Komunitate baten herrigintza. Anoetaren ... - Anoetako Udala

Eskualde hau berezia da orografia aldetik, ezberdintasun handiak
eskaintzen dituelako. Bertatik Oria ibaia eta bere ibaiadarrak pasatzen
dira, bere aldamenetara bailara handi bat utziz. Eskualdearen berezitasun
hauek direla medio eta faktore sozio-ekonomiko eta kulturalak kontuan
izanik, aise uler dezakegu Tolosaldeko biztanleak 28 herritan bizitzearen
arrazoia.
Tolosaldeak, bere 28 herrietan, 44.996 biztanle ditu, Gipuzkoako
biztanleriaren %6,7. Tolosaldeko eskualdea osatzen duten herri gehienek
1000 biztanle baino gutxiago dituzte, hau 20 herritan ematen da. Tolosa
da 10.000 biztanle baino gehiago dituen herri bakarra. Ondorioz bizimodua
ia erabat nekazal girokoa dela esan dezakegu; gainera, herri txiki
hauetan biztanleria auzoetan banatua dago. Tolosaldean honelako 150
gune inguru aurki ditzakegu, ondorioz biztanleria nahiko sakabanatua
aurkitzen da. Nahiz eta jarduera ekonomiko nagusia industriala izan,
nekazal giroa nabaria da.
Sakabanaketa honek Tolosaldeako herrien artikulazio eza bultzatu du.
Tolosaldeko herrietako biztanleen artean ez dago harreman-sare handirik.
Beste ezaugarri nagusia Tolosaren zentralismoa da. Tolosaldeko herritarrek
joera handia izan dute Tolosara bideratzeko euren jarduerak. Alde
batetik, Tolosak garrantzi handia izan du betidanik azoka eta merkatu jarduerarekin;
Euskal Herriko herri garrantzitsuenetarikoa da arlo honetan,
bertako azokak 1354 urtean hasi eta gaur arte bizirik dihardu. Gainera,
gaur egun, Tolosak biltzen du eskualdeko jarduera komertzial handiena.
Bestetik, kultur ekintza eta eskaintzetan parte hartzeko Tolosara joateko
joera handia izan da, herri txikien harreman-sareen kalterako.
1.2. Tolosari atxikitako historia
Anoeta herriak, Tolosarekiko hurbiltasunagatik, 2 km, hiribildu honen
eragin handia bizi izan du historian zehar. Eragin hau areagotu egin
da azken urteotan eta ondorioak gune txiki zena handitzea ekarri du.
Anoetako herriguneari buruzko lehen aipamen dokumentatua Tolosako
hiribilduari erantsi zitzaioneko eskrituran 3 agertzen dira, 1374. urtean;
hori onuragarria zitzaiolakoan gauzatu zen, nahiz eta mugarriztaturiko
esparruan burujabe izaten segi unibertsitate tituluaz. Azken batean,
3. Gorosábel, Pablo: Diccionario Histórico-Geográfico-Descriptivo de los pueblos, valles, partidos, alcaldía
y uniones de Guipúzcoa-1862. La Gran Enciclopedia Vascaren argitalpena.
156