You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
9 - 22 dekemberi 2011<br />
an saidan unda daviwyoT Tanamedrove<br />
mwerlobis aTvla _ es Zalze individualuri<br />
sakiTxia. bevrisTvis aTvlis<br />
wertili XX saukunis 50-iani wlebia,<br />
zogi ki mTel gasul saukunes Tanamedrove<br />
epoqad miiCnevs. rac unda vTqvaT,<br />
Wabua amirejibi, oTar WilaZe, guram<br />
doCanaSvili, jemal qarCxaZe is adamianebi<br />
arian, romelTa mxatvruli fiqri<br />
_ Tu yvela nawarmoebi ara, ramdenime<br />
mainc _ dros Zalian didxans<br />
gauZlebs.<br />
ar SeiZleba ilaparako Tanamedrove<br />
klasikosebze da rezo inaniSvili<br />
ar axseno. SesaniSnav avtorad mimaCnia<br />
besik xaranauli. <strong>proza</strong>Sic da poezia-<br />
Sic erTnairad sainteresoni iyvnen<br />
goderZi Coxeli da zaza TvaraZe. samwuxaroa,<br />
rom Cvens gverdiT aRar arian.<br />
axalgazrda avtorebidan zaza bur-<br />
WulaZes davasaxelebdi. miuxedavad<br />
imisa, rom sazogadoeba mis nawerebs<br />
sxvadasxvagvarad aRiqvams, me is Zalian<br />
saintereso mwerlad mimaCnia. kargad<br />
wers Tamri fxakaZe. gansakuTrebiT mxiblavs<br />
misi moTxroba `bostani konfliqtis<br />
zonaSi~, romlis inscenirebac<br />
ramdenime Teatris scenaze ganxorcielda.<br />
sityvam moitana da, SesaniSnavad<br />
weren qalebi. erTxel amerikeli klasikosis<br />
trumen kapotes intervius vkiTxulobdi.<br />
is ambobda, Tu gsurT gaigoT,<br />
ra aris namdvili moTxroba, qeTrin en<br />
porteris `SuadRis Rvino~ waikiTxeTo.<br />
samwuxarod, nawarmoebi wakiTxuli ar<br />
mqonda, is internetis saSualebiT moviZie<br />
da marTlac gaocebuli davrCi.<br />
Znelia trumenis rangis <strong>proza</strong>ikosis<br />
rekomendacias ar endo.<br />
_ Cvens gazeTSi gamoqveynebuli<br />
erTi Tqveni werili maxsendeba. masSi<br />
VIII_IX saukuneebis Cineli mwerlis,<br />
bo Ziu-is erT-erTi leqsis Sesaxeb<br />
saubrobT. vityodi, `striqonebSi<br />
Rrma azris mZebneli~ mkiTxveli xarT,<br />
amisTvis arasodes indobT `Zvirfas<br />
mosasxams~.<br />
_ leqsi, romelsac is werili<br />
eZRvneba, Tamaz Cxenkelma ramdenime<br />
aTeuli wlis win Targmna. misi saTauria:<br />
`lokaus sadguris kedelze Cems<br />
mier didi xnis win miwerili leqsebi~.<br />
is ase JRers: `kedelze miweril Cems<br />
mdare leqsebs, kacTa modgmisTvis ara<br />
aqvs fasi. niSanTa mwkrivi dahfara<br />
mtverma da JamTasvlisgan moedo xavsi.<br />
mxolod iuani _ xelmwifis kaci,<br />
striqonebSi rom Rrma gancdebs eZebs,<br />
ar indobs Tavis Zvirfas mosasxams,<br />
aSorebs mtvers da kiTxulobs leqsebs~.<br />
risTvis daiwera, ras da rogor<br />
gamoxatavs es leqsi rogor ibadeba is<br />
ganumeorebeli, brZnuli sisadaviTa da<br />
lakonizmiT savse ganwyoba, romlis<br />
`dawerac~ yvelaze rTuli amocanaTagania<br />
poetisTvis am yvelafers bo Ziui<br />
sityva-kodebis mwkrivisa Tu spiralis<br />
akinZviT aRwevs. es sityva-kodebi<br />
erTmaneTs `eSinaarsebian~, fiqrisa da<br />
gancdis erTian vels qmnian da genialur<br />
mTlianobas ise aRweven, rom<br />
sakuTar mniSvnelobas ar kargaven.<br />
raki, maRal poeziaze vsaubrobT,<br />
minda oTar WilaZis erTi leqsic gavixseno.<br />
mikvirs, rogor Seiqmna aseTi<br />
leqsi 1956 wels _ roca kompartiis<br />
yrilobebi imarTeboda da sabWoTa beladebs<br />
taSs ukravdnen. 50-ian wlebSi<br />
gamocemuli `poeziis anTologia~ vnaxe<br />
da gavocdi _ ver vnaxe Tundac samiod<br />
leqsi, romelsac poezias davarqmevdi.<br />
im dros ki oTar WilaZe werda:<br />
`wvims. mowyenili da sveli kvamli, cas<br />
etmasneba da sadRac erTvis. es Semodgomis<br />
dReebic wavlen, xsovnas Ser-<br />
Ceba aTasSi _ erTi. ai, gaivlis sul<br />
cota xani, mec mogonebad viqcevi<br />
SenTvis. wvims, mowyenili da sveli kvamli,<br />
cas etmasneba da sadRac erTvis~.<br />
mSvenieria. saocar ganwyobas qmnis. ganwyobas<br />
_ romlis `dawerac~ mxolod<br />
gamorCeul poetebs SeuZliaT.<br />
esaubra Tamar Juruli<br />
poeti<br />
_ Tqveni Taoba, miuxedavad komunisturi<br />
reJimis wnexisa, moeswro<br />
saqarTvelos, sadac jer kidev igrZnoboda<br />
feodaluri yofis primati.<br />
vgulisxmob bunebasTan Tanaarsebobas,<br />
masTan Serwymis harmoniulobas<br />
da Zveli tradiciebis<br />
gagrZelebis survils. samagaliTod<br />
gagaxsenebT Tqveni erTi leqsis<br />
pirvel strofs: `Cven moveswariT<br />
guTans da saxniss, wisqvilis borgvas,<br />
ubiwo mTvares... Cveni tyispira<br />
moxuci saxli mZimed da mSvidad<br />
aRebda karebs~. gviambeT Tqvens<br />
mSobliur fasanaurze, bavSvobis<br />
wlebze, im garemoze, saidanac<br />
amozrdilia es striqonebi.<br />
_ Cems bavSvobaSi verc ki warmovidgendi,<br />
rom guTani da saxnisi,<br />
wisqvili da sxva amgvari atributika,<br />
ucxo da gaugebari gaxdeboda dRevandeli<br />
TaobebisaTvis. soflis<br />
mewisqvile uaRresad kolorituli<br />
pirovneba iyo, wisqvili ki soflis<br />
macxovreblebis TavSesayari adgili,<br />
sadac gaigebdi yvela Worsa da mar-<br />
Tals. am leqsSi erTgvari nostalgiaa<br />
im wlebze, im STabeWdilebebze, dRemde<br />
rom masazrdoebs da Tavs maxsenebs.<br />
fasanaurSi davibade, ojaxSi meeqvse<br />
Svili viyavi. fasanauri maSin frontispira<br />
sofeli iyo – germanelebi<br />
kavkavTan idgnen. samudamod damamaxsovrda<br />
1941weli, samxedro gzaze manqanebis<br />
gadabmuli kolonebi, omi, Sim-<br />
Sili, gaWirveba. mama me-19 saukuneSi<br />
iyo dabadebuli, xolo deda _ 1900<br />
wels. Cven ki, samma eqvsi dedmamiSvilidan,<br />
ager 21 saukuneSi SemovdgiT<br />
fexi. ase rom, Cveni ojaxis istoria<br />
sam saukuneze aris ganfenili. mama<br />
pirvel msoflio omSi monawileobda,<br />
rusis jarTan erTad varSavaSi imyofeboda.<br />
wera-kiTxva ar icoda, magram<br />
sainteresod yveboda qveynis ambebs.<br />
omis dasrulebisTanave Cveni ojaxis<br />
nawili fSav-xevsureTSi gadavida<br />
sacxovreblad. mama gzebis SekeTebis<br />
ostatad muSaobda. orwyalSi davbinavdiT,<br />
fSavisa da xevsureTis mdinareebis<br />
SesarTavTan, gzis ostatebisaTvis<br />
gankuTvnil saxlSi. garSemo, 5-<br />
6 kilometris radiusiT, kaciSvili<br />
ar cxovrobda, zamTrobiT, gansakuTrebiT<br />
didTovlobis dros, TveobiT<br />
viyaviT mowyvetili gare samyaros.<br />
xanmokle zafxulis periodSi<br />
mamas davyavdi dReobebSi, xatobebSi.<br />
maSin gaCnda siyvaruli am orive kuTxisadmi.<br />
dedac TviTnaswavli gaxldaT,<br />
Zalian uyvarda wignebi da<br />
Svilebsac Segvayvara. Svidi wlisa<br />
barisaxos skola-internatSi Semiyvanes<br />
saswavleblad. jer kidev igrZnoboda<br />
omis susxi. daTareSobdnen SeiaraRebuli<br />
bandebi. Zarcvavdnen mgzavrebs,<br />
ojaxebs. soflebs ecemodnen<br />
qistebi, itacebdnen saqonels, xocavdnen<br />
mosaxleobas, Tumca arc xevsurebi<br />
rCebodnen valSi. qistebis msxverpli<br />
gaxda erTi Cemi Tanaklaseli<br />
da ramdenime skoleli. yvelaferi es<br />
vnaxe, moveswari, ganvicade. samociani<br />
wlebis dasawyisSi Cveni ojaxi isev<br />
fasanaurSi dabrunda. ar mWirdeba<br />
`gadanacvleba~ warsulSi, radgan<br />
sul `iq~ var, im wlebTan vurTierTob.<br />
ase yofila adamiani xandaxan _<br />
rogorc ityvian, is ar maxsovs, guSin<br />
ra vWame, magram imdroindeli yvelaferi<br />
maxsovs, yvela bavSvi da yvela<br />
moxuci, yvela SemTxveva. am yvelafers<br />
Zalian ganvicdi, xSirad<br />
literaturuli gazeTi<br />
SoTa qavTaraZe:<br />
`saTqmeli bevri damigrovda~<br />
wera adreul asakSi daiwyo. pirvelad Jurnal `ciskarSi~ daibeWda. mas Semdeg<br />
misi nawarmoebebi _ leqsebi, mxatvruli Targmanebi, mxatvruli narkvevebi,<br />
publicisturi werilebi _ periodulad qveyndeboda literaturul Jurnal-gazeTebSi.<br />
SoTa qavTaraZis TargmanebiT gaecno qarTveli mkiTxveli<br />
klasikur espanur epigramebs, calke wignad rom gamoica da mkiTxvelis didi<br />
mowoneba daimsaxura. batoni SoTa samocdaaTianelTa Taobas ganekuTvneba,<br />
magram am Taobis mxatvrul-esTetikuri Rirebulebebisgan gansxvavebiT, erTguli<br />
darCa im `poeturi orientirebisa~, rasac konvenciuri leqsi hqvia. misi<br />
leqsebi, miuxedavad intonaciuri sxvaobisa, niuansobrivad mainc enaTesaveba<br />
xalxur poezias, uaRresad gulwrfeli gamWvirvalobiTa da ubraloebiT<br />
rom gamoirCeva.<br />
vfiqrob, ra Secdoma davuSvi, ra ver<br />
ganvsazRvre. zogjer es uZilo Ramed<br />
mijdeba, Tumca gacnobierebuli maqvs,<br />
rom axla verafers Sevcvli, `Tavsa axlad<br />
vervin iSobs~.<br />
_ rodis daibeWdeT pirvelad<br />
_ leqsebs bavSvobidan vwerdi,<br />
pirveli leqsebi Jurnal `ciskarSi~<br />
1962 wels gamoqveynda. maSin didi yuradRebiT<br />
adevnebdnen Tvals poetur<br />
publikaciebs, arc Cemi gamoCena yofila<br />
SeumCneveli. maCerebdnen, milocavdnen,<br />
STabeWdilebebs miziarebdnen.<br />
axla es aravis ukvirs.<br />
_ Cvidmeti poeturi krebulis avtori<br />
da espanuri epigramebis mTargmneli<br />
xarT. Tqveni Semoqmedeba tradiciuli<br />
stilistikis, konvenciuri<br />
leqsis erTgulia, gqoniaT rodesme<br />
mcdeloba, verlibrisTvis migemar-<br />
TaT<br />
_ mTiuleTSi davibade da fSav-xevsureTSi<br />
vizrdebodi, sadac xalxurma<br />
poeziam arnaxul dones miaRwia da<br />
sadac gariTmuli leqsi batonobs... am<br />
garemoebam gansazRvra Cemi poeturi<br />
stilis simartive da ubraloeba. aseTsave<br />
garemoSi gaizardnen besik<br />
xaranauli, mamuka wiklauri, jarji<br />
fxoveli. maT Tavidanve uari Tqves<br />
tradiciuli leqsis saleqso formebze<br />
da scades, Tavi daeRwiaT xalxuri<br />
poeziis gavlenisagan. es garemoeba mxolod<br />
formalur Ziebad CaeTvlebodaT,<br />
formis SecvlasTan erTad rom ar<br />
SeecvalaT Tematikac (ufro adre amis<br />
cdebi gabriel jabuSanuris SemoqmedebaSi<br />
SeiniSneboda), maT fiqriani,<br />
tkiviliani ganwyobileba daamkvidres,<br />
uari Tqves heroikul paTosze, bunebis<br />
suraTebiT tkbobaze. CemSi ki ar iyo,<br />
Sinaganad, tradiciis uaryofis moTxovnileba.<br />
am mxriv, SeiZleba retrogradadac<br />
CamTvaloT. erT Cems leqs-<br />
Si vaRiareb kidec: `ver Sevbede<br />
okeanes, kunZulebze davrCi, verc ve-<br />
Sapze vinadire, ver vesrole barji~.<br />
`veSapebze~ nadiroba ufro riskianebs<br />
da gabedulebs xelewifebaT. Tavs vxri<br />
maTi riskisa da gabedulebis winaSe. ra<br />
Tqma unda, es Cemi Rirseba ar aris, magram<br />
arc did naklad mimaCnia, radgan<br />
tradiciuli leqsis adgili yovelTvis<br />
iyo da iqneba qarTul poeziaSi..<br />
_ rogor iTargmna espanuri epigramebi!<br />
_ Tavdapirvelad espanur epigramebs<br />
rusul enaze Targmnils gavecani,<br />
imdenad `qarTuli~ ganwyobilebebi<br />
aRmovaCine, iseTi axlobeli meCvena<br />
qarTveli mkiTxvelisTvis, gadavwyvite,<br />
meTargmna. pirveli qarTuli<br />
epigramebi daviT mWedlurma damistamba<br />
gamomcemloba `meranSi~. publikacias<br />
dadebiTi gamoxmaureba mohyva,<br />
ramac muSaobis gagrZeleba `mai-<br />
Zula~. amJamad samocze meti epigrama<br />
maqvs Targmnili. am Targmanebma ukve<br />
sam gamocemas gauZlo da arcerTi egzemplari<br />
gauyidveli ar darCenila.<br />
ase rom, kidev vapireb Targmnas. axali<br />
teqstebis moZiebaSi espanuri enis<br />
mcodneebi mexmarebian.<br />
_ Tqveni poezia, miuxedavad intonaciuri<br />
sxvaobisa, niuansobrivad<br />
enaTesaveba xalxur poezias...<br />
_ marTali xarT, Cemi poezia, ZiriTadad,<br />
xalxur poezias efuZneba,<br />
rogorc formiT, ise saTqmeliT. amis<br />
mizezi is garemo gaxldaT, romelSic<br />
gavizarde da saidanac viRebdi pirvel<br />
impulsebs.<br />
_ poetur krebulze `mzeTukan~<br />
interviu<br />
13<br />
wamZRvarebuli gaqvT rabindranaT<br />
Tagoris sityvebi _ `ase dasrulda<br />
Cemi cxovrebis pirveli wigni.~<br />
`mzeTukan~ rCeulia Tu Semajamebeli<br />
poeturi krebuli<br />
_ erTic da meorec. me ar<br />
mivekuTvnebi nayofieri mwerlebis<br />
ricxvs. Cems asakSi meti unda moeswro<br />
adamians, rom ityvian, kacia da guneba...<br />
rac aris, eg aris! krebulma<br />
`mzeTukan~ moicva TiTqmis yvelaferi,<br />
rac, Cemi gagebiT, ase Tu ise, Rirebuli<br />
Semiqmnia. cotaa, Zalian cota, magram<br />
am cotaSi kargic Tu aris, ara<br />
uSavs. Semoqmedeba Tavganwirvas<br />
moiTxovs, risi unaric, samwuxarod,<br />
ar aRmomaCnda. bevri ram ver davTme,<br />
bevr rames ver Sevelie... krebulze<br />
wamZRvarebulia Tagoris sityvebi:<br />
`ase dasrulda Cemi cxovrebis pirveli<br />
wigni~... magram igive Tema meordeba<br />
yovelTvis, gaivlis safexurebs, vidre<br />
ufro did simaRleze ar gada-<br />
Wris axal amocanebs. yoveli Cvengani<br />
modis, raTa Seqmnas Tavisi cxovrebis<br />
mxolod erTi wigni, romlis calkeuli<br />
Tavebi cxovrebis sxvadasxva safexurs<br />
ukavSirdebian. rac ufro didia<br />
misi brunvis radiusi, miT ufro gansxvavdebian<br />
es calkeuli nawilebi<br />
erTmaneTisgan, magram sinamdvileSi,<br />
isini erTi centris garSemo trialeben<br />
da erTsa da imave amosaval<br />
wertils ukavSirdebian. mec Sevqmeni<br />
mcire, umniSvnelo, magram Cemi cxovrebis<br />
erTi wigni.<br />
_ araerTi leqsi miuZRveniT<br />
Tqvens mSoblebs. am leqsebSi SeiniSneba<br />
warmavlobis gancda da mas-<br />
Tan Seurigebloba. gagaxsenebT ramdenime<br />
leqss `mamis saxli~, `sina-<br />
Tle~, `gardasvla~...<br />
_ xSirad vfiqrob mSoblebze. maT<br />
mZime cxovreba gamoiares, omi,<br />
represiebi, ukanonoba. am gaWirvebaSi<br />
gagvzardes, gvaswavles, gzaze<br />
dagvayenes. es gmiroba iyo maTi mxridan.<br />
samwuxarod, adamianebi midian da<br />
mxolod mogonebebs toveben. pirvelive<br />
leqsebi warmavlobis gancdam,<br />
ufro sworad, masTan Seurigeblobam<br />
damawerina. vcdilob `davamagro~<br />
droSi da sivrceSi mofarfate landebi<br />
da aCrdilebi gasaqrobad rom<br />
iswrafvian. maxsendeba didi amerikeli<br />
mwerlis Tomas vulfis romanis<br />
saTauri `Sin veravin brundeba~. `Sin~<br />
rogor ar brundebian, magram es `Sin~<br />
is aRar aRmoCndeba xolme, romelic<br />
gaxsovda, giyvarda da romelTan Sexvedrasac<br />
eswrafvodi. swored amgvari<br />
ganwyobilebiT aris nasazrdoebi<br />
Sens mier zemoT dasaxelebuli<br />
leqsebi.<br />
_ am bolo dros Tqveni ramdenime<br />
gamouqveynebeli moTxroba wavikiTxe.<br />
ratom gadawyviteT <strong>proza</strong>Si<br />
gecadaT bedi<br />
_ iyo ganwyobilebebi, Temebi,<br />
romlebic leqsad ver amovTqvi da<br />
survili gamiCnda <strong>proza</strong>Si mecada<br />
bedi, saTqmeli bevri damigrovda.<br />
ramdenad SevZeli, Tuki gamoqveynda,<br />
Tavad mkiTxvelma gansajos. vnaxoT,<br />
ras moitans wlebi.<br />
_ axali leqsebi Tu gaqvT<br />
_ axlac vwer xolme, maqvs bevri<br />
gamouqveynebeli leqsi. imedia, rodesme<br />
daibeWdeba.<br />
esaubra xaTuna alxaziSvili