khudoni - preliminary environmental and social screening

საქართველოს ენერგეტიკის სამინისტრო
77
6.4 ბუნებივი რესურსები
ხუდონის პროექტმა შესაძლოა ზეგავლენა მოახდინოს საკვლევ ტერიტორიაზე არსებულ ბუნებრივ რესურსებზე:
წყალი (ჰიდრორესურსები), მინერალური რესურსები, ტყის რესურსები, ნადირი და თევზები.
6.4.1 ჰიდრო რესურსები
მდინარე ენგურის სისტემის ჰიდროპოტენციალი
ჰიდროპოტენციალი საქართველოს ყველაზე მნიშვნელოვან ენერგორესურსად ითვლება. მდინარე ენგურის სისტემას,
რომელიც ხშირი წვიმებითა და დიდი დაქანებით საზრდოობს, გააჩნია ჰიდროელექტროგენერაციის დიდი
პოტენციალი, რომელიც შეფასებულია დაახლოებით 21 მილიარდ კვატ/სთ-ის ოდენობით.
მომდევნო ცხრილში (ცხრილი 6.5) მოყვანილია ენგურის წყალგამყოფში არსებული და დაგეგმილი ჰიდროელექტრო
ინფრასტრუქტურის მახასიათებლები.
ხაიშის წყალდაღმა არსებული ინფრასტრუქტურა შედგება, პირველ რიგში, ენგურის ჰიდროელექტრო სადგურისა და
აფხაზეთში მდებარე ვარდნილის ჰიდროელექტრო სადგურების კასკადისაგან. ერთობლივად ეს ობიექტები 5.5
მილიარდ კვატ/სთ ენერგიას აწარმოებს.
ხუდონის გარდა დაგეგმილია კიდევ სამი ობიექტის შექმნა სოფელ ტობარის წყალაღმა.
ენგურის კაშხალი და ჰიდროელექტრო სადგური
ენგურის კაშხალი (ფოტო ალბომში 9) მდებარეობს დიდი კავკასიონის ქედის ძირში, ჯვრის ჩრდილოეთით. ამ
ობიექტს ფლობს და ამუშავებს შპს ენგურჰესი. ჰიდროელექტრო სადგური ექსპლუატაციაშია 1978 წლიდან, თუმცა
კაშხლის მშენებლობა 1994 წელს დამთავრდა. ამჟამად ენგურის ჰიდროელექტრო სადგური გამოიმუშავებს
საქართველოსათვის საჭირო მთელი ელექტროენერგიის 40%.
ფუნდამენტის ზევით 271.5 მ სიმაღლის კაშხალი მისი მშენებლობის დროს მსოფლიოს ყველაზე მაღალი თაღოვანი
კაშხალი იყო. მისი ზედაპირი ზღვის დონიდან 513 მ-ზეა.
წყლის მიმღებები, თითოეული 10 x 35 მ ჭრილის, მდებარეობსა კლდეში, მარჯვენა ნაპირზე, ქვედა დონით ზღვის
დონიდან დაახლოებით 430 მ. თითოეულის გამტარუნარიანობაა 450 მ3/წმ. მათ იცავს ბადე (ფოტო 9). მიმღებებიდან
მარაგდება 15 კმ სიგრძის, 9.5 მ დიამეტრის წნევითი გვირაბი.
ელექტროსადგურის შენობა, რომელიც აფხაზეთში მიწის ქვეშ არის განლაგებული, აღჭურვილია 5 დიაგონალური
ჰიდროტურბინით. სრული საპროექტო სიმძლავრე 1,300 მეგავატს შეადგენს, წლიური გენერაცია კი - 4,430
გიგავატ/სთ (POYRY, 200?).
გასული წყალი 3,200 მ სიგრძის გამავალი გვირაბით ჩადის გალის წყალსაცავში და ამარაგებს ვარდნილის
ჰიდროელექტრო სადგურების კასკადს (იხ. ქვემოთ).
წყალი წყალსაცავიდან ჩაედინება (1) ოთხი ქვედა დონის გამშვებით, სარქველის დიამეტრი - 4.5 მ, თითოეული 750
მ3/წმ გამტარობით; (2) წყალსაგდებით, რომელიც შედგება 12 გვერდული სარქველისაგან (3.5 მ x 9.5 მ), საპროექტო
სიმძლავრით - 2,500 მ3/წმ. განსაკუთრებული შემთხვევების გარდა წყალსაცავი იცლება ქვედა დონის გამშვების
საშუალებით, ვინაიდან ხის მოტივტივე ნაჭრებმა წყალსაგდები დააზიანა, რაც ზრდის მდინარეში ანოქსინებისა და
ტოქსიკური ნივთიერებების ჩაშვების რისკს.
ხუდონი - წინასწარი ეკოლოგიურ-სოციალური შეფასება - საბოლოო ანგარიში