoT<br />

Tavidan.<br />

axali drois erT-erTi yvelaze<br />

damaxasiaTebeli niSani<br />

is aris, rom sazogadoebrivi<br />

cxovrebis sxvadasxva sferoebi<br />

_ xelovneba, mecniereba,<br />

ganaTleba, politika _ sul<br />

ufro da ufro emijnebian<br />

sasuliero cxovrebis wess.<br />

swored am gamijvna-gamoTavisuflebas<br />

ewodeba sekularizacia<br />

an emansipacia.<br />

sityva sekularizacia momdinareobs<br />

laTinuri saekulumidan<br />

da niSnavs Taobas, saukunes,<br />

epoqas, droiTs, samyaros,<br />

saeros, amqveyniurs,<br />

anu _ sasulieros sapirispiros.<br />

rac Seexeba emansipacias, la-<br />

Tinuri emancipatio niSnavs<br />

Svilis ganTavisuflebas mamis<br />

Zalauflebisgan an Svilis<br />

oficialur uars sakuTrebaze,<br />

rac mancipatio-s, anu<br />

sakuTrebis iuridiul gaformebas,<br />

gulisxmobda. iTvleboda,<br />

rom rodesac mama sakuTrebis<br />

uflebas gadascemda<br />

Svils, es ukanaskneli<br />

Tavisufali xdeboda.<br />

Solidarität<br />

perspeqtiva<br />

eklesiisgan gamijvnis arsi<br />

gulisxmobs upiratesad ara<br />

masTan dapirispirebas, aramed<br />

ganTavisuflebas da memkvidroebiTobas.<br />

es imas niSnavs,<br />

rom saero sivrcem memkvidreobad<br />

miiRo qristianuli<br />

Rirebulebebi, igi zrdasruli<br />

SviliviT damoukidebeli<br />

gaxda. Tanamedrove samyaros<br />

safuZveli qristianuli<br />

Rirebulebebia.<br />

rasakvirvelia, SegviZlia warmovidginoT<br />

arajansaRi urTierTobebi<br />

mSobelsa da memkvidres<br />

Soris, rodesac mama<br />

Zaladobs Svilze, an, piriqiT,<br />

Svils uCndeba survili<br />

gaanadguros mama. istorias<br />

axsovs mamis mkvlelobis<br />

mravali SemTxveva, magram<br />

miuxedavad amisa, uazrobaa<br />

memkvidreobiTobis, zrdasrulobisa<br />

da Tavisuflebis<br />

Sesaxeb vimsjeloT paTologiebiT,<br />

anu SemTxvevebiT,<br />

rodesac Tavisufleba ubralod<br />

ver ganxorcielda.<br />

saqarTveloSi Tavisuflebis,<br />

emansipaciis, sekularizaciis<br />

SesaZlebloba ilia WavWavaZem<br />

Seqmna. emansipaciis tipuri<br />

magaliTia iliaseuli azri,<br />

rom sami RvTaebrivi saunje<br />

dagvrCa Cven mama-papaTagan:<br />

mamuli, ena da sarwmunoeba.<br />

aq saubari swored memkvidreobazea,<br />

saunjeze, romlis<br />

damkvidrebasac ilia erSi,<br />

anu saero, sekularul<br />

sivrceSi cdilobda.<br />

iliaseul azrs aqvs, ase vTqvaT,<br />

Tavisi `Zveli aRTqma~.<br />

daviwyoT cota Soridan.<br />

erovnuli da, kerZod, qarTuli<br />

identobis safuZvlebis<br />

30<br />

}'vh'mksr<br />

gacnobierebisaTvis mniSvnelovania<br />

`qarTlis cxovreba-<br />

Si~ xSirad naxsenebi termini<br />

sarwmunoebiT qarTveli an<br />

sarwmunoebiT somexi. qarTleli,<br />

imereli, kaxeli, mesxi,<br />

megreli, svani da sxvani qar-<br />

Tvelebi iyvnen, radgan isini<br />

sarwmunoebiT qarTvelebi<br />

iyvnen. vaxuSti batoniSvili<br />

qarTvelebis erTianobis sam<br />

safuZvelze saubrobs. pirveli<br />

ori swored sarwmunoeba<br />

da enaa. qarTlis cxovrebaSi<br />

vkiTxulobT: `pirveli,<br />

ukeTu hkiTxo visme qarTvelsa<br />

anu imersa, mesxsa, da herkaxsa<br />

ra rjulis xar, wams<br />

mogigebs: `qarTveli~. qarTlis<br />

somxiTis mkvidrni, miuxedavad<br />

imisa, rom qceva-zniTa<br />

qarTuliTa arian, mainc somxebad<br />

iwerebian, radgan sarwmunoebiT<br />

somexni arian. sarwmunoebiT<br />

qarTvelisaTvis<br />

sarwmunoebasa da enas tolpirveladi<br />

mniSvneloba aqvs,<br />

radgan swored qarTuli enaa<br />

imis erT-erTi ganmsazRvreli<br />

safuZveli, rom qristianoba<br />

gadaiqceva qarTul sarwmunoebad.<br />

wmida werilis Targmna<br />

qmnis rCeuli eris analogiis<br />

gancdas. Tavis mxriv ena<br />

imdenadaa mniSvnelovani,<br />

ramdenadac is sarwmunoebis<br />

enad gadaiqceva.<br />

sayovelTaod cnobilia, qar-<br />

Tuli identobis erT-erTi<br />

pirveli nimuSi swored sasuliero<br />

wreebs ukavSirdeba,<br />

_ vgulisxmob cnobil citatas<br />

giorgi merCuledan. qar-<br />

Tuli aq sarwmunoebis anu<br />

kulturis enaa iseve, rogorc<br />

berZnuli an laTinuri. RvTis<br />

winaSe rCeulobis gacnobierebis<br />

fonze xdeba enis mniS-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


vnelobis aRiarebac. swored<br />

msaxurebis ena xdeba rCeuli<br />

eris ena.<br />

afxazebs, svanebs da megrelebs<br />

sakuTari enebic hqondaT, magram<br />

maT, umetes wilad warCinebulebma,<br />

icodnen qarTulic,<br />

radgan sarwmunoebiT da<br />

wigniT qarTvelebi iyvnen.<br />

vaxuSti batoniSvilisTvis saqarTvelos<br />

erTianobis mesame<br />

da garkveuli azriT umniSvnelovanesi<br />

safuZvelia bagrationebis<br />

samefo dinastia.<br />

rCeuli xalxis qmnadobis idea<br />

ar izRudeboda ama Tu im eTnosiT.<br />

misi sazRvrebis gafar-<br />

Toeba mxolod Zalauflebis<br />

SesaZleblobasTan iyo dakav-<br />

Sirebuli. qarTveli iyo da<br />

iqneboda is, vinc miiRebda<br />

qarTul sjuls, Sesabamisad,<br />

eqneboda qarTuli wigni da<br />

iqneboda bagrationTa<br />

dinastiis qveSevrdomi.<br />

amdenad, SegviZlia vTqvaT,<br />

rom Sua saukuneebSi, Sesabamisad,<br />

axal dromde, qar-<br />

Tveli warmoadgens ara erovnul,<br />

aramed sarwmunoebriv<br />

identobas. qarTlelebi,<br />

imerelebi, kaxelebi, mesxebi,<br />

megrelebi, svanebi da<br />

sxvebi ara erovnebiT, aramed<br />

sarwmunoebiT, rjuliT<br />

qarTvelebi iyvnen.<br />

sarwmunoebrivi identoba SeiZleba<br />

safuZveli iyos erovnuli<br />

identobisa, magram erovnuli<br />

da sarwmunoebrivi identoba<br />

ar aris erTi da igive<br />

movlena. sarwmunoebiT qarTveli<br />

da erovnebiT qarTveli<br />

gansxvavebuli konstruqciis<br />

fenomenebia. Sua saukuneebSi<br />

upiratesoba eniWeba sarwmunoebriv<br />

identobas, Sesabamisad,<br />

erovnuli identoba axal<br />

dromde, ubralod, ar mniSvnelobs.<br />

axali dro saqarTvelosTvis<br />

XIX saukuneSi, ufro zustad ki<br />

ilia WavWavaZis moRvaweobiT<br />

iwyeba. qarTuli erovnuli<br />

cnobierebis CamoyalibebaSi<br />

ilia WavWavaZis mniSvnelobis<br />

gasacnobiereblad gavixsenebdi<br />

mis mier 1886 wels daweril<br />

werils `irlandia da inglisi~<br />

3 . ilia WavWavaZe aRniSnavda,<br />

rom 1852 wlis Semdeg napoleon<br />

III-is TaosnobiT politikaSi<br />

wamoiwia egreTwodebulma<br />

erovnobam `nacionalobam~,<br />

gvartomobam erisam.<br />

es nacionaloba zogan ZleviT<br />

Seimosa: italiaSi italia gaaerTa,<br />

germaniaSi _ germania<br />

da am saxiT daqsaqsul ers er-<br />

Tis gvartomisas erTad mouyara<br />

Tavi TavTavis adgilas~ 4 .<br />

es nawyveti imdenadaa mniSvnelovani,<br />

ramdenadac cxadad<br />

warmoaCens, rom ilia WavWavaZis<br />

moRvaweoba ar yofila<br />

ubralod Tavis mamulze Seyvarebuli<br />

meamboxe Tavadis<br />

ganwiruli suliskveTebis<br />

gamovlena. es iyo Tanamedrove,<br />

Semmecnebeli adamianis<br />

cnobieri proeqti. ilia Wav-<br />

WavaZis brZola ar yofila<br />

brZola warsulis aRsadgenad<br />

(samyaro, romelSic arsebobda<br />

saqarTvelos samefo, warsuls<br />

Cabarda). es iyo brZola<br />

im momavlis Sesaqmnelad, romelsac<br />

ruseTis imperia warsulad<br />

unda gadaeqcia. gan-<br />

Tavisufleba SesaZlebeli iyo<br />

mxolod Tanamedrove samyaros<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

31<br />

solidaroba<br />

principebis gacnobierebis<br />

safuZvelze, sakuTar sivrceSi<br />

axali drois damkvidrebiT.<br />

ilia acnobierebda, rom mecxramete<br />

saukunemde erovnulobis<br />

idea ar aerTianebs er-<br />

Tis gvartomis ers. erovnebis<br />

idea, nacionaluri idea relevanturi<br />

mxolod mecxramete<br />

saukuneSi xdeba. eri Tanamedrove<br />

politikur erTobas<br />

warmoadgenda, Sesa-bamisad,<br />

mas momavalic hqonda.<br />

nacionaluri idea, eri im axal<br />

sasicocxlo sivrces warmoadgenda,<br />

sadac SesaZlebeli<br />

iyo Zveli saunjis ganTavseba.<br />

ilia ayalibebs qarTuli identobis<br />

sam niSans _ mamuli,<br />

ena, sarwmunoeba, rac sakmaod<br />

axloa vaxuStiseul identobis<br />

niSnebTan: sarwmunoeba,<br />

ena, mefe. erTi SexedviT, ori<br />

niSani TiTqos ucvlelia, gansxvaveba<br />

ki is aris, rom mefe<br />

Secvala mamulma. anu is, rac<br />

mefis pasuxismgeblobis qveS<br />

iyo da razedac vrceldeboda<br />

misi uflebebi, qarTveli<br />

xalxis pasuxismgeblobaSi gadavida.<br />

samefoSi xalxs mamulze<br />

araviTari ufleba ar aqvs,<br />

Sesabamisad, arc pasuxismgebloba<br />

gaaCnia. glexi pasuxismgebeli<br />

iyo sakuTari Tavadisa<br />

da mere mefis winaSe. Tavadi<br />

sakuTari mamulisa da mefis<br />

winaSe. mxolod mefe iyo<br />

pasuxismgebeli RmerTis<br />

winaSe mTel samflobeloze.<br />

erekle mefis gardacvalebis<br />

asi wlisTavisadmi miZRvnil<br />

werilSi ilia gaixsenebs<br />

xalxur leqss: `ver gaigiTa,<br />

qarTvelno, SegexsnaT rkinis<br />

karia, aRar gyavT mefe erekle,<br />

bagrationTa gvaria~ 5 . mefis<br />

simbolo aq mniSvnelovania.


#1(28)<br />

mefis sikvdilis Semdeg moxda<br />

misi mamulSi gansxeuleba,<br />

mamulSi, romelic memkvidreobad<br />

ergo xalxs. swored amaSi<br />

vlindeba emansipaciis procesi.<br />

saeklesio da saero Zalauflebis<br />

gamijvna SeuZlebelia<br />

Sua saukuneebis tipis saxelmwifos<br />

_ samefos _ pirobeb-<br />

Si. Sua saukuneebSi saeklesio<br />

da saero Zalauflebis gayofa<br />

ar arsebobda. radgan, vTqvaT,<br />

papi da imperatori ki ar iyvnen<br />

warmomadgenlebi erTi<br />

mxriv sasuliero, xolo<br />

meore mxriv saero samyaro<br />

wesrigisa, aramed oriveni<br />

gansxvavebuli msaxurebi iyvnen<br />

erT eclesia-Si... imperatoric<br />

iseve RvTivkurTxeuli<br />

iyo, rogorc papi: isini religiur-politikur<br />

erTobaSi<br />

cxovrobdnen. Sua saukuneebis<br />

saxelmwifo qmnida religiurpolitikuri<br />

erTobis samyaros,<br />

sadac saerosTvis adgili ar<br />

rCeboda. mefis winaaRmdeg<br />

brZoliT iwyeba am religiurpolitikuri<br />

erTobis daSla<br />

da saero sivrcis warmoSoba.<br />

Camogdebuli mefe ukve amovardniliasasuliero-sakraluri<br />

sivrcidan, is aRar aris<br />

RvTivkurTxeuli, aramed sxva<br />

morwmuneTa msgavsad ubralo<br />

profani xdeba. am mxriv revolucia<br />

iyo mefobis institutis<br />

desakralizeba. sekularizaciis<br />

am procesma Seqmna<br />

politika, rogorc saero sivrcis<br />

nawili.<br />

saqarTvelos istoriaSi am<br />

mxriv sainteresoa is, rom ruseTis<br />

mier saqarTvelos taxtis<br />

gauqmebis Semdeg, qveynis<br />

bedze erTaderTi pasuxismgebeli<br />

gaxda qarTveli xalxi.<br />

Solidarität<br />

perspeqtiva<br />

Sesabamisad, gaCnda SesaZlebloba,<br />

politika gadaqceuliyo<br />

saero sivrced. erTi mxriv,<br />

es ar iyo amboxis Sedegad<br />

Tavad xalxis mier mopovebuli<br />

sivrce, magram es iyo memkvidreoba,<br />

romelic qmnida<br />

amboxis safuZvels momavalSi.<br />

mefis saflavi yvela SemTxvevaSi<br />

Tanamedrove naciebis<br />

preistoriaa.<br />

meore gansxvaveba isaa, rom,<br />

Tumca sarwmunoeba identobis<br />

ucvleli niSania, igi aRar<br />

aris enisa da mamulis mniSvnelobis<br />

legitimaciis safuZveli<br />

maSin, rodesac vaxuStisTan<br />

mefesac da enasac<br />

mniSvnelobas swored sarwmunoeba<br />

sZenda. iliasTan literaturuli,<br />

desakralizebuli<br />

ena xdeba saqarTvelos erTianobis<br />

safuZveli da simbolo.<br />

rac Seexeba sarwmunoebas, mas,<br />

garda wminda religiurisa,<br />

sxva mniSvnelobac aqvs: sarwmunoebas<br />

ukavSirdeba ilias-<br />

Tvis da saerTod axali droisTvis<br />

erTob mniSvnelovani<br />

fenomeni _ warsuli, istoria.<br />

eri ibadeba sakuTari warsulis<br />

gacnobierebiT. istoria<br />

swored sakuTari warsulis<br />

gacnobierebas, Sesabamisad<br />

ganaxlebas _ da ara warsulSi<br />

darCenas _ gulisxmobs.<br />

qristianoba qarTveli eris<br />

warsulis umniSvnelovanesi<br />

msazRvrelia. sarwmunoebiT<br />

qarTvelis sekularizaciiT<br />

ibadeba qarTveli eri. sainteresoa,<br />

rom swored mahmadiani<br />

qarTvelebis problemis<br />

ganxilvisas ilia aRniSnavs:<br />

`Cveni fiqriT, arc er-<br />

Toba enisa, arc erToba<br />

sarwmunoebisa da gvartomo-<br />

32<br />

}'vh'mksr<br />

bisa ise ar SeamsWvalebs<br />

xolme adamians erTmaneTTan,<br />

rogorc erToba istoriisa~.<br />

Tanamedrove erebis CamoyalibebaSi<br />

mefis figuris desakralizebis<br />

Semdeg, sekularizaciis<br />

meore Sre evropaSi<br />

mravalwlian religiur omebs<br />

ukavSirdeba. Sesabamisad, aqtualuri<br />

xdeboda sakiTxi,<br />

Tu rogor aris SesaZlebeli<br />

sxvadasxva konfesiebis Tanaarseboba<br />

erTian politikur<br />

sivrceSi. religiuri polisis<br />

idea gzas uRobavda tolerantobis<br />

ideas. religiuri<br />

omebi amavdroulad politikuri<br />

omebi iyo, sadac gamarjvebuli<br />

afuZnebda WeSmaritebas.<br />

gamosavali mxolod<br />

erTi iyo: politika unda<br />

ganTavisuflebuliyo da<br />

konfesiur mikuTvnebulobaze<br />

maRla damdgariyo. bokenfordi<br />

SeniSnavs, rom henrix<br />

IV navarelis mier kaTolikobis<br />

miReba es aRar iyo `WeSmariti<br />

religiis gamarjveba~,<br />

rogorc es garegnulad moCanda,<br />

aramed es politikis<br />

gamarjveba iyo. sainteresoa,<br />

rom swored am aqtis Semdeg<br />

moaxerxa henrix IV navarelma<br />

nantis ediqtis (1598 w.) safuZvelze<br />

hugenotebisaTvis gansakuTrebuli<br />

uflebebis mini-<br />

Weba.<br />

yoveli rwmenis safuZveli aris<br />

Tavisufali arCevani. ar arsebobs<br />

rwmena rwmenis Tavisuflebis<br />

gareSe. Sesabamisad,<br />

imisaTvis, rom rwmenis principebi<br />

iyos daculi, saxelmwifoSi<br />

unda arsebobdes<br />

rwmena, ufro zustad, morwmunes<br />

unda hqondes saxelmwifoSi<br />

cxovrebis SesaZleb-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


loba, Tavad saxelmwifo unda<br />

iyos neitraluri, anu gamijnuli<br />

eklesiisgan. sainteresoa,<br />

rom hegeli sekularizaciis<br />

process afasebda, rogorc<br />

gamocxadebis ideis<br />

ganxorcielebas.<br />

aq mniSvnelovania gavixsenoT<br />

saxelmwifos hobsiseuli koncefciac.<br />

saxelmwifos saqme<br />

araa WeSmaritebis garkveva.<br />

man unda izrunos adamianis<br />

usafrTxoebasa da mSvidobaze.<br />

sainteresoa, rom Tanamedrove<br />

saxelmwifos bazisia<br />

adamiani rogorc adamiani,<br />

misi bunebrivi, utilitaruli<br />

moTxovnilebebiT.<br />

ilias gacnobierebuli hqonda<br />

Tanamedrove eris CamoyalibebaSi<br />

tolerantobis ideis<br />

mniSvneloba, radgan mas esmoda,<br />

rom erovnuli identoba<br />

gansxvavdeba religiuri<br />

identobisagan. werilSi `osmalos<br />

saqarTvelo~-is wers:<br />

`sarwmunoebis sxva-da-sxvaoba<br />

Cven ar gvaSinebs. qarTvelma,<br />

Tavisis sarwmunoebisaTvis<br />

jvarcmulma, icis pativi<br />

sxvis sarwmunoebisac... ar<br />

gvaSinebs meTqi Cven is garemoeba,<br />

rom Cven Zmebs, osmalos<br />

saqarTveloSi mcxovreb-<br />

Ta, dRes mahmadianis sarwmunoeba<br />

uWiravT, oRond movides<br />

kvlav is bednieri dRe,<br />

rom Cven erTmaneTs kidev<br />

SevuerTdeT, erTmaneTi<br />

viZmoT, da qarTveli, Cvenda<br />

sasiqadulod, kvlav daumtkicebs<br />

qveyanasa, rom igi ar<br />

erCis adamianis sindiss~ 6 .<br />

arc vici, am sityvebis ganmarteba<br />

Tanamedrove saqarTveloSi<br />

saWiro aris Tu ara.<br />

vinc sakuTari nebis Tavisuflebis<br />

fasi icis, visac saku-<br />

Tari rwmena daucavs, ar er-<br />

Cis sxva adamianis sindiss.<br />

Cveni istoriis mqone xalxs<br />

TiTqos marTla ar unda hqondes<br />

am mxriv problema, magram<br />

rodesac amas vambobT, viviwyebT<br />

uaxles istorias. dRes<br />

bevri fiqrobs da ambobs, rom<br />

Cven erT-erT yvelaze morwmune<br />

sazogadoebas warmovadgenT.<br />

albaT gvaviwydeba, rom<br />

sul raRac TxuTmetiode wlis<br />

win msoflioSi ara mxolod<br />

yvelaze urwmuno, aramed<br />

mebrZoli aTeistebis sazogadoebis<br />

nawils warmovadgendiT.<br />

araerTi Taoba gaizarda,<br />

romelsac ar uzrunia<br />

rwmenis TavisuflebisaTvis<br />

da romelic erCoda sxvis<br />

sindiss. albaT, droa cudi<br />

Cvevebisgan gavTavisufldeT.<br />

mamulis, enisa da sarwmunoebis<br />

sekularizaciiT ibadeba<br />

Tanamedrove qarTveli eri,<br />

Sesabamisad am desakralizebuli<br />

sivrcis dacva Cvens<br />

nacionalur interess warmoadgens.<br />

da bolos, kvlav ilia WavWavaZis<br />

Sesaxeb _ sakralizacia<br />

kacisa, romelmac desakralizebuli<br />

sivrce Seqmna, rbilad<br />

rom vTqvaT, komikuria,<br />

es paradoqsia da rac yvelaze<br />

ucnauria, aris masSi mowameobis<br />

elementi (marTali giTxraT,<br />

arc warmomidgenia da<br />

arc maxsendeba sxva ganmanaTleblis<br />

kanonizebis SemTxveva),<br />

magram ara var arc paradoqsebis<br />

(radgan is vnebaa<br />

azrovnebisTvis), arc komediis<br />

winaaRmdegi, radgan aris<br />

masSi raRac RvTaebrivi.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

33<br />

solidaroba<br />

ilia WavWavaZe SesaZlebloba<br />

iyo sarwmunoebiT qarTvel-<br />

TaTvis, qarTvel erad dabadebuliyo;<br />

rogorc wmindani<br />

ki, SesaZleblobaa sabWoeTgamovlili<br />

qarTuli eklesiis-<br />

Tvis, Tavidan daibados. da<br />

rac yvelaze ucnauria _ am<br />

SesaZleblobebs ara aqvT alternativa.<br />

SeniSvnebi:<br />

1 Max Weber; Gesammelte Aufsätze zur<br />

Religionsoziologie; Die protestantischen<br />

Sekten und der Geist der Kapitalismus;<br />

Tübingen 1920; gv.207; veberi Tavis<br />

gamokvlevebSi eyrdnoba amerikis<br />

SeerTebul StatebSi 1906 wels<br />

Catarebul sxvadasxva konfesiaTa<br />

kvlevis monacemebs. morwmuneTa<br />

ricxvi da aRmsarebloba<br />

gansakuTrebul rols TamaSobs<br />

miuxedavad imisa, rom amerikis<br />

SeerTebulma Statebma<br />

garkveuli drois ganmavlobaSi<br />

imdenad mkacrad gaatara<br />

saxelmwifosa da eklesiis<br />

gamijvnis principi, rom ar<br />

arsebobs konfesiebis<br />

oficialuri statistikac ki,<br />

radgan is, rom saxelmwifos<br />

moqalaqeebi mxolod maTi<br />

aRmsareblobis mixedviT daekiTxa,<br />

arakanonierad aRiqmeboda.<br />

2 samagaliTod gavixsenebdi im dros,<br />

rodesac kazakebma Zveli samxedro<br />

formebiT siaruli da samxedro<br />

formirebebis Seqmna daiwyes. iyo<br />

ltolva, rom dabrunebodnen<br />

TavianT mama-papaTa cxovrebis<br />

wess, Sedegad ruseTis<br />

xelisuflebam es TiTqosda<br />

ukontrolo formirebebi<br />

saomrad gamouSva afxazeTSi.<br />

3 ilia WavWavaZe; TxzulebaTa<br />

sruli krebuli aT tomad, t. 9,<br />

195, gv. 9.<br />

4 iqve.<br />

5 ilia WavWavaZe, TxzulebaTa<br />

sruli krebuli aT tomad, t. 4,<br />

1955, gv. 267.<br />

6 ilia WavWavaZe, TxzulebaTa<br />

sruli krebuli aT tomad, t. 4,<br />

1955, gv. 13.


#1(28)<br />

Solidarität<br />

perspeqtiva<br />

erTi iluziis<br />

istoria<br />

zaal andronikaSvili<br />

saqarTvelo Tavis geopolitikur<br />

adgils evropul, evroatlantikur<br />

sivrceSi xedavs<br />

da ara evraziul an postsab-<br />

WoTa sivrceSi. geopolitikurma<br />

arCevanma, romelic saqarTvelos<br />

damoukideblobis<br />

Semdeg gakeTda, Sesabamisi<br />

politikuri forma ver Sei-<br />

Zina. vardebis revoluciis<br />

politikuri da ekonomikuri<br />

reformebis nawili swored am<br />

formis Seqmnisken iyo mimar-<br />

Tuli (ekonomikuri kanonmdeblobis<br />

liberalizacia,<br />

ganaTlebisa da policiis reforma,<br />

energetikuli problemebis<br />

daZleva, korufciis<br />

gaZeveba yofiTi sferodan,<br />

infrastruqturuli reformebis<br />

dawyeba). saqarTvelo<br />

saxelmwifo gaxda, oRond<br />

saxelmwifo, romelic jer<br />

kidev Zalian Sorsaa Tavisi<br />

34<br />

}'vh'mksr<br />

geopolitikuri arCevanis<br />

adekvaturi politikuri<br />

formisagan. am formis povna<br />

gacilebiT ufro rTuli da<br />

Sromatevadi aRmoCnda, vidre<br />

2003 wlis noemberSi eCvenebodaT<br />

„revolucionerebsac”<br />

da saqarTvelos moqalaqeebsac.<br />

postrevoluciuri xelisuflebis<br />

erT-erTi mTavari<br />

Secdoma saxelmwifos<br />

ideis uxeiro ideologiiT<br />

Canacvleba iyo (ise, kacma<br />

rom Tqvas, alternatiuli<br />

modelis SemoTavazebiT aravis<br />

Seuwuxebia Tavi), romelic<br />

saboloo jamSi politikuri<br />

formis CamoyalibebisaTvis<br />

kontrproduqtiuli<br />

gamodga.<br />

postrevoluciuri saqarTvelo<br />

mniSvnelovanwilad uaryofas<br />

emyareba: is, rac ar<br />

Ñîëiäàðíiñòü


unda iyos postrevoluciuri<br />

sqarTvelo, SevardnaZis saqarTveloa.<br />

SevardnaZis saqar-<br />

Tvelos „implicituri filosofiis~<br />

gasaRebi sityva „stabiluroba~<br />

iyo. stabiluroba<br />

„socialuri SekveTa~ iyo oTxmocdaaTiani<br />

wlebis damdegs,<br />

magram SevardnaZem imdeni moaxerxa,<br />

rom stabilurobis idea<br />

srul absurdamde da saboloo<br />

jamSi mis srul winaaRmdegobamde<br />

_ ufro avad, vidre kargad<br />

marTul qaosamde _ miiyvana.<br />

saqarTvelos prezidenti<br />

mixeil saakaSvili erT-erT<br />

adreul gamosvlaSi Tavisi<br />

winamorbedisa da politikuri<br />

naTliis saxelmwifos ase axasiaTebda:<br />

„arSemdgari, dezintegrirebuli,RirsebaSelaxuli<br />

da sruliad demoralizebuli~,<br />

saxelmwifo, `romelsac<br />

dakarguli hqonda<br />

saxelmwifoebriobis yvela<br />

atributi~, saxelmwifo, sadac<br />

`batonobda korufcia, dausjeloba<br />

da ukanonoba~, saxelmwifo,<br />

`romelsac ar gaaCnda<br />

biujeti da ar sruldeboda<br />

moqalaqeTa winaSe aRebuli<br />

arcerTi socialuri valdebuleba,<br />

qveyana, sadac adamianis<br />

uflebebi fexqveS iTeleboda~.<br />

es iyo `Tavdacvisuunaro~<br />

saxelmwifo, `romelsac<br />

saerTaSoriso avtoriteti<br />

Selaxuli, orientiri ki<br />

dakarguli hqonda, ar gaaCnda<br />

erovnuli ideologia da<br />

pativs aRaravin scemda. dakarguli<br />

hqonda imis unaric,<br />

rom mizani hqonoda~.<br />

postrevoluciuri saxelmwifo<br />

SevardnaZis saxelmwifos<br />

`antonimia~, anu aqvs (an unda<br />

hqondes) yvela is atributi,<br />

romelic SevardnaZis saqarT-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

35<br />

solidaroba<br />

velos ar hqonia, hyavs SedarebiT<br />

arakorumpirebuli da<br />

efeqturi saxelmwifo aparati,<br />

policia, jari, Tadacvisunariania,<br />

asrulebs moqalaqeTa<br />

winaSe aRebul socialur<br />

valdebulebebs da yovelive<br />

amis gamo aqvs saerTaSoriso<br />

avtoriteti. CamoTvlili<br />

krituriumebi estoneTs da,<br />

vTqvaT, venesuelas erTnairad<br />

miesadageba. erT SemTxvevaSi<br />

Seumdgar saxelmwifos<br />

vxedavT, meore SemTxvevaSi ki<br />

_ saxelmwifos. saqme isaa, rogori<br />

unda iyos es saxelmwifo?<br />

rogori unda iyos<br />

saxelmwifo?<br />

SekiTxvaze, rogori unda<br />

iyos postrevoluciuri<br />

saqarTvelo, misma politi-


#1(28)<br />

kurma elitam (mmarTvelma<br />

partiam da prezidentma)<br />

aseTi pasuxi gasca: saqarTvelo<br />

unda iyos `Zlieri<br />

saxelmwifo~.<br />

sityva `Zlieri~ uwinares<br />

yovlisa qarTuli saxelmwifoebriobis<br />

tradiciul sisustes<br />

exmaureba da simbolurad,<br />

ritorikulad da<br />

praqtikulad am sisustis<br />

daZlevas cdilobs. vardebis<br />

revoluciis Semdeg saqarTvelos<br />

saxelmwifo simbolika<br />

Seicvala. Tuki adre saqarTvelo,<br />

simbolikiT Tu vimsjelebT,<br />

Tavs 1918-21 wlebis<br />

social-demokratiuli respublikis<br />

memkvidred Tvlida,<br />

postrevoluciurma saqarTvelom<br />

am memkvidreobaze uari<br />

ganacxada. es uari erTi mxriv<br />

pirveli respublikis marcxisagan,<br />

meore mxriv ki misi<br />

memarcxeneobisagan distancirebas<br />

gulisxmobs. (qarTuli<br />

politikuri istebliSmentis<br />

TiTqmis religiuri memarjveneoba,<br />

rogorc Cans, memarjveneobis<br />

da gamarjvebis da<br />

memarcxeneobis da marcxis<br />

semantikuri kavSiridan<br />

gamomdinareobs).<br />

`Zala~ saqarTvelos gerbSi<br />

orjer aris `Cawerili~. saqar-<br />

Tvelos gerbis devizi `Zala<br />

erTobaSia” am Zalis wyaroze<br />

migvaniSnebs (gaTiSuli ar<br />

Seileba iyos Zlieri). am mxriv<br />

devizi saqarTvelos istoriidan<br />

gamotanil erTgvar<br />

formulad qceul daskvnas<br />

warmoadgens. gerbze gamosaxuli<br />

gvirgvini ki (romelic<br />

demokratiuli saxelmwifosaTvis,<br />

cota ar iyos, uadgiloa),<br />

Zalas da suverenitets<br />

erTmaneTTan aigivebs (susti<br />

Solidarität<br />

perspeqtiva<br />

ver iqneba suverenuli anu<br />

suvereniteti aris Zala). er-<br />

TobliobaSi ki saqarTvelos<br />

gerbi aseT formulas gvTavazobs:<br />

rom iyo suverenuli,<br />

unda iyo Zlieri, rom iyo<br />

Zlieri, unda iyo erTiani.<br />

saqarTvelos gerbi bagrationebis<br />

gerbis modifikacias<br />

warmoadgens. postrevoluciuri<br />

saqarTvelo Tavis winamorbed<br />

`Zlier~ saxelmwifos<br />

Sua saukuneebis saqarTvelo-<br />

Si, ufro sworad ki daviT<br />

aRmaSeneblis saqarTveloSi<br />

eZebs da poulobs. postrevoluciuri<br />

saqarTvelos ideologebis<br />

friad martivi istoriuli<br />

azrovneba rom aRvweroT,<br />

gamova, rom daviT aRmaSeneblis<br />

saqarTvelo Zlieri<br />

iyo imitom, rom erTiani<br />

iyo. am istoriuli paradigmis<br />

mixedviT, erToba Zalis sawindaria,<br />

magram, meore mxriv,<br />

erToba ZaliT miiRweva. postrevoluciuri<br />

saqarTvelo<br />

gamogonili istoriuli aporiis<br />

tyveobaSi imyofeba da<br />

aqedan gamomdinare kanonis<br />

sivrceSi Zalis lokalizaciis<br />

sirTuleebs ganicdis.<br />

maS saidan modis Zala?<br />

vin aris suvereni?<br />

fraza „Cven Zlier saxelmwifos<br />

vaSenebT~ 2004-2007 wlebis<br />

gamosvlebSi xSirad meordeba.<br />

`saqarTvelos aqvs Sansi~,<br />

ambobda saqarTvelos prezidenti<br />

2006 wlis maisSi,<br />

`kvlav Zlieri saxelmwifo<br />

gaxdes, rogoric iyo adre (es<br />

`adre~ swored daviT aRmaSeneblis<br />

epoqas gulisxmobs. _<br />

z. a.), romliTac Cveni Svilebi<br />

iamayeben da romelic mezob-<br />

36<br />

}'vh'mksr<br />

lebis aRfrTovanebis obieqti<br />

gaxdeba~ (albaT swored am<br />

aRfrTovanebas gamoxataven<br />

Cveni politikosebi formuliT<br />

`saqarTvelo gabrwyindeba~).<br />

2007 wlis oqtomberSi<br />

ki prezidenti saakaSvili amtkicebda,<br />

saqarTvelo ise Zlieri<br />

arasodes yofila, rogorc<br />

dRes ariso. `Cven gvyavs<br />

asobiT aTasi rezervisti da<br />

saukeTesod momzadebuli profesiuli<br />

jari, gvyavs welSi<br />

gamarTuli policia, gvaqvs<br />

Zlieri saxelmwifo aparati;<br />

rac mTavaria, izrdeba Cveni<br />

ekonomika, vviTardebiT da<br />

fexze vdgebiT~. am gamonaTqvamebidan<br />

rame saerTo azri<br />

rom gamovitanoT, gamova, rom<br />

Zliereba aris jari, policia<br />

da saxelmwifo aparati. (ekonomikuri<br />

siZliere ar igulisxmeba<br />

imitom, rom jer<br />

`fexze vdgebiT~, magram samagierod,<br />

saxelmwifo aparatis<br />

da `Zalovani struqturebis~<br />

kuTxiT ukve fexze davdeqiT).<br />

saakaSvilis gagebiT Zlieri<br />

saxelmwifo aris saxelmwifo,<br />

romelsac Zlieri aRmasrulebeli<br />

xelisufleba hyavs.<br />

garkveulwilad saqarTvelo-<br />

Si (qveynis prezidentis ritorikas<br />

Tu seriozulad miviRebT)<br />

saxelmwifos da<br />

(aRmasrulebeli) xelisuflebis<br />

gaigiveba xdeba. amgvar<br />

azrovnebas ki suverenitetis<br />

absolutistur gagebasTan<br />

mivyavarT (rac gasakviri araa,<br />

`mSenebare~ saxelmwifos istoriul<br />

models Tu gaviTvaliswinebT).<br />

prezidentis ritorikidan<br />

gamomdinare, saqar-<br />

Tvelos gerbSi Cawerili formulis<br />

koreqtireba xdeba:<br />

suverenis adgils aRmasrulebeli<br />

xelisufleba ikavebs,<br />

romelic Zalis da (qarTuli<br />

Ñîëiäàðíiñòü


gagebiT) suverenitetis wyaro<br />

xdeba. swored aRmasrulebelma<br />

xelisuflebam unda<br />

Seqmnas ZaliT erToba, romelic,<br />

Tavis mxriv, Semdgom dialeqtikur<br />

safexurze Zlierebis<br />

wyaro gaxdeba. anu Zalis<br />

pirveladi matarebeli<br />

da wyaro swored aRmasrulebeli<br />

xelisuflebaa da ara<br />

xalxi.<br />

sagangebo mdgomareoba<br />

instrumenti, romelic erTi<br />

mxriv aRmasrulebel xelisuflebas<br />

Zalas aniWebs, meore<br />

mxriv ki erTobas qmnis, sagangebo<br />

mdgomareobaa. vardebis<br />

revoluciis Semdeg saqarTvelo<br />

gamoucxadebeli sagangebo<br />

mdgomareobis reJimSi<br />

cxovrobda, romelic Riad<br />

orjer, 2007 wlis noemberSi<br />

da 2008 wlis agvistoSi, dafiqsirda.<br />

sagangebo mdgomareobis<br />

reJimSi imitom vcxovrobT,<br />

rom aq da axla mimdinareobs<br />

saboloo da gadamwyveti<br />

brZola saqarTvelos namdvili<br />

da sruli damoukideblobisaTvis,<br />

brZola _ imperiul<br />

urCxulTan qveynis gareT<br />

da mis mexuTe kolonas-<br />

Tan qveynis SigniT (mixeil saakaSvilis<br />

gancxadebiT rusuli<br />

imperializmi swored saqarTveloSi<br />

unda dasamardes).<br />

rusuli safrTxis ignorirebas<br />

an misi mniSvnelobis<br />

dakninebas sruliadac ar<br />

vapireb. am safrTxeze albaT<br />

saxelmwifo moxeleebs ukeT<br />

unda efiqraT (Tavdacvis ministris<br />

yofilma moadgilem,<br />

baTu quTeliam, avstriuli<br />

`standartisaTvis~ micemul<br />

iterviuSi aRiara, Cven<br />

rusuli agresiisaTvis mzad<br />

ar viyaviTo). igulisxmeba ara<br />

realuri rusuli safrTxe<br />

(romlisTvisac misi `gardauvalobis~<br />

miuxedavad xelisufleba<br />

mzad ar aRmoCnda),<br />

aramed rusul imperializmTan<br />

saboloo da gadamwyveti brZola<br />

(borotebasTan sikeTis<br />

brZola), rac legitimaciis<br />

TiTqmis universaluri principi<br />

gaxda. italieli filosofosis<br />

jorjo agambenis ganmartebiT,<br />

`sagangebo mdgomareoba<br />

aris kanonis gareSe<br />

sivrce, sadac Zala kanonis<br />

gareSe moqmedebs~. sagangebo<br />

mdgomareobaSi ara xelisuflebis,<br />

aramed `sufTa~ Zalis<br />

manifestacia xdeba, romelsac<br />

germaneli filosofosi<br />

valter beniamini Zalauflebas<br />

(waltende Gewalt), mbrZanebel<br />

an suverenul Zalas uwodebda.<br />

post-revoluciur<br />

saqarTveloSi `Zalis~ ritorikas,<br />

simbolikas da praqtikas<br />

swored xelis-uflebis<br />

Zala-uflebiT Canacvlebis<br />

mniSvneloba aqvs. ar aris<br />

gasakviri, rom es `Zalaufleba~<br />

kanonis uzenaesobis<br />

princips yovel nabijze ewinaaRmdegeba.<br />

swored sagangebo mdgomareoba<br />

gviCvenebs, vin aris suvereni:<br />

germanel iurist karl<br />

Smits Tu davujerebT, `suverenia<br />

is, vinc gadawyvetilebas<br />

iRebs sagangebo mdgomareobis<br />

Sesaxeb~.<br />

kvaziesqatologiuri ritorika,<br />

romelic gamoucxadebel<br />

sagangebo mdgomareobas mar-<br />

Tvis principad aqcevs, demokratiuli<br />

konstituciis pirobebSi<br />

suverenis poziciis miTvisebis,<br />

Zalis kanonis CarCoebidan<br />

gamoyvanis, Zala-uflebis<br />

propagirebuli erTobis<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

37<br />

solidaroba<br />

meSveobiT `dakanonebis~ saSualebaa.<br />

fraza `Cven erTad unda<br />

vidgeT~ imas niSnavs, rom<br />

xalxi unda uWerdes mxars<br />

xelisuflebas, da ara imas,<br />

rom xelisufleba moemsaxuros<br />

moqalaqeTa interesebs.<br />

swored es daskvna gamoitana<br />

mixeil saakaSvilma 7 noembris<br />

`gakveTilidan~: prezidentis<br />

azriT, yvelaze didi<br />

faseuloba erTianobaa, romelic<br />

saWiroa, `Tu Cven gvinda<br />

gvqondes demokratiuli<br />

sazogadoeba~. demokratiis<br />

es, erTi SexedviT, ucnauri<br />

gageba logikuri gaxdeba, Tu<br />

gavixsenebT, rom prezidentsa<br />

da aRmasrulebel xelisuflebas<br />

xalxis `mxardaWera~<br />

Tavisi Zala-uflebis dasakanoneblad<br />

sWirdeba. prezidentis<br />

gamonaTqvami or azrs Seicavs:<br />

a) demokratias Cven garda<br />

veravin aaSenebs, amitom<br />

jobia, rasac ar unda vakeTebdeT,<br />

mxari dagviWiroT; b) jer<br />

mxardaWera da mere demokratia.<br />

anu prioriteti Zlieri<br />

saxelmwifos aSenebaa, demokratiaze<br />

ki Semdeg vifiqroT.<br />

kanon-gareSe Zala<br />

raSi sWirdeba xelisuflebas<br />

kanon-gareSe Zala? `Zala~ xelisuflebas<br />

imperiul urCxul-<br />

Tan brZolisaTvis da am<br />

brZolaSi gamarjvebis Semdeg<br />

sikeTis idealuri saxelmwifos,<br />

`gabrwyinebuli saqarTvelos~,<br />

asaSeneblad sWirdeba<br />

(Zneli saTqmelia, demokratiuli<br />

iqneba Tu ara gabrwyinebuli<br />

saqarTvelo, magram,<br />

mmarTveli partiis ritorikidan<br />

gamomdinare, gabrwyineba<br />

demokratiulobasac<br />

unda gulisxmobdes). postre-


#1(28)<br />

voluciuri saqarTvelos xelisuflebis<br />

warmodgena saxelmwifos<br />

Sesaxeb marqsisa<br />

da gamsaxuridas Sexeduleba-<br />

Ta hibrids warmoadgens: marqsis<br />

imitom, rom `Zalis~ gamoyenebis<br />

idea dedamiwaze samoTxis<br />

asaSeneblad swored<br />

marqss ekuTvnis, gamsaxurdiasi<br />

ki imitom, rom politikuri<br />

mesianizmi Tanamedrove<br />

saqarTvelos swored filologma<br />

prezidentma uanderZa.<br />

samwuxaroa, Tuki xelisuflebas<br />

gulwrfelad sjera<br />

Tavisi mesianisturi ideologiis,<br />

da kidev ufro samwuxaroa,<br />

Tu am ideologias xelisuflebis<br />

Zala-uflebiT Canacvlebisa<br />

da am Zala-uflebis<br />

SenarCunebisaTvis iyenebs;<br />

samwuxaroa, im SemTxvevaSic,<br />

Tuki xelisuflebis keTil<br />

ganzraxvebSi eWvi ar Segvepareba.<br />

es imitom, rom, rogorc<br />

erTi Wkviani kaci ityoda, jojoxeTis<br />

gza keTili ganzraxvebiT<br />

aris mokirwyluli.<br />

erTi iluziis istoria<br />

Zlieri saxelmwifos idea<br />

orjer waawyda Tavis sazRvrebs.<br />

paradoqsulad es orivejer<br />

maSin moxda, rodesac<br />

sagangebo mdgomareoba Riad<br />

gamocxadda. 2007 wlis noemberSi<br />

sagangebo mdgomareobis<br />

gamocxadebam dasavle-<br />

Tis mZafri kritika gamoiwvia.<br />

qarTuli demokratiis saer-<br />

TaSoriso krediti Semcirda.<br />

xelisufleba iZulebuli gaxda<br />

Secdoma eRiarebina. `Zlieri<br />

saxelmwifos~ ideam meore<br />

dartyma ruseTTan omis dros<br />

miiRo. rogorc saqarTvelos<br />

prezidenti ganmartavda, sa-<br />

Solidarität<br />

perspeqtiva<br />

qarTvelos SeiaraRebuli Zalebis<br />

amocana rusuli agresiis<br />

ramdenime dRiT SeCereba<br />

iyo, sanam saqmeSi `dasavleTi~<br />

Caereoda da ruseTs sabolood<br />

SeaCerebda. unda daveTanxmoT<br />

prezidents imaSi, rom<br />

saqarTvelos SeiaraRebuli<br />

Zalebi ruseTisas ver gaumklavdeba.<br />

Tu 2007 wels gada-<br />

Warbebis `uprecedento~ niWiT<br />

dajildoebul prezidents<br />

egona, rom saqarTvelo arasodes<br />

yofila aseTi Zlieri,<br />

2008 wlis agvistom am Zlierebis<br />

realuri sazRvrebi<br />

gamoaCina. es Zala sakuTari<br />

suverenitetis dasacavad (dasavleTis<br />

mxardaWeris gareSe)<br />

sakmarisi ar aRmoCnda. yvelaze<br />

savalalo ki moqalaqeebis<br />

mimarT xelisuflebis damokidebuleba<br />

iyo. saqarTvelos<br />

parlamentis Tavmjdomarem<br />

daviT baqraZem upasuxismgeblod<br />

mouwoda saqarTvelos<br />

moqalaqeebs, yvela arsebuli<br />

saSualebiT gaewiaT winaaRmdegoba<br />

rusuli jarisaTvis.<br />

baqraZis gancxadeba gviCvenebs,<br />

rom xelisuflebam Tavisi<br />

erT-erTi funqcia, qveynis<br />

Tavdacva, saqarTvelos<br />

mSvidobian mosaxleobas gadaabara.<br />

aranakleb upasuxismgeblo<br />

iyo yofili samxreT<br />

oseTis qarTuli soflebis<br />

mosaxleobis bedis anabarad<br />

mitoveba. mmarTveli partiis<br />

oficialur pirTa ganmartebas<br />

Tu davujerebT, mosaxleobis<br />

evakuacia ar momxdara<br />

imitom, rom xelisuflebas ar<br />

surda Tavisi mosaxleoba<br />

Tavisive xeliT ltolvilebad<br />

eqcia. am SemTxvevaSic aRmasrulebeli<br />

xelisuflebis<br />

`prestiJi~ (sakuTari mosaxleobis<br />

ltolvilebad qceva<br />

38<br />

}'vh'mksr<br />

aravin dagvabraloso) ufro<br />

mniSvnelovani aRmoCnda, vidre<br />

saqarTvelos moqalaqeebis<br />

sicocxle da usafrTxoeba.<br />

mixeil saakaSvili da misi gundi<br />

ambobs, rom `dasavluri~<br />

saxelmwifos aSeneba unda da<br />

daviT aRmaSeneblis saxelmwifos<br />

gulisxmobs (konstantine<br />

gamsaxurdias romanze<br />

dayrdnobiT), magram sul sxva<br />

ram ki gamosdis. saqarTvelos<br />

prezidents hgonia, rom saqar-<br />

Tvelos moqalaqe iamayebs Tavisi<br />

qveyniT, xolo saqarTvelos<br />

mezobeli misiT `aRfr-<br />

Tovandeba~ _ ara Cveni saxelmwifosa<br />

da misi moqalaqeebis<br />

ekonomikuri keTildReobis,<br />

ganaTlebis, mecnierebis, kulturis,<br />

cxovrebis donis, aramed<br />

`Zalovani struqturebis~<br />

siZlieris gamo. amgvari midgoma<br />

ki saqarTvelos yofil<br />

sabWoTa kavSirTan da dRevandel<br />

ruseTTan ufro aaxloebs,<br />

vidre romelime evropul<br />

saxelmwifosTan. swored sab-<br />

WoTa an Tanamedrove rus patriots<br />

SeuZlia Tvali daxuWos<br />

sakuTar socialur Tu uflebriv<br />

problemebze da iamayos<br />

jaris sididiT an birTvuli<br />

raketebis raodenobiT.<br />

`Zalis~ ritorika erTi mxriv,<br />

meore mxriv ki aRmasrulebeli<br />

xelisuflebis uunaroba<br />

krizisul situaciaSi Seasrulos<br />

valdebulebebi qveynis<br />

moqalaqeebis winaSe, gviCvenebs,<br />

Tu ra models eyrdnoba<br />

`Zalis~ filosofiaze agebuli<br />

saxelmwifo. postrevoluciuri<br />

saqarTvelo jer isev<br />

postsabWoTa saqarTveloa _<br />

saxelmwifo, romelic faqtobrivad<br />

zedmetad Zlier,<br />

magram krizisul situaciebSi<br />

Ñîëiäàðíiñòü


naklebad efeqtur saxelmwifo<br />

aparatTan aris gaigivebuli,<br />

saxelmwifo, sadac saxelmwifo<br />

aparati moqalaqeze maRla<br />

dgas, saxelmwifo, sadac<br />

moqalaqeebi arseboben saxelmwifosTvis<br />

da ara saxelmwifo<br />

_ moqalaqeebisTvis.<br />

mmarTveli partiis warmomadgenlebi<br />

xSirad imeoreben,<br />

rom Secdomas is ar uSvebs,<br />

vinc arafers akeTebs. saku-<br />

Tari Secdomebis aRiareba da<br />

am Secdomebis wyaros sworad<br />

Sefasebis unari arc prezidents<br />

da arc mmarTveli partiis<br />

warmomadgenlebs aqamde<br />

ar gamouCeniaT. Secdomebis<br />

gamosworeba dResac SeiZleba.<br />

savaraudod, am Secdomebis<br />

gamosworebis potenciali<br />

nacionalur moZraobas ufro<br />

aqvs, vidre opoziciuri partiebis<br />

umravlesobas (respublikelebs<br />

Tu ar CavTvliT),<br />

radganac mmarTvel partiaSi<br />

iseTi xalxi mainc moiZebneba,<br />

Tanamedrove saxelmwifoze<br />

warmodgena rom aqvs, opozicionerTa<br />

umravlesoba ki konstituciuri<br />

monarqiis ideas<br />

da religiurad Seferil nacionalizms<br />

ver gascdenia. samwuxaroa,<br />

rom demokratiuli<br />

parolebiT mosulma xelisuflebamac<br />

saWirod CaTvala<br />

opoziciisaTvis swored nacionalisturi<br />

ideologiis<br />

frontze gaewia konkurencia.<br />

imis magivrad, rom demokratiuli<br />

reformebi gaegrZelebina<br />

da kanonis uzenaesoba<br />

daemkvidrebina, xelisuflebam<br />

ukmayofilo mosaxleobis<br />

ura-patriotizmis da daumsaxurebeli<br />

siamayis satyuaraTi<br />

damSvideba gadawyvita.<br />

nebismier SemTxvevaSi, Sec-<br />

domebis gamosworebisaTvis<br />

sazogadoebam da politikosebma<br />

Tavidan unda dasvan<br />

SekiTxva: rogori unda iyos<br />

Tanamedrove qarTuli saxelmwifo?<br />

dRes ki ukve viciT,<br />

rogori ar unda iyos am saxelmwifos<br />

filosofia: arc SevardnaZiseuli<br />

`stabiluroba~,<br />

magram arc Sua saukuneebis<br />

modelze agebuli `Zliereba~,<br />

radganac orive modeli isev<br />

sabWoTa paradigmebis tyveobaSi<br />

gvabrunebs.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

39<br />

solidaroba


#1(28)<br />

Solidarität<br />

perspeqtiva<br />

ZeglebiT<br />

arCil qiqoZe<br />

_ tyviebi ro gagviTavda,<br />

Cvenc da germanelebsac, daverieT<br />

erTmaneTs `StikebiT~<br />

da danebiTo, gaCaRda xel-<br />

CarTuli omio, _ hyveboda<br />

xolme mejvrisxevSi moxuci<br />

andro papa. omSi marTla iyo<br />

namyofi da invalidic dabrunebuliyo<br />

iqidan. rom SeTvreboda,<br />

sul am ambavs hyveboda<br />

da soflelebic amas<br />

elodnen, TviTonve Seaxsenebdnen<br />

da mere Tvals ukravdnen<br />

erTmaneTs, oRond andro<br />

amas yuradRebas ar aqcevda,<br />

Tavis ambavs agrZelebda: _<br />

var am ficxel omSi da zeviT,<br />

mTaze, Turme stalini da miqoiani<br />

dganan da gvicqeren.<br />

mibrunebia stalini miqoians,<br />

TiTi gamouSveria da uTqvams:<br />

_ ai, am ulvaSze damajvi, eg<br />

Tu Cveni zanguraanT andro<br />

ar iyoso. omi ro damTavrda,<br />

kide, Camovida cxonebuli dabla,<br />

movida CemTan da miTxra:<br />

_ rao, androo, mTeli am omis<br />

40<br />

TamaSi<br />

}'vh'mksr<br />

ubedurebam Sen mxrebze unda<br />

gadaiaroso. _ mere gaixada<br />

Tavisi Sineli da mxrebze<br />

momagdo _ maCuqao.<br />

amaze andros coli gamoixedavda<br />

saxlidan da CaibuzRunebda:<br />

ra Sineli, ris Sineli,<br />

kaci orfexa waxvedi omSi da<br />

calfexa Camoxvedio. andros<br />

mainc uxaroda am ambis<br />

moyola da masTanac xom am<br />

ambis mosasmenad dadiodnen...<br />

Cemi karsneli mezobeli, vasiliCi,<br />

naomari ar iyo. SeiZleba<br />

omis merec ki iyo dabadebuli.<br />

SesaxedaobiT misi<br />

asakis gamocnoba ar iyo advili.<br />

stalinis sadRegrZelosTvis<br />

sagangebod moemzadeboda,<br />

gaseriozuldeboda<br />

da Suqi CaeRvreboda Tvaleb-<br />

Si. _ im ulvaSa biWs gaumarjoso,<br />

_ ase ityoda, _ liaxv-<br />

Si ro banaobda da kremlSi<br />

ro daimarxao. uamravi anek-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


doti icoda stalinze, Ziri-<br />

Tadad Sinelze, Cibuxze, beladis<br />

ubraloebaze da samar-<br />

Tlianobaze. erTxel gulnatkenma<br />

miTxra, Turme gazeTeb-<br />

Si stalinze weren _ kulti<br />

iyoo. hai, dedasa, aba, dedimisis<br />

Svili iyo da vinmes pir-<br />

Si eTqva _ kulti xaaro. xo<br />

utirebda dedaso! _ mere saCvenebel<br />

TiTs win gamoiSvira<br />

da _ bax, bax, bax... _ daiZaxa.<br />

zanguraanT andro ukve didi<br />

xania cocxali aRar aris.<br />

sami wlis win meoTxe insultma<br />

vasiliCsac mouRo bolo,<br />

oRond manamde logins mijaWvuli<br />

da naxevarsxeulwarTmeuli<br />

mainc jiutad adRegr-<br />

Zelebda ulvaSa biWs. imisi<br />

swamda.<br />

erT xnier kacs vicnobdi<br />

qarTlSi. bavSvobisas stalinisTvis<br />

amanaTi gaumzadebia.<br />

`goruli mwvane~ monatreboda<br />

kremlSi da sxvebTan erTad<br />

es kacic (maSin bavSvi) sagangebod<br />

arCeul mtevnebs<br />

frTxilad ulagebda naxerxiT<br />

savse yuTebSi. am ambavsac<br />

frTxilad, rudunebiT hyveboda,<br />

TiTqos es iyo yvelaze<br />

mniSvnelovani ram, rac cxovrebaSi<br />

gadaxdenoda...<br />

kidev ramdeni aseTi ambis moyola<br />

SeiZleba, magram Cemi saTqmeli<br />

ai ra aris _ gvinda Tu<br />

ar gvinda Cven, `gliancis Jurnalebis~<br />

myidvelebsa da mkiTxvelebs,<br />

stalini dResac cocxali<br />

gmiria, radgan ubralo<br />

xalxSi uamravi anekdoti coc-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

41<br />

solidaroba<br />

xlobs mis Sesaxeb, ambebi, romlebic<br />

Taobidan Taobas gadaecema,<br />

romlebic ar aris daStampuli,<br />

mematianis an Tundac<br />

skolis pedagogis moTxrobili.<br />

es ambebi ar iwereba wignebsa<br />

da gazeTebSi, amitomac mudmivad<br />

icvleba. stalinisTana<br />

cocxali gmiri me mxolod<br />

erekle mefe meguleba. mis Sesaxebac<br />

mravali zepiri ambavi<br />

cocxlobs, magram am ors Soris<br />

gansxvaveba mainc didia.<br />

erekle ufro lokaluria _<br />

misi miTi (romelic bevrad<br />

keTilia da ubralo glexkacis<br />

siyvarulze da misadmi Tavdadebazea<br />

damyarebuli) mxolod<br />

kaxeTs faravs. stalini ki...<br />

am zafxuls poloneli turistebi<br />

meubnebodnen: _ ici, rom


#1(28)<br />

stalini poloneli iyoo? _<br />

ara-meTqi, _ ar vicodi aseTi<br />

versia. _ ki, ganTqmuli poloneli<br />

mogzauris, prJevalskis,<br />

ukanono Svili iyoo. prJevalskis<br />

portreti Tu ginaxavs,<br />

rogor hgavso. gamaxsenda,<br />

rom didi mogzauris portreti<br />

nanaxi, xolo misi stalinis<br />

mamobis mkrexeluri legenda<br />

gagonili mqonda (sabralo<br />

kekes ra aRar daabrales),<br />

oRond prJevalski yovelTvis<br />

rusi mogzauri megona da misi<br />

gvaris polonur JReradobaze<br />

arasodes davfiqrebulvar.<br />

maSin momagonda da turistebsac<br />

movuyevi, rom sxva mizezebTan<br />

erTad, osebis Cvenze,<br />

qarTvelebze, ganawyenebis<br />

erT-erTi seriozuli mizezi<br />

swored Cven mier stalinis<br />

`miTviseba~ iyo, magram polonelebi,<br />

romlebsac yvelaferi<br />

rusulis da sabWouris mimarT<br />

siZulvili TiTqmis sisxlSi<br />

aqvT gamjdari, Tanac isini,<br />

vinc mTaSi myavda wayvanili,<br />

polonur elitas warmoadgenda,<br />

jer kidev axalgazrdebi,<br />

evropulad simpaTiurebi da<br />

movlilebi _ yvelani warmatebuli<br />

biznesmenebi da qvelmoqmedebi<br />

iyvnen, magram rodesac<br />

prJevalskis SesaZlo mamobaze<br />

gamecina, iseTi seriozulobiT<br />

daiwyes polonuri versiis<br />

dacva, rom mivxvdi, maTac ar<br />

eTmobodaT sakuTari qveynis<br />

damaqceveli didi diqtatori.<br />

meore saRamos koconTan Cveni<br />

qveynebis sadRegrZeloebs<br />

vsvamdiT da polonelebma<br />

miTxres, odesRac Cveni qveyana<br />

baltiis zRvidan Sav zRvamde<br />

iyoo da, ai, im poloneTs<br />

gaumarjoso. maSin ki mivxvdi,<br />

rom saerTo Cven da maT mar-<br />

Solidarität<br />

perspeqtiva<br />

Tlac bevri gvqonia, magram<br />

es sxva ambavia ukve.<br />

isic kargad maxsovs, rom, rodesac<br />

saakaSvili xelisuflebaSi<br />

movida da isev gaCnda uecari<br />

Semobrunebis mudam fuWi<br />

da mudam damRupveli molodini,<br />

maSin viRac-viRaceebi<br />

ambobdnen, ega da stalini erT<br />

dRes arian dabadebulnio,<br />

iqneba gveSveloso. simarTle<br />

rom vTqva, ar gadamimowmebia<br />

da dRemde arcerTis dabadebis<br />

dRe ar vici, magram am<br />

damTxvevaSi rom niSans<br />

xedavdnen da Tanac sasikeTo<br />

niSans, es kargad maxsovs.<br />

kidev, me vicnobdi holandiel<br />

students, romelic sadRac<br />

oTxmocdaaTiani wlebis SuaSi<br />

saqarTveloSi Camovida stalinizmis<br />

Temaze naSromis dasawerad,<br />

xolo savele samuSaoebis<br />

Casatareblad gorSi<br />

erT Zalian patiosan ojaxSi<br />

Casaxlda. ramdenime Tvis<br />

ganmavlobaSi holandielma<br />

imdeni ambavi moismina stalinze,<br />

imdenjer dalia misi sad-<br />

RegrZelo, imdeni stumarTmoyvare<br />

adamiani naxa beladis<br />

madidebeli, rom TviTonac<br />

Tavgadadebul Tu ara, Sefarul<br />

stalinistad iqca da<br />

mere TbilisSi gvimtkicebda,<br />

mTlad egrec ar aris saqme,<br />

Tqven rom ggoniaT, maSin<br />

sxvanairi dro iyo, amxela<br />

qveynis marTva ar gindodao...<br />

_ egeTebic xdeba.<br />

kidev, daginaxavT stalini<br />

mTvareze? me daminaxavs. vin<br />

damanaxa pirvelad _ aRar<br />

maxsovs, magram durbindiT<br />

rom didxans ucqiro savse<br />

mTvares, zed aucileblad<br />

aRmoaCen ulvaSebian profils.<br />

42<br />

}'vh'mksr<br />

hgavs? _ hgavs. aba, ulvaSebiani<br />

sxva vin unda iyos, Tu ara<br />

stalini. neta, vin aRmoaCina<br />

pirvelma?<br />

gorSi rom stalinis Zegli<br />

dgas, es yvelam viciT. sxvaTa<br />

Soris, marto gorSi ara, magaliTad,<br />

tyibulis centrSic<br />

dgas beladis uzarmazari qandakeba<br />

da rodesac oTxmocdaaTiani<br />

wlebis bolos (zust<br />

TariRs axla verafriT gavixseneb)<br />

iq mivlinebiT movxvdi,<br />

sul ramdenime Tvis dadgmuli<br />

iyo. iqaurebma _ lumpen<br />

proletariatad qceulma yofilma<br />

maRaroelebma _ siamayiT<br />

miambes, rom Zegli sagangebod<br />

aRmarTes SevardnaZis<br />

CamosvlisTvis (`berlinis<br />

kedlis damangrevels~ stalinis<br />

Zegls axvedreben. absurdia,<br />

ara?). ver aswrebdnen,<br />

radgan amsimZime tvirTis asawevi<br />

amwe raions ar hqonda,<br />

ar hqonda raions aseTi amwes<br />

dasaqiravebeli saxsrebic,<br />

magram bolo wuTs moinaxa<br />

rusTavSi momuSave warmoSobiT<br />

tyibuleli `kranavSiki~,<br />

romelic usasyidlod daTanxmda<br />

Camosvlasa da stalinis<br />

kvarcxlbekze moTavsebas. mere<br />

miambes am adamianis odisea,<br />

rogor moiCqaroda Tavisi<br />

`kraniT~ rusTavidan, rom<br />

mSobliuri qalaqi ar daeRalatebina,<br />

rogori imediT<br />

elodnen mas tyibulSi, ramden<br />

sarfian winadadebaze Tqva<br />

gzaSi uari da bolos mainc<br />

Camoaswro, _ sul ramdenime<br />

saaTiT adre, sanam prezidenti<br />

Camovidoda, mainc daaskupa<br />

Zegli adgilze. damijerT,<br />

rom am ambebs yovelgvari cinizmis<br />

gareSe vwer, es ubralod<br />

realobaa da kidev siyvaruli,<br />

mere ra, rom es siyva-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


uli didi SiSianobidan da<br />

msoflios istoriaSi udidesi,<br />

momnusxveli hipnozidan<br />

modis, es gadarCenilebis siyvarulia,<br />

represiebs gadarCenilebis,<br />

yvelaze didi omidan<br />

cocxlebad da, rac Zalian<br />

mniSvnelovania, gamarjvebiT<br />

dabrunebulebis, da maTi Svilebisa<br />

da SviliSvilebis siyvarulia...<br />

bolos da bolos,<br />

53-Si Soreul cimbirsa da<br />

Sua aziaSi mis mier gadasaxlebuli<br />

milionobiT adamiani<br />

alal cremls Rvrida beladis<br />

gardacvalebis gamo...<br />

im 53-Si xevsurTSi erTi xalxuri<br />

leqsic daiwera. ase iwyeba:<br />

`iqneba Sascda radio,<br />

ambav ver maitanao...~<br />

da kidev, stalini qarTveli<br />

iyo (Tumca, osebisTvis _ osi),<br />

patara eris didi Svili. _ napoleons<br />

imitom ar aRmerTeben<br />

frangebi, rom korsikeli<br />

iyoo. aba, frangi yofiliyo,<br />

zecaSi eyolebodaT ayvanilio.<br />

rusebi stalins imitom<br />

gvigineben, rom qarTveli<br />

iyoo da Cven unda davicvaT<br />

bolomdeo, _ arsebobs aseTi<br />

azric. magram aRmoCnda, rom<br />

rusebic ver Tmoben Cvens<br />

stalins. imaTac Tavisi stalini<br />

enatrebaT Turme, Tavisi<br />

`derJava~, imaT Tavisi ubedureba<br />

sWirT, Cven _ Cveni.<br />

sanam es ubedurebebi Zalian<br />

emgvaneba erTmaneTs, verc<br />

Cveni gzebi gaiyreba, amaSi<br />

darwmunebuli var.<br />

am statiis (romelsac statiasac<br />

Znelad davarqmevdi, ufro<br />

beladis Temebze fantaziebsa<br />

hgavs) dawera ki iman mafiqrebina,<br />

rom gorSi stalinis<br />

Zeglis aRebaze isev daiwyo<br />

laparaki, Tanac beladis monumentis<br />

Camoxsnis idea zustad<br />

im dReebSi gaCnda, rodesac<br />

televiziiT yoveldRe<br />

agvistos movlenebTan dakav-<br />

Sirebul saparlamento gamo-<br />

Ziebas vadevnebdiT Tvals,<br />

rodesac xalxi, vinc wesierad<br />

arc ki viciT, vin aris, `dakiTxvas<br />

uwyobs~ maT, visac<br />

ukve Zalian kargad vicnobT;<br />

rodesac haerSi damiznebiT<br />

frinavdnen sawerkalmebi, xolo<br />

ucbad gagulaxdilebuli<br />

qveynis prezidenti RimiliT<br />

aRiarebda: grZnobebisgan<br />

halstuxsac ki Caidebs pirSi<br />

kacio (`SiSi grexi ar ari, Zmao~,<br />

_ Cems bavSvobaSi iyo egeTi<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

43<br />

solidaroba<br />

`apravdania~), hoda, am ambebs<br />

daemTxva stalinis Zeglis moxsnis<br />

(cota mogvianebiT misi<br />

okupaciis muzeumis goris<br />

filialSi gadatanis) idea.<br />

ra Tqma unda, Cemi saTqmeli<br />

sul martivadac SeiZleba<br />

iTqvas da daaxloebiT aseTi<br />

iqneba _ ZeglSi ar aris saqme.<br />

Zeglis Camoxsna yvelaze advilia<br />

(Tumca stalinisa mainc<br />

gaWirdeba), Zneli iseTi qveynis<br />

aSenebaa, romelic Zalmomreobaze<br />

ar iqneba damyarebuli,<br />

amas marTla didi Sroma<br />

sWirdeba mTavrobebisac da<br />

xalxisac da maSin stalini da<br />

misi Zeglic aRar iqneba aqtu-


#1(28)<br />

aluri, Camosuli ucxoeli<br />

Jurnalistebi masSi totalitarul<br />

simbolos ki ara, goris<br />

kolorits dainaxaven da Taobebic<br />

aRar gaizrdebian daundobeli<br />

xeliT wesrigis damamyarebel<br />

ulvaSa biZis idealze.<br />

ai, maSin ukve Tavad gorelebi<br />

gadawyveten, sWirdebaT<br />

Tu ara qalaqSi es monumenti.<br />

magram aris kidev erTi ram _<br />

Tan Zalian tragikuli da Tan<br />

sasacilo... qarTlidan devnilebic<br />

hyvebodnen da Jurnalistebic<br />

werdnen, rom agvistoSi<br />

rus jariskacebs araer-<br />

Txel uTqvamT: Tqveni bedi,<br />

rom stalinis miwaze varT, magas<br />

uTxariT gadarCenisTvis<br />

madlobao. da kidev: TviTmxilvelebi<br />

ambobdnen (da ara mgonia,<br />

rame gamoegonaT): mTvrali<br />

generali borisovi stalinis<br />

ZeglTan misula da _ `prasti<br />

batiuSkao~ _ ebodiSeboda<br />

Turme. ese igi, ra gamovida?<br />

mkvdarma tiranma da misma Zeglma<br />

ufro meti saqme gaakeTa<br />

da ufro meti sicocxle gadaarCina,<br />

vidre mTavrobam,<br />

romelmac ise miatova iqauroba,<br />

rom xalxis evakuaciis gankargulebac<br />

ar gaucia. cariel<br />

qalaqSi rusis jars mxolod<br />

samRvdeloeba xvdeboda<br />

da kidev koba dascqeroda<br />

Tavis maRali kvarcxlbekidan.<br />

mgoni, amaze Rirs dafiqreba.<br />

magram me mTxrobeli ukeTesi<br />

var, vidre moazrovne da amitom<br />

erT ambavsac giambobT:<br />

ramdenime wlis win amerikeli<br />

studentebis jgufi waviyvane<br />

stalinis muzeumSi. maSin pirvelad<br />

da jerjerobiT ukanasknelad<br />

movxvdi iq. marTalia,<br />

muzeumis naxva Tavad stu-<br />

Solidarität<br />

perspeqtiva<br />

dentebis survili iyo, mainc<br />

cota daibnen _ ar elodnen<br />

amxela masStabebs. ianvari<br />

iyo da muzeumis uzarmazar<br />

darbazebSi Zalian cioda. studentebi<br />

moibuznen da daiTrgunen<br />

ise, rogorc mxolod<br />

18-19 wlis amerikeli SeiZleba<br />

moibuzos da daiTrgunos<br />

beladis relikviebiT savse<br />

gayinul labirinTebSi. maSin<br />

Tan gvaxlda Cemi ufrosi goreli<br />

megobari, miSa cercvaZe<br />

(igive weko), mTamsvleli da<br />

saocrad laRi adamiani. uceb<br />

weko sadRac gaZvra-gamoZvra,<br />

mere gaqra da cota xanSi stalinis<br />

SinelSi gamowyobili<br />

gamogvecxada, ai, im legendarul<br />

SinelSi. Turme muzeumis<br />

direqtori misi Zmakaci iyo.<br />

maSin bevri vicineT da miamit<br />

amerikelebsac moexsnaT da-<br />

Zabuloba _ Tu ar mixvdnen,<br />

igrZnes mainc, rom am gayinul<br />

darbazSi maT gverdiT iyo<br />

adamiani, romelsac, ai, is<br />

raRaca (gind beladis kulti<br />

davarqvaT da gind sxva ram),<br />

ramac maTze ase damTrgunvelad<br />

imoqmeda, araTu daemarcxebina,<br />

sulac fexebze ekida.<br />

Tanac weko TviTon tanmorCilia<br />

da Sineli mainc ar ekvreboda<br />

wesierad. etyoba, beladi<br />

mTlad patara yofila.<br />

ramdenime kviris Semdeg, rodesac<br />

imave jgufs aeroportSi<br />

vacilebdi, erT-erTma gogonam,<br />

romlis xma manamde TiTqmis<br />

ar gamegona, TiTi gaiSvira<br />

firniSisken, romelzec jorj<br />

buSia gamosaxuli da qveS ki<br />

aweria, rom quCa mis saxels<br />

atarebs, da Zalian moridebulad<br />

miTxra: me mgonia, rom TbilisSi<br />

jorj buSis quCa ufro<br />

didi sircxvilia, vidre gorSi<br />

stalinis Zegli da muzeumio.<br />

44<br />

}'vh'mksr<br />

ise, jorj buSis quCisTvis,<br />

mgoni, male mogviwevs saxelis<br />

Secvla. aseTi kosmetikuri<br />

Canacvlebebis mowme araerTxel<br />

gavmxdarvarT. kargad maxsovs<br />

1983 wels zura wereTlis<br />

mier mcxeTis gzaze dadgmuli<br />

georgievskis traqtatis orasi<br />

wlisadmi miZRvnili monumenti<br />

_ didi liTonis kvanZi,<br />

romelic ori xalxis samudamo<br />

Zmobas gamoxatavda, mis<br />

SigniT ki am megobrobis amsaxveli<br />

bareliefi ekida. mere<br />

saqarTvelo damoukidebeli<br />

gaxda da avtorma saswrafod<br />

Camoxsna bareliefi, mis adgilas<br />

ki wminda ninos jvari Casva.<br />

amrigad, liTonis kvanZma<br />

jvris garSemo sul sxva datvirTva<br />

SeiZina. mere megobrobis<br />

muzeumi okupaciis muzeumad<br />

gadakeTda da mzem, romelic<br />

CrdiloeTidan amodioda,<br />

axla dasavleTidan SemogvanaTa.<br />

kidev moskovis<br />

prospeqts daupires gavarSaveba,<br />

puSkinis skvers _ albaT<br />

gasenkeviCeba, moZme ukraineli<br />

mgosani ki erT RameSi<br />

daskupda Tbilisis saxelmwifo<br />

universitetis pirvel<br />

korpusTan. eg yvelaferi kargi,<br />

oRond iberia raRac saeWvod<br />

agvianebs gabrwyinebas...<br />

stalini ki dgas.<br />

an ki riTi ginda Caanaclo<br />

Zegli kacisa, romlis sadRegrZeloc<br />

ase ismeva:<br />

im ulvaSa biWs gaumarjos,<br />

dedamiwas rom RerZi gamoacala,<br />

sirze wamoicva da Tavis<br />

nebaze atrialao!<br />

Znelia, ara?<br />

Ñîëiäàðíiñòü


politika da ideologia<br />

demokratia<br />

1997 wlis zafxuls erT-erTma<br />

iaponurma gazeTma mommarTa<br />

kiTxviT, ra iyo, Cemi azriT,<br />

XX saukunis yvelaze mniSvnelovani<br />

movlena. erTi SexedviT,<br />

tvinis saWyleti SekiTxvaa<br />

_ imdeni ram moxda am bolo<br />

aswleulSi. gasrulda britaneTis,<br />

safrangeTisa da, saerTod,<br />

evropuli imperiebis<br />

zeobis xana; or msoflio oms<br />

SeveswariT; Tvals vadevnebdiT<br />

faSizmisa da nacizmis aRzeveba-dacemas,<br />

komunizmis<br />

meufebasa da mis ngrevas (yofil<br />

sabWoTa kavSirSi) Tu saxecvlilebas<br />

(CineTSi); vxedavdiT<br />

rogor icvleboda Cvens<br />

regionSi dasavleTis ekonomikis<br />

gavlena axali ekonomikuri<br />

balansiT _ am SemTxveva-<br />

Si iaponiisa da samxreT-aRmosavleT<br />

aziis momZlavrebis<br />

xarjze. Tumca swored am bolo<br />

wlebSi garkveuli finansuri<br />

da ekonomikuri problemebic<br />

SeiniSneboda, magram aTwleulebis<br />

ganmavlobaSi (iaponiis<br />

SemTxvevaSi ki lamis mTeli<br />

saukunis manZilze) msoflio<br />

ekonomikis dabalansebis<br />

procesi aSkaraa.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

45<br />

solidaroba<br />

rogorc universaluri faseuloba<br />

amartia seni<br />

mokled, drois am periodSi<br />

mniSvnelovani movlenebi ar<br />

dagvklebia. egaa, piradad Cem-<br />

Tvis arCevanis gakeTeba Zneli<br />

ar yofila: mravalTagan gamor-<br />

Ceulad mainc demokratiis aRzevebis<br />

procesi mesaxeba. darwmunebuli<br />

var, Soreuli momavlis<br />

gadasaxedidan mmarTvelobis<br />

yvelaze misaReb formad<br />

misi damkvidreba umTavres<br />

movlenad gamoCndeba.<br />

Tavad demokratiis idea, raRa<br />

Tqma unda, Zvel saberZneTSi<br />

Caisaxa, ori aTas welze meti<br />

xnis winaT. msgavsi mcdelobebi<br />

sxvaganac iyo, Tundac<br />

indoeTSi, magram mxolod<br />

antikuri xanis saberZneTSi<br />

moxerxda realurad misi xorcSesxma<br />

da praqtikaSi gatareba<br />

(Tumca ki metad Sekvecili<br />

saxiT), sanam mas isev mmarTvelobis<br />

ufro avtoritaruli<br />

formebi ar Caenacvla.<br />

mas Semdeg karga xanma ganvlo<br />

da demokratiis, rogorc moqmedi<br />

mmarTveli sistemis, saboloo<br />

Camoyalibebaze mravalma<br />

calkeulma movlenam


#1(28)<br />

imoqmeda: 1215 wels magna qartas<br />

xelmoweridan mokidebuli,<br />

vidre me-18 saukunis safrangeTisa<br />

da amerikis revoluciebamde<br />

Tu me-19 saukuneSi saarCevno<br />

uflebebis gafarToebamde<br />

evropis qveynebsa da<br />

Crdilo amerikaSi; oRond demokratiis<br />

sayovelTaod miRebul,<br />

mmarTvelobis `normalur~<br />

formad qceva mxolod Cvens<br />

saukuneSi gaxda SesaZlebeli.<br />

demokratiis momavlis universalobis<br />

ideac imave XX saukunis<br />

pirmSoa. is mojanyeebi,<br />

magna qartas saSualebiT<br />

inglisis mefis uflebebis<br />

Sekvecas rom miaRwies, amas<br />

pirwmindad lokaluri mniSvnelobis<br />

saWiroebad aRiqvamdnen,<br />

damoukideblobisaTvis<br />

mebrZoli amerikelebisa Tu<br />

frangi revolucionerebisagan<br />

gansxvavebiT, romelTac<br />

demokratia sazogadod aucilebel<br />

sistemad uCndaT, magram<br />

praqtikulad maTi moTxovnebis<br />

arealic isev da isev<br />

garkveuli regioniT _ Crdilo<br />

atlantikis orive mxriT<br />

_ SemoisazRvreboda da ekonomikur,<br />

socialur, politikur<br />

wyobaTa istoriiT iyo<br />

ganpirobebuli.<br />

XIX saukuneSi demokratiis TeoretikosebisaTvis<br />

savsebiT<br />

bunebrivi gaxldaT imis gansja,<br />

ramdenad mzad iyo esa Tu<br />

is qveyana demokratiuli wyobis<br />

gasaTaviseblad. amgvari<br />

midgomis Secvla mxolod XX<br />

saukuneSi moxda, roca TviT<br />

SekiTxvis amgvarad dasmis<br />

mcdaroba gaiazres: qveyanas<br />

ki ar moeTxoveba mzadyofna<br />

demokratiis misaRebad, aramed<br />

swored demokratiis meSveobiT<br />

aRwevs am mdgomareobas.<br />

Solidarität<br />

politika da ideologia<br />

es marTlac rom mkveTri cvlileba<br />

iyo, ramac mmarTvelobis<br />

demokratiuli forma dedamiwis<br />

miliardobiT mkvidr-<br />

TaTvis potenciurad misaRwev<br />

realobad aqcia _ da es maTi<br />

istoriuli ganviTarebis, kulturis,<br />

keTildReobis gansxvavebuli<br />

doneebis miuxedavad.<br />

isic am saukunis iyo, xalxi<br />

rom sabolood SeTanxmda _<br />

`arCevnebSi sayovelTao monawileobis<br />

ufleba~ marTlac<br />

yvelas unda gulisxmobdes _<br />

kacsac da qalsac. amas winaT<br />

Sveicariis prezidents, SesaniSnav<br />

qalbaton ruT dreifuss,<br />

Sevxvdi da uceb viazre<br />

_ sul raRac meoTxedi saukunis<br />

win Sveicariel qalebs<br />

arCevnebSi xmis micemis uflebac<br />

ki ar hqondaT. axla Cven,<br />

bolos da bolos, imis gagebas<br />

mainc mivaRwieT, rom universaloba,<br />

iseve rogorc mowyaleba,<br />

dausazRvravia.<br />

TavisTavad (gana uarvyof!)<br />

universalobaze demokratiis<br />

pretenzias jer kidev bevri<br />

winaRoba aqvs gadasalaxi.<br />

winaaRmdegobebi sul sxvadasxva<br />

saxisaa da sul sxvadasxva<br />

mxridan Cndeba. garkveulwilad<br />

es sakiTxi winamdebare<br />

eseis Temacaa: vecdebi ganvsajo<br />

demokratiis pretenzia _<br />

iqces universalur faseulobad<br />

_ da amis Taobaze atexili<br />

davac mimovixilo. oRond<br />

sanam amas Sevudgebode, aucilebelia<br />

naTlad gamovkveToT<br />

is sazrisi, romlis mixedvi-<br />

Tac demokratia dominantur<br />

rwmenad aRiqmeba Tanamedrove<br />

samyaroSi.<br />

yovel xanasa da socialur<br />

garemoSi TavisTavad arsebobs<br />

46<br />

}'vh'mksr<br />

rigi garkveuli rwmenebisa,<br />

zogad kanonebad romaa miCneuli<br />

default sistemis msgavsad<br />

kompiuterul programeb-<br />

Si: isini marTebulad miiCnevian,<br />

sanam maTi debulebani<br />

safuZvlianad ar iqneba uaryofili;<br />

da Tumca demokratia<br />

jer ar qceula sayovelTaod<br />

miRebul praqtikad an Tundac<br />

erTmniSvnelovnad gaziarebul<br />

debulebad dRevandel<br />

msoflioSi, demokratiuli<br />

mmarTvelobis TviT forma<br />

ukve zogadad marTebulis<br />

statusiT sargeblobs.<br />

es istoriuli cvlilebaa arc-<br />

Tu ise didi xnis winandel<br />

mdgomareobasTan SedarebiT,<br />

roca azia-afrikis qveynebSi<br />

demokratiuli gardaqmnebis<br />

mosurneT kbilebiT uxdebodaT<br />

brZola sakuTari poziciebis<br />

dasacavad. ra Tqma unda,<br />

jer kidev didxans mogviwevs<br />

dava-kamaTi maTTan, vinc aSkarad<br />

Tu farulad demokratiis<br />

saWiroebas uaryofs, magram<br />

isic aRsaniSnavia, raoden<br />

Seicvala zogadi ganwyoba wina<br />

saukunesTan SedarebiT.<br />

Cven ukve aRar gvixdeba xelaxla<br />

imis rkveva, rom, vTqvaT,<br />

samxreT afrikis respublika<br />

an Cile aris Tu ara `demokratiisaTvis<br />

mzad~ (SekiTxva,<br />

romelic Cveulebrivi ram<br />

iyo XIX saukuneSi); demokratiis<br />

amgvar universalurad<br />

misadagebel sistemad cnoba,<br />

romelsac cota uklia, universalur<br />

faseulobadac rom<br />

cnon, XX saukunis mTavar<br />

miRwevad da namdvil gadatrialebad<br />

mesaxeba Cvens cxovrebaSi.<br />

swored am ganxriT<br />

msurs ganvixilo kidec demokratiis<br />

universaluri Rirebulebis<br />

sakiTxi.<br />

Ñîëiäàðíiñòü


indoeTis magaliTi<br />

ramdenad kargad imuSava demokratiulma<br />

sistemam? maSin,<br />

roca amgvari SekiTxva aravis<br />

mosdis TavSi SeerTebul Statebze,<br />

safrangeTsa Tu britaneTze<br />

saubrisas, igive sakiTxi<br />

didi Sexla-Semoxlis sagania<br />

msoflios mraval Rarib qveyanasTan<br />

mimarTebiT. istoriul<br />

wiaRsvlebs aq ar gamovudgebi,<br />

magram is ki msurs<br />

ganvacxado, rom demokratiam<br />

imuSava da sakmaod kargadac.<br />

indoeTi, bunebrivia, am kama-<br />

Tis erTi mTavari obieqtTagani<br />

iyo. britaneTi imitomac<br />

idga uarze damoukidebloba<br />

moeca CvenTvis, rom vera da ver<br />

daejerebina, sakuTari qveynis<br />

marTvas Tu SevZlebdiT. 1947<br />

wels, roca damoukidebloba<br />

gamovacxadeT, indoeTSi mar-<br />

Tlac gvariani areuloba sufevda:<br />

daqucmacebuli qveyana,<br />

gamoucdeli mTavroba, gaurkveveli<br />

politikuri kursi,<br />

sarwmunoebrivi SuRli mosaxleobaSi<br />

da mougvarebeli<br />

socialuri problemebi. ra<br />

gasakviria, Tu Zneli iyo momavali<br />

erTiani da demokratiuli<br />

indoeTisa erwmuna vinmes. da<br />

mainc, sul raRac naxevari<br />

saukunis mere, aRmoCnda rom<br />

demokratias marTlac kargad<br />

umuSavia: met-naklebad moxerxda<br />

politikuri uTanxmoebebis<br />

konstituciur CarCoebSi<br />

moqceva, mTavrobebic arCevnebisa<br />

da saparlamento kanonebis<br />

Sesabamisad icvlebodnen.<br />

axlac, mravali naklovanebis<br />

miuxedavad, indoeTi arsebobs<br />

rogorc demokratiuli<br />

wyobis politikuri erTeuli<br />

da amas isev demokratiis qmediT<br />

sistemas unda umadlodes.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

47<br />

solidaroba<br />

indoeTma mosaxleobis enobrivi<br />

siWrelisa da religiaTa<br />

simravlis problemasac gaar-<br />

Tva Tavi. marTalia, sarwmunoebriv<br />

da Temobriv niadagze<br />

warmoSobil problemebs TavianT<br />

sasargeblod iyeneben<br />

xolme sxvadasxva juris fanatikosi<br />

politikosebi (Tundac<br />

am bolo Tveebis ambebi<br />

gavixsenoT), romelnic TavianTi<br />

qmedebebiT Tavzars<br />

scemen mTel qveyanas. oRond<br />

is, rom fanatizmisagan Sobili<br />

Zaladobis am calkeul faqtebs<br />

qveynis yvela kuTxeSi<br />

gmoben, ukve swored rom demokratiuli<br />

wyobismieri garantia<br />

aris _ brma rwmenis<br />

kuTxuri interesebisaTvis<br />

gamoyenebis sawinaaRmdego. es<br />

gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />

imgvari qveynis TviTgadarCenisa<br />

da ganviTarebisaTvis,<br />

rogoric indoeTia, sa-


#1(28)<br />

dac hindu umravlesobis garda,<br />

milionobiT muslimi<br />

(indoeTi msoflioSi mesame<br />

adgilzea muslimanTa raodenobiT),<br />

qristiani da budisti<br />

cxovrobs, rom aRaraferi<br />

vTqvaT siqhebze, parsebsa da<br />

jainebze.<br />

demokratia da<br />

ekonomikuri<br />

ganviTarebis sakiTxi<br />

xSirad gaigonebT, rom arademokratiuli<br />

sistemebi ufro<br />

efeqturia ekonomikis gasavi-<br />

Tareblad. es Tvalsazrisi<br />

zogjer `lis hipoTezis~ saxeliTac<br />

ixsenieba misi Tavgamodebuli<br />

damcvelis, singapuris<br />

yofili prezidentis li<br />

kuan ius gamo. marTalia,<br />

zogi mkacrreJimiani qveyana<br />

(samxreT korea, singapuri,<br />

reformis Semdegdroindeli<br />

CineTi) ufro swrafad iwevda<br />

win ekonomikuri zrdis maCveneblis<br />

mixedviT, vidre bevri<br />

araavtoritaruli saxelmwifo<br />

(indoeTi, iamaika, kosta-rika),<br />

magram nu dagvaviwydeba,<br />

rom `lis hipoTeza~,<br />

SeiZleba iTqvas sporadul<br />

monacemebs, mwir da metismetad<br />

SerCeviT informacias<br />

eyrdnoboda da ara farTo<br />

statistikur analizs. zogadi<br />

daskvnis gamotana ki monacemTa<br />

aseT bazaze dayrdnobiT<br />

SeuZlebelia. singapurisa<br />

Tu CineTis ekonomikis zrdis<br />

maCvenebeli iseve ar gamodgeba<br />

avtoritaruli sistemis<br />

ukeTesobis ilustraciad,<br />

rogorc, vTqvaT, botsvanis<br />

sarekordod SesaniSnavi procentuli<br />

maCveneblebi _ am<br />

qveynis demokratiis oazisad<br />

gamosacxadeblad. amgvari<br />

mtkicebebisaTvis meti siste-<br />

Solidarität<br />

politika da ideologia<br />

muri, empiriuli masalaa<br />

mosaZiebeli da sakvlevi.<br />

bolos da bolos, araviTari<br />

damajerebeli sabuTi ar arsebobs,<br />

TiTqosda, avtoritaruli<br />

mmarTveloba marTla<br />

xels uwyobdes ekonomikis ganviTarebas.<br />

arc zogadi statistikuri<br />

suraTi iZleva amis<br />

safuZvels, xolo aranairi<br />

sistemuri empiriuli Seswavla<br />

(Tundac, robert baros an<br />

adam prJevorskisa aviRoT)<br />

ar mianiSnebs imaze, TiTqos<br />

Zireuli ganxeTqileba arsebobdes<br />

politikuri uflebebis<br />

dacvasa da ekonomikur<br />

warmatebas Soris. pirdapiri<br />

kavSiri aq bevr sxva Tanxmleb<br />

movlenazea damokidebuli<br />

da, Tumca zogi statistikuri<br />

analizi mainc migvaniSnebs<br />

garkveul uaryofiT efeqtze,<br />

sxvebi dadebiT muxts aRnusxaven.<br />

yvela am komparatiul<br />

gamokvlevas erTad rom movuyaroT<br />

Tavi, sulac im azramde<br />

mivalT, rom ekonomikur<br />

zrdasa da demokratias Soris<br />

sinamdvileSi araviTari cxadi<br />

urTierTkavSiri ar arsebobs.<br />

ubralod, demokratia da politikuri<br />

Tavisufleba Tavis-<br />

Tavadi Rirebulebebia.<br />

aseve, metad mniSvnelovania<br />

kvlevis meTodebis sakiTxi:<br />

sakmarisi araa statistikuri<br />

kavSirebis Zieba; aucilebelia<br />

ekonomikur zrdasa da ganvi-<br />

TarebasTan dakavSirebuli<br />

mizez-Sedegobrivi procesebis<br />

gamowvlilviT ganxilvac.<br />

is ekonomikuri politika da<br />

garemo pirobebi, ramac Soreuli<br />

aRmosavleTis qveynebis<br />

ekonomikuri aRmasvla gamoiwvia,<br />

dReisaTvis sakmarisadaa<br />

Seswavlili. Tumca sxvadasxva<br />

avtori gansxvavebul<br />

sakiTxebze amaxvilebs yurad-<br />

48<br />

}'vh'mksr<br />

Rebas, ZiriTadad mainc Tanxmdebian<br />

`xelSemwyob RonisZiebaTa~<br />

im CamonaTvalze, romelic<br />

moicavs rogorc Ria konkurencias,<br />

saerTaSoriso bazarze<br />

gasvlas, saxelmwifos<br />

mier investirebebisa da eqsportis<br />

stimulirebas, aseve _<br />

wignierebisa da swavlebis<br />

sakmaod maRal dones, miwis<br />

reformebsa da sxva socialuri<br />

xasiaTis RonisZiebebs, ramac<br />

mkveTri biZgi misca ekonomikuri<br />

procesebis gafar-<br />

Toebas. magram araviTari sababi<br />

ara gvaqvs davaskvnaT,<br />

TiTqos romelime amaTganis<br />

gatareba SeuZlebeli iqneboda<br />

demokratiis pirobebSi da<br />

amisaTvis uciloblad samxreT<br />

koreaSi, singapursa Tu<br />

CineTSi arsebuli avtoritaruli<br />

reJimebis Tanadgoma<br />

iyo saWiro. piriqiT, bevri<br />

ram swored imaze miuTiTebs,<br />

rom swrafi ekonomikuri zrda<br />

jansaR ekonomikur garemos<br />

moiTxovs da ara mkacr politikur<br />

reJims.<br />

suraTis sisrulisaTvis aucilebelia<br />

ekonomikuri zrdis<br />

mimoxilvis viwro CarCoebs<br />

gavcdeT da, zogadad, ekonomikuri<br />

ganviTarebis ufro<br />

farTo problemebsac CavuRrmavdeT,<br />

es ki ekonomikuri<br />

da socialuri usafrTxoebis<br />

sakiTxebsac moicavs. aq Cven,<br />

erT mxriv, politikuri da<br />

samoqalaqo uflebebis, xolo<br />

meore mxriv, didi ekonomikuri<br />

katastrofebis Tavidan<br />

acilebas Soris urTierTkav-<br />

Sirs unda SevexoT: TavianTi<br />

politikuri da samoqalaqo<br />

uflebebis gamoyeneba xalxs<br />

saSualebas aZlevs umniSvnelovanes<br />

sakiTxebze gaamaxvilebinos<br />

sazogadoebas yurad-<br />

Reba da Sesabamisi zomebis<br />

miReba moiTxovos. reagireba<br />

Ñîëiäàðíiñòü


Tu wayrueba xalxis sawuxarze<br />

xSirad swored imazea damokidebuli,<br />

ramdenad qmediT<br />

zewolas ganicdis Tavad xelisufleba,<br />

xolo iseTi politikuri<br />

uflebebis gamoyenebam,<br />

rogoricaa xmis micema,<br />

kritika, protestis gamoxatva<br />

sxvadasxva formiT da sxv.,<br />

marTlac sagrZnobi zemoqmedeba<br />

SeiZleba iqonios xelisuflebis<br />

politikur nebaze.<br />

sxvaTa Soris, erTgan me aRvniSnavdi<br />

kidec im faqts, rom<br />

msoflios istoriaSi farTomasStabian<br />

SimSilobas adgili<br />

ar hqonia romelime damoukidebel<br />

da demokratiul qveyanaSi,<br />

sadac ki presa Tundac<br />

met-naklebi TavisuflebiT<br />

sargeblobda. gamonaklisi ar<br />

arsebobs. gavixsenoT SimSiloba<br />

diqtatoruli reJimebis<br />

dros eTiopiasa da somaliSi,<br />

1958-61 wlebis CineTSi (`didi<br />

naxtomis~ marcxiT gamowveuli),<br />

30-iani wlebis sabWoTa<br />

kavSirSi an sulac kidev ufro<br />

adre _ irlandiasa da<br />

indoeTSi ucxoelTa mmarTvelobis<br />

Jams. imave CineTma,<br />

romelic TiTqos indoeTze<br />

bevrad ukeTes viTarebaSi<br />

imyofeboda, mainc `moaxerxa~<br />

istoriaSi udidesi masobrivi<br />

SimSiloba daetexa Tavs saku-<br />

Tari xalxisaTvis: 1958-61<br />

wlebSi daaxloebiT 30 milioni<br />

adamiani gawyda, maSin rodesac<br />

xelisufleba jiutad<br />

ganagrZobda damRupveli politikis<br />

gatarebas; mas aravin<br />

akritikebda, radgan ar arsebobda<br />

arc opozicia parlamentSi,<br />

arc Tavisufali presa<br />

da arc mravalpartiuli<br />

arCevnebis molodini. swored<br />

es iyo mizezi, rom wlebis<br />

ganmavlobaSi araferi Secvlila,<br />

Tumca ki wlidan wlamde<br />

milionobiT mosaxle iRupe-<br />

boda. zustad igive SeiZleba<br />

iTqvas masobriv SimSilobaze<br />

Crdilo koreasa da sudanSi.<br />

ratomRac SimSiloba xSirad<br />

bunebriv movlenebTanaa gaigivebuli<br />

da mimomxilvelebi<br />

sruliad martiv, ase vTqvaT,<br />

`bunebrivi~ mizezebis aRniSvniT<br />

ifarglebian: wyaldidoba<br />

CineTSi, gvalvebi eTiopiaSi,<br />

mousavlianoba Crdilo koreaSi...<br />

arada, igive problemebi,<br />

da zogjer uaresic, sxva qveynebsac<br />

hqoniaT, magram maT<br />

xelisuflebas mosaxleoba<br />

SimSilis piramde ar miuyvania.<br />

cxadia, aseT dros daRupulTa<br />

umetesi wili uRaribes<br />

fenebze modis, amitom<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba<br />

aqvs saarsebo minimumis Senar-<br />

Cunebas (vTqvaT, dasaqmebis<br />

programebis meSveobiT), rac<br />

gamokvebis saSualebas mainc<br />

miscems potenciur msxverpls.<br />

uRaribesma demokratiulma<br />

qveynebmac ki, mZime gvalvebis,<br />

wyaldidobebisa Tu sxva ram<br />

stiqiur ubedurebaTa miuxedavad<br />

(rogorc indoeTma<br />

1973-Si, an zimbabvem da botsvanam<br />

1980-Si) moaxerxes xalxis<br />

SimSiliT daxocvamde ar<br />

mieyvanaT saqme.<br />

masobrivi SimiSiloba arc ise<br />

Zneli asacilebeli ramaa, Tuki<br />

mTavroba marTla gamoidebs<br />

Tavs, xolo nebismier<br />

demokratiul xelisuflebas,<br />

romlis yofna-aryofna arCevnebzea<br />

damokidebuli, da<br />

romelic opoziciuri partiebisa<br />

da Tavisufali presis<br />

mxridan kritikis mudmiv wnex-<br />

Sia moqceuli, sxva gza arca<br />

aqvs. amitom sulac ar mikvirs,<br />

Tu britaneTis mmarTvelobis<br />

periodSi indoeTs Sim-<br />

Sili epidemiasaviT atydeboda<br />

Tavs (bolo SimSiloba,<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

49<br />

solidaroba<br />

romelsac Tavad Seveswari,<br />

1943 wels moxda), magram mravalpartiuli<br />

demokratiuli<br />

wyobis SemoRebisa da Tavisufali<br />

presis gaCenisTanave is<br />

mogonebadRa darCa.<br />

kacma rom Tqvas, es demokratiis<br />

miRwevaTa yvelaze naTeli<br />

da Tanac martivi magali-<br />

Tia. politikuri da samoqalaqo<br />

uflebebis gamoyeneba<br />

mSvenieri iaraRia zogadad<br />

ekonomikuri da socialuri<br />

ubedurebebis Tavidan asacileblad.<br />

Tu saqme kargad midis<br />

da yvelaferi saaTiviTaa awyobili,<br />

demokratiis es berketi<br />

SesaZloa arc aravis gaaxsendes.<br />

mxolod maSin, roca ama<br />

Tu im mizeziT raRac moiSleba<br />

sistemaSi, xelisufalTa<br />

demokratiuli mmarTvelobis<br />

mier ganpirobebuli dainteresebac<br />

iCens Tavs da praqtikuli<br />

Sedegebic moaqvs.<br />

mravali teqnokrati-ekonomisti<br />

gvirCevs sabazro sistemis<br />

eknomikuri berketebis<br />

gamoyenebas, da aviwydebaT is<br />

politikuri berketebi, demokratiuli<br />

sistema rom gvTavazobs.<br />

pirvel SemTxvevaSi principulad<br />

daubalansirebel<br />

sistemasTan gvaqvs saqme _<br />

ucabedi ekonomikuri cvlilebebi<br />

an ekonomikis marTva-<br />

Si daSvebuli Secdomebi sruliad<br />

gawonasworebul qveynebSic<br />

savsebiT mosalodnelia.<br />

swored maSin Cndeba<br />

demokratiismieri damcavi meqanizmebis<br />

amoqmedebis saWiroeba.<br />

aRmosavleT da samxreT-aRmosavleT<br />

qveynebSi gaCenili<br />

bolodroindeli problemebi<br />

TvalnaTliv warmoaCens arademokratiuli<br />

mmarTvelobis<br />

Secdomebs. jer erTi, finan-


#1(28)<br />

suri krizisi (samxreT koreaSi,<br />

tailandSi, indoneziaSi)<br />

bevrad ganapiroba biznesis<br />

e.w. gaumWvirvalobam, rac<br />

Tundac finansuri garigebis<br />

mxriv sajaroobis ararsebobaSi<br />

gamoixateboda; meorec,<br />

roca finansurma krizisma<br />

saerTo ekonomikur vardnamde<br />

miiyvana saqme, demokratiis<br />

damcavi meqanizmebi _ ra-<br />

Rac imis msgavsi, rac demokratiul<br />

qveynebSi masobrivi<br />

SimSilobis Tavidan asacilebel<br />

saSualebad movixsenieT<br />

_ saerTod ar amoqmedebula.<br />

saerTo erovnuli Semosavlis<br />

vardna Tundac 10%-iT vinZlo<br />

didad arafrad mogeCvenoT,<br />

Tuki wina aTwleulSi<br />

zrdis procentuli maCvenebeli<br />

5-10 iyo yovelwliurad,<br />

magram aseTma ucabedma cvlilebam<br />

SesaZloa gaaubeduros<br />

da sicocxlec mouswrafos<br />

uamrav adamians, Tuki es<br />

dartyma sxvebzec ar gadanawilda<br />

da mxolod umuSevarT<br />

da SeWirvebulT daatydaT<br />

Tavs. ase rom, sanam yvelaferi<br />

kargad midioda, vTqvaT,<br />

indoneziaSi, demokratiis<br />

berketis saWiroeba iq aravis<br />

gaxsenebia, oRond, roca saqme<br />

krizisamde mivida da Sedegebic<br />

araTanabrad gadanawilda<br />

mosaxleobis mxrebze,<br />

mere ukve gviani iyo _ demokratiis<br />

damcavi funqciis<br />

moSla swored eqstremaluri<br />

saWiroebis dros gamoCndeba<br />

yvelaze mwared.<br />

demokratiis<br />

mravalfunqciuroba<br />

mainc ra aris es demokratia?<br />

misi gaigiveba ubralod umravlesobis<br />

mmarTvelobasTan<br />

Solidarität<br />

politika da ideologia<br />

mTlad swori ar iqneboda.<br />

demokratias a priori ramdenime<br />

moTxovna aqvs _ ra Tqma<br />

unda, upirvelesad, Tavisufali<br />

arCvenebi da maTi Sedegebisadmi<br />

Segueba, magram is<br />

aseve moiTxovs garkveuli<br />

uflebebis dacvas, pativiscemas<br />

saxelmwifo institutebis<br />

mimarT, sityvis Tavisuflebas,<br />

cenzuris moxsnas da<br />

sxv. igive Tavisufali arCevnebi<br />

SesaZloa yovlad uvargisi<br />

aqti aRmoCndes, Tu dapirispirebul<br />

mxareebs saSualeba<br />

ar eqnebaT erTnair pirobebSi<br />

waradginon sakuTari<br />

programa, an Tu amomrCevels<br />

SesaZlebloba ar eqna srulad<br />

miiRos informacia da Tavisuflad<br />

imsjelos dasmul<br />

sakiTxze. demokratia momTxovni<br />

sistemaa da ara damoukidebeli<br />

meqanikuri procesi<br />

(rogorc umravlesobis mmar-<br />

Tveloba TavisTavad).<br />

am mxriv demokratiis Rirsebebi<br />

da universalur faseulobaze<br />

misi pretenzia uSualo<br />

kavSirSia garkveul qmedebebTan.<br />

sazogadod, moqalaqeTa<br />

cxovrebaze demokratiis<br />

dadebiTad zemoqmedebis sami<br />

sxvadasxva aspeqti SegviZlia<br />

gamovyoT: jer erTi, politikuri<br />

Tavisufleba adamianis<br />

Tavisuflebis uSualo Semadgeneli<br />

nawilia da politikuri<br />

Tu samoqalaqo uflebebis<br />

gamoyeneba pirdapir kavSir-<br />

Sia pirovnebis, rogorc socialuri<br />

arsebis, keTildReobasTan.<br />

amgvar Tanamonawileobas<br />

politikur da samoqalaqo<br />

procesebSi TavisTavadi<br />

Rirebuleba aqvs, radgan<br />

sazogadoebrivi cxovrebisgan<br />

Camocileba erTi umZimesi akr-<br />

ZalvaTagania individuumisaTvis.<br />

50<br />

}'vh'mksr<br />

meorec, demokratias mniSvnelovani<br />

gamoyenebiTi Rirebulebac<br />

aqvs: rogorc ukve<br />

vTqvi, is saSualebas aZlevs<br />

xalxs gamoxatos da gaitanos<br />

kidec sakuTari moTxovnebi<br />

(maT Soris ekonomikuric).<br />

mesame, demokratiiT sargebloba<br />

saSualebas aZlevs moqalaqeebs<br />

erTmaneTis Secdomebze<br />

iswavlon, xolo, saer-<br />

Tod, sazogadoebas _ sakuTari<br />

faseulobani da miznebi<br />

Camoayalibos. imis Tqma msurs,<br />

rom Tavad `ekonomikuri<br />

moTxovnebis~ gaazreba ukve<br />

sajaro ganxilvebs, informaciis,<br />

Sexedulebebisa Tu<br />

analizis gacvla-gamocvlas<br />

moiTxovs. am gagebiT, demokratias<br />

konstruqciuli mniSvnelobac<br />

eniWeba _ im Tavis-<br />

Tavad faseulobasTan damatebiT,<br />

rasac moqalaqeTa keTildReobisaTvis<br />

aqvs mniSvneloba,<br />

da im gamoyenebiT faseulobasTan<br />

erTad, rac politikur<br />

gadawyvetilebaze zemoqmedebs.<br />

demokratiis pretenzia<br />

_ universalur Rirebulebad<br />

mogvevlinos _ swored<br />

am sam maxasiaTebels eyrdnoba.<br />

Camoyalibebas an Tundac jer<br />

mxolod imis gaazrebas, Tu<br />

ra warmoadgens ucilobel<br />

moTxovnas, ekonomikuri moTxovnis<br />

gaTvaliswinebiT, ukve<br />

SesaZloa politikuri da samoqalaqo<br />

uflebebis moxmobac<br />

dasWirdes. TavisTavad,<br />

msjeloba da kamaTi imis dadgenasac<br />

sWirdeba, Tu ragvaria<br />

es ekonomikuri moTxovnebi,<br />

ra Sinaarsisaa da ramdenad<br />

kategoriulia. politikuri<br />

da samoqalaqo uflebebis<br />

baza, rac sajaro diskusiis,<br />

kamaTis, kritikisa da gansxvavebuli<br />

azris qonis ufle-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


is garantiaa, Tavis mxriv aucilebelia<br />

awonil-dawonili<br />

arCevanis gasakeTeblad. es<br />

procesi gadamwyvetia zogadad<br />

faseulobaTa Tu konkretul<br />

mizanTa Camosayalibeblad,<br />

da, sazogadod, dauSvebelia<br />

raime prioritetebis aRiareba<br />

farTo msjelobis gareSe,<br />

miuxedavad imisa, oficialurad<br />

daSvebulia Tu ara sajaro<br />

diskusiebi da gansja.<br />

simarTle iTqvas, sajaro dialogis<br />

zemoqmedebis faqtors<br />

xSirad arasakmarisi mniSvneloba<br />

eniWeba socialuri da<br />

politikuri problemebis dasmisas.<br />

magaliTad, amas Zalze<br />

didi mniSvneloba aqvs ganvi-<br />

Tarebad qveynebSi Sobadobis<br />

maRali koeficientis Sesamcireblad:<br />

aSkaraa, rom Sobadobis<br />

mkveTri kleba indoeTis<br />

SedarebiT wignier StatebSi<br />

bevrad ganapiroba diskusiebma,<br />

Tu raoden uaryofiTi<br />

efeqti aqvs amas zogadad<br />

sazogadoebisa da ker-<br />

Zod axalgazrda qalebis mdgomareobaze.<br />

Tuki azrma, rom<br />

stabiluri Tanamedrove ojaxi<br />

mcirericxovani unda iyos,<br />

fexi moikida, vTqvaT, keralasa<br />

Tu tamil nandus StatebSi,<br />

es ZiriTadad swored<br />

am sakiTxze gamarTuli mwvave<br />

sajaro kamaTisa da Ria diskusiebis<br />

Sedegia. keralas<br />

StatSi axla Sobadobis koeficienti<br />

1.7-ia (igive, rac<br />

britaneTsa da safrangeTSi,<br />

xolo CineTis _ 1.9-ze naklebia),<br />

da es raime akrZalvebiT<br />

ki ar iqna miRweuli, aramed<br />

umTavresad axal faseulobaTa<br />

danergviT, raSic<br />

politikurma da socialurma<br />

dialogma iTamaSa mTavari<br />

roli; aseve, Tavad wignierebis<br />

SedarebiT maRalma pro-<br />

centma (yovel SemTxvevaSi am<br />

mxriv misi maCvenebeli ufro<br />

maRalia, vidre CineTis nebismieri<br />

provinciisa), gansakuTrebiT<br />

ki _ qalTa Soris, dadebiTad<br />

imoqmeda amgvari<br />

dialogis gamarTvis SesaZleblobaze.<br />

gaWirvebac da uqonlobac sxvadasxva<br />

saxis SeiZleba iyos:<br />

zogi ufro advilad mosavlebia<br />

sazogadoebis mxridan da<br />

zogic _ Znelad. SesaZloa<br />

raRac saerTo moTxovna gamodges<br />

imis gansasazRvravad,<br />

Tu, marTlac, ra `gvesaWiroeba~<br />

Cven. magaliTad, uamravi<br />

ramaa, rac SeiZleba didad<br />

faseulad migvaCndes da amitomac<br />

`saWirod~ CavTvaloT,<br />

Tuki masze xeli migviwvdeba.<br />

iqneb ukvdavebac ki visurvoT,<br />

upaniSadebis gmir maitrias<br />

msgavsad. magram Tavad am ukvdavebas<br />

`saWiroebad~ ver<br />

davsaxavT, im ubralo mizezis<br />

gamo, rom, jerjerobiT mainc,<br />

es sruliad miuRweveli ramaa.<br />

moTxovnilebis Cveneuli gageba<br />

pirdapir ukavSirdeba<br />

Cvens warmodgenebs zogi saxis<br />

gaWirvebis acilebadi<br />

bunebis Taobaze da Cvensave<br />

mosazrebas, Tu ra unda gakeTdes<br />

amisaTvis; xolo swored<br />

imis gasagebad, Tu ra<br />

aris SesaZlebeli (socialur<br />

SesaZleblobebze maqvs laparaki),<br />

sajaro diskusia sazogadoebaSi<br />

lamis gadamwyvet<br />

rols TamaSobs. politikuri<br />

uflebebi, sityvisa da diskusiis<br />

TavisuflebasTan er-<br />

Tad, aramarto Zireulad aucilebelia<br />

ekonomikur moTxovnebze<br />

sazogadoebis reaqciis<br />

gamosawvevad, aramed<br />

TviT am ekonomikuri moTxovnebiskonceptualizaciisTvisaa<br />

saWiro.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

51<br />

solidaroba<br />

faseulobaTa<br />

universaloba<br />

gamodis, rom demokratiis<br />

zemoxsenebul pretenzias<br />

erTdroulad ramdenime sayrdeni<br />

hqonia: pirveli, esaa<br />

moqalaqeTa cxovrebaSi politikuri<br />

Tanasworobisa da<br />

piradi Tavisuflebis Tavis-<br />

Tavadi Rirebuleba; meore _<br />

politikuri neba-survili,<br />

xelisufleba pasuxismgebeli<br />

da angariSvaldebuli iyos _<br />

es ukve gamoyenebiTi Rirebulebaa;<br />

da mesame _ demokratiis<br />

konstruqciuli Rirebuleba<br />

faseulobaTa gadafasebisa<br />

da moTxovnebis, uflebebisa<br />

da valdebulebebis gaazrebis<br />

procesSi. aqedan gamomdinare,<br />

Sevecdebi davasabuTo<br />

Cemi Tvalsazrisi demokratiis,<br />

rogorc universaluri<br />

faseulobis, Taobaze.<br />

roca am debulebas ganixilavs<br />

vinme, xSirad xazgasmiT<br />

aRiniSneba xolme, rom demokratias<br />

yvela rodi aniWebs<br />

gadamwyvet mniSvnelobas,<br />

gansakuTrebiT, Tuki arCevani<br />

CvenTvis saWiro Tu sanatrel<br />

movlenaTa Soris unda gakeTdes.<br />

Tanaxma var, _ erTsulovneba<br />

am sakiTxSi ar arsebobs,<br />

da bevrisaTvis swored esaa<br />

imis maniSnebeli, rom demokratias<br />

universalur faseulobaTa<br />

rigSi jerjerobiT<br />

ver CavayenebT.<br />

cxadia, aq meTodologiuri<br />

SekiTxviT unda daviwyoT: ra<br />

aris universaluri faseuloba?<br />

raRac Rirebuleba rom<br />

universalurad miviCnioT,<br />

amisTvis uciloblad yvelas<br />

Tanxmobaa saWiro? es rom<br />

marTla ase iyos, universalur<br />

faseulobaTa CamonaTvali


#1(28)<br />

SesaZloa sulac Seuvsebeli<br />

dagvrCenoda. ar arsebobs<br />

faseuloba (TviT dedobis<br />

cnebac ki), romelic odesRac<br />

vinmes eWvqveS ar daeyenebinos<br />

da, Sesabamisad, sayovel-<br />

Tao Tanxmoba sulac araa<br />

saWiro raimes universalur<br />

faseulobad asaRiareblad.<br />

ufro swori iqneba, Tu vityviT:<br />

universalur faseulobad<br />

rom vaRiaroT rame, msoflios<br />

sxvadasxva kuTxeSi<br />

xalxi masSi raRac Rirebuls<br />

unda poulobdes.<br />

rodesac mahaTma gandi ara-<br />

Zaladobis universalur Rirebulebas<br />

qadagebda, imas ki<br />

ar amtkicebda, TiTqos yvelgan<br />

yvela ukve ase daiwyebda<br />

moqcevas, aramed miuTiTebda,<br />

rom yvelas sakmao mizezi gaaCnda<br />

mis dasafaseblad. aseve,<br />

roca rabindranat Tagori<br />

`azrovnebis Tavisuflebas~<br />

acxadebda universalur Rirebulebad,<br />

sulac ar egona,<br />

TiTqos es yvelasTvis<br />

misaRebi iyo _ ubralod, es<br />

yvelasTvis saWirod miaCnda,<br />

da swored am azris garkvevas,<br />

axsnas da gavrcelebas Sealia<br />

Tavisi dReni. ase da amgvarad,<br />

yovelive, rasac universalobis<br />

pretenzia aqvs, faqtobriv<br />

analizsac moiTxovs _ gansakuTrebiT<br />

im sakiTxTan dakavSirebiT,<br />

marTla Tu miiCneva<br />

Rirebulad is, rasac xalxi<br />

manamde aseTad ar aRiqvamda.<br />

roca demokratiul wyobas<br />

Tundac Teoriulad usadageben<br />

qveyanas, romelsac is jer<br />

ar gaaCnia, da sadac xalxs<br />

saSualeba ar hqonia demokratiis<br />

Sesaferi wesisa da rigis<br />

mixedviT ecxovra, ratom-<br />

Rac winaswar varaudoben,<br />

rom yvela uciloblad kma-<br />

Solidarität<br />

politika da ideologia<br />

yofili darCeba. jer kidev<br />

XIX saukuneSi amdagvari daSveba<br />

gamoricxuli iyo, magram<br />

Cvens droSi amis bunebrivad<br />

miCneva (rasac me zemoT kompiuteruli<br />

default programis<br />

principi vuwode) far-<br />

Tod gavrcelebul praqtikad<br />

iqca. oRondac demokratiis<br />

eqsportma ki ar Seamcira, gazarda<br />

misi momxreebis rigebi<br />

da iqac ki, sadac ukve TiTqosda<br />

damkvidrebuli demokratiuli<br />

sistema gadavarda,<br />

farTo saprotesto gamosvlebis<br />

CaxSoba mxolod sisxliani<br />

represiebis Sedegad<br />

xerxdeba xolme. bevri axlac<br />

mzadaa Tavic ki gaswiros<br />

demokratiuli wyobis dasabruneblad.<br />

oRond maT, vinc<br />

demokratiis universaluri<br />

Rirebulebis Taobaze gamoTqvams<br />

eWvs, argumentad erTsulovnebis<br />

ararseboba ki ar<br />

moaqvT, aramed regionalur<br />

siWrelesa da dapirispirebaze<br />

akeTeben aqcents. zogni<br />

kidev ZiriTad mizezad qveynis<br />

ukidures gaWirvebas asaxeleben,<br />

anu amtkiceben, rom<br />

Rataks puri sWirdeba da ara<br />

demokratia. arada es, TiTqosda<br />

metad efeqturi debuleba,<br />

ormxriv mcdaria: jer<br />

erTi, rogorc ukve aRvniSneT,<br />

demokratiis damcavi roli<br />

swored RaribTaTvis aris<br />

mniSvnelovani: upirvelesad<br />

SimSilobis, ekonomikuri<br />

krizisis, potenciur msxverplTa<br />

da aseve Tundac ekonomikaSi<br />

CarTuli xalxisaTvis<br />

politikuri xmis mosapoveblad.<br />

demokratia araa is fufuneba,<br />

romelsac SeiZleba<br />

keTildReobis mosvlamde<br />

davacdevinoT.<br />

meorec, arafriT mtkicdeba,<br />

TiTqosda Raribebi, arCevani<br />

rom hqondeT, demokratias<br />

52<br />

}'vh'mksr<br />

uaryofdnen. 70-ian wlebSi<br />

indoeTis mTavrobam amave<br />

argumentebze dayrdnobiT<br />

scada, `krizisuli viTarebidan<br />

gamomdinare~, zogi politikuri<br />

da samoqalaqo uflebebis<br />

Sekvecis aucilebloba<br />

daesabuTebina, rasac<br />

vadamdeli arCevnebis gamar-<br />

Tva mohyva. eleqtoratic<br />

swored am sakiTxTan dakavSirebiT<br />

gaiyo orad. sabolood<br />

msoflios erT-erTi uRaribesi<br />

indoeli amomrCeveli<br />

uflebebis Tundac droebiTi<br />

Sekvecis winaaRmdeg gamovida.<br />

saerTod, moaruli azria,<br />

TiTqos Rarib-RatakT samoqalaqo<br />

da politikuri uflebebis<br />

sakiTxi naklebad awuxebT;<br />

realuri suraTi ki sul<br />

sxvaa: samxreT korea, tailandi,<br />

bangladeSi, pakistani,<br />

birma, indonezia _ yvelgan<br />

demokratiis gardaqmnebis<br />

Taobaze midis Sexla-Semoxla.<br />

amave dros, Tumca politikuri<br />

Tavisufleba mkveTrad<br />

SezRudulia afrikis kontinentis<br />

nebismier qveyanaSi,<br />

TiTqmis yvelgan saprotesto<br />

gamosvlebi iwyeba, roca ki<br />

viTareba odnav mainc iZleva<br />

amis saSualebas.<br />

,,kulturaTa<br />

gansxvavebulobis~<br />

argumenti<br />

xSirad kidev erT arguments<br />

gaigonebT zemoxsenebul<br />

regionalur siWrelesa Tu<br />

gansxvavebaTa Taobaze _ amjerad<br />

ara ekonomikuri, aramed<br />

ukve kulturis ganxriT;<br />

maTgan yvelaze cnobili albaT<br />

mainc e.w. `aziuri faseulobebia~.<br />

mudam amtkicebdnen,<br />

rom azielebi tradiciulad<br />

ufro met pativs sce-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


men wesrigsa da disciplinas,<br />

vidre politikur uflebebs<br />

_ Sesabamisad, demokratiis<br />

mimarT maT metad skeptikuri<br />

damokidebuleba unda hqondeT.<br />

metismetad saZneloa amgvari<br />

fsevdointeleqtualuri debulebis<br />

sasargeblod raime<br />

xelmosaWidis povna nebismieri<br />

aziuri qveynis istoriaSi,<br />

gnebavT, indoeTi aviRoT,<br />

gnebavT _ mTeli axlo aRmosavleTi,<br />

irani da a.S. piriqiT,<br />

SemiZlia dagisaxeloT<br />

qristeSobamde III saukunis<br />

warwerebi, imperator aSokas<br />

droindeli, sadac mkveTrad<br />

xazgasmulia Semwynareblobis,<br />

pluralizmis saWiroeba<br />

da, aseve, saxelmwifos valdebuleba<br />

_ daicvas Tavisi<br />

qveSevrdomi umciresobani.<br />

azia metismetad farTo regionia,<br />

da axla amas msoflios<br />

mosaxleobis 60% miaTvaleT.<br />

aseTi raodenobis xalxze raime<br />

Tezisis ganvrcoba gansakuTrebiT<br />

saeWvoa. Tumca am<br />

`aziur faseulobaTa~ advokatebi<br />

ZiriTadad Soreuli<br />

aRmosavleTis qveynebs gulisxmoben.<br />

dasavleTsa da azias<br />

Soris dapirispireba maTi<br />

azriT, tailandis aRmosavle-<br />

TiT iwyeba, xolo danarCeni<br />

nawili met-nakelbad mainc<br />

`erTmaneTis msgavsia~. imave<br />

li kuan ius Rrmaazrovani<br />

mtkicebiT, fundamenturi<br />

gansxvavebaa sazogadoebisa<br />

da mmarTvelobis zogadad<br />

dasavlur da konkretulad<br />

aRmosavleTaziur gagebas<br />

Soris, oRond, roca vambobT<br />

_ aRmosavleTi azia _ vgulisxmobT<br />

koreas, iaponias, CineTs,<br />

vietnams da ara _ samxreTaRmosavleT<br />

azias, rac mxolod<br />

sino-induri kulturuli<br />

faseulobebis raRac narevia,<br />

Tumca ki Tavad indoeTi amave<br />

faseulobebs aRiarebso.<br />

magram es samxreT-aRmosavle-<br />

Ti aziac, Tavis mxriv, imdenad<br />

Wrelia, rom gansxvavebebi<br />

TviT qveynebs SigniTac ki<br />

uamravia, araTu qveynebs<br />

Soris. aziuri faseulobebis<br />

xsenebaze yvela konfucis<br />

asaxelebs ZiriTad avtoritetad,<br />

magram, vTqvaT, iaponiaSi,<br />

CineTsa da koreaSi budisturi<br />

tradiciebia ZirZveli<br />

da farTod gavrcelebuli;<br />

aseve, ukve didad fexmokidebulia<br />

qristianuli moZRvrebac.<br />

verafriT vityviT, TiTqos<br />

romelime am kulturaTagani<br />

wesrigis mcnebas Tavisuflebis<br />

moTxovnaze maRla<br />

ayenebdes.<br />

metic, TviT konfuci aravis<br />

moZRvravda saxelmwifos mimarT<br />

brmad morwmune iyavi-<br />

To. rodesac ci-lu daekiTxa,<br />

rogor vemsaxuroT Tavadso,<br />

man upasuxa (darwmunebuli<br />

iyaviT, am naTqvams nebismieri<br />

cenzori siamovnebiT amoSlida):<br />

simarTle miuge, gindac<br />

Seuracxyofili dagrCes. konfucis<br />

arc sifrTxilis<br />

grZnoba aklda da arc taqtis,<br />

magram cudi mmarTvelobis<br />

mxardasaWeri rCeva aravis-<br />

Tvis miucia: `roca qveyana<br />

swor gzas adgas, ilaparake<br />

Tamamad da moiqeci Sesabamisad;<br />

magram roca gezi mruddeba,<br />

mainc iseve moiqeci,<br />

oRond sityva ki Searbile~.<br />

konfuci imazec miuTiTebda,<br />

rom axla ratomRac wminda<br />

aziur faseulobebad Seracxuli<br />

ori niSansveti _ erTguleba<br />

ojaxis mimarT da mor-<br />

Cileba saxelmwifos mimarT _<br />

SesaZloa erTmaneTsac daupirispirdes.<br />

sxvaTa Soris, zo-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

53<br />

solidaroba<br />

gadad `aziur faseulobaTa~<br />

apologetebis umravlesoba<br />

saxelmwifos rols ojaxis<br />

rolis Tavisebur gagrZelebad<br />

miiCnevs; magram gavixsenoT<br />

konfucis dialogi Ses<br />

provinciis gamgebelTan:<br />

`Cems qveSevrdomTa erTguleba<br />

dausazRvravia~, cudmedidurad<br />

ganacxada gamgebelma,<br />

`erTi, romelmac cxvari<br />

moipara, sakuTarma Svilma<br />

amxila~. `CvenTan es sxvagvarad<br />

esmiT~, gaepasuxa konfuci,<br />

`mama Svils afarebs xels,<br />

Svili mamas icavs, magram gana<br />

esec erTgulebis niSani araa?~<br />

saerTod, erTmniSvnelovani<br />

aRqma ybadaRebuli `aziuri<br />

faseulobisa~, romelic<br />

TiTqosda demokratiasa da<br />

politikur uflebebs ewinaaRmdegeba,<br />

veraviTar kritikas<br />

ver uZlebs. iqneba am Tezisis<br />

mecnierulad dasabu-<br />

Tebis moTxovna gulubryvilobac<br />

ki iyos Cveni mxriv: mis<br />

mqadagebelTa Soris arcerTi<br />

analitikosi araa: mxolod<br />

politikuri funqcionerebi,<br />

isic umetesad avtoritaruli<br />

reJimebis oficialuri Tu<br />

araoficialuri damcvelebi<br />

gamodian amgvari lozungebiT.<br />

asea Tu ise, ki Rirs dasafiqreblad,<br />

rom sanam Cven, akademiuri<br />

wreebis warmomadgenlebi,<br />

sruliad ususurni varT<br />

politikaSi, praqtikos politikosebs<br />

igive sWirT analitikuri<br />

azrovnebis ganxriT.<br />

Tanadrouli politikuri bataliebis<br />

fonze, gansakuTrebiT<br />

ki axlo aRmosavleTSi,<br />

pirovnuli Tavisufleba xSirad<br />

warmoisaxeba rogorc Zireulad<br />

Seuwynarebeli da<br />

miuRebeli ram islamis mimdevarTaTvis;<br />

magram tradiciaTa<br />

nairferovneba da saxesxva-


#1(28)<br />

obani islamisTvisac iseve ni-<br />

Sandoblivia, rogorc nebismieri<br />

sxva sarwmunoebisTvis.<br />

indoeTSi, gnebavT, akbari<br />

gavixsenoT, gnebavT _ romelime<br />

sxva imperatori did mogolTa<br />

dinastiidan (im avadsaxsenebeli<br />

aurangzebis gamoklebiT),<br />

yvelani politikuri<br />

Tu religiuri Semwynareblobis<br />

karg magaliTs aCvenebdnen.<br />

TviT Turqi imperatorebic<br />

xSirad ufro dam-<br />

Tmenni iyvnen, vidre zogi maTi<br />

evropeli vis-à-vis. msgavsi magaliTebis<br />

povna qairosa da<br />

baRdadis mmarTvelTa Sorisac<br />

iolad SeiZleba. bolos<br />

da bolos, XI I saukunis saxelganTqmuli<br />

ebraeli mecnieri,<br />

maimonidi, iZulebuli Seiqna<br />

mSobliuri evropidan mis<br />

TanamoZmeTa mimarT bevrad<br />

ufro tolerantul qairos<br />

gadaxvewiliyo da ganswavlul<br />

sulTan saladinisTvis eTxova<br />

TavSesafari.<br />

siWrele umravles kultura-<br />

Ta niSandoblivi maxasiaTebelia<br />

mTel msoflioSi, da am<br />

mxriv arc dasavluri civilizaciaa<br />

gamonaklisi. demokratiuli<br />

mmarTvelobis is praqtika,<br />

rac dResdReobiTaa Tanamedrove<br />

dasavleTSi gabatonebuli,<br />

ZiriTadad ganmanaTleblobis<br />

epoqisa da industriuli<br />

revoluciis<br />

Sedegad miRebul konsensuss<br />

eyrdnoba, da faqtobrivad,<br />

XX saukuneSi iCina Tavi. aq<br />

iseTi suraTis daxatva, TiTqos<br />

mTel dasavleTs aTaswleulis<br />

ganmavlobaSi pirdapir<br />

dabedebuli hqonda demokratia,<br />

xolo mere imave suraTis<br />

aradasavluri (Tanac viTomda<br />

monoliTuri) tradiciebis<br />

mqone qveynebze proecireba<br />

gvariani Secdoma iqneboda.<br />

Tumca sakiTxis gamartivebi-<br />

Solidarität<br />

politika da ideologia<br />

saken swrafva ara mxolod<br />

vinme azieli samTavrobo warmomadgenlis<br />

gamosvlebSia<br />

sagrZnobi, zogi dasavleli<br />

Teoretikosis naSromSic<br />

TvalSisacemia.<br />

nimuSad Tundac iseTi mar-<br />

Tlacda mniSvnelovani avtoris<br />

magaliTs movitan, rogorc<br />

samuel hanTingtonia.<br />

mis `civilizaciaTa SexlaSi~<br />

is yovlad mcdari azria gamoTqmuli,<br />

rom TiTqos `individualobis<br />

gaazreba, saku-<br />

Tari uflebebisa da Tavisuflebis<br />

tradiciuloba~<br />

mxolod dasavleTSi arsebobs<br />

da es `unikaluri movlenaa<br />

civilizebul sazogadoeba-<br />

Si~. misive mtkicebiT, `dasavleTis<br />

ZiriTadi maxasiaTebeli,<br />

rac mas sxva civilizaciebisagan<br />

ganasxvavebs, qronologiurad<br />

win uZRoda dasavleTis<br />

modernizaciis process~<br />

da `dasavleTi Tanamedroveobamdec<br />

dasavleTi iyo~.<br />

esaa swored is debuleba, Cemi<br />

azriT, veraviTar `axloiT<br />

ganCxrekas~ rom ver uZlebs.<br />

ase Cans, mavani azieli maRal-<br />

Cinosnis yoveli Rrmaazrovani<br />

gamonaTqvami raRac `aziur<br />

faseulobaTa~ Taobaze iqve<br />

poulobs sapirispiro gamoZaxils<br />

romelime dasavleli inteleqtualis<br />

mxridan, oRond<br />

egaa, ramdenic ar unda Camoawodos<br />

erTma da moigerios<br />

meorem, amgvari burTaoba<br />

veranairad ver Seuwyobs<br />

xels demokratiis universalur<br />

Rirebulebad cnobas.<br />

sakiTxis dasmis wesiT<br />

me Sevecade mimomexila ramdenime<br />

problema, rac dakav-<br />

Sirebulia demokratiis pre-<br />

54<br />

}'vh'mksr<br />

tenziasTan universalur Rirebulebad<br />

warmogvidges. es<br />

moicavs demokratiis Tavis-<br />

Tavad faseulobas adamianTa<br />

arsebobisaTvis, mis gamoyenebiT<br />

rols politikuri nebis<br />

warmoqmnisasa da konstruqciul<br />

funqcias imave faseulobaTa<br />

SeqmnaSi. yovelive<br />

amas namdvilad ara aqvs regionaluri<br />

xasiaTi _ sxvaTa Soris,<br />

iseve, rogorc arc mkacri<br />

wesrigisa da disciplinisadmi<br />

midrekilebas: faseulobaTa<br />

nairgvaroba saer-<br />

Tod damaxasiaTebelia umetes<br />

da, SesaZloa, yvela umTavresi<br />

kulturisaTvis. ase rom,<br />

zemoxsenebuli `kulturaTa<br />

gansxvavebulobis~ argumenti<br />

sruliad aradamajerebeli<br />

winaRobaa Cveni dRevandeli<br />

arCevanisaTvis. es arCevani ki<br />

marTlac dResvea gasakeTebeli,<br />

Tuki demokratiis im funqcionalur<br />

rols gaviTvaliswinebT,<br />

razedac damokidebulia<br />

kidec misi Semdgomi gavlena<br />

Tanamedrove samyaroSi.<br />

es sakiTxi umniSvnelovanesia<br />

da, rogorc vTqvi, araviTari<br />

regionaluri maxasiaTeblebi<br />

ar udgas winaRobad. swored<br />

esaa demokratiis, rogorc<br />

universaluri faseulobis,<br />

safuZveli: is arc kultura-<br />

Ta raRac gamogonil tabuirebas<br />

emorCileba da arc civilizaciebis<br />

viTomda istoriul<br />

gansazRvrulobas.<br />

pirvelad daibeWda<br />

JurnalSi `sazogadoeba da<br />

politika~ N3<br />

Ñîëiäàðíiñòü


TOLERANCE<br />

nu moklav<br />

amboben, rom aTasma qarTvelma<br />

inteligentma sakanonmdeblo<br />

organosgan saaxalwlo sa-<br />

Cuqari, indauri, miiRo. swored<br />

ise, rogorc arCevnebis<br />

win mRvdelmTavrebma _ jipebi.<br />

sanam elitaruli indauri<br />

`eris saukeTeso nawilis~ qvabebSi<br />

ixarSeboda, pirveli<br />

arxis generalurma prodiuserma,<br />

giorgi Wanturiam,<br />

unikaluri nobaTi mogvarTva:<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

55<br />

solidaroba<br />

jafaras!<br />

lela gafrindaSvili<br />

`saqarTvelos moqalaqeebisadmi<br />

TanagrZnobiTa da siyvaruliT<br />

savse~ frazebi, sadac<br />

igi gansxvavebuli SesaZleblobebis<br />

adamianebs `xeibrebad~<br />

moixseniebs, homoseqsualebs<br />

_ `pidarastebad~,<br />

tolerantoba `korkotas~<br />

ZmabiWuri SeZaxilebi hgonia,<br />

xolo pirveli arxis ganaxleba<br />

_ gogo-biWebiT misi dakompleqteba.<br />

Tanac darwmunebulia,<br />

rom sicocxle mxolod


#1(28)<br />

`norCebs~ gulisxmobs, xolo<br />

danarCenebi, gansakuTrebiT<br />

xandazmuli qalebi, unda<br />

`mokla~, raTa axalgazrdebiT<br />

dasaxlebul kunZuls, anu<br />

televizias, suli STabero;<br />

`es televizia cocxalia. Cveni<br />

pirveli amocana iyo beberi<br />

qali mogvekla, romelTanac<br />

asocirdeboda es televizia...~<br />

xelisuflebis favoritTagan,<br />

cxadia, saxelmwifo moxelis<br />

qsenofobia aravis gauprotestebia.<br />

sazogadoebis nawili<br />

ki axmaurda, ayvirda, magram<br />

kuluarulad da ara _<br />

organizebulad!<br />

amas pirveli arxis mesveurTa<br />

Tavis marTleba mohyva: Cven<br />

gamokvleva CavatareT da respondentTa<br />

umravlesobam sazogadoebrivi<br />

mauwyebeli moxuc<br />

qals Seadarao.<br />

sazogadoebam Tqva, televizia<br />

moxuc qals hgavso da ara _<br />

moxuci qali unda moklaTo!<br />

iqneb saqarTvelos moqalaqeebs<br />

`qalis~ tansacmeli anu<br />

aparatura da studiebi ar<br />

moswonT? iqneb, Tanamedrove<br />

Solidarität<br />

TOLERANCE<br />

kulturuli, socialuri da<br />

politikuri cxovrebis asaxvis<br />

simwireze miganiSnaT, ris<br />

gamoc teleeTeri bebiebis mier<br />

mravaljer moyolil, moyir-<br />

Webul zRapars emsgavseba.<br />

am sakiTxebze rom gefiqraT,<br />

maSin mixvdebodiT, rom `axlis~<br />

Sesaqmnelad `Zveli~ ki ar unda<br />

`mokla~, aramed am ori ukiduresobis<br />

Tanaarseboba unda<br />

asaxo. aseT SemTxvevaSi televizia<br />

socializmze damynil<br />

patriarqats ki ar daemsgavseba,<br />

aramed _ realur cxovrebas,<br />

sadac socialurad sustebi<br />

da Zlierebi, religiuri<br />

da eTnikuri jgufebi, kulturuli<br />

da politikuri erTobebi<br />

Tanaarseboben. ai, es aris<br />

saintereso da es zrdis sociumSi<br />

tolerantobis xarisxs,<br />

romelic Turme, misi warmomadgenlis<br />

ganmartebiT, pirveli<br />

arxis prioriteti ar aris.<br />

giorgi Wanturias azrebis wakiTxvis<br />

Semdeg pirveli, vinc<br />

gamaxsenda, swored am saxelmwifo<br />

moxelis bebia iyo, akademikosi<br />

qeTevan lomTaTiZe,<br />

afxazur-adiRuri enebis sferoSi<br />

unikaluri gamokvlevebis<br />

avtori. maSin, roca bevri<br />

qarTveli mkvlevari, politikuri<br />

da sazogado moRvawe afxazebis<br />

damamcirebeli, Seuracxmyofeli<br />

gamokvlevebis<br />

tiraJirebiT iyo garTuli,<br />

qalbatoni qeTevani swored<br />

afxazuri da abazuri enebis<br />

TviTmyofadobasa da Cvens<br />

saerTo kavkasiur naTesaobaze<br />

saubrobda. misi redaqtorobiT<br />

2003 wels gamocemuli<br />

`qarTul-afxazuri leqsikoni~<br />

xom unikaluria Tavisi<br />

mniSvnelobiT. amitom gamor-<br />

Ceulad uyvardaT igi afxa-<br />

56<br />

}'vh'mksr<br />

zebs da ase moikiTxavdnen<br />

xolme: `Õàí òàáàêîó?~ anu sad<br />

aris Cveni dedao? Cvens uaxloes<br />

warsulSi es Warmagi<br />

enaTmecnieri rom vinmes gaxseneboda<br />

da mSvidobis mSeneblobis<br />

procesSi CaerTo, an<br />

televiziiT misi wvlilis<br />

amsaxveli siuJetebi moemzadebinaT,<br />

vin icis, iqneb Tavidan<br />

agvecilebina Zveli da<br />

axali omi! qeTevan lomTaTi-<br />

Ze xom 2007 wlis 22 seqtembers,<br />

96 wlisa gardaicvala! magram<br />

aseTi saqmis gakeTebas jer<br />

codna sWirdeba, Semdeg _ socialuri<br />

problemebisadmi<br />

mgrZnobeloba da adamianebisadmi<br />

TanagrZnoba, risi deficitic<br />

qarTul mediasivrceSi<br />

namdvilad didia.<br />

axla ki mTavari! istoriebi,<br />

romlebmac Tavis droze bevri<br />

ram maswavla da rogorc bebiam<br />

_ SviliSvils, ise minda<br />

movuyve pirveli arxis generalur<br />

prodiusers.<br />

VERBA MAGISTRA<br />

Cems quCaze erTi geologi kaci<br />

cxovrobda, romelsac bavSvebis<br />

Wkuis darigeba uyvarda.<br />

dagvinaxavda Tu ara erTad<br />

Sekrebilebs, maSinve raime<br />

grZel, didaqtikur leqcias<br />

Cagvitarebda, bolos xels<br />

zecisken gaiSverda da ityoda:<br />

''VERBA MAGISTRA'' da<br />

iqve ganmartavda _ `maswavleblis<br />

sityva~.<br />

zafxulobiT `magistrasTan~<br />

moskovidan misi ZmisSvili, Temo,<br />

Camodioda: gabRenZili,<br />

xmeli da maRali biWi. Soridan,<br />

saxeze damcinavi RimiliT,<br />

gvaTvalierebda `kla-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


sobanas~ TamaSiT garTul<br />

gogonebs. mere Tavis Robeze<br />

Semojdeboda da gamayruebel<br />

stvenas iwyebda.<br />

mas albaT arasodes gavicnobdi,<br />

rom ara erTi SemTxveva:<br />

Cveni quCis oRro-CoRro qvafenilze<br />

erTxelac moxuci<br />

qali ise daeca, rom ramdenime<br />

wuTi ugonod egdo. qudmoglejili<br />

gavvardi dasaxmareblad:<br />

wamovayene. mosulierda<br />

Tu ara, madlierebiT Semomxeda,<br />

Tavi damikra da gza<br />

gaagrZela.<br />

roca gamoverkvie, Tavis Robeze<br />

Semomjdari Temo davinaxe,<br />

ucnaurad iRrijeboda da<br />

fexebs iqnevda. arc ganZreula.<br />

vifiqre _ mival, xels<br />

vkrav da gadavayiraveb-meTqi,<br />

magram vin macala? Soridanve<br />

SemomZaxa:<br />

– À òû Êðèñòè ÷èòàëà?<br />

uaris niSnad Tavi gaviqnie, razec<br />

erTi kargad gadaixarxara<br />

da miTxra:<br />

– Êàê ÿ íå äîãàäàëñÿ, òû âåäü<br />

ïî-ðóññêèé ÷èòàòü íå óìååøü?<br />

sibrazisagan ena dameba, magram<br />

mainc sxapasxupiT CamovuTvale<br />

moTxrobebi, romlebic<br />

swored rusulad wavikiTxe.<br />

– Î, ýòè-æå íàøè! ß ïðî<br />

çàãðàíè÷íûõ ñïðàøèâàë. ß áû<br />

îäîëæèë, íî ñ ñîáîé íå âçÿë,<br />

÷åðåç ãîä ïðèíåñó.<br />

madloba gadavuxade da misi<br />

qarTulis codniT davinteresdi.<br />

miTxra, sami welia vswavlob<br />

da ukve moTxrobebsac<br />

vwer qarTulado, Tu ginda _<br />

wagakiTxebo. sixaruliT dav-<br />

Tanmxdi.<br />

meore dResve 48-furcliani<br />

rveuli momitana, romelzedac<br />

wiTelpomadiani qali exata<br />

da didi asoebiT ewera: `nu<br />

moklav mgalobel Cits!~ gamalebiT<br />

daviwye kiTxva. moTxroba<br />

sul 40-45 gverdi iyo,<br />

Tan didi, uswormasworo asoebiT<br />

naweri. fanqris rux uferulobas<br />

wiTeli pastiT Ses-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

57<br />

solidaroba<br />

rulebuli adgilebi arRvevda.<br />

Tanac es wiTeli Canar-<br />

Tebi imdenad gulmodgined,<br />

lamazad iyo dawerili, rom,<br />

roca kiTxvas movrCi, Cems<br />

wignakSi didi rudunebiT gadavwere<br />

da xSirad viyenebdi<br />

Tanatolebis dasamoZRvrad.<br />

ai, isinic:<br />

`adamians SeuZlebelia gaugo,<br />

Tu cota xniT mis Tvalsazrisze<br />

ar gadaxvedi. mis kanSi<br />

unda SeZvre da gaiar-gamoiaro.<br />

Tu es fokusi aiTvise,<br />

maSin Zalian gagiadvildeba<br />

Sengan gansxvavebul adamianebTan<br />

urTierToba...~<br />

`ici ra aris kompromisi? es<br />

aris, roca adamianebi erTmaneTs<br />

uTmoben da am gziT Se-<br />

Tanxmdebian~.<br />

`arasodes moixsenio Savkanianebi<br />

`zangebad~!<br />

`TeTrkanianma qalma Savkanian<br />

mamakacs akoca, acduna igi da


#1(28)<br />

amiT moraluri kanoni daar-<br />

Rvia. misma survilma kanonze<br />

gaimarjva, axla ki _ misi sircxvilis<br />

mowme, tom teilori,<br />

unda moiSoros. mas sazogadoebac<br />

eTanxmeba, radgan Cveni<br />

azriT xom yvela Savkaniani<br />

matyuara da uzneoa. magram<br />

Cven aseve yvelas mogvexseneba,<br />

rom mxolod zogierTi<br />

Savkaniania matyuara da uzneo.<br />

magram es msjeloba xom<br />

ara mxolod erT rasaze, aramed<br />

yvela adamianze Tanabrad<br />

vrceldeba?! aba romel Cvengans<br />

ar ucruia da ar moqceula<br />

uRirsad?!~<br />

`adamianma, romelsac bavSvebi<br />

`saSinelebas~ veZaxdiT, me da<br />

jims sicocxle gvaCuqa... yvela<br />

adamiani kargia, Tu is bolos<br />

da bolos gaicani...~<br />

iseTi aRfrTovanebuli viyavi,<br />

rom Temos davumegobrdi.<br />

Tvali sul misi ezosken<br />

meWira. me `Ramura~ var da<br />

radgan maTi sxveni mTeli<br />

Rame ganaTebuli iyo, vifiqre<br />

_ namdvilad axal moTxrobebs<br />

wers-meTqi, magram gamawbila:<br />

Solidarität<br />

TOLERANCE<br />

iq ubralod Suqs ar vaqrob-<br />

To. erT TveSi Temos ezo<br />

xalxiT gaivso. mezoblebma<br />

Tqves _ `magistras~ deda, keke,<br />

gardaicvalao. saxtad davrCi!<br />

maTTan mesame adamiani<br />

arasdros daminaxavs.<br />

dakrZalvaze uamravi xandazmuli<br />

qali movida. keke rusulis<br />

maswavlebeli yofila,<br />

respublikis damsaxurebuli<br />

pedagogi.<br />

sapanaSvido miTqma-moTqmaSi<br />

isic gavarkvie, rom ganaTebuli<br />

sxvenis binadari swored<br />

is iyo: sicocxlis bolo wu-<br />

Tamde Sromisunariani, bevrs<br />

kiTxulobda da SviliSvilis-<br />

Tvis moTxrobebs qarTulad<br />

Targmnidao. roca ukanasknel<br />

gzaze acilebdnen, Tvali<br />

cxedrisken gameqca da Cemi<br />

gadarCenili moxuci Sevicani.<br />

ra didi Wkua undoda imis mixvedras,<br />

rom mezobeli biWis<br />

mier Tavisad gasaRebuli<br />

moTxroba `sxvenis Citma~ dawera.<br />

xolo, roca 1986 wels,<br />

harper lis `nu moklav jafa-<br />

58<br />

}'vh'mksr<br />

ras~ qarTulad wavikiTxe,<br />

mivxvdi saqmis namdvil arss:<br />

keke bebiam es novela rusulidan,<br />

improvizebulad Targmna.<br />

kidev erTxel gavbrazdi moxuci<br />

qalis gamo, romlis gonierebasa<br />

da niWs namdvilad<br />

unda vumadlode am ukvdavi<br />

Txzulebis ideebTan ziarebas:<br />

rogor ar unda daCagro<br />

Senze susti da Sengan gansxvavebuli<br />

adamiani, iseve, rogorc<br />

ar unda mokla jafara,<br />

_ Citi, romelic ar erCis<br />

naTesebs, ar emtereba glexis<br />

nugeSad gamovsebul beRels,<br />

_ mxolod galobiT gvatkbobs<br />

da Tvisuflad dafrinavs!<br />

saswrafod Cemi wignaki mov-<br />

Zebne: ukve meramdened vkiTxulobdi<br />

harper lis azrebs<br />

da guls amoucnobi sevda mim-<br />

Zimebda _ albaT, keke bebias<br />

gamo. rogor cdilobda SviliSvilisaTvis<br />

TanagrZnoba<br />

eswavlebina! Secda! siyvaruli<br />

ar iswavleba, es niWi an<br />

geZleva, an _ ara. mis cdas<br />

rom nayofi gamoeRo, maSin<br />

Temo moamage bebias sxvenis<br />

martoobisTvis ar gaimetebda,<br />

qvafenilze dacemuls wamoayenebda<br />

da, rogorc avtors<br />

da maswavlebels, arasdros<br />

`moklavda~. aba, warmoidgineT,<br />

ras uzams Citebs aseTi adamiani!<br />

HELICHRYSUM<br />

anu ukvdava<br />

Cemi STagonebis wyaro buneba<br />

arasodes yofila. misi sidiade<br />

da sworupovroba cota<br />

maSinebda, ufro sevdas mgvrida,<br />

vidre _ sixaruls. ai,<br />

Ñîëiäàðíiñòü


cxovelebi da adamianebi! maT<br />

zneze dakvirveba, maTi bunebis<br />

amocnoba yovelTvis mainteresebda.<br />

amitomac rogorc<br />

giJs, ise vuyurebdi Cems naTesavs,<br />

meqis, romelic dedam<br />

miatova da mama da dedinacvali<br />

zrdidnen. sazafxulo<br />

ardadegebze igi dedaCemis<br />

mSobliur saxlSi Tavmoyril<br />

bavSvebs erTi-ori kviriT<br />

aucileblad gvestumreboda<br />

xolme. dilauTenia garboda<br />

tyeSi. uamravi yvavili, fo-<br />

Toli, fesvebi mohqonda, derefnis<br />

mzian mxares alagebda<br />

da yvelas gvafrTxilebda:<br />

`xeli ar axloT, ar SeawuxoT,<br />

Torem herbariumi gamifuWdeba!~<br />

Sepyrobili iyo mcenareebiT.<br />

leqsebsac mxolod<br />

maT uZRvnida. erTi maTgani<br />

maxsovs _ ''Fragaria ananassa''<br />

erqva.<br />

SuadRisas msxlis ZirSi bav-<br />

Svebs Tavs mogviyrida da,<br />

magaliTad, gvkiTxavda: iciT<br />

ras niSnavs ''Helichrysum''?<br />

uaris niSnad Tavebs gavaqnevdiT<br />

Tu ara, iwyeboda gulan-<br />

Tebuli saubari am mcenaris<br />

butkoze, gvirgvinis furclebze,<br />

mtverze, foTlebze,<br />

fesvebze da sicocxlis xangrZlivobaze.<br />

avad iyo amiT,<br />

amitom Txroba da msmenelebi<br />

wamaliviT sWirdeboda. erTxel<br />

dedamiwis Sesaxeb bWoba<br />

bebiaCemis azrma gaawyvetina:<br />

_ meti Sen ra giTxari! dedamiwa<br />

rom brunavdes, erTxel<br />

mainc rogor ar movxvdebodi<br />

moskovSi?<br />

_ ha, ha, ha! dedamiwa Sens gar-<br />

Semo ki ara, Tavisi RerZis<br />

garSemo moZraobs! _ upasuxa<br />

meqim saxtad darCenil gogucas.<br />

zafxuli zafxuls mosdevda<br />

da herbariumi herbariums<br />

emateboda. magram moxda ubedureba:<br />

erTxelac es sasoebiT<br />

dagrovili `simdidre~<br />

dedinacvalma dauwva, xolo<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

59<br />

solidaroba<br />

leqsebi sul nakuwebad uqcia<br />

_ ra biWis saqmea es sisuleleebio.<br />

meqi TviTgvemas mieca:<br />

aRarc skolaSi dadioda<br />

da saxlidanac fexs aRar<br />

dgamda gareT. nel-nela moego<br />

gons. amasobaSi me skola<br />

davamTavre da studenti<br />

gavxdi. moulodnelad<br />

damireka da mestumra:<br />

_ saxlidan wamovedi, veRar<br />

gavuZeli im kudians, _ miTxra,<br />

_ axla coli unda Seir-<br />

Too. Tan Tavis biZaSvils<br />

mirigebs: aba, es Cemi simwriT<br />

nagrovebi qoneba viRac gombios<br />

xom ar unda darCes, ar<br />

jobia Cemianma gaixaroso?<br />

iseTi Tavzardacemuli da<br />

Seuracxyofili iyo, rom Zlivs<br />

davamSvide. SuaRamisas wavida.<br />

karebSi idga, roca Tqva:<br />

_ geficebi, mainc ar mZuls,<br />

ufro mecodeba!<br />

im wuTSi misi gulmowyaleba<br />

ar davijere. megona ityoda _<br />

mZuls qalebio (dedisa da dedinacvlis<br />

gamo!), magram axla<br />

vxvdebi, rom marTali iyo, radgan<br />

am biWs mxolod siyvaruli<br />

SeeZlo da amisTvis isjeboda.<br />

_ aRar mixseno eg arakaci! sul<br />

dalewa yvelaferi, `madonac~<br />

ki! _ miyviroda meore dRes<br />

yurmilSi misi dedinacvali.<br />

saqarTvelos televiziis pirveli<br />

arxis generaluri prodiuserisTvis<br />

meqi pidarastia,<br />

dedinacvlisTvis _ arakaci,<br />

xolo CemTvis _ mcenareTa<br />

sulTampyrobeli berbiWa,<br />

Helichrysum anu igive<br />

ukvdava.


#1(28) TOLERANCE<br />

epilogi<br />

sanam Cven saxelmwifo moxeleTa<br />

qsenofobias vebrZviT,<br />

`nu moklav jafaras~ avtori,<br />

harper li, 82 wlis gaxda da<br />

mxolod etliT gadaadgildeba;<br />

gia Wanturias sityvebiT,<br />

`beberi xeibari qalia~,<br />

magram igi aravis daviwyebia:<br />

arc saxelmwifos da arc _ sazogadoebas.<br />

2007 wels `aSS-s<br />

prezidentis medali mSvidobisaTvis~<br />

miiRo, xolo 2008-Si<br />

alabamis Statis iuristTa<br />

asociaciis sapatio wevrad<br />

airCies. telegadacemebic<br />

miuZRvnes, sadac samarTalmcodne<br />

qali uzado gulmodginebiT<br />

ixsenebda im jildoebs,<br />

romlebic 1960 wlidan,<br />

anu wignis gamosvlidan,<br />

dRemde `saukunis saukeTeso<br />

novelad~ aRiarebulma misma<br />

moTxrobam da mis safuZvelze<br />

gadaRebulma filmma (re-<br />

Jisori robert maligani) miiRes.<br />

uamrav gamoxmaurebas<br />

Solidarität<br />

Soris harpers yvelaze<br />

mniSvnelovnad erTi afroamerikeli<br />

qalis azri miaCnia:<br />

`roca Tqveni wigni wavikiTxe,<br />

14 wlis viyavi. man Secvala<br />

Cemi cxovreba!~<br />

diax, aseT wignebsa da harper<br />

lis msgavs adamianebs SeuZliaT<br />

gavlena moaxdinon sxvebis<br />

Sexedulebebze, cxovrebaze,<br />

gaxadon isini ufro<br />

humanurebi da tolerantulebi.<br />

xolo roca `korkota~<br />

ambobs _ Cemi mezobeli vania<br />

petrovi ra jigari biWi iyoo<br />

_ es `Zmoba da gagebaa~ da ara<br />

_ tolerantoba!<br />

60<br />

}'vh'mksr<br />

Ñîëiäàðíiñòü


media<br />

presis<br />

fridon sayvareliZe<br />

organizaciis<br />

`Jurnalistebi<br />

sazRvrebs gareSe~<br />

daskvna<br />

saerTaSoriso arasamTavrobo<br />

organizaciam `Jurnalistebi<br />

sazRvrebs gareSe~ gamoaqveyna<br />

2008 wels msoflioSi presis<br />

Tavisuflebis morigi<br />

reitingi, anu presis Tavisuflebis<br />

msoflio indeqsi<br />

(Worldwide Press Freedom Index<br />

2008). am organizaciis mier<br />

gamoqveynebul rigiT me-7 reitingSi<br />

asaxulia informacia<br />

173 saxelmwifos Sesaxeb 2007<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

61<br />

solidaroba<br />

Tavisufleba msoflioSi<br />

2008 wels<br />

bolo wlebis ganmavlobaSi avtoritetuli saerTaSoriso<br />

organizaciebi regularulad atareben gamokvlevebs,<br />

romlebic obieqtur suraTs gvixataven msoflios<br />

sxvadasxva qveyanaSi demokratiiis, adamianis<br />

uflebebisa da Tavisuflebebis, ekonomikis, presis<br />

Tavisuflebis mdgomareobis Sesaxeb. am werilSi swored<br />

presis Tavisuflebis mxriv msoflioSi arsebul<br />

mdgomareobaze visaubrebT. ZiriTadad daveyrdnobiT<br />

gavleniani saerTaSoriso organizaciis `Jurnalistebi<br />

sazRvrebs gareSe~ (,,Reporters Without Borders”) gamokvlevebs,<br />

agreTve `Tavisuflebis saxlis~ (,,Freedom House”) monacemebs 1 .<br />

wlis 1 seqtembridan 2008<br />

wlis 1 seqtembramde. siaSi<br />

adgilis misaniWeblad Semu-<br />

Savebulia kiTxvari, romelic<br />

49 punqtisgan Sedgeba. mxedvelobaSi<br />

miiReba Jurnalistebis<br />

mimarT Zalis gamoyenebis<br />

yvela SemTxveva (mkvleloba,<br />

dakaveba, dapatimreba,<br />

saqmianobaSi xelis SeSla),<br />

cenzurisa da TviTcenzuris<br />

xarisxi, mediis finansuri<br />

damoukideblobis xarisxi<br />

da a.S.<br />

Catarebuli kvlevis monacem-<br />

Ta mixedviT, yvelaze


#1(28)<br />

Tavisufali media aris islandiaSi,<br />

xolo yvelaze ara-<br />

Tavisufali TurqmeneTSi<br />

(171-e adgili), Crdilo koreasa<br />

(172-e adgili) da eriTreaSi<br />

(173-e adgili). moxsenebis<br />

ZiriTadi daskvna isaa, rom,<br />

rogorc irkveva, sityvis Tavisufleba<br />

im qveynebSi ki ar<br />

yvavis, sadac ekonomikuri ke-<br />

TildReobaa, aramed iq, sadac<br />

mSvidoba sufevs. moxsenebis<br />

avtorebis monacemebiT,<br />

im demokratiuli qveynebis<br />

indeqsi, romlebic CarTulni<br />

arian konfliqtebSi ucxo<br />

qveynebis teritoriebze, magaliTad,<br />

aSS-sa (romelic 36-e<br />

adgils iyofs espaneTTan da<br />

ramdenime sxva qveyanasTan er-<br />

Tad) da israelisa (46-e adgili),<br />

yovelwliurad iklebs.<br />

maT aviwroeben sxva, magali-<br />

Tad, afrikisa da karibis<br />

auzis qveynebi, sadac presis<br />

Tavisufleba yovelwliurad<br />

met garantiebs iZens. meore<br />

daskvnis mixedviT, saerTaSoriso<br />

Tanamegobrobis kritikul<br />

damokidebulebas avtoritaruli<br />

reJimebis mimarT,<br />

rogoricaa kuba (169-e adgili)<br />

an CineTi (167-e adgili),<br />

efeqturi Sedegebi ar moaqvs.<br />

`msoflio 11 seqtembris Semdeg<br />

mniSvnelovnad Seicvala.<br />

did demokratiul qveynebSi<br />

destabilizacia sufevs. es<br />

qveynebi cdiloben Tavi daicvan<br />

da TandaTan amcireben<br />

sxvadasxva TavisuflebaTa<br />

sivrces. ekonomikurad mZlavri<br />

diqtaturebi Tavxedurad<br />

saubroben sakuTari avtoritarizmis<br />

Sesaxeb, sargebloben<br />

ra uTanxmoebebiT, romlebic<br />

msoflio Tanamegobroba-<br />

Si arsebobs, da im ngreviT,<br />

romlebic moaqvs oms<br />

Solidarität<br />

media<br />

terorizmTan brZolis lozungebiT.<br />

religiuri da politikuri<br />

tabu yovelwliurad<br />

sul ufro wina planze<br />

gamodis im qveynebSi, romlebic<br />

adre Tavisuflebis gziT<br />

midiodnen~, _ weren moxsenebis<br />

avtorebi. am konteqstSi<br />

isini fiqroben, rom presis<br />

Tavisuflebis sruli ararseboba<br />

msofliosgan daxurul<br />

qveynebSi, sadac qveyanas sityvis<br />

Tavisuflebis mtrebi<br />

marTaven, sruli dausjelobis<br />

viTarebaSi xdeba, radgan<br />

saerTaSoriso organizaciebi,<br />

rogoricaa, magaliTad, gaero,<br />

kargaven Zalauflebas<br />

da ver axdenen gavlenas saku-<br />

Tar wevrebze. msoflioSi<br />

arsebuli es viTareba ufro<br />

met SesaZleblobebs uqmnis<br />

ekonomikurad sust, patara<br />

qveynebs, sadac, miuxedavad<br />

yvelafrisa, xelisufleba<br />

Tavis moqalaqeebs aZlevs<br />

sakuTari gansxvavebuli azris<br />

qonis da misi sajarod<br />

gamoxatvis garantias 2 .<br />

presis Tavisuflebis indeqsis<br />

mixedviT pirvel sam adgils<br />

erTnairi qulebiT iyofen islandia,<br />

luqsemburgi, norvegia;<br />

Semdeg modian: 4-6 _ estoneTi,<br />

fineTi, irlandia, 7-12<br />

_ belgia, latvia, axali zelandia,<br />

slovakeTi, SvedeTi,<br />

Sveicaria. pirvel oceulSi<br />

18 adgili evropul qveynebs<br />

ukaviaT (maT ematebaT axali<br />

zelandia da kanada). siaSi<br />

wamyvan adgilebze arian agreTve<br />

centraluri amerikisa<br />

da karibis regionis qveynebi.<br />

aRsaniSnavia rom karibis auzis<br />

qveynebi, mag., iamaika (21-e<br />

adgili), kosta rika (22-e adgili),<br />

surinami (26-e adgili),<br />

uswreben safrangeTs, espaneT-<br />

62<br />

}'vh'mksr<br />

sa da italias. bolo 2 welia<br />

safrangeTi rekordebs amyarebs<br />

JurnalistTa saqmianobaSi<br />

policiisa da sasamarTlos<br />

Carevis SemTxvevaTa raodenobiT,<br />

2008 wels aq xSiri<br />

iyo presis muSakebis Cxrekis,<br />

dakavebisa da dakiTxvaze gamoZaxebis<br />

SemTxvevebi, agreTve<br />

informaciis wyaros gamJ-<br />

Ravnebis moTxovna. amitom<br />

frangebi mxolod 35-e adgilze<br />

arian. espaneTi eta-s3<br />

`wyalobiT~ 36-e adgils ver<br />

ascda, xolo mafiozuri klanebis<br />

mier ganxorcielebuli<br />

Zaladobisa da cudi sazogadoebrivi<br />

klimatis gamo italia<br />

44-e adgilzea.<br />

evrokavSiris 27 wevri saxelmwifo<br />

da bulgareTi pirvel<br />

60 qveyanas Soris arian. moxsenebis<br />

avtorebi bulgareTs<br />

(59-e adgili) evropis kontinentis<br />

`cud mowafes~ uwodeben<br />

saxelmwifo struqturebis<br />

korumpirebulobis gamo. am<br />

qveynis magaliTi amtkicebs,<br />

rom arCevnebi, pluralizmi<br />

da ramdenime sakonstitucio<br />

garantia ar aris sakmarisi<br />

piroba sityvis Tavisuflebis<br />

uzrunvelsayofad. imisaTvis,<br />

rom es Tavisufleba realurad<br />

arsebobdes, qveyanaSi<br />

unda Seiqmnas klimati, romelic<br />

keTilismyofel gavlenas<br />

moaxdens informaciis<br />

gavrcelebisa da gamoxatvis<br />

Tavisuflebaze.<br />

afrikuli qveynebidan kargi<br />

maCveneblebi aqvT namibias<br />

(24-e adgili) da ganas (31-e<br />

adgili). siis saTaveSi myof<br />

qveynebs, ekonomikur ganviTarebaSi<br />

arsebuli didi sxvaobebis<br />

miuxedavad (mag., islandiisa<br />

da iamaikis mTliani<br />

Ñîëiäàðíiñòü


Sida produqtis Sefardeba<br />

aris 1:10), aerTianebT is, rom<br />

am saxelmwifoebSi moqmedebs<br />

saparlamento demokratia da<br />

isini ar iReben monawileobas<br />

saomar moqmedebebSi.<br />

sxva mizezebTan erTad 2007<br />

wlis noembris movlenebma,<br />

gansakuTrebiT telekompania<br />

`imedis~ darbevam da sagangebo<br />

mdgomareobis gamocxadebam<br />

da, ra Tqma unda, agvistos<br />

samxedro konfliqtma<br />

saqarTvelo wina wels dakavebuli<br />

66-e adgilidan 120-e<br />

adgilze gadaisrola, xolo<br />

samxedro moqmedebebma niger-<br />

Si es qveyana 2007 wels dakavebuli<br />

95-e adgilidan 130-e<br />

adgilze CamoaqveiTa.<br />

im qveynebSi, romlebic sxvadasxva<br />

intensivobis konfliqtebSi<br />

arian CaTreulni, Jurnalistebi<br />

represiebis<br />

msxverplni xdebian an sasikvdilo<br />

safrTxe emuqrebaT da<br />

iRupebian samxedro moqmedebebis<br />

Sedegad. nigeris dedaqalaq<br />

niameiSi saerTaSoriso<br />

franguli radiosa da organizaciis<br />

`Jurnalistebi saz-<br />

Rvrebs gareSe~ korespondentis,<br />

musi kakas, amaswinandeli<br />

gaTavisufleba cixeSi gatarebuli<br />

384 dRis Semdeg, aseve<br />

sami al-xajis gaTavisufleba,<br />

romelmac amerikuli<br />

samxedro bazis guantanamos<br />

banakSi 6 weli gaatara patimrobaSi,<br />

Segvaxsenebs, rom saomari<br />

moqmedebebi Jurnalistebs<br />

Tavisuflebasac arTmevs.<br />

2008 wels msoflioSi moklulia<br />

60 Jurnalisti _ naTqvamia<br />

organizaciis `Jurnalistebi<br />

sazRvrebs gareSe~ moxsenebaSi.<br />

2007 wels daRupul<br />

JurnalistTa raodenoba 87-s<br />

aRwevda, Tumca es ar iZleva<br />

optimizmis safuZvels, radgan<br />

bevr qveyanaSi presis Tavisufleba<br />

kidev ufro SeizRuda.<br />

JurnalistebisTvis yvelaze<br />

saxifaTo qveynebad miCneulia<br />

erayi, pakistani da filipinebi.<br />

2008 wels eraySi 15 Jurnalisti<br />

mokles, pakistanSi _<br />

7, filipinebSi _ 6.<br />

aq mokled unda SevCerdeT<br />

zemoT xsenebul musa kakas<br />

saqmeze, radganac vfiqrobT,<br />

rom igi qarTvel mkiTxvels<br />

advilad gaaxsenebs msgavs vi-<br />

Tarebas saqarTvelos uaxlesi<br />

istoriidan. es ki Sedarebisa<br />

da gansjis saSualebasac<br />

mogvcems.<br />

2007 wlis TebervalSi tuaregebis<br />

TaosnobiT Seqmnil-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

63<br />

solidaroba<br />

ma SeiaraRebulma opoziciurma<br />

moZraobam _ `nigerielebis<br />

moZraoba samarTlianobisaTvis~,<br />

ajanyeba daiwyo im<br />

mizniT, rom ukeT yofiliyo<br />

daculi samSvidobo xelSekruleba,<br />

riTac dasrulda tuaregebis<br />

wina ajanyeba 1995<br />

wels. kerZod, moTxovnebi<br />

xelSekrulebis socialuri<br />

da ekonomikuri debulebebis<br />

realizacias exeboda. moZraobis<br />

warmomadgenlebma mokles<br />

40 samxedro mosamsaxure,<br />

bevri maTgani moitaces. agvistoSi<br />

prezidentma mamadu<br />

tanjam 3 Tvis vadiT SemoiRo<br />

sagangebo mdgomareoba, ramac<br />

Zalovan struqturebs eWvmitanilTa<br />

dakavebisa da patimrobaSi<br />

maTi didi xniT datovebis<br />

damatebiTi saSualeba<br />

misca, kanoniT gansazRvruli<br />

48 saaTis nacvlad. noemberSi<br />

sagangebo mdgomareoba kidev<br />

3 TviT gaxangrZlivda. prezi-<br />

erayeli da amerikeli jariskacebi daRupuli Jurnalistebis fotoebiani<br />

baneris fonze, romelzec aris warwera: Sewydes JurnalistTa mkvleloba<br />

(2003 wlis martidan dRemde eraySi, sul cota, 129 Jurnalistia mokluli)


#1(28)<br />

dentma tanjam uaryo sazogadoebis<br />

yvela moTxovna ajanyebulebTan<br />

dialogis dawyebis<br />

aucileblobis Sesaxeb da<br />

maT `banditebi da narkomovaWreebi~<br />

uwoda.<br />

xelisuflebam aukrZala presas<br />

ajanyebis movlenebis ga-<br />

Suqeba. erTi TviT SeCerda<br />

radiosadgur `Radio France<br />

International~-is muSaoba, xolo<br />

sami TviT _ gazeT `Air-info~-si.<br />

ori Jurnalisti daakaves, maT<br />

Soris iyo musa kaka, kerZo<br />

radiosadgur `Saraouniya~-s direqtori<br />

da radio `France<br />

International~ is korespondenti.<br />

mas wauyenes braldeba _ `Tanamonawileoba<br />

saxelmwifo<br />

gadatrialebis mcdelobaSi~,<br />

rac samudamo patimrobas iTvaliswinebda.<br />

braldeba eyrdnoboda<br />

musa kakas satelefono<br />

saubrebs ajanyebulebTan.<br />

xangrZlivi sasamarTlo pro-<br />

Solidarität<br />

media<br />

cesis msvlelobisas mosamar-<br />

Tle im daskvnamde mivida, rom<br />

samxilebi, razedac agebuli<br />

iyo braldeba da romlebic<br />

warmodgenili iyo satelefono<br />

saubrebis CanawerTa saxiT,<br />

ukanono gziT iyo mopovebuli<br />

(sic! vfiqrobT, kargi masalaa<br />

SedarebisaTvis). prokurori<br />

amas, ra Tqma unda, aprotestebda,<br />

magram sabolood<br />

kaka gaaTavisufles.<br />

saomar mdgomareobaSi myofi<br />

qveynebi, rogoricaa erayi<br />

(158-e adgili), pakistani<br />

(152-e adgili), avRaneTi<br />

(156-e adgili), ver wyveten<br />

maT winaSe mdgom politikur<br />

problemebs. aq presas seriozuli<br />

siZneleebi xvdeba.<br />

mkvlelobebi, gatacebebi,<br />

ukanono dapatimrebebi, sikvdilis<br />

muqara _ ai am qveynebis<br />

Jurnalisturi yoveldRiuroba.<br />

aq Jurnalistebi<br />

64<br />

musa kaka<br />

}'vh'mksr<br />

aramarto dapirispirebuli<br />

mxareebis samizne xdebian, aramed<br />

maT xSirad sdeben brals<br />

romelime partizanuli moZraobisadmi<br />

kuTvnilebaSi.<br />

CineTSi 2008 wels 38 Jurnalisti<br />

daapatimres. moxsenebis<br />

avtorebi amas pekinis olimpiadas<br />

ukavSireben. pekinsa<br />

da SanxaiSi Jurnalisturi<br />

saqmianoba kvlavac saxifaToa.<br />

aseve saxifaToa es iseT qveynebSi<br />

rogoricaa irani (166-e<br />

adgili), uzbekeTi (162-e adgili),<br />

birma (170-e adgili).<br />

qveynis meTaurTa mravalricxovani<br />

fotoebi quCebSi Tu<br />

gazeTebis pirvel gverdebze<br />

tunisSi, belorusiaSi, siriasa<br />

Tu ekvatorul gvineaSi<br />

gamousworebel skeptikosebsac<br />

ki advilad daarwmunebs<br />

imaSi, rom sityvis Tavisufleba<br />

am qveynebSi ar arsebobs.<br />

bolo adgilebze myof qveynebSi<br />

(TurqmeneTi, Crdilo<br />

korea, eriTrea) met-naklebad<br />

SeniRbuli diqtatoruli re-<br />

Jimebi moqmedebs. maTi mosaxleoba<br />

praqtikulad mowyvetilia<br />

danarCen msoflios da<br />

adgilobrivi propagandis<br />

tyveobaSi imyofeba. eriTrea<br />

ukanasknel wlebSi myarad<br />

inarCunebs bolo adgils;<br />

prezidenti isais afevorki<br />

da misi nacional-paranoikuli<br />

mcirericxovani klani ise<br />

marTavs am yvelaze axalgazrda<br />

afrikul qveyanas, rogorc<br />

Ria cis qveS arsebul<br />

uzarmazar cixes. saerTaSoriso<br />

Tanamegobroba dauRalavad<br />

imeorebs, rom saWiroa<br />

dialogi, magram amas ver<br />

moaqvs sasurveli Sedegebi,<br />

radgan am qveynebis mTavro-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


ebi mSvidad uaryofen braldebebs<br />

anda sulac ar reagireben<br />

maTze.<br />

garda amisa, zogierTi didi<br />

qveyana presis mimarT uxeS,<br />

usamarTlo da SemaSfoTebel<br />

politikas atarebs. asea rogorc<br />

venesuelaSi (113-e adgili),<br />

sadac ugo Cavesis re-<br />

Jimi moqmedebs, aseve ruseTSi<br />

(141-e adgili), sadac xelisuflebis<br />

saTaveSi medvedevis<br />

mosvlis miuxedavad vi-<br />

Tareba sruliad ar gaumjobesebula.<br />

am qveyanaSi matulobs<br />

Jurnalistebis mimarT<br />

Zaladobis SemTxvevebi, maT<br />

akaveben opoziciur mitingebze,<br />

iZulebiT aTavseben fsiqiatriul<br />

klinikebSi da sxv.<br />

saxelmwifo da opoziciuri<br />

media mkacrad kontroldeba.<br />

ana politkovskaias msgavsad<br />

Jurnalistebi yovel wels<br />

iRupebian ruseTSi `ucnob<br />

pirTa~ tyviebiT. moxsenebis<br />

avtorebma Jurnalistebis<br />

mkvlelebi faqtobrivad kremlis<br />

specsamsaxurebTan kav-<br />

SirSi daadanaSaules.<br />

siis SuagulSi aRmoCndnen<br />

gaboni, kameruni, iordania,<br />

maroko, omani malaizia. am<br />

qveynebSi akrZalulia presaSi<br />

qveynis umaRlesi xelisuflis<br />

araTu kritika, aramed xsenebac<br />

ki, iqneba es mefe Tu<br />

prezidenti, xolo senegalsa<br />

da alJirSi arsebuli drakonuli<br />

kanonmdebloba xelisufalT<br />

Jurnalistebis dakavebisa<br />

da dapatimrebis `kanonier~<br />

uflebas aniWebs.<br />

egvipteSi internetsaitebis<br />

mier inicirebulma masobrivma<br />

areulobebma sakmaod SeaSfoTa<br />

xelisufleba, romelic<br />

dRes nebismier internetmomxmarebels<br />

qveynis potenciur<br />

mtrad aRiqvams. CineTSi uzarmazar<br />

Tanxebs xarjaven internet<br />

momxmareblebis gasakontroleblad,<br />

xolo siriaSi<br />

msoflio qselis kontroli<br />

imdenadaa ganviTarebuli,<br />

rom internetSi ganTavsebuli<br />

TviT umniSvnelo kritikuli<br />

publikaciis avtoris dapatimreba<br />

mxolod da mxolod<br />

drois sakiTxia.<br />

postsabWoTa sivrceSi saqar-<br />

Tvelos garda situacia seriozulad<br />

gauaresda somxeTSi<br />

(102-e adgili), sadac seriozuli<br />

mRelvarebebis gamo<br />

aseve sagangebo mdgomareoba<br />

iyo gamocxadebuli.<br />

azerbaijani 150-e adgilzea,<br />

belorusia 154-ze, uzbekeTi<br />

162-ze, TurqmeneTi, rogorc<br />

ukve vTqviT, 171-ze. postsab-<br />

WoTa sivrceSi kvlav inarCuneben<br />

liderobas baltiis qveynebi<br />

(estoneTi _ 4-e adgili,<br />

latvia _ 7-e adgili, litva _<br />

16-e adgili). ukraina 87-e adgilzea.<br />

`Tavisuflebis saxlis~<br />

daskvna<br />

msoflioSi presis Tavisuflebis<br />

morigi reitingi gamoaqveyna<br />

agreTve gavlenianma<br />

saerTaSoriso organizaciam<br />

`Tavisuflebis saxlma~ 4<br />

(Freedom of the Press 2008: A<br />

Global Survey of Media Independence).<br />

195 saxelmwifo dayofilia<br />

sam jgufad. I jgufSi<br />

Sevidnen is qveynebi, sadac<br />

presa `Tavisufalia~, I I -Si _<br />

`nawilobriv Tavisufali~ da<br />

I I I -Si _ `araTavisufali~. `Ta-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

65<br />

solidaroba<br />

Jurnalisturi saqmianoba kvlavac saxifaToa<br />

visuflad~ 72 qveynis mediaa<br />

miCneuli, `nawilobriv Tavisuflad~<br />

_ 59-isa, xolo `ara-<br />

Tavisuflad~ _ 64-isa. moxsenebis<br />

avtorebi amtkiceben, rom<br />

aRmosavleT evropaSi da yofili<br />

sabWoTa kavSiris qveynebSi<br />

moxda Zalian seriozuli<br />

Seteva presis Tavisuflebaze.<br />

gansakuTrebuli regresi<br />

SeiniSneba ruseTSi, yirgizeTsa<br />

da saqarTveloSi. amave<br />

dros garkveuli gaumjobeseba<br />

aRiniSneba mxolod samxreT<br />

afrikasa da axlo aRmosavleTis<br />

qveynebSi.<br />

presis Tavisuflebis mxriv<br />

lideroben fineTi da islandia<br />

(isini yvelaze mcire _ 9<br />

sajarimo quliT 1-2 adgilebs


#1(28)<br />

iyofen) Tavisufal qveynebs<br />

miekuTvneba agreTve dania,<br />

norvegia, belgia, SvedeTi,<br />

luqsemburgi, andora, niderlandebi,<br />

axali zelandia da<br />

Sveicaria. aSS 21 adgilzea.<br />

postsabWoTa sivrceSi presa<br />

Tavisufalia mxolod baltiis<br />

qveynebSi: estoneTi me-16 adgilzea<br />

(germaniasTan, portugaliasTan,<br />

monakosTan da<br />

sxvebTan erTad), litva 25-zea<br />

(did britaneTTan, CexeTTan<br />

da kanadasTan erTad), latvia<br />

ki _ me-40-ze (safrangeTTan,<br />

slovakeTTan da sxvebTan<br />

erTad).<br />

`nawilobriv TavisufalTa~<br />

rigs miekuTvnebian ukraina<br />

(110-e adgili), saqarTvelo<br />

60 sajarimo quliT 128-e adgili<br />

keniasTan, paragvaisTan<br />

da kambojasTan erTad. danar-<br />

Ceni postsabWoTa qveynebi<br />

`araTavisufal~ qveynebs<br />

ganekuTvnebian: moldaveTi<br />

da somxeTi 144-e adgilebs<br />

iyofeben, Semdeg modian<br />

yirgizeTi (156-e adgili),<br />

azerbaijani da tajikeTi<br />

(168-e adgili) yazaxeTi da<br />

ruseTi (170-e adgili), uzbekeTi<br />

(189-e adgili) da TurqmeneTi<br />

(193-e adgili). TurqmeneTze<br />

uaresi mdgomareoba<br />

mxolod mianmasa (yofili<br />

birma) da Crdilo koreaSia.<br />

zemoTqmulidan SeiZleba<br />

davaskvnaT, rom presis TavisuflebisTvis,<br />

sul cota,<br />

sami ram aris saWiro: sazogadoebrivi<br />

moTxovna, xelisuflebis<br />

politikuri neba<br />

da mSvidoba.<br />

Solidarität<br />

SeniSvnebi:<br />

media<br />

1 sakuTari daskvna avtoritetulma uflebadamcavma organizaciam Human<br />

Rights Watch-mac gamoaqveyna, sadac adamianis uflebebTan dakavSirebul<br />

sxva sakiTxebTan erTad msoflioSi presis Tavisuflebis mdgomareobis<br />

Sesaxebac aris saubari. am daskvnas amjerad dawvrilebiT aRar<br />

ganvixilavT, radgan mis Sesaxeb sakmaod daiwera Cvens presaSi. daskvnis<br />

sruli teqstis naxva SesaZlebelia organizaciis saitze _ www.hrw.org<br />

2 saerTaSoriso organizaciis `Jurnalistebi sazRvrebs gareSe~ moxsenebis<br />

sruli teqstis naxva SeiZleba organizaciis saitze: http://www.rsf.org<br />

3 eta _ (baskurad Euskadi Ta Askatasuna _ `baskebis qveyana da Tavisufleba~) _<br />

baskuri memarcxene nacionalisturi organizacia, romelic gamodis<br />

espaneTis am Crdilo regionis damoukideblobis moTxovniT.<br />

4 saerTaSiros organizaciis _ Freedom House-is moxsenebis xilva SeiZleba<br />

organizaciis saitze: http://www.freedomhouse.org<br />

66<br />

}'vh'mksr<br />

Ñîëiäàðíiñòü


orientiri<br />

desmond tutu -<br />

nino beqiSvili<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

67<br />

solidaroba<br />

samarTlianobisTvis mebrZoli<br />

`cisartyelas qveynis~ Svili<br />

`Cemi humanizmi ar arsebobs Tqveni humanizmis gareSe.<br />

Cven mxolod erTad SegviZlia viyoT humanurebi~.<br />

desmond tutu<br />

desmond tutus dRes mTel<br />

msoflioSi icnoben rogorc<br />

mSvidobis damcvel cota axirebul,<br />

araCveulebrivi iumoris<br />

mqone moxuc episkoposs<br />

`cisartyelas qveynidan~. gamoTqma<br />

`cisartyvelas qveyana~<br />

masve ekuTvnis, _ odes-<br />

Rac ase uwoda Tavis samSoblos,<br />

samxreT afrikas, _ multikulturul<br />

da multieTnikur<br />

qveyanas, romlis mcxovreblebi<br />

erTmaneTisgan kanis<br />

feriTac gansxvavdebian.<br />

gasuli saukunis meore naxevari<br />

desmond tutus gareSe<br />

Zalian bevrs dakargavda. adamiani,<br />

vinc nelson mandelas-<br />

Tan erTad daamarcxa XX saukunis<br />

erT-erTi yvelaze sastiki<br />

aparteidis reJimi, dRes<br />

ukve mTel planetaze mSvidobisa<br />

da samarTlianobis damkvidrebisTvis<br />

iRvwis da cdilobs,<br />

yvela Cagrul da gaWir-<br />

vebaSi myof adamians gamoesarClos,<br />

_ aravis da arafers<br />

erideba da mravalnair xerxs<br />

mimarTavs: wignebs wers, bevrs<br />

mogzaurobs, leqciebs kiTxulobs,<br />

sxvadasxva saerTaSoriso<br />

konferenciebze gamodis,<br />

holivudis varskvlavebs xvdeba<br />

da intervius aZlevs; dabolos<br />

_ 73 wlis episkoposma<br />

brodveis speqtaklSic ki iTamaSa,<br />

romelsac ase hqvia: `guantanamo<br />

_ Rirsebam Tavisufleba<br />

unda daicvas~. tutus<br />

gmiri, mosamarTle, brals<br />

sdebs amerikis mTavrobas,<br />

romelic guantanamos samxedro<br />

bazaze tyve Talibebs araadamianur<br />

pirobebSi amyofebda.<br />

speqtakls adamianis uflebebis<br />

Sesaxeb seminarebi da<br />

leqciebi erTvoda, romleb-<br />

Sic cnobili sazogado moRvaweebi<br />

iRebdnen monawileobas.<br />

`es ufro qadagebaa,<br />

vidre speqtakli~, werda


#1(28)<br />

`Taimsi~, amitomac mqadageblis<br />

kaTedras miCveul episkoposs<br />

ar gauWirda rolSi<br />

Sesvla. is, rasac mTeli cxovreba<br />

emsaxureba, anu adamianis<br />

uflebebi, roca dasWirda,<br />

desmond tutum msaxiobis<br />

ampluaSic daicva.<br />

desmond tutu mTeli msoflios<br />

qristianTa gaerTianebisTvis<br />

iRvwis da ambobs, rom<br />

eklesiebs mxolod gaerTianebis<br />

SemTxvevaSi SeuZliaT efeqturad<br />

ibrZolon samarTlianobisTvis.<br />

`warmoidgineT,<br />

ra moxdeboda CrdiloeT irlandiasa<br />

da sxva qveynebSi,<br />

iq rom eklesiebi erTad gamodiodnen<br />

da saubrobdnen.<br />

eklesiaTa cal-calke dgoma<br />

kidev ufro aRrmavebs politikur,<br />

ekonomikur da socialur<br />

ufskruls~.<br />

tutu msoflioSi cnobil oc<br />

sxva akademikosTan, politikosTan<br />

da sazogado moRvawes-<br />

Tan erTad gaeros generaluri<br />

mdivnis erT mniSvnelovan<br />

iniciatiavaSi monawileobs.<br />

Alliance of Civilizations _ ase<br />

hqvia am wamowyebas, romlis<br />

mizani eqstremizmis CaxSoba<br />

da im kulturuli da socialuri<br />

barierebis gadalaxvaa,<br />

romlebic dasavleTisa da<br />

muslimuri samyaros polarizebas<br />

da mtrobas iwvevs.<br />

dRes tutus bevri akritikebs<br />

palestineli xalxis Ria<br />

mxardaWerisTvis. `holokosti<br />

ar aZlevs imis uflebas ebraelebs,<br />

rom mSvidobiani palestinelebi<br />

daxocon~ _ amgvari<br />

gamonaTqvamebis gamo tutus<br />

antisemitizmSi dasdes brali<br />

da mkacradac gaakritikes.<br />

2006 wlis 30 noembridan des-<br />

Solidarität<br />

orientiri<br />

mond tutu gaeros adamianis<br />

uflebebis sabWos mandatiT<br />

Seqmnil misias xelmZRvanelobs,<br />

romlis mizani israel-<br />

Si Catarebuli samxedro operaciebis<br />

dros adamianis uflebebis<br />

darRvevis faqtebis<br />

moZieba da dadgenaa. cnobilia,<br />

rom am operaciebis dros<br />

uamravi udanaSaulo moqalaqe<br />

daiRupa.<br />

SarSan zafxulSi, pekinis<br />

olimpiadis dros, desmond<br />

tutum, vaclav havelTan da<br />

sxva ramdenime nobeliantTan<br />

erTad msoflios politikur<br />

liderebs mouwoda ar Casuliyvnen<br />

pekinSi, sadac adamianis<br />

uflebebi irRveva; imave<br />

gancxadebaSi man mkacrad<br />

gaakritika ruseTi CeCneTis<br />

omis gamo, da danarCeni msoflio<br />

_ imitom, rom Tvali daxuWa<br />

CeCneTSi amdeni wlis<br />

ganmavlobaSi mimdinare barbarosobaze,<br />

rasac uamravi<br />

udanaSaulo adamiani Seewira.<br />

desmond tutu radikaluri<br />

gancxadebebiT gamodis homoseqsualTa<br />

uflebebis dasacavadac.<br />

1998 wels man kenterberiis<br />

episkoposs jorj<br />

keris miswera, _ mrcxvenia,<br />

anglikani rom varo. es lambertis<br />

konferenciis Semdeg<br />

moxda, roca anglikanma episkoposebma<br />

homoseqsual mRvdlebs<br />

msaxureba aukrZales<br />

da aRniSnes, rom maTi seqsualuri<br />

orientacia SeuTavsebeli<br />

iyo wmida werilTan.<br />

`RmerTi, albaT, qviTinebs,<br />

roca xedavs, ra saSinelebebs<br />

vukeTebT erTmaneTs, da am<br />

yvelafris fonze eklesia, da<br />

gansakuTrebiT anglikanuri<br />

eklesia, poulobs dros imisaTvis,<br />

rom adamianebis seq-<br />

68<br />

}'vh'mksr<br />

sualobaze isaubros. Tuki<br />

RmerTi, rogorc isini amboben,<br />

homofobia, maSin me ver<br />

vcem Tayvans aseT RmerTs.<br />

garyvnilebaa CaTvalo, rom<br />

adamiani homoseqsualobas<br />

Tavad irCevs. mxolod SeSlili<br />

Tu moindomebs iseTi<br />

cxovrebis wesis arCevas, romlis<br />

gamoc ase SeiZuleben.<br />

rasistul sazogadoebaSi<br />

SeiZleba aseTive warmatebiT<br />

amtkico, rom adamianebi Tavad<br />

irCeven kanis fers~. ma-<br />

Sin, am gancxadebis gamo<br />

desmond tutus lamis mTeli<br />

saqristiano daupirispirda.<br />

kenterberiis episkoposma<br />

lord kerim ganacxada, tutu<br />

tolerantobasa da homoseqsualobis<br />

propagandas erTmaneSi<br />

urevso, inglisSi ka-<br />

Tolikuri eklesiis warmomadgenelma<br />

en vidkombma ki<br />

aRniSna, rom desmond tutu<br />

yvela zRvars gadavida da<br />

cdilobs waSalos sazRvari<br />

orientaciasa da moqmedebebs,<br />

WeSmaritebasa da sicrues<br />

Soris. am kritikas xanSiSesuli<br />

episkoposi ase pasuxobs:<br />

`ver gamaCumebT. me im realobidan<br />

movdivar, sadac adamianebs<br />

Zalian didi xnis ganmavlobaSi<br />

awamebdnen imis gamo,<br />

rasac, romc moendomebinaT,<br />

ver Secvlidnen _ TavianTi<br />

eTnikuri warmomavlobis<br />

gamo. Cven imitom vitanjebodiT,<br />

rom ar gvqonda TeTri<br />

kani. Semdeg, Zalian didi xnis<br />

ganmavlobaSi, Cveni eklesia<br />

ar aRiarebda qals da Cvenc<br />

kacobriobis udides nawils<br />

ganvikiTxavdiT da vsjidiT<br />

kvlavac imis gamo, rasac ver<br />

Secvlidnen _ TavianTi sqesis<br />

gamo. da amitom dRes me bednieri<br />

var, rom Cems eklesiaSi<br />

bevri ram Seicvala. bednieri<br />

Ñîëiäàðíiñòü


var, rom aparteidi warsuls<br />

Cabarda. xolo maSin, roca es<br />

yvelaferi iyo, me ver vCumdebodi.<br />

Cemi arsebis arcerT<br />

nawils gulxeldakrefili<br />

jdoma ar SeeZlo, imitom, rom<br />

vxedavdi, xalxs sjidnen, devnidnen,<br />

ise epyrobodnen, rogorc<br />

adamianis modgmaze dabla<br />

mdgom arsebebs, Tanac mxolod<br />

imis gamo, rasac ver Secvlidnen<br />

_ kanis ferisa da seqsualuri<br />

orientaciis gamo.<br />

qriste, romlisac mwams, aris<br />

RmerTi, romelic mudam damcirebulTa,<br />

wamebulTa mxares<br />

iyo, metic, man gansacdelSi<br />

Tavi swored amis gamo Caigdo~.<br />

desmond tutu mTel msoflioSi<br />

siRaribis dasaZlevadac<br />

ibrZvis. sxvadasxva saqvelmoqmedo<br />

RonisZiebebSi monawileobs<br />

da politikosebs mouwodebs,<br />

yvelaferi iRonon<br />

siRaribis dasamarcxeblad.<br />

interviuSi, romelic SarSan<br />

bred pits misca, tutum am<br />

problemazec isaubra: `saqme<br />

Zalian martivadaa, Tu sazogadoeba<br />

Raribia, es logikurad<br />

xdeba arastabilurobis<br />

saTavec. Tu am Rarib sazogadoebas<br />

momgebiani ekonomikuri<br />

cxovrebis awyobaSi<br />

waexmarebian, maSin is arastabilurobis<br />

keridan karg sabazro<br />

asparezad iqceva xolme.<br />

ver vxvdebi, rogor SegviZlia<br />

vxarjoT warmoudgenlad<br />

didi Tanxebi Tavdacvaze.<br />

zustad ar vici, es ra jdeba,<br />

magram xom faqtia _ laparakia<br />

koSmarulad did Tanxebze,<br />

miliardebze, trilionebze...<br />

isRa damrCenia imedi viqonio,<br />

rom jer Tqvennairi<br />

adamianebi da Semdeg Cvennairi<br />

ubralo adamianebic xmas<br />

aimaRleben da ityvian: `mo-<br />

diT, SevwyvitoT es sisulele.<br />

es, ubralod, uazrobaa!~<br />

amxela Tanxebis gamoyofa Tavdacvis<br />

sistemebis Seqmnaze<br />

ukuSedegs iwvevs _ dRevandel<br />

msoflioSi mcxovrebi adamiani<br />

Tavs kidev ufro daucvelad<br />

grZnobs. erT-erTi yvelaze<br />

kompleqsuri da Zvirad-<br />

Rirebuli Tavdacvis sistema<br />

amerikas aqvs. magram misi<br />

mwyobridan gamoyvana kabelis<br />

erTi makratliTac SeiZleba.<br />

anu gamodis, rom ar arsebobs<br />

100 procentiT daculi da<br />

saimedo sistema. garwmunebT,<br />

gacilebiT ukeTesia, jer megobrebi<br />

SeiZino, vidre yvela<br />

Seni mteri gegonos manamde,<br />

sanam sawinaaRmdegoSi ar<br />

darwmundebi... sul amis Tqmas<br />

vcdilob xolme da axlac gavimeoreb:<br />

Tqven gindaT eomoT<br />

terorizms? erTs getyviT<br />

mxolod: am oms ver moigebT!<br />

morCa! am oms ver moigebT<br />

manam, sanam Zirfesvianad<br />

ar aRmofxvriT im faqtorebs,<br />

rac xalxis sasowarkveTisa<br />

da gamwarebis mizezia.<br />

mxolod amis Semdeg gaiazrebT,<br />

rom ukve SegiZliaT,<br />

mSvidad isxdeT da aRar ganerviulebdeT<br />

is faqti, rom<br />

viRac Tqvenze gabrazebulia<br />

da SurisZiebas apirebs~.<br />

ubuntus filosofia, mSobliuri<br />

bantus tomis gamocdileba<br />

mTel msoflios desmond<br />

tutum gaagebina. dRes<br />

erT-erT yvelaze popularul<br />

Ria operaciul sistemas es<br />

ucnauri saxeli _ ubuntu _<br />

hqvia. TviTon tutu ubuntus<br />

arss imave interviuSi ase<br />

ganmartavs: `ubuntu adamianad<br />

yofnis arsia. Cvens enaze adamiansac<br />

veZaxiT ubuntus da<br />

am sityvasve vxmarobT, roca<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

69<br />

solidaroba<br />

gvinda vTqvaT, ras niSnavs<br />

iyo adamiani. Zireulad,<br />

ubuntu isaa, rasac yvelaze<br />

xSirad Zvel aRTqmaSi awydebi.<br />

swored Zveli aRTqmis<br />

teqstebSi _ vTqvaT, fsalmunebis<br />

kiTxvisas _ xandaxan ver<br />

xvdebi zustad ra igulisxmeba<br />

`me~-Si: mxolod erTi individi,<br />

Tu individTa krebuli.<br />

CvenTanac asea: adamians<br />

vafasebT sxva adamianebTan<br />

mimarTebaSi. ar SeiZleba iyo<br />

adamiani da sxva adamianebisgan<br />

gancalkevebiT idge. adamiani<br />

mxolod urTierTobebSi xar.<br />

Cven namdvilad gvaqvs imis<br />

unari da potenciali, rom<br />

yvela varCinoT, yvela, mTel<br />

planetaze. Cven gvaqvs imis<br />

potenciali, rom yvelas hqondes<br />

sufTa wyali, xelmisawvdomi<br />

jandacvis sistema. Cven<br />

gvaqvs imis potenciali, rom<br />

yvela bavSvs Cautardes saWiro<br />

acrebi. SegviZlia Tavidan<br />

aviciloT im sneulebaTa<br />

umravlesoba, riTac uamravi<br />

bavSvi itanjeba Cveni planetis<br />

uRaribes qveynebSi. da<br />

RvTis gulisTvis! ratom ar<br />

SegviZlia im faqtis aRiareba,<br />

rom ar Segvwevs unari, movipovoT<br />

sruli usafrTxoeba?<br />

Tu apireb Tavdacvis sistema<br />

Seqmna, maSin is gamonaklisebis<br />

gareSe yvelas unda icavdes.<br />

Tu ginda iyo Tavisufali,<br />

ubralod, ver SeZleb am<br />

faseulobiT karantinis pirobebSi<br />

datkbe. Tu ginda Tavisufali<br />

iyo, maSin yvela, absoluturad<br />

yvela Sens garSemo,<br />

Tavisufali unda iyos. dabolos,<br />

Tu ginda iyo adamiani,<br />

marto ver iqnebi. adamianebi<br />

adamianurobas erTad aRweven~,<br />

_ ambobs desmond tutu<br />

da es misi ZiriTadi gzavnilia<br />

kacobriobisTvis.


#1(28)<br />

desmond tutu samxreT afrikaSi,<br />

klerksdorpSi daibada<br />

1931 wels, mamamisi, zaqaria<br />

tutu, meTodisturi skolis<br />

pedagogi iyo, deda _ diasaxlisi.<br />

tutu meTodistur eklesiaSi<br />

monaTles, magram Semdeg<br />

mTelma ojaxma Seicvala<br />

rwmena da anglikanebi gaxdnen.<br />

mas Semdeg, rac iohanesburgSi<br />

gadavidnen, man sulier<br />

moZRvrad Trevor hadlstoni<br />

airCia, mRvdeli, romelic<br />

bedavda d aparteidis<br />

mwvave kritikiT gamodioda.<br />

tutum saSualo skola iohanesburgSi<br />

daamTavra, Zalian<br />

undoda eqimi gamxdariyo,<br />

magram mis xelmokle mSoblebs<br />

swavlis safasuris gadaxda<br />

ar SeeZloT. bakalavris diplomi<br />

iohanesburgis universitetSi<br />

miiRo da 1954-57<br />

wlebSi saSualo skolaSi daiwyo<br />

maswavlebloba. 1957 wels,<br />

mas Semdeg, rac saxelmwifom<br />

bantusTvis diskriminaciuli<br />

saganmanaTleblo kanonebi miiRo,<br />

tutum protestis niSnad<br />

maswavlebloba miatova<br />

da gadawyvita, mRvdeli gamxdariyo.<br />

swavla gaagrZela,<br />

1960 wels iohanesburgis wmida<br />

petres saxelobis Teologiuri<br />

koleji daamTavra da<br />

sasuliero samsaxurs Seudga.<br />

misTvis Zalian mniSvnelovani<br />

iyo is gamocdileba, rac londonis<br />

samefo kolejSi swavlisas<br />

miiRo. tutu samSobloSi<br />

Teologiis magistris<br />

diplomiT da sakuTar TavSi<br />

bevrad ufro darwmunebuli<br />

dabrunda. Semdeg igonebda,<br />

rom swored evropaSi miRebulma<br />

gamocdilebam misca<br />

saSualeba ufro gabedulad<br />

da mwvaved ekamaTa `TeTreb-<br />

Tan~.<br />

Solidarität<br />

orientiri<br />

meore msoflio omis Semdeg<br />

samxreT afrikaSi gamarjvebulma<br />

nacionalurma partiam<br />

qveyanaSi diskriminaciuli re-<br />

Jimi daamyara, romelic mTel<br />

msoflioSi apartiedis saxeliTaa<br />

cnobili. es reJimi<br />

mkacr rasobriv segregacias<br />

gulisxmobda, rasac, bunebrivia,<br />

samxreT afrikis Savkaniani<br />

mosaxleobis protesti<br />

mohyva. protests Tavidan<br />

masobrivi xasiaTi ar hqonia.<br />

maSin, 60-ian wlebSi, antiaparteiduli<br />

moZraoba jer mxolod<br />

fexs ikidebda.<br />

1975 wels, desmond tutu<br />

iohanesburgis RvTismSoblis<br />

taZris mRvdelmTavari gaxda;<br />

is iyo pirveli Savkaniani,<br />

romelic am postze dainiSna.<br />

misi antiaparteiduli gamosvlebic<br />

yvelaze aqtiurad am<br />

dros daiwyo. am periodSive<br />

gamZafrda antiaparteiduli<br />

moZraoba mTel qveyanaSi.<br />

tutusTvis politika da religia<br />

ganuyofeli cnebebia.<br />

`RmerTi bibliaSi Cans, rogorc<br />

politikuri gamocdilebis<br />

gansaxiereba, is, vinc<br />

adamianebs monobisgan aTavisuflebs~<br />

_ werda desmond<br />

tutu 1976 wels, roca souetos<br />

axalgazrdobam aparteidis<br />

winaaRmdeg Zaladobrivi<br />

gzebiT daiwyo brZola. maSin<br />

desmond tutum Savkanian aqtivist<br />

mxato monaloisTan<br />

erTad moaxerxa, rom axalgazrdobis<br />

protests mSvidobiani<br />

formebi mieRo. Tumca,<br />

miuxedavad amisa, maSin 600<br />

feradkaniani moqalaqe gaxda<br />

aparteidis reJimis msxverpli,<br />

aTasobiT daiWra, Zalian<br />

bevri daapatimres. axda is,<br />

rasac desmond tutu premier-ministr<br />

vorsters pirad<br />

70<br />

}'vh'mksr<br />

werilSi swerda _ samxreT<br />

afrikaSi situacia denTis<br />

kasrs hgavs, romelic nebismier<br />

wuTs SeiZleba afeTqdeso.<br />

maSin ministrma Savkanian<br />

mRvdels ar upasuxa. samxreT<br />

afrikis mTavrobas tutu ukve<br />

arasaimedo da saSiS mowinaaRmdeged<br />

miaCnda.<br />

1978 wels lesotis episkoposi<br />

desmond tutu samxreT afrikis<br />

eklesiaTa sabWos generalur<br />

mdivnad airCies. mis<br />

organizaciaSi 13 milioni<br />

qristiani Sedioda, romelTa<br />

80 procenti feradkanianebi<br />

iyvnen. am organizaciis saxeliT<br />

tutu aparteidis diskriminaciuli<br />

sistemis dasrulebas<br />

moiTxovda. misi qadagebebi<br />

beWduri saxiT mTel<br />

qveyanaSi vrceldeboda. eklesiaTa<br />

sabWos ZiriTadi<br />

saxsrebi ki ukanonod datusaRebul<br />

moqalaqeebsa da maT<br />

ojaxebs xmardeboda. tutu<br />

Semdeg ixsenebda, rom samxreT<br />

afrikaSi samarTlianobisTvis<br />

brZolis yvelaze mniSvnelovani<br />

momentebi maSin dgeboda,<br />

roca eklesia aSkarad gamodioda<br />

aparteidis winaaRmdeg:<br />

`maxsovs, ormocdaaTi<br />

sasuliero piri, sxvadasxva<br />

konfesiis wamomadgenlebi,<br />

ekumenuri jgufis wevrebi,<br />

iohanesburgSi dagvapatimres,<br />

imitom, rom demonstacia gavmarTeT<br />

_ Cveni kolegis dakaveba<br />

gavaprotesteT. sasamarTlos<br />

sardafSi kamerebSi<br />

visxediT, ganaCens velodiT<br />

da Tan vloculobdiT, liturgiac<br />

aRvavlineT. aw gansvenebulma<br />

kongregacionaluri<br />

eklesiis meTaurma da eklesiis<br />

erTobis komisiis Tavmjdomarem<br />

ver moiTmina, aqviTinda<br />

da miTxra: amdeni<br />

Ñîëiäàðíiñòü


xania eklesiis erTobisTvis<br />

viRvwi, maram arasdros ganmicdia<br />

is, rasac axla ganvicdio.<br />

maSin iqve, kameraSi, movagroveT<br />

fuli erTi axalgazrda<br />

qalisTvis, romelsac,<br />

Tu jarimas ar gadaixdida,<br />

patimroba eloda~.<br />

Tavis qadagebebSi, gamosvleb-<br />

Si, wignebSi desmond tutu<br />

Riad akritikebda samxreT<br />

afrikis mTavrobas, romelmac<br />

didi qalaqebidan Savkaniani<br />

mosaxleobis Sor provinciebSi<br />

masobrivad gadasaxleba<br />

daiwyo. amasTanave is mTel<br />

msoflioSi mogzaurobda leqciebis<br />

wasakiTxad da kritikis<br />

tribunad evropisa da aziis<br />

televiziebs iyenebda. daniaSi<br />

yofnisas tutum televiziiT<br />

mouwoda evropis mTavrobebs,<br />

ekonomikur blokada-<br />

Si moeqciaT samxreT afrikis<br />

respublika da es berketi<br />

sruliad udanaSaulo, mSvidobiani<br />

feradkaniani moqalaqeebis<br />

dasacavad gamoeyenebinaT.<br />

aRsaniSnavia isic, rom<br />

desmond tutu ara mxolod<br />

samxreT afrikis mTavrobas<br />

akritikebda, aramed gmobda<br />

ramdenime antiaparteiduli<br />

dajgufebis Zaladobriv<br />

taqtikasac. miaCnda, rom<br />

saWiroa molaparakeba, rom<br />

terorizmi gamosavali ar<br />

aris. misi brZola, erTi<br />

mxriv, qveynis TeTrkaniani<br />

mTavrobis winaaRmdeg iyo<br />

mimarTuli, meore mxriv ki _<br />

zogadad Zaladobis winaaRmdeg.<br />

miuxedavad imisa, rom desmond<br />

tutus pasporti orjer<br />

CamoarTves (es ki samxreT afrikaSi<br />

seriozul gafrTxilebas<br />

niSnavda), mas arasdros<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

71<br />

solidaroba<br />

Seuwyvetia brZola. is afrTxilebda<br />

mTavrobas, rom re-<br />

Jimis gamkacreba axal sisxlisRvrebs<br />

gamoiwvevda.<br />

1984 wels, maSin, rodesac<br />

samxreT afrikis mTavrobam<br />

samxreT-afrikis eklesiaTa<br />

sabWos finansuri moRvaweobis<br />

Seswavla gadawyvita, da<br />

iq `darRvevebic~ aRmoaCina.<br />

desmond tutus mSvidobis<br />

nobelis premia mianiWes. ma-<br />

Sin norvegiis nobelis komitetis<br />

erT-erTma wevrma, egil<br />

orvikma ganacxada: `wlevandeli<br />

premia unda ganvixiloT<br />

rogorc yvela im samxreT<br />

afrikelis gmirobisa da gambedaobis<br />

aRiareba, vinc mSvidobiani<br />

gzebiT ibrZvis aparteidis<br />

winaaRmdeg. komitets<br />

surs ganacxados, rom mSvidobis<br />

premia ara mxolod desmond<br />

tutusa da samxreT-af-


#1(28)<br />

rikis eklesiaTa sabWos aRiarebaa,<br />

aramed samxreT afrikis<br />

im moqalaqeebisac, romlebmac<br />

Cveni simpaTia adamianuri<br />

Rirsebis, erTobisa da<br />

demokratiis erTgulebis<br />

gamo daimsaxures~.<br />

sanobele sityvaSi desmond<br />

tutum aRniSna: `mSvidoba ar<br />

aris iq, sadac ar aris samarTlianoba.<br />

viyoT mSvidobis<br />

momxreebi, mSvidobis momxreT<br />

ufalma caTa sasufeveli<br />

gaumzada. Tu mSvidoba gvinda,<br />

samarTlianobis saxeliT<br />

unda vibrZoloT~.<br />

1984 wlis noemberSi anglikanur<br />

episkoposTa sinodma<br />

desmond tutu keiptaunis<br />

episkoposad airCia, ori wlis<br />

Semdeg is pirveli Savkaniani<br />

arqiepiskoposi gaxda. maSin<br />

tutu souetos SavkanianTa<br />

ubanSi dasaxlda. mas arasdros<br />

ucxovria TeTkanianTa<br />

prestiJul kvartalSi, mdidrul<br />

saepiskoposo rezidenciaSi.<br />

1985 wels qalwuli mariamis<br />

taZarSi tutum mouwoda samxreT<br />

afrikis TeTrkanian mosaxleobas,<br />

gagebiT mohkidebodnen<br />

feradkanianebs. `saqme<br />

is aris, rom Cvenc Cveulebrivi<br />

adamianebi varT. Cvenc<br />

gviyvars ojaxTan erTad yofna,<br />

gvixaria, roca saRamoobiT,<br />

samsaxuris Semdeg Sin vbrundebiT<br />

da Svilebi gvxvdebian.<br />

amaSi araferia araCveulebrivi.<br />

es nebismieri adamianis<br />

moTxovnilebaa. Cven gvinda<br />

vixiloT axali afrika, sadac<br />

yvelani, TeTrkanianebi da<br />

Savkanianebi, erTad SevxvdebiT<br />

im momavals, romelic<br />

ufalma gagvimzada~.<br />

Solidarität<br />

orientiri<br />

aparteidis dasrulebis Semdeg,<br />

1995 wels nelson mandelam<br />

desmond tutu `simarTlis<br />

da Serigebis sabWos~ Tavmjdomared<br />

daniSna. es organizacia<br />

aparteidis dros adamianis<br />

uflebebis darRvevis<br />

faqtebs iZiebda da saWiro<br />

SemTxvevaSi damnaSaveebis amnistias<br />

awerda xels. 1999 wlamde<br />

sabWom 7 aTasamde saqme<br />

ganixila da aqedan mxolod<br />

150 braldebulis Sewyalebas<br />

moawera xeli. danarCenebis<br />

saqmeebi Sesabamis organoebs<br />

gadaeca Semdgomi ZiebisTvis.<br />

desmond tutus principulobis<br />

gamo sabWos muSaobas uamravi<br />

skandali sdevda Tan; ma-<br />

Ti saSualebiT imgvar faqtebs<br />

exdeboda farda, romelTa<br />

Sesaxeb xmamaRla ver imsjelebdnen.<br />

sabWos muSaobis Sedegad<br />

xangrZlivi patimroba<br />

miesaja polkovnik iujin de<br />

koks, romelic afrikelebis<br />

gamosvlebs sastiki meTodebiT<br />

axSobda. desmond tutus<br />

sabWo arc antiaparteidulad<br />

ganwyobil afrikelebs indobda.<br />

maT amxiles nelson mandelas<br />

yofili meuRle vini<br />

madikizela-mandelac da aparteidis<br />

dros ZaladobaSi dasdes<br />

brali.<br />

desmond tutu nobelis premiis<br />

garda uamrav humanitarul<br />

jildos flobs, maT Soris,<br />

gandis saxelobis premiasac.<br />

tutus swams, rom msoflioSi<br />

arsebul mraval dapirispirebasa<br />

da omSi damnaSavea ara<br />

religia, aramed adamianis<br />

ugunureba: `problema religiebSi<br />

ar aris, radgan religia<br />

sinamdvileSi bevr ara-<br />

Cveulebriv adamians Sobs...<br />

72<br />

}'vh'mksr<br />

ai, Tundac budizmi. budizmma<br />

Sva dalai lama. ai, Tundac<br />

induizmi _ man Sva mahaTma<br />

gandi. qristianobis nayofia<br />

deda tereza, martin luTer<br />

kingi. es saerTo suraTia, romelsac<br />

versad wauxval, unda<br />

aRiaro. magram Cndeba kiTxva:<br />

rogor SeiZleba erTma ramem<br />

Svas kargic da cudic? amas<br />

imitom vambob, rom arsebobda<br />

igive ku kluqs klani. ku<br />

kluqs klani iCemebda, rom<br />

qristianobis principebiT<br />

moqmedebda. anda SexedeT,<br />

ras akeTeben CrdiloeT irlandiaSi.<br />

uyureb yovelive<br />

amas da gamogaqvs daskvna:<br />

ara, es ar aris religiisa da<br />

rwmenis problema, radgan<br />

arasdros arcerTi religia<br />

morwmunisgan ar iTxovs<br />

mkvlelobas. arcerT religias<br />

arasdros ar uqadagia<br />

erTi adamianis mier meoris<br />

Seviwroeba~.<br />

Ñîëiäàðíiñòü


Sinaarsi<br />

grigol feraZis saxeli sab-<br />

WoTa saqarTveloSi didi xnis<br />

ganmavlobaSi tabudadebuli<br />

iyo, magram dRes TiTqmis aRar<br />

darCa gazeTi, mis Sesaxeb rom<br />

ar moeTxro mkiTxvelisaTvis.<br />

literaturulsa da samecniero<br />

periodikaSi qveyndeba<br />

misi narkvevebi da qadagebebi.<br />

am unikaluri adamianis moRvaweobas<br />

sami dokumenturi<br />

filmi mieZRvna, maT Soris<br />

erTi poloneTSia gadaRebuli,<br />

sadac misi saxelobis taZari<br />

Sendeba da misi sazogadoeba<br />

daarsda.<br />

aRmosavleTmcodneebi grigol<br />

feraZes klasikosad<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

73<br />

solidaroba<br />

WeSmariti<br />

moqalaqeobisa<br />

beqa mindiaSvili<br />

`moqalaqeoba aris brZola Tavis wresTan, Tavis TavTan.<br />

moqalaqeoba moiTxovs Segnebas, patiosnebas, fiqrs,<br />

mxneobas, Wkuas; moqalaqeoba moiTxovs naTlianTvaliT<br />

sagnebis danaxvas, windaxedulebas, auCqareblobas,<br />

simdables, romelic araa monis maCvenebeli, aramed<br />

ganaTlebul adamianis, sxvis azris gagonebas da<br />

adamianSi adamianis Zebnas da dafasebas... moqalaqeoba<br />

aris msxverplis gaReba. Tvisi sakuTari Tavis dawva<br />

sxvisTvis gasanaTleblad~.<br />

arqimandriti grigol feraZe<br />

miiCneven. ivane javaxiSvili<br />

da korneli kekeliZe, aTeisturi<br />

reJimis mxridan mkacri<br />

akrZalvis miuxedavad, mas<br />

mainc imowmebdnen an ekamaTebodnen.<br />

niko mari TanamSromlobas<br />

sTavazobda. q. vitenbergis<br />

universitetSi misi<br />

saxelobis kabineti moqmedebs.<br />

mis Sesaxeb biografiulsa<br />

da bibliografiul<br />

masalas gvawvdian avtoritetuli<br />

samecniero da religiuri<br />

cnobarebi.<br />

grigol feraZe saqarTvelosa<br />

da poloneTis marTlmadidebeli<br />

eklesiebis mier wmindanad<br />

aris Seracxili. misi saxe


#1(28)<br />

xatebzea aRbeWdili da misdami<br />

savedreblebia dawerili,<br />

sadac naTqvamia, rom man<br />

`RmerTi dausabamo marTlmadideblobiTisibrZnismetyvela,<br />

sulica Tvisi dasdva<br />

moyvasisTvis... Tavi Tvisi Seswira<br />

qristesa da gvirgvini<br />

uxrwnelebisa moigo~. magram<br />

qarTuli taZrebis ambionebidan<br />

jerac naklebad ismis<br />

mRvdelmowame grigolis saxeli.<br />

Cveni eklesiis mrevlma<br />

kargad icis, vin arian wm. serafime<br />

saroveli, wm. egnate brianCaninovi<br />

Tu arqimandriti<br />

ioane krestiankini. TavisTavad<br />

es dadebiTi movlenaa _<br />

eklesiis sazRvrebi usazRvroebaSia.<br />

oRond, ukeTes Sem-<br />

TxvevaSi, daudevrobaa iseTi<br />

mamuliSvilis Rvawlis saTanadod<br />

daufasebloba, romelzedac<br />

poloneli RvTismsaxuri<br />

da mecnieri henrik<br />

paprocki ambobs, rom misi<br />

moRvaweobis Seswavla qristianobis<br />

arsze gvafiqrebs, _ man<br />

xom Tavisi cxovrebiT saxarebiseul<br />

ideals Seasxa xorci.<br />

grigol feraZis fenomenze<br />

saubari gansakuTrebiT aqtualuria<br />

dRes, radgan, erTi<br />

mxriv, marTlmadideblobad<br />

nacionalur ideologias saxaven<br />

da axlo warsulSi xelketebad<br />

qceuli jvrebiT uswordebodnen<br />

RvTis mier bo-<br />

Zebul nebis Tavisuflebas,<br />

xolo meore mxriv, Zlierdeba<br />

undobloba marTlmadidebeli<br />

eklesiis sulieri da inteleqtualuri<br />

potencialis<br />

mimarT.<br />

sazogadoebisaTvis grigol<br />

feraZis cxovreba pasuxia kiTxvisa<br />

_ rogori unda iyos moqalaqe?<br />

qarTuli kultu-<br />

Solidarität<br />

orientiri<br />

risTvis misi memkvidreobis<br />

Seswavla sakuTar tradiciasa<br />

da msoflio istoriaSi dabrunebis<br />

SesaZleblobas warmoadgens,<br />

eklesiisTvis ki igi,<br />

sxva yvelaferTan erTad, ekumenuri<br />

TanamSromlobisa da<br />

dialogis saukeTeso nimuSia.<br />

mama grigolis pirovnebaSi<br />

TiTqos Sejamda is, rasac qristianuli<br />

humanizmi da suliereba,<br />

an pirobiTad dasavluri<br />

da aRmosavluri tradiciebi<br />

SeiZleba vuwodoT: sicocxliT<br />

tkboba da Tavganwirva,<br />

codna da rwmena, Seupovroba<br />

da morCileba, socialuri<br />

aqtivoba da asketizmi, novatoroba<br />

da konservatiuloba,<br />

racionaluri azrovneba<br />

da mistikuri intuicia, sinamdvile<br />

da legenda...<br />

grigol feraZe 1899 wlis 13<br />

seqtembers daibada sofel<br />

bakurcixeSi, magram misi, rogorc<br />

mecnierisa da pedagogis<br />

samSoblo germania iyo.<br />

londonSi berad aRikveca,<br />

parizSi mRvdlad ekurTxa.<br />

cxovrebis nawili balkaneTisa<br />

da siria-palestinis monastrebSi<br />

piligrimobasa da qar-<br />

Tuli xelnawerebis ZiebaSi<br />

gaatara. poloneTSi mowamebrivad<br />

aResrula, saqarTvelos<br />

ki daubrunda rogorc wmindani.<br />

mecnieri da pedagogi<br />

1921 wlis 6 seqtembers kaTalikos-patriarqi<br />

ambrosi xelaia<br />

germaniis saelCos swerda:<br />

`saqarTvelos eklesia am-<br />

Jamad kritikul mdgomareoba-<br />

Sia, rac axalgazrda, ganaTlebuli<br />

sasuliero pirebis<br />

74<br />

}'vh'mksr<br />

didi naklebobis gamo ufro<br />

uaresdeba... axla SegviZlia<br />

gavgzavnoT axalgazrda Teologebi<br />

germaniaSi, sadac Teologia,<br />

rogorc mecniereba,<br />

Zalian maRal donezea.<br />

grigol feraZe am qarTvel-<br />

Tagan pirvelia, romelsac<br />

ganzraxuli aqvs, momavalSi<br />

Tavisi codna da energia qar-<br />

Tul eklesias moaxmaros. me,<br />

saqarTvelos kaTalikos-patriarqi,<br />

am RvTis mosawon saqmeSi<br />

mas kurTxevas vaZlev da...<br />

saeklesio krebamac erTxmad<br />

daadgina, SesaZleblobis farglebSi<br />

materialurad daexmaros<br />

am niWier axalgazrdas~.<br />

cota xanSi germaniis saelCosa<br />

da artur laistis daxmarebiT,<br />

sakaTalikoso sabWom<br />

Tbilisis universitetis sibrZnismetyvelebisfakultetis<br />

warCinebuli studenti<br />

berlinis universitetSi gagzavna<br />

Teologiuri ganaTlebis<br />

gasaRrmaveblad. Tumca<br />

patriarq ambrosi xelaias,<br />

ivane javaxiSvilisa da korneli<br />

kekeliZis mier am saqmeSi<br />

gamoCenil gulmodginebas SesaZloa<br />

ufro masStaburi mizani<br />

hqonoda: TavianTi Segirdis<br />

saxiT isini saukeTesos<br />

gadarCenas cdilobdnen Tavs<br />

datexili katastrofisagan.<br />

Tavad grigol feraZisTvis<br />

ki Zala, romelmac misi sam-<br />

Soblo daipyro, borotebis<br />

gansaxierebas warmoadgenda.<br />

`boroteba Zlieria, _ werda<br />

igi, _ warmoiqmneba Tu ara,<br />

maSinve aviwroebs sikeTes da<br />

ar aZlevs gamarjvebis saSualebas...<br />

nuTu borotebis mom-<br />

Zlavrebaze ar migviTiTebs<br />

axalgazrdis cxovreba, rome-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


lic sicocxlis saukeTeso<br />

periodSi iZulebulia miatovos<br />

samSoblo da Svela ucxo<br />

mxareSi eZios~. marcxi, uimedoba,<br />

tkivili, qaosi. sad<br />

aris aRdgoma da gamarjveba?<br />

sad aris xsna? sad aris sam-<br />

Soblo? am kiTxvebze pasuxis<br />

miRebis Jini iyo misi dausrulebeli<br />

ltolvilobis<br />

erT-erTi mTavari mizezi.<br />

berlinis universitetSi,<br />

protestantuli, e.w. liberaluri<br />

Teologiis erT-erT<br />

centrSi, grigoli harnakisa<br />

da daismanis leqciebs ismens.<br />

male Teologiis mecnierebaTa<br />

kandidatis xarisxiT<br />

swavlas bonis universitetSi<br />

agrZelebs, sadac ukve filosofiaSi<br />

icavs sadoqtoro disertacias,<br />

romlis Tema qar-<br />

Tuli bermonazvnobaa. bon-<br />

Sive eniWeba filologiiis<br />

privatdocentoba. 27 wlis<br />

asakSi ukve flobs 13 enas.<br />

1926-27 wlebSi briuselSi<br />

kaTolike berebTan erTad ganagrZobs<br />

samecnieri saqmianobas,<br />

Semdeg oqsfordSi ecnoba<br />

anglikanobasa da britanul<br />

orientalistur skolas.<br />

mogvianebiT lozanaSi gamar-<br />

Tul religiur konferenciaze<br />

ityvis: „arc erT mxares<br />

ar ucdia Cemi gadabireba. me<br />

yvelgan, pirvel rigSi, vcdilobdi<br />

meswavla is, rac Cemi<br />

eklesiisTvis iqneboda mniSvnelovani<br />

da sasargeblo~.<br />

misi samecniero interesis<br />

sfero metad farToa. ikvlevs<br />

qarTul warmarTobas,<br />

„vefxistyaosans~, Tanamedrove<br />

qarTul literaturas, ideologiis<br />

fenomens, pirovnebisa<br />

da masis problemas.<br />

magram ZiriTadad bibliologia,<br />

hagiologia, adreqristianuli<br />

RvTismsaxureba, patrologia<br />

da bermonazvnobis<br />

istoria ipyrobs mis yurad-<br />

Rebas. 1929 wlidan sorbonis,<br />

oqsfordis, dublinisa da krakovis<br />

universitetebSi kiTxulobs<br />

leqciebs, aTi wlis Semdeg<br />

ki varSavis universitet-<br />

Si Teologiis fakultetis<br />

dekanis postze niSnaven da am<br />

droidan sacxovrebladac poloneTis<br />

dedaqalaqSi gadadis.<br />

misi pedagogiuri saqmianoba<br />

gamsWvaluli iyo wminda mamebis<br />

SemoqmedebiTi suliT. grigol<br />

feraZis studentebs<br />

cremli adgebaT Tvalze misi<br />

leqciebis gaxsenebisas. misi<br />

varSavuli erToTaxiani binis<br />

kari maTTvis mudam Ria iyo.<br />

profesoris xelfass qarTul<br />

xelnawerTa moZiebas, gaWirvebuli<br />

studentebis daxmarebas,<br />

parizSi mis mier daarsebuli<br />

qarTuli eklesiis Senaxvasa<br />

da erTaderTi qarTulenovani<br />

religiuri Jurnalis<br />

`jvari vazisas~ gamocemas axmarda.<br />

igi avtoria germanul, frangul,<br />

inglisur, polonur da<br />

qarTul enebze dawerili 70ze<br />

meti samecniero naSromisa...<br />

andre tarbi, iulius asfalgi,<br />

paul klugeri dResac<br />

axdenen citirebas grigol<br />

feraZis Sromebidan.<br />

grigolma moiara msoflios<br />

TiTqmis yvela wignsacavi, sadac<br />

ki qarTuli xelnaweri<br />

eguleboda. aTonis mTaze 15<br />

xelnaweri SeiZina, sofiis sajaro<br />

biblioTekaSi petriwonis<br />

tipikonis qarTuli ver-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

75<br />

solidaroba<br />

sia aRmoaCina, ierusalimis<br />

berZnul sapatriarqoSi 162<br />

xelnawers miakvlia. Sav mTasa<br />

da damaskoSi 24 etrati Seisyida.<br />

mis pirad biblioTekaSi<br />

daculi iyo uZvelesi qarTuli<br />

dokumenti, romelsac saqarTvelosTvis<br />

gadasacemad<br />

inaxavda. xelnaweris bedi<br />

dRemde ucnobia, is gestapos<br />

mier misi binis Cxrekis Semdeg<br />

daikarga.<br />

moZRvari<br />

brwyinvale samecniero karieris<br />

miuxedavad daJinebiT<br />

iTxovda samSobloSi dabrunebas.<br />

korneli kekeliZes<br />

swerda: „saSinlad vitanjebi,<br />

arafris xalisi ar maqvs,<br />

Tumca nivTierad sruliad<br />

uzrunvelyofili var. ris-<br />

Tvis vitanje amdeni xani, ris-<br />

Tvis viswavle, risTvis moviare<br />

TiTqmis mTeli evropa?<br />

ratom ar miSveben saxlSi?~<br />

sabWoTa xelisuflebas RvTismetyveli<br />

mecnieri iaraRis<br />

samizned Tu gamoadgeboda. iq<br />

grigolis msgavsTaTvis „troikebis”,<br />

gulagebisa da tyviawamlis<br />

damzadebis gadamwyveti<br />

faza iwyeboda. rogorc<br />

Cans, viRacas enaneboda, ver<br />

imetebda mas am realobisTvis<br />

da sabWoTa saelCodan uariT<br />

istumrebdnen. pasportic CamoarTves<br />

da mTeli darCenili<br />

cxovreba ltolvilis<br />

statusiT gadaadgildeboda.<br />

evropaSi ki, rogorc germaneli<br />

poeti hans arpi ambobs: `Savi<br />

kegelbani quxda da ufro<br />

da ufro bneldeboda miwis<br />

sibnele, xmauradamianebi, bombmxarSavebi,<br />

manqansayvarlebi<br />

mravldebodnen~. iwyeboda


#1(28)<br />

faSizmis aRzeveba. samSobloSi<br />

dabrunebis imedgadawuruli<br />

30 wlis doqtori 1929<br />

wels parizSi wminda ninos<br />

saxelobis qarTul eklesias<br />

uyris safuZvels (bolo dromde<br />

is erTaderTi qarTuli<br />

eklesia iyo sazRvargareT)<br />

da diasporis gaerTianebasa<br />

da gamxnevebas cdilobs: „ieso<br />

qriste _ usamSoblo da devnili,<br />

gariyuli da wamebuli...<br />

eZebs CvenisTanebs. raRas<br />

vfiqrobT! raRas velodebiT!<br />

risTvis vdgavarT kunWuleb-<br />

Si? risTvis vimalebiT? SevikribneT<br />

da SeverTdeT macxovarTan<br />

da gavixadoT igi<br />

Cveni patara da Rirseuli<br />

keris da cxovrebis mfarvelad<br />

da megobrad ucxoeTSi~.<br />

1930 wlis Sobis dReebSi mZimed<br />

daavadda. sikvdilis piras<br />

misuls gadauwyvetia<br />

RvTisaTvis bolomde mieZRvna<br />

Tavi da gamojanmrTelebis<br />

Semdeg berad aRikveca. sul<br />

male mRvdlad xeldeben da<br />

wminda ninos eklesiis winam-<br />

ZRvrad niSnaven.<br />

rwmeniTa da samecniero codniT<br />

aRWurvili borotebisa<br />

da misi miwieri gamovlinebebis<br />

winaaRmdeg iwyebs brZolas.<br />

pirvelsave qadagebaSi ambobs:<br />

`eklesia araa muzeumi da me<br />

ise nu CamTvliT, rogorc muzeumis<br />

obieqts. me var mebr-<br />

Zoli, romelic eZebs mebrZolebs<br />

Tqveni wridan eklesiis-<br />

Tvis momavlis Sesaqmnelad~.<br />

misi qadagebebi Tavisufalia<br />

Sablonebisa da e.w. „maRali<br />

Stilisgan~. mis sityvaSi marTlmadidebeli<br />

berisa da qarTvel<br />

emigrantTa moZRvris gamocdileba<br />

dasavluri huma-<br />

Solidarität<br />

orientiri<br />

nizmis tradiciebTanaa Sesisxlxorcebuli.<br />

kerigmis RerZi<br />

RmerTisa da socialurad aqtiuri<br />

pirovnebis _ moqalaqis<br />

urTierTobaa. samyaro mxolod<br />

am prizmaSi gardatexiT<br />

iZens sazriss: „rodesac eklesia<br />

loculobs an laparakobs<br />

samSobloze, is ar gulisxmobs,<br />

pirvel rigSi, taZrebs,<br />

saqarTvelos mzes, mTebs da<br />

velebs, aramed adamians da<br />

mis keTildReobas, romelic<br />

grZnobs winaparTa anderZs<br />

da eklesia udgas gverdiT am<br />

adamians da exmareba anderZis<br />

aRsrulebaSi. es anderZia:<br />

Zieba RvTisa da Zieba sasufevlisa,<br />

Zieba RvTis simarTlisa<br />

am qveyanaze _ brZola uflebisaTvis,<br />

TavisuflebisaTvis<br />

da ganviTarebisaTvis. am anderZiT<br />

Cven ar varT SezRudulni<br />

Cveni samSobloTi. mizani<br />

moqalaqis cxovrebisa<br />

unda iyos RmerTi. Tu adamianis<br />

an eris locvis pirveli<br />

sityva sxva ramea da ara Rmer-<br />

Ti, gindac es sityva iyos<br />

iseTi, rogoricaa samSoblo,<br />

patriotizmi, brZola da Sroma<br />

TavisuflebisaTvis da<br />

ekonomikuri ganviTarebisaTvis,<br />

maSin es sityva iqneba ukmarisi.<br />

adamianma Tavisi cxovreba<br />

unda Caayenos did koncefciebSi,<br />

e.i moqmedeba da<br />

cxovreba unda daumorCilos<br />

iseT did rames, romlis madlsa<br />

da Zlierebas araviTari<br />

sazRvari ara aqvs, romlis ca<br />

mTels msoflios faravs, romelic<br />

adamianis yovel mizansa<br />

da miswrafebas, ragind lokaluri<br />

iyos igi da SemozRuduli,<br />

universalursa da waruval<br />

mniSvnelobas aZlevs~.<br />

mama grigoli, rogorc religiuri<br />

moRvawe, erTi mxriv,<br />

76<br />

}'vh'mksr<br />

eklesiis ideologizaciis<br />

winaaRmdeg gamodis da ambobs,<br />

rom „mZime gamocdis Jams<br />

eklesia mxolod sakuTari<br />

rwmenis sakiTxebiT unda Semoifarglos.<br />

is unda iyos<br />

mxolod Suamavali xalxsa da<br />

qristes Soris. patriotebs<br />

kargad unda esmodeT es sakiTxi<br />

da ar unda moiTxovdnen<br />

imas, ramac SesaZloa eklesiis<br />

rRvevas Seuwyos xeli~;<br />

xolo meore mxriv, eklesiaTa<br />

gaerTianebis Temaze gamar-<br />

Tul konferenciebSi monawileobs<br />

da am sakiTxis Taobaze<br />

aseT pozicias gamoxatavs:<br />

`erTxelac iqneba da is SesaniSnavi<br />

droc dadgeba, roca<br />

qristianobas erTi mwyemsi<br />

waruZRveba da Cveni macxovris<br />

uzeSTaesi locva TvalnaTliv<br />

acxaddeba. amisTvis<br />

loculobs egzom mxurvaled<br />

aRmosavleTis qristianoba<br />

da, rogorc cnobilia, igi<br />

saukuneebis manZilze am erTianobis<br />

misaRwevad ibrZvis.<br />

dadgeba dro da gaerTiandebian<br />

sarwmunoebani. es iqneba<br />

didebuli dRe Cveni uflis<br />

meored mosvlis win. gaerTiandeba<br />

aramarto romauli da<br />

berZnuli eklesiebi, aramed<br />

maT SeuerTdeba evangelikuric,<br />

romelic aseve warmoadgens<br />

Cveni uflis taZars da<br />

romlis arsebobas eWvqveS ver<br />

davayenebT, radgan namdvilad<br />

arsebobs da aq Tavis miznebsa<br />

da amocanebs axorcielebs.<br />

rogor gaerTiandebian isini,<br />

es Cvens amocanas ar warmoadgens,<br />

es samecniero kvlevis<br />

sfero ki ar aris, aramed yoveli<br />

qristianis movaleobaa,<br />

Cveni uflis romel mrevlsac<br />

unda ekuTvnodes igi. vinc<br />

qristes sasufevels seriozulad<br />

uyurebs, is dainaxavs,<br />

Ñîëiäàðíiñòü


om qristianobis azri mtrobaSi,<br />

SurSi, eWvsa da avazakobaSi<br />

rodia. igi uflis mrevlis<br />

Zmuri siyvaruliT suldgmulobs<br />

da erT mSvenier<br />

dResac Cveni macxovris xeze<br />

es sami toti erTmaneTs gadaeWdoba.<br />

erTianoba raRac wmindaa<br />

da saocari. is Cveni uflis<br />

locvaa mamisadmi da bolo winaswarmetyvelebac,<br />

rac maSin<br />

asruldeba, roca ufali inebebs<br />

da saamisod Sesabamisi<br />

dro dadgeba. Cven unda vilocoT<br />

da viSromoT, raTa igi male<br />

dadges. mxolod siyvaruls,<br />

didsulovnebas, Zmuri moTminebisa<br />

da taqtiani angari-<br />

Sis gawevis gzas SeuZlia migviyvanos<br />

iqamde. siyvaruliT<br />

yvelafris miRweva SeiZleba~.<br />

magram man isic kargad icis,<br />

rom „realurad Zalian Sors<br />

aris is dRe, rodesac eklesia<br />

codvian dedamiwaze sikeTis<br />

borotebaze gamarjvebas idResaswaulebs.<br />

mware sinamdvile<br />

ufro da ufro gvaSorebs mas~.<br />

gamaognebeli sityvebiT mTavrdeba<br />

1937 wlis saaRdgomo<br />

esei: „udidesi sixarulis dReebSi<br />

Cveni Tavis mimarT kritikulni<br />

unda viyoT. eklesia<br />

mizans miaRwevs mxolod golgoTisa<br />

da jvarcmis gziT...<br />

sxva gza qristes principebis<br />

sawinaaRmdegoa... sxva gza<br />

mxolod borotebas exmareba<br />

da keTilmosurne da keTilsindisier<br />

adamians katastrofisken,<br />

tragediisken miaqanebs...<br />

yvelas, vinc am did dRes<br />

ganicdis msgavs ukidegano<br />

dardsa da sevdas, vesalmebi<br />

_ qriste aRsdga!”<br />

parizis qarTuli taZris saaRricxvo<br />

wignSi winamZRvris<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

77<br />

solidaroba


#1(28)<br />

bolo xelmowera 1939 wlis 1<br />

ianvriTaa daTariRebuli. fa-<br />

Sistebis mier poloneTis okupaciis<br />

Semdeg mama grigoli<br />

ekumenisgan izolirebuli aRmoCnda.<br />

varSavaSi ki Zmobisa<br />

da siyvarulis sivrce sul<br />

ufro mcirdeboda mis garSemo.<br />

mowame<br />

SeeZlo Tu ara ieso qristes<br />

aeridebina sakuTari jvarcma?<br />

„arsi da upiratesoba Zlieri<br />

adamianebisa is aris, rom Zireuli<br />

da diadi SekiTxvebis<br />

dasma SeuZliaT da cxad pasuxebsac<br />

Tavadve scemen. sustni<br />

ki yovelTvis iZulebulni<br />

arian, airCion sxvaTa mier<br />

SemoTavazebuli alternativebi~,<br />

_ werda faSisturi saokupacio<br />

banakidan pastori<br />

da Teologi ditrix banhoferi.<br />

qristesTvis, iseve rogorc<br />

misi didi mimdevrebisTvis,<br />

siyvaruli, romelic sakuTari<br />

Tavis msxverplSewirviT<br />

gamoixateba, aris ara iZuleba,<br />

aramed programa, „didi<br />

koncefcia~, pasuxi maT mier<br />

dasmul kiTxvaze: rogor aris<br />

SesaZlebeli amqveynad sike-<br />

Tis gadarCena?<br />

mama grigolic swored msxverplSewirviT<br />

umzadebda pasuxs<br />

mis mier dasmul SekiTxvas:<br />

rogor aris SesaZlebeli moqalaqeoba?<br />

rogor SeiZleba<br />

iyo qristiani, rogor<br />

SeiZleba daZlio boroteba<br />

iq, sadac RmerTis nacvlad<br />

jalaTebs scemen Tayvans,<br />

sadac adamianebi, erTi mxriv,<br />

Solidarität<br />

orientiri<br />

yovlisgamanadgurebeli samxedro<br />

manqanis nawilad arian<br />

qceulni, xolo meore mxriv,<br />

sapnebisa da xelCanTebis dasamzadebel<br />

masalad? Teologebi<br />

amboben, rom borotebas<br />

msxverpli amarcxebs borotebisave<br />

iaraRiT _ jvriT.<br />

amitomac grigol feraZe<br />

gamudmebiT qmnida pirobebs<br />

sikeTis maxeSi borotebis<br />

gasabmelad: man uari ganacxada<br />

poloneTis datovebaze<br />

faSistebis mier qveynis okupaciis<br />

Semdeg da protestis<br />

niSnad mowvevac ar miiRo<br />

berlinis universitetidan.<br />

aqtiurad iyo Cabmuli poloneTis<br />

antifaSistur moZraobaSi,<br />

mfarvelobda ebrael-<br />

Ta ojaxebs. varSavis dabombvebisas<br />

TavSesafarSi ar imaleboda,<br />

uvlida daWrilebs<br />

da apatiosnebda micvalebulebs.<br />

TviTmxilvelebi hyvebian,<br />

rom araerTxel SewinaaRmdegebia<br />

germanel jariskacebs,<br />

rodesac isini amcirebdnen<br />

an fizikurad uswordebodnen<br />

vinmes. cnobilia<br />

kidev erTi faqti: germaniis<br />

mier safrangeTis okupirebis<br />

Semdeg saqarTvelos emigraciuli<br />

mTavroba aiZules qar-<br />

Tuli ganZi auqcionze gaetana,<br />

raTa Tavad germanelebi<br />

dapatronebodnen mas. eqvTime<br />

TayaiSvilTan erTad mama<br />

grigolma Tavisi didi avtoritetis<br />

wyalobiT germanelebi<br />

daarwmuna, rom am nivTebs<br />

mxolod istoriuli Rirebuleba<br />

hqonda qarTveli eris-<br />

Tvis. erTi yuTic rom gaxsniliyo,<br />

mas daxvreta ar ascdeboda.<br />

bolo wlebSi grigol feraZe<br />

poloneTis qarTul saTvis-<br />

78<br />

}'vh'mksr<br />

tomos edga saTaveSi. dekanozma<br />

henrik paprockim germanuli<br />

saidumlo dokumentebis<br />

Seswavlis Semdeg daadgina,<br />

rom saTvistomos antifa-<br />

Sisturi kursi yofila arqimandritis<br />

dapatimrebis<br />

mTavari mizezi. mis dapatimrebaSi<br />

saTvistomos profa-<br />

Sist qarTvelebs miuZRviT<br />

udidesi wvlili.<br />

es is qarTvelebi iyvnen, romlebsac<br />

gulwrfelad swamdaT,<br />

rom faSisturi germania aris<br />

Zala, romeliTac bolo moeReboda<br />

komunizms da rusuli<br />

imperiuli batonobisgan<br />

gaTavisufldeboda saqarTvelo.<br />

es patrioti qarTvelebi<br />

iyvnen. am ambis mTeli tragizmi<br />

sworedac eg aris: patriotizmma<br />

daabrmava es adamianebi<br />

da grigol feraZis<br />

nacvlad adolf hitleris<br />

mxardaWera airCies.<br />

dapatimrebidan sami Tvis Semdeg,<br />

1942 wlis 6 dekembers,<br />

osvencimSi mravalSviliani<br />

ebraelis nacvlad sakuTari<br />

iniciativiT grigol feraZe<br />

Sevida gazis sakanSi. arsebobs<br />

misi daRupvis meore versiac,<br />

romlis Tanaxmad, grigolma<br />

sxvis mier moparuli puris<br />

qurdoba daibrala, rac<br />

sikvdiliT isjeboda.<br />

rodesac franciskanelma<br />

mRvdelma maqsimilian kolbem<br />

aseTive gadawyvetileba mii-<br />

Ro, germaneli oficeri dainteresda,<br />

Tu ratom sCadioda<br />

amas. kolbem upasuxa: imitom,<br />

rom mRvdeli var. analogiur<br />

SekiTxvas mama grigolic<br />

analogiurad upasuxebda,<br />

radgan qristes mRvdloba<br />

Ñîëiäàðíiñòü


msxverplsac da Semwirvelsac<br />

erTdroulad gulisxmobs.<br />

wmindani<br />

grigol feraZis mier Seqmnili<br />

sulierebisa da kulturis<br />

sivrce TiToeuli keTili nebis<br />

moqalaqisaTvis, ganurCevlad<br />

erovnebisa da aRmsareblobisa,<br />

sakuTari Tavisa da<br />

moyvasisaken savali gzebis Ziebis<br />

kidev erTi SesaZleblobaa.<br />

es aris ganviTarebis dausrulebeli<br />

perspeqtiva, sadac<br />

`siaruls ar daemCneva daRliloba<br />

da sirbils mtveri~.<br />

am sivrceSi `erTma meores<br />

unda Seundos danaSauli, radgan<br />

udanaSaulo, ucodveli<br />

Cven Soris aravinaa~ (grigol<br />

feraZe. „mamao Cvenos~ ganmarteba<br />

_ Sinaarsi WeSmariti<br />

moqalaqeobisa~).<br />

saqarTvelos marTlmadidebelma<br />

eklesiam 1995 wels gafarToebul<br />

saeklesio krebaze<br />

grigol feraZe wmindanad<br />

Seracxa. poloneli mecnieri<br />

da RvTismsaxuri henrik<br />

paprocki am krebas eswreboda<br />

da grigolis kanonizaciisas<br />

bavSviviT tiroda.<br />

wmindanad SeracxvisaTvis<br />

saWiro rva pirobidan grigol<br />

feraZis kanonizacias<br />

safuZvlad daedo:<br />

1) mowamebrivi sikvdili<br />

qristesTvis;<br />

2) gamorCeuli saeklesio da<br />

saganmanaTleblo<br />

moRvaweoba;<br />

3) didi damsaxureba eklesiisa<br />

da eris winaSe;<br />

4) keTilmsaxuri, marTali,<br />

wminda cxovreba;<br />

5) umwikvlo marTlmadidebloba.<br />

marTlmadidebeli eklesia<br />

wminda mRvdelmowame grigol<br />

feraZes 6 dekembers ixseniebs.<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

79<br />

solidaroba


#1(28)<br />

Solidarität<br />

EX CATHEDRA<br />

marTlmadidebeli<br />

eklesia<br />

pluralistul samyaroSi<br />

dekanozi emanuel klapsisi<br />

winamdebare statiaSi ganzraxuli gvaqvs pluralistur<br />

garemoSi marTlmadidebeli eklesiis sajaro sivrceSi<br />

arsebobis sakiTxis ganxilva. sajaro arsebobaSi<br />

moviazrebT eklesiis cxovrebis yvela im aspeqts,<br />

romelic TvalsaCinoa yvela adamianisTvis da romelsac<br />

ufarToesi gavlena aqvs sazogadoebaze. ganvixilavT<br />

aseve sekularizmisa da pluralizmis mniSvnelobebs da<br />

religiis rols am konteqstSi.<br />

sekularizacia<br />

da eklesia<br />

miuxedavad imisa, rom eklesia<br />

RvTis ganxorcielebuli sityvisa<br />

da suliwmidis erToblivi<br />

qmedebiT aris dafuZnebuli,<br />

istoriul movlenebs<br />

mainc aqvT gavlena mis SesaZleblobaze,<br />

sworad gaar-<br />

Cios uflis aqtiuri qmedeba<br />

istoriuli qartexilebis<br />

pirobebSi. marTlmadidebeli<br />

Teologebi SesaZloa adekvaturad<br />

gadmoscemen saeklesio<br />

tradicias, magram isini yovelTvis<br />

ar arian kargad gaTviTcnobierebulebiTanamedrove<br />

msoflios sakmaod<br />

rTul realobebSi. upirveles<br />

yovlisa, Tu Tanamedrove<br />

samyaro ar iqneba gagebuli<br />

da Teologiurad interpre-<br />

80<br />

}'vh'mksr<br />

tirebuli, maSin, Tundac rom<br />

eklesia gamudmebiT mimar-<br />

Tavdes Tanamedrove samyaros<br />

da es ukanasknelic eswrafodes<br />

eklesiasTan daaxloebas,<br />

isini ubralod ver gaugeben<br />

erTmaneTs sxvadasxva enaze<br />

saubris gamo.<br />

qristianuli eklesiis Tval-<br />

TaxedviT, samyaro uflis<br />

mmarTvelobis qveS imyofeba:<br />

`wmida~ da `sakraluri~ aqtiurad<br />

myofobs realobis yvela<br />

sferoSi. amgvarma Sexedulebam<br />

ganapiroba saeklesio<br />

instituciis, rogorc mTavari<br />

arbitris, Camoyalibeba<br />

cxovrebis wesis gansazRvris<br />

procesSi, rogorc pirovnul,<br />

aseve sajaro sferoSi. Tanamedroveobam<br />

sekularizaciis<br />

dinamikur process daudo<br />

Ñîëiäàðíiñòü


dasabami, ramac radikaluri<br />

gamowvevis winaSe daayena,<br />

zogadad, `sakralurisa~ da,<br />

kerZod, saeklesio institutebis<br />

roli adamianTa cxovrebaSi.<br />

Tanamedrove samyarom<br />

realobis Cveneul warmodgenaSi<br />

sakralurisa da sekularulis<br />

urTierTobac Secvala.<br />

sekularulma samyarom gaiTavisufla<br />

Tavi saeklesio<br />

kontrolisgan. Tuki manamde<br />

religiuri samyaro yovlismomcveli<br />

realoba iyo, romelSic<br />

sekularul samyaros<br />

Tavisi adgili eWira, axla<br />

sekularuli samyaro gardaiqmna<br />

yovlismomcvel realobad,<br />

romelTan adaptirebac<br />

unda moaxerxos religiam. saxelmwifom<br />

da sabazro ekonomikam,<br />

romelic cdilobs Camoayalibos<br />

samyaros Tanamedrove<br />

gageba da klasifikacia,<br />

sekularuli cxovrebis<br />

yvela danarCen sferoze ufro<br />

meti mniSvneloba SeiZina.<br />

mas Semdeg, rac sekularuli<br />

samyaro eklesiisgan damoukidebeli<br />

gaxda, man Sinagani<br />

diferenciacia ganicada, warmoSva<br />

ra mravali damoukidebeli<br />

qvesfero (politika,<br />

ekonomika, iurisprudencia,<br />

mecniereba, ganaTleba, xelovneba,<br />

medicina); TiToeuli<br />

maTgani Tavisi Sida struqturebis<br />

funqcionirebas im<br />

principebis mixedviT aregulirebs,<br />

romlebic adekvaturad<br />

miiCneva arsebuli saWiroebebis<br />

mosagvareblad. aseve,<br />

am sferoSi momuSave TiToeuli<br />

individisgan am principebis<br />

Sesabamis qcevebs moelian.<br />

moqalaqe unda daemorCilos<br />

`TamaSis wesebs~, miuxedavad<br />

misi pirovnuli mrwamsisa<br />

Tu ganwyobisa. vin aris<br />

adamiani da ras unda akeTebdes<br />

igi Tavis kerZo cxovrebaSi?<br />

es sakiTxebi arsebobis<br />

kerZo, avtonomiur sferoebad<br />

moiazreba. maSasadame, religia,<br />

romelic pirovnebis cxovrebis<br />

integrirebulad da holistikurad<br />

(anu erT mTlianobad.<br />

_ mTargm.) interpretacias<br />

cdilobs, ukve kargavs<br />

Tavis mniSvnelobas: sazogadoebaze<br />

religiuri institutebis<br />

gavlena mkveTrad sustdeba.<br />

zogierTi adamiani am<br />

fenomens ganixilavs rogorc<br />

Tanamedrove samyarodan religiis<br />

saboloo gaqrobis dasawyiss.<br />

religiis mzardi tempiT gandevna<br />

da Seviwroveba sekularizaciis<br />

mTavari niSan-Tviseba<br />

gaxda. magram 1960-iani wlebis<br />

damdegs sociologebma am<br />

Teoriis gadaumowmebel varaudebs<br />

eWvis TvaliT Sexedes.<br />

maT erTmaneTisgan ganasxvaves<br />

ori sekularuli ideologia.<br />

pirveli maTgani saTaves<br />

iRebs religiis ganmanaTleblobis<br />

epoqis droindeli kritikidan,<br />

meore ki saeklesio<br />

sferodan sekularulis gamoyofisa<br />

da misi diferencirebis<br />

Tanamedrove process<br />

warmoadgens. sekularulma<br />

avtonomiam da misma Sida dayofam<br />

sxvadasxva damoukidebel<br />

qvesferod, SesaZloa,<br />

Seasusta religiis gavlena,<br />

magram es namdvilad ar iwvevs<br />

religiis erozias, mis daRmavlobasa<br />

da saboloo ganadgurebas.<br />

tomas laqmenis azriT, sekularizacia<br />

ubralod miuTi-<br />

Tebs religiis societaluri<br />

da sajaro funqciebis dakargvaze.<br />

Tanamedrove religia<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

81<br />

solidaroba<br />

privatizebulia, moTavsebulia<br />

arsebobis sakuTar,<br />

marginalur sferoSi. socialuri<br />

mecnierebebis warmomadgenlebs<br />

swamT, rom sekularizacia,<br />

rogorc Teoria,<br />

saWiro da sasargeblo kategoriaa<br />

Tanamedrove samyaros<br />

interpretaciisTvis. sekularizacia<br />

klasifikaciis axal<br />

sistemas iyenebs. ase rom,<br />

Sexeduleba, romlis mixedvi-<br />

Tac sekularizacia religiuri<br />

rwmenebisa da praqtikebis<br />

warxocvas niSnavs, uaryofilia,<br />

rogorc usafuZvlo<br />

mosazreba da istoriis<br />

miTiuri gageba.<br />

religiis sajaro roli<br />

unda Seeguon Tu ara qristianuli<br />

eklesiebi privatul<br />

sferoSi gadanacvlebas? am<br />

kiTxvis pasuxi damokidebulia<br />

imaze, Tu rogor gvesmis cxovrebis<br />

privatuli da sajaro<br />

sferoebi. saWiroa kargad<br />

vacnobierebdeT am ori sferos<br />

sazRvrebs (da, maSasadame,<br />

maT gansazRvrebebsac).<br />

isini yovelTvis aramkafio<br />

da cvalebadia. `privatulad~<br />

moixsenieba is sferoebi, romlebic<br />

uSualod individs<br />

ekuTvnis, cxovrebis is aspeqtebi,<br />

romlebic ar SeiZleba<br />

gaziarebuli iyos sxvaTa mier.<br />

`sajaro~ sfero ki, rogorc<br />

amas Carlz teilori<br />

gansazRvravs, aris saerTo<br />

sivrce, romelSic sazogadoebis<br />

wevrebi erTmaneTs xvdebian,<br />

rogorc mediis (beWduri,<br />

eleqtronuli) saSualebebiT,<br />

aseve pirispir, saerTo<br />

interesebis Semcveli sakiTxebis<br />

gansaxilavad da am gziT<br />

saerTo azris Camosayalibeb-


#1(28)<br />

lad. mravalferovneba sxvadasxva<br />

forumebisa Tu Sexvedrebisa,<br />

romlebzec amgvari<br />

saerTo (sajaro) interesis<br />

Semcveli sakiTxebi ganixileba,<br />

warmoadgens erTian<br />

SekavSirebul sivrces, vinaidan<br />

yvela maTgans, saboloo<br />

jamSi, interkomunikaciuri<br />

xasiaTi aqvs. amgvari sivrce,<br />

sadac adamianebi Tavisuflad<br />

ayalibeben da gamoxataven sakuTar<br />

Sexedulebebs, warmoadgens<br />

umTavres maxasiaTebels<br />

Tavisufali da demokratiuli<br />

sazogadoebisa. amgvarad<br />

Camoyalibebuli sazogadoebrivi<br />

azri ar aris sxvadasxva<br />

Sexedulebebis ubralo<br />

nakrebi, es ufro kritikuli<br />

diskusiebis Sedegad<br />

Camoyalibebuli azria. am<br />

mizeziT, mas normatiuli<br />

Rirebuleba aqvs politikuri<br />

xelmZRvanelobisTvis, anu<br />

saxelmwifosTvis, romlis<br />

arsebobis mizanic xalxis,<br />

sazogadoebis interesis gaTvaliswineba<br />

da misi dakmayofileba<br />

unda iyos. rodesac<br />

sajaro sivrce kontrolis an<br />

manipulaciis msxverpli xdeba<br />

(vinmes finansebis an mTavrobis<br />

mier), maSin igi kargavs<br />

ndobas da aRar warmoadgens<br />

demokratiuli diskusiebis<br />

sivrces.<br />

sazogadoebrivi azri saerTo<br />

sikeTis Sesaxeb produqtia<br />

diskusiebisa, romelTac unda<br />

uzrunvelyon konsensusis miRweva.<br />

Cemi Rrma rwmeniT, eklesia<br />

ar unda Seeguos privatul<br />

sferoSi gadanacvlebas.<br />

saWiroa aRiarebul iqnes misi<br />

adgili `samoqalaqo sazogadoebaSi~,<br />

socialur sferoSi,<br />

romelic erTmaneTTan akav-<br />

Sirebs cxovrebis privatul<br />

Solidarität<br />

EX CATHEDRA<br />

da sajaro sferoebs.<br />

samoqalaqo sazogadoeba<br />

Sedgeba adamianTa uamravi<br />

nebayoflobiTi gaerTianebisgan,<br />

romlebic politikuri<br />

sferos gareT arseboben.<br />

samoqalaqo sazogadoeba xels<br />

uwyobs adamianebis erTmaneT-<br />

Tan SekavSirebas saerTo problemebis<br />

mogvarebis procesSi.<br />

es garemoeba Zalze mniSvnelovania,<br />

radgan arcerT sazogadoebas<br />

ar SeiZleba ewodos<br />

Tavisufali, Tu masSi ar<br />

SeuZliaT funqcionireba amgvar<br />

nebayoflobiT gaerTianebebs<br />

(asociaciebs). Tavisuflebis<br />

pulsis cema yovelTvis<br />

sustia iq, sadac amgvari gaer-<br />

Tianebebis SeqmnisTvis yvela<br />

piroba ar aris uzrunvelyofili.<br />

arc privatuli da arc<br />

sajaro sfero ar SeiZleba<br />

iyos eklesiis qmedebis adgili<br />

Tanamedrove samyaroSi (miT<br />

umetes, Tu es sajaro sivrce<br />

gagebulia Zalze viwrod, anu<br />

roca igi identificirebulia<br />

politikur ZalauflebasTan<br />

an ekonomikur sivrcesTan). eklesia,<br />

rogorc adamianTa nebayoflobiTi<br />

gaerTianeba,<br />

romelsac cxovrebis Tavisi<br />

xedva aqvs, aqtiurad unda<br />

iyos CarTuli sajaro debatebSi.<br />

eklesiam dialogis gziT<br />

unda SesTavazos yvelas Tavisi<br />

macxovnebeli WeSmariteba.<br />

axla ki davubrundeT im sakiTxs,<br />

Tu rogor SegviZlia<br />

konceptualurad gaviazroT<br />

religiis adgili da roli am<br />

ukiduresad diferencirebul<br />

da danawevrebul socialur<br />

realobaSi. Tanamedrove<br />

sazogadoebis funqcionaluri<br />

diferencireba da pluralizmi<br />

nakleb adgils tovebs<br />

nebismieri religiisTvis, ro-<br />

82<br />

}'vh'mksr<br />

melic sazogadoebis integraciis<br />

pozitiur Zalas warmoadgens.<br />

religiam, SesaZloa,<br />

dakarga Tavisi hegemonuri<br />

adgili sajaro sivrceSi, magram<br />

mas ar daukargavs Tavisi<br />

xma. TavisTavad modernuli<br />

samyaro ar uaryofs religiis<br />

sajaro rols, man, ubralod,<br />

sakralurisa da sekularulisrekonceptualizacia<br />

moaxdina. diferenciaciis<br />

procesis gamo religias aRar<br />

SeuZlia a priori inarCunebdes<br />

gabatonebul rols sajaro<br />

sivrceSi. Tumca, meore<br />

mxriv, arc is aris SesaZlebeli,<br />

rom am sivrcem mTlianad<br />

gamoricxos sakuTari<br />

Tavidan religiis arseboba.<br />

Tuki religia iTavisebs da<br />

iwynarebs adamianis fundamentur<br />

uflebebs (gansakuTrebiT<br />

sindisis Tavisuflebasa<br />

da privatul cxovrebaSi<br />

Caurevlobis uflebas), romlebic<br />

demokratiul sazogadoebebSi<br />

aqvT moqalaqeebs<br />

miniWebuli, maSin savsebiT SesaZlebelia,<br />

rom religiam miiRos<br />

sazogadoebrivi forma.<br />

religia ar unda cdilobdes<br />

mecnierebis, ekonomikis an<br />

saxelmwifos saqmis gakeTebas.<br />

misi movaleoba mxolod isaa,<br />

rom Tavis mimdevrebSi aRzardos<br />

da ganamtkicos religiuri<br />

rwmena. religias aqvs SesaniSnavi<br />

unari iyos socialur-politikuritransformaciisTvis<br />

wamowyebul moZraobaTa<br />

STagonebis wyaro da<br />

mamoZravebeli Zala. aseT moZraobebs<br />

SeuZliaT religiuri<br />

mxardaWeris miReba, rac Tvisebrivad<br />

gansxvavdeba, magaliTad,<br />

ekonomikis an mecnierebis<br />

qvesferoebis mier SemoTavazebuli<br />

mxardaWeris-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


gan. religia unikaluri narativiT<br />

uzrunvelyofs adamianebs,<br />

rac maT sicocxlis<br />

sazriss, altruistul ganwyobasa<br />

da transformirebis<br />

Zalas aniWebs. religias SeuZlia<br />

daicvas religiis Tavisufleba,<br />

adamianis uflebebi<br />

da TviT demokratiuli<br />

sazogadoebis arsebobis ufleba<br />

absolutisturi da avtoritaruli<br />

saxelmwifos<br />

winaaRmdeg. mas SeuZlia daayenos<br />

sakiTxi saxelmwifos<br />

ama Tu im struqturis qmedebasTan<br />

dakavSirebiT, romelic<br />

ganxorcielebulia yovelgvari<br />

Rirebulebebisa da moraluri<br />

normebis gverdis avliT.<br />

religiis mxridan swored<br />

aseTi saxis intervenciebs SeuZlia<br />

sazogadoebrivi Segnebis<br />

amaRleba, misi mobili-<br />

zeba arahumanuri da damTrgunveli<br />

pirobebis winaaRmdeg;<br />

religias msgavs sakiTxebze<br />

sazogadoebrivi diskusiis<br />

dawyebis xelSewyobac<br />

ZaluZs.<br />

eklesia dialogis<br />

procesSi<br />

qristianuli eklesiebi da sxva<br />

religiuri gaerTianebebi<br />

sxvadasxvagvarad upasuxeben<br />

modernuli samyaros gamowvevas<br />

da sakuTar gadanacvlebas<br />

privatul sferoSi. zogierTma<br />

maTganma ar miiRo<br />

sazogadoebis Tanamedrove<br />

diferencireba, minimaluri<br />

`doziT~ aRiara axali socialuri<br />

realobebi da am viTarebaSi<br />

ganagrZo arseboba. isi-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

83<br />

solidaroba<br />

ni Tanamedrove samyarosgan<br />

srul separacias amjobineben.<br />

sxvebi mcireoden SeuTavseblobas<br />

xedaven sakralursa<br />

da sekularuls Soris, magram<br />

iReben (iwynareben) sazogadoebis<br />

diferenciaciis fenomens:<br />

pativs scemen TiToeuli<br />

qvesistemis avtonomiurobas<br />

da yovel maTganSi SeuZliaT<br />

moqmedeba, TumcaRa mcireodeni<br />

garTulebebiT. zogierTis-<br />

Tvis ki, magaliTad, SesaZlebelia<br />

yovel kvira dRes karg<br />

qristianad yofna, kviris samuSao<br />

dReebSi _ kargi marqsistoba<br />

da Tavgadakluli kapitalistoba<br />

sakuTar samewarmeo<br />

saqmianobaSi, SeuTavseblobis<br />

yovelgvari SegrZnebis<br />

gareSe. sxvebi ise moixiblnen<br />

moderniT, rom mTlianad<br />

gaiTavises `sekularul~


#1(28)<br />

RirebulebaTa sistema, romelSic<br />

TiTqmis aRar darCa<br />

adgili qristianuli da zogadad<br />

religiuri simboloebisTvis.<br />

da bolos, arian<br />

adamianebi, romlebic ar uaryofen<br />

sakuTar religiur identobas<br />

da ar brmavdebian axali<br />

socialuri realobiT, magram,<br />

amasTanave, siamovnebiT<br />

Rebuloben religiis sajaro<br />

rolis saxecvlilebis sirTules.<br />

es ukanaskneli arCevani<br />

ki uwyvet kavSirSia marTlmadideblur<br />

eTosTan. Cemi azriT,<br />

igi gamoirCeva inteleqtualuri<br />

patiosnebiTa da<br />

moraluri sijansaRiT. rasakvirvelia,<br />

amgvari midgoma<br />

iTxovs, erTi mxriv, Tanamedrove<br />

samyarosTvis damaxasiaTebeli<br />

sirTuleebis sakmaod<br />

Rrma codnas da, meore<br />

mxriv, qristianuli tradiciisadmi<br />

erTgulebas, agreTve<br />

Tanamedrove samyarosTan dialogSi<br />

CarTvis survilsac.<br />

Tanamedrove pluralistur<br />

sazogadoebaSi mimdinare diskusiebSi<br />

qristianebi aqtiurad<br />

unda iyvnen CarTulni.<br />

isini mudmivad unda sTavazobdnen<br />

Tanamedrove samyaros<br />

saxarebis im WeSmaritebebs,<br />

romlebic konkretul<br />

problemebsa da sxvadasxva<br />

cxovrebiseul situaciebs<br />

exeba. magram es mTavari qristianuli<br />

mesijebi mxolod<br />

wmida werilSi gadmocemul<br />

profetul tradicias ki ar<br />

unda asaxavdes, aramed eklesiis<br />

wmida mamaTa zogad eTossac,<br />

romlebic raRac egzotikur<br />

religias ki ar qadagebdnen,<br />

aramed imdroindeli<br />

berZnul-romauli kulturis<br />

transformacias cdilobdnen<br />

axali, saxarebiseuli cxov-<br />

Solidarität<br />

EX CATHEDRA<br />

rebis keTili uwyebiT, romelic<br />

RmerTma uboZa Cvens samyaros<br />

Tavisi ganxorcielebuli<br />

Zis meSveobiT.<br />

Tanamedrove sazogadoebis<br />

pluralistuli da demokratiuli<br />

xasiaTis gamo, arsebobs<br />

erTaderTi gza sxva adamianebis<br />

dasarwmuneblad _ es aris<br />

dialogi. dialogis ZiriTad<br />

safuZvels warmoadgens mxare-<br />

Ta saerTo valdebuleba zogierT<br />

politikur da moralur<br />

winapirobasTan dakavSirebiT,<br />

radgan es garemoeba<br />

SesaZlebels xdis maT Soris<br />

komunikacias, miuxedavad<br />

uTanxmoebisa Tu konfliqtisa.<br />

amgvari saerTo safuZveli<br />

SeiZleba iyos mravali da specifikuri<br />

an cota da bundovani,<br />

_ es damokidebulia gansaxilvel<br />

sakiTxebze. dialogs<br />

aqvs imis potenciali,<br />

rom gzadagza sxva, axali,<br />

urTierTSeTanxmebuli winapirobebi<br />

warmoSvas, rac, Tavis<br />

mxriv, kidev ufro ganamtkicebs<br />

dialogis monawile-<br />

Ta urTierTobas. socialuri<br />

garemoebis mixedviT,<br />

dialogis monawileni oridan<br />

erT gzas irCeven: erTi mxriv,<br />

maT SeuZliaT saerTo poziciis<br />

gamovlena da konkretuli<br />

gzebis dasaxva realobaSi<br />

misi ganxorcielebisTvis, meore<br />

mxriv ki, maT aseve SeuZliaT<br />

gansxvavebuli midgomebis<br />

minimumamde dayvana da/<br />

an am midgomebTan dakavSirebuli<br />

uTanxmoebis arsis ukeT<br />

gageba. dialogi, ramdenadac<br />

es SesaZlebelia, miiswrafis<br />

konfliqtebis diskursiulad<br />

da ara manipulaciurad (iZulebis<br />

an zegavlenis moxdenis<br />

gziT) gadaWrisken. dialogi<br />

es aris ara mxolod im skep-<br />

84<br />

}'vh'mksr<br />

tikuri Sexedulebis uaryofa,<br />

romlis mixedviTac `araviTari<br />

azri ar aqvs im sakiTxebze<br />

diskusias, romlebTan<br />

mimarTebaSic gansxvavebuli<br />

poziciebi gvaqvs~, aramed im<br />

Tvalsazrisis uaryofac, romlis<br />

mixedviTac adamianTa<br />

Soris arsebuli uTanxmoebebis<br />

gadasaWrelad Zalis, iZulebis<br />

sxvadasxva meTodis gamoyenebaa<br />

saWiro. amrigad,<br />

dialogi saeWvo an fuWi wamowyeba<br />

ki ar aris, aramed er-<br />

TaderTi xelSemwyobi procesia<br />

mopaeqre mxareTa mosarigeblad.<br />

Tuki am dros mxareebi<br />

ver miaRweven konsensuss,<br />

isini droebiT mainc SeaCereben<br />

konfliqts da arsebul<br />

uTanxmoebas im perspeqtividan<br />

Sexedaven, romelze<br />

SeTanxmebasac manamde, am<br />

dialogis procesSi miaRwies.<br />

sakiTxi, romelic Cven mier<br />

ganxilvas saWiroebs, aris<br />

Semdegi: aqvT Tu ara sakmarisi<br />

saerTo (bazisuri) Sexedulebebi<br />

Cvens pluralistul<br />

sazogadoebaSi arsebul sxvadasxva<br />

qristianul eklesiebs,<br />

religiur da moralur<br />

gaerTianebebs (Temebs), raTa<br />

realurad SeZlon politikuri<br />

da moraluri xasiaTis dialogis<br />

warmoeba? cxovrebis<br />

rogori xedvac ar unda hqondeT<br />

amgvar gaerTianebebs,<br />

mniSvnelovania imis aRiareba,<br />

rom maT uamravi saerTo Sexeduleba,<br />

Rirebuleba Tu midgoma<br />

eqnebaT. vinaidan TviT<br />

pluralizmi arsebobs gansxvavebuli<br />

kulturebis, subkulturebis<br />

da kulturuli<br />

fragmentebis ganuwyveteli<br />

Sexvedrebis, praqtikebisa da<br />

midgomebis urTierTgaziarebis<br />

wyalobiT, amitom ar ar-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


sebobs sruliad damoukidebeli<br />

da xelSeuxebeli kultura,<br />

romelsac ar ganecados<br />

sxva kulturebis gavlena.<br />

nebismieri kultura Seicavs<br />

im elementebs, romlebic mas<br />

sxvebTan akavSirebs.<br />

Tavad is faqti, rom Tanamedrove<br />

sazogadoeba aris pluralisturi,<br />

gamoricxavs romelime<br />

erTi religiis xedvis<br />

dominanturobas aseT sazogadoebaSi.<br />

religiis universalisturi<br />

pretenziebi am<br />

samyaros misaRebi wyobis<br />

Sesaxeb SeuTavsebelia Tanamedrove<br />

pluralisturi sazogadoebebis<br />

bunebriv moTxovnasTan:<br />

diskusiis Sedegad<br />

ayalibebdes erTobliv xedvasa<br />

da samarTlian politikas<br />

yvela im adamianTa jgufis<br />

interesebis gaTvaliswinebiT,<br />

romlebic am pluralistur<br />

sazogadoebaSi cxovroben.<br />

vaRiarebT ra sajaro sferos<br />

mier religiuri argumentebis<br />

miRebasTan dakavSirebuli<br />

SiSebis legitimurobas,<br />

Cven unda viswavloT am argumentebis<br />

imgvarad warmodgena,<br />

rom Tavidan iqnes<br />

acilebuli yvelanairi Sida<br />

samoqalaqo dapirispireba.<br />

`gansxvavebulobis~<br />

Teologiuri pativiscema<br />

sanam sajaro sivrceSi eklesiis<br />

mier gamosayenebeli enisa<br />

da mesijebis Sesaxeb visaubrebdeT,<br />

manamde unda SevecadoT<br />

im adamianTa Teologiur<br />

gagebas, romlebTanac<br />

qristianebs diskusia aqvT.<br />

sajaro sivrceSi eklesiis<br />

diskursis unikaluroba damokidebulia<br />

sxvaTa gagebis<br />

mis gansakuTrebuli unarsa<br />

da sxvebTan urTierTobis<br />

stilze. eklesiis mTeli doqtrinaluri<br />

tradicia da liturgikuli<br />

cxovreba mniSvnelovan<br />

resursebs gvTavazobs<br />

gansxvavebulebTan damokidebulebis<br />

TvalsazrisiT. es tradicia<br />

imis gacnobierebaSic<br />

gvexmareba, rom RvTis mier<br />

Seqmnil samyaroSi arsebuli<br />

gansxvavebebi dayofa-danawevrebis<br />

mizezi ki ar unda iyos,<br />

aramed uflis mravalferovani<br />

kurTxevis gamovlinebad<br />

unda miviCnioT. qristianTa<br />

sajaro Tu privatuli urTierTobebi<br />

im ganwyobas unda<br />

asaxavdes, Tu rogor aris<br />

gagebuli `sxva~ qristianuli<br />

eklesiis sulier tradiciaSi.<br />

mTeli istoriis manZilze<br />

adamianur yofas axasiaTebda<br />

daZabuli urTierTobebi gansxvavebulobasa<br />

da erTobas<br />

Soris. rodesac gansxvavebuloba<br />

da erToba erTmaneTisgan<br />

mowyvetilad aRiqmeba, ma-<br />

Sin sazogadoeba an totalitarul,<br />

an ukiduresad individualistur<br />

da fragmentirebul<br />

xasiaTs iZens. orive<br />

SemTxvevaSi `gansxvavebulobis~<br />

aRiarebis uaryofasTan<br />

gvaqvs saqme. orivegan saerTo<br />

maxasiaTebels gansxvavebulisadmi<br />

SiSi warmoadgens. es<br />

`sxvebi~, visTanac urTierToba<br />

da erToba gvsurs, aucileblad<br />

Cvenive msgavsad unda<br />

fiqrobdnen da cxovrobdnen.<br />

vinc gansxvavebulia Tavisi<br />

garegnobiT, socialuri statusiT,<br />

rwmena-warmodgenebiT<br />

an moraluri xedviT, uaryofilia<br />

swored am gansxvavebulobis<br />

gamo, Tundac rom es<br />

garemoeba ar warmoadgendes<br />

araviTar saSiSroebas. roca<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

85<br />

solidaroba<br />

gansxvaveba winaaRmdegobad<br />

iqceva, aq ukve namdvili<br />

erTobis miRweva erTaderTi<br />

gamosavalia mSvidobiani Tanacxovrebisuzrunvelsayofad.<br />

es ukanaskneli ki arsebobas<br />

agrZelebs manam, sanam<br />

ormxrivi interesi arsebobs.<br />

rogorc ki ormxrivi daintereseba<br />

qreba, mSvidobiani Tanaarsebobac<br />

advilad gadadis<br />

konfliqtsa Tu konfrontaciaSi.<br />

sxva sityvebiT, adamianebi<br />

Tavisive msgavs adamianebTan<br />

amjobineben urTier-<br />

Tobas da imadroulad antipaTiurad<br />

arian ganwyobilni<br />

sxvebisadmi maTi gansxvavebulobis<br />

gamo. `sxva~ Cveni megobari<br />

xdeba mxolod im zomiT, ra<br />

zomiTac igi ar uqmnis diskomforts<br />

Cvens privatul<br />

sferos da xels uwyobs Cvens<br />

individualur bednierebas.<br />

SesaZlebelia Tu ara kacobriobisaTvis<br />

am paTologiuri<br />

mdgomareobis daZleva? gansxvavebulobisa<br />

da erTobis erTmaneTSi<br />

morigeba mxolod<br />

moraluri problema rodia.<br />

misi, rogorc dacemuli samyaros<br />

fenomenis, daZleva SesaZlebelia<br />

`axali SobiT~, qristianuli<br />

egzistenciiT, romlis<br />

saSualebiTac xorcieldeba<br />

adamianebis Serigeba arsobrivad<br />

gansxvavebul arsebasTan<br />

(RmerTTan. _ mTargm.).<br />

Tumca es Teologiuri WeSmariteba<br />

ar warmoadgens eklesiisTvis<br />

gamarTlebas politikuri<br />

pasuxismgeblobis Tavidan<br />

acilebis SemTxvevaSi,<br />

rac Semarigebeli saSualeba<br />

unda iyos am fragmentirebad<br />

da konfliqtur samyaroSi.<br />

ufro zustad ki, igi gamudmebiT<br />

gvaxsenebs, rom istoriis<br />

manZilze rogorc Tavad


#1(28)<br />

eklesia, aseve danarCeni samyaro,<br />

gansxvavebulobis winaaRmdegobad<br />

gardaqmnis mudmivi<br />

riskis winaSe imyofeba.<br />

Cven, qristianebs, SegviZlia<br />

mniSvnelovani xedvis SemoTavazeba<br />

imis Taobaze, Tu rogor<br />

unda gvesmodes gansxvavebulTa<br />

urTierTmorigeba<br />

erTobis saSualebiT: erTianoba<br />

mravalferovnebaSi damaxasiaTebelia<br />

TviT sameba<br />

RmerTisTvis. ieso uyoymanod<br />

urTierTobda radikalurad<br />

gansxvavebul individebTan:<br />

mwignobrebTan, mebaJeebTan,<br />

vaWrebTan, meZavebTan da sxv.<br />

gansxvavebulobis aRiareba<br />

aucilebeli pirobaa namdvili<br />

erTobisTvis. swored amgvar<br />

erTobaSi arsebuli urTierTobebiT<br />

aris SesaZlebeli<br />

`sxvaTa~ gageba. erToba ubralod<br />

wyvets Tavis arsebobas,<br />

rodesac yoveli gansxvavebuloba<br />

igiveobamde daiyvaneba.<br />

RvTis maradiuli Zis ganxorcieleba<br />

da misi amqveyniuri<br />

msaxureba gvicxadebs, Tu rogori<br />

siyvaruliT urTier-<br />

Tobs igi mTel samyarosTan<br />

mis mravalferovnebaSi. qriste,<br />

Tavisi amqveyniuri msaxurebis<br />

dros, yvela adamians<br />

uziarebda RvTaebrivi siyvarulis<br />

gardamqmnel Zalas.<br />

igi kurnavda maT yovelgvar<br />

sisustes da cdilobda gardaeqmna<br />

isini im arsebebad, ra<br />

arsebebad yofnisTvisac<br />

iyvnen mowodebulni.<br />

eklesiis<br />

sajaro diskursi<br />

qristianul eklesiaTa politikuri<br />

argumentebi saxa-<br />

Solidarität<br />

EX CATHEDRA<br />

rebiseul uwyebebs unda efuZnebodes<br />

da imgvarad unda<br />

warmovadginoT, rom misaRebi<br />

iyos eklesiis arawevri sazogadoebebisTvisac.<br />

amasTanave<br />

eklesiis sajaro argumentebi<br />

srulad unda eTanxmebodes<br />

im standartebs, romelTa meSveobiTac<br />

eklesiis Sida cxovreba<br />

regulirdeba, da rodesac<br />

religiuri gaerTianeba<br />

gamodis sakuTari sazRvrebidan,<br />

mas SeuZlia sajaro sivrceSi<br />

politikuri normebis<br />

Sesabamisad moqmedeba saku-<br />

Tari moraluri standartebis<br />

Ralatis gareSe. qristianuli<br />

rwmenis transcendentur<br />

ganzomilebas SeuZlia<br />

imoqmedos Caketili sistemebisa<br />

da ideologiebis winaaRmdeg,<br />

romlebic aferxeben<br />

Tavisufal azrovnebasa da<br />

cxovrebas. igi aseve seriozuli<br />

gamowvevis winaSe ayenebs<br />

nebismieri socialuri sistemis<br />

absolutur moTxovnebs,<br />

icavs adamianur Semoqmedebas<br />

socialuri inertulobisagan<br />

da pasuxismgeblobis grZnobas<br />

nergavs sazogadoebriv<br />

cxovrebaSi. amgvari tendenciebis<br />

ganviTareba sajaro<br />

sivrceSi SesaZlebelia saxarebiseuli<br />

narativebis saSualebiT,<br />

sazogadoebisaTvis<br />

maTi mniSvnelobis ganmartebiT<br />

dialogur reJimSi.<br />

sazogadoebasTan dialogis<br />

xarisxi damokidebulia ara<br />

mxolod naTel mizanze, aramed<br />

TviT Tanamosaubreebzec,<br />

romlebic srulad da akuratulad<br />

informirebulni unda<br />

iyvnen mocemul sakiTxTan<br />

dakavSirebuli argumentebisa<br />

da faqtebis Taobaze. sanam<br />

mxareebi diskusias daiwyeb-<br />

86<br />

}'vh'mksr<br />

dnen, isini aucileblad unda<br />

aRiWurvon urTierTgagebis<br />

unariT an, ukidures SemTxvevaSi,<br />

dialogis procesSi<br />

mainc unda SeiZinon igi. ur-<br />

TierTpativiscema da urTierTgagebis<br />

unari dialogis<br />

aucilebeli winapirobebia.<br />

rogorc devid Treisi aRniSnavs:<br />

`dialogs sakmaod<br />

mkacri wesebi aqvs: Tqvi mxolod<br />

is, rasac gulisxmob;<br />

gamoTqvi igi maqsimalurad<br />

akuratulad; gulisyuriT<br />

mousmine da pativi eci gansxvavebul<br />

Sexedulebas; mzad<br />

iyavi sakuTari Sexedulebis<br />

dasacavad an mis Sesasworeblad,<br />

Tuki igi gamowvevis winaSe<br />

daayena Tanamosaubrem;<br />

mzad iyavi Sesadaveblad, roca<br />

amis saWiroeba arsebobs,<br />

magram daTme pozicia, Tuki<br />

sawinaaRmdego mtkicebulebebs<br />

warmogidgenen~.<br />

amgvari diskusia (Cvens Sem-<br />

TxvevaSi rogorc eklesiis monawileobis<br />

saSualeba sazogadoebriv<br />

debatebSi) gulisxmobs,<br />

rom eklesia iRebs<br />

gamowvevas sakuTari moraluri<br />

Sexedulebebis xelaxali<br />

formulirebisa da, ufro<br />

metic, maTi Semdgomi ganvi-<br />

Tarebis Taobaze; eklesiis<br />

daniSnuleba marto is ki ar<br />

aris, rom Tavad cxovrobdes<br />

saxarebiseuli suliskveTebiT,<br />

aramed _ isic, rom danarCen<br />

samyarosac auwyos igi<br />

masTan komunikaciis meSveobiT.<br />

SesaZlebelia marTlmadidebluri<br />

moraluri xedvis<br />

ganviTarebis warmodgena<br />

qristianuli rwmenis sxvadasxvagvari<br />

aRqmis SeTvisebiT.<br />

es mravalferovneba SeiZleba<br />

asaxavdes zogadi isto-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


iuli mdgomareobis sxvadasxvagvar<br />

gagebas an morwmune-<br />

Ta arCevans: qristianuli<br />

rwmenis sxvadasxva elements<br />

miusadagon romelime konkretuli<br />

mdgomareoba.<br />

Cemi azriT, amgvari saxis<br />

pluralizmi gardauvalia.<br />

Tumca arsebobs imis saSiSroebac,<br />

rom aseTi pluralizmi<br />

SfoTis wyaro gaxdes eklesiis<br />

moralur xedvasTan mimar-<br />

TebaSi. marTlmadideblur TeologiaSi<br />

Tavisufali arCevani<br />

gulisxmobs adamianis<br />

mier sakuTari rwmenis Tavisuflad<br />

gamoxatvis arCevans.<br />

ase rom, pirovnebas sruli<br />

ufleba aqvs konkretulad<br />

misTvis damaxasiaTebeli unikaluri<br />

xedvisa Tu moqmedebis<br />

Tavisuflebisa. amgvari<br />

moraluri pluralizmis parametrebi<br />

dadgenilia qristianuli<br />

eklesiis erTiani<br />

rwmeniT, misi zogadi eTosiT.<br />

warsulSi, Cveulebriv, miiCneoda,<br />

rom eklesias magisterialurad<br />

(anu yvelasaTvis<br />

savaldebulo wesiT. _ mTargm.)<br />

unda gamoeTqva sakuTari<br />

pozicia socialur sakiTxebze.<br />

magram dRes, Cemi azriT,<br />

eklesiam mTeli Tavisi Zalisxmeva<br />

iqiTken unda mimarTos,<br />

rom sakuTar wevrebs daexmaros<br />

ganaviTaron moraluri<br />

xedva da ipovon gzebi, erTi<br />

mxriv, sarwmunoebrivi Sexedulebebisa<br />

da, meore mxriv,<br />

maTi praqtikulad ganxorcielebis<br />

saSualebaTa erTmaneTTan<br />

dasakavSireblad.<br />

eklesia ver miiRebs monawileobas<br />

sajaro diskusiebSi,<br />

Tuki igi Tavis specifikur<br />

msoflmxedvelobas gadmos-<br />

cems raRac ezoTeruli da<br />

bundovani eniT. eklesia maqsimalur<br />

yuradRebas unda aqcevdes<br />

sazogadoebis guliscemas.<br />

argumenti mxolod ma-<br />

Sin iqneba gasagebi da misaRebi,<br />

rodesac sxvebi, romlebsac<br />

ar esmiT saeklesio enis<br />

specifikuroba, SeZleben misi<br />

racionalurobis aRiarebas<br />

da misi sargeblianobis danaxvas<br />

sazogadoebrivi cxovrebis<br />

ama Tu im sferosTvis.<br />

monologebis seria, gadmocemuli<br />

mxolod TeologebisTvis<br />

gasagebi eniT, yovlad<br />

usargebloa, gansakuTrebiT<br />

maSin, Tu maTi winapirobebic<br />

imgvaria, romlebsac ar iziareben<br />

sazogadoebis calkeuli<br />

wevrebi Tu institutebi.<br />

amrigad, eklesia sabolood<br />

uunaro aRmoCndeba gauziaros<br />

sazogadoebas Tavisi unikaluri<br />

xedvebi, TviT demokratiul<br />

garemoSic ki.<br />

dialogis process araviTari<br />

efeqti ar eqneba, Tu igi tolerantobis<br />

suliT ar ganimsWvaleba.<br />

pluralisturi sazogadoebis<br />

cxovreba yovel-<br />

Tvis moculia uTanxmoebebiT<br />

sajaro mniSvnelobis sakiTxebze<br />

msjelobisas. Tu adamianebi<br />

ar gamoimuSaveben gansxvavebebiT<br />

gamowveuli uTanxmoebebis<br />

konstruqciuli<br />

gzebiT mogvarebisa da mSvidobiani<br />

Tanacxovrebis unars,<br />

maSin es uTanxmoebebi SeiZleba<br />

Zaladobrivi konfliqtis<br />

wyaro gaxdes. tolerantoba<br />

adamianis Sinagani Tvisebaa,<br />

romelic pluralistulma sazogadoebam<br />

TiToeul mis moqalaqeSi<br />

unda aRzardos da<br />

ganamtkicos. dialogi yovlad<br />

SeuZlebelia, Tuki mosaubre<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

87<br />

solidaroba<br />

ar aris tolerantulad ganwyobili,<br />

Tuki mas ar surs im<br />

SesaZleblobis aRiareba, rom<br />

sxvas Tavisi `gansxvavebulobiT~<br />

aqvs potenciali gaafar-<br />

Toos da gaamdidros realobis<br />

miseuli aRqma. saWiroa<br />

adamianebma iseTive Sefaseba<br />

da pativiscema gamoxaton maT<br />

mimarT, visac ar eTanxmebian,<br />

rogor Sefasebasa da pativiscemasac<br />

Tavad moelian sxvebisagan.<br />

amgvari tolerantoba<br />

da pativiscema ar unda avurioT<br />

relativizmSi, romelic<br />

sworisa da mcdaris, WeSmaritisa<br />

da yalbis, keTilisa da<br />

borotis erTmaneTisgan gar-<br />

Cevis uaryofas warmoadgens.<br />

piriqiT, swored tolerantoba<br />

iZleva amgvari msjelobis<br />

SesaZleblobas.<br />

ar unda gvqondes imis iluzia,<br />

rom demokratiul sazogadoebaSi<br />

yovelTvis SesaZlebelia<br />

yvela sakiTxze dialogis<br />

saSualebiT Tanxmobis<br />

miRweva. arsebobs garkveuli<br />

situaciebi, romlebic arasodes<br />

ar iqnebian Sewynarebulni<br />

ama Tu im religiuri<br />

jgufis mier. sarwmunoebrivi<br />

Sexedulebebi, romlebic religiuri<br />

adamianebis identobas<br />

gansazRvravs, SesaZloa<br />

Rrma konfliqtSic aRmoCndes<br />

romelime konkretul sakiTxTan<br />

dakavSirebiT miRweul<br />

SeTanxmebasTan liberalurdemokratiul<br />

saxelmwifoSi.<br />

amitom am adamianebis sindisma<br />

SeiZleba protestis gamoxatva<br />

moiTxovos da es protesti<br />

mravali formiT gamovlindes,<br />

dawyebuli ukmayofilebis<br />

gamoxatviT, damTavrebuli<br />

aqtiuri samoqalaqo daumorCileblobiT.<br />

protestis


#1(28)<br />

gamoxatva adamianis fundamenturi<br />

uflebaa, romelsac liberalur-demokratiulisaxelmwifo<br />

Tavis TiToeul<br />

moqalaqes aniWebs. magram es<br />

adamianebi ar Tavisufldebian<br />

pasuxismgeblobisgan, rom<br />

moralis farglebSi gamoxaton<br />

sakuTari protesti. am<br />

procesSi adamianuri Rirsebebis<br />

dakargva eWvis qveS ayenebs<br />

swored im sindisis moralur<br />

sijansaRes, romelic<br />

impulss aZlevs protestis<br />

amgvari formiT gamoxatvas.<br />

vadastureb ra adamianebis<br />

mier protestis gamoxatvis<br />

uflebis legitimurobas,<br />

msurs mivuTiTo im kriteriumebze,<br />

romelTa gamoyenebac<br />

pluralistul saxelmwifoSi<br />

moqalaqeebs daexmareba imis<br />

gamosarkvevad, unda gaiziaron<br />

Tu ara amgvari protesti. SesaZloa<br />

maT gadaafason kidec<br />

sakuTari ganwyobisa da qcevis<br />

marTebuloba (aq avtori<br />

unda gulisxmobdes religiur<br />

fundamentalistTa survils,<br />

saxelmwifo doneze iqnas gatarebuli<br />

maTi konkretuli<br />

moTxovnebi `gansxvavebuli~<br />

tendenciebis Seviwroebasa Tu<br />

akrZalvasTan dakavSirebiT. _<br />

mTargm.). Zaladobrivi politikuri<br />

strategiis danergva<br />

arcTu ise gonivruli saqcielia.<br />

adamianebi ar arian aR-<br />

Wurvilni ucdomelobis TvisebiT.<br />

rogorc istoria gviCvenebs,<br />

zogierTi moraluri<br />

msjeloba, romelic Zaladobrivad<br />

iqna Tavsmoxveuli, sabolood<br />

mcdari an zedmetad<br />

damTrgunveli aRmoCnda. amitom<br />

saWiroa miviRoT pluralizmis<br />

pozitiuri gageba, rogorc<br />

mkacri gafrTxileba<br />

Solidarität<br />

EX CATHEDRA<br />

sxvadasxva arCevanisa da cxovrebis<br />

gansxvavebuli wesis<br />

dagmobis tendenciis winaaRmdeg.<br />

sakuTari Sexedulebebis<br />

sxvebisaTvis Tavs moxvevis<br />

mizniT politikuri Zalauflebis<br />

gamouyenebloba Cvensave<br />

interesebSi unda Sediodes,<br />

radgan politikuri Zalauflebis<br />

balansis cvlilebis<br />

dros SesaZloa kardinalurad<br />

gansxvavebuli Sexedulebebis<br />

mqone jgufma<br />

Caigdos xelSi saxelmwifo<br />

aparatze kontroli. garda<br />

amisa, iZuleba iwvevs ukidures<br />

gaRizianebasa da aRSfo-<br />

Tebas, sazogadoebisgan gaucxoebas,<br />

saxelisuflebo struqturebisadmi<br />

pativiscemis<br />

Sesustebas da mraval eWvs<br />

badebs politikuri liderebis<br />

ganzraxvebTan dakavSirebiT.<br />

inglisuridan Targmna<br />

daviT TinikaSvilma<br />

wignidan: Emmanuel Clapsis.<br />

Orthodoxy in conversation.<br />

WCC Publications, Geneva, 2000<br />

88<br />

}'vh'mksr<br />

Ñîëiäàðíiñòü


eklesiisa<br />

iRumeni petre meSCerinovi<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

89<br />

solidaroba<br />

da saxelmwifos<br />

TanamSromlobis<br />

Sesaxeb<br />

1.<br />

zafxulis damdegs momeca Sem-<br />

Txveva bavSvTa da axalgazrdobis<br />

sulieri ganviTarebis<br />

sapatriarqo centris warmomadgeneli<br />

vyofiliyavi saxelmwifo<br />

dumaSi. demografiis<br />

sakiTxebisadmi miZRvnil<br />

`mrgval magidaze~ ruseTis<br />

yvela kuTxidan Camosulma<br />

kompetenturma, dainteresebulma<br />

Tu gulSematkivarma<br />

adamianma warmoadgina savalalo<br />

statistika da ramdenime<br />

mosazreba, Tu ra unda<br />

gveRona am sferoSi Seqmnili<br />

katastrofuli viTarebis gamosasworeblad.<br />

diskusiis<br />

dros ori ZiriTadi Tvalsazrisi<br />

gamoikveTa. pirvelis mixedviT,<br />

aucilebelia mraval-<br />

Svilianobis, ojaxis presti-<br />

Jis propaganda. saWiroa Tanamedrove,<br />

ojaxis sawinaaRmdego<br />

ideologiis Secvla mis-<br />

Tvis sxva, pozitiuri ideologiis<br />

dapirispirebis meSveobiT<br />

da a.S. meore Tvalsazrisi ki,<br />

romelic am striqonebis<br />

avtorma gamoTqva, SeiZleba<br />

im azramde daviyvanoT, rom<br />

adamianebi ara mxolod aCenen<br />

Svilebs, aramed mSoblebs<br />

Svilebis aRzrdisa da yovelmxrivi<br />

uzrunvelyofis valdebulebac<br />

aqvT. amasTan SedarebiT<br />

demografiul problemas,<br />

garkveuli azriT, meoreuli<br />

mniSvneloba eniWeba, vinaidan<br />

igi zogadad ojaxis<br />

arastabilurobis problemidan<br />

gamomdinareobs. bevri<br />

Svilis gaCenis survilis<br />

uqonloba didwilad saxelmwifo<br />

mxardaWeris ararsebobiTa<br />

da Svilebis momavalTan<br />

dakavSirebuli SiSiT aris<br />

ganpirobebuli. es SiSi ki im<br />

e. w. reformebis gamo Cndeba,<br />

romlebic ganaTlebisa da jandacvis<br />

komercializacias da<br />

mraval sxva siaxles gulisxmobs.<br />

garda amisa, istoriuli<br />

mexsierebis ZaliT, Cvens qveyanaSi<br />

veranairi ideologia<br />

qmediTi ver iqneba, Tuki igi<br />

konkretuli saqmeebiT ar iqna<br />

ganmtkicebuli. Tuki adamianebs<br />

mxolod da mxolod<br />

movuwodebT: gaaCineT Svilebi!<br />

ojaxi `magaria!~ (avtori aq<br />

rusul Jargons iyenebs. _<br />

mTargm.), magram xels ar Sevuw-


#1(28)<br />

yobT am mowodebas gaazrebuli<br />

socialuri politikiT, maSin<br />

propaganda sawinaaRmdego Sedegs<br />

gamoiRebs. garda amisa,<br />

saxelmwifo duma swored is dawesebulebaa,<br />

romelic mowodebulia<br />

gadawyvitos socialuri<br />

problemebi da realuri<br />

SesaZleblobac aqvs saamisod.<br />

`mrgval magidaze~ warmodgenili<br />

iyo mesame Tvalsazrisic,<br />

romelic erTma mRvdelma gamoTqva.<br />

man Tavisi gamosvla<br />

Semdegnairad daiwyo: `samwuxarod,<br />

eklesia CvenTan jer<br />

kidev gamoyofilia saxelmwifosgan...~<br />

auditoria ukmayofilod<br />

SeiSmuSna. (yvelaze<br />

naklebad visurvebdi, rom<br />

mkiTxvelma es striqonebi Cemi<br />

TanamoZmis _ marTlac Rirseuli<br />

moZRvrisa da brwyinvale<br />

adamianis kicxvad aRiqvas. me<br />

mxolod azrTa wyobaze, gamoTqmul<br />

poziciaze vsaubrob).<br />

Semdeg moZRvarma biblia daimowma,<br />

romelic gveubneba,<br />

rom ojaxi kargia. man imis<br />

Sesaxebac isaubra, rom eklesias<br />

SeuZlia demografiuli<br />

problemebis gadaWra. `gamocdileba<br />

gviCvenebs, rom<br />

Tuki eklesias uSveben, magali-<br />

Tad, cixeebSi, iq ukeTesi disciplina<br />

myardeba; jarSi iklebs<br />

`dedovSCina~; skolebSi<br />

bavSebi naklebad celqoben...~<br />

magram, miuxedavad amisa, eklesias,<br />

samRvdeloebis warmomadgenelTa<br />

saxiT, arsad ar<br />

`uSveben~ da swored es aris<br />

borotebis mizezi. problemis<br />

gadawyveta gulisxmobs samRvdeloebis<br />

daSvebas skoleb-<br />

Si, sabavSvo dawesebulebebSi<br />

da saerTod yvelgan, _ ganacxada<br />

man da Tavisi gamosvla<br />

ase daasrula: `arcTu ise<br />

didi xnis win ruseTis erTerT<br />

qalaqSi eklesiam specialuri<br />

propagandistuli kampania<br />

awarmoa, ris Sedegadac<br />

Solidarität<br />

EX CATHEDRA<br />

Sobadoba iq maSinve gaizarda~.<br />

sxdomaze damswre deputatma,<br />

romelic mRvdlis mier dasaxelebuli<br />

qalaqidan gaxldaT,<br />

sakmaod xmamaRla gamoxata<br />

Tavisi daeWveba am informaciasTan<br />

dakavSirebiT, xolo<br />

Cem gverdiT mjdomi Cinovniki<br />

ganaTlebis saministrodan<br />

(Cven mTeli `mrgvali magidis~<br />

msvlelobisas erTmaneTs replikebs<br />

vucvlidiT) Cems mxar-<br />

Tan daixara da miTxra: `ese<br />

igi, yvelgan unda SegiSvaT...~<br />

sasuliero pirs Tavazianad mousmines,<br />

madloba gadauxades<br />

da diskusia kvlav gagrZelda<br />

pirvel da meore Tvalsazris-<br />

Ta gamo. mesame Tvalsazrisma<br />

msjelobaze gavlena ver iqonia,<br />

Tumca `mrgvali magidis~<br />

bevri monawile eklesiisa da<br />

saxelmwifos TanamSromlobis<br />

mniSvnelobaze saubrobda.<br />

sxdomis damTavrebis Semdeg<br />

Cemma mezobelma Tavisi pozicia<br />

aseTi sityvebiT ganmimarta:<br />

`Tavis droze me ganaTlebis<br />

saministros saolqo<br />

departamentis raionuli<br />

sammarTvelos xelmZRvaneli<br />

gaxldiT. gadavwyviteT skolebSi<br />

Segvetana sagani `marTlmadidebluri<br />

kulturis<br />

safuZvlebi~. survili gamiCnda<br />

am gakveTils davswrebodi<br />

da skolisken gavemarTe. gakveTili<br />

meeqvse klasSi tardeboda.<br />

naxevari gakveTilis<br />

ganmavlobaSi mRvdeli bavSvebs<br />

imis Sesaxeb uyveboda...<br />

ra hqvia amas TqvenTan... ai,<br />

gardacvalebis Semdeg rom<br />

aris...~ `sazvereebi~, _ mivaSvele<br />

me sityva. `diax, sazvereebis<br />

Sesaxeb. Semdeg igi ratomRac<br />

mowameobrivad aRsrulebul<br />

mefe nikolozze<br />

gadavida da imis mtkicebas<br />

mohyva, rom Cven aucileblad<br />

unda aRvadginoT TviTmpyro-<br />

90<br />

}'vh'mksr<br />

beloba, radgan mxolod es gadaarCens<br />

ruseTs. gakveTilis<br />

bolos ki ganacxada, rom aucilebelia<br />

davupirispirdeT<br />

globalizacias, risTvisac<br />

gogonebma grZeli kabebiTa<br />

da TavsafrebiT unda iaron.<br />

amis Semdeg gankarguleba gaveci,<br />

rom Cemi raionis arcerT<br />

skolaSi mRvdels ar Semoedga<br />

fexi... me, ra Tqma unda,<br />

mwams RmerTi da araferi maqvs<br />

eklesiis sawinaaRmdego, magram,<br />

mapatieT da, samRvdeloebis<br />

winaaRmdegi var. Tqven<br />

yvelafers moiTxovT, magram<br />

risi mocema SegiZliaT sanacvlod?<br />

TqvenTan saqmis daWera<br />

xaTabalaa, _ TiTqos isev<br />

me-19 saukuneSi xarT...~<br />

saxelmwifo dumidan monasterSi<br />

vbrundebodi da Tan Cemi<br />

yurisTvis usiamovnod mosasmen<br />

am sityvebze vfiqrobdi...<br />

magram maT uaryofas verafriT<br />

vaxerxebdi. am movlenis<br />

Semdeg piradad davrwmundi<br />

imaSi, rom Cinovnikebi,<br />

romlebic eklesias arsad ar<br />

`uSveben~, sulac ar iqcevian<br />

ase boroti ganzraxviT, da<br />

rom isini arc `msoflio SeTqmulTa<br />

mier mosyiduli~ adamianebi<br />

arian. maT gulwrfelad<br />

surT Cvens qveyanaSi mdgomareobis<br />

gamosworebisa da<br />

gaumjobesebis xelSewyoba,<br />

magram, miuxedavad eklesiis<br />

mimarT mowiwebisa, didi survili<br />

ar aqvT mis warmomadgenlebTan,<br />

_ CvenTan,<br />

mRvdlebTan, _ iurTierTon.<br />

rogorc Cans, maT amis realuri<br />

safuZvelic aqvT... modiT,<br />

ganvixiloT ra safuZvelia es.<br />

2.<br />

pirveli, ris Sesaxebac mogviwevs<br />

saubari, es aris erTgvari<br />

`klerikalizmi~. eklesiac<br />

da saxelmwifoc soli-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


darulni arian im mosazreba-<br />

Si, rom sazogadoebrivi sike-<br />

Tis sisavsisaTvis eklesiis<br />

gamocdileba mniSvnelovani da<br />

saWiroa. magram Cinovnikebs<br />

umravles SemTxvevaSi sasuliero<br />

pirebTan uwevT urTierToba<br />

da arcTu ise iSviaTad<br />

Cndeba SekiTxva: gamovxatavT<br />

da gadmovcemT ki Cven, klerikosebi,<br />

eklesiis gamocdilebas<br />

saTanadod? vakvirdebi<br />

ra Tanamedrove saeklesio<br />

cxovrebas, mivdivar daskvnamde,<br />

rom xSirad eklesiis<br />

gamocdileba Canacvlebulia<br />

ama Tu im konkretuli<br />

mRvdelmsaxuris gamocdilebiT.<br />

es ki, samwuxarod, yovelTvis<br />

erTi da igive ar aris.<br />

samRvdeloeba (ra Tqma unda,<br />

yvela klerikoss ar vgulisxmob;<br />

samwuxarod, Cveni wodebis<br />

ramdenime warmomadgenelic<br />

ki sakmarisia imisaTvis,<br />

rom qvemoT gadmocemuli STabeWdileba<br />

Camoyalibdes)<br />

cxovrobs sruliad gansakuTrebul<br />

pirobebSi. xeldasxmas,<br />

sasuliero pirad kurTxevas,<br />

adamiani gadahyavs TviTSefasebisa<br />

da samyarosadmi damokidebulebis<br />

sruliad gansxvavebul<br />

sibrtyeSi; samwuxarod,<br />

yvela sasuliero piri<br />

ver iTvaliswinebs amas. Cven<br />

SeveCvieT adamianebisadmi<br />

mimarTvas `zemodan~: yurad-<br />

RebiT unda gvismendnen, xelze<br />

unda gvkocnidnen, adamianTa<br />

sazogadoebaSi yovelTvis<br />

pirvelebi unda viyoT. Cven<br />

yvelafris Tqma SegviZlia,<br />

rac TavSi mogviva, sxvebma ki<br />

Tavis daqneviT unda gvipasuxon:<br />

`marTalia, mamao!~ an<br />

(amooxvriT): `ase Tqva moZRvarma~.<br />

Cven Zalian xSirad<br />

vfiqrobT, rom sasuliero<br />

wodeba kompetenturobas<br />

gvaniWebs yvela sferoSi, ris<br />

gamoc sakuTar Tavs uflebas<br />

vaZlevT, rom darwmunebiT da<br />

rixiT visaubroT im sakiTxebze,<br />

romelTa Sesaxeb warmodgenac<br />

ki ar gvaqvs. aseve metyvelebisas,<br />

gansakuTrebiT<br />

iq, sadac es xSirad sruliad<br />

uadgiloa, viyenebT gansakuTrebul<br />

leqsikas: `kurTxevas<br />

gaZlev~ (saero eniT es niSnavs:<br />

nebarTvas an davalebas<br />

gaZlev. _ mTargm.), `ar gaZlev<br />

kurTxevas~, `morCileba<br />

iqonie~, `Tavi daimdable~ da<br />

a.S. Cven yvelas `SenobiT~ vesaubrebiT,<br />

maT Soris im adamianebsac,<br />

romlebic Cvenze<br />

bevrad asakovanni arian. aseve,<br />

gulwrfelad vfiqrobT,<br />

rom yvela valdebulia pativs<br />

mogvagebdes, miCveulni varT<br />

Cveni sityvebisa da gankargulebebis<br />

usityvo morCilebas.<br />

yovelive amis gamo mravali<br />

Cvengani Tamamdeba, viwyebT<br />

adamianebiT manipulirebas,<br />

vfiqrobT, rom mrevli Cveni<br />

movalea, arcTu ise iSviaTad,<br />

materialuri gagebiTac... yovelive<br />

es xdeba Cvens viwro<br />

saeklesio wreSi da amgvari<br />

ram SesaZlebelia swored imitom,<br />

rom mraval eklesiur<br />

adamians eklesiisadmi mowiweba,<br />

zogadad saeklesio wodebisadmi<br />

mokrZaleba Tavad am<br />

wodebis matarebelze, Cvenze<br />

gadmoaqvs (rasac xSirad Cven<br />

TviTon STavagonebT maT), miuxedavad<br />

Cveni zneobrivi<br />

mdgomareobisa. wm. Teofane<br />

dayudebuli werda, rom moZ-<br />

Rvari bevrs da didxans unda<br />

muSaobdes sakuTar Tavze,<br />

raTa man adamianebSi ndoba,<br />

pativiscema da wona moipovos,<br />

amis miRweva ki avtomaturad,<br />

mxolod sasuliero<br />

wodebis miRebiT, SeuZlebelia.<br />

bevr klerikoss aviwydeba es.<br />

xSirad Cven sikeTis, taqtis,<br />

delikaturobis, zrdilobianobis,<br />

adamianebisadmi pativiscemisa<br />

da maTi problemebis<br />

gaTavisebis unaris nacv-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

91<br />

solidaroba<br />

lad sruliad sxva Tvisebebs<br />

vavlenT. yovelive amis gamo<br />

xSirad `amovardnilni varT<br />

realobidan~. araerTxel SemimCnevia,<br />

rom mraval<br />

mRvdels mxolod eklesiur<br />

adamianebTan urTierToba<br />

SeuZlia, xolo `gareSeebTan~<br />

(araeklesiur adamianebTan. _<br />

mTargm.) urTierTobis unari<br />

saerTod ar gaaCnia... es ukanasknelni<br />

aseT sasuliero<br />

pirTan saubris Semdeg gakvirvebulni<br />

brundebian ukan.<br />

aseTia realuri suraTi.<br />

is, rac viwro saeklesio sivrceSi<br />

xdeba, sruliad uadgiloa<br />

danarCen sazogadoebaSi.<br />

Cinovnikebi, ZiriTadad, araeklesiuri<br />

adamianebi arian,<br />

romlebmac ar ician yvela Cveni<br />

`ileTi~. isini sulac ar<br />

arian valdebulni pativiscemiT<br />

gvepyrobodnen da gvemor-<br />

Cilebodnen. isini CvenSi xedaven<br />

ara (maTTvis gaugebari)<br />

wodebis matarebel ierarqs,<br />

aramed sakuTar TavTan mimar-<br />

TebaSi sruliad Tanaswor adamians,<br />

sakuTar sferoSi pasuxismgebel<br />

da kompetentur specialists.<br />

magram, rogorc Cans,<br />

Cven xSirad sruliad ar SevesabamebiT<br />

am warmodgenas. gana<br />

Cveni pirovnebis mixedviT ar<br />

msjeloben eklesiaze da Tan<br />

ara mxolod kerZo pirebi, aramed<br />

adamianebi, romlebzec mar-<br />

Tlac Zalian bevri ram aris damokidebuli?<br />

sakmarisia erTi<br />

mRvdelic ki, romelmac ar icis<br />

ris Sesaxeb da rogor isaubros<br />

Tanamedrove bavSvebTan, rom<br />

mTeli raionis skolebi `marTlmadidebluri<br />

kulturis safuZvlebis~<br />

gareSe darCes.<br />

Cveni, klerikosebis, saxiT<br />

eklesia xSirad warmodgenilia<br />

ucnaur dawesebulebad, romlis<br />

winaSec Cinovnikebi `mwyobrSi<br />

unda Cadgnen~ da `Sesawi-


#1(28)<br />

ri gaiRon~. mwyobrSi Cadgoma<br />

maT ar surT, Cven ki maSinve<br />

maT kicxvas viwyebT: es Cinovnikebi<br />

ar gvafaseben, eklesias<br />

ar `uSveben~, CvenTan saqmis<br />

daWera ar surT... magram<br />

saWiroa ara `klerikaluri~,<br />

aramed normaluri, adamianuri<br />

kuTxiT SevxedoT am mdgomareobas:<br />

ratom ar surT?<br />

swored imitom, rom Cvens<br />

droSi sakmarisi aRar aris<br />

mxolod mivekuTvnebodeT<br />

marTlmadidebel eklesias da<br />

amis gamo viTxovdeT sxvebisgan<br />

rames, dRes saWiroa saqmeebiT<br />

davamtkicoT sakuTari<br />

aRmsareblobis Rirseba da<br />

amgvarad SevesabamebodeT mas.<br />

vinaidan Cven marTlac gvsurs<br />

Solidarität<br />

EX CATHEDRA<br />

xelisuflebasTan TanamSromloba<br />

Cvens TanamemamuleTa<br />

sasikeTod (da ara imitom,<br />

rom vinmes `fuli davayrevinoT~,<br />

gavdevnoT protestantebi<br />

an sakuTari viwro partiuli<br />

problemebi movagvaroT),<br />

amisTvis Cinovnikebis<br />

lanZRva ki ara, sakuTari Tavis<br />

gverdidan yurebaa saWiroa,<br />

dasawyisisTvis, ubralod,<br />

adekvatur adamianad<br />

gadaqceva, romelic naTlad<br />

acnobierebs sakuTari kompetenciis<br />

sazRvrebs.<br />

amas rom mivaRwevT, mere, pirvel<br />

yovlisa, Cvenive pirovneba<br />

unda ganvmsWvaloT qristianuli<br />

swavlebiT, wesiere-<br />

92<br />

}'vh'mksr<br />

bisa da kulturulobis nimu-<br />

Sad gadaviqceT da mxolod<br />

amis Semdeg (da mxolod im<br />

SemTxvevaSi, roca es uadgilo<br />

ar iqneba) movyveT `sulierebisadmi<br />

apelirebas~, daviwyoT<br />

bibliidan citatebis<br />

srola, movuwodebdeT Sesawiris<br />

gaRebisaken da vaswavlideT<br />

adamianebs ra aris<br />

codva da ra _ ara.<br />

3.<br />

arsebobs meore problemac, romelic<br />

xels uSlis eklesiisa<br />

da saxelmwifos nayofier TanamSromlobas.<br />

amgvari Tanam-<br />

Sromlobis sfero, ZiriTadad,<br />

socialuria. magram Cvens ek-<br />

Ñîëiäàðíiñòü


lesias dRes ara aqvs an Zalian<br />

mcire raodenobiT aqvs konceptualuri<br />

socialuri proeqtebi<br />

(aq ar vsaubrobT imaze,<br />

rom eklesiam sakuTari qmedeba<br />

Caunacvlos saxelmwifos<br />

qmedebas an Seavsos misi umoqmedoba;<br />

mxedvelobaSi gvaqvs<br />

saeklesio-socialuri programebi,<br />

romlebSic sazogadoebaSi<br />

eklesiis moqmedebebia<br />

Camoyalibebuli da gawerili).<br />

Cven sruliad samarTlianad<br />

vacxadebT, rom garkveul socialur<br />

sferoebSi eklesiis<br />

gamocdileba Seucvlelia, magram<br />

mocemul etapze ar gagvaCnia<br />

ramdenadme mniSvnelovani<br />

da sistemurad damuSavebuli<br />

gegma, romelic saSualebas<br />

mogvcemda es gamocdileba<br />

warmatebiT migvesadagebina<br />

dRevandelobis realiebisTvis.<br />

amis gamo yvela Cveni ke-<br />

Tili survili deklaraciad<br />

rCeba, ukeTes SemTxvevaSi mxolod<br />

kerZo, erTjerad aqciebs<br />

Tu vaxerxebT. deklaraciebi<br />

ki, romlebsac ar axlavs<br />

kargad mofiqrebuli samoqmedo<br />

gegma da misi ganxorcielebisTvis<br />

aucilebeli saSualebebi,<br />

ori safrTxis Semcvelia:<br />

pirveli maTgani saswaulisadmi<br />

apelaciaa _ TiTqosda sakmarisi<br />

iyos mxolod samRvdeloebis<br />

SeSveba skolebSi, jar-<br />

Si da a. S., da yovelive ukeTesobisken<br />

Seicvleba. meore safrTxe<br />

ki aqedan gamomdinare<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

93<br />

solidaroba<br />

upasuxismgeblobaSi mdgomareobs.<br />

erTi nacnobi mRvdeli,<br />

romelic ruseTis erT-erTi<br />

patara qalaqis gareubanSi<br />

msaxurobs, miyveboda rogor<br />

daiwyo man ambionidan (eparqiis<br />

xelmZRvanelobisgan STagonebulma)<br />

Sobadobis zrdisken<br />

mowodebebi. msaxurebis<br />

damTavrebis Semdeg masTan<br />

erTi qali mivida da hkiTxa:<br />

`mamao, ai me ori Svili myavs.<br />

me da Cemi qmari erTad TveSi<br />

mxolod 10,000 maneTs vRebulobT<br />

da Tvidan Tvemde Zlivs<br />

gagvaqvs Tavi. ra Tqma unda,<br />

kargi iqneboda meti bavSvi<br />

gvyavdes, magram rogor Sev-<br />

ZloT maTi Senaxva? SeuZlia,<br />

magaliTad, Cvens mrevls


#1(28)<br />

TveSi Tundac 3-4 aTasi mane-<br />

Tis Segroveba Cveni ojaxisTvis?<br />

moZRvari pasuxobs: `moxarulni<br />

viqnebodiT, magram,<br />

samwuxarod, ar SegviZlia...<br />

ai, taZris saxuravidan wyali<br />

Camodis, kankelisTvisac fulia<br />

saWiro, verc imis saxsrebs<br />

vSoulob, rom komunaluri<br />

gadasaxadebis davalianeba<br />

davfaro...~ qali ekiTxeba: `albaT<br />

arc eparqias SeuZlia, ara?~<br />

mRvdelma mwared Caicina...<br />

amis Semdeg man saerTod<br />

Sewyvita am Temaze qadageba.<br />

diax, Cven eklesiis saxeliT<br />

`visvriT~ sxvadasxva mowodebebs,<br />

magram Semdeg ra? ufali<br />

Segveweva? yvela problema,<br />

materialuri da socialuri,<br />

saswaulebrivad gadawydeba?<br />

samwuxarod, eklesiaSi saswaulebi<br />

socialuri SekveTebisgan<br />

damoukideblad aResruleba<br />

da Tanac amgvar movlenebs<br />

masobrivi xasiaTi ar aqvT. yovelive<br />

amis Sedegad ki eklesia<br />

sakmaod upasuxismgeblod<br />

SeiZleba gamoiyurebodes, maT<br />

Soris Cinovnikebis TvalSi. saxelmwifo<br />

moxeleebi Cvengan<br />

realur saqmeebs elian: Semu-<br />

Savebul gegmebs, gaazrebul<br />

programebs, eseni ki ar arsebobs.<br />

Cinovnikebma ar ician Cvengan<br />

ras unda elodon, radgan,<br />

Tuki ar arsebobs naTlad SemuSavebuli<br />

koncefcia, saqme<br />

damokidebuli xdeba, ase vTqvaT,<br />

kerZo saeklesio pirebze,<br />

romlebic am saqmiT arian<br />

dakavebulni _ maT ki, TiToeul<br />

maTgans, TavSi ra mouva,<br />

erTma RmerTma uwyis. amis<br />

gamo Cinovnikebma ician, rom<br />

sxva SemTxvevaSic SesaZloa ise<br />

moxdes, rogorc es `marTlmadidebluri<br />

kulturis safuZvlebsa~<br />

da `gadamxdelTa individualur<br />

nomerTan~ (ÈÍÍ)<br />

dakavSirebiT moxda... da amjobineben<br />

aRar gariskon.<br />

Solidarität<br />

EX CATHEDRA<br />

zemoT naxsenebi socialuri<br />

programebis ararsebobidan,<br />

Tavis mxriv, ufro mniSvnelovani<br />

sakiTxi gamomdinareobs<br />

_ sistemuri moqmedebis ararseboba<br />

Tavad eklesiis SigniT.<br />

Cvens Tanamedrove saeklesio<br />

cxovrebaSi am saxis uamravi<br />

problemaa. davasaxeleb mxolod<br />

zogierTs: axalgazrdobasTan<br />

dakavSirebuli konceptualuri<br />

muSaobis, katexizaciis,<br />

qvelmoqmedebis, misionerobis<br />

da sxv. ararseboba. am<br />

sferoebSi yvelaferi enTuziastebis<br />

anabaraa mitovebuli,<br />

romlebic xSirad saeklesio<br />

struqturebisgan yovelgvari<br />

daxmarebis gareSe muSaoben.<br />

samRvdeloebis ganaTleba<br />

kritikas ver uZlebs. arc<br />

saeklesio saswavlo dawesebulebebSia<br />

swavlebis done maRali.<br />

samrevlo cxovrebaSi Zalian<br />

gavrcelebulia magizmi,<br />

berebis Tayvanismcemloba<br />

(ñòàðöåïîêëîííè÷åñòâî), SemaZrwunebeli<br />

uvicoba, xSirad isteriulobamde<br />

misuli: am mxriv<br />

sakmarisia zemoT naxseneb<br />

ÈÍÍ-Tan, `gadamxdelTa individualur<br />

nomerTan~, dakavSirebuli<br />

aJiotaJi gavixsenoT.<br />

Cven mxolod im SemTxvevaSi<br />

SevZlebT avtoritetisa da<br />

sazogadoebaze realuri gavlenis<br />

mopovebas, Tuki eklesiis<br />

sulieri da socialuri cxovrebis<br />

mTeli sisavsiT movaxdenT<br />

sakuTari Tavis realizebas.<br />

es ki SeuZlebelia zemoT<br />

naxsenebi saeklesio problemebis<br />

mogvarebis gareSe. da<br />

Tu ar daviwyebT maT mogvarebas,<br />

Cvens ganzraxvebs seriozulad<br />

aravin moekideba, radgan<br />

isini mxolod sityvebad<br />

darCeba, romlebic ukve yvelas<br />

mobezrebuli aqvs. amitom<br />

sanam moviTxovdeT, rom<br />

yvelgan `SegviSvan~, jer modiT<br />

sakuTar TavSi gavarkvioT da<br />

94<br />

}'vh'mksr<br />

sakuTar wiaRSi movagvaroT<br />

mTeli wyeba problemebisa da<br />

bolos da bolos daviwyoT<br />

realuri saqmis keTeba _ Tundac<br />

jer mxolod im saSualebebisa<br />

da Zalebis gamoyenebiT,<br />

romlebic amJamad gagvaCnia.<br />

dasasrulisTvis minda aRvniSno,<br />

rom yovelive zemoTqmulis<br />

gamo ar minda vinmem daaskvnas,<br />

TiTqos eklesiisa da<br />

saxelmwifos TanamSromlobis<br />

winaaRmdegi var an im azrs<br />

viziareb, rom amgvari TanamSromloba<br />

ganusazRvreli vadiT<br />

unda gadaidos, im droisaTvis,<br />

rodesac Cvens eklesiaSi<br />

yvelaferi brwyinvaled<br />

iqneba. me araTu winaaRmdegi<br />

var, aramed orive xeliT mxars<br />

vuWer amgvar TanamSromlobas<br />

swored axla, Zvirfasi drois<br />

dakargvis gareSe. sazogadoebas<br />

sWirdeba eklesia, radgan,<br />

rogorc ukve aRiniSna, aris<br />

sferoebi, sadac misi gamocdileba<br />

Seucvlelia da prioritetuli.<br />

da saerTod, sad<br />

unda iyos ufro mtkiced da<br />

daumaxinjeblad Semonaxuli<br />

adamianuri da sazogadoebrivi<br />

faseulobebi, Tu ara qristes<br />

eklesiaSi? aseve eklesiac sa-<br />

Wiroebs saxelmwifos mxridan<br />

xelSewyobas sakuTari arsebobis<br />

garegani mxaris mosawyobad.<br />

me mxolod is msurs,<br />

rom am TanamSromlobaSi eklesia<br />

Rirseulad gamoiyurebodes,<br />

rom Cven, misi wevrebi,<br />

gansakuTrebiT sasuliero<br />

pirebi, ar vaxdendeT eklesiis<br />

diskreditacias, da minda, rom<br />

es TanamSromloba urTierTpativiscemas,kompetenturobas,<br />

profesionalizms daefuZnos<br />

da ara _ calmxriv<br />

klerikalizmsa da upasuxismgeblobas.<br />

rusulidan Targmna<br />

daviT TinikaSvilma<br />

Ñîëiäàðíiñòü


eTnosebi saqarTveloSi<br />

rogor viRebdi<br />

fotosamuSao, romelic saxalxo<br />

damcvelis ofisTan arsebuli<br />

tolerantobis centris<br />

da gaeros proeqtis dakveTiT<br />

Cavatare, erT-erTi yvelaze<br />

saintereso iyo Cems cxovrebaSi<br />

_ sainteresoc da, axla<br />

ukve SemiZlia vTqva, sasargebloc,<br />

radgan orive enciklopedia<br />

_ saqarTveloSi gavrcelebuli<br />

religiebisa da<br />

CvenTan mcxovrebi eTnosebis<br />

Sesaxeb ukve gamovida da kargic<br />

gamovida. xolo is, rom<br />

am Sinaarsobrivad Zalian sa-<br />

Wiro wignebis gaformebaSi mec<br />

mimiZRvis garkveuli wili, kmayofilebis<br />

grZnobiT mavsebs.<br />

rodesac am samuSaos davTanxmdi,<br />

ukve vicodi, rom siamovnebiTa<br />

da gulmodginebiT gadaviRebdi<br />

fotoebs. me isedac<br />

_ grantis gareSec _ vmogzaurob<br />

da suraTebsac viReb,<br />

axla ki SemeZlo manqana dameqiravebina<br />

da proeqtisTvis<br />

saintereso yvela adgili auCqareblad<br />

Semomevlo. proeqti<br />

ki saqarTvelos mraval<br />

CemTvis saintereso kuTxesa<br />

da sayvarel adgils moicav-<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

95<br />

solidaroba<br />

gansxvavebasa<br />

da msgavsebas<br />

arCil qiqoZe<br />

da: kaxeTsa da javaxeTs, mesxeTsa<br />

da aWaras... foTSi sagangebod<br />

Cavedi staroverebis<br />

eklesiis gadasaRebad,<br />

onis sinagogisTvis ki raWaSi<br />

ar davizareT asvla.<br />

axla, roca samuSao damTavrebulia,<br />

pirvel yovlisa adamianebi<br />

maxsendeba, isini visac<br />

am xetialis dros gadaveyare<br />

da suraTebic gadavuRe. TiToeuli<br />

adamianis ukan xom misi<br />

ambavi dgas, xandaxan ki misi<br />

xalxis istoriac. erTma Jurnalistma<br />

amaswinaT mkiTxa:<br />

gvgvanan Tu ara isini Cveno?<br />

`isini~ sxva erovnebebis Svilebs<br />

gulisxmobda. ra ginda,<br />

ro upasuxo?! raRacaSi gvgvanan<br />

da raRacaSi, ra Tqma unda,<br />

ara. swored es armgvanebagansxvavebulobaa,<br />

risic ase<br />

gveSinia da vufrTxiT xolme<br />

da ramac Cemi mogzaurobebi<br />

da samuSao aseTi saintereso<br />

gaxada.<br />

ai, ramdenjer gamevlo manqaniT<br />

yvarel-lagodexis gzaze<br />

da araferi vicodi im<br />

xalxebis Sesaxeb, romelTa


#1(28)<br />

soflebsac gverdiT Cavuvlidi.<br />

odnav gadavuxvie gzidan<br />

da sul sxva samyaroSi aRmov-<br />

Cndi _ sofel TivSi avarelebis<br />

(Cveneburad lekebis) sagazafxulo<br />

dReobaze. ho, pirveli<br />

mudam es dReoba maxsendeba,<br />

radgan am xalxis Sesaxeb<br />

adre marTla araferi vicodi<br />

da yvelaferi axali iyo<br />

CemTvis.<br />

cecxlze Semodgmul uzarmazar<br />

qvabebSi simindi ixarSeboda,<br />

garSemo sazeimod Cacmuli<br />

qalebi fusfusebdnen.<br />

saxlebidan ezidebodnen tkbileulobas.<br />

kacebi cotani iyvnen.<br />

erTi biWi vicani, ufro<br />

sworad, misi iarebiT dafaruli<br />

qofaki mecno. oriode<br />

dRiT adre kabalSi navruz<br />

bairamobaze gamarTul ZaRlebis<br />

CxubSi vnaxe orive. im<br />

brZolaSi, romelic kabalis<br />

stadionze gaimarTa doRsa<br />

da Widaobas Soris, axalgazrda<br />

lekis qofaki damarcxda.<br />

roca vuTxari Seni ZaRlis<br />

Cxubi maxsovs-meTqi, biWma ma-<br />

Sinve gaxsna Subli. _ pirvelad<br />

damarcxdao, _ miTxra da momiyva,<br />

rom ZaRli mis Zmakacs<br />

oriode wlis win daRestnSi<br />

mouparavs. _ aq rogor moiyvana-meTqi,<br />

vkiTxe da mTebze<br />

gadmoatarao _ biWma eSmakurad<br />

CaiRima da Cvens Tavze wamomdgar,<br />

jer kidev TovliT<br />

dafarul (martis bolos xdeboda<br />

es ambavi) kaxeTis kavkasionisken<br />

gaaqnia Tavi. maSin<br />

mivxvdi, rom garTulebuli<br />

savizo reJimisa da Caketili,<br />

ormxrivad jariT gamagrebuli<br />

sazRvrebis miuxedavad am<br />

xalxs Tavis mTisiqaTa sam-<br />

SobloSi CasaRwevad raRac<br />

bilikebi da saidumlo gzebi<br />

mainc gamoeZebna.<br />

Solidarität<br />

eTnosebi saqarTveloSi<br />

mere daiwyo zeimi, aTasgvari<br />

Sejibrebebi, TamaSebi da rac<br />

mTavaria _ cekva. viRacam saxlidan<br />

magnitafoni moitana<br />

da pirvelad vnaxe, Tu rogor<br />

cekvavdnen lekebi lekurs.<br />

Zalian magrad cekvavdnen,<br />

araakademiurad da lamazad.<br />

iq qalic iyo erTi (sxvanairad<br />

arc SeiZleba momxdariyo),<br />

yvelasagan gansxvavebuli, yvelaze<br />

amayi da moxdenili, cekva-TamaSSi<br />

pirveli da ramdenime<br />

Tvis mere erTma Cemma megobarma<br />

misi fotoebi rom<br />

naxa, mkiTxa _ davijero, cota<br />

mainc ar Segiyvardao... saqme<br />

is aris, rom Cemda bedad avarul<br />

dReobaze alkoholi ar<br />

hqondaT, Torem SeiZleba im<br />

qalis Semxedvares rame iseTi<br />

gamousworebeli sibriyve Camedina,<br />

rom maspinZelTa kavkasiuri<br />

stumarTmoyvareoba<br />

ucbad Secvliliyo kavkasiuri<br />

risxviT. magram mSvidobiT<br />

damTavrda yvelaferi. me ki<br />

uamravi suraTi damrCa martis<br />

im mzian da Tbil dRes gadaRebuli.<br />

saerTod, yvareli-lagodexis<br />

mxare eTnikurad Zalian Wreli<br />

da sainteresoa. aqeT _<br />

azerbaijanlebis uzarmazari<br />

soflebi, iqiT _ rus molokan-<br />

Ta patara dasaxleba grafovka<br />

(Tavis droze ufro metni<br />

yofilan da axla cotaniRa<br />

darCnen), sadac moxuc dedas-<br />

Tan stumrad Camosuli Tbilisis<br />

aerodromze momuSave<br />

rusi bortmeqanikosi gvimaspinZldeboda<br />

kitris mwnili-<br />

Ta da diliT mokluli gareuli<br />

ixvis xorciT. isic Tavis<br />

cxovrebas hyveboda, gverdiT<br />

rusuli Rumeli enTo da<br />

Zneli saTqmeli iyo, ra<br />

qveyanaSi vimyofebodiT.<br />

96<br />

}'vh'mksr<br />

yvarel-lagodexis gzazea<br />

sofeli zinobianic _ udinebis<br />

(udebis) samSoblo. udinebi<br />

Zveli Zlevamosili qveynis<br />

kavkasiuri albaneTis mkvidrTa<br />

STamomavlebad iTvlebian,<br />

maTi mSobliuri ena daRestnur<br />

enaTa jgufs ganekuTvneba<br />

da udinebi erT-erTi<br />

yvelaze patara eTnosia msoflioSi.<br />

amaze uiliam saroianis<br />

moTxroba gamaxsenda _<br />

70 aTasi asirieli (udinebi ki<br />

70 aTasze bevrad, bevrad<br />

cotani arian). aqac vaCxakune<br />

Cemi aparati, zinobianis skolaSi<br />

ganTavsebuli patara<br />

muzeumic davaTvaliere, ramdenime<br />

kargi portretic gadaviRe<br />

da, saerTod, mTeli<br />

Cemi mogzaurobebis manZilze,<br />

sanam proeqti damTavrdeboda,<br />

mudmivad karg gunebaze<br />

viyavi, radgan win kidev meloda<br />

gza da samuSao. Tanac<br />

jer javaxeTi mqonda mosanaxulebeli<br />

_ Cemi sayvareli<br />

kuTxe, sadac orwliani wyvetilis<br />

mere isev Cavedi aparatiT<br />

xelSi.<br />

ori weli arc bevria da arc<br />

cota _ raRac-raRacebi mainc<br />

Secvlili momeCvena iq. yovel<br />

SemTxvevaSi, bevrad ufro<br />

ndobiT mekidebodnen, rodesac<br />

yovel Semodgomaze dabarebuliviT<br />

TofiT gamovcxaddebodi<br />

xolme iq da iqaur<br />

nadir-frinvels avutexavdi<br />

daga-dugs. aparatze cota<br />

daiZabnen, iyo mudmivi SekiTxvebi:<br />

ras viReb, ratom viReb,<br />

vis sWirdeba, sinamdvileSi<br />

vin dgas am yvelafris ukan...<br />

samagierod megobrebi ar misvamdnen<br />

zedmet kiTxvebs. ulamazesi<br />

faravnis tbis piras,<br />

sofel rodionovkaSi me da<br />

Ñîëiäàðíiñòü


Saliko varJapetiani mTeli<br />

saRamo vijeqiT gareT, mis<br />

dadgmul Tivis bululs zurgiT<br />

miyrdnobilebi, da am ori<br />

wlis manZilze momxdars ganvixilavdiT.<br />

Salikos mTavrobis<br />

kursi ar moswonda, rame<br />

ubedurebas gadaveyrebiTo _<br />

ambobda, Tumca imasac aRiarebda,<br />

CvenTvis, somxebisTvis<br />

TbilisSi Camosvla ufro<br />

uxifaTo gaxdao. manamde azri<br />

ara hqonda Tqvenken kartofilis<br />

wamoRebas, ramdenjerac<br />

mivqare da wamovedi,<br />

imdenjer saSineli Seuracxyofa<br />

Semxvda policiisgan,<br />

uRmerTod mawvalebdnen, damcinodnen<br />

da erTxel mTeli<br />

Rame umizezod policiaSic<br />

mayuryutes, kartofili<br />

kidev sul wamarTveso.<br />

Saliko me Zalian miyvars. ucnauri<br />

da axirebuli kacia. faravanze<br />

botanikis institutis<br />

bazis darajad muSaobs. ganaTlebiT<br />

ki okeanologia _ almaataSi<br />

aqvs damTavrebuli. ram<br />

moafiqra javaxel kacs am mis-<br />

Tvis yovlad gamousadegari<br />

specialobis daufleba CemTvis<br />

dRemde saidumloa. Zalian<br />

mindoda, rom im saRamos<br />

gadaRebuli Salikos sura-<br />

Tic moxvedriliyo wignSi. ver<br />

moxvda. gamofenaze ki ekida<br />

qarvaslaSi...<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

97<br />

solidaroba<br />

javaxeTSi rus duxoborTa<br />

ukanaskneli dasaxleba, gorelovka,<br />

TiTqmis daclili damxvda<br />

duxoborebisgan, mxolod<br />

moxucebiRa iyvnen da isini,<br />

vinc saxlis gayidva jer ver<br />

moaxerxa. danarCenebi wasulan,<br />

raRac mxolod maTTvis<br />

gasageb mowodebas damorCilebulni,<br />

ayrilan da ruseT-<br />

Si gadasaxlebulan. imis Segr-<br />

Znebam, rom SeiZleba erT-erTi<br />

ukanaskneli viyavi, vinc am<br />

ucnauri bedis da pacifisturi<br />

mrwamsis adamianebs saqar-<br />

TveloSi suraTebs vuRebdi,<br />

cud gunebaze damayena da amave<br />

dros Cemi samuSaos saWiroobaSi<br />

kidev erTxel damarwmuna.


#1(28)<br />

saerTod, saqarTvelo eTnosebisgan<br />

icleba. somxebisa da<br />

azerbaijanlebis garda TiTqmis<br />

yvela midis. viRaca, imedia,<br />

rCeba kidec, magram tendencia<br />

mainc wasvliskenaa. midis,<br />

visac ki amis saSualeba<br />

aqvs. TiTqmis sul wavidnen<br />

duxoborebi, TbilisSi sul<br />

ufro cota qurTi rCeba, senakSi<br />

vnaxe mTeli ubani, romelsac<br />

aisorebis ubans eZaxian,<br />

magram iq mxolod erTi<br />

asiriuli ojaxiRaa darCenili.<br />

walkasa da TeTrwyaroSi<br />

berZnebi groSis fasad yidian<br />

saxlebs, radgan darwmunebulni<br />

ar arian, rom maT nabinavars<br />

muqTad ar daepatroneba<br />

vinme, da saberZneTisken<br />

mieSurebian. sofel beSTaSen-<br />

Si maTi ambavi rom vikiTxe,<br />

aWarlebma miTxres, wyarosTan<br />

midi, mand iqnebian yvelanio.<br />

marTla wyarosTan vipove er-<br />

Ti muWa berZnebi. skamebi gamoetanaT<br />

saxlebidan da iq<br />

isxdnen. eklesiis karic gamiRes<br />

da SigniT suraTebic gadama-<br />

Rebines. _ CvenRa davrCiT sofelSi<br />

da male Cvenc aRar viqnebiTo.<br />

iqve, birJaze gadavi-<br />

Re portretebi. TavianT skamebze<br />

Camomsxdarni gascqerodnen,<br />

rogor ezidebodnen<br />

wyals `sxvebi~ maTi winaprebis<br />

gakeTebuli wyarodan da<br />

Zalian sevdianad gamoiyurebodnen.<br />

mainc sul sxvanairia es samxreT<br />

saqarTvelo, romelsac<br />

samaswlianma otomanurma batonobam<br />

da kidev mravalma<br />

sxva ambavma sulmTlad gansxvavebuli<br />

beWedi daasva. faravnis<br />

piras aris sofeli aspara<br />

(Tu gaxsovT _ `Tavfaravneli<br />

Wabuki asparel qalsa hyvarobda~),<br />

sadac Turqulad mola-<br />

Solidarität<br />

eTnosebi saqarTveloSi<br />

parake kaTolike somxebi saxloben.<br />

Cemi azriT, es sofeli<br />

patara cocxali TvalsaCinoebaa<br />

am kuTxis istoriisa. yvelaferi<br />

aqa xdeboda _ mesxeT-<br />

Si, javaxeTSi, aWaraSi... Turqulad<br />

molaparake berZnebi<br />

da gaTurqebuli qarTvelebi,<br />

omebi da ubedureba, imperiebisa<br />

da ideologiebis jaxi,<br />

grigol orbelianis zarbazniT<br />

Camogdebuli naxevarmTvare<br />

da panTurquli ajanyebis<br />

meTauri gaTurqebuli qar-<br />

Tveli Tavadebi... am yvelafer-<br />

Si _ omebSi, migraciebSi, iZulebiT<br />

gadasaxlebebSi, problemebSi<br />

da gaugebrobebSi<br />

mudam iWyliteboda da dRemde<br />

iWyliteba ubralo xalxi...<br />

da ramdeni axali, CemTvis<br />

ucnobi adgili vnaxe am erTi<br />

wlis ganmavlobaSi! mesxeTSi<br />

aWaris mTianeTiT, goderZis<br />

uReltexiliT gadmovediT<br />

ukve oqtombris TveSi da ulamazesi<br />

iyo iqauroba. aWaris<br />

maRalmTian soflebSi, sadac<br />

adre arasodes vyofilvar,<br />

meCeTebi unda gadameRo da<br />

gadaviRe kidec, magram kidev<br />

uamravi ram vnaxe amis garda.<br />

sxvaTa Soris Cveni Tbilisis<br />

meCeTis karic pirvelad am<br />

proeqtis gamo SevaRe da<br />

Siitebis mola vagific gavicani<br />

_ saocrad cocxali meidneli<br />

kaci da magari, Taviseburi<br />

iumoris patroni. mere<br />

locvasac daveswari meCeTSi<br />

da Zalian ucnauri da saintereso<br />

iyo amdeni sxvadasxva<br />

erovnebis morwmune muslimis<br />

erTad xilva. pakistanel studentebs<br />

erovnuli tanisamosi<br />

ecvaT, CeCnebs advilad gamoarCevdi<br />

WroRa TvalebiTa<br />

da eWviani gamoxedviT, azerbaijanlebs<br />

ki me da Cemi fo-<br />

98<br />

}'vh'mksr<br />

tokamera odnavadac ar vainteresebdiT.<br />

religiebis enciklopediis-<br />

Tvis warmarTuli salocavebi<br />

da rituali unda gadameRo<br />

da sixaruliT mivaSure xevsureTs,<br />

romelic ivlisis<br />

TveSi saocrad cocxldeba.<br />

uamravi barSi macxovrebeli<br />

xevsuri miaSurebs xolme<br />

mTas _ Tavis mama-papis dRes<br />

ukve gaukacrielebul da<br />

TiTqmis sul daclil miwas,<br />

rom aTengenobis ritualSi<br />

miiRos monawileoba. es aris<br />

warmarTobisa da qristianobis<br />

saocari nazavi, TviTon<br />

xevsureTi xom eTnografebis-<br />

Tvis mudam samoTxe iyo da<br />

dRemde aseTad rCeba. ritualebi<br />

TiTqos gaucnobiereblad,<br />

meqanikuradRa sruldeba,<br />

magram maTgan mainc<br />

modis raRac Zalian Zveli,<br />

arqauli da mniSvnelovani...<br />

roSkaSi aTengenobas patara<br />

biWebsac naTlavdnen sisxliT<br />

da am naTlobis ramdenime kadri,<br />

Cemda sasixarulod, wign-<br />

Sic moxvda. bagrat wiklauri<br />

xucesobda da mis locvaSi odnav<br />

amoicnoboda raRac `mamao<br />

Cvenos~ msgavsi, oRond xelSi<br />

sanTlis nacvlad saklavis sisxlSi<br />

gaTxvrili dasakeci dana<br />

eWira. aRmoCnda, rom gasanaTli<br />

patara xevsurebi saberZneTSi,<br />

salonikSi izrdebodnen<br />

da axla pirdapir uZvelesi<br />

ritualis monawileebad da<br />

mTavar gmirebad iqcnen.<br />

magari iyo is aTengenoba.<br />

ukve Semodgomaze fSavSic wavedi<br />

da laSaris gorzec avedi.<br />

esec axali iyo CemTvis _<br />

ramdenjer Camivlia laSaris<br />

goris ZirSi da salocavze<br />

Ñîëiäàðíiñòü


arasodes avsulvar. imdenad<br />

saocar da mistikur adgilad<br />

meCvena iqauroba, rom aparatsac<br />

Zalian frTxilad, mowiwebiT<br />

vaCxakunebdi. mere Cem-<br />

Tvis ucxo biliks zeviT da<br />

zeviT avyevi da iqac nasaxlarebi<br />

damxvda, nasaxlarebi da<br />

salocavi niSebi zed dawyobili<br />

irmebis qorbuda rqebiT.<br />

fSavSi iremi aRaraa, odes-<br />

Rac xatisTvis Sewiruli es<br />

rqebi ki isev awyvia da, raRa<br />

Tqma unda, aRarc maTi Semwiravi<br />

monadirea cocxali.<br />

SeiZleba, cota gafantulad<br />

vyvebi am yvelafers da Tanac<br />

yovelgvari qronologiis gareSe,<br />

magram marTla yvelaze<br />

cocxal STabeWdilebebs vwer<br />

_ pirvels, rac maxsendeba. ra<br />

unda gagaxsendes gzidan, mogzaurobidan?<br />

_ adgilebi da<br />

adamianebi, romlebic am adgilebs<br />

mniSvnelobas sZenen.<br />

xriok SiraqSi, mwyemsis binaSi<br />

nanaxi azerbaijaneli bavSvi<br />

da masTan erTad Sin darCenili<br />

avadmyofi, sicxisgan ga-<br />

Tanguli cxvari; fSavis mTeb-<br />

Si gacnobili mglisTvaleba<br />

da mglismuxla qisti biWebi;<br />

qandeli asirielebi; ukve TbilisSi<br />

qalis movlili, natifi<br />

xeliT gadaSlili, lamazi<br />

polonelebis Zveli suraTebiT<br />

savse sqeli albomebi;<br />

kaxeTSi Cveni fotoaparatis<br />

gamoCeniT SeSinebuli juRaaneli<br />

osebi; Cveni raWveli<br />

maspinZeli uweraSi _ daTvistoreba<br />

soflis mWedeli da<br />

vin icis, kidev ramdeni vin.<br />

guli mwydeba, rom suraTebis<br />

umetesoba wignebSi ver moxvda.<br />

ai, Cems arqivSi ki darCa.<br />

ramdeni sxvadasxva xalxi vnaxe<br />

da gavicani, ramdeni cocxali<br />

ambavi movismine da yvela saintereso<br />

iyo, sxvaTa Soris ideologiac<br />

vismine zog-zogan. es<br />

ki arasodes mainteresebda, magram<br />

mainc Zalian TvalSisacemi<br />

iyo, rogor cdiloben patara<br />

erebis Svilebi sakuTari istoriisTvis<br />

meti mniSvnelobis<br />

miniWebas. udinebi TavianT<br />

albanur warmoSobas da Zvel<br />

didebas usvamen xazs, osebi _<br />

skviT-sarma-tobas, qurTebi<br />

mTels axlo-aRmosavleTSi Zlevamosili<br />

midielebis STamomavlebi<br />

arian da yvela qurTma<br />

icis, rom jvarosnebis risxva<br />

egviptis sulTani saladini<br />

qurTi iyo, somexs tigran didi<br />

enatreba, qarTvels daviT mefe<br />

aRmaSenebeli da nikofsiidan<br />

darubandamde saqarTvelo. da<br />

es yvelaferi erTdroulad<br />

gulisamaCuyebelic aris (Tuki<br />

vinme keTili moxuci glexi giambobs<br />

sadRegrZeloSi), gamaRizianebelic<br />

(Tuki soflis<br />

TviTmarqvia naxevradganaTlebuli<br />

lideri gaxvevs Tavs) da<br />

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü<br />

99<br />

solidaroba<br />

saSiSi da gulisamrevi (Tu saxelmwifo<br />

ideologiis donezea<br />

ayvanili da mis politikas<br />

gansazRvravs). ai, axla am statiis<br />

bolos ki movnaxe pasuxi<br />

Jurnalistis SekiTxvaze _<br />

riTi vgavarT erTmaneTs `Cven~<br />

da `isini~. Cven yvelani _<br />

kavka-sielebi (gindaT, ubralod,<br />

azielebi vTqvaT _ zezva<br />

da mzia gvapatieben) warsulze<br />

orientirebulni varT, swored<br />

warsuli, Cveni istoria<br />

kvebavs Cvens awmyos momavalze<br />

metad, gviyalibebs stereotipebs<br />

sxvebis da sakuTari<br />

Tavis Sesaxeb. xolo istoria<br />

yvelas Cven-Cveni, yvelas subieqturi<br />

gvaqvs (mgoni obieqturi<br />

istoria saerTod arc arsebobs)<br />

da es momxibvlelic<br />

aris, lamazic, mimzidvelic da<br />

amave dros saSiSic.<br />

Cven marTla Zalian vgavarT<br />

erTmaneTs da amitomac xSirad<br />

gveSinia erTmaneTis.


#1(28)<br />

Solidarity<br />

Summary<br />

Solidarität<br />

The first issue of the magazine “Solidaroba” (Solidarity) for 2009 presents variety of topics. We start the<br />

issue with an article by Nugzar Papuashvili concerning the history of religious relations between Armenians<br />

and Georgians.<br />

This time guests of our round-table are representatives of religious minorities – priest Gabriele Bragantini<br />

(Catholic Church), Mikheil Avakyan (Assistant of the Episcope of the Armenian Apostolic Church’s<br />

Georgian Eparchy), Zaal Tkeshelashvili – Pastor of the Evangelical Church, Tarile Nakaidze<br />

(representative of the Adjarian Muslims’ Union) and Sergo Namoradze (Seventh-Day Christian Adventist<br />

Church). The guests are discussing the problems related to minorities in our country.<br />

The rubric “Perspective” presents three analytical articles: Sergo Ratiani discusses secularization process<br />

in Georgia. Zaal Andronikashvili raises a question – to what extent do we have realized our choice to be<br />

part of the European and Euro Atlantic space. Archil Kikodze in his article continues polemics about<br />

removal of Stalin monument.<br />

The rubric “Orienteer” tells the reader about Desmond Tutu’s and Grigol Peradze’s lives.<br />

Pridon Sakvarelidze’s article is about freedom of the press in the world based on the data of “Reporters<br />

Without Borders” and “the Freedom House”.<br />

Article by Lela Gaprindashvili “Don’t Kill The Mocking Bird” is about the lack of tolerance in our<br />

society. “How was I accepting difference and likeness” - article by Archil Kikodze – tells the reader<br />

about the author’s trips during which he was taking photos for the publications of the Tolerance Centre<br />

“Religions in Georgia” and “Ethnics in Georgia”.<br />

In this issue we also present translations of two material: “Orthodox Church in the Pluralistic World” by<br />

Emanuel Clapsis and “Democracy as a Universal Value” by Amartya Senn.<br />

100<br />

}'vh'mksr<br />

Ñîëiäàðíiñòü

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!