22.01.2015 Views

fizika 8 maswavleblis wigni

fizika 8 maswavleblis wigni

fizika 8 maswavleblis wigni

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

qeTevan tatiSvili<br />

<strong>fizika</strong> 8<br />

<strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong><br />

saxelmZRvanelo grifirebulia ganaTlebis xarisxis<br />

ganviTarebis erovnuli centris mier<br />

(brZ. N375, 18.05.2012 weli)


<strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong>s struqtura<br />

I. <strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong>s daniSnuleba da misi gamoyenebis instruqcia................................................................. 4<br />

II. erovnuli saswavlo gegma <strong>fizika</strong>Si (VIII klasi).................................................................................................. 6<br />

III. Sinaarsisa da miznebis ruka.............................................................................................................................. 10<br />

IV. komentarebi moswavlis <strong>wigni</strong>s struqturul elementebTan dakavSirebiT.................................................. 12<br />

V. ramdenime sanimuSo scenari sxvadasxva tipis gakveTilebisTvis.................................................................. 15<br />

VI. Sefaseba sabunebismetyvelo sagnebSi.............................................................................................................. 77<br />

VII. saklaso-saSinao davalebebisa da Temis damatebiTi amocanebis pasuxebi, miTiTebebi............................. 80<br />

VIII. damatebiTi masala maswavleblebisTvis: Temis Semajamebeli samuSaoebi da pasuxebi.............................137<br />

IX. proeqtebi .........................................................................................................................................................152<br />

X. ganmartebiTi leqsikoni...................................................................................................................................157<br />

XI. zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi...........................................................................................................158<br />

I. <strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong>s daniSnuleba da misi gamoyenebis instruqcia<br />

<strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong>s ZiriTadi mizania <strong>fizika</strong>Si swavleba/swavlis xarisxis amaRleba.<br />

am miznis misaRwevad <strong>maswavleblis</strong> wigns upiratesad oTxi funqcia aqvs:<br />

1. samecniero da zogadi informaciis miwodeba. dRes, samecniero-teqnikuri progresis epoqaSi, sabunebismetyvelo<br />

mecnierebis ciklis sagnebis arc erTma pedagogma ar SeiZleba absoluturad yvelaferi icodes. miT umetes,<br />

rom yovel 10 weliwadSi samecniero informacia Zveldeba da misi naxevari axldeba.<br />

<strong>wigni</strong>s funqciaa, daexmaros fizikis maswavlebels, ise dagegmos gakveTilebi, rom man moswav leebTan<br />

erTad moiZios axali informaciebi ramdenime alternatiuli wyarodan, daaxarisxon isini, amoarCion<br />

da praqtikulad miznobrivad gamoiyenon TavianTvis saintereso masala.<br />

2. fizikis <strong>maswavleblis</strong> profesiuli ganviTarebis xelSewyoba.<br />

<strong>maswavleblis</strong> wignSi ganxilulia axali saswavlo teqnologiebi, moswavleze orien tirebuli swavleba/<br />

swavlis ZiriTadi principebi da swavleba/swavlis axali midgomis Ziri Tadi maxasiaTeblebi.<br />

<strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong>s funqciaa, daexmaros fizikis maswavlebels, gaiazros Tavisi roli sagan manaTleblo<br />

reformis warmatebiT ganxorcielebaSi da SeimuSaos swavlebis sakuTari stili.<br />

3. saswavlo procesisa da gakveTilebis dagegmva/warmarTvaSi daxmareba.<br />

<strong>maswavleblis</strong> wignSi ganxilulia Tanamedrove interaqtiuli gakveTilis struqtura, misi dagegmvis<br />

etapebi. mocemulia gakveTilebis dagegmvis sanimuSo sqema da sxvadasxva tipis ramdenime gakveTilis<br />

scenari.<br />

4. Sefasebis axali sistemis daxasiaTeba da SefasebaSi daxmareba.<br />

saxelmZRvaneloSi ganxilulia monitoringis, Semowmebisa da Sefasebis xerxebi, formebi da saSualebebi.<br />

mocemulia rekomendaciebi, romlebic daexmareba fizikis maswavlebels Sefasebis axali sistemis efeqtianad<br />

danergvaSi.<br />

amgvarad, fizikis <strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong> moicavs bevr aucilebel informaciasa da reko mendacias, romelic<br />

daexmareba maswavlebels, sworad SearCios da dagegmos aqtivobebi moswavleze orien tirebuli swavleba/<br />

swavlis procesis praqtikulad gansaxorcieleblad.<br />

mocemuli saxelmZRvanelo naxevrad Ria tipisaa. Cveni rCevebi da rekomendaciebi emsaxureba <strong>maswavleblis</strong><br />

codnisa da praqtikis gamdidrebas da ar zRudavs mis Tavisuflebas, miiRos gadawyvetileba ama Tu im<br />

gakveTilisTvis aqtivobebis SesarCevad da gamosayeneblad. avtorebis azriT, dRes fizikis maswavleblebs<br />

yvelaze metad iseTi saswavlo strategiis SemuSaveba sWirdebaT, romelic xels Seuwyobs fizikis<br />

gakveTilebze swavlisa da kvlevis procesebis ganxorcielebas.<br />

es mxolod maSin SeiZleba moxdes, rodesac <strong>maswavleblis</strong> swavlebis stili SeTavsebadi aRmoCndeba<br />

TiToeuli moswavlis swavlis stilTan. maSin TandaTan aRmoifxvreba saswavlo masalis gagebis deficiti,<br />

moixsneba disciplinis problema da gaizrdeba moswavleTa motivacia fizikis gakveTilebze damoukidebeli<br />

swavlis gansaxorcieleblad.<br />

gTavazobT VIII klasis `fizikis~ moswavlis saxelmZRvanelos damaxasiaTebel Tvisebebs, sadac calcalkea<br />

gamoyofili <strong>wigni</strong>s Zlieri mxareebi da siaxleebi:<br />

4


klubSi kegls birTvs esvriT. asrulebT Tu ara aseT situaciaSi muSaobas dauwereT, `± ~ an `+ ~ niSani.<br />

moswavleebidan zogierTi situacias uwers `_~ -s da amas imiT ganmartavs, rom TamaSi, miT umetes maSin,<br />

roca saqmea gasakeTebeli, arafriT ar SeiZleba iyos muSaoba.<br />

zogierTi situacias uwers `+~ -s da amas ase ganmartavs: radgan sakiTxs fizikis gakveTilze vixilavT,<br />

es situacia ar SeiZleba gairCes imis mixedviT, TamaSob Tu namdvilad saqmes akeTeb. miuxedavad imisa, rom<br />

TamaSob, mainc iRlebi, e.i. fizikurad mainc Sromob.<br />

`± ~ -s niSans ZiriTadad iseTebi daweren, romlebsac mkveTrad gamoxatuli pozicia ar aqvT am sakiTxTan<br />

dakavSirebiT.<br />

maswavlebeli: me ki am situacias `± ~ -s niSans vuwer, radgan, miuxedavad Tqveni gaocebisa, fexburTis<br />

TamaSi da keglisTvis birTvis srola fizikis TvalsazrisiT, muSaobaa da Tanac aq dasazustebeli, rogorc<br />

es musikaSi mecadineobis, saxlis dalagebis da avtomanqanis garecxvis SemTxvevaSi iyo, araferia.<br />

SevTanxmdeT, rom Tu yofa-cxovrebaSi cneba `muSaoba~ adamianis yvelanairi tipis saqmianobas aRniSnavs,<br />

<strong>fizika</strong>Si am cnebaSi garkveuli fizikuri sidide, meqanikuri muSaoba, igulisxmeba da am terminis gamoyeneba<br />

mxolod zogierT SemTxvevaSia SesaZlebeli.<br />

Tqven SeiZleba usamarTlobadac CaTvaloT, magram fizikis enaze gonebrivi muSaoba, rac unda mZime iyos<br />

is, muSaobad ar iTvleba.<br />

gonebrivi muSaoba arameqanikuri muSaobis magaliTia. es procesi adamianis tvinis ujredebis cxovelqmedebas<br />

ukavSirdeba da amitom mas biologiaSi Seiswavlian. amitom albaT gasagebia, ratom davuwere `_~ niSani<br />

Tqven mier CamoTvlil pirvel sam SemTxvevas.<br />

2. kiTxva-pasuxi /daskvnebis gamotana 10 wT<br />

maswavlebeli: daakvirdiT sur.1-ze gamosaxul cxrilSi mocemul sxvadasxva situacias da daadgineT,<br />

rodis sruldeba meqanikuri muSaoba.<br />

ganvixiloT I SemTxveva: gogona awveba tvirTs (sxeuls). daakvirdiT, ras gviCvenebs gverdiT grafebSi isrebis<br />

mimarTuleba. ra mimarTulebisaa manqanaze (sxeulze) moqmedi Zala<br />

pas.: Zala mimarTulia marcxniv.<br />

masw.: moZraobs Tu ara sxeuli<br />

pas.: sxeuli ar moZraobs.<br />

masw.: maS ase, im SemTxvevaSi, Tu sxeulze Zala moqmedebs da sxeuli ar moZraobs, maSin Zala muSaobas ar<br />

asrulebs.<br />

moifiqreT magaliTebi, romlebSic aseve Zala muSaobas ar asrulebs.<br />

pas.: mag., tomaras ewevian ZaliT da ver sZraven adgilidan.<br />

masw.: daakvirdiT II SemTxvevas: gogona awveba sxeuls (tvirTs). daakvirdiT, ras gviCvenebs gverdiT grafebSi<br />

isrebis mimarTuleba. ra mimarTulebisaa sxeulze moqmedi Zala<br />

pas.: Zala mimarTulia marjvniv.<br />

masw.: ra mimarTulebiT moZraobs sxeuli<br />

pas.: sxeuli moZraobs marjvniv.<br />

masw.: emTxveva Tu ara sxeulze moqmedi Zalisa da sxeulis moZraobis mimarTuleba<br />

pas.: sxeulze moqmedi Zalisa da sxeulis moZraobis mimarTuleba erTmaneTs emTxveva.<br />

masw.: maS ase, im SemTxvevaSi, Tu sxeulis moZraobis mimarTuleba emTxveva sxeulze modebuli Zalis mimar-<br />

Tulebas, maSin mocemuli Zala dadebiT muSaobas asrulebs.<br />

moifiqreT magaliTebi, romlebSic aseve Zala dadebiT muSaobas asrulebs.<br />

pas.: mag., merxs ewevian ZaliT da merxi Zalis mimarTulebiT moZraobs.<br />

masw.: daakvirdiT III SemTxvevas: gogona Camjdaria da xelSi tvirTi uWiravs. daakvirdiT, ras gviCvenebs<br />

gverdiT grafebSi isrebis mimarTuleba. sxeulis moZraobis mimarTulebis maCvenebeli isari zeviTaa mimar-<br />

Tuli, anu gogona zeviT moZraobs, fexze dgeba.<br />

17


maS ase, ra mimarTulebiT moZraobs sxeuli<br />

pas.: radgan gogona fexze dgeba, amitom sxeuli zeviT moZraobs.<br />

masw.: ra mimarTulebisaa tvirTze (sxeulze) moqmedi simZimis Zala<br />

pas.: tvirTze moqmedi simZimis Zala, rogorc yovelTvis, mimarTulia qveviT.<br />

masw.: emTxveva Tu ara sxeulze moqmedi Zalisa da moZraobis mimarTuleba<br />

pas.: sxeulze moqmedi Zalisa da moZraobis mimarTuleba erTmaneTis sapirispiroa.<br />

masw.: maS ase, im SemTxvevaSi, Tu sxeulis moZraobis mimarTuleba modebuli Zalis mimarTulebis sapirispiroa,<br />

maSin mocemuli Zala uaryofiT muSaobas asrulebs.<br />

moifiqreT magaliTebi, romlebSic Zala aseve uaryofiT muSaobas asrulebs.<br />

(SeniSvna: aseTi magaliTebis mofiqreba moswavleebs uWirT, amitom dausviT winaswar SekiTxva, romelic maT mianiSnebs, romel situaciebSi<br />

asrulebs Zala uaryofiT muSaobas. gaixseneT, saiTaa yovelTvis mimarTuli moZrav sxeulze moqmedi garemos winaaRmdegobis<br />

Zalebi, mag., xaxunis Zala, haeris winaaRmdegobis Zala<br />

moswavleebma ician, rom moZrav sxeulze moqmedi garemos winaaRmdegobis Zalebi yovelTvis moZraobis sawinaaRmdegodaa mimarTuli<br />

da amitom magaliTebsac ukve advilad moifiqreben)<br />

mosw.: mag., manqana moZraobs marjvniv. masze moqmedi xaxunis Zala marcxnivaa mimarTuli. amitom am SemTxvevaSi<br />

xaxunis Zala uaryofiT muSaobas asrulebs.<br />

paraSutisti eSveba qveviT. haeris winaaRmdegobis Zala mimarTulia zeviT. amitom am SemTxvevaSic haeris<br />

winaaRmdegobis Zala uaryofiT muSaobas asrulebs.<br />

masw.: roca Zala uaryofiT muSaobas asrulebs, xSirad amboben, rom sruldeba muSaoba am Zalis daZlevaze<br />

an am Zalis sawinaaRmdegod.<br />

mag., Tqven iciT, rom moZrav manqanaze moqmedi xaxunis Zala uaryofiT muSaobas asrulebs. am SemTxvevaSi<br />

amboben, rom manqanis wevis Zala asrulebs muSaobas xaxunis Zalis daZlevaze an xaxunis Zalis sawinaaRmdegod.<br />

dafiqrdiT: romeli Zala asrulebs muSaobas vardnil paraSutistze moqmedi haeris winaaRmdegobis Zalis<br />

daZlevaze (anu haeris winaaRmdegobis Zalis sawinaaRmdegod)<br />

pas.: paraSutistis simZimis Zala.<br />

masw.: daakvirdiT imave SemTxvevas: saiTaa mimarTuli tvirTze gogonas mxridan moqmedi Zala, anu Zala,<br />

romliTac gogona tvirTs swevs<br />

pas.: tvirTze gogonas mxridan moqmedi Zala mimarTulia zeviT.<br />

masw.: ra mimarTulebiT moZraobs tvirTi<br />

pas: gogona dgeba, anu tvirTi moZraobs zeviT.<br />

masw: emTxveva Tu ara sxeulze gogonas mxridan moqmedi Zalisa da moZraobis mimarTuleba<br />

pas.: sxeulze gogonas mxridan moqmedi Zalisa da moZraobis mimarTuleba erTmaneTs emTxveva.<br />

masw.: gaakeTeT daskvna, rogor muSaobas asrulebs gogonas mxridan moqmedi Zala<br />

pas.: radgan sxeulze gogonas mxridan moqmedi Zalisa da moZraobis mimarTuleba erTmaneTs emTxveva,<br />

gogonas mxridan moqmedi Zala dadebiT muSobas asrulebs.<br />

masw.: daakvirdiT IV SemTxvevas: Tqven iciT, saiTaa mimarTuli tvirTze moqmedi simZimis Zala da gogonas<br />

mxridan moqmedi Zala. magram ra mimarTulebiT moZraobs am SemTxvevaSi tvirTi<br />

pas.: tvirTi moZraobs marjvniv.<br />

masw.: maS ase, im SemTxvevaSi, Tu sxeulis moZraobis mimarTuleba sxeulze modebuli Zalis marTobulia,<br />

mocemuli Zala muSaobas ar asrulebs.<br />

ase rom, am SemTxvevaSic arc tvirTze moqmedi simZimis Zala da arc gogonas mxridan moqmedi Zala mu-<br />

Saobas ar asrulebs.<br />

ase rom, Cven ganvixileT SemTxvevebi, roca Zala asrulebs muSaobas (dadebiTs an uaryofiTs) da roca<br />

ar asrulebs muSaobas. SeecadeT, CamoayaliboT, ra SemTxvevaSi sruldeba meqanikuri muSaoba<br />

18

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!