Copy of TG D I S E R T A C I A
Copy of TG D I S E R T A C I A Copy of TG D I S E R T A C I A
SemTxvevaSi yvelaze met daskvnebs gvpirdeba, aris struqturuli mravalgvaroba da amave dros _ erTianoba. nuTu erTi, qarTuli Ziri aqvs burdonul, ostinatur, `homofoniur~, `polifoniur~ mravalxmianobas iqneb am formaTa SedarebiT dawvrilebiTma ganxilvam axali hipoTezebisaTvis moamzados niadagi amave dros, isic unda aRiniSnos, rom qarTuli tradiciuli mravalxmianobis formaTa kvleva uTuod samsaxurs gauwevs im ucxoel mkvlevarebs, romlebic ara mxolod qarTuli, aramed kavkasiuri da saerTod, tradiciuli mravalxmianobis kvleviT interesdebian. rogorc bergeri aRniSnavs, TviT evropuli mravalxmianobis kvlevac ki warmoudgeneli qarTuli xalxuri mravalxmianobis gaTvaliswinebis gareSe (bergeri 1983 :244). naSromSi mocemulia zogierTi tipobrivi qarTuli musikaluri movlenis ganzogadebis cdac. kerZod, Segvxvdeba msjeloba zogadad xalxuri mravalxmianobis formebis Sesaxeb qarTul magaliTebze dayrdnobiT. SesaZloa, aseTi midgoma vinmem araproduqtiulad miiCnios, magram msgavsi ganzogadebebi ar atarebs universalurobis pretenzias, aramed, mxolod da mxolod gansaxilvel qarTul movlenasTan mWidrod miaxloebas emsaxureba. musikalur fokloristikaSi klasikurad miCneul wignSi i. zemcovski `kalendaruli simRerebis melodika~ aRniSnavs, rom misTvis amosavalia rusuli masala, da mis safuZvelze ganixilavs kalendaruli mReris ramdenime arsebiT aspeqts, rogorc erT-erT naTel magaliTs, tipur models. (zemcovski 1975 :19) qarTuli tradiciuli mravalxmianobis saxeTaASeswavla, cxadia, ar darCenila qarTvel mecnierTa yuradRebis miRma. Tumca, rogorc aRvniSneT, kvlevis amgvari mimarTuleba iSviaTad iRebda mizanmimarTul xasiaTs. qarTvel mkvlevarTagan, romelTac didi wvlili miuZRviT am sakiTxis ganxilvaSi, gamovyofT S. aslaniSvils, gr, CxikvaZes da i. Jordanias. aRsaniSnavia, rom qarTuli fokloristikis korifes _ d. arayiSvils, romelsac mravali saintereso migneba ekuTvnis qarTuli simReris struqturis kvlevisas, qarTuli mravalxmianobis formaTa ganxilva ar CaurTavs Tavis prioritetul samecniero amocanaTa nusxaSi. gavixsenebT mecnieris erT naklebad iRblian pasaJs: `rogorc hipoteza, Cven Tamamad 6
vuSvebT azrs, rom mravalxmianobis problema, arsebiTad, didi xania, svanuri simReriT aris gadawyvetili~. (arayiSvili 1950 : 33-34) es fraza kargi ilustraciaa imisa, rom qarTuli fokloristikis gariJraJze qarTuli mravalxmianobis struqturis kvlevis sakiTxi ar idga pirvelxarisxovan amocanaTa rigSi. an, SesaZloa, am bumberazi movlenis winaSe garkveuli ridi iCenda Tavs. SemdgomSi am mimarTulebiT mainc gadaidgmeba pirveli warmatebuli nabijebi. S. aslaniSvili, gamoyofs qarTuli xalxuri mravalxmianobis sam tips: burdonuls, kompleqsurs da polifoniurs. garda am sami tipisa, aRniSnavs qarTuli xalxuri mravalxmianobis ganviTarebis or gzas. erTi miemarTeba `harmoniuli mravalxmianobisaken~, xolo meore _ `polifoniurisaken~. aseT klasifikaciaSi mravalxmianobis ganviTarebis tendenciac aris miniSnebuli (gansakuTrebiT `polifoniuri mravalxmianobis~ jgufSi). am klasifikacias aSkara Rirsebebi gaaCnia. aseTia qarTuli xalxuri mravalxmianobis or jgufad unaSTod dayofa; kompleqsuri mravalxmianobis tipTan SedarebiT antifonuri tipis win wamoweva; burdonuli mravalxmianobis or jgufad dayofa _ zeda xmebis koordinaciis mixedviT. amave dros, am klasifikaciaSi ramdenime naklsac vxedavT: burdonuli tipi, aSkara stilisturi erTianobis miuxedavad, harmoniuli da polifoniuri mravalxmianobis jgufebSia gadanawilebuli, rac kriteriumad zeda xmebis urTierTqmedebis saxeTa miCnevam gamoiwvia. daiCagra am mxriv burdonuli bani _ mTavari maxasiaTebeli burdonuli mravalxmianobisa. kriteriumad banis aRebisas mkvlevars SesaZloa meti yuradReba mieqcia aseTi banis ori saxeobisaTvis _ gabmuli banisaTvis da reCitaciulisaTvis. banisadmi naklebi yuradRebis daTmobiTaa, agreTve, gamowveuli ostinaturi mravalxmianobis didi plastis ugulebelyofa mkvlevaris mier (rac am periodisaTvis sxva mkvlevarebisTvisac iyo damaxasiaTebeli). gr. CxikvaZe Tavis naSromSi `qarTuli xalxuri simReris mravalxmianobis ZiriTadi tipebi~ mkafiod ayalibebs zemoaRniSnuli sami tipis sazRvrebs. axasiaTebs TiToeul maTgans da maTi warmoSobis SesaZlo mweqanizmebs. qarTuli musikismcodneoba dRemde operirebs am cnebebiT. 7
- Page 1 and 2: Tbilisis vano sarajiSvilis saxelobi
- Page 3 and 4: qarTuli tradiciuli mravalxmianobis
- Page 5: winamdebare naSromi erT-erTi biZgis
- Page 9 and 10: sainteresod migvaCnia i. Jordanias
- Page 11 and 12: ganxilulia qarTuli sakravieri da sa
- Page 13 and 14: individualizacia axasiaTebs. dasavl
- Page 15 and 16: 1. ra unda vigulisxmoT cneba `xmaSi
- Page 17 and 18: asrulebs dasrulebuli musikaluri azr
- Page 19 and 20: Sedegebamde ver migviyvans, radgan
- Page 21 and 22: komunikaciuri faqtori es faqtori Se
- Page 23 and 24: ac qarTul tradiciaSi gamorCeuli Sem
- Page 25 and 26: erT xmaSi _ erT sibrtyeSi proecireb
- Page 27 and 28: am pirobaTa gaTvaliswinebiT, vecdeb
- Page 29 and 30: sadac baZviTi Sesruleba avrcobs Ses
- Page 31 and 32: musikaluri azris fraza. aseTi SemTx
- Page 33 and 34: 15). grica gvTavazobs `folkloruli p
- Page 35 and 36: marTldeba, nawarmoebi gaugebari xde
- Page 37 and 38: modeli, 2. ritmuli modeli, 3. bgera
- Page 39 and 40: imanenturi modelis absoluturi msgav
- Page 41 and 42: modelis saxiTac gamomJRavndes. part
- Page 43 and 44: musikis mosmenisas gamocdili msmene
- Page 45 and 46: aslaniSvili pirdapir aRniSnavs `Cak
- Page 47 and 48: zemoaRniSnuli `kilouri iniciativa~
- Page 49 and 50: elementebi musikaSi lagdebian mxolo
- Page 51 and 52: aseT principebs: burdoni da ostinat
- Page 53 and 54: sawyisze metad korife-gundis difere
- Page 55 and 56: gadmocema. swored amitom, aseTi cvl
vuSvebT azrs, rom mravalxmianobis problema, arsebiTad, didi xania,<br />
svanuri simReriT aris gadawyvetili~. (arayiSvili 1950 : 33-34) es fraza<br />
kargi ilustraciaa imisa, rom qarTuli fokloristikis gariJraJze<br />
qarTuli mravalxmianobis struqturis kvlevis sakiTxi ar idga<br />
pirvelxarisxovan amocanaTa rigSi. an, SesaZloa, am bumberazi movlenis<br />
winaSe garkveuli ridi iCenda Tavs.<br />
SemdgomSi am mimarTulebiT mainc gadaidgmeba pirveli warmatebuli<br />
nabijebi. S. aslaniSvili, gamoy<strong>of</strong>s qarTuli xalxuri mravalxmianobis sam<br />
tips: burdonuls, kompleqsurs da polifoniurs. garda am sami tipisa,<br />
aRniSnavs qarTuli xalxuri mravalxmianobis ganviTarebis or gzas. erTi<br />
miemarTeba `harmoniuli mravalxmianobisaken~, xolo meore _<br />
`polifoniurisaken~. aseT klasifikaciaSi mravalxmianobis ganviTarebis<br />
tendenciac aris miniSnebuli (gansakuTrebiT `polifoniuri<br />
mravalxmianobis~ jgufSi). am klasifikacias aSkara Rirsebebi gaaCnia.<br />
aseTia qarTuli xalxuri mravalxmianobis or jgufad unaSTod day<strong>of</strong>a;<br />
kompleqsuri mravalxmianobis tipTan SedarebiT antifonuri tipis win<br />
wamoweva; burdonuli mravalxmianobis or jgufad day<strong>of</strong>a _ zeda xmebis<br />
koordinaciis mixedviT.<br />
amave dros, am klasifikaciaSi ramdenime naklsac vxedavT: burdonuli<br />
tipi, aSkara stilisturi erTianobis miuxedavad, harmoniuli da<br />
polifoniuri mravalxmianobis jgufebSia gadanawilebuli, rac<br />
kriteriumad zeda xmebis urTierTqmedebis saxeTa miCnevam gamoiwvia.<br />
daiCagra am mxriv burdonuli bani _ mTavari maxasiaTebeli burdonuli<br />
mravalxmianobisa. kriteriumad banis aRebisas mkvlevars SesaZloa meti<br />
yuradReba mieqcia aseTi banis ori saxeobisaTvis _ gabmuli banisaTvis da<br />
reCitaciulisaTvis. banisadmi naklebi yuradRebis daTmobiTaa, agreTve,<br />
gamowveuli ostinaturi mravalxmianobis didi plastis ugulebely<strong>of</strong>a<br />
mkvlevaris mier (rac am periodisaTvis sxva mkvlevarebisTvisac iyo<br />
damaxasiaTebeli).<br />
gr. CxikvaZe Tavis naSromSi `qarTuli xalxuri simReris<br />
mravalxmianobis ZiriTadi tipebi~ mkafiod ayalibebs zemoaRniSnuli sami<br />
tipis sazRvrebs. axasiaTebs TiToeul maTgans da maTi warmoSobis SesaZlo<br />
mweqanizmebs. qarTuli musikismcodneoba dRemde operirebs am cnebebiT.<br />
7