18. Zenbakia - Lea-Artibai Amankomunazgoa

18.
Gurasoentzako aldizkaria
• Hiruhilabetekaria
2006ko udaberria
Lea Artibai Amankomunazgoa • Prebentzio Zerbitzua

Gurasoentzako aldizkaria
Lege Gordailua BI-2770-01
Laguntzaileak
• Ondarroako Udal Euskera Zerbitzua
• Guraso elkarteak:
Amorotoko Herri Ikastetxea
Berriatuko Herri Ikastetxea
Etxebarriko Manuela Zubizarreta Eskola
Ispasterko Eskola unitarioa
Lekeitioko Eskola Publikoa
Lekeitioko R.M. Azkue Ikastola
Markina-Xemeingo Bekobenta Eskola Publikoa
Markina-Xemeingo Berakruz Ikastola
Ondarroako Zaldupe Eskola Publikoa
Ondarroako Zubi Zahar Ikastola
Ondarroako Txomin Agirre Ikastola
Ondarroa-Lekeitio Institutua
Maketazioa 11BARRI
Imprimategia GERTU imprimategia
Banatzailea Asmatu XXI
Egilea
Lea-Artibaiko Amankomunazgoa
• Prebentzio Zerbitzua
Patrokua Jauregia • Xemein Etorbidea, 13
48270 MARKINA-XEMEIN
Tf.: 94 616 90 78 • Faxa: 94 616 92 78
prebentzioa@lea-artibai.org
www.lea-artibai.org
18. zenbakia
3 Barriak
Gurasoentzat eta
gurasoekin
Guraso topaketak
4 0tik 5 urtera
Txikienen elikadura
Gema Iholdi
Maite Zudaire
6 6tik 11 urtera
Nola jokatu jarrera
arazoen aurrean
Ainhoa Manzano
Juan Luis Martin
8 Zeure Txokoa
Gurasoei erantzuten
Nerea Urrosolo
10 12tik 18 urtera
Neba-arreben
arteko harremanak
Fernando Olabarrieta
Enrique Arranz
12 Denentzat
Mugikorrak bai, baina
baldintza batzuekin
Alberto Martinez de Santos
Babesleak
Ekintza honek Foru Aldundiaren dirulaguntza jaso du
Etxebizitza eta Gizarte gaietako saila
2 Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaberria

arriak
Gurasoentzat eta gurasoekin
Lea Artibai Amankomunazgoko
droga gaietako prebentzio zerbitzu
eta ikaszentru eta guraso elkarte
desberdinen elkarlanaren ondorioz,
GURASO TOPAKETAK proiektua
landu izan dugu ikasturte honen
azken hilabete hauetan.
Uste dugu seme-alabak hazteko
jardun honetan askotan estrategia,
pauta eta orientabideak hartzea,
ondoren norberak jorratzeko ondo
datorkigula guraso garen denori.
Beraz, guraso topaketak proiektu
honekin hori bera landu nahi izan da
gai hauek ikutuz:
• Azkue ikastolan:
"Pantailadun jokuen erabilera",
"gurasoak gara: nola zaindu gure
burua", "haur masajea", "sexu
harremanen bilakaera gazteengan",
"drogen inguruan prebentzioa" eta
"elikadura".
• Bekobenta eskola publikoan:
"Umeak, telebista eta interneta",
"etorkinen integrazioa" eta "elikadura".
• Berakruz ikastolan:
"Bullying", "familiaren funtzioa
seme-alaben heziketa gaiaren
aurrean" eta "Bizitzarako trebetasunak".
• Ondarroa-Lekeitio institutoan
(Lekeition):
"Drogen inguruan tertuliak, prebentzioa"
• Zaldupe eskola publikoan:
"Ume txikienen ezaugarriak eta portaerak",
"eskola-familia harremana",
"sexualitatea eta afektibitatea",
"nola hobetu eskola errendimendua",
"LHtik DBHra aldaketak/gurasoak
ere ikasten", "bizitzarako trebetasunak"
eta "pantailadun jokuen
erabilera".
• Txomin Agirre ikastolan:
"Errespetua eta elkarbizitza familian"
• Zubi Zahar ikastolan:
"Haur masajea" eta "inteligentzia
emozionala".
Topaketa hauek antolatzen ibili
zareten guraso elkarte eta ikaszentruetako
arduradunoi eta parte hartu
duzuen guraso guztioi ere ZORIO-
NAK egindako lan bikainagatik.
GURASOENTZAT AMANKOMU-
NAZGOAN beste 3 zerbitzu hauek
ere baditugu; zuok gurasook doan
erabili ahal dituzua:
• "familientzako orientazio
psikologikoa": guraso guztiei
zuzenduta, seme-alaben heziketa
gaien inguruko kontsulta egiteko;
zerbitzu pertsonala eta konfidentziala
da; zerbitzura jotzeko 3 era
hauek daude:
telefonoz (94 4051549), emailez
(www.etxadi.org), edota posta
arruntez (Etxadi. Maximo Agirre 18
bis, 5ª planta, dpto.10, 48011
Bilbao). Zerbitzua ere 3 era horietan
jaso daiteke.
• "drogen inguruko gaietan
arreta zuzena": guraso/familia
guztiei zuzenduta, seme-alaben
drogen kontsumoa dela-ta edota
gaiak kezkatuta, orientazioa ematen
da. Zerbitzu pertsonala eta konfidentziala
da, aurrez aurrekoa, hau
da, zuzenean eskeintzen da, eskatzailearekin
elkartuz.
Zerbitzura jotzeko: telefonoz deitu
(94 616 9078) eta elkarrizketa
eguna ematen da. (Zerbitzuko arduraduna
bera mugitzen da eskatzailearen
udalerrira).
• Dokumentazio zentroa: gurasoei
heziketaren inguruko hainbat
dokumentu prestamo gisa erabiltzeko
aukera eskaintzen zaie. Dokumentuak
eskatzeko telefonoz deitu
behar da prebentzio zerbitzura: 94
616 90 78. •
Egiteko Prest!
aldizkariari
dagokion
informazioa
• "ZEURE TXOKO"ra atalera galderarik
egin nahi baduzu, lasai egin,
erantzuna ere ahalik eta arinen
emango dizugu-eta; ez duzu zertan
hurrengo aldizkariaren zain egon
behar. Zure galdera eta helbidea argi
esan eta erantzungo dizugu. •
• Hemen agertzen diren liburu, KD
edota bideo guztiak Amankomunazgoko
prebentziorako zerbitzuan
dauzkagu, zuotako edozeinen eskura
erabili ahal izateko. Doan uzten
dira denbora zati baterako. •
“Egiteko prest!” aldizkaria Interneten:
www. lea-artibai.org
Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaberria
3

0tik 5 urtera 5era
Gema Ioldi eta Maite Zudaire
Nudieva, Nutrizioa eta Dietetikako dietalari-nutrizionistak
• IRUÑEA
Txikienen elikadura
4
Neska-mutilak zaintzeko
ardura dutenek funtsezko
papera jokatzen dute haien
osasunaren sustapenean.
Osasunerako hezteak "elikadura"ri
buruzko ezagupenak
izatea esan nahi du, zeren
eta dieta egoki batek haiek
hazkuntza eta garapen hobezina
izan ditzaten lagundu,
izan ditzaketen nutriziogabeziak
saihestu, eta alterazio
eta gaixotasunen prebentzio
eta tratamenduan
laguntzen baitu (digestionahasteak,
diabetesa, gainpisua,
eta elikadura-etorkiko
alergia eta intolerantziak).
Era berean, adin horietan,
janariaren aurreko jokabide
desegokiak ager daitezke,
eta haien jakinaren gainean
egon behar da, hala nola jangalerik
eza edo nahi duena
baino jaten ez duen haurra,
modu eraginkorrean aurre
egiteko.
Haurren elikadura. Komeni da
adinaren araberako bereizketa
egitea
Txikienen organismoa aldatu egiten da
egunetik egunera. Horrek azaltzen du
haien energia- eta elikagai-beharrak
aldatu egiten direla adinaren arabera,
eta handitzen doazen heinean, baita
sexuaren arabera ere. Elikadura haur
bakoitzaren ezaugarrietara egokitu
beharko da, haren hazkuntza- eta garapen-erritmoa,
jangalea, gustuak, osasun-egoera
eta egiten duen jarduera fisikoaren
maila kontuan hartuz.
0 - 1 urte. Lehen urtean, haurtxoak
muga handiak ditu, bere organo eta sistemen
heldugabetasun-maila dela eta.
Bularra edo formula egokituak elikagai
bakarra izaten dira 5 edo 6 hilabete bete
arte, eta une horrexetan hasi behar dira
elikagai osagarriak sartzen, modu mailakatu
eta arautu batean.
2 - 5 urte. Txikienak pixkanaka familiaren
dietara txertatuz joan behar dira.
Denetarik jaten erakutsi behar zaie,
zeren eta askotariko dieta batek haien
jangalea bizkortu, haien beharrak ase,
eta etorkizunari begira elikadura-ohitura
egoki batzuk zehazten baititu.
Zein adinetatik aurrera aldatzen
dira digestio- eta metabolismofuntzioak
2 urtetik aurrera, neska-mutilek ia denetarik
jan dezakete. Dena dela, kantitateak
eta elikagaiak haien bilakaerara egokitu
beharko dira, betiere haien jangalea
eta beharrak gehiegi balioetsi gabe. Adin
horretan, hazkuntzaren abiada handia
da, nahiz eta motelduz joaten den hiru
urte arte. Eta, hain zuzen ere, hiru urtetik
aurrera are gehiago murrizten da
haurren hazkuntza-erritmoa, nerabezarora
iritsi arte. Horrek haurren jangaleari
eta beharrei eragiten die, nahiz eta esan
daitekeen handienek adin txikienekoen
elikagai berak behar dituztela, baina
kantitate handiagoan, jakina.
Normala da haien jangalean
aldaketak egotea Zer egin daiteke
Aita-ama askok seme-alabak pediatrarenera
eramaten dituzte, honelako kexuekin:
"Ez dit ezer jaten, eta jaten duenean,
gogo-faltaz eta protestaka jaten du; gainera,
badirudi ez dela nahikoa hazten".
Jangale txikiagoa haurraren gorputzaren
erantzun normala izaten da, zeren eta,
2tik 5 urtera, hazkuntza-erritmoa bizitzako
lehen urtean baino motelagoa baita.
Nahiz eta dieta aldatu egiten den egun
batetik bestera eta denbora-aldi luzeetan
jaten ez dutela iruditu, haurraren
hazkundea eta garapena normalak izan
daitezke. Gehiegi behartzen baditugu,
baliteke janariarekiko arbuio iraunkor bat
garatzea, zeren eta haientzat jatea zerbait
ez-erosoa eta ez oso atsegingarria
bihurtzen baita. Jangalerik ezari aurre
egiteko, hau komeni da: ezorduetan jan
dezaten eragotzi; eguneko 4 jatorduak
errespetatu (gosaria, bazkaria, afaria eta
hamaiketakoa edo askaria); indargarri
positiboak erabili (handiek bezala jaten
duzu; gustua ematen du zu jaten ikusteak,
etab.); menua aurkezpen-ordenaren
arabera jan; beren nahiak aintzat hartu,
eta plateren aurkezpena zaindu, bai eta,
jatorduen hasieran –jangale handiagoa
liburu gomendagarriak
Liburu hauek saretik
hartu ahal dira
http://trabajoyalimentacion.consumer.es
www.aesa.msc.es/aesa/web/AESA.jsp
Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaberria

elkarrizketa
dutenean, alegia– elikagai berriak dastatu
dosi txikietan. Jokabide desegokia
hartzen dutenean, ez da garrasi, haserre
edo zigorrik erakutsi behar. Hobe da,
adostutako denbora amaitzen denean,
platera kentzea eta hurrengo otorduan
berriro aurkeztea, iruzkinik edo dramarik
gabe.
Haurren dietaren ezaugarriak
Neska-mutilek imitazioz ikasten dute;
hori dela eta, elikadura-heziketa egoki
bat, esaten dena eginez, da haurrei ohitura
onak helarazteko modurik onena.
Dietak askotarikoa izan behar du plater,
zapore, ehundura eta are koloreetan ere,
haurraren ahoa denetarik jatera ohitzeko.
Gozokiak, aperitiboak, opilak, freskagarriak,
etab, sarritan jan ditzaten eragoztea
komeni da, ez baitute elikatzen eta
jangalea kentzen baitiete. Gosarian,
esneki bat eta zerealak (gailetak, zerealak,
ogia, etab.) sartu behar dira; gainera,
fruta edo zukua badaramate, hobeto.
Hamaiketako eta askarietan, hobe da
etxeko ogitartekoak, frutak edo esnekiak
eskaintzea, hestebete, pate eta gazta
koipetsu gehiegirik gabe. Bazkarian,
honako hauek sartu behar dira: lehen
platera) arroza, lekaleak, pasta, entsaladak
edo barazkiak patatekin; karbohidrato
askoko elikagai energetikoak.
Lekaleak eta zerealak plater berean
uztartzen badituzu, bigarren plater oso
elikagarria lortuko duzu, eta haragi,
arrain edo arrautzen asteko errazioren
bat ordeztu ahal izango duzu.
Bigarrenak) Haragiak, arrainak edo
arrautzak; kantitate neurritsuetan behar
dituzten proteinak, burdina eta beste elikagai
batzuk ematen dizkiete. Bigarrenei,
entsaladak, berdura, ilarrak edo patatak
erantsi, eta ez beti frijituak! Ez ahaztu ogi
pixka bat eskaintzea. Eta, otordu on
baten azkenburuko gisa, ez dago fruta
edo esneki soil bat (jogurta, esaterako)
baino hoberik. Afariak bazkariak baino
arinagoa izan behar du, eta familia osoari
dieta orekatzeko aukera ematen dio,
eguneko beste otorduetan hartu dituzten
elikagaiak kontuan hartuz.
Haurren elikadura on baterako 7
gako
1. Ohitu itzazu lehenbailehen denetarik
jatera.
2. Eskain iezazkiezu janari ez oso koipetsuak,
gatz gutxikoak eta ez oso azukredunak.
3. Haurtzaindegi edo ikastolako menua
ezagutzen baduzu, eguneko gainerako
otorduekin osatu ahal izango duzu, dieta
orekatua izan dadin.
Elikagaien aien kontsumo-ohiturk
ontsumo-ohiturak,
maiztasuna:
Lantzean behingoak:
Koipeak (margarina, gurina)
Gozoki, opil, karamelu zein pastelak
Edari freskagarriak eta izozkiak
Haragi koipetsuak eta hestebeteak
4. Elikagaiak hainbat modutan prestatzen
badituzu, uztartu gutxiago gustatzen
zaizkiela dakizunak atseginago dituzten
beste batzuekin eta aurkeztu modu erakargarri
batean; errazago hartuko dituzte.
5. Parte har dezatela erosketan, sukaldean,
mahaia jartzen, etab. Horrela jabetzen
dira zein garrantzitsua den elikadura
eta erantzukizun handiagoa hartzen dute
janariak aukeratzerakoan.
6. Erakuts iezaiezu elikagaiei buruz dakizun
guztia: zertarako balio duten, zenbat
behar duen gorputzak elikagai bakoitzetik,
etab., haien garrantzia ezagut dezaten
7. Gozatu familiarekin otorduez (bazkaria
edo afaria), giro bare eta lasai batean.
Eta ez ezazu ahaztu txikienek imitazioz
ikasten dutela. •
7 claves de una buena
alimentación infantil
1. Acostúmbrales cuanto antes a comer
de todo.
2. Ofréceles alimentos poco grasientos,
con poca sal y poco azucarados.
3. Si conoces el menú de la guardería o
la ikastola, podrás complementarlo con el
resto de comidas del día para que la
dieta sea equilibrada.
4. Si cocinas los alimentos de diferentes
maneras, combinas aquellos que sabes
que les gustan menos con otros de
mayor agrado y los presentas de forma
atractiva, será más fácil que los tomen.
Egunero-egunero:
Arrainak eta mariskoak (astean 3-4 razio)
Giharra (astean 3-4 razio)
Arrautzak (astean 3-4 razio)
Lekaleak, egoskariak (astean 2-4 razio)
Fruitu lehorrak (astean 3-7 razio)
Esnea eta esnekiak: jogurta eta gazta
eta oliba olioa (egunean 2-4 razio)
Barazkiak eta ortuariak
(egunean, 2 razio edo gehiago)
Fruta (egunean, 3 razio
edo gehiago)
Ogia, zereal integralak,
arroza, pasta eta patatak
(egunean, 4 edo 6 razio)
Ura (egunean 4-8 razio)
... eta egunero
ARIKETA FISIKOA
Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaberria
5. Hazles partícipes de la compra, la
cocina, de poner la mesa, etc. De este
modo adquieren mayor conciencia de lo
importante que es la alimentación y una
mayor responsabilidad en su elección.
6. Enséñales todo lo que sabes sobre los
alimentos -para qué sirven, cuánto necesita
el cuerpo de cada alimento, etc.-,
para que reconozcan su importancia.
7. Disfrutad en familia del momento de la
comida o la cena, en ambiente relajado y
tranquilo. Y no olvides que los más
pequeños aprenden por imitación.
5

6tik 11ra
6tik 11 urtera
Ainhoa Manzano Fernandez eta Juan Luis Martin Aiala
Familia-Psikologia Unibertsitate zentroa • ETXADI
• BILBO
Jarrera arazoak, nola
jokatu horien aurrean
Umeak zaratatsuak dira, zikinak,
desordenatuak, arduragabeak;
gauzak ahazten zaizkie,
denbora kentzen digute, exijenteak
dira eta beti daude hor.
Lar lanpetuta gaudenean, ezin
dira albo batera utzi aste batzuez,
hobby edo zaletasun
batekin egiten dugun bezala.
Sarritan, seme-alaben jarrerarengatik
dagoen ardura ez da
gertakari zehatz baten ondorioz
sortzen, baizik eta neke
egoera orokor baten ondorioz.
Hala ere, Familiak
Orientatzeko Zerbitzuak jarrera
arazoen gaineko kezka
zehatz batzuk antzeman ditu,
eta gu horiei erantzuten saiatzen
gara.
Azkenaldian kontsulta ugari jasotzen
ari zarete 6 eta 11 urte bitarteko
umeen jarrera arazoei dagokienez,
arazoa da familientzat
Bai, bada, eta entzuten ari garen esaldirik
ohikoena da badirudiela semealabak
"apropos portatzen direla gaizki"
eta portaera txarra erakustea gustatzen
zaiela guraso eta lagunen
aurrean. Guk esaten diegu adin horretan
jarrera arazo batzuk normalak izan
daitezkeela umearen bilakaeran.
Bizitzako une horretan gatazka sortzen
da umearen eta besteen interesen
artean, eta, beste kasu batzuetan,
baliabide bat bezala erabiltzen dute,
gurasoen arreta erakartzeko eta afektu
gehiago jasotzeko. Horrekin ez
gara muturreko arazoez ari. Kasu
horietan portaera txarraren arrazoiak
etxean bizitako arazoak eta umearen
errealitate soziala izan daitezke.
Zein dira kexa ohikoenak adin tarte
horretako umeen kasuan
Familian, gurasoak kexu dira adin
horietako umeek protestatu egiten
dutelako, ez dutelako gela altxatu
nahi, ez dituztelako eskolako lanak
egin nahi, une oro telebista ikusi edo
kontsolarekin jolastu nahi dutelako,
edo, orokorrean, "ez dutelako esana
egin nahi". Bestalde, eskolan, adin
horietako ume batzuk era agresibo
batean jokatzen dute, ikaskideak jo
edo molestatuz.
Arazo horien aurrean, gurasoek zer
izan behar dute kontuan adin horretako
seme-alabekin egunero duten
harremanean
Oro har, gurasoek bereiztu egin behar
dute "agindu" eta "exijitu" zer den.
Agintzea, aginduak ematea da, baina
horrela umeei ez zaie erakusten nola
jokatu behar duten, zer egin behar
duten eta zer ez. Exijitzea, ostera,
arauak, hau da, gure zentzuzko esanak
edota eurek hartutako erabakiak
bete ditzaten lortzea da. Horrela,
koherentziaz eta era egonkor batean
jokatzearen "kontzientzia" garatzen
laguntzen zaie, etorkizunean seguru
senti daitezen eta ez dezaten zer egin
behar duten esango dien inoren beharrik
izan.
Eta maila praktikoagoan, esate
baterako, "eskolako lanak egin nahi
ez dituztenean", zer egin dezakete
familiek
Lehenengo eta behin, kontuan izan
behar dugu ume eta familia guztiak
desberdinak direla, baina, hala ere,
kasu horietarako oinarrizko estrategia
batzuk eman ditzakegu: begien bistakoa
den arren, toki bat egokitu behar
da egunero lan egin ahal izateko, hau
da, mahaia, aulkia eta argia, umea
distraitu ditzaketen gauzak urrunduz
(musika, TV, eta abar...); umearengan
ohitura piztu behar da, egunero toki
horretan denbora bat eman dezan.
Garrantzitsua da, baita ere, umearekin
hitz egitea eta ikasketengatik galdetzea;
berarekin adostuta, eskolako
lanetan lagun dakioke, baina irtenbideak
berak bilatzera bultzatu behar
dugu. Guraso bezala, ezin dizkiegu
eskolako lanak geuk egin, lehenago
amaitzearren, hori akats bat da; eta ez
dute ordu bat baino gehiago eman
behar eskolako lanak egiten, erabat
justifikatuta ez badago. Familiak eskolarekin
harremanetan egon behar du,
informazioa trukatzeko, umearen
jarrera hobetze aldera. Azkenik,
kasuen arabera, jarritako helburuak
lortzen baditu, egokia izan daiteke
umea saritzea eta animatzea.
liburu gomendagarriak
"El niño desobediente.
Estrategias para su control"
C. Larroy eta María L. de La Puente.
Ediciones Pirámide Argitaletxea.
"Nuestros hijos y sus problemas"
Paulino Castells. Folio Argitaletxea.
6 Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaberria

elkarrizketa
Zer egin daiteke umeak ez direnean
telebistatik urruntzen edo bideokontsolarekin
larregi jolasten dutenean
Hasteko, mugatu egin behar da
umeek telebistaren aurrean ematen
duten denbora; ez da telebista erabili
behar ohiko distrakzio modura.
Horretarako, aisialdirako alternatiba
erakargarriak eta hezitzaileak eskaini
behar dizkiegu. Arau batzuk ezarri
behar ditugu umearentzat eta familiako
gainerako kideentzat. Horietatik
abiatuta, ohitura onak sustatu ahal
izango ditugu telebistaren erabilerari
dagokionez. Esate baterako, ikusi
ahal dituen programak aukeratu, umearekin
eseri telebista ikusteko, programak
komentatu; baina, eredu koherentea
eskaini behar diogu beti, esate
baterako, erabakitzen bada telebista
itzalita egongo dela sei eta erdietatik
zortzietara, eskolako lanak egiteko,
gurasoek beste zerbaitetan eman
behar dute denbora, arau hori bete
dadin. Bideokontsolei dagokienez,
horien erabilera egokia bultzatu behar
da; horretarako, mugak jarri behar
dira horiek erabiltzeko denborari eta
uneari dagokienez; umeekin jolastu
behar da, eta, hasi baino lehen, joko
bakoitzaren edukiaz informatu behar
dugu.
Horrela ere, ume batzuek ez dute
esanekoa egiten, "zer egin daiteke
"esanekoa ez den umearekin"
Lehenengo eta behin, kontu handia
izan behar da etiketekin, ez da umea
katalogatu behar eta "esan txarrekoa"
dela esan behar. Funtsezkoa da arau
sinpleak eta ulergarriak jartzea, hau
da, ez da gauza absurdurik exijitu
behar; esate baterako, 8 urteko alabarekin
bagoaz lagun batzuen etxera
jaten, ez diogu esan behar "ondo portatzeko",
gehiago zehaztu beharko
genuke, eta " mahai-tresnak ondo erabiltzeko"
edo "jatekoagatik ez kexatzeko"
esan geniezaioke, eta, janaria
ez bazaio gustatzen, aukera eman
behar diogu, apur bat jango duela
esateko, protestatu beharrik gabe.
Arau kopurua ere mugatu egin behar
da eta entzuten ari dela ziur gaudenean
eman behar dizkiogu. Azkenik,
eskatzen dioguna bere eskuetan egon
behar da; era berean, ez da egokia 2
urteko ume bati egunero ohea egiteko
eskatzea; eta 11 urteko ume bati ezin
diogu eskatu hurrengo hiruhilekoan
ikasgai guztiak gainditzeko, aurrekoan
ia denak suspenditu baditu. Merezi
du ziur jakitea proposatzen dioguna
lortu ahal izango duela, arrakastak
animatu egingo du-eta. Garrantzitsua
da ere, gure seme-alabaren hitza
sinistea eta, hala ere, esana ez badu
egiten, aukera eman behar zaio, eta
zerbait positiboa bilatu behar da esateko;
esate baterako, aldatuko den
konfiantza dugula, edo deskuidu bat
izan dela eta hobetuko dela. Egoera
guztietan bezala, pazientzia apur bat
behar den arren, funtsezkoa da lasai
egotea eta urduri ez jartzea, nor bere
senetik irten eta oihu eginez gero,
barregarri geratzen garelako eta
horrela gure aginpidea galdu egingo
dugulako. •
Problemas de
comportamiento
Los niños/as son ruidosos/as,
sucios/as, desordenados/as, olvidadizos/as,
descuidados/as, consumen
tiempo son exigentes y siempre están
presentes. No se les puede apartar a
un lado durante unas semanas cuando
se está demasiado ocupado, como
puede hacerse como una afición. En
muchas ocasiones, la preocupación
ante el comportamiento de sus hijos/as
no se debe a sucesos específicos, sino
que se debe a un estado de cansancio
general. Sin embargo, desde el
Servicio de Orientación Familiar se
han detectado algunas demandas concretas
de problemas de comportamiento
a las que intentamos dar respuesta.
ETXADI: 94 405 15 49
(miércoles, mañana y tarde)
www.etxadi.org
Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaberria
7

ZEURE TXOKOA
gurasoen galderei erantzuten
Gurasook,
seme-alabak hezitze
lan honetan, kezka eta
zalantza asko izaten ditugu.
Beraz, horiek aldizkarira bidaltzera
gonbidatu nahi zaituztegu. Kontutan
izan anonimoa dela. Hortaz, badakizue,
bidali zuen galderak honako helbidera
eta berehala erantzungo dizuegu:
Lea Artibai Amankomunazgoa.
Prebentziorako zerbitzua. Patrokua
Jauregia, 48.270 Markina-Xemein.
Faxa: 94 616 92 78. Posta elektronikoa:
prebentzioa@
lea-artibai.org
Oso gai garrantzitsua iruditzen
zait "talde-presioa", benetan
zer den jakin nahiko nuke
eta nola aurre egin. Interes
handia daukat presio horrek
batere onik ez diolako egiten
nireari (10 urte).
Zer da talde-presioa Pertsona baten
erabakian norbere irizpideak baino taldearen
esanak, iritziak edo aginduak
eragin gehiago edukitzea.
Nagusiontzat ere ez da izaten erraza
talde presioa gainditzea, ondotxo dakigu
zer den, horregatik, ulertzeko
moduan gaude zer suposatzen duen
umeentzat eta nerabeentzat.
"Talde-presioa" terminoa zehaztea
komeni da, batzuetan "talde-erasoa"
terminoarekin nahasi egiten da eta.
Lehenengoan, taldeak nolabait bultzatu
egiten du pertsona bat zeozer esanaraziz
edo eginaraziz (ala alderantziz: isilarazi,
zerbait ez egitera behartu) baina
taldearen nahia ez lortzekotan ere ez
da erasotzeko egoera bat gertatzen.
Taldeak kritikatu egingo du pertsona
hori eta behar bada, baztertu ere bai,
hau da, ondorio desatseginak egon daitezke,
baina benetako erasorik ez.
Talde-erasoa dagoenean ostera,
mehatxuak, irainak edo agresio fisikoak
egongo dira taldeak edo taldeko zeozeinek
esandakoa betetzen ez baldin
bada. "Bullying"a litzateke.
Gertatu izaten dira batzutan, talde-presioa
eta talde-erasoa, biak batera,
baina ez beti.
Zergatik da garrantzitsua bereizketa
hori egitea. Konponbidea ere ez delako
berbera nahiz eta faktore komunak
Nerea Urrosolo Urkizu
Hezkuntza Aholkularia eta Psikologo klinikoa
• ONDARROA
egon. Talde-presioa denean kontua,
presionatuta dagoen edo sentitzen den
horrekin egin behar da lana. Berak
ikasi behar du erantzun batzuk ematen,
trebetasun batzuk eta baliabide batzuk
garatu behar ditu presioa gainditzeko,
derrigortuta ez sentitzeko berak benetan
egin nahi ez duena egitera.
Kasu horietan, "asertibitatea" erakutsi
behar diegu ume eta nerabeei. Tresna
ezin hobea da norbere buruaren segurtasuna
lortzeko. Nork bere erabakiak
hartzen jakitea da. Portaerak norberaren
iritzi eta baloreen arabera gauzatzea.
Ados ez gaudenean edo eskatutako
zerbait egin nahi ez dugunean ezetz
esaten jakitea. Gure errakuntzen beldurrik
ez izatea...geure eskubide pertsonalak
onartu, errespetatu eta errespetaraztea,
eta era berean, eskubide
horiek berak beste guztiei errespetatzea.
Asertibitateaz jokatzen duenak ez du
inor presionatzen ez eta amore ematen
presiopean egonda ere.
Asertibitatea ez da izaera kontu bat, ez
da begien kolorea bezala jaiotzez datoren
zerbait, ikasi egiten da. Ez da balore
absolutua ere, hau da, inor ez da
%100 asertibo, %100 pasibo edo %100
agresibo. Bata zein bestea izaten gara
denok momentu eta egoera desberdinetan,
baina praktikarekin lortzen dugu
gero eta gehiagotan izatea asertiboa
eta gutxiagotan pasiboa edo agresiboa.
Talde-presioari aurre egiteko gauza bi
behar dira. Batetik, informazioa eta
balore batzuk barneratuta eduki umeak
jakin dezan bere portaerak erregulatzerakoan,
zer den beretzat komenigarria
eta zer arriskutsua, zer dagoen ondo
eta zer txarto bereizteko. Bestetik,
asertiboa izaten jakin behar du
momentu baten ezetz esan behar badu
esateko edo bere taldeak huts egiten
badio, beraren gustoko beste batzuengana
hurreratzeko.
Gurasoen papera funtsezkoa da
umeak baliabide hauek garatzeko.
Umeak erabakiak hartu behar ditu, erakutsi
egin behar zaio eta hori indartzera
jo behar dute gurasoek. Txikitan ez
dago oraindik horretarako gaitasunik,
umearen helburu bakarra bere nahia
asetzea da eta, baina geldika-geldika
arrazoitzeko gaitasuna hartuz doan
neurrian bere jokaeren ondorioak ikusten
lagundu behar zaio, eta ondorio
horien arabera bere esku laga erabakia,
hau ala bestea egin zein ez egin,
erabaki dezala berak. Hori bai, erabakitzeko
kontu honetan ere mutur biak
dira txarrak eta argi jokatzea komeni
da: umea heldua bezala tratatzea eta
edozein erabaki bere eskutan lagatzea
ez da egokia, baina ezta ere hamazortzi
urterekin amak erabakitzea zer arropa
jantzi behar duen edo norekin ibili
behar den... Umearen garapena prozesu
bat da eta autonomia irabazten joan
behar da adinarekin batera.
Komeriak izango ditu gero umeak
aurretik ez bazaio erakusten erabakiak
hartzen: aukerarik inoiz ez badu ikusi,
ondorioetaz sekula ere pentsatu ez,
komenigarriena aukeratzeko abagunerik
ez badu eduki... zailagoa egingo
zaio talde-presioa gainditzea, joera
handiagoa izango duelako besteek
esaten diotena edo egiten dutena egiteko,
bere hausnarketa propioa egiteko
baino.
"Bullying"aren inguruan asko
entzun dugu aspaldian eta
horregatik guraso asko adi
gaude horrelako gaiekin. Nire
kasuan 5 urteko semea daukat
eta izugarrizko astindua
hartuta etorri zen lehengoan
eskolatik. Zer egin behar dut
"Bullying" edo "eskolako jazarpena"
ume eta nerabeen artean sarri gertatzen
den arazo bat da. "Bullying" kasuetan
erasoak daude; eraso fisikoak:
Kolpeak, bultzadak, ostikadak, gorro
jaurtiketak... Hitzezko erasoak: Irainak,
mehatxuak, burlak... Normalean, talde
bat izaten da erasotzailea eta adin
bereko edo gazteagoa den neska edo
mutil bat biktima.
Nor izaten da erasotzailea eta nor biktima
Ez dago profil zehatz bat, are gehiago,
sarritan gertatzen da bolada batean
erasotzailea izan dena beste batean
biktima izatea, eta alderantziz...edo
arlo batzutan biktima dena beste batzutan
erasotzaile...
Hala eta guztiz ere, badaude neurri
handiagoan edo txikiagoan zerikusi iza-
8
Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaberria

kontsultak •
zalantzak • kezkak...
ten dituzten faktore batzuk. Ikus ditzagun.
Erasotzaile izan daitekeen norbait:
Bere buruarekin segurtasun falta edukitzen
du eta norbait menperatzen
duela uste izateak boteretsu sentiarazten
du.
Besteen arreta lortzearren egiten du.
Erasoen bidez nahi duena lortu ahal
duela ikusi du eta ikasi ere horixe ikasi
du.
Bere kabuz sekula ez luke horrela jokatuko
baina talde-presioa gainditzen ez
dakienez berak ere taldearen jarrera
harroputza hartzen du.
Biktima izan daitekeen norbait:
Edozein motibo dela eta, askotan, talde
batek desberdin ikusten duen hori.
Bakarrik edo lagun gutxirekin ibiltzen
dena.
Errez urduritzen edo ernegatzen dena
ere maiz izaten da abusatzaileak biktima
bezala hautatzen duena.
Talde-erasoa jasotzen ari denak, horrekin
ezin amaituta dabilenak, oso txarto
pasatzen du, ikaratuta egoten da, koldartuta,
bakarrik sentitzen da, ez du
nahi izaten eskolara joan ezta kalera
irten ere, era batera edo bestera antsiedade
bizia jasaten ari da.
Zer egin "Bulling"arekin amaitzeko
Premiazkoena erasoekin bukatzea izaten
da. Erasotua ezin da bakarrik laga,
lagundu egin behar zaio. Umeari eman
behar zaion mezua da inork ez duela
eskubiderik inor erasotzeko. Erasorik
gertatu bada eta bakarrik ezin badu
gainditu, laguntza eskatu behar duela
argi eduki behar du, bai gurasoei bai
irakasleei... Hori ez dela salatari izatea
norbere burua defenditzea baino.
Beste alde batetik, eta hau lehenengo
galderari emandako erantzunaren ildo
beretik, oso garrantzitsua da "asertibitatea"
erakustea umeei, bai jarrera
agresiboak bai jarrera pasiboak aldatzen
joatea, norbere eskubide pertsonalak
eta era berean, besteenak errespetatzen
ikastea.
Indarkeria hain presente daukagun
gizarte honetan, umeei enpatia izaten
erakustea oso komenigarria da, nire
ustez. Enpatia, bestearen ikuspuntuan
jartzea da. Edozein egoeratan, bestearen
pentsamenduak eta sentimenduak
ulertzea. Akosoaren kasuan, irainak
pairatzen dituenaren azalean jartzen
ikasi behar du erasotzaileak, hori egiteko
ohiturarik ez du izaten eta.
Erasotzailea izateko erraztasuna duenak,
sarri bere emozioak kontrolatzeko
zailtasunak izaten ditu, amorrazioa
batez ere. Holakoetan, adoleszentziatik
aurrera laguntza profesionalarekin
landu daiteke arazo hori.
Ni honezkero amona ere
banaiz eta badakit zer den
umeak elikatzea baina gaur
egunean ikusten dudana
harrigarria iruditzen zait.
Ikustekoa da, zelako komeriak
askorenak umeei merienda
bat emateko: umearen
atzetik hara eta hona, jolasten
dabilela aprobetxatu, eskura
edozelako tramankulu emanda
entretenituta dagoela jaten
emateko eta halere, ikusi egin
behar emaitzak.
Sarri aipatzen duzue zazpi, zortzi bat
urte arteko umeen gurasook arazo bat
daukazuela umearen janarekin.
Gehienetan, umea makala dela jaten,
ia ezer ez zaiola gustatzen, inoiz ez
dela gose, gain-gainean ez bazaudete
ezer ere ez lukeela jango. Oso kezkatuta
egoten zarete umea ondo elikatu
behar duzuelako eta hainbestekoa da
zuen kezka ezen askorentzat funtsezko
gauza bakarra umeak jatea da, ez du
axolarik zelan. Umeak jatearren ez dio
inporta jatordu bakoitzean zirkua egin
behar baduzue, edo familia guztiak
egonezin batean egon behar badu
umeak jan ala ez jan, edo gaur egun
ona edukiko ote duen edo bazkaria
garraztuko digun.
Holakoetan, gurasoek okerreko planteamendu
bat egiten dute. Funtsezkoa ez
da umeak jatea. Ez, behintzat, umea
osasuntsu badago. Osasunik ez du galduko
lantzean behin jatorduren batean
ezer probatu barik gelditzen bada ere.
Garrantzitsuena umeak jaten ikastea
da.Ikasketa prozesua luzea izan daiteke
haurrak denetik edo ia denetik jaten
ikasi arte, baina oinarriak lehenengo
urteetatik ipin daitezke.
Nire ustez, umeak gauza bat ikasi
behar du lehenengo eta behin, jatea ala
ez, kontu hori bere kontua dela eta ez
amaren edo aitaren arazo bat. Inondik
inora ez da izan behar ingurua manipulatzeko
medio bat. Jango du bere
gosea ase behar badu eta, apurkaapurka,
gozatua hartzen ere ikasiko
nahiz eta txikitan askorentzat zentzu
hori oraindik ez eduki.
Umearentzat lehenengo ikasketa
hauxe izan behar da: Jaten ba dut
gosea asetzen dut. Ez badut jaten
gosea izango dut. Hain oinarrizkoa den
zerbait esatea tontakeria ematen du,
baina sarri ikusten dugu alderantziz
egin ohi direla gauzak... Zenbat bider
esaten da "ume honek ez du sekula
goserik" "ez du ezer ere jaten" Baina
zer gertatu da benetan jatorduetatik
aparte zerbait jan duela eta beteta
dagoela, eta hala eta guztiz ere, gurasoak
tematsu, derrigorrez jan egin
behar duela.
Batzuetan umeak manipulatu egiten
ditu gurasoak badakielako berari begira
daudela, urduritu egiten direla badaki
jango duen ala ez kezkatuta daudelako.
Beste batzutan gurasoen urduritasun
hori dela-eta jatordua tentsiomomentu
bat bihurtzen da: umeari
errieta egin ala mehatxuka, gogorik
gabe ere janarazi, eta zerbait argi
badago hauxe da: umeak jateko
momentuei gustua hartzeko modurik
onena ez da garrasika eta tentsioan
ibiltzea.
Gurasoek ere ikasi beharra edukitzen
dute, hona, ikasi beharreko zenbait:
Umeak ez badu jan nahi, hurrengo
jatordura arte jan barik geldituta ere ez
zaio ezer pasatuko. Gosea egiten utzi
beharko dute. Bien bitartean, gosea
egiten joateko ezer ez duela jango kontrolatu
behar dute.
Beste alde batetik, agian umeak ezin
du jan gurasoek nahi beste, agian kantitate
txikiagoak beharko ditu.
Jateko berriak probatu behar dira lantzean
behin, eta holakoetan, igual koilarakada
bat jatearekin konformatu
beharko dira.
Eta batez ere, umeak berak jan behar
duela argi eduki, mahaian jarrita eta
jatorduetan. Berak ahal duen besteko
autonomia utzi behar zaio, sekula ere
ez den baino txikiagoa balitz bezela tratatu.
•
Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaberria
9

12tik 18ra
12tik 18 urtera
Fernando Olabarrieta Artetxe eta Enrique Arranz Freijo
Familiaren Psikologian irakaslea (bata) eta katedraduna (bestea). EHUko Psikologia Fakultatea
• DONOSTIA
Neba-arreben arteko
harremanak
10
Egiteko Prest!
Neba-arrebak adoleszentzia
sasoian, eraginik ote daukate
elkarrekiko
Neba-arreben arteko harremanak
nerabezaroan ere esanguratsuak
eta garrantzizkoak dira. Nerabe
gehienentzat harreman horiek
hamaika sentimenduren iturri dira:
adiskidetasuna, lagunartekotasuna,
zintzotasuna, intimitate eta hurbiltasuna,
eta askotan gainera, baita
lagundu eta defendatu dezaketen
pertsonak ere badira eurentzat anaiarrebak.
Nerabe batzuk elkarren
lehian aritu izaten dira askotan,
baina lehia horren bizitasuna galtzen
joaten da. Adin berekoek, lagunek,
hain zuzen, eragin handia hartuko
dute adoleszentzian baina nebaarreben
papera ematen duen baino
garrantzitsuagoa da izan ere laguntza
emozional handia ematen dute.
Zerikusirik ote dute neba-arreben
arteko harremanek gurasoen arteko
harremanekin
Gaur egun, informazio trukean ari
diren partaideen arteko sistema
bezala ulertzen da familia. Zentzu
honetatik, ikerkuntzaren datuek erakusten
dutenez, bi direkzioko elkarrekintza
estua dago harreman bien
artean; hau da, gurasoak ondo konpontzen
badira errazagoa izango da
neba-arreben artean ere ondo konpontzea,
eta neba-arreben arteko
harremana ona denean gurasoen
artekoari ere lagunduko dio. Famili
sistema osoa izan behar da kontuan
edozein arazo edo barruko elkarrekintza
ulertzeko.
Neba-arreben artean, adinak zerikusirik
ote du euren harreman
esperientzietan Eta sexuak Eta
familiaren tamainak
Normalean neba edo arreba bakoitzaren
"estatusa" analizatzea komeni
da; jakina, ez da gauza bera hiru
neba-arrebetatik neska bakarra izatea
edo bi izan eta biak neskak.
Neba-arrebak euren artean zergatik
diren hain desberdinak ulertzeko
arrazoia honetan datza, famili beraren
barruan bizi arren, bereizgarri
eta gaitasun desberdinak garatu
arteko esperientzia oso desberdinak
bizi izango dituztelako. Zenbait ikerketek
frogatu dute neba-arreba
zaharrenak kognitiboki konbentzionalago
eta kontserbadoreago izateko
joera handiagoa dutela, eta txikienak
intelektualki bihurriagoak eta
sortzaileagoak. Beste ikerketa batzuetan
erakusten da neba-arrebekin
elkarrekintza positiboak izatea norbere
oreka psikologikorako oso
lagungarriak dela; honek erraztu egiten
du bizitzako hainbat egoera ziurtasunez
gainditzea eta nabarmenagoa
da nesken kasuan mutilengan
baino, neskak neba-arreben arteko
harreman-kalitatearekiko sentiberagoak
direlako.
Orohar zer suposatzen du nebaarreba
bat izateak
Neba-arreba bat izatea bizitza guztirako
lotura afektibo esanguratsua
izateko posibilitatea da, batez ere.
Ikerketa batzuen arabera, hirugarren
adinean neba-arreben arteko lotura
berraktibatu egiten da eta, askotan,
laguntza emozional eta material iturri
inportante bihurtzen da. Garapen
psikologiko prozesuan neba-arreba
estimulazio iturri garrantzitsua izaten
da, olgeta-lagun edo imitazio-eredu
pribilegiatu edota ziurtasun-afektibo
oinarri izan daitekeelako. Neba-arreben
arteko lehiakidetasuna edo
gatazka heziketarako aukera baliotsua
izan daiteke, gurasoek modu
egokian erabiltzen badute. Autore
batzuk uste dute zeloak bestearen
18. zenbakia
tokian jartzeko gaitasun kognitiboa
arinago lortzeko elementua izan daitekeela.
Azken batean, neba-arrebaren
bat izateak garapen psikologikorako
esperientzia aberasgarria
izatea suposatzen du; horrek ez du
esan gura seme-alaba bakarra izatea
negatiboa izan behar duenik,
derrigorrez, gaur egun haurrak arin
sozializatzen direlako, baina nebaarrebak
edukitzea gomendagarria
dela bai.
Zenbateraino da garrantzitsua
neba-arrebek elkarri eskaini ahal
dioten laguntza Adibidez, familia
harremanak gatazkatsuak direnean
edo familiako kideren bat galtzen
denean.
Gurasoen arteko gatazka prozesuetan
oso-oso garrantzizkoa da nebaarreben
arteko harremana mantendu
eta indartzea; kontuan izan behar
da gurasoengandik datorren ziurtasuna
sasoi batean zalantzan jarri
egingo dela eta neba-arrebek, familia-sareko
beste kide batzuekin batera,
haurrei ziurtasun bizipenak eman
behar dizkiete. •
liburu gomendagarria
Familia eta giza garapena liburutik
“Neba-arreben arteko harremanak"
artikulua

elkarrizketa
HEZKUNTZA-IRIZPIDEAK GURASOENTZAT
Neba-arreben arteko gatazkei
modu estimulagarrian aurre egiteko:
• Denbora gehiago eramango digu
gatazka-egoera bat modu hezigarrian
bideratzeak erreprimitzeak
baino. Hori bai, hainbeste kostatzen
zaigun modu hezigarri hori, hain
zuzen, eredu izango da etorkizunean
haientzat..
• Ahal den neurrian hobe da gatazkan
ez parte hartzea, soluziobidea
gidatzen bada.
• Norberaren jokabidea eredua
izango da, gatazkak norberak zelan
bideratu tankera berean jarduteko
proposatuko zaie nerabeei.
• Gatazkak konpontzeko zein eredu
darabilgun, harekin koherente eta
konstante izan behar dugu.
• Parte baten alde egin behar badugu
ere ez bestea lotsarazi, irtenbideari
buruz hitz egin.
• Ez onartu soluziobiderik eraso fisiko
edo hitzezkoetan oinarrituta
edota indarrez inposatuta.
• Zigorrik behar badu, portaera
nolako zigorra halako; ez zigortu
beste pribilejio batzuk kenduta baizik
eta zuzendu nahi den ekintza
edo portaerarekin erlazionatuta.
• Gatazka ez erreprimitu: gauza
naturala legez onartu eta aprobetxatu
eguneroko egoera gatazkatsu
horiek soluzio hitzartuak eta sormenezkoak
proposatzeko.
• Ez gatazkarik erreprimitu batere
argudiorik eman gabe, irtenbide
edo gida barik utziz.
• Gatazkaren nondik norakoa deskribatu,
soluziobideak proposatu
eta neba-arreben esku laga soluzioa
zelan bideratu.
• Ez agertu norbere burua nebaarreben
gatazken kaltetua bezala
(esate baterako, gaixotasunen bat
eragingo dutela esanez)
• Proposatzen diren soluziobideak
eta bestearen desioak parez pare
joan daitezela.
• Ez onartu mehatxurik.
• Neba-arrebetariko bat ez biktima
bezala tratatu; konfiantza eduki
bere kabuz arazoa konponduko
duela.
• Eraso fisikorik baldin bada gertatu:
1. Erasoa geldiarazi. 2. Horrelako
gertaera batek denak nahigabetu
eta arbuiagarria dela azaldu. 3. Aldi
baterako alde biak banandu. 4.
Denbora pixka batera, berba eginez
berriro ekin konfliktoari.
• Ez jarri begiak erasotzailearengan
bestearengan baizik; erasoak izan
dituen ondorio negatiboetan jarri
atentzioa.
• Erasoa modu zuzenean edo sinbolikoan
desbideratzen irakatsi.
• Zelo arazoak gauza naturaltzat
hartu.
• Portaera bat jeloskortzat hartzea
beti da interpretazio bat, ez ahaztu.
Beraz, ez dezagun okerreko ondoriorik
atera: zeloek ez dute-eta edozein
portaera eragiten.
Relaciones
entre herman@s
Las relaciones entre hermanos/as en la adolescencia
siguen siendo significativas; la
mayoría de los adolescentes valoran esas
relaciones como una fuente de amistad, compañerismo,
sinceridad e intimidad; también
valoran a sus hermanos/as como personas
que les pueden ayudar y defender en diversas
situaciones. Algunos adolescentes mantienen
posiciones de rivalidad con sus hermanos/as
pero lo más habitual será una disminución
de la rivalidad. Aunque los iguales
ganan mucha influencia en la adolescencia,
los hermanos y hermanos poseen un papel
de apoyo emocional que es más importante
de lo que parece. Tener un hermano/a es ante
todo la posibilidad de poseer un vínculo afectivo
significativo a lo largo de toda la vida.
Algunos estudios han mostrado que en la tercera
edad, el vínculo entre hermanos se reactiva
y, en muchas ocasiones, se convierte en
una fuente de apoyo emocional y material
importante. A lo largo del desarrollo psicológico
la presencia de hermanos/as constituye
una fuente de estimulación muy importante
porque un hermano/a es un compañero de
juego, también puede ser un modelo imitación
privilegiado y una base de seguridad
afectiva. La rivalidad e, incluso el conflicto
entre hermanos /as, es una oportunidad educativa
relevante si se enfoca bien por los
padres y madres.
Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaberria
11

Denentzat
Mugikorrak
Alberto Martinez de Santos Zurbitu
Psikologo-sexologoa eta interbentzio komunitarioko aditua • EDIREN talde profesionaleko kidea
• BILBO
Mugikorrak bai, baina baldintza batzuekin
Ring, ring! Mezu bat jaso duzu.
Guraso maiteok, egoera hori
seguru asko ez da berria zuentzat,
ondo ezagutuko duzue. Ez
hori bakarrik; oso arrunta ere
bada, eta gainera, ziurrenik,
hainbeste aldiz jotzen duenez,
behin baino gehiagotan galdetuko
zenioten zuen buruari zuen
seme edo alabarentzako oparirik
onena ote zen. Oso erraz
oparitzen den tresna da, baina
gero arazo bat baino gehiago
sortzeko bidea ere izaten da.
Sarritan entzuten ditugu gurasoak
kexaka, ondorengoak esaten dituztela:
telefono hori beti jo eta jo, alaba edo
semea beti mugikorra belarrian duela,
mezuak bidali eta bidali eta jaso eta
jaso; a ze faktura jaso dugun oraingoan…
Eta une horretan gurasoak zalantzak
izaten hasten dira: beharbada arazoa
urrutiegi joan dela uste dute, eta telefonoa
kentzeko gogoa ere sortzen zaie.
Etxe guztietan sortzen den galdera
hauxe da: MUGIKORRA, BAI ALA EZ
Gaur egun haur jaioberri askok sehaskan
bertan txantxetako mugikorrak
dituzte. Baina mugikorra ez da jostailua,
inondik ere. Gure eguneroko bizitzan
leku handia hartu duen tresna da,
baina beste era bateko ondorioak dituena
ere bai.
Mugikorrak gehien erabiltzen dituztenak
nerabeak dira, hau da, beren burua
goresteko adinean dauden pertsonak,
koadrilarekin egon beharra dutenak,
elkarrekin kalera irteteko gogoz diren
gazteak, komunikatu beharra dutenak…
Eta berdinen arteko talde horretan,
mugikorrak leku garrantzitsua hartzen
du.
Bestalde, nerabeen munduan oso aldaketa
handiak gertatzen dira: haurtzaroa
amaitzen ari da, gorputzean aldaketak
sortzen dira, eta onartu hori egin behar
da, nortasunak eta interesek aldaketak
dituzte, beste horrenbeste sexualitatean,
heldua izaten ikasi behar da… Kasu
gehienetan, nerabeak ez du beharrezko
laguntzarik egokiena jasotzen helduengandik,
bizi duen aldi horretan
agertuko zaizkion arazoei aurre egiten
jakiteko. Honelako gauzak esaten dizkiote:
zozo-aldian zaude, ez dago zu
ulertzerik, pasatuko zaizu, eta abar; eta
era horretako kontuak entzuteak ez
dituzte nerabeok lasaiago uzten.
Gaztetxo eta nerabe hauek adinekoek
emandako irizpideak behar dituzte,
hazteko lagungarria gerta dakien.
Berriz ere mugikorren gaiari helduta,
nerabeek helduek baino hobeto ezagutzen
dituzte tresna horiek. Baina gurasoen
betebeharra da telefono mota hori
behar bezala erabiltzen ikasaraztea,
gazte eta nerabe horiek oraindik ere ez
baitira pertsona helduak (nahiz eta bide
horretan egon), eta oraindik ere ez baitakite
gehiegi mugei buruz, batez ere
denbora eta diruarekin zerikusia duten
mugei buruz. Pertsona helduek beharrezko
muga eta irizpide egokiak jarri
beharko dituzte, gazte eta nerabeek
mugikorra behar bezala erabiltzen ikas
dezaten, hain zuzen ere eguneroko
bizitzako beste arlo askotan egin ohi
den bezala: esate baterako internet
erabiltzean, musikaren bolumena
mugatzean, ordutegiak, dirua e.a.
Horren inguruan, azalpenak emango
zaizkie, adibidez jakin dezaten eskolaorduak
ez direla garai egokia mugikorra
erabiltzeko, etxean ere ezin dutela ibili
denbora guztian mezuak bidaltzen,
konexioan zer nolako arazoak sortzen
diren, fakturak ordaindu beharrekoak
direla, nork ordainduko dituen…
Gurasoek beren buruari egiten dioten
beste galdera bat ondorengoa da: Zein
da adinik egokiena seme-alabak mugikorra
erabiltzen hasteko Bada, ez
dago adin egokirik ez txarrik mugikorra
erabiltzeko; erabilera bera da zuzena
edo okerrekoa. Eta adin bakoitzak
modu berezi batean erabiltzen du mugikorra.
Gaztetxo eta nerabeek mugak behar
dituzte hazteko, horrekin segurtasun
eta autonomia handiagoa izango baitute.
Erantzukizunak hartzen hasi behar
dute, pribilegio eta askatasunak ere
gero eta handiagoak izan daitezen.
Kontua honela laburbilduko genuke:
heldua baldin bazara mugikorra, autoa,
motorra eta abar erabiltzeko, zuk zeuk
ordaintzeko ere heldua zara. Garbi
dago kontua ez dela denak nerabe edo
gaztetxo horrek ordaindu behar izatea,
baina mugen berri izan beharra dauka,
horren kontzientzia: gauzak lortzea
zenbat kostatzen den, dirua lortzeko
zer egin behar den, administratzeak zer
esan nahi duen.
Hori guztia dela eta, galdera mugikorra
bai ala ez baldin bada, erantzuna BAI
izango da, gaur egun gazteak elkarrekin
komunikatzeko oinarrizko tresna
delako, baina BALDINTZAK
DITUEN BAIEZKOA da. Ring, ring!!
Barkatu, baina mugikorra jotzen ari
da… •
Móvil sí, pero
con condiciones
1. El móvil no es ningún juguete para los
adolescentes; es un instrumento que mejora
la relación con su grupo de iguales,
aspecto muy relevante en esta etapa.
2. No hay edades correctas o incorrectas
para usar móviles, pero sí usos correctos e
incorrectos.
3. Hay que limitar el tiempo para utilizar el
móvil: un número determinado de minutos
al día.
4. Hay que limitar los espacios en los que
puedan usar el móvil: en el centro escolar,
y en espacios familiares conjuntos como
por ejemplo las comidas, no.
5. Hay que marcar un límite al gasto mensual.
El adolescente ha hacerse cargo de al
menos una parte del coste económico que
genere su móvil.
6. En definitiva, los límites en el uso del
móvil –como en otras muchas facetas de la
vida- ayudan a crecer a púberes y adolescentes.
www.consumer.es/accesible/es/
educacion primaria y secundaria
12
Egiteko Prest! 18. zenbakia 2006ko udaber ria