Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Vol. XVII Issue No. <strong>35</strong> HNEHNA ENG Phek 3-na<br />
HAPPY BIRTHDAY<br />
SAY Member zingah 30 Aug. - 4 Sept. inkara piangte<br />
kan lawmpuiin duhsakna kan hlan e.<br />
HMING PIAN NI<br />
PC. Lalruatkimi D/o Lalrinngheti - 4 th Sept.<br />
MEDIA LEH THALAITE<br />
Ruby Lalhriatpuii, YPCG<br />
Awle!!! tun tum chu Global Knowledge lam daih in sawi teh ang aw! Computer age-ah kan awm bawk a, tunlai<br />
thangtharte hian media leh a kaihnawih hriat bel viau hi kan tih mak mawh a ni. Media ka tih hian kan rilrua lo lang nghal chu<br />
TV leh newspaper a ni ngei ang. Media chu eng nge Media chu a tawi zawngin hre lote hriattir leh thu thar thehdarh<br />
hnathawktu hi a ni mai a, media ka tih hian Tv leh newspaper chauh lo pawh hengte hi a huam thei ang:- Technology hrang<br />
hrang - Internet, Computer, Mobile phones, Fax machine, Pager, etc., Mizo thalaite ngei pawh hi Technology thang chak tak<br />
hian min thanpui a, kan thiamna a sang tulh tulh a, kan fing tulh tulh bawk a nih hi maw! Television (Tv) hi kum 1926 daih<br />
tawh khan hmuhchhuah a lo ni tawh a, in tin deuh thawah hmuh tur a awm ni deuh ber tawh e.<br />
Computer hi engtik kumah chiah nge hmuhchhuah a nih chian a har deuh a, engpawhnise, kum 20-30 vel chu<br />
khawvel hian a lo hmelhriat tawh turah ngai ta ila, internet erawh hi chu kum 1982 khan hmuhchhuah a lo ni tawh a ni.<br />
Khawvelin kum 29 awrh chauh a la hmelhriat chung pawhin Mizo thalaite chuan kan hre deuh thum tawhin kan ring deuh<br />
ngawt a, naupang kum 2 mi lek paw’n ATM card hman dan an hre fur tawh asin!!!. Mobile phone hi kum 1983 khan<br />
hmuhchhuah a lo ni tawh bawk a, kum 28 leka upa mobile phone hi tunah chuan a tel lovin kan awm thei lo tlang a nih hi<br />
maw! Tichuan technology thang zelin kan rilru a influenced dan chu kan hrethiam ang tir’u<br />
Media atang vek hian Information tin reng kan hre<br />
thei tawh tlat, chhiatni leh thatni, thu thar, hla thar, khawvela<br />
thil thleng langsar zual etc...kan hre thei ta. SMS leh facebook<br />
atangtein Information hrang hrang kan inhrilh hre zel ta a,<br />
Chanchinbu leh thu thar reng reng hi thalaite hian kan ngaihven<br />
lo tial tial a. Mobile phone leh internet-ah awlsam taka engkim<br />
mai hmuh theih a nih avangin thalaite hian a chhiar chi hi kan<br />
peih lo hret hret bawk. Media-a kan thil hmuh leh hriatte<br />
hian kan hriat lohin kan rin aia nasa daihin min kaihruai thei;<br />
kan rilru sukthlek a kaihruai a, kan value system etc., Pasaltha<br />
hmingthang Vanapa ai chuan David Beckham kan ngaisang<br />
daih tawh lo maw a tha zawng leh tha lo zawngin min<br />
kaihruai thei a ni. <strong>Eng</strong>pawhnise, a thatna leh that lohna a<br />
awm thei ve ve tih erawh kan hriat a tha.<br />
A tha zawngin : Hma kan sawn phah, thiamna lamah<br />
pawh, internet atangin kan duh duh kan hmet chhuak thei,<br />
zirnaah nasa takin min pui thei, library kan mamawhna pawh<br />
tlem chuan a tlahniam mai thei; internet hmangin Mizoram<br />
pawna mite nen kan inbiain, kan inhmu thei, facebook, skype,<br />
yahoo messenger, MIRC, google talk etc. (Facebook<br />
hmuchhuaktu hi Mark Zuckerberg a ni), kan local channelte<br />
pawhin nasa takin hma kan sawn, thralaite tan employment<br />
a pe a, mipui tan information leh entertainment tha tak<br />
a pe bawk a ni. Sports lamah pawh hma kan sawn phah<br />
entirnan: Football-a national level-a kan hming a lan theihna<br />
chhan pakhat chu TV atanga world class football kan en ve<br />
theih vang a ni thei awm e. Music lamah hlei hlei hma kan<br />
sawn phah.<br />
A Tha lo zawngin : Thalai ten hun kawhral nan TV<br />
leh internet kan hmang nasa mah mah. Serial thui tak tak leh<br />
movies kan en nasa lutuk a, kan duty kan hlen loh phahin,<br />
kan nih tur kan nih loh phah thei. Internet-ah thil thalo - porn<br />
etc. thalaite zingah a hluar hle a, kan nu leh paten internet an<br />
hriat vak loh avangin he thil tha lo hi a hluar tih pawh an hre<br />
mang lo. Facebook kan addict mah mah em games-te rei<br />
tak tak kan khel thin...sms-te thlengin, kan ti lutuk em mahni<br />
inzawt ta ila...... TV atangin Western culture-in nasa takin<br />
min influence a, an culture-a a tha lo lai hlir kan copy emaw<br />
tih mai tur a ni. An zalenna (liberal) leh nun hohna (care-free<br />
life) TV-a kan hmuhin nasa takin min influence a, kan<br />
kristianna leh kan society nen a inrem lo. An lifestyle - flamboyant<br />
fashion-te kan copy a, a leina tur thawk chhuak thei si<br />
lovin, thil man to kan duh a, a thawh chhuah erawh kan peih<br />
lo. Westernization hi Modernization a ni miah lo a nia...<br />
<strong>Eng</strong>pawhnise, TV-a kan thil hmuhte pawh a tha lai<br />
kan thliar thiam a ngai; korean movie kan en nasa, an<br />
thianghlimzia leh an taimakna/thawhrimna, eng hna mah an<br />
thawh hreh lohnate hi kan hmuh hmaih ang e..Tin, western<br />
dress leh an lifestyle ringawt copy lovin an work ethic te, an<br />
taimakna te, thawhrimnate hmuh thiam a pawimawh. Film<br />
siam tur hian thawhrimna, mahni inthununna (self-discipline)<br />
nasa tak neih a ngai a, kan hmuh piah lamah hian hlutna (values)<br />
tha tak tak copy tur a awm a ni tih thriat a tha. Footballerte<br />
pawh an thawhrimnate hmuh thiam a tha. An music artistten<br />
album pakhat ringawt siam tura dedication leh hardwork<br />
an pek nasatzia hi! hengte zawk hi a ni copy tur chu. TV-ah<br />
zu an ruih avang khan ruih hi changkannaah kan lo ngai ange;<br />
kan Kristiana daltu lian tak a ni. BBC, CNN-te hi en ve deuh<br />
ila, sap tawng thiam nan leh nal nan media hi hmang ang u,<br />
tunlai khawvelah hian a pawimawh ropui si a; Media hi a tha<br />
zawnga kan hman thiam a pawimawh. Internet-te hian zirnaah<br />
nasa takin min pui thei. Mahni blog-te siam ila, mahi ngaihdan<br />
leh article ziak thin ila, hma kan sawn phah zawkin a rinawm.<br />
Hun khawhral nan ni lovin, thil tangkaiah internet hi hman<br />
tum a ngai. Media-te hi hmasawn nan leh changkan nan kan<br />
hmang tur a ni a, tunah erawh hi chuan mi tam takin 'changkan<br />
tak takna aiin, intihchangkanna’n kan hmang ang tih hi a<br />
hlauhawm a nia.<br />
Sawi tur tam hle mahse, tun atan chuan duh tawk<br />
phawt ila, a tawpna’na kan ziah duh chu media hi amah<br />
ringawt chuan a tha/thalo tih theih a ni lo, thalai ten kan hman<br />
dan azir zawk a ni e. Pathian rawng kan bawlna kawngah<br />
media hi kan hnaih thiam a ngai. Pawngpaw hmuh dik loh ngawt<br />
a dik ber chuang lova, mahse a hmangtu azirin a thain a thalo<br />
thei. Hlawkpuina kan chan teuh ka beisei, ka lawm e...<br />
HIMALAYA DIVISION COMMANDER NGENNA<br />
Himalaya Divisional Commader-in min duh ang leh<br />
min ngenna angin, DHQ remtihna leh hriatpuina lo chuan section<br />
emaw mimal emaw pawhin tumah intlawh leh thilpek<br />
pawh inpek tawh loh tur a ni. Tin, DHQ hriatpuina lo chuan<br />
Officer emaw Soldier of Cross emaw ET emaw pawhin thil<br />
khawn emaw, thil dil emaw pawh phal a ni lo. THQ/DHQ<br />
kaltlang veka tih zel tawh tur a ni e.