qarTvelur enaTa Seswavlisa da swavlebis sakiTxebi

qarTvelur enaTa Seswavlisa da swavlebis sakiTxebi qarTvelur enaTa Seswavlisa da swavlebis sakiTxebi

17.01.2015 Views

geriTi garemocva ganapirobebs fonemis saxe cvlas. meore mxriv, erTnairi fonologiuri pozicia mudam erTnair cvlilebas ar iwvevs, lingvistebi mividnen im daskvnamde, rom fonologiuri garemocva aris ara erTaderTi, aramed erT-erTi faqtori, romelic ama Tu im saxis bgeriT cvlilebas ganapirobebs. sxva ki morfologiuria. erTnair fonologiur poziciaSi esa Tu is bgeriTi cvlileba zogjer xorcieldeba, zogjer ki _ ara, rac aris morfologiuri faqtoris Carevis Sedegi. es iqidan Cans, rom bgeriTi cvlilebebi, romlebic xorcieldeba ama Tu im morfemaTa SeerTebisas, zogjer xdeba da zogjer _ ara (imave fonologiur poziciaSi). yovelive zemoT Tqmuli naTlad gamoCnda xmovanTa reduqciis analizis dros, rac ase CamovayalibeT: erTsa da imave fonologiur pozicia- Si, magram sxvadasxva morfemaTa garemocvaSi, reduqciis wesebi sxvadasxvagvarad xorcieldeba. msgavsi wesi arasdros ar moqmedebs erTi morfemis farglebSi. saqme gvaqvs morfemaTa kombinaciasTan, amdenad es fonologiuri cvlilebebi swored imazea damokidebuli, Tu romel da rogor morfemaTa kombinaciasTan gvaqvs saqme. SeiZleba gamoiyos bgeraTa reduqciis ori saxe: 1) rodesac fonema saxecvlis Sedegad gauTanabrdeba nuls (e.w. sinkope) da 2) rodesac fonema saxecvlis Sedegad enaSi arsebul sxva fonemas Cainacvlebs. orive fonologiis Seswavlis sagania. magram amave dros, reduqciis gamowveva Seu- Zlia mxolod garemocvis Secvlas, rac aucileb- 108

lad morfemaTa kombinaciiT moxdeba. Tu garemocva ar icvleba, iq reduqcia ar xdeba, amrigad, am kuTxiT reduqcia Tavis TavSi moicavs morfonologiis sakiTxebs. unda aRiniSnos Semdegi: morfonologia SeiZleba iyos sinqroniuli da diaqroniuli xasiaTis. morfonologiur cvlilebebs morfemaTa urTierTzegavlena gansazRvravs. ase mag.: erT morfologiur erTeuls, Cveulebriv, erTi saxis cvlilebis gamowveva SeuZlia, meores _ meore saxis da a.S. amave dros, romelime morfemasTan kombinaciaSi xan SeiZleba erTi morfologiuri erTeuli Segvxvdes, xan – meore da a.S., ris safuZvelzec viRebT variantebs. Tu cvlileba xdeba ise, rom sityvaSi am cvlilebis mizezi mocemulia, maSin es cvlileba sinqroniul (moqmed) cvlilebad unda CaiTvalos. aseTi iyo Cvens SemTxvevaSi reduqciis fonologiuri sqema. magram Tu cvlileba ise xorcieldeba, rom misi gamomwvevi mizezi amJamad ar Cans, cvlileba diaqroniulia. amis saukeTeso nimuSia svanuri umlauti. daskvniTi debulebani • svanuri enis balszemouri dialeqtis xmovanTa reduqciis fonologiur sqemas garkveulad zRudavs da cvlis enaSi moqmedi morfologiuri kanonebi, romelTa gaTvaliswineba aucilebelia aRniSnuli sakiTxis srulyofilad Seswavlisa- Tvis. xmovanTa reduqcia iseTi bgeraTmonacvleo- 109

lad morfemaTa kombinaciiT moxdeba. Tu garemocva<br />

ar icvleba, iq reduqcia ar xdeba, amrigad,<br />

am kuTxiT reduqcia Tavis TavSi moicavs<br />

morfonologiis sakiTxebs.<br />

un<strong>da</strong> aRiniSnos Semdegi: morfonologia SeiZleba<br />

iyos sinqroniuli <strong>da</strong> diaqroniuli xasiaTis.<br />

morfonologiur cvlilebebs morfemaTa<br />

urTierTzegavlena gansazRvravs. ase mag.: erT<br />

morfologiur erTeuls, Cveulebriv, erTi saxis<br />

cvlilebis gamowveva SeuZlia, meores _ meore<br />

saxis <strong>da</strong> a.S. amave dros, romelime morfemasTan<br />

kombinaciaSi xan SeiZleba erTi morfologiuri<br />

erTeuli Segvxvdes, xan – meore <strong>da</strong> a.S., ris<br />

safuZvelzec viRebT variantebs. Tu cvlileba<br />

xdeba ise, rom sityvaSi am cvlilebis mizezi<br />

mocemulia, maSin es cvlileba sinqroniul<br />

(moqmed) cvlilebad un<strong>da</strong> CaiTvalos. aseTi iyo<br />

Cvens SemTxvevaSi reduqciis fonologiuri sqema.<br />

magram Tu cvlileba ise xorcieldeba, rom misi<br />

gamomwvevi mizezi amJamad ar Cans, cvlileba<br />

diaqroniulia. amis saukeTeso nimuSia svanuri<br />

umlauti.<br />

<strong>da</strong>skvniTi debulebani<br />

• svanuri enis balszemouri dialeqtis xmovanTa<br />

reduqciis fonologiur sqemas garkveulad<br />

zRu<strong>da</strong>vs <strong>da</strong> cvlis enaSi moqmedi morfologiuri<br />

kanonebi, romelTa gaTvaliswineba aucilebelia<br />

aRniSnuli sakiTxis srulyofilad <strong>Seswavlisa</strong>-<br />

Tvis. xmovanTa reduqcia iseTi bgeraTmonacvleo-<br />

109

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!