18.01.2015 Views

naTela maRlakeliZe, nana RonRaZe, Taia cxadaia, Tamar RonRaZe

naTela maRlakeliZe, nana RonRaZe, Taia cxadaia, Tamar RonRaZe

naTela maRlakeliZe, nana RonRaZe, Taia cxadaia, Tamar RonRaZe

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>naTela</strong> <strong>maRlakeliZe</strong>, <strong>nana</strong> <strong>RonRaZe</strong>, <strong>Taia</strong> <strong>cxadaia</strong>,<br />

7<br />

<strong>Tamar</strong> <strong>RonRaZe</strong>, darejan kvanWiani<br />

qarTuli ena<br />

da<br />

literatura<br />

moswavlis wigni


<strong>naTela</strong> <strong>maRlakeliZe</strong>, <strong>nana</strong> <strong>RonRaZe</strong>, <strong>Taia</strong> <strong>cxadaia</strong>,<br />

<strong>Tamar</strong> <strong>RonRaZe</strong>, darejan kvanWiani<br />

qarTuli ena<br />

da<br />

literatura<br />

7<br />

moswavlis wigni<br />

gamomcemloba `meridiani~<br />

Tbilisi 2012


qarTuli ena da literatura<br />

VII klasi<br />

moswavlis wigni<br />

avtorebi:<br />

redaqtori<br />

<strong>naTela</strong> <strong>maRlakeliZe</strong> (jgufis xelmZRvaneli), <strong>nana</strong> <strong>RonRaZe</strong>,<br />

<strong>Taia</strong> <strong>cxadaia</strong>, <strong>Tamar</strong> <strong>RonRaZe</strong>, darejan kvanWiani<br />

nino Todua<br />

dizaineri<br />

daviT kutubiZe<br />

ISBN<br />

gamomcemloba `meridiani~,<br />

Tbilisi, al. yazbegis gamz., #47. ( 2 30-96-14; 2 14-77-11<br />

599 541 707 kaxaber rusiZe<br />

E-mail: davideku1@mail.ru, info@meridianpub.com<br />

© gamomcemloba `meridiani~, 2012<br />

© n. <strong>maRlakeliZe</strong>, n. <strong>RonRaZe</strong>, T. <strong>cxadaia</strong>, T. <strong>RonRaZe</strong>, d. kvanWiani<br />

N. Maglakelidze, N. Ghonghadze, T. Tskhadaia, T. Ghonghadze, D. Kvanchiani<br />

„Georgian language and literature~, textbook grade 7, in Georgian<br />

„Meridiani~ Publishing, Tbilisi _ 2012


sarCevi<br />

fesvebi.........................................................................................................7<br />

irakli abaSiZe _ xma katamonTan......................................................................... 8<br />

iakob gogebaSvili _ burji erovnebisa (nawyveti)..................................... 11<br />

mixeil javaxiSvili _ miwis yivili................................................................... 14<br />

ma<strong>nana</strong> salaZe _ qarTveli emigrantis cremlnarevi interviu........... 46<br />

galaktion tabiZe _ Sindisis Wadrebs.............................................................. 54<br />

nodar dumbaZe _ HELLADOS................................................................................. 57<br />

nodar dumbaZe _ samSoblo.................................................................................... 78<br />

`vis hqvia patrioti~...............................................................................81<br />

ilia WavWavaZe _ bazaleTis tba........................................................................... 83<br />

akaki wereTeli _ ganTiadi..................................................................................... 88<br />

akaki wereTeli _ suliko........................................................................................ 92<br />

vaJa-fSavela _ damsetyve cao, damsetyve (simRera).................................. 97<br />

murman lebaniZe _ odesme didi yofila saqarTvelo…................... 101<br />

SoTa niSnianiZe _ cotne dadiani........................................................................ 107<br />

sergo kldiaSvili _ erisTavi cotne............................................................... 111<br />

iakob gogebaSvili _ Sinauri mimoxilva........................................................ 118<br />

`isev golgoTa, sisxli da cremli...~...................................................121<br />

kolau nadiraZe _ 25 Tebervali.......................................................................... 122<br />

mixeil basilaZe _ daumarcxebeli aseuli (SemoklebiT)...................... 126<br />

mirza gelovani _ nu mwer....................................................................................... 132<br />

nugzar SataiZe _ mogzauroba afrikaSi.......................................................... 137<br />

`mamebi da Svilebi~...................................................................................165<br />

revaz inaniSvili _ Citebis gamomzamTrebeli............................................. 166<br />

guram doCanaSvili _ mTis gadaRma.................................................................... 173<br />

Cesterfildi _ werilebi vaJiSvils (Targmna b. miqelaZem)................. 182<br />

gi de mopasani _ mindvrebSi (Targmna n. cagarelma)................................. 188<br />

4


`aqeT ki marto saxeli gvrCeba~............................................................197<br />

otia ioseliani _ epitafia.................................................................................... 199<br />

sergo kldiaSvili _ ZvelTaZveli ambavi...................................................... 205<br />

goderZi Coxeli _ wertili da mZime................................................................. 208<br />

winaparTa Segonebani..............................................................................213<br />

nodar dumbaZe _ Cemi rusTaveli (nawyveti).................................................. 214<br />

SoTa rusTaveli _ Sairoba (nawyveti)............................................................... 218<br />

daviT guramiSvili _ dinari (`patara qalo Tinaos~<br />

sanacvlod samRerali)............................................................................................ 220<br />

ilia WavWavaZe _ `Cveni exlandeli sibrZne-sicrue~............................... 222<br />

sulxan-saba orbeliani _ sibrZne sicruisa (igavebi)<br />

motirali da mocinari..................................................................................... 228<br />

kaci da gveli......................................................................................................... 231<br />

`puri mTxova da vaWmie...~........................................................................235<br />

xalxuri _ leqsi vefxvisa da moymisa .............................................................. 236<br />

xalxuri _ Semomeyara yivCaRi.............................................................................. 240<br />

keisris magistrosi................................................................................................... 242<br />

maTes saxareba (amonaridi)..................................................................................... 244<br />

jek londoni _ mawanwala da feria................................................................... 247<br />

revaz inaniSvili _ kedeli..................................................................................... 261<br />

nodar dumbaZe _ korida.......................................................................................... 264<br />

muxran maWavariani _ Sen _ sisxlo Cemo............................................................... 273<br />

5


pirobiTi niSnebi:<br />

wigniT muSaobisas yuradReba miaqcieT Semdeg pirobiT niSnebs:<br />

sityvis salaro:<br />

aq axsnilia is sityvebi da gamoTqmebi, romlebic teqstis kiTxvisas Tqven-<br />

Tvis SeiZleba gaugebari aRmoCndes.<br />

gavigoT:<br />

gaviazroT:<br />

SevafasoT:<br />

am pirobiTi niSnebiT aRniSnulia sxvadasxva tipis kiTxvebi, romlebic dalagebulia<br />

TanmimdevrobiT da dagexmarebaT wakiTxuli teqstis gaanalizebaSi.<br />

enobriv masalaze dakvirveba:<br />

es rubrika miznad isaxavs teqstis enobriv-gamomsaxvelobiT mxa reze dakvirvebas.<br />

mSobliuri enis samyaroSi<br />

aq warmodgenilia qarTuli enis gramatikis ZiriTadi cnebebi, romelTa<br />

codna dagexmarebaT marTlmetyvelebasa da marTl weraSi.<br />

es sainteresoa:<br />

am rubrikaSi gaecnobiT Seswavlil masalasTan<br />

dakavSirebul damatebiT informacias.<br />

Tvalsazrisi:<br />

am rubrikiT gaecnobiT amonaridebs cnobili<br />

kritikosebis naazrevidan.<br />

davaleba<br />

es pirobiTi niSani gulisxmobs enobrivi xasiaTis<br />

savarjiSoebs.<br />

es simbolo miganiSnebT, rom damoukideblad SeadginoT (SeTxzaT)<br />

werilobiTi teqsti.<br />

am simboloTi aRniSnulia `sadiskusio klubi~, romlis<br />

mizania iswavloT sakuTari mosazrebebis gamoTqma da argumentireba.<br />

6


1<br />

SoTa rusTavelis freska<br />

ierusalimis jvris monasterSi<br />

fesvebi<br />

7


1.<br />

8<br />

fesvebi<br />

irakli abaSiZe (1909-1992) _ cnobili qarTveli poeti.<br />

1960 w-s monawileobda palestinis samecniero eqspediciaSi,<br />

romelmac miakvlia SoTa rusTavelis freskas. am<br />

eqspediciam STaagona poeti, daewera rusTavelisadmi miZ-<br />

Rvnili leqsebis cikli „palestina, palestina _ rusTavelis<br />

nakvalevze~, romlis gamoc rusTavelis premia mieni-<br />

Wa. swored am ciklidan gaxlavT amoRebuli misi es leqsi<br />

_ `xma katamonTan~. kata moni adgilis saxelwodebaa palestinaSi,<br />

jvris mo nastris maxloblad. gadmocemis mixedviT, aq gaatara sicocxlis<br />

bolo wlebi SoTa rusTavelma da aqve aResrula. irakli abaSiZis poeturi<br />

warmosaxviT, am leqsSi didi SoTa himns uZRvnis mSobliur enas.<br />

irakli abaSiZe<br />

o, enav Cemo,<br />

dedao enav,<br />

Sen, Cveno niWo,<br />

srbolav da frenav,<br />

Sen, Cveni sunTqvis dido alamo,<br />

Sen, WirTa CvenTa tkbilo malamo,<br />

Sen, kiro CvenTa qvaTa da kirTa,<br />

Sen erTi SemrCi samaris pirTan.<br />

naTesavs aTass,<br />

megobars aTass,<br />

mrudsa da marTals,<br />

mterTa da ZmaTa<br />

davSordi.<br />

morCa,<br />

yvela moTavda;<br />

mSvidoba vuTxar yvela mokvdavTa,<br />

mxolod Sen ukvdavs,<br />

mxolod Sen marads,<br />

Sen _ erTs,<br />

Sen ver gTmob<br />

samaris karad.<br />

Tu ram mze mwamda,<br />

Tu ram mze mwvavda,<br />

utkbiles dReTa,<br />

utkbiles wamTa,<br />

utkbesi Sen xar, enav dedao,<br />

Sen, mware lxino,<br />

tkbilo sevdao,<br />

Sen, yovlis mTqmelo,<br />

yovlis armTqmelo,<br />

Sen, gmirTa gmiro,<br />

xma katamonTan<br />

brZeno qarTvelo,<br />

warsulis Zeglo, win gamxedavo.<br />

qvesknelSi mZromo,<br />

caSi mWvretelo,<br />

xan _ funjo Cemo, xan _ saWreTelo,<br />

Sen, akvnis himno,<br />

cremlo samaris...<br />

iberis enav,<br />

enav <strong>Tamar</strong>is...<br />

Sen, niWo Cemo,<br />

srbolav da frenav,<br />

dedao enav, dedao enav!<br />

daeces iqneb simagre yvela,<br />

moisras iqneb, yvela yma velad,<br />

daedos mtveri yvela did xsovnas,<br />

daakvdes azri napovnis povnas,<br />

yovel nergs, iqneb, daatydes mexi,<br />

yovel Zegls, iqneb, daedgas fexi,<br />

mxolod Sen, uWknobs,<br />

Sen, xatad qceuls,<br />

ra dro, ra dascems<br />

Sens ukvdav sxeuls<br />

o, enav Cemo,<br />

dedao enav,<br />

Sen, Cemo niWo,<br />

srbolav da frenav,<br />

Sen, Cveni sunTqvis dido alamo,<br />

Sen, WirTa CvenTa tkbilo malamo,<br />

Sen, kiro CvenTa qvaTa da kirTa,<br />

Sen erTs, Sen ver gTmob<br />

samaris pirTan.


sityvis salaro:<br />

kiri _ kirqvis gamowviT miRebuli TeTri nivTiereba, romelsac farTod<br />

iyeneben mSeneblobaSi nagebobis simtkicisTvis.<br />

mrude _ gaRunuli, gaxrili, araswori; aq: mtyuani, araswori.<br />

mokvdavi _ cocxali arseba; is, visac, rasac sikvdili ar ascdeba.<br />

saWreTeli _ xis amosaWreli sadurglo iaraRi.<br />

himni _ aq: sadidebeli, sagalobeli.<br />

iberi _ iberiis (Zveli aRmosavleT saqarTvelos) ZiriTadi mosaxleoba.<br />

srbola _ sirbili, rbena; aq: aRmafrena.<br />

moisras _ amowydes, daixocos.<br />

gavigoT:<br />

• visi gancdebia leqsSi gadmocemuli _ vin aris lirikuli gmiri<br />

• ras uZRvnis poeti am leqss<br />

• raze wuxs igi<br />

• bolomde ra SerCa `samaris pirTan~ mdgar poets ras ver Tmobs igi<br />

• `Sen, akvnis himno, cremlo samaris~, _ vkiTxulobT leqsSi. Tqveni azriT,<br />

ra igulisxmeba `akvnis himnSi~ `samaris cremlSi~<br />

gaviazroT:<br />

• leqsSi gamoxatulia samSoblos mocilebuli poetis gancdebi. gansakuTrebiT<br />

ra awuxebs mas sad, romel striqonebSi, Cans es wuxili<br />

yvelaze metad<br />

• ra anugeSebs poets<br />

• `Sen, kiro Cveno qvaTa da kirTa~, _ am striqonSi rasTan aris Sedarebuli<br />

mSobliuri ena rogor fiqrobT, ratom iyenebs aq am mxatvrul<br />

xerxs poeti risi Cveneba surs mas<br />

• moZebneT leqsSi sxva mxatvruli xerxebic, romlebiTac mSobliur<br />

enas amkobs poeti.<br />

italieli arqeologis, virjilio korbos, mier iudas udabnoSi (palestina) 1952<br />

wels aRmoCenili qarTuli monastris warwerebi miCneulia uZvelesad dRemde<br />

cnobil qarTul warweraTa Soris (giorgi wereTeli).<br />

9


1.<br />

fesvebi<br />

SevafasoT:<br />

• ra damokidebuleba aqvs poets mSobliuri enis mimarT<br />

• poetis ra ganwyoba Cans leqsSi<br />

• ra ganwyobiT unda wavikiTxoT igi leqsis kiTxvisas romel striqonebs<br />

gamoyofdiT maxviliT ratom<br />

enobriv masalaze dakvirveba:<br />

• leqsis mixedviT, mSobliuri ena maradiuli Rirebulebaa. moZebneT<br />

da waikiTxeT saTanado striqonebi.<br />

• romel enas miiCnevs lirikuli gmiri Tavis dedaenad<br />

• rogor fiqrobT, romel enas uwodeben dedaenas<br />

• ra hqvia dedaenas rusulad inglisurad germanulad frangulad<br />

gaixseneT, ra Sesatyvisebi aqvT am enebs dedaenis gamosaxatavad.<br />

mSobliuri enis samyaroSi<br />

daimaxsovreT:<br />

dedaena aris is ena, romliTac bavSvi iwyebs metyvelebas, romelic<br />

mas esmis mSoblebisagan da axloblebisagan.<br />

• romeli enaa Tqveni dedaena ratom migaCniaT es ena dedaenad<br />

• dedaenis garda, kidev romel enebs swavlobT<br />

• `deda ena~ qarTuli anbanis saxelmZRvanelosac uwodes. vin aris am<br />

wignis avtori rogor fiqrobT, ratom SearCia man am wignisaTvis<br />

es saxelwodeba ra iciT mis Sesaxeb<br />

`dedaena... rodi hgavs tanisamossa, romlis gamocvla advilad da<br />

uvneblad SeiZleba. mas aqvs Rrmad gamdgari fesvebi adamianis tvinSi,<br />

nervebSi, xmis organoebSi, Zvalsa da rbilSi, mTels mis bunebaSi.~<br />

(i. gogebaSvili)<br />

gaixseneT:<br />

• ra gsmeniaT da wagikiTxavT iakob gogebaSvilis Sesaxeb imsjeleT,<br />

ra Rvawli miuZRvis mas qarTuli enis ganmtkicebisa da ganviTarebis<br />

saqmeSi.<br />

10


iakob gogebaSvili (1840_1912) _ cnobili qarTveli<br />

pedagogi da sazogado moRvawe, publicisti da sabavSvo<br />

mwerali. yoveli qarTvelis cnobierebaSi misi saxeli ukavSirdeba<br />

Cvens pirvel saxelmZRvaneloebs, usayvarles<br />

wignebs _ `dedaenasa~ da `bunebis kars~ .<br />

gTavazobT nawyvets misi publicisturi statiidan,<br />

romelSic dedaenis _ mSobliuri enis mniSvnelobazea<br />

saubari.<br />

iakob gogebaSvili<br />

`burji erovnebisa~<br />

(nawyveti)<br />

Tu msoflio istorias gadavaTvalierebT, iqac vipoviT damtkicebas<br />

im azrisas, rom zurgis Seqceva deda-enisa didad vnebs xalxs, aqveiTebs<br />

da ukan swevs... eris gadagvareba da gaqroba marto mis kerZo ubedurebas<br />

rodi Seadgens: igi namdvili danaklisia TviT kacobriobisaTvis, romelsac<br />

amiT akldeba Tavisi nawili anu wevri; uSreba erTi Tavisi im wyaroTagani,<br />

romelnic avseben SeerTebulad kulturis msoflio zRvasa. erTma warCinebulma<br />

mwe ralma kacobrioba daadara mgalobelTa did gunds, xorosa, romlis<br />

harmonia mxolod maSin aris savse da sruli, rodesac yvela xalxi, Tavisi<br />

Sesabamisi xmiT, iRebs monawileobas msoflio RaRadisSi. Sewyda romelime<br />

eris xma gaRaribda kacobriobis xoros harmonia, Sesustda msoflio RaRadisi,<br />

da naklulda zRva Taviseburebisa, moaklda erTi Taviseburi lali<br />

kacobriobis kulturis didebul salarosa.<br />

sityvis salaro:<br />

publicisti _ mwerali, romelic publicistur werilebs wers; publicistika<br />

_ sazogadoebriv-politikuri xasiaTis literatura Tanamedroveobis<br />

mniSvnelovan, saWirboroto sakiTxebze.<br />

statia _ krebulSi, JurnalSi an gazeTSi moTavsebuli mcire moculobis<br />

publicisturi an mecnieruli werili, naSromi.<br />

kerZo _ calkeuli piris kuTvnili, piradi.<br />

xoro _ igivea, rac qoro (berZn.) _ mgalobelTa gundi.<br />

harmonia _ risame mwyobri SeTanxmeba, Sexameba.<br />

RaRadisi _ igivea, rac RaRadi, xmamaRla Tqmuli mowodeba. xalxisadmi mimar-<br />

Tuli xmamaRali xvewna, mudara. msoflio RaRadisi _ aq: mTeli msoflios,<br />

kacobriobis, kulturuli monapovari, miRweva, winsvla, ganviTareba.<br />

lali _ wiTeli feris Zvirfasi qva.<br />

gavigoT:<br />

• ras mowmobs msoflios istoria<br />

• statiis avtoris azriT, ra ziani moaqvs mSobliuri enisaTvis zurgis<br />

Seqcevas<br />

• eris gadagvareba rogor ubedurebad miaCnia mwerals<br />

• ratom miaCnia eris gadagvareba mas kacobriobis danaklisad<br />

• statiis mixedviT, ra kvebavs `kulturis msoflio zRvas~<br />

11


1.<br />

fesvebi<br />

gaviazroT:<br />

• ras aris Sedarebuli kacobrioba TiToeuli eri<br />

• rogor monawileobs TiToeuli xalxi `mgalobelTa gundSi~<br />

• ras uwodebs mwerali `kacobriobis xoros harmonias~<br />

• ra wvlili Seaqvs masSi TiToeul ersa da enas<br />

• rodis Raribdeba `kacobriobis xoros harmonia~<br />

SevafasoT:<br />

• statias, romlidanac gaxlavT es nawyveti amoRebuli, `burji<br />

erovnebisa~ ewodeba. am nawyvetis mixedviT, Tu SegiZliaT gansazRvroT,<br />

ra miaCnia mwerals erovnebis burjad<br />

enobriv masalaze dakvirveba:<br />

`moaklda erTi Taviseburi lali kacobriobis kulturis didebul<br />

salarosa~, _ ras gulisxmobs mwerali xazgasmul sityvaSi ra mxatvrul<br />

xerxs iyenebs igi<br />

yuradRebiT waikiTxeT teqsti da gaarkvieT, kidev romel mxatvrul<br />

xerxebs iyenebs mwerali.<br />

mSobliuri enis samyaroSi<br />

gaixseneT:<br />

• risTvis iyneben adamianebi enas risi saSualebiT gamoxataven isini<br />

TavianT azrebs rogor amyareben erTmaneTTan urTierTobas<br />

• msoflios romel enebs gaixsenebT maTgan romeli enebia Cvens<br />

qveyanaSi _ saqarTveloSi _ gavrcelebuli<br />

• romeli ena aerTianebs Cveni qveynis yvela mcxovrebs romelia<br />

Cveni qveynis saxelmwifo ena<br />

daimaxsovreT:<br />

qarTuli ena Cveni qveynis _ saqarTvelos _ saxelmwifo enaa.<br />

• Tu iciT, romel saukuneSi Seiqmna pirveli literaturuli Zeg li,<br />

romelmac Cvenamde moaRwia<br />

daimaxsovreT:<br />

Cvenamde moRweuli uZvelesi literaturuli Zegli `SuSanikis wame<br />

ba~ V saukuneSia dawerili. qarTuli ena uZvelesi samwerlobo, salite<br />

raturo enaa. qarTuli saqarTvelos mosaxleobis udidesi nawilisaTvis<br />

dedaenac aris.<br />

12

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!