proza

proza proza

culture.gov.ge
from culture.gov.ge More from this publisher
13.01.2015 Views

14 literaturuli gazeTi kritika 9 - 22 dekemberi 2011 leqsi... vin icis, es aris RmerTi sulSi rom modis da moiRvreba, rom damcirebuls dagidges gverdSi da gaaRviZos SenSi Rirseba... * * * ar esmiT, ara, Cemi qarTuli... * * * me erTdroulad var axlo, Sori... zaza TvaraZis aw ukve literaturul memkvidreobad qceul Semoqmedebas saboloo wertili (Tu usasrulobasTan wilnayari mravalwertili) daesva; `daumTavrebeli~ damTavrebuli poema `mxiaruli landebi~, dastambuli mwerlis gardacvalebidan sami wlis Semdeg, Tanamedrove literaturuli procesis usaCinoes movlenad mimaCnia. wigns (`mxiaruli landebi~, gamomcemloba nekeri, redaqtori manana jiqia, 2011) araferi etyoba dausruleblobisa, literator manana jiqias ZalisxmeviT, niWiT, unariT da, rac mTavaria, meuRlesTan sulieri Tanaziarobis wyalobiT, poema TavisTavadi Rirebulebis mqone, `damTavrebul~ savsebad warmogvidga. Tamaz Cxenkelis 2008 wliT daTariRebul bolosityvaobaSi, am brwyinvale mwerlisa da didi pirovnebisaTvis Cveuli eqspresiiT, naTelmxilvelis madliT cxebuli kacis gam- WriaxobiT aris daxasiaTebuli zaza TvaraZe, misi megobris Svili da umcrosi megobari: naTeli, marTali, uSiSari kaci. `drodadro mas ipyrobda siSmage da uaryofis Jini da es misi qvecnobieridan, misi bavSvobis qveynidan amovardnil qariSxals hgavda.~ rasakvirvelia, zaza ar iyo Tavisi Taobis erTaderTi mwerali, — dauokebel brazs, ukompromisobas, protests, Tundac siSmages rom gamoxatavda, trivialuri fraziT rom vTqvaT, — `arsebuliT ukmayofilebis gamo~. magram amisaTvis mas arc uxamsoba da wregadasuli skrabrezuloba dasWirvebia, arc cinikuroba da maradiul faseulobaTa dasamareba da arc erovnuli nihilizmis boroti (sxvagvarad ver vityvi) qadageba; sakuTari Tavis `gatelevizorebasa~ da urcxv `TviTpiarze~ xom laparakic zedmetia! is Soumeni ki ara, namdvili mwerali iyo. zaza TvaraZes arasodes dauCemebia ultraTanamedroveoba, es arc esadageboda mis bunebas. mcirericxovan interviuebSic mxolod Tavmdabali, ke- Tilad ganwyobili, araambiciuri avtori Cans, romelic sakuTari Tavis mimarT maqsimalur momTxovnelobas avlens; Rrma azrovnebas, ganswavlulobasa da erudicias, TviT inteleqtsac ki ostaturad niRbavs: saubris sayvelpuro toniT da sisadaviT. araerTgzis SeuniSnavT, rom avtoris pirovnuli, yofiTi fizionomia zogjer Zireulad gansxvavdeba (an arada, sxvaobis iluzias qmnis) misi Semoqmedebisgan. rogorc Cans, zaza TvaraZec am rangis mweralTa ricxvs miekuTvneboda; Tundac isev Tamaz Cxenkelis Tqmuli moviSvelioT: `mis TvalSi fasi dahkarga RirebulebaTa didma nawilma da es maSin, roca Senar- Cunebuli hqonda moyvasTa mimarT siyvaruli da saTno guli~. amgvari ambivalenturoba (siyvaruli — siZulvili, mrisxaneba — mimtevebloba, sarkazmi — Sebraleba da sxv.) misi prozisa da poeziis Tanamdevia. mis nawerebs erTianad msWvalavs Tanadroulobis mZafri gancda; misi Txzulebani am mxriv ganuyofelia: Rrma filosofiuri xedva, inteleqtualizmi, asociaciaTa ukidegano gama, rTuli qveteqstebi da simbolika, ganapirobeben misi teqstebis sirTules da mkiTxvelTa mzaobasac moiTxoven. am `sirTules~ ramdenadme awonasworebs mwerlis stili: TavSekavebuli, mkacri, amasTan — bunebrivi. 90–ianelTa Taobis saukeTeso warmomadgenelTaTvis miuRebeli aRmoCnda maRalfardovneba da santimentalizmi, paTetika Tu `CaxuWuWebuli~ stili, gamonaklisi arc zaza TvaraZe iyo: erT-erT interviuSi igi gamsaxurdias, barnovisa da robaqiZis stils mkveTrad gaemijna, nebismieri `kazmuloba~ ki debilobad miiCnia (aq ki uTuod gadaamlaSa: e. w. `kazmulobasac~ aqvs da yovelTvis eqneba Tavisi niSa). manve, sakuTari poziciidan gamomdinare, mkacrad gaakritika `moduri naturalizmi~. safiqrebelia, rom aq upiratesad enobriv-stilisturi pozicia igulisxmeba da ara mimdinareoba; enobrivma naturalizmma marTlac rom gvarianad wabilwa Tanamedrove teqstebi: Jargonis, barbarizmebis, lali avaliani naRvliani Sexvedra mxiarul landebTan skabrezisa Tu dialeqtizmebis usamano da ufunqcio gamoyenebam, `gayidvadi~ Temebis (narkomania, prostitucia, `Savi~ samyaro) TviTmiznurma eqspluataciam, — gaamdabiura da daamdabla saliteraturo qarTuli. cxadia, esec avtorTa niWis, gemovnebis, `zomierebis oqros kveTis~ problemaa, Torem Jargonis Tu dialeqtizmebis gamoyenebiT dRemdec Seqmnila da dResac iqmneba Sedevrebi. zaza TvaraZem sakmaod obieqturad Seafasa Tavisi stili, — `pirdapiri~ da `bunebrivi~; Tumca araferi uTqvams `sirTuleze~, rac misi Semoqmedebis elitarulobiT aris ganpirobebuli. mwerlis yvelaze vrcel prozaul krebulSi (`moxetiale~, 1999) asaxuli cxovrebis sizmareuloba, amaoeba, adamianis maradiuli mimoqceva mojadoebul wreSi, mistikurisa da yofiTis, realurisa da daujereblis `mSvidobiani~ Tanaarseboba, aRqmis konstantobis rRveva, yofis absurdulobisa da tragizmis SegrZneba, — `pirdapir~ da `bunebrivad~ albaT verc aisaxeboda. 2001 wels `literaturul saqar- TveloSi~ gamoqveynebul vrcel eseSi — `zaza TvaraZis moxetiale personaJebi~ — vwerdi: `zaza TvaraZe Camoyalibebuli, TviTmyofi, didi potenciis Semoqmedia, Tumca, sabednierod Tu saubedurod (aRarc vici romeli vTqva), — masobrivi mkiTxvelis aRiarebisa Tu didi popularobis imedi ar unda hqondes~. ara mgonia, rom es sityvebi snobizmma maTqmevina: es is droa, roca daxlebze daxvavda axali modis mosaqmosno `fliugerTa~ (akaki baqraZe) WrelaWrula wignebi. maSin warmodgenac ar mqonda 1994 wels Jurnal `ciskarSi~ dabeWdil `sityvebze~, romelic, Cemi azriT, sruliad gamorCeuli movlenaa ara mxolod zazas prozaSi, — zogadad, — postsa- bWoTa qarTul mwerlobaSi. samwuxarod, mwerali ver moeswro `sityvebis~ calke wignad gamocemas (bakur sulakauris gamomcemloba, 2008, rubrikiT, — `yvela drois saukeTeso qarTuli mcire romani~...). zemoTqmulis analogiiT kvlav unda ganvacxado, rom `mxiaruli landebi~ zaza TvaraZis umniSvnelovanes poetur Txzulebad mimaCnia. 2003– 2007 wlebSi dawerili 105–gverdiani `wertildausmeli~ poema uTuod imsaxurebs `saukeTeso qarTuli vrceli poemis~ wodebas. `mxiaruli landebi~, Cemi azriT, elitarulic aris da popularulic (saxalxoc), yvela Taobis da yaidis adamiani aRmoaCens masSi saTavisos: klasikis moyvaruli da novaciaTa trfiali, `gabrazebuli~ da mimtevebeli, tradiciaTa damcveli da nihilistad dabadebuli, inteleqtualuri da rigiTi mkiTxveli... TviT hipercnobismoyvare Tineijerebic, romelTac verasgziT miizidavT siyalbiT, uTuod moixiblebian avtoris dauokeblobiT, `TamaSiT~ da ulevi fantaziiT. poema zogadad, Cveni istoriis da kerZod, bolo aTwleulebis piruTvneli da fantasmagoriuli anareklia: marTali, ukompromiso, gabeduli, gajerebuli tkiviliT, undoblobiT, uilajobiT da frustraciiT, romlisganac gamosavals mxolod gamousworebeli an TviTmarqvia optimistebi Tu xedaven (da isic televizorSi). mTavari ki albaT isaa, rom `weras atanili~, zRvarze myofi avtori emociuri zemoqmedebis did Zalas flobs, iseT uSret energias da vnebas asxivebs, rom mkiTxvels gasaqans ar aZlevs... albaT swored amitom uwodes zaza TvaraZes `poeziis salosi~; `roca es davwere, `mxiaruli landebi~ wakiTxuli ar mqonda, es nawarmoebi ki, Sei- Zleba iTqvas, rom misi salosuri Zeglia, misi mTavari salosuri qmnileba, amaze meti ukve SeuZlebelia!~ (So- Ta iaTaSvili). marTlac, am dros zazas ukve dawerili hqonda: Sen ki anTebul tvinis amara mihyvebi bneleTs, rogorc salosi, da Tvalwin gidgas civi samare da sasaflao saburTalosi... an kidev: rogorc SeSlili nifxvisamara, rogorc Steri da rogorc salosi, da kvalad — rogorc civi samare da dasobili mun kviparosi, da sasaflao saburTalosi... sul axlaxans gavikiTxe, sad dakr- Zales zaza: TiTqmis darwmunebuli viyavi, rom saburTalos civi samarisa da mun dasobili kviparosis vizioni iseTive providencialuri zmaneba iyo, rogoric paolo iaSvilis `es Cemi tvini dasaqcevi~... an tician tabiZis `amxanagebo, Tu Rrma ReleSi Cveni Tavebic sadme dagordes~... zaza TvaraZe SeuTavseblis SeTavsebis, SeusabamobaTa Sexamebis ostatia. maqsimalurad `aRvirawyvetili~, ekleqtikuri poema mainc mTlianobaSi aRiqmeba da mkvidrad Sekruli kompoziciis iluziasac badebs (`mxiaruli landebis~ qvesaTauria `11 saga eqoebiT da finaliT~). avtori aris: mamxilebeli publicisti, sarkastuli da mkacri polemisti, realisti da mistikosi, moTamaSe da mistifikatori, fantomebis kunstkameris mflobeli, leqsSi leqsTwyobis eqsperimentatori... da yovelive es emorCileba `nakads~ — mouxelTebel fenomens: `leqsi ar aris sityvebi — ar aris riTmebi, ar aris metaforebi da saerTod, araferi ar aris! leqsi aris raRac nakadi, romelic sadRac daiwyo... es nakadi uxilavia~ (fragmenti interviudan). SoTa iaTaSvilma, romelic `mxiarul landebs~ `wminda wylis Sedevrs~ uwodebs, sxartad da lakonurad daaxasiaTa poema da avtoris `literaturul Tu enobriv decitaciebs~ marTebulad miuCina jerovani adgili: `poema mimdinare qarTuli yofisa da misi mankierebebis did speqtrs ireklavs, yovelive amas literaturuli Tu enobrivi decitaciebis daxmarebiT yveba, yveba jadoqrulad, erTdroulad mxiarulad da sastikad~. erTaderTi, raSic ver daveTanxmebi avtors, es ararsebuli mxiarulebis `aRmoCenaa~: poemis saTaurSic xom epi- Teti `mxiaruli~ aSkarad ironiul elfers atarebs. abezari, dakninebuli, Clungi, siafandi, marTlac `tvinis mWameli~ landebi; Crdilebi, miraJi, fantomebi, — yovelive es Sorsaa `mxiarulebisagan~; maTi Tanamdevia: sibnele, yiame- Ti, CrdileTi, mbJutavi cecxli... mxolod mojardnen Ramis landebi, xelTa caxcaxiT, CaxSul xvelebiT, gaZvaltyavebul tanebis klakvniT, viT mizanTropi Wiayelebi. am strofis simZimes ironiuli `mizanTropi Wiayelebi~ aqarwylebs, poemis pirquS garemos da zogjer gausaZlis fons ki `TamaSi~ da ironia aneitralebs: satira da iumori, sarkazmi da TviTironia, e. w. karnavaluroba, wreze uazro triali xan haqslis `masxruli ferxulis~ asociacias iwvevs, xanac felinis `rvanaxevrisa~. poema 11 sagisagan Sedgeba: avtori zogis Sinaarssa Tu saTaurze Tavad migvaniSnebs, zogis saxelwodeba mxolod savaraudoa: saga RameTa, saga dilisa, saga warsulis, saga landebis, saga mSobluri, saga balaxTa, saga (parodiuli) faseulobaTa Canacvlebaze, knini Tanamedroveobis saga, winaparTa saga, mijnurTa saga, saga sawuTros simuxTleze, saga cis miraJze, etlTa– bedisweraTa saga, 90-iani wlebis qarTuli saga, saga wertilze, finaluri saga... Cemi mcdelobis miuxedavad, sagaTa raodenoba TerTmetze ver daviyvane; miT umetes, rom samvarskvlavediT (punqtiriT) daSoriSorebuli monakve- Tebi iqneb mxolod pirobiTia da sulac ar migvaniSnebs sagebze. erTi ram ki cxadia — sagaTa `Tematika~, kosmosuri masStaburobiT, mTels poezias miesadageba — antikuri da bibliuri samyarodan dRemde. da yovelive es, erTob uCveulo nairferovani interteqstis moSveliebiT, gaazrebulia qarTvel da araqarTvel (SedarebiT iSviaTad) poetTa xedviT, `TeziTa~ da sadReiso `antiTeziT~: roca yvelafris Tavi da Tavi aris `aravin~... unda iTqvas, rom avtors, winamorbed mweralTa Tu moazrovneTa aluzia-citaciebi, xSirad, Tanadrouli cxovrebis regresisa da `cisa da miwis~ SeuTavseblobis sailustraciod

9 - 22 dekemberi 2011 aqvs moxmobili, zogjer ki aSkara perseveraciebTan gvaqvs saqme. es gansakuTrebiT, galaktionis poeziaze iTqmis: poema pirdapir `gaJRenTilia~ galaktionis TematikiT, intonaciebiT da poetis tragikuli biografiuli detalebis gadmocemiT. vis ar SexvdebiT mxiarul landeb- Si~: galaktionsa da bloks, iliasa da vaJas, mixeil javaxiSvilsa da tician tabiZes, akakisa da daviT kldiaSvils, paolo iaSvilsa da valerian gafrindaSvils, nikoloz baraTaSvilsa da daviT guramiSvils, rusTavelsa da Tagors, edgar posa da apokalipsis mwvane mxedars, ioseb griSaSvilsa da irakli abaSiZes, kolau nadiraZesa da gogla leoniZes, simon Ciqovansa da ana kalandaZes, `wminda ninos cxovrebis~, antikuri miTologiis, qarTuli folkloris personaJebs da bibliur gmirebs, Satobrianis `ukanasknel abenseraJs~ da goeTes fausts... did winaprebTan (winamorbedebTan) Sexmianeba zogjer uSualoa: Tqven, Cemno orno winamorbedno, uZvirfasesno didno papano, qarTul bneleTSi da yiameTSi mzis naTliT saxe–gadanabanno... * * * Sen, vinac Zalad moikal Tavi Tbilisis daRlil qaris TareSSi, visac mogtiris gaubedavi munji msaxuri, pirisfareSi... avtors maTi gadauxdeli vali awevs: TqvengniT vivaxSe, davjeq, vivaxSme, ver dagibruneT Zveli valebi... magram aseTi wrfeli, magram paTetikuri wiaRsvlebi Zalze iSviaTia: ufro xSirad, citacia parodirebis, ironiuli gaTamaSebis, azris yiramala amotrialebisaTvis aris gamoyenebuli: wiTel ZaRlebis veluri xrova damSral ReleSi isvris nafotebs: `amxanagebo! axla ki droa Tqveni Tavebic sadme dagordes!~ da kvlav tician tabiZe: davbadebulvar, rom viyo xixo da tkbilqarTuli medgas kurtani... griSaSvili da galaktioni: ar agivlia sirajxanisken arc rusTaveli ar gaxsovs bavSvi... — rogor ar maxsovs! muStaidSic ki vaseirnebdi, erTxel `eSmakis borbalze~ davsvi! aseTi enobriv–stilisturi parodia (rogorc mixeil baxtini ityoda — `Segnebuli hibridi~), sruliadac ar gaxlavT TviTmiznuri; esaa faseulobaTa gadafasebisa Tu Canacvlebis diskursi, gajerebuli sarkazmiTa da TviTironiiT. zogjer avtori Tavad SeuZaxebs sakuTar Tavs: Sen Cvens xorcSesxmas ver moeswrebi, ver eRirsebi Cveni xmis eqos, TviTon landi xar Zvel poetebis da sul amaod ancob da celqob... erTaderTi sfero, sadac poets srulyofileba da harmonia eguleba (`zecisa da miwis Serwyma~), qarTuli mwerlobaa. swored amitom mieltvis warsuls `samoTxidan gamoZevebuli~ Semoqmedi, — qvesknelgamovlili da Savi mzis SuqiT sneuli: Cems bavSvobaSi, sizmrad Tu cxadad, me minaxia baRi samoTxis, misi gamoTqma me mudam mwadda, magram erTxelac ki ver gamovTqvi. me minaxia bevrjer qvesknelic (es moxda bevrad ufros asakSi), aq Sav mzis Suqma damasneula da axlac mikvirs, rogor gadavrCi. — saqarTveloSi ca da miwa arasodes gayrilan, Cven axlac gulgrilad vumzerT idealizmisa da materializmis duels; poeziis cisfer yvavils saqarTveloSi Rero mudam wiTeli hqondao — ase miaCnda ociode wlis tician tabiZes (axla, roca `potomak Tu hudsondaleulebi~, `zemodan~ dahyureben cisferyanwelebs, miCndeba kiTxva: icnoben ki gamowvlilviT maT Semoqmedebas an, saerTod, qarTuli literaturis istorias rogorc akaki gawerelia ityoda, — `somnevaius friad~). RmerTTan molaparake, miwier-zecieri, cis daniSnuli da eris gazrdili, `ubralo Suakacebi~ gana warsulma gaiyola maqsimalistisa da maradiuli disidentis zaza TvaraZis (dRvandel qarTvelobas Cveuli daurideblobiT `brmebis legions~ rom uwodebs) yvelaze didi tkivili poeziis gzis gamrudeba da sakuTari `xelmocarvaa~: mec albaT unda davsva wertili, ver SevZle zecis da miwis Serwyma... * * * davemsgavsebi bednavs faetons, ca rom isurva da Zirs daaskda. darwmunebuli var, zazam, gulisgulSi, kargad icoda am poemis fasi, amitomac ar Cqarobda wertilis dasmas. zaza TvaraZis poema imiTac aris unikaluri, rom masSi weris, Txzvis procesis, leqsTwyobis eqsperimentuli variaciebis `ambavia~ moTxrobili; SemoqmedebiTi, `laboratoriuli~ Ziebani, TxzulebaSive, Cvens Tvalwin isxamen fer-xorcs. ironiul–parodiuli da agdebuli damokidebuleba riTmisadmi (`riTmebiT vmamaZaRlobdi~, `riTmebiT vbirdabirobdi~, `viT moviTmino leqsi uriTmo~, `ra vqnaT, Svilosa, am Cvens enaSi sad vnaxoT riTma erTmarcvliani!~, `nu dagvaose blagvi riTmebiT~...) zogjer galimaTiamdea dayvanili: pasuxad mxolod eqo gaisma: `Tundac farani! jibis farani!~.. TiTqos bunebam marjved gariTma `didi Rame~ da `gmirTa varami~... * * * qarTuli, rogorc ninias baRi, qarTuli, rogorc Sios marani eh, am riTmebsac ZvaliviT daRrRnis da bozbaSiviT SeTqvlefs wkvarami... geyofa, biWo, mieT–moeTi, gijobs gaCarxo rame proeqti, vTqvaT, narkotikze dawero rame, an filmi dadga vagzlis bozebze... uh! riT gavriTmoT sityva `bozebze~ `angelozebze~.. iqneb: `xbo gzebze~! aseTi `gazviadebuli~ interesi, albaT, uaryofiTi reaqciis gamovlenac aris TviTmiznuri riTmiT `cudad moTamaSe~ poetebis mimarT, meores mxriT, esaa riTmiani anu tradiciuli leqsisadmi gamJRavnebuli simpaTia; miT umetes, rom zaza TvaraZis uiSvia- Tesi sariTmo sityvebi marTlac rom dafasebis Rirsia: literaturuli gazeTi owinars — iqorwina Waobi — Taobis wertili— Camowretili saTxedi — gaxede qarTuli — varTulebT blanJeTi — naJRenTi malimal — kalima avatarebi — daatareben cecxli anTia — galimaTia uriTmo — yuriT rom afTiaqi — TriaqiT sigiJe — vgizgizeb gamaze — yamaze imis naTelsayofad, rom avtoris sariTmo sityvebi `yuriT moTreuli~ da butaforiuli ar aris, oriode strofis citireba vikmaroT: ismis zaris xma. mezoblis geri ityobineba, rom mokvda Jora, ekranze kivis giJi lideri erTma rom gaitamburmaJora. moZvelebuli sityva `tamburma- Jori~ (mTavari medafdafe frangul jarSi), `JorasTan~ dawyvilebuli, — umwvaves sarkazms rom gamoxatavs, ama- Si yvela dameTanxmeba. `es mTvareuli da miraJebiT mTvrali eris~ arCevania (Tu aradani) isini Tvlemen... mec waval, CavTvlem, aRarasodes gamovfxizldebi, damesizmreba `jayos xiznebi~ da sxva qarTuli mazoxizmebi... Teimuraz xevisTavis saxis SeqmniT, mixeil javaxiSvili xom sakuTar Tavsac igvemda; esaa sinanulisa da dana- Saulis grZnobis simbiozi, mxolod did da gabedul adamianebs rom sCveviaT. aki zaza TvaraZesac dasWyivian Ramis landebi — `kmara sadisto! nu gagvalaye!~ `sadomazoxisturi~ pasa- Jebis moZieba poemaSic SeiZleba, gansakuTrebiT im publicisturi JReradobis monakveTebSi, — saqarTvelos uaxles istorias, 90-ian wlebs, Tundac Tanamedrove qarTul `warmatebul xelovnebas~ rom exeba. kvlav `Sida eqsperimentebs~ davubrundeT: ZiriTadad aTmarcvliani taepiT gamarTul poemaSi xan trioleti gaiJRerebs, xan ToTxmetmarcvliani saleqso striqoni; xSirad icvlis nirs oTxtaepiani strofic; Tu ar vcdebi, mxolod erTaderTxel gvxvdeba Svidmarcvliani `CastuSkasaviT~ strofebi: `dagvetaka dupleti, wagvikiTxa kupleti, misi yvela striqoni yalbi iyo uklebliv... Cagvacivda kretini, ar gvaRirsa wertili axla SaveTs mivdivarT imedgadawretilni~. zaza TvaraZes `orkestrul leqsalobasTan~ miaxloebac ucdia, — simon Ciqovanis `ciras~ kvalobaze: getyviT, baidebs rogor ibudebs, da CxarTvi rogor buidebs ade, ciras bayvebze udevs gul–boyvi — aravin mohyva trfialis bades... kritika 15 * * * gvian ariso: ukve Ramdeba, barebs ketaven... ketebs baraven, berebs kutaven, kutebs beraven, da gimaspinZlebs ukve aravin... erTi strofi ki mTlad `futuristulad~ iwyeba: troleibusi kretinizmiT daavaddeba, mis bugelebSi virusebi daibudeben... ase mgonia, rac ufro mets vfiqrob am poemaze, miT ufro iolad misxlteba xelidan misi Canafiqri: erTmaneTisagan radikalurad gansxvavebuli tonaloba, moulodneli zigzagebi, amaRlebulisa da damiwebulis xSiri monacvleoba, — Seunelebel yuradRebasa da mudmivad `tvinis ganZrevas~ rom moiTxovs, uwinares yovlisa, gasaocari dinamizmiT miiRweva. TvalsaCinoebisaTvis `opoziciur wyvils~ mivmarTav; erTi maTgani, pirveli wakiTxvisTanave `armagedoniT~ rom movniSne, apokalifsuri vizionia: es aris TviTon samyaros bedic: SeCerdebian eleqtronebi, mze gacivdeba, gaibereba, gadaiqceva wiTel gigantad, daiferfleba galaktikebi, sxivi ver miva Tavis mizanTan, aravin ityvis: gaxsovs, dro iyo, dila dgeboda, mze pirs ibanda, aravin ityvis: gaxsovs dro iyo, dila dgeboda, mze pirs ibanda... dila dgeboda, mze pirs ibanda... meore monakveTi mamapapuri qoqolas dayra, ufro gadapranWulad rom vTqva, tragikomikuri invektivaa: waiRes tvini nihilistebma, bazrobis xmebma waiRo Wkua, qarTulma rokma, popsam da repma waiRo yuri da daayrua, SeWames guli farisevlebma, erisSvilebma, jilagma, jiSma, SeWames guli, dalies suli (mendeT, aq `suli~ arafers niSnavs), gaaSres sisxli cru raindebma, cru wmindanebma waiRes zahla, CarTav sinaTles — ar ainTeba, gaxval quCaSi— viRaca dagklavs... zustad isea, andro buaCiZisadmi miZRvnil `damiwebul leqsSi~ rom werda: mokled, leqsi ar unda iyos Zalian rTuli, is unda iyos maqsimalurad damiwebuli, magram amav dros damiwebas unda Tan axldes raRac Tilisma... swored `Tilismuradaa~ akinZuli mTeli poemac. Tanamedrove prozisa da poeziis `ostatTa~ karga mozrdili (da ara zrdili) nawili leqsikis saocar simwires warmogviCens: skabrezsa da JargonSi qarTuli sityva isea Cakarguli, rom ilfisa da petrovis `eloCka liudoedka~ gagaxsendebaT. — epataJi epataJad, magram jer qarTuli iswavle, Zamikoo, — ase damoZRvra laSa TabukaSvilma myisieri popularobis mosurne damwyebi avtorebi. `mxiaruli landebi~ am mxrivac gamorCeulia (bunebrivi metyvelebiTi stili da umdidresi leqsikuri maragi)... savsebiT veTanxmebi SoTa iaTaSvils: `poemaSi iseTi raRaceebi xdeba, yovelive amis aRwera-daxasiaTebagaanalizebas calke monografia sWirdeba~. mec isRa damrCenia, mermisisaTvis gadavdo `mxiaruli landebis~ umniSvnelovanesi Tu ara, albaT, yvelaze wyaluxvi nakadis — publicisturi wiaRsvlebis analizi. umjobesia manamde davamTavro statia, vidre poemis landebi SemomZaxeben: — maS kargi! kmara! davsvaT wertili! davafiqsiroT boloSi gvari...

9 - 22 dekemberi 2011<br />

aqvs moxmobili, zogjer ki aSkara perseveraciebTan<br />

gvaqvs saqme. es gansakuTrebiT,<br />

galaktionis poeziaze<br />

iTqmis: poema pirdapir `gaJRenTilia~<br />

galaktionis TematikiT, intonaciebiT<br />

da poetis tragikuli biografiuli<br />

detalebis gadmocemiT.<br />

vis ar SexvdebiT mxiarul landeb-<br />

Si~: galaktionsa da bloks, iliasa da<br />

vaJas, mixeil javaxiSvilsa da tician<br />

tabiZes, akakisa da daviT kldiaSvils,<br />

paolo iaSvilsa da valerian gafrindaSvils,<br />

nikoloz baraTaSvilsa da<br />

daviT guramiSvils, rusTavelsa da<br />

Tagors, edgar posa da apokalipsis<br />

mwvane mxedars, ioseb griSaSvilsa da<br />

irakli abaSiZes, kolau nadiraZesa da<br />

gogla leoniZes, simon Ciqovansa da<br />

ana kalandaZes, `wminda ninos cxovrebis~,<br />

antikuri miTologiis, qarTuli<br />

folkloris personaJebs da bibliur<br />

gmirebs, Satobrianis `ukanasknel abenseraJs~<br />

da goeTes fausts...<br />

did winaprebTan (winamorbedebTan)<br />

Sexmianeba zogjer uSualoa:<br />

Tqven, Cemno orno winamorbedno,<br />

uZvirfasesno didno papano,<br />

qarTul bneleTSi da yiameTSi<br />

mzis naTliT saxe–gadanabanno...<br />

* * *<br />

Sen, vinac Zalad moikal Tavi<br />

Tbilisis daRlil qaris TareSSi,<br />

visac mogtiris gaubedavi<br />

munji msaxuri, pirisfareSi...<br />

avtors maTi gadauxdeli vali awevs:<br />

TqvengniT vivaxSe, davjeq,<br />

vivaxSme,<br />

ver dagibruneT Zveli valebi...<br />

magram aseTi wrfeli, magram paTetikuri<br />

wiaRsvlebi Zalze iSviaTia:<br />

ufro xSirad, citacia parodirebis,<br />

ironiuli gaTamaSebis, azris yiramala<br />

amotrialebisaTvis aris gamoyenebuli:<br />

wiTel ZaRlebis veluri xrova<br />

damSral ReleSi isvris nafotebs:<br />

`amxanagebo! axla ki droa<br />

Tqveni Tavebic sadme dagordes!~<br />

da kvlav tician tabiZe:<br />

davbadebulvar, rom viyo xixo<br />

da tkbilqarTuli medgas<br />

kurtani...<br />

griSaSvili da galaktioni:<br />

ar agivlia sirajxanisken<br />

arc rusTaveli ar gaxsovs bavSvi...<br />

— rogor ar maxsovs!<br />

muStaidSic ki vaseirnebdi,<br />

erTxel `eSmakis borbalze~ davsvi!<br />

aseTi enobriv–stilisturi parodia<br />

(rogorc mixeil baxtini ityoda<br />

— `Segnebuli hibridi~), sruliadac<br />

ar gaxlavT TviTmiznuri; esaa faseulobaTa<br />

gadafasebisa Tu Canacvlebis<br />

diskursi, gajerebuli sarkazmiTa da<br />

TviTironiiT.<br />

zogjer avtori Tavad SeuZaxebs<br />

sakuTar Tavs:<br />

Sen Cvens xorcSesxmas<br />

ver moeswrebi,<br />

ver eRirsebi Cveni xmis eqos,<br />

TviTon landi xar Zvel poetebis<br />

da sul amaod ancob da celqob...<br />

erTaderTi sfero, sadac poets<br />

srulyofileba da harmonia eguleba<br />

(`zecisa da miwis Serwyma~), qarTuli<br />

mwerlobaa. swored amitom mieltvis<br />

warsuls `samoTxidan gamoZevebuli~<br />

Semoqmedi, — qvesknelgamovlili da<br />

Savi mzis SuqiT sneuli:<br />

Cems bavSvobaSi, sizmrad<br />

Tu cxadad,<br />

me minaxia baRi samoTxis,<br />

misi gamoTqma me mudam mwadda,<br />

magram erTxelac ki ver gamovTqvi.<br />

me minaxia bevrjer qvesknelic<br />

(es moxda bevrad ufros asakSi),<br />

aq Sav mzis Suqma damasneula<br />

da axlac mikvirs,<br />

rogor gadavrCi.<br />

— saqarTveloSi ca da miwa arasodes<br />

gayrilan, Cven axlac gulgrilad<br />

vumzerT idealizmisa da materializmis<br />

duels; poeziis cisfer<br />

yvavils saqarTveloSi Rero mudam<br />

wiTeli hqondao — ase miaCnda ociode<br />

wlis tician tabiZes (axla, roca `potomak<br />

Tu hudsondaleulebi~, `zemodan~<br />

dahyureben cisferyanwelebs,<br />

miCndeba kiTxva: icnoben ki gamowvlilviT<br />

maT Semoqmedebas an, saerTod,<br />

qarTuli literaturis istorias<br />

rogorc akaki gawerelia ityoda, —<br />

`somnevaius friad~).<br />

RmerTTan molaparake, miwier-zecieri,<br />

cis daniSnuli da eris gazrdili,<br />

`ubralo Suakacebi~ gana warsulma<br />

gaiyola<br />

maqsimalistisa da maradiuli disidentis<br />

zaza TvaraZis (dRvandel<br />

qarTvelobas Cveuli daurideblobiT<br />

`brmebis legions~ rom uwodebs) yvelaze<br />

didi tkivili poeziis gzis gamrudeba<br />

da sakuTari `xelmocarvaa~:<br />

mec albaT unda davsva wertili,<br />

ver SevZle zecis da miwis Serwyma...<br />

* * *<br />

davemsgavsebi bednavs faetons,<br />

ca rom isurva da Zirs daaskda.<br />

darwmunebuli var, zazam, gulisgulSi,<br />

kargad icoda am poemis fasi,<br />

amitomac ar Cqarobda wertilis dasmas.<br />

zaza TvaraZis poema imiTac aris<br />

unikaluri, rom masSi weris, Txzvis<br />

procesis, leqsTwyobis eqsperimentuli<br />

variaciebis `ambavia~ moTxrobili;<br />

SemoqmedebiTi, `laboratoriuli~ Ziebani,<br />

TxzulebaSive, Cvens Tvalwin isxamen<br />

fer-xorcs.<br />

ironiul–parodiuli da agdebuli<br />

damokidebuleba riTmisadmi (`riTmebiT<br />

vmamaZaRlobdi~, `riTmebiT vbirdabirobdi~,<br />

`viT moviTmino leqsi uriTmo~,<br />

`ra vqnaT, Svilosa, am Cvens enaSi<br />

sad vnaxoT riTma erTmarcvliani!~,<br />

`nu dagvaose blagvi riTmebiT~...) zogjer<br />

galimaTiamdea dayvanili:<br />

pasuxad mxolod eqo gaisma:<br />

`Tundac farani! jibis farani!~..<br />

TiTqos bunebam marjved gariTma<br />

`didi Rame~ da `gmirTa varami~...<br />

* * *<br />

qarTuli, rogorc ninias baRi,<br />

qarTuli, rogorc Sios marani<br />

eh, am riTmebsac ZvaliviT<br />

daRrRnis<br />

da bozbaSiviT SeTqvlefs<br />

wkvarami...<br />

geyofa, biWo, mieT–moeTi,<br />

gijobs gaCarxo rame proeqti,<br />

vTqvaT, narkotikze dawero rame,<br />

an filmi dadga vagzlis bozebze...<br />

uh! riT gavriTmoT<br />

sityva `bozebze~<br />

`angelozebze~..<br />

iqneb: `xbo gzebze~!<br />

aseTi `gazviadebuli~ interesi,<br />

albaT, uaryofiTi reaqciis gamovlenac<br />

aris TviTmiznuri riTmiT `cudad<br />

moTamaSe~ poetebis mimarT, meores<br />

mxriT, esaa riTmiani anu tradiciuli<br />

leqsisadmi gamJRavnebuli simpaTia;<br />

miT umetes, rom zaza TvaraZis uiSvia-<br />

Tesi sariTmo sityvebi marTlac rom<br />

dafasebis Rirsia:<br />

literaturuli gazeTi<br />

owinars — iqorwina<br />

Waobi — Taobis<br />

wertili— Camowretili<br />

saTxedi — gaxede<br />

qarTuli — varTulebT<br />

blanJeTi — naJRenTi<br />

malimal — kalima<br />

avatarebi — daatareben<br />

cecxli anTia — galimaTia<br />

uriTmo — yuriT rom<br />

afTiaqi — TriaqiT<br />

sigiJe — vgizgizeb<br />

gamaze — yamaze<br />

imis naTelsayofad, rom avtoris<br />

sariTmo sityvebi `yuriT moTreuli~<br />

da butaforiuli ar aris, oriode<br />

strofis citireba vikmaroT:<br />

ismis zaris xma. mezoblis geri<br />

ityobineba, rom mokvda Jora,<br />

ekranze kivis giJi lideri<br />

erTma rom gaitamburmaJora.<br />

moZvelebuli sityva `tamburma-<br />

Jori~ (mTavari medafdafe frangul<br />

jarSi), `JorasTan~ dawyvilebuli, —<br />

umwvaves sarkazms rom gamoxatavs, ama-<br />

Si yvela dameTanxmeba. `es mTvareuli<br />

da miraJebiT mTvrali eris~ arCevania<br />

(Tu aradani)<br />

isini Tvlemen... mec waval,<br />

CavTvlem,<br />

aRarasodes gamovfxizldebi,<br />

damesizmreba `jayos xiznebi~<br />

da sxva qarTuli mazoxizmebi...<br />

Teimuraz xevisTavis saxis SeqmniT,<br />

mixeil javaxiSvili xom sakuTar Tavsac<br />

igvemda; esaa sinanulisa da dana-<br />

Saulis grZnobis simbiozi, mxolod<br />

did da gabedul adamianebs rom sCveviaT.<br />

aki zaza TvaraZesac dasWyivian<br />

Ramis landebi — `kmara sadisto! nu<br />

gagvalaye!~ `sadomazoxisturi~ pasa-<br />

Jebis moZieba poemaSic SeiZleba, gansakuTrebiT<br />

im publicisturi JReradobis<br />

monakveTebSi, — saqarTvelos<br />

uaxles istorias, 90-ian wlebs, Tundac<br />

Tanamedrove qarTul `warmatebul xelovnebas~<br />

rom exeba.<br />

kvlav `Sida eqsperimentebs~ davubrundeT:<br />

ZiriTadad aTmarcvliani<br />

taepiT gamarTul poemaSi xan trioleti<br />

gaiJRerebs, xan ToTxmetmarcvliani<br />

saleqso striqoni; xSirad icvlis<br />

nirs oTxtaepiani strofic; Tu ar<br />

vcdebi, mxolod erTaderTxel gvxvdeba<br />

Svidmarcvliani `CastuSkasaviT~<br />

strofebi:<br />

`dagvetaka dupleti,<br />

wagvikiTxa kupleti,<br />

misi yvela striqoni<br />

yalbi iyo uklebliv...<br />

Cagvacivda kretini,<br />

ar gvaRirsa wertili<br />

axla SaveTs mivdivarT<br />

imedgadawretilni~.<br />

zaza TvaraZes `orkestrul leqsalobasTan~<br />

miaxloebac ucdia, — simon<br />

Ciqovanis `ciras~ kvalobaze:<br />

getyviT, baidebs rogor ibudebs,<br />

da CxarTvi rogor buidebs ade,<br />

ciras bayvebze udevs gul–boyvi —<br />

aravin mohyva trfialis bades...<br />

kritika<br />

15<br />

* * *<br />

gvian ariso: ukve Ramdeba,<br />

barebs ketaven... ketebs baraven,<br />

berebs kutaven, kutebs beraven,<br />

da gimaspinZlebs ukve aravin...<br />

erTi strofi ki mTlad `futuristulad~<br />

iwyeba:<br />

troleibusi kretinizmiT<br />

daavaddeba,<br />

mis bugelebSi virusebi<br />

daibudeben...<br />

ase mgonia, rac ufro mets vfiqrob<br />

am poemaze, miT ufro iolad misxlteba<br />

xelidan misi Canafiqri: erTmaneTisagan<br />

radikalurad gansxvavebuli<br />

tonaloba, moulodneli zigzagebi,<br />

amaRlebulisa da damiwebulis xSiri<br />

monacvleoba, — Seunelebel yuradRebasa<br />

da mudmivad `tvinis ganZrevas~<br />

rom moiTxovs, uwinares yovlisa,<br />

gasaocari dinamizmiT miiRweva.<br />

TvalsaCinoebisaTvis `opoziciur<br />

wyvils~ mivmarTav; erTi maTgani, pirveli<br />

wakiTxvisTanave `armagedoniT~<br />

rom movniSne, apokalifsuri vizionia:<br />

es aris TviTon samyaros bedic:<br />

SeCerdebian eleqtronebi,<br />

mze gacivdeba, gaibereba,<br />

gadaiqceva wiTel gigantad,<br />

daiferfleba galaktikebi,<br />

sxivi ver miva Tavis mizanTan,<br />

aravin ityvis: gaxsovs, dro iyo,<br />

dila dgeboda, mze pirs ibanda,<br />

aravin ityvis: gaxsovs dro iyo,<br />

dila dgeboda, mze pirs ibanda...<br />

dila dgeboda, mze pirs ibanda...<br />

meore monakveTi mamapapuri qoqolas<br />

dayra, ufro gadapranWulad rom<br />

vTqva, tragikomikuri invektivaa:<br />

waiRes tvini nihilistebma,<br />

bazrobis xmebma waiRo Wkua,<br />

qarTulma rokma, popsam da repma<br />

waiRo yuri da daayrua,<br />

SeWames guli farisevlebma,<br />

erisSvilebma, jilagma, jiSma,<br />

SeWames guli, dalies suli<br />

(mendeT, aq `suli~ arafers niSnavs),<br />

gaaSres sisxli cru raindebma,<br />

cru wmindanebma waiRes zahla,<br />

CarTav sinaTles — ar ainTeba,<br />

gaxval quCaSi— viRaca dagklavs...<br />

zustad isea, andro buaCiZisadmi<br />

miZRvnil `damiwebul leqsSi~ rom werda:<br />

mokled, leqsi ar unda iyos<br />

Zalian rTuli,<br />

is unda iyos maqsimalurad<br />

damiwebuli,<br />

magram amav dros damiwebas<br />

unda Tan axldes raRac Tilisma...<br />

swored `Tilismuradaa~ akinZuli<br />

mTeli poemac.<br />

Tanamedrove prozisa da poeziis<br />

`ostatTa~ karga mozrdili (da ara<br />

zrdili) nawili leqsikis saocar simwires<br />

warmogviCens: skabrezsa da JargonSi<br />

qarTuli sityva isea Cakarguli,<br />

rom ilfisa da petrovis `eloCka liudoedka~<br />

gagaxsendebaT.<br />

— epataJi epataJad, magram jer<br />

qarTuli iswavle, Zamikoo, — ase damoZRvra<br />

laSa TabukaSvilma myisieri<br />

popularobis mosurne damwyebi avtorebi.<br />

`mxiaruli landebi~ am mxrivac gamorCeulia<br />

(bunebrivi metyvelebiTi<br />

stili da umdidresi leqsikuri maragi)...<br />

savsebiT veTanxmebi SoTa iaTaSvils:<br />

`poemaSi iseTi raRaceebi xdeba,<br />

yovelive amis aRwera-daxasiaTebagaanalizebas<br />

calke monografia sWirdeba~.<br />

mec isRa damrCenia, mermisisaTvis<br />

gadavdo `mxiaruli landebis~ umniSvnelovanesi<br />

Tu ara, albaT, yvelaze<br />

wyaluxvi nakadis — publicisturi<br />

wiaRsvlebis analizi. umjobesia manamde<br />

davamTavro statia, vidre poemis<br />

landebi SemomZaxeben:<br />

— maS kargi! kmara!<br />

davsvaT wertili!<br />

davafiqsiroT boloSi gvari...

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!