Xabier Renteria Uriarte

izango dugula itxaron genezake, eta horiek erabiliko ditugula ezagutza zehatzetan gure
arretak fokatzeko. Hau litzateke, beraz, arreta-fokatzaile gisa diharduen prototipo
kognitibo-linguistiko bat.
Kultura arteko Psikologia izan daiteke, ziurrenik, “prototipo arreta-fokatzaile” gehien eta
argien zedarritu dituen zelai teorikoa, nahiz eta ez dituen honela deitzen. Ikus dezagun
klasiko bat: Masudak eta Nisbettek (2001) mendebaldar (estatubatuar) talde bati eta
ekialdetar (txino) beste talde bati arrainontzi baten animaziozko filma bat ikusi eta gerora
konta zezaten eskatu zieten. Mendebaldarrek gehiago lehenetsi zituzten arrain handienen
deskribapenak, eta ekialdetarrek arrain taldearen eta ingurunearen deskribapenak (10etik
7ko maiztasun handiagoarekin; arrainontzian aldaketak aurkeztu eta gero egindako itaun
berrietan joerak errepikatu egin ziren). Konstanteak beste esperimentu batzuetan ere
berretsi dira; adibidez, mendebaldarrak hobeak direnetan testuinguru gabeko marrak
errepikatzen eta ekialdetarrak testuinguruarekin (Kitayama, Duffy, & Kawamura, 2003);
edo estatubatuar atsotitzen bildumek esaera “analitiko-atomista” gehiago jasotzean, baina
bilduma txinatarrek esaera “dialektiko-holista” gehiago (Nisbett, Peng, & Choi, 2001).
Beste egiaztatze batean, espresio arteei buruzkoa orain, autoreek diote “arreta”
“zuzendua” dela existentzia partikularretara edo testuinguruetara (T. Masuda, Gonzalez,
Kwan, & Nisbett, 2008), kultur mundu bakoitzaren tradizio filosofikoetan ere gertatzen den
juxtu parekoa (Renteria, 2013). Esan bezala prototipo arreta-fokatzaile ezagunen aurrean
gara; Masudak eta Nisbettek (2001) erabilitako filmaren fotogrametan irudi metaforak
erabiliz:
Azken adibide bat, sinplea eta argigarria (Nisbett 2003a): behi bat, ahate bat eta belar
batzuen argazkiekin hiru txartel haurrei ematean, eta bi aukeratzeko eskatzean,
estatubatuar haurrek behia eta ahatea aukeratu ohi dute (multzoaren zatiak edo
existentziak) eta txinatarrek behia eta belarra (erlazioak eta testuingurua).
Oro har, inguruak irudikatzeko "sentitzeko moduak" eta "arreta fokatzeak" erabiltzen
ditugu, espresio linguistikoekin, filosofikoekin eta kulturalekin (artistikoekin adibidez)
loturan, Kultura Psikologiak ikertu bezala (Kitayama & Cohen, 2007a; Nisbett, 2003;
Varnum, Kitayama, & Nisbett, 2010, etc.) eta mendebaldar-ekialdetar desberdintasunen
pisuarekin (Kitayama, Duffy, Kawamura, & Larsen, 2003; Kitayama & Cohen, 2007b; T. Z.
Masuda & Nisbett, 2001; Nisbett & Noranzayan, 2002; Nisbett, 2003; Nisbett & Miyamoto,
2006; Peng & Nisbett, 1999; Varnum et al., 2010).
Euskararen Jatorriaren 8. Biltzarra. Lazkao. 2013.05.25 39