PENGAJIAN TAMADUN ISLAM Sejarah, Pencapaian ... - NikNasri.com

PENGAJIAN TAMADUN ISLAMSejarah, Pencapaian dan Masa DepannyaMohd. Liki Hamid (ed.)Terbitan Pertama 2002PTS PUBLICATIONS & DISTRIBUTOR SDN. BHD.TAKRIF DAN PRINSIP-PRINSIP TAMADUNTakrif tamadunA.Perspektif tamadun islam>Ibnu Khaldun – kemuncak pembangunan yang berkait dengan peningkatankemewahan dan minat kepada pelbagai aspek industri yangboleh mempertingkatkan kualitinya.B.Perspektif tamadun barat>Arnold Toynbee – suatu sistem masyarakat yang dapat membantu manusiamenambah hasil pengeluaran.C.Perspektif tamadun melayu>Abu Bakar Hamzah – sesuatu yang lahir dan berkembang bersama-samadengan kehidupan manusia(abstrak dan material).Prinsip-prinsip asas tamadunA.SosioekonomiKehidupan menetap >> pertumbuhan ekonomi >> peningkatan hasilpengeluaran >> pertambahan jumlah penduduk >> kepimpinan dan susun lapissistem social >> pengkhususan kerja dan hasil kerja >> pertukaran hasil kerja.B.Interaksi manusia dan alaminteraksi seseorang manusia dengan alam sehingga mencetuskan nilai-nilaispiritual terhadap alam dan pengalaman(peng+alam+an) kepada diri sendiritidak akan sempurna tanpa penglibatan manusia lain.

C.Persaingan manusia~kehendak manusia tidak pernah terbatas.Antara faktor yangmempengaruhinya ialah;i)peningkatan usiaii)perubahan psikologiiii)perubahan cara hidup~Terdapat 2 batasan dalam memenuhi kehendak manusia yang menyebabkanmanusia terpaksa bersaing untuk menampungnya;i)batasan keupayaan diri yang dimilikinyaii)batasan sumber yang diperlukannyaPEMBINAAN PERKEMBANGAN DAN KEMEROSOTAN TAMADUNModel-model tamadun~Ibnu Khaldun(1332-1406)Tahap awal atau kelahiran (kekitaan atau assabiyah)Tahap kehidupan menetap atau bertamadundicirikan oleh kelahiran sistem pemerintahan(pertumbuhan Bandar dan stratifikasi social)Tahap lemah atau kejatuhan(konflik politik dan krisis ekonomi)

~Malik Bennabi(1905-1973)Masyarakat pra-tamadun(belum mantap terhadap aspek –aspek kebendaan,idea dan kemanusiaan)seperti;sembah berhala,semangat kabilah,dan keterbatasan interaksi sosial.Masyarakat bertamadun(peringkat awal budaya baru berteraskan islam)seperti;perluasan hubungan silaturahim dan cetusan idea-idea intelekMasyarakat pasca-tamadun(peringkat kejatuhan)seperti;kebekuan idea dan penyelewengan agamaKandungan tamadun~Pada tahap paling minimum,kandungan tamadun mempunyai 6 ciri asas;-a)kehidupan di Bandarb)sistem pemerintahan dan kerajaanc)bahasa dan tulisand)sistem perundangane)agama dan sistem kepercayaanf)pengkhususan dalam pekerjaan

Hubungan dalam tamadun~Maksud;kekuatan-kekuatan yang terbentuk disebalik elemen-elemen penting dalamtamadun.~Hubungan paling dominan;-i.agama>jatuh bangunnya sesebuah tamadun atau kerajaan selari dengan jatuhbangunnya sesuatu agama.>agama mempunyai hubungan fungsi dengan unsur-unsur tamadun yang lainseperti;a-moralb-etikac-ekonomid-undang-undang estetika dan sains>tamadun islam ialah tamadun agama bukannya tamadun bangsa atauwilayah.ii.ketenteraan>persaingan dan perebutan kuasa pada peringkat intra-tamadun(persainganantara negara-negara Eropah dalam gerakan imperialisme dankolonialisme)dan antara tamadun menyebabkan penggunaan ketenteraanatau militer semakin ketara.>kesan hubungan ini- nilai-nilai negatif lebih banyak daripada positif seperti;a-peperanganb-balas dendamiii.pasaran>transformasi telah berlaku dalam peranan pasaran sehingga dapatmenentukan jatuh bangunnya tamadun.>nilai-nilai moral terabai akibat daripada penekanan yang berlebihanterhadap “consumerisme” oleh pasaran barat yang menganggap seseorangitu memang individualistic secara semulajadi dan tidak perlu mempedulikanorang lain.Faktor pembinaan,perkembangan dan kemerosotan tamadun1)Pegangan kepada agama>amat signifikan dengan tamadun islam yang memang merupakan tamadun agama.

2)Keselesaan hidup dan kemewahan>menanamkan didalam jiwa manusia sifat-sifat negative seperti lalai,ego danmaterialistik tanpa ambil kira kepentingan manusia lain.3)Ekonomi>diasaskan atas asas dan prinsip yang baik mampu membangunkan tamadun sertaberi kesejahteraan kepada hidup manusia.INTERAKSI ANTARA TAMADUNBersifat terbuka~Pra-syarat kepada tersebarnya tamdun pada peringkat pertama.~Menerima idea daripada tamadaun lain tetapi melalui proses penapisan dahulu bagimemastikan tiada pertentangan dengan ajaran islam. Contohnya;-bidang perubatandimulakan oleh tamadun Mesopotamia dan Mesir tetapi dikembangkan oleh tamadunislam dan India.Utamakan kepentingan sejagat atau universaliti~Satu dasar yang seimbang dengan sifat semulajadi manusia.~Dasar yang seimbang inilah kebolehan dan keistimewaan yang dimiliki oleh manusiaperlu diiktiraf.~Keinginan manusia yang universal untuk hidup dalam suasana harmoni,menyebabkansecara tidak langsung tamadun lain yang mempunyai cita-cita yang sama merasaterpanggil untuk memberi sokongan kepada sesama mereka dalam suasana tertentu.Faktor-faktor pendorong interaksi antara tamadun1)Kepimpinan~pemimpin memainkan peranan yang utama bagi memastikan sama ada wujud atautidak hubungan harmoni antara tamadun.Contohnya;-kepimpinan Nabi MuhammadSAW keatas umat islam seluruh dunia,membuktikan betapa kuatnya pengaruhpemimpin dalam interaksi untuk penyebaran agama.2)Keagamaan~kebanyakkan kepercayaan dan agama didunia ini berusaha mengembangkan agamamereka diserata dunia bagi meramaikan lagi penganutnya.3)Ilmu

~semasa berlakunya perluasan tamadun islam,islam memberikan input positif kepadamasyarakat bukan islam daripada sudut keilmuan.contohnya;-tamadun barat mulakeluar daripada zaman kegelapan kepada kemodenan ekoran penerimaan sistemkeilmuan daripada islam.CIRI-CIRI TAMADUN ISLAMDefinisi tamadun~Sebuah masyarakat yang berusaha meningkatkan arus pembangunan denganmenunjukkan;a.kehebatanb.keilmuanc.moralitid.pemikiranuntuk mendapatkan sanjungan untuk kenangan bagi generasi selepasnya.Sumber-sumber tamadun islam~Al-Quran >>merupakan mukjizat yang menerangkan tatacara bagaimanamanusia yang diamanahkan oleh Allah SWT sebagai penguasaatau khalifah bagi mentadbir muka bumi sejajar dengankehendakNya.~Al-Hadis >>menjelaskan perkara yang berkaitan dengan perintah dan laranganAllah SWT didalam al-Quran seperti;-*bagaimana menjadi manusia yang baik(akhlak)*bagaimana manusia harus mentaati Allah(tauhid)Dasar-dasar tamadun islam~Akidah >>nilai tauhid kepada Allah SWT merupakan asas utama dalampembinaan tamadun dan memberi impak yang menyeluruh kepada kehidupaninsaniah.~Penghayatan ilmu >>budaya ‘iqra’ dalam islam merupakan suatu kefardhuanyang mesti ada pada setiap muslim.~Ilmu dikelaskan kepada 2 bahagian;-a)naqli(keagamaan)-membina asas tamadun berpandukan ketetapan Allah.

)aqli(keduniaan)-mekanisma yang ada didalam peradaban itu sesuai dengan fitrahsemulajadi manusia.Ciri-ciri tamadun Islam~Terbuka dan rasional >>menerima pembaharuan adalah adil dalam kontekssikap keterbukaan islam.~Tujuannya;mengelakkan pandangan sempit terhadap imej islam.~Rasional – tidak melibatkan hukum-hukum yang bersifat mutlak(guna konsepmusyawarah dan perbincangan)contohnya;solat-semua manusia mampu melakukannya karana caranya tidakmembebankan kita.~Syumul – islam adalah menyeluruh atau menyempurnakan keperluankeperluanhidup manusia bagi memudahkan lagi urusan harian.contohnya;makan minum,pakaian,politik,perkahwinan,berniaga dll.AL-QURAN SUMBER UTAMA TAMADUN ISLAMDefinisi~114 surah,30 juzuk,60 hizb,6666 ayat.~Maksud al-Quran dari segi bahasa :”bacaan”dari segi istilah : kalam Allah yang bermukjizat yang diturunkan kepada NabiMuhammad SAW dan menjadi ibadat bagi sesiapa yangmembacanya.Nama dan sifat~Antara nama-nama al-Quran ialah;->>Al-Kitab(tertulis) – al-Quran wahyu Allah yang tertulis dan terkumpul.>>Al-Tanzil(penurunan) – al-Quran adalah kitab yang diturunkan oleh AllahSWT.>>Al-Mushaf(helaian) – al-Quran dihimpun dan ditulis dalam bentuk helaian.~Antara sifat-sifat al-Quran ialah;->>al-Nur[bercahaya]>>al-Huda[petunjuk]>>al-Busyra[berita gembira]

Syifa’[penawar]Al-Quran sebagai mukjizat~Maksud mukjizat(ajaza’) dari segi bahasa ialah lemah.dari segi istilah pula ialahsesuatu yang luar biasa yang dapat melemahkan manusia dan diluar kemampuanmereka.~Mukjizat terbesar ialah al-Quran yana merupakan kalam Allah yang melemahkanmusuh yang menentangnya.~Isi kandungan al-Quran tidak pernah bercanggah dimana ayat atau surah salinghubung kait antara satu sama lain.Al-Quran sebagai wahyu~Al-Quran diturunkan kepada Nabi Muhammad dalam bentuk wahyu melaluiperantaraan malaikat Jibril.~Ketika menerima wahyu Nabi Muhammad mengalami pelbagai keadaan danpengalaman ,antaranya;->>malaikat menampakkan dirinya sebagai seorang lelaki yang mengucapkan katakatakepadanya sehinggalah baginda mengetahui dan menghafalnya.>>malaikat menjelmakan dirinya dengan rupanya yang asal.Sejarah turunnya al-Quran~Diturunkan secara beransur-ansur dalam masa lebih kurang 23 tahun iaitu 13 tahun diMekah dan 10 tahun di Madinah.~Para ulamak bersependapat menyatakan wahyu atau ayat pertama yang diturunkankepada Nabi Muhammad ialah 5 ayat daripada surah al-‘Alaq (ayat 1-5).Hikmah al-Quran diturunkan secara beransur-ansur~Supaya ia lebih mudah untuk di fahami dan dilaksanakan .~Diantara ayat-ayat al-Quran ada yang “nasikh” dan yang “mansukh” iaitu sesuaidengan kemaslahatan.~memudahkan proses penghafalan.~Dari segi masa penurunannya,al-Quran dibahagikan kepada 2 fasa iaitu;-1)Ayat-ayat makiyyah – yang diturunkan di Makkah iaitu sebelum penghijrahanNabi Muhammad SAW ke Madinah.2)Ayat-ayat madaniyyah – yang diturunkan di Madinah iaitu selepas

penghijrahan Nabi Muhammad SAW ke Madinah.~Antara perbezaan ayat-ayat makiyyah dan madaniyyah ialah;-*ayat makiyyah >pendek>mengandungi hal-hal berkaitan keimanan,ancaman danpahala.*ayat madaniyyah>panjang>mengandungi hukum hakam dan kemasyarakatan.Pengumpulan,penulisan dan pembukuan al-QuranA)Zaman Rasulullah SAW>pengumpulan:kaedah penghafalan>penulisan:bergantung kepada kebenaran Nabi Muhammad serta dengan caradan peralatan yang sesuai(contohnya seperti kulit-kulit binatang)>pembukuan:tidak tersusun dan teratur (tidak dihimpun dalam satu mashaf)B)Zaman Umaiyyah dan sekarang>pengumpulan:melengkapkan al-Quran dengan tanda-tanda bacaan bagimemudahkan bacaan.>penulisan:mengandungi tanda-tanda wakaf dan sebagainya.Bentuk penulisanyang digunakan ialah khat kufi,khat Raihani,khat Thuluth,dan khatNasakh.>pembukuan:mashaf al-Quran yang ditulis dalam khat Nasakh telah dicetakbuat pertama kalinya.Keistimewaan al-Quran~Diwahyukan kepada Nabi Muhammad adalah pelengkap kepada semua kitabsebelumnya.~Al-Quran merupakan kitab suci terakhir dimana segala isi kandungannya bersesuaiandengan semu keadaan,tempat dan masa.~Ia diturunkan secara beransur-ansur bagi memudahkan proses pembacaan.~Al-Quran mempunyai susunan dan gaya bahasa yang menarik .Selain itu ia jugamerupakan sumber rujukan dan jalan penyelasaian yang terbaik kepada semuamasalah yang dihadapi oleh manusia sejagat.

Kandungan Al-QuranA)Tauhid~manusia diperintahkan supaya menyembah Allah SWT semata-mata yaknitidak mensyirikkannya.Tanpa tauhid nescaya manusia berada didalam kesesatan.Paranabi dan rasul diutus bagi mengejar dasar-dasar tauhid dan seterusnya menjaminkesejahteraan hidup didunia dan akhirat.B)Janji dan ancaman Allah SWT~Allah SWT menjanjikan kebahagiaan hidup diduniadan akhirat kepada setiap orang yang beriman dan mematuhi segala perintahNya.AllahSWT mengancam sesiapa yang ingkar kepada perintahNya dan mereka yangmemusuhi para nabi serta rasulnya dengan azab yang pedih.C)Ibadah ~Konteks ibadat dalam islam sangat luas kerana ia tidak terbatas kepadaupacara ritual semata-mata.Semua aktiviti yang dilakukan dengan niat bagi mendapatkeredhaan Allah dikira ibadat.D)Jalan dan cara mencapai kebahagiaan~setiap orang yang beragama pasti berhasratmencapai kebahagiaan hidup didunia dan akhirat.Oleh itu Allah memberi petunjukNyamenerusi al-Quran dengan cara menghayati segala ajaran yang disyariatkan.E)Kisah-kisah dan sejarah umat terdahulu~supaya menjadi iktibar dan pengajarankepada umat Nabi Muhammad tentang balasan bagi umat manusia yang taat dan yangingkar.AL-SUNNAH DALAM TAMADUN ISLAMPengertian1)Al-Sunnah~dari segi bahasa “sirah” yang membawa maksud perjalanan.Dari segiistilah pula sesuatu yang bersumber kepada Nabi Muhammad berupaperkataan,perbuatan,taqrir atau sifat daripada akhlaknya bermula daripada bagindadiangkat menjadi rasul sehingga wafat.

2)Al-Hadis~dari segi bahasa membawa maksud khabar,percakapan atau baharu.Darisegi istilah pula ialah sesuatu yang bersangkutan dengan Nabi Muhammad samadaperkataan,perbuatan,taqrir,sifat yang berrkaitan dengan akhlak sebelum bagindadiangkat menjadi rasul hingga wafatnya.Sunnah mengikut para ulamakA)Ulama Hadis>>melihat Rasulullah SAW sebagai seorang ketua negara dan seorang yang menjadiikutan.>>mereka membicarakan Rasulullah secara keseluruhan(perkataan,perbuatan,sirah,akhlak dll)>>Takrif sunnah :- “Perkata, perbuatan, persetujuan, sifat Rasul samada yang berkaitandengan akhlak / jadian, perjalanan, peperangan Nabi Muhammad.B)Ulama Fekah>>Takrif sunnah :- sesuatu yang berlawanan dengan fardhu dan wajib (disebut sebagaisunat)Jenis-jenis sunnah>>Hadis qauliyah (perkataan) – terbit daripada perkataan dan pertuturan RasulullahSAW.Cth :- Sabda Nabi Muhamad “Sesungguhnya segala amalan itu mesti besertadengan niat.”>>Hadis fi’liyah (perbuatan) – Perbuatan Rasul (berwuduk, bersembahyang dll)cth :- Sabda Nabi Muhamad – “Sembahyanglah kamu seperti mana kamumelihat aku bersembahyang.”>>Hadis taqrir (persetujuan) – Nabi Muhamad membiarkan sesuatu perbuatan yangberlaku tetapi diketahui oleh baginda.Cth :- “kata Aishah : Aku bermain anak patung disisi Rasulullah.”>>Hadis sifat :- Sifat Rasul terbahagi kepada dua iaitui) sifat akhlakcth:- “Rasulullah lebih pemalu daripada anak dara.”ii) sifat kjadian

cth:- Merujuk kepada bentuk badan dan penampilan Rasul (warna kulit,rupa paras dll)PerbezaanAL-QURANMukjizatDiturunkan kepada kepada NabiMuhammad dalam keadaan sedar.Orang yang berhadas dilarangmenyentuhnyaHADISBukan mukjizatDituruni kepada Nabi Muhammad melaluisamada sedar, mimpi dllTidak ada larangan menyentuhnya bagiorang yang berhadas.Fungsi dan peranan sunnahMentafsir dan menghurai maksud al-Quran.Memperkuat dan memperkukuhkan sesuatu yang datang di dalam al-Quran.Sumber bagi mengetahui nasikh dan mansukh (memansuhkan hukum yangterdapat di dalam al-Quran)Mewujudkan hukum yang tidak disebut di dalam al-Quran (mengeluarkanhukum-hukum yang tidak dinasakh oleh al-Quran)AQIDAH DAN PEMBINAAN TAMADUN ISLAMDefinisi♦ Aqidah berasal daripada perkataan Arab yang membawa erti‘kepercayaan/keyakinan’♦ Menurut etimologi bahasa Arab ‘aqidah’ terbitan daripada‘aqada’(ikatan/simpulan).

♦ Menurut Hassan al-Banna-Aqidah adalah hal-hal yang berhubung dengankepercayaan dan keyakinan di dalam hati sehingga hati dan jiwa itu menjaditenteram.♦ Kesimpulannya :- Aqidah ialah “kepercayaan/keimanan kepada hakikat-hakikatdan nilai-nilai yang mutlak, tetap dan kekal, pasti dan hakiki dan suci.”PerbezaanAQIDAHIDEALOGIIMAN Tertanam dalam lubuk hati. Tertanamdi dalam fikiran,fantasi dan khayalan.KEBENARAN Mutlak dan tetap Mungkin betul dn salah,bersifat relatif.PERPENDIRIAN Tetap, teguh dan kukuhselama-selamanya.Tidak tetap, mudahberubah-ubah.Aman bahagia, tenangkerana sentiasa benar.Gembira apabila benar,sedih dan putus asaapabila salah.Aqidah sebagai intisari tamadun islamAspek kepercayaan :o Percaya kepada Allah SWT.o Percaya kepada Malaikat.o Percaya kepada Rasul.o Percaya kepada Kitab.o Percaya kepada Hari Kiamat.o Percaya kepada Qada dan Qadar.Aspek kaedah :o Kaedah pelaksanaan aqidah / bagaimana aqidah dapat bertapak.o Dibahagikan kepada tiga prinsip yang menjadi kriteria asas aqidah :-≈ aspek kesatuan≈ aspek rasional

a) menolak semua yang tidak bersesuaian dengan realiti.b) menolak pertentangan diantara akal dengan wahyu.c) bersifat terbuka kepada penemuan-penemuan baru.Aspek tolenrasi :o Ditunjangi oleh empat prinsip :-»karamah insaniah / emuliaan manusia.»kepercayan bhawa perbezaan agama adalah manifestasikekuasaan Allah SWT.»umat islam tidk di pertanggungjawablan ke atas kekafiran orangorangkafir.»kewajipan melakukan keadilan dan berakhlak mulia sesamamanusia.Salah faham terhadap aqidah Ini disebabkan oleh kecetekan ilmu yang dimiliki tentang Islam dan tidakmenyeluruh, cuma melibatkan aspekaspek seperti ibadat, nikah kahwin dansebagainya ahaja. Berbagai-bagai fahaman dan idealogi lahir yang menambahkan lagi kepincanganyang sedia ada. Antara persoalan terpenting ialah :-o Fahaman aqidah sebagai suatu keyakinan yang tetap di hati. Dari sinilahirlah pelbagai fenomena yang mengelirukan upamanya:-a) Lahirnya idealogi moden seperti sekularisme, nasionalisme dllb) lahir fahaman kononnya aqidah adalah suatu warisan turun-temurun.Perkara-perkara yang membatalkan aqidah-Boleh tebatal melalui tiga cara :- Perkataan - mencaci,menghina, mengejek, mempermain-mainkan danseupamanya nama-nama Allah SWT, sifatnya, malaikat dll. Perbuatan – menyembah patung. Iqtiqad – kepercayaan yang bertentangan dengan Islam upamanya :-

a) Iqtiqad ala mini qadim / kekal, tiada pencipta.b) Iqtiqad pencipta alam ini baharu dan menyerupai makhluk.SYARIAH DALAM TAMADUN ISLAMKonsep~Etimologi bererti jalan ke tempat pengairan atau jalan yang bersih yang selalu dilalui.Secara ringkasnya syariah membawa maksud undang-undang,aturan-aturan danketetapan-ketetapan Allah SWT yang diperuntukkan bagi manusia mengatur hubunganmanusia dengan Allah dan kedamaian didunia bagi menyelamatkan mereka untukmencapai kehidupan abadi di akhirat kelak.Keistimewaan undang-undang syariah☻Lengkap kerana ia mengatur kehidupan manusia daripada yang paling kecil hinggapaling besar bagi memelihara kesejahteraan manusia.☻Bersepadu dimana ia mengatur urusan keduniaan dan keagamaan.☻Universal kerana tidak tertakluk kepada kaum,iklim,atau daerah geografi.☻Tetap dan tidak boleh menerima perubahan hingga hari kiamat.Matlamat perundangan islam♂Memelihara agama (diharamkan menduakan atau syirik kepada Allah SWT)♂Memelihara nyawa (tidak dibenarkan membunuh diri,makhluk lain dll)♂Memelihara akal (tidak boleh minum arak dan makan pil khayal)♂Memelihara keturunan (diharamkan berzina)♂Memelihara harta (tidak boleh mencuri,merompak dan riba)Pembahagian undang-undang syariah☼Ibadat ~menunaikan solat,berpuasa,mengeluarkan zakat,megerjakan haji bagiyang berkemampuan dll.☼Muamalat ~undang-undang keluarga seperti perkahwinan dan perhubungankeluarga.~undang-undang sivil seperti jual beli dan sewa menyewa.~undang-undang jenayah dan undang-undang acara sivil danjenayah seperti ikrar dan sumpah.

Mazhab-mazhab muktabar dalam syariah♪ Mazhab Shafi’ie yang diasaskan oleh Imam Syafi’ie ra.♪ Mazhab Maliki yang diasaskan oleh Imam Malik ra.♪ Mazhab Hanbali yang diasaskan oleh Imam Ahmad Ibnu Hanbal ra.♪ Mazhab Hanafi yang diasaskan oleh Imam Abu Hanifah ra.Sumber-sumber syariah~Al-Quran~Al-Sunnah~Al-Ijma’~Al-Qias~Al-IjtihadMaqasid syariah►Dari segi bahasa “qasada” bermaksud arah tuju yang betul dalam perjalanan.Darisegi istilah pula bererti Allah SWT menurunkan syariatNya bertujuan menjaga danmenjamin kemaslahatan manusia didunia dan di akhirat yang meliputi aspekibadat,politik,ekonomi dll.Pembahagiaan maqasid1)Maqasid Dhururiyyah>>asas bagi mencapai matlamat hidup manusia di dunia dan akhirat.Ia merangkumiaspek agama,jiwa,akal,keturunan,dan harta.2)Maqasid Hajiyah>>bagi mendapat kelapangan dalam kehidupan dengan menghilangkan kesempitanyang biasanya membawa kesusahan dan kesukaran.Terbahagi kepada 2 aspek iaitu;-a.muamalat→jual beli saham,memberi modal dll.b.jinayat→sumpah dan jaminan keatas harta.3)Maqasid Tahsiniyah>>perkara-perkara yang dianggap terpuji didalam adat kehidupan dan pergaulan.Iamenjauhi suasana yang kurang baik.Merangkumi aspek-aspek seperti;-a.Ibadat~sembahyang,puasa,zakat dll.

.kehidupan~adab-adab makan,pakaian,musafir dll.c.muamalat~haramkan penipuan,sorok barang untuk mengaut keuntungan dll.ISI KANDUNGANPEMBENTUKAN PERIBADI DAN KELUARGADetik Awal Pembinaan Tamadun IslamPembinaan keluargaPEMBANGUNAN MASYARAKAT DAN NEGARA ISLAMINSTITUSI SOSIAL ISLAMINSTITUSI POLITIK DALAM TAMADUNInstitusi-Institusi Utama Dalam Sistem Politik Islam KhalifahPerlembagaan Madinah: Dokumen Politik IslamSISTEM EKONOMI DAN KEWANGAN DALAM TAMADUN ISLAMMu’amalatKONSEP ILMU DALAM ISLAMPembahagian Ilmu Dalam IslamKONSEP DAN FALSAFAH PENDIDIKAN ISLAMBUDAYA ILMU ISLAMKESIMPULAN

Awal Tamadun Islam:PEMBENTUKAN PERIBADI DAN KELUARGAPersekitaran atau bi’ah masyarakat di Semenanjung Tanah Arab sebelum kedatanganIslam dikenali sebagai Zaman Jahiliyah.Persekitaran Bangsa Arab PraIslamTiga aspek penting iaitu:1) Latar belakang geografi, kota Mekah terletak di tengah-tengah perjalanan diantara utara, terletaknya negeri Syam, dan selatan terletaknya negeri Yaman.Kota Mekah penting sebagai pusat kegiatan perdagangan dan juga dikenalisebagai pusat pertembungan budaya dan agama. Kedudukan kota Mekahstrategik bagi pembinaan dan perkembangan tamadun Islam. Dua tamadunbesar, iaitu tamadun Romawi dan tamadun Parsi.2) Suasana politik masyarakat Arab, di antara agama yang wujud di kota Mekahketika itu ialah animisme, penyembahan berhala, penyembahan cekerawala,agama Majusi, Yahudi dan Nasrani serta agama Hanif. Kelebihan bangsa Arabterletak pada sifat semula jadi mereka yang baik seperti berani, gagah,berpegang teguh kepada janji, tabah dan sanggup mati demi mempertahankanmaruah kabilah mereka.3) Konteks kehidupan sosial, berada pada tahap yang teuk. Contohnya, sosial yangtidak boleh dijadikan panduan kita pada zaman kini, seperti, pembuangan anak,menanam anak perempuan hidup-hidup, kewujudan rumah pelacuran dankehidupan berkeluarga yang tidak terurus. Nabi Muhammad SAW dibekalkandengan mukjizat membawa perutusan tauhid. Baginda memperkenalkan sistemsosial yang lebih baik dan melarang segala bentuk kezaliman, penindasan,pembunuhan, perzinaan, meminum arak dan akhlak yang keji.Detik Awal Pembinaan Tamadun IslamPermulaan pembinaan tamadun Islam ialah lahirnya Rasulullah SAW beserta turunnyawahyu daripada Allah SWT di Gua Hira’ di kaki bukit an-Nur pada 17 Ramadhan 610Masihi. Tamadun Islam dibahagikan tiga peringkat iaitu peringkat awal di Mekah,peringkat pertengahan, dan peringkat akhir. Nabi Muhammad SAW mengajakmasyarakat Arab kembali kepada nilai akhlak dan kemanusiaan yang murni.

Pertahapan Penghayatan Tamadun Islam:Pembinaan Peribadi dan KeluargaPembinaan PeribadiTahap pembinaan peribadi adalah tahap pertama pembinaan tamadun Islam.a) Rasulullah SAW membentuk peribadi Muslim daripada segenap sudut seperti akidah,syariah, akhlak, ilmu, dan sifat kenegaraan yang menyentuh seluruh sistem politik,ekonomi, sosial, ketenteraan dan sebagainya.b) Ciri-ciri sebagai pemimpin umat seperti, kemurniaan aqidah, ibadah yang mantap.c) meluaskan ilmu pengetahuan di kalangan umat Islam.d) Latihan meningkatkan kekuatan fizikal.e) Berdikari dan melarang daripada sikap suka meminta-minta daripada orang.f) Mengurus kehidupan dengan teratur dan berdisiplin.g) Pelaksanaan kewajipan sembahyang berjamaah adalah melatih menepati danmenghargai masa.h) Berbakti kepada masyarakat dan manusia sejagat mengikut kemampuan masingmasing.Pembinaan KeluargaPembentukan keluarga Islam ialah membentuk rumahtangga bermula daripadaperkahwinan.Bagi menjamin kebahagiaan dalam perkahwinan berkekalan faktornya:1) Takwa, asas utama berperanan meletakkan perkahwinan dilandasan yang betulbagi mendapat keberkatan dan menjadikan perkahwinan itu suatu ibadah.2) Al-mawaddah, atau perasaan kasih sayang dan saling cinta-mencintai, inginmemberi dan menerima adalah saripati sebuah keluarga muslim. Mencarikeredhaan Allah SWT, menjaga batas-batas dan adab-adab Islam serta iadisuburkan dengan pengisian Islam.3) Al-rahmah, iaitu bertimbang rasa, saling memahami di antara satu sama lain dantolong menolong ke arah kebajikan dan mendapat keredhaan Allah SWT.

Tanggungjawab Sebelum Berumah Tangga Penyediaan peribadi penting kerana perkahwinan memerlukan kesesuaian.Hanya muslim yang berperibadi soleh layak mendapat pasangan muslimah yangsolehah.Tanggungjawab Semasa Berumah Tangga Ketua keluarga bertanggungjawab merencanakan dan membangunkansesebuah keluarga bahagia, terdidik dengan kefahaman Islam dan seterusnyamembentuk bi’ah solehah di dalam keluarga.Pendidikan Anak-anak Tanggungjawab terhadap anak-anak yang utama ialah memberikan tarbiyahataupun pendidikan Islam. Memastikan anak-anak selamat daripada bahaya siksaan api neraka di akhirat.Awal Tamadun Islam:PEMBANGUNAN MASYARAKAT DAN NEGARA ISLAMAllah SWT berfirman dalam surah al-Nahl ayat 36 yang bermaksud, “Dansesungguhnya kami mengutus Rasul pada tiap-tiap umat yang menyeru merekasembahlah Allah dan jauhilah Thaguf.”Perubahan bermula daripada dalaman manusia, iaitu akidah. Perubahanpegangan hidup adalah asas perubahan semua sistem dalam kehidupan sepertiibadah, sosial, ekonomi dan lain-lain.Pada peringkat awal proses menyebarkan Islam atau proses dakwah bermulasecara rahsia kemudian secara terbuka.Hijrah dan Pembentukan Masyarakat Islam Di Madinah Proses pembinaan yang bermula di Mekah berjaya membentuk asas masyarakatIslam supaya terus maju. Pembinaan akidah menjadi asas kepada pembinaan tamadun Islam yangcemerlang di Kota Madinah.

Agama Islam diturunkan oleh Allah SWT kepada manusia supaya dihayati,bukan sahaja daripada dimensi individu tetapi menjangkau dimensi kehidupanbermasyarakat dan sistem kenegaraan.Dapat difahami dimensi Islam seterusnya ialah pembinaan tamadun sejagat.Penghayatan Islam sebagai ritual atau amalan kerohanian sahaja tidakmembawa erti kepada penghayatan beragama seseorang muslim, sebaliknyamestilah diamalkan dalam aspek-aspek kehidupan lain secara menyeluruh.Institusi Sosial Islam Dalam bidang sosial, Islam dan syariatnya meliputi kebanyakan aktivitikehidupan – peribadi, kekeluargaan, kemasyarakatan dan antara bangsa. Dia tidak mungkin dapat memisahkan diri daripada kedua-duanya.Konsep Manusia Menurut Islam Manusia dalah suatu kejadian, ataupun makhluk, yang unik jika dibandingkandengan makhluk hidup yang lain, baik dari segi fizikal mahupun kejiwaan. Insan adalah makhluk Allah yang paling mulia. Al-Quran menyebut dua unsur penting dalam penciptaan manusia yang terdiridaripada tanah dan roh.Rahsia di sebalik perkahwinan Mekanisme pemeliharaan maruah Medan pengembangan zuriat yang sah Peluang latihan keibubapaan Pembahagian tugas Rumah tangga sebagai agen sosialisasi Sumber kebahagiaanSiapakah jiran kita? Orang yang tinggal dalam satu bangunan Orang yang tingal berdekatan dengan rumah kita Orang yang tinggal dalam lingkungan jarak 40 buah rumah daripada rumah kitadalam semua jurusan atau arah

Orang yang tinggal senegari dengan kita.Institusi Politik Dalam Tamadun Islam⧖⧖⧖⧖⧖⧖Islam adalah agama syumul atau lengkap, ajarannya mencakupi seluruhkehidupan manusia.Secara literalnya perkataan ‘politik’ berasal daripada bahasa Yunani politicos,dan ada yang berpendapat politik berasal daripada perkataan Latin politico yangbermaksud ‘negara kota’ ataupun ‘kemajuan’.Antaranya poltik itu bermaksud siasat, tipu muslihat, pemerintahan, peperangan,mengetahui sesuatu secara tipu muslihat sesuatu pergerakan dan perhimpunan.Dalam bahasa Arab, politik dikenali sebagai siasah. Menurut Kamus al-Munjid,siasah ialah mengendalikan urusan seebuah Negara, memperbaiki keadaan danurusan manusia dan mentadbir urusan sesebuah negeri.Islam dan Politik⧖ Politik adalah perjuangan mendapatkan dan melaksanakan kuasa.⧖ Menggerakkan usaha menyeru kepada kebaikan dan mencegah segalakemungkaran, yakni amar makruf nahi munkar.⧖ Politik menurut perspektif Islam adalah sesuatu yang dinamik denganmenjadikan syariat Islam, yakni al-Quran dan Sunnah, sebagai sandaranutamanya.Negara Islam Serta Prinsip-Prinsipnya⧖ Politik dalam Islam bertujuan melahirkan masyarakat yang hidup dalam suasana⧖ berkasih sayang, saling tolong menolong, menegakkan keadilan ke arahkebahagiaan mutlak kehidupan di dunia dan akhirat.⧖ Tiga prinsip utama iaitu: Tauhid, Risalah dan KhilafahInstitusi-Institusi Utama Dalam Sistem Politik Islam Khalifah Khalifah, jamaknya khulafa’, bererti pengganti, iaitu pengganti NabiMuhammmad SAW sebagai pemimpin kepada umat Islam selepas kewafatanbaginda. Dalam sistem khalifah terdapat empat ciri penting iaitu:

Kuasa mutlak adalah milik Allah SWT.Manusia hanyalah pemegang amanah sebagai pentadbir.Pentadbiran undang-undang yang dijalankan hendaklah berdasarkan undangundangyang ditetapkan oleh Allah SWT.Dalam menjalankan undang-undang Alah SWT, manusia perlu memenuhimatlamat dan objektif yang ditetapkan.Perlantikan Khalifah1. Cadangan daripada seseorang dan kemudiannya dipersetujui oleh orang ramai.2. Dilantik oleh khalifah yang terdahulu dan dipersetujui oleh orang ramai.3. Dikemukakan beberapa calon oleh khalifah terdahulu supaya dipilih salahseorang daripada mereka yang paling layak menjawat jawatan khalifah.SyuraSistem permesyuaratan yang dinamakan syura.Firman Allah SWT alam surah Ali Imran ayat 259 yang bermaksud, “Urusannegara hendaklah dimesyuaratkan sesama mereka”.Bai’ahPengakuan seseorang ataupun sekumpulan manusia kepada seseorang untukmemegang kuasa ataupun memerintah, yang dikenali sebagai khalifah.Memberikan pengiktirafan dan taat setia yang tidak berbelah bahagi kepadakhalifah.Perlembagaan Madinah: Dokumen Politik IslamPerlembagaan Madinah atau Sahifah Madinah, digubal oleh Nabi Muhammad SAWpada tahun 622 Masihi sebagai asas kepada penubuhan Negara Islam Madinah.Perlembagaan Madinah mengandungi 10 Bab dan 47 Fasal iaitu:Bab 1: Pembentukan ummah (Fasal 1-2)Bab 2: Hak asasi manusia (Fasal 3-10)Bab 3: Perpaduan seagama (Fasal 11-15)Bab 4: Persatuan seluruh warganegara (Fasal 16-23)Bab 5: Golongan minoriti (Fasal 24-35)Bab 6: Tugas warganegara (Fasal 36-38)

Bab 7: Melindungi Negara (Fasal 39-41)Bab 8: Pemimpin Negara (Fasal 42-44)Bab 9: Politik perdamaian (Fasal 45-46)Bab 10: Penutup (Fasal 47)Kandungan-kandungan penting Perlembagaan Madinah:Rakyat daripada semua bangsa di Madinah hendaklah hidup sebagai sebuahmasyarakat. Adalah menjadi hak masyarakat menjatuhkan hukuman kepadasesiapa sahaja yang melakukan kerosakan dan memberikan keamanan kepadasesiapa yang setia.Kebebasan beragama bagi semua orang.Semua kaum yang tinggal di Madinah, sama ada muslim ataupun bukan muslim,perlu saling Bantu membantu dan bersama-sama bertanggungjawabmempertahankan Madinah daripada ancaman musuh.Nabi Muhammad SAW adalah ketua Negara bagi Madinah. Baginda mendengarsegala permasalahan dan menyelesaikan segala yang besar apabila berlaku.SISTEM EKONOMI DAN KEWANGAN DALAM TAMADUN ISLAMIslam sebagai al-din yang sempurna dan lengkap merangkumi segala aspekkehidupan.Peraturan-peraturan dalam ilmu muamalat, memperkatakan sumber-sumberekonomi, pengeluaran, penagihan, penggunaan, konsep pemilikan, pengurusanharta seperti jual beli, pinjaman, gadaian, perkongsian, pelaburan dan lain-lain.Konsep Ekonomi Ekonomi dalam bahasa Arab bermaksud iqtisad. Perkataan iqtisad berasal daripada perkataan qasd bererti ‘pertengahan’ dan‘bersederhana’.Perniagaan Perniagaan dalam bahasa Arab bermakna tijarah. Perkataan ini berasal daripada kata kerja “ta-ja-ra”.

Tijarah membawa makna pertukaran sesuatu dengan sesuatu yang lain, yakni iaadalah jual beli.Peniaga disebut tajir iaitu orang yang menjual dan membeli.Mu’amalat Mu’amalat berasal daripada kata kerja “a-ma-la”. Adalah bentuk jamak kepada mu’amalah. Dalam bahasa Arab ia bermakna interaksi dengan orang lain. Muamalat terbahagi kepada lima iaitu pertukaran yang bernilai, perkahwinan,pertelingkahan, amanah-amanah dan harta peninggalan. Perundangan Islam kepada empat bahagian iaitu:& Ibadah& Muamalat& Kekeluargaan& Hukum-hukum jenayahSistem Kewangan Islam Al-Rahn atau pajak gadai Al-Mudarabah atau perkongsian Al-Bay’ bi Thaman ‘Ajil atau jualan dengan harga tangguh Kontrak bertolong-bantu atau al-takaful atau insuran IslamKONSEP ILMU DALAM ISLAMDefinisi Ilmu Kamus Dewan menghuraikan, ilmu adalah pengetahuan, kepandaian dalamperkara dunia, akhirat, zahir, batin dan lain-lain. Encyclopaedia of Islam mentakrifkan ilmu sebagai ‘knowledge’ lawan kepada‘jahil’ atau ‘ignorance’. Ilmu itu dihubungkaitkan dengan makrifah, fikh, hikmah dan shu’ur. Ilmu adalah pengetahuan yang tidak dijelaskan sebagai berlaku secara spontan,yakni berlaku dengan kehendak hati dan tidak dengan paksaan. Pengertian ilmu daripada segi bahasa, merujuk kepada ayat suci al-Quran .

Ilmu bererti lihat atau memerhati seperti yang dapat difahami dalam al-Quransurah Muhammad ayat 31 yang bermaksud, “Sesungguhnya Kami benar-benarakan menguji kamu agar Kami melihat orang yang berjihad di kalangan kamu.” Ilmu bererti ketahui atau mengetahui seperti yang dapat dilihat dalam al-Quransurah al-Nahl, ayat 19 yang bermaksud, “Dan Allah mengetahui apa-apa yangkamu sembunyikan dan apa-apa yang kamu nyatakan. Ilmu bererti kebenaran atau keizinan yang terdapat dalam al-Quran surah Hudayat 14 yang bermaksud, “Ketahuilah sesungguhnya al-Quran itu diturunkandengan keizinan Allah.”Hukum Dan Nilai Menuntut Ilmu Agama Islam menjelaskan, menuntut atau mencari ilmu itu adalah suatukewajipan kepada semua orang, baik lelaki mahupun wanita. Tuntutan menuntut ilmu ini bukanlah sekadar untuk memperbanyakkan ‘ijazah’,kenaikan pangkat atau untuk mendapatkan pekerjaan bergaji lumayan tetapiuntuk menanamkan sikap memuliakan ilmu itu sendiri, menuntut dan terusmenghayatinya seumur hidup.Pembahagian Ilmu Dalam Islam Al-Kindi membuat pembahagian ilmu kepada dua, iaitu ilmu berkaitan teori,tabi’ie matematik dan metafizik, dan ilmu yang bersangkutan dengan praktikal,akhlak, sains rumahtangga dan perancangan Bandar. Ibn Khaldun, meletakkan ilmu berkaitan dengan naqli, al-Quran, tafsir, Hadith,nasikh dan mansukh, sanad, ilmu kalam, tasauf dan lain-lain dalam satu disiplin. Sementara ilmu ‘aqli, matematik, algebra, muamalah, faraid, kejuruteraan, sainsgunaan, perubatan dan lain-lain diletakkan dalam satu disiplin yang lain. Ilmuan Islam, dua aspek utama pembahagian ilmu Islam iaitu ilmu fardhu ‘aindan fardhu kifayah. Ilmu fardhu ‘ain ialah ilmu yang wajib dipelajari oleh setiap umat Islam, lelaki danwanita, iaitu ilmu yang berkaitan dengan aqidah, syarak dan akhlak. Ilmu fardhu kifayah ialah ilmu yang mewajibkan penuntutannya kepada golonganyang tertentu sahaja.

Matlamat Ilmu Akal membolehkan manusia berusaha menuntut ilmu pengetahuan sama adamencakupi kehidupan duniawi mahupun berkaitan dengan ukhrawi. Akal mampu membimbing manusia mengetahui hakikat kekuasaan dankebesaran Allah SWT. Kelebihan orang berilmu bukan sahaja mampu meningkatkan keimanan,firmanNya dalam surah al-Mujadalah yang bermaksud, “Allah SWT meninggikanorang-orang yang beriman dan orang-orang yang diberikan ilmu pengetahuanbeberapa darjat.”KONSEP DAN FALSAFAH PENDIDIKAN ISLAMDefinisi Pendidikan Islam Pendidikan Islam merangkumi cara hidup yang sempurna. Ia mempunyai keseimbangan di antara pembinaan akal, roh dan jasad; di antarailmu, iman dan amal, dan di antara pemikiran dan kehidupan. Pendidikan menyerapkan ilmu pengetahuan ke dalam bentuk teori sertamelakukan latihan dalam bentuk praktis bagi membentuk peribadi dan watak,serta mencungkil bakat yang terpendam.Falsafah Pendidikan Islam Pendidikan Islam jika dilaksanakan mengikut falsafah dan lunas-lunasnya dapatmeletakkan manusia pada tahap kegemilangan seperti Islam berjaya menguasaizaman kegemilangannya. Tetapi realiti hari ini menunjukkan pendidikan Islam yang dilaksanakan tidakmenampakkan unsur-unsur kegemilangan, khususnya dalam arena sains danteknologi. Buktinya umat Islam hari ini terus menerus dijajah, bukan sahaja dalam aspekkeilmuan, malah hampir kesemua aspek kehidupan zaman moden.BUDAYA ILMU ISLAMσ Ilmu dianggap suatu keutamaan tertinggi dalam sistem nilai peribadi danmasyarakat di setiap peringkat.σ Budaya ilmu memperlihatkan dua keadaan utama: pertama usaha menimbailmu.

σσσKedua:mempraktikkan ilmu itu dalam kehidupan.Terdapat tiga aspek utama yang melahirkan budaya ilmu.Sistem nilai, pandangan hidup dan idealisme.Nilai Budaya Ilmuσ Mementingkan ilmuσ Kekalnya hasil ilmiahσ Berterusannya usaha keilmuanσ Hormat-kritis terhadap ilmuσ Kesinambungan ilmuσ Kepimpinanσ Bermusyawarahσ Peranan wanitaKESIMPULANKesimpulannya, institusi kekeluargaan adalah suatu unit mikro dalam pembentukantamadun Islam. Penghayatan Islam sebagai ritual atau amalan kerohanian sahaja tidakmembawa apa-apa erti kepada penghayatan beragama seseorang muslimitu,sebaliknya mestilah diamalkan dalam aspek–aspek kehidupan lain secaramenyeluruh. Sekiranya dia bercita-cita melihat munculnya masyarakat yang bersifatmadani, menyayangi dunia dan merindui akhirat, dia harus mempersiapkan dirimembina sebuah keluarga yang bersedia daripada segi fizikal, emosi dan mental untukmengharungi pelbagai dugaan dalam masyarakat, bersedia untuk memperbaikimasyarakat dengan amar makruf yakni mencegah kemungkaran secara serentaksupaya tampil kemudiannya Negara yang sejahtera dan diredhai Allah SWT sertamemenuhi makna sebenar tamadun. Kegiatan politik tidak pernah terpisah daripadaarus perdana tamadun Islam. Politik adalah suatu aspek syariat Islam yang lengkapyang berperanan menetapkan hala tuju dan corak pembentukan masyarakat yangmempunyai keseimbangan antara tuntutan jasmani dan rohani. Ekomoni adalah salahsatu aspek penting dalam kehidupan, Islam menyediakan garis panduan dan kaedahmenjalankan kegiatan ekonomi yang dapat menjamin keseimbangan, kesejahteraan,kemakmuran dan kemajuan rohani jasmani manusia. Menuntut dan mempelajari ilmumerupakan kemestian di dalam diri setiap individu bergelar manusia. Wajarlah kita

angun dan membina semula sistem pendidikan dengan menghayati Islam sebenarbenarnya.Menuntut ilmu adalah tanggungjawab anak-anak dan orang-orang dewasa,tanpa mengira usia. Bahkan budaya ilmu bagi seseorang bayi itu bermula sejak alamrahim lagi. Daripada segi hokum pula penumpuan kepada ilmu fardhu ‘ain tidak bolehsama sekali membelakangkan ilmu fardhu kifayah, bahkan kedua-duanya seiring dalamkehidupan manusia