13.01.2015 Views

proza

proza

proza

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

9 - 22 dekemberi 2011<br />

an saidan unda daviwyoT Tanamedrove<br />

mwerlobis aTvla _ es Zalze individualuri<br />

sakiTxia. bevrisTvis aTvlis<br />

wertili XX saukunis 50-iani wlebia,<br />

zogi ki mTel gasul saukunes Tanamedrove<br />

epoqad miiCnevs. rac unda vTqvaT,<br />

Wabua amirejibi, oTar WilaZe, guram<br />

doCanaSvili, jemal qarCxaZe is adamianebi<br />

arian, romelTa mxatvruli fiqri<br />

_ Tu yvela nawarmoebi ara, ramdenime<br />

mainc _ dros Zalian didxans<br />

gauZlebs.<br />

ar SeiZleba ilaparako Tanamedrove<br />

klasikosebze da rezo inaniSvili<br />

ar axseno. SesaniSnav avtorad mimaCnia<br />

besik xaranauli. <strong>proza</strong>Sic da poezia-<br />

Sic erTnairad sainteresoni iyvnen<br />

goderZi Coxeli da zaza TvaraZe. samwuxaroa,<br />

rom Cvens gverdiT aRar arian.<br />

axalgazrda avtorebidan zaza bur-<br />

WulaZes davasaxelebdi. miuxedavad<br />

imisa, rom sazogadoeba mis nawerebs<br />

sxvadasxvagvarad aRiqvams, me is Zalian<br />

saintereso mwerlad mimaCnia. kargad<br />

wers Tamri fxakaZe. gansakuTrebiT mxiblavs<br />

misi moTxroba `bostani konfliqtis<br />

zonaSi~, romlis inscenirebac<br />

ramdenime Teatris scenaze ganxorcielda.<br />

sityvam moitana da, SesaniSnavad<br />

weren qalebi. erTxel amerikeli klasikosis<br />

trumen kapotes intervius vkiTxulobdi.<br />

is ambobda, Tu gsurT gaigoT,<br />

ra aris namdvili moTxroba, qeTrin en<br />

porteris `SuadRis Rvino~ waikiTxeTo.<br />

samwuxarod, nawarmoebi wakiTxuli ar<br />

mqonda, is internetis saSualebiT moviZie<br />

da marTlac gaocebuli davrCi.<br />

Znelia trumenis rangis <strong>proza</strong>ikosis<br />

rekomendacias ar endo.<br />

_ Cvens gazeTSi gamoqveynebuli<br />

erTi Tqveni werili maxsendeba. masSi<br />

VIII_IX saukuneebis Cineli mwerlis,<br />

bo Ziu-is erT-erTi leqsis Sesaxeb<br />

saubrobT. vityodi, `striqonebSi<br />

Rrma azris mZebneli~ mkiTxveli xarT,<br />

amisTvis arasodes indobT `Zvirfas<br />

mosasxams~.<br />

_ leqsi, romelsac is werili<br />

eZRvneba, Tamaz Cxenkelma ramdenime<br />

aTeuli wlis win Targmna. misi saTauria:<br />

`lokaus sadguris kedelze Cems<br />

mier didi xnis win miwerili leqsebi~.<br />

is ase JRers: `kedelze miweril Cems<br />

mdare leqsebs, kacTa modgmisTvis ara<br />

aqvs fasi. niSanTa mwkrivi dahfara<br />

mtverma da JamTasvlisgan moedo xavsi.<br />

mxolod iuani _ xelmwifis kaci,<br />

striqonebSi rom Rrma gancdebs eZebs,<br />

ar indobs Tavis Zvirfas mosasxams,<br />

aSorebs mtvers da kiTxulobs leqsebs~.<br />

risTvis daiwera, ras da rogor<br />

gamoxatavs es leqsi rogor ibadeba is<br />

ganumeorebeli, brZnuli sisadaviTa da<br />

lakonizmiT savse ganwyoba, romlis<br />

`dawerac~ yvelaze rTuli amocanaTagania<br />

poetisTvis am yvelafers bo Ziui<br />

sityva-kodebis mwkrivisa Tu spiralis<br />

akinZviT aRwevs. es sityva-kodebi<br />

erTmaneTs `eSinaarsebian~, fiqrisa da<br />

gancdis erTian vels qmnian da genialur<br />

mTlianobas ise aRweven, rom<br />

sakuTar mniSvnelobas ar kargaven.<br />

raki, maRal poeziaze vsaubrobT,<br />

minda oTar WilaZis erTi leqsic gavixseno.<br />

mikvirs, rogor Seiqmna aseTi<br />

leqsi 1956 wels _ roca kompartiis<br />

yrilobebi imarTeboda da sabWoTa beladebs<br />

taSs ukravdnen. 50-ian wlebSi<br />

gamocemuli `poeziis anTologia~ vnaxe<br />

da gavocdi _ ver vnaxe Tundac samiod<br />

leqsi, romelsac poezias davarqmevdi.<br />

im dros ki oTar WilaZe werda:<br />

`wvims. mowyenili da sveli kvamli, cas<br />

etmasneba da sadRac erTvis. es Semodgomis<br />

dReebic wavlen, xsovnas Ser-<br />

Ceba aTasSi _ erTi. ai, gaivlis sul<br />

cota xani, mec mogonebad viqcevi<br />

SenTvis. wvims, mowyenili da sveli kvamli,<br />

cas etmasneba da sadRac erTvis~.<br />

mSvenieria. saocar ganwyobas qmnis. ganwyobas<br />

_ romlis `dawerac~ mxolod<br />

gamorCeul poetebs SeuZliaT.<br />

esaubra Tamar Juruli<br />

poeti<br />

_ Tqveni Taoba, miuxedavad komunisturi<br />

reJimis wnexisa, moeswro<br />

saqarTvelos, sadac jer kidev igrZnoboda<br />

feodaluri yofis primati.<br />

vgulisxmob bunebasTan Tanaarsebobas,<br />

masTan Serwymis harmoniulobas<br />

da Zveli tradiciebis<br />

gagrZelebis survils. samagaliTod<br />

gagaxsenebT Tqveni erTi leqsis<br />

pirvel strofs: `Cven moveswariT<br />

guTans da saxniss, wisqvilis borgvas,<br />

ubiwo mTvares... Cveni tyispira<br />

moxuci saxli mZimed da mSvidad<br />

aRebda karebs~. gviambeT Tqvens<br />

mSobliur fasanaurze, bavSvobis<br />

wlebze, im garemoze, saidanac<br />

amozrdilia es striqonebi.<br />

_ Cems bavSvobaSi verc ki warmovidgendi,<br />

rom guTani da saxnisi,<br />

wisqvili da sxva amgvari atributika,<br />

ucxo da gaugebari gaxdeboda dRevandeli<br />

TaobebisaTvis. soflis<br />

mewisqvile uaRresad kolorituli<br />

pirovneba iyo, wisqvili ki soflis<br />

macxovreblebis TavSesayari adgili,<br />

sadac gaigebdi yvela Worsa da mar-<br />

Tals. am leqsSi erTgvari nostalgiaa<br />

im wlebze, im STabeWdilebebze, dRemde<br />

rom masazrdoebs da Tavs maxsenebs.<br />

fasanaurSi davibade, ojaxSi meeqvse<br />

Svili viyavi. fasanauri maSin frontispira<br />

sofeli iyo – germanelebi<br />

kavkavTan idgnen. samudamod damamaxsovrda<br />

1941weli, samxedro gzaze manqanebis<br />

gadabmuli kolonebi, omi, Sim-<br />

Sili, gaWirveba. mama me-19 saukuneSi<br />

iyo dabadebuli, xolo deda _ 1900<br />

wels. Cven ki, samma eqvsi dedmamiSvilidan,<br />

ager 21 saukuneSi SemovdgiT<br />

fexi. ase rom, Cveni ojaxis istoria<br />

sam saukuneze aris ganfenili. mama<br />

pirvel msoflio omSi monawileobda,<br />

rusis jarTan erTad varSavaSi imyofeboda.<br />

wera-kiTxva ar icoda, magram<br />

sainteresod yveboda qveynis ambebs.<br />

omis dasrulebisTanave Cveni ojaxis<br />

nawili fSav-xevsureTSi gadavida<br />

sacxovreblad. mama gzebis SekeTebis<br />

ostatad muSaobda. orwyalSi davbinavdiT,<br />

fSavisa da xevsureTis mdinareebis<br />

SesarTavTan, gzis ostatebisaTvis<br />

gankuTvnil saxlSi. garSemo, 5-<br />

6 kilometris radiusiT, kaciSvili<br />

ar cxovrobda, zamTrobiT, gansakuTrebiT<br />

didTovlobis dros, TveobiT<br />

viyaviT mowyvetili gare samyaros.<br />

xanmokle zafxulis periodSi<br />

mamas davyavdi dReobebSi, xatobebSi.<br />

maSin gaCnda siyvaruli am orive kuTxisadmi.<br />

dedac TviTnaswavli gaxldaT,<br />

Zalian uyvarda wignebi da<br />

Svilebsac Segvayvara. Svidi wlisa<br />

barisaxos skola-internatSi Semiyvanes<br />

saswavleblad. jer kidev igrZnoboda<br />

omis susxi. daTareSobdnen SeiaraRebuli<br />

bandebi. Zarcvavdnen mgzavrebs,<br />

ojaxebs. soflebs ecemodnen<br />

qistebi, itacebdnen saqonels, xocavdnen<br />

mosaxleobas, Tumca arc xevsurebi<br />

rCebodnen valSi. qistebis msxverpli<br />

gaxda erTi Cemi Tanaklaseli<br />

da ramdenime skoleli. yvelaferi es<br />

vnaxe, moveswari, ganvicade. samociani<br />

wlebis dasawyisSi Cveni ojaxi isev<br />

fasanaurSi dabrunda. ar mWirdeba<br />

`gadanacvleba~ warsulSi, radgan<br />

sul `iq~ var, im wlebTan vurTierTob.<br />

ase yofila adamiani xandaxan _<br />

rogorc ityvian, is ar maxsovs, guSin<br />

ra vWame, magram imdroindeli yvelaferi<br />

maxsovs, yvela bavSvi da yvela<br />

moxuci, yvela SemTxveva. am yvelafers<br />

Zalian ganvicdi, xSirad<br />

literaturuli gazeTi<br />

SoTa qavTaraZe:<br />

`saTqmeli bevri damigrovda~<br />

wera adreul asakSi daiwyo. pirvelad Jurnal `ciskarSi~ daibeWda. mas Semdeg<br />

misi nawarmoebebi _ leqsebi, mxatvruli Targmanebi, mxatvruli narkvevebi,<br />

publicisturi werilebi _ periodulad qveyndeboda literaturul Jurnal-gazeTebSi.<br />

SoTa qavTaraZis TargmanebiT gaecno qarTveli mkiTxveli<br />

klasikur espanur epigramebs, calke wignad rom gamoica da mkiTxvelis didi<br />

mowoneba daimsaxura. batoni SoTa samocdaaTianelTa Taobas ganekuTvneba,<br />

magram am Taobis mxatvrul-esTetikuri Rirebulebebisgan gansxvavebiT, erTguli<br />

darCa im `poeturi orientirebisa~, rasac konvenciuri leqsi hqvia. misi<br />

leqsebi, miuxedavad intonaciuri sxvaobisa, niuansobrivad mainc enaTesaveba<br />

xalxur poezias, uaRresad gulwrfeli gamWvirvalobiTa da ubraloebiT<br />

rom gamoirCeva.<br />

vfiqrob, ra Secdoma davuSvi, ra ver<br />

ganvsazRvre. zogjer es uZilo Ramed<br />

mijdeba, Tumca gacnobierebuli maqvs,<br />

rom axla verafers Sevcvli, `Tavsa axlad<br />

vervin iSobs~.<br />

_ rodis daibeWdeT pirvelad<br />

_ leqsebs bavSvobidan vwerdi,<br />

pirveli leqsebi Jurnal `ciskarSi~<br />

1962 wels gamoqveynda. maSin didi yuradRebiT<br />

adevnebdnen Tvals poetur<br />

publikaciebs, arc Cemi gamoCena yofila<br />

SeumCneveli. maCerebdnen, milocavdnen,<br />

STabeWdilebebs miziarebdnen.<br />

axla es aravis ukvirs.<br />

_ Cvidmeti poeturi krebulis avtori<br />

da espanuri epigramebis mTargmneli<br />

xarT. Tqveni Semoqmedeba tradiciuli<br />

stilistikis, konvenciuri<br />

leqsis erTgulia, gqoniaT rodesme<br />

mcdeloba, verlibrisTvis migemar-<br />

TaT<br />

_ mTiuleTSi davibade da fSav-xevsureTSi<br />

vizrdebodi, sadac xalxurma<br />

poeziam arnaxul dones miaRwia da<br />

sadac gariTmuli leqsi batonobs... am<br />

garemoebam gansazRvra Cemi poeturi<br />

stilis simartive da ubraloeba. aseTsave<br />

garemoSi gaizardnen besik<br />

xaranauli, mamuka wiklauri, jarji<br />

fxoveli. maT Tavidanve uari Tqves<br />

tradiciuli leqsis saleqso formebze<br />

da scades, Tavi daeRwiaT xalxuri<br />

poeziis gavlenisagan. es garemoeba mxolod<br />

formalur Ziebad CaeTvlebodaT,<br />

formis SecvlasTan erTad rom ar<br />

SeecvalaT Tematikac (ufro adre amis<br />

cdebi gabriel jabuSanuris SemoqmedebaSi<br />

SeiniSneboda), maT fiqriani,<br />

tkiviliani ganwyobileba daamkvidres,<br />

uari Tqves heroikul paTosze, bunebis<br />

suraTebiT tkbobaze. CemSi ki ar iyo,<br />

Sinaganad, tradiciis uaryofis moTxovnileba.<br />

am mxriv, SeiZleba retrogradadac<br />

CamTvaloT. erT Cems leqs-<br />

Si vaRiareb kidec: `ver Sevbede<br />

okeanes, kunZulebze davrCi, verc ve-<br />

Sapze vinadire, ver vesrole barji~.<br />

`veSapebze~ nadiroba ufro riskianebs<br />

da gabedulebs xelewifebaT. Tavs vxri<br />

maTi riskisa da gabedulebis winaSe. ra<br />

Tqma unda, es Cemi Rirseba ar aris, magram<br />

arc did naklad mimaCnia, radgan<br />

tradiciuli leqsis adgili yovelTvis<br />

iyo da iqneba qarTul poeziaSi..<br />

_ rogor iTargmna espanuri epigramebi!<br />

_ Tavdapirvelad espanur epigramebs<br />

rusul enaze Targmnils gavecani,<br />

imdenad `qarTuli~ ganwyobilebebi<br />

aRmovaCine, iseTi axlobeli meCvena<br />

qarTveli mkiTxvelisTvis, gadavwyvite,<br />

meTargmna. pirveli qarTuli<br />

epigramebi daviT mWedlurma damistamba<br />

gamomcemloba `meranSi~. publikacias<br />

dadebiTi gamoxmaureba mohyva,<br />

ramac muSaobis gagrZeleba `mai-<br />

Zula~. amJamad samocze meti epigrama<br />

maqvs Targmnili. am Targmanebma ukve<br />

sam gamocemas gauZlo da arcerTi egzemplari<br />

gauyidveli ar darCenila.<br />

ase rom, kidev vapireb Targmnas. axali<br />

teqstebis moZiebaSi espanuri enis<br />

mcodneebi mexmarebian.<br />

_ Tqveni poezia, miuxedavad intonaciuri<br />

sxvaobisa, niuansobrivad<br />

enaTesaveba xalxur poezias...<br />

_ marTali xarT, Cemi poezia, ZiriTadad,<br />

xalxur poezias efuZneba,<br />

rogorc formiT, ise saTqmeliT. amis<br />

mizezi is garemo gaxldaT, romelSic<br />

gavizarde da saidanac viRebdi pirvel<br />

impulsebs.<br />

_ poetur krebulze `mzeTukan~<br />

interviu<br />

13<br />

wamZRvarebuli gaqvT rabindranaT<br />

Tagoris sityvebi _ `ase dasrulda<br />

Cemi cxovrebis pirveli wigni.~<br />

`mzeTukan~ rCeulia Tu Semajamebeli<br />

poeturi krebuli<br />

_ erTic da meorec. me ar<br />

mivekuTvnebi nayofieri mwerlebis<br />

ricxvs. Cems asakSi meti unda moeswro<br />

adamians, rom ityvian, kacia da guneba...<br />

rac aris, eg aris! krebulma<br />

`mzeTukan~ moicva TiTqmis yvelaferi,<br />

rac, Cemi gagebiT, ase Tu ise, Rirebuli<br />

Semiqmnia. cotaa, Zalian cota, magram<br />

am cotaSi kargic Tu aris, ara<br />

uSavs. Semoqmedeba Tavganwirvas<br />

moiTxovs, risi unaric, samwuxarod,<br />

ar aRmomaCnda. bevri ram ver davTme,<br />

bevr rames ver Sevelie... krebulze<br />

wamZRvarebulia Tagoris sityvebi:<br />

`ase dasrulda Cemi cxovrebis pirveli<br />

wigni~... magram igive Tema meordeba<br />

yovelTvis, gaivlis safexurebs, vidre<br />

ufro did simaRleze ar gada-<br />

Wris axal amocanebs. yoveli Cvengani<br />

modis, raTa Seqmnas Tavisi cxovrebis<br />

mxolod erTi wigni, romlis calkeuli<br />

Tavebi cxovrebis sxvadasxva safexurs<br />

ukavSirdebian. rac ufro didia<br />

misi brunvis radiusi, miT ufro gansxvavdebian<br />

es calkeuli nawilebi<br />

erTmaneTisgan, magram sinamdvileSi,<br />

isini erTi centris garSemo trialeben<br />

da erTsa da imave amosaval<br />

wertils ukavSirdebian. mec Sevqmeni<br />

mcire, umniSvnelo, magram Cemi cxovrebis<br />

erTi wigni.<br />

_ araerTi leqsi miuZRveniT<br />

Tqvens mSoblebs. am leqsebSi SeiniSneba<br />

warmavlobis gancda da mas-<br />

Tan Seurigebloba. gagaxsenebT ramdenime<br />

leqss `mamis saxli~, `sina-<br />

Tle~, `gardasvla~...<br />

_ xSirad vfiqrob mSoblebze. maT<br />

mZime cxovreba gamoiares, omi,<br />

represiebi, ukanonoba. am gaWirvebaSi<br />

gagvzardes, gvaswavles, gzaze<br />

dagvayenes. es gmiroba iyo maTi mxridan.<br />

samwuxarod, adamianebi midian da<br />

mxolod mogonebebs toveben. pirvelive<br />

leqsebi warmavlobis gancdam,<br />

ufro sworad, masTan Seurigeblobam<br />

damawerina. vcdilob `davamagro~<br />

droSi da sivrceSi mofarfate landebi<br />

da aCrdilebi gasaqrobad rom<br />

iswrafvian. maxsendeba didi amerikeli<br />

mwerlis Tomas vulfis romanis<br />

saTauri `Sin veravin brundeba~. `Sin~<br />

rogor ar brundebian, magram es `Sin~<br />

is aRar aRmoCndeba xolme, romelic<br />

gaxsovda, giyvarda da romelTan Sexvedrasac<br />

eswrafvodi. swored amgvari<br />

ganwyobilebiT aris nasazrdoebi<br />

Sens mier zemoT dasaxelebuli<br />

leqsebi.<br />

_ am bolo dros Tqveni ramdenime<br />

gamouqveynebeli moTxroba wavikiTxe.<br />

ratom gadawyviteT <strong>proza</strong>Si<br />

gecadaT bedi<br />

_ iyo ganwyobilebebi, Temebi,<br />

romlebic leqsad ver amovTqvi da<br />

survili gamiCnda <strong>proza</strong>Si mecada<br />

bedi, saTqmeli bevri damigrovda.<br />

ramdenad SevZeli, Tuki gamoqveynda,<br />

Tavad mkiTxvelma gansajos. vnaxoT,<br />

ras moitans wlebi.<br />

_ axali leqsebi Tu gaqvT<br />

_ axlac vwer xolme, maqvs bevri<br />

gamouqveynebeli leqsi. imedia, rodesme<br />

daibeWdeba.<br />

esaubra xaTuna alxaziSvili

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!