10. Zenbakia - Lea-Artibai Amankomunazgoa

10.
Gurasoentzako aldizkaria
• Hiruhilabetekaria
2004ko udabarria
Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio Zerbitzua

Gurasoentzako aldizkaria
10. zenbakia
Lege Gordailua BI-2770-01
Laguntzaileak
• Ondarroako Udal Euskera Zerbitzua
• Guraso elkarteak:
Berriatuako Herri Ikastetxea
Etxebarriko Manuela Zubizarreta Eskola
Ispasterko Eskola unitarioa
Lekeitioko Eskola Publikoa
Lekeitioko R.M. Azkue Ikastola
Markina-Xemeingo Bekobenta Eskola Publikoa
Markina-Xemeingo Berakruz Ikastola
Ondarroako Herri Ikastetxea
Ondarroako Zubi Zahar Ikastola
Ondarroako Txomin Agirre Ikastola
Ondarroa-Lekeitio Institutua
Maketazioa BOL & ERI Komunikazioak
Imprimategia GERTU imprimategia
Banatzailea Asmatu XXI
Egilea
Lea-Artibaiko Amankomunazgoa
• Prebentziorako Zerbitzua
Patrokua Jauregia • Xemein Etorbidea, 13
48270 MARKINA-XEMEIN
Tf.: 94 616 90 78 • Faxa: 94 616 92 78
eburgoa@lea-artibai.org
3 Barriak
Eskolarteko XV. topaketak
4 0tik 5 urtera
Umeen masajea edo
igurtzien garrantzia
Ainhize Aranburu
6 6tik 11 urtera
Gurasoen banatzea
Alicia Cabrejas
8 Zeure Txokoa
Gurasoei erantzuten
Nerea Urrosolo
10 12tik 18 urtera
“Iraintzea hitzez jotzea da”
Oihana Etxegibel
12 Denentzat
Indarkeria sexistak
prebenitzea posible da
MªJose Urrozola
Babesleak
Ekintza honek Foru Aldundiaren dirulaguntza jaso du
Etxebizitza eta Gizarte gaietako saila
2 Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria

arriak
Lea-Artibaiko eskolarteko
XV. kirol eta jolas
topaketak Lekeition
Hasi baino lehen, eskertu eta txalotu nahi
ditugu Aitor, Peru, Begoña eta beste hainbat
hezitzaile eta laguntzaile, kirol eta
jolas topaketa hauek burutzeko egin
duten lanagatik.
Aurten 1.343 bat ikaslek parte hartu dute,
10 urtetik 16 urte bitarteko gaztetxo eta
gazteak; Lea Artibai eskualdeko ikastetxe
guzti guztietakoak, lehen hezkuntzako
nagusienak eta derrigorrezko bigarren
hezkuntzako ikasleria osoa.
Proiektu honekin, duela 15 bat urte hasitako
lanari segitzea nahi da, azken batean,
sorreratik jarritako helburuak lortzen
saiatuz: "kirol giroan bizitzea, kirola jolas
bezala ere hartzea, gure kulturan sustraitutako
kirolak bultzatzea, aktibitate fisikoa
eta denbora librea lotzea, Lea Artibaiko
ikasleak elkar ezagutzea, giro alai eta
osasuntsua lortzea, etab...".
Helburu horiek lortzeko proiektu sendo
bat antolatu da, era guztietako kirolak eginez,
hala nola:
12-16 urteko ikasleak:
• taldeko kirolak (saskibaloia, futbola,
hockeia, bolei hondartzan),
• euskal pilota, (palaz, eskuz eta xisteraz),
• atletismoa, (pisua, altuera, luzera,
krosa, abiadura, erreleboak),
• herri kirolak (txokorrak, txingak, arrastrea,
boluak, sokatira, arrastrea), ekintza
bereziak (arku tiroa, piragua, eskalada,
aerobika),
• pentatloia (zakusalto, korrika, piragua,
bizikleta, dardo tiroa),
10-12 urteko ikasleak:
• jolas predeportiboak (baloi
dorrea, hockey eta beisbola),
• jolas tradizionalak (ikurriña,
zelai errea eta futbola baloirik
gabe),
• herri kirolak (txokorrak,
korrikalariak, txingak, artazaku
lasterketa, boluak eta
soka-tira) eta
• jolas alternatiboak (ultimate
eta sutteball).
Erakundeetatik ere nolabait lagundu
nahi izan da lan eta esfortzu guzti
hau, kirola elkar ezagutzeko eta osasuntsu
ibiltzeko era egoki bat delako
eta proiektu honek gure ikasleria
gazteen artean osasuntsu diren
alternatiba desberdinak bultzatzera
jotzen duelako bete betean.
Aurten Lekeition egin izan dira. Ikasleen
artean giro ona bizi izan da, kirol desberdinak
bultzatu izan dira, gazteen arteko
hartu-emanak zabaltzeko aukera egon
da, elkar ezagutzeko, etab.. hamaika balio
ditu proiektu honek; azken batean, kirola
eginez ere elkarrekin ondo pasa ahal dela
erakustea. Balorazioa halere orain ikaszentruen
esku dago, ikasle zein irakasleen
esku; beraz, horretaz hurrengo batean
berba egingo dugu.
Amaitu aurretik bai animatu gurasook
hurrengo batean hurbiltzeko. Datorren
urtean gauzak ohi bezala badoaz,
Ondarroan izango dira XVI. kirol eta jolas
topaketak. •
Egiteko Prest!
aldizkariari
dagokion informazioa
• "ZEURE TXOKO"ra atalera galderarik egin nahi
baduzu, lasai egin, erantzuna ere ahalik eta arinen
emango dizugu-eta; ez duzu zertan hurrengo aldizkariaren
zain egon behar. Zure galdera eta helbidea
argi esan eta erantzungo dizugu. •
• Hemen agertzen diren liburu, KD edota bideo guztiak
Amankomunazgoko prebentziorako zerbitzuan
dauzkagu, zuotako edozeinen eskura erabili ahal
izateko. Doan uzten dira denbora zati baterako. •
Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria
3

0tik 5 urtera 5era
Ainhize Aranburu
Fisioterapeuta
• LEKEITIO
Umeen masajea edo
igurtzien garrantzia
Eguneroko bizitzan beti presaka
gabiltza eginbehar ezberdinak
direla eta; honela, ezin izaten
gara egon umeekin nahiko
genukeen beste denboraz,
ahaztu egiten dugu ume eta
gurasook elkarrekin gozatzeko
momentuak merezi ditugula.
Honetarako tresna edo baliabide
ezin hobea izango da haurren
masajea; guraso eta
seme-alaben arteko harremana
eta komunikazioa errazteko
edo eta hobetzeko tresna edo
baliabide bat da, honetaz gain
beste eragin batzuk ere izango
ditu haurrarengan. Gure gorputz
azalaren sentsibilitate
handiak sentsazio mugagabeak
biziaraziko dizkigu, ukimenaren
bidez seme-alaben arteko
harremanak estutzea lortuko
dugu, aurretik aipatu bezala
komunikazioa landuaz, lotura
afektiboak indartuaz, arlo emozionala
(maitasuna, poza,
babesa,...) landuaz; honela
garapen emozionala garapen
fisikoarekin batera osoagoa
eta positiboagoa izango baitu
haurrak.
Zentzumen guztien artean, ukimena
da lehenengo garatzen dena, oinarrioinarrizkoa
da zeren ukimenak
eskaintzen digun kanpoko eta barneko
informaziorik gabe zaila izango bailitzateke
bizitzea. Ez genuke gorputzaren
kontzientziarik izango eta ezin
izango genuke ingurukorik sentitu.
Antzinakoa da umeen masajearen
erabilera, kultura eta herri desberdinek
erabili ohi zuten haurren zentzumenak
suspertu edo estimulatzeko.
Gizarte modernoagoek praktika honen
erabilera baztertu egin zuten beste
joera batzuei eutsiaz, ez zituzten begi
onez ikusten azaletik azalerako ikutuak,
baina azken urteotan masajeak
berriro hartu du indarra. Oso garrantzitsua
izango da hasierako urteetako
azaletik azalerako kontaktu hori,
umea jaiotzen denean kanpoko inguru
berrira egokitu behar da; inguru likido,
ilun, isilean egon da ordurarte eta kanpoko
erasoetatik babestuta. Hasierako
urte horietan ikasketa prozesu batean
egongo da (informazioa jaso eta ulertu)
eta ezinbestekoa izango du ziurtasun
sentipen bat izatea aurrera
egiteko, laztan eta igurtzien bidez
transmititu ahal izango diogu.
Masajearen bidezko etenbako mugimendu
ordenatuen bidez, ondoren
azalduko diren onurak lor daitezke:
• Umearen sistema inmunologikoa
sustatuko du. Sistema honek gaixotasunetatik
babesten gaitu, beraz
garrantzitsua izango da, beharrezko
estimulazioa jasotzea fisikoki ondo
egoteko. Estres edo neke egoerek sistema
hau ahuldu egiten dute, beraz
nekatuta badago errazago gaixotuko
da. Masajearen bidez estres edo neke
asko liberatu daiteke, eta era horretan
gure gorputzeko defentsentzat mesedegarri
izango da.
• Sistema neurologikoan edo nerbio
sisteman eragin bikaina izango du:
Umeak, jaiotzean, neuronen arteko
lotura oso urriak izaten ditu; hain
zuzen ere, gosea, hotza, bakardadea,
mina, nekea eta oinarrizko beste egonezin
batzuen aurrean erreakzionatzeko
bestekoak bakarrik. Beste lotura
guztiak inguruak erakusten dizkion
bizipen eta esperientzietatik garatuko
ditu, eta jasotako estimuluekin lortuko
du. Kontutan izanik hasierako etapetan
ukimenak duen garrantzia, masajearen
bidez neurona lotura ezberdinak
sendotzen joango dira. Masajeak
nerbio sistema suspertuko du, bere
gorputzaren eta berarekin komunikatzen
den pertsonaren informazioa
emango dio.
• Sistema endokrinoan: Sistema konplexuena
da, hormona ezberdinen
liberazio eta inhibizioaren elkar eraginaren
arabera funtzionatzen du.
Hormonaren arabera alerta egoeran,
defentsa egoeran edo ekintza egoeran
jar gaitezke. Hormona batzuk adibidez,
nekatuta gaudela indarberritzen
lagun gaitzakete, eta beste batzuk
berriz, maitekor sentiarazten edota
erlazionatzen. Hau dela eta, garrantzitsua
izango da sistema hau estimulatua
eta ondo orekatua egotea, une
bakoitzean behar bezala jokatzeko.
Estresa eragiten duten hormonak
gutxitu egiten dira.
• Ondo etorriko zaio urdailarentzat
eta hesteentzat: umea jaiotzen denean
digestio-aparatua jarri behar du
martxan. Nahiko normala izaten da
lehen 3 aste eta 3 hilabeteetan gasak
eta kolikoak izatea. Masajeak estimulatu
egingo ditu hesteak egin behar
duten bide guztia errezago egiteko eta
gainera, amaierako funtzioan, kanporatzeko
momentuan ere lagunduaz;
arnas sisteman eta zirkulazio sisteman
ere berdin: arnasketa gaitasuna
hobetu dezake eta odola oxigenatzeko
aberasgarri izango litzateke. Honek
sistema inmunologikoan eragin zuzena
izango du.
• Lo egiten laguntzen du, loaldi luzeagoak
eta lasaiagoak egingo ditu
umeak, erlajatzen ikasiko du eta.
4
Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria

ikerketa
• Gorputzaren eskema integratzen
eta bere gorputza ezagutzen lagunduko
dio.
• Autoestimuan lagunduko dio.
• Kanpo harremanak errazago egiten
lagunduko dio.
• Segurtasuna emango dio.
• Harreman loturak bultzatuko ditu.
UME BAKOITZA MUNDU BAT DA;
BAKARRA DA.
Bakoitzak sentsibilitate maila ezberdina
du eta estimuluen intentsitatea era
ezberdinetara bereganatzen du; beraz,
hauxe izango da gurasoek lehenengo
ikasi beharko dutena. Gehiegizko estimulazioak
egonezina, haserrealdia
edo neke puntu bat sor dezake eta
horrelako egoeretan ume bakoitzak era
desberdinean erantzuten du, egoera
hauek kontrolatzen eta ezagutzen ikasi
beharko dute gurasoek, horrelakorik
gerta ez dadin.
Masajeak haurra ezagutzen lagunduko
du, masajea egin ahala umearen aldartea
aldatzen joan daiteke, hasieran oso
pozik egon arren nekatu ere egin daiteke
momentu batean, orduan astiroago
ekin beharko dugu, beste gorputz atalen
batekin hasi edota suabeago, eta
gogo barik segitzen duela konturatuz
gero bertan behera utzi beharko genuke
beste momentu baterako.
Haurrekin ez da komeni masajea hastea
oraindik hilabete eta erdi daukala,
hobeto handik aurrera, hasierako hilabetean
oraindik oso sentiberak dira eta.
Ordutik aurrera, astiro-astiro, has gaitezke
masajea ematen. Lehenengo,
gorputz atal batean eta egun batzuetan
liburu interesgarriak
bakarrik; oinetatik hasiko gara, ingururik
sentiberena baita berau. Gorputz ataletan
gorantza egin ahala, erantzuna atal
guztietan berdina ez dela konturatuko
gara; umearen erantzunei jaramon
egin beharko diegu, zer nahi duen
eta zer ukatzen duen errespetatu
egin behar diogu. Hasieran, berak erabakiko
du noiz bukatu nahi duen.
Daukan adina daukala, masajea emango
dugu umeak onartzen baldin badu
bestela ez, hau da, eroso sentitu ahala,
derrigortu barik. Lehen saioetan gerta
liteke haurrak negar egitea masajearen
ondoren. Negarraldi hau lasaigarria
izango da, izandako tentsioen ondorena
da. Ondoren, lo sakona etorriko zaio eta
lo lasaigarria, beraz, hala gerta dadin
utziko dugu. Umeak badaki espresatzen
bere espresio era ezberdinei
erreparatuta igarriko diogu, noiz
behar duen etenaldi bat, noiz ez daukan
interesik ala noiz den nahikoa.
Zein da masajerako momenturik aproposena
Umea lasai dagoen horixe da
hain zuzen, momenturik onena; gurasoek
erabakiko dute zein izan daitekeen
momenturik egokiena umea ezagutu
ahala; batzuek nahiago dute goizeko
lehen orduetan besteek ostera, iluntzetan;
baina sekula ere ez jan eta berehala,
ez da komeni eta.
Kontua ez da profesionalentzako
moduko teknika korapilotsuak ikastea,
baizik eta norberak baliabideak
eskuratzea umearekin erabiltzeko,
harremana eta komunikazioa lantzeko.
Beste alde bat izango litzateke
gure helburua: umeari ekarpenak
modu atseginean egitea haziera, heldutasuna
eta bizi-poza ondo bideratzeko.
•
Masajear a l@s niñ@s
Es una herramienta y un recurso que nos
permite y facilita la relación y la comunicación
entre padres/madres y nuestros hijos e hijas;
puede significar, a la vez, de gran ayuda en el
crecimiento armónico de estas criaturas.
El tacto es el primer sentido que desarrollamos
en nuestra relación con el exterior. De
forma que el masaje y el contacto manual:
• Resultará beneficioso para el sistema inmunológico
del niño/a.
• Supondrá un aliciente extraordinario en el
sistemo neurológico y en el nervioso.
• En el sistema endocrino reduce las hormonas
que producen el estrés.
• Supone efectos óptimos en el sistema gastrointestinal;
también en el respiratorio y circulatorio
• Ayuda a un sueño más relajado.
• Contibuye al conocimiento del propio cuerpo.
• Es un refuerzo en la autoestima y seguridad
del niño/a, y facilita las relaciones con el exterior
• El niño/a nos ayudará a su mejor conocimiento
a través de las reacciones ante las
caricias y el masaje que recibe.
Debemos seguir con suma atención estas
reacciones, respetando sus deseos e incluso
sus rechazos, y fijándonos en los mismos percibiremos
si está a gusto, si demanda un descanso
o si en ese momento muestra desinterés.
Para finalizar, no se trata de desarrollar técnicas
complicadas, sino de procurar un acercamiento
mayor y de hacer acopio de recursos
comunicativos.
Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria
5

6tik 11 urtera 11ra
Alicia Cabrejas
Gernikako Emakume Zerbitzuko teknikaria
• GERNIKA-LUMO
Zer gertatzen da seme-alabekin
gurasoak banatzen direnean
Gaur egun aldaketa handiak ari
dira gertatzen gizarte-testuinguruan,
eta horreek oso modu
garrantzitsuan eragiten deutsie
familia-ereduei. Orain dala
gutxi, datu bat argitaratu eban
Eustatek (Euskal Estatistika
Erakundea): ohiko familien portzentajea
-ama, aita eta semealabak,
danak etxe berean bizitzen-
EAEko familien %50 baino
txikiagoa da. Familia-ereduak
oso bizkor ari dirala aldatzen
ikusten dogu.
Gizarte-testuingurunearen aldaketa horreetako
batek andrak ordaindutako beharretan
hasteagaz dauka zerikusia, hau da, etxetik
kanpo egiten diran beharretan jarduteagaz.
Horregaz batera existitzen da-ta beste behar
bat, betidanik egiten doguna, ordaindu
bakoa, hau da, umeak mundura ekarri eta
hazteagaz, etxeko beharrakin, familiako helduak
zaindu eta horreei laguntzeagaz, eta
abarregaz zerikusia daukana. Ordaindu
bako behar hori ikusezina dala emoten dau,
horri buruz oso gutxi egiten dala berba eta
"andre" izateari lotuta dagoala emoten dau,
baina gai hori beste artikulu baterako dala
uste dot.
Esaten neban lez, familietan izandako
aldaketarik garrantzitsuenetakoa andreak
lan-merkatuan sartzea izan da. Familietan
eragin handia izan dauen beste aldaketa
bat antisorgailuak izan dira, horreei esker
umeen jaiotzak erregulatu geinkez-ta.
Hortaz, umeak dakarguzanean hobeto pentsatuta
eta planifikatuta dakarguz, eta jaiotza-tasa
jaistea da, izan be, gure gaur egungo
gizartearen ezaugarririk aipagarrienetako
bat.
Familiak, orain, txikiagoak dira, lehengo
garaietan baino seme-alaba gutxiago daukiez.
Banatu eta dibortziatzen diran bikoteen
kopuruak be nabarmen hazi dira.
Orain, arinago banatzen dira bikoteak.
Besteak beste orain dala 25 urtetik hona
egoera hori legez baimentzen dauen dibortzioari
buruzko legea daukagulako.
Bikoteek harreman txarragoa daukiela
esan gura al dau horrek Bikoteek alkarri
gutxiago agoantatzen deutsiela
Itaun onak dira, guk geuk bizi dogun egoerari
buruz hausnartzeko baliagarri izan daitekezanak.
Benetan bistakoa emoten dauena da bikote
barruko harremanetarako berdintasunezkoagoak
diran ereduak eregiten ari dirala,
alkarregaz bizitzeko gurarian gehiago
oinarritzen diranak, eta ez horrenbeste sarritan
gura be ez dan alkarbizitzako egoera
bati eutsi edo jasan behar izatean.
Helduok badakigu bikote egonkor eta
orekatua, seme-alabak hazteari lagundu
eta hazte hori posible egingo dauena,
eregitea ez dala erraza, ez berez jatorkun
zeozer; ostera, horrelako bikotea eregi
egin behar da eta sarritan prozesu neketsua
da, baina oso esker onekoa be izan
leike.
Bikotekide bakoitzak bikotera eroango ditu
maitasuna, alkarregaz
bizitzeko gogoa, ilusioa
eta beste gauza askoz
gehiago, baina baita sarritan
bakoitzak bizitza pertsonalean,
bikotetik kanpo,
daukazan gatazkak eta
zailtasunak be.
Gero eta gehiago dira
gurasoak banatuta edo
banatzeko prozesuan
dagozan familietan bizi
diran neska-mutilak; zer
gertatzen da horreekaz,
tarak, defizitak edo eskolako
arazoak izango ditue
Horrelako egoeretan une bi bereiztu
behar doguz.
Bata, banaketaren lehenengo unea, eta
bestea, bigarrena, banaketa burutu daneko
unea.
Banatzeko uneak krisia eta zailtasunak
dakarz, erabakia hartzeagatik egin beharreko
aldaketak dirala-ta. Sarritan dolua izaten
da. Doluak beti dauka zerikusia galera bategaz.
Guretzat garrantzitsuak diran pertsonak
galtzerakoan normala da dolua berbea erabiltzea:
"doluz dago aita edo ama hil jakolako",
baina psikologikoki be dolua egin behar
da "familia ideala galdu izanagatik".
Orokorrean, bikotekideek ez darabile buruan
banatzea batu, familia osatu eta seme-alabak
mundura dakarrezanean, baina bizitza
oso da konplexua eta bikoteko alkarbizitza
bera be bai; hori dala-ta, banatzeko erabakia
beti da galerea, familia osatzeko
egoten dan proiektu ideala galtzea, eta
gero harremanetan izandako gorabeherengatik
aurrera urten ezin dauena.
Beti gertatzen da krisia bikote bat apurtzen
danean, baina krisi horri modu egokian
egiten bajako aurre, egoera aberatsagoak
lortzen dira harremanen arloan,
6
Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria

ikerketa
liburu interesgarria
plastikotasun gehiagokoak, bikoteak eta
familiak gatazkak negoziatzen ikasi dabelako
eta harremanetan elastikotasun gehiago izan
leikielako, hortaz, gurasoen arteko bikoteak
apurtzearen ondorioz seme-alabek ez
ditue, nahitaez, kalteak jasan behar.
Seme-alabek bienak izaten jarraitzen
dabe, bikotea banatu arren be.
Praktikoagoa eta erabilgarriagoa da bikoteen
banatze-prozesuetan dagozan alde positibo
eta osasuntsuak ikustea.
Zer gertatzen da seme-alabakin Ikusi daiguzan
horri buruzko iritzi batzuk:
Baleike bikotea ez izatea bizitza osorako,
baina bai ostera aitatasun edo amatasuna.
Garrantzitsua da seme-alabak ez sartzea
bikoteak daukan gatazkan. Biren arteko
arazoa da, helduen asuntoa da, eta eurak,
helduak, arazo hori ahal daben eta gura
daben modurik onenean konpontzen saiatu
behar dira. Banaketa eta dibortzioa baliagarria
eta funtzionala izan leike seme-alabentzat.
Seme-alabak bikotearen gatazkatik atara
behar dira, baldin eta eurak sartzen badira.
"Zure aitaren eta nire arteko arazoa da
hori" edo "zure amaren eta nire artekoa" eta
guk konpondu behar dogu.
Maitasuna, errespetua eta aintzatespena
baldintzarik bakoak izan behar dira.
Mezua hau da: "biok maite zaitugu, gu
bikote moduan batera gehiago egon ez
arren".
Beste pertsonari buruz seme-alabari txarto
berba ez egiten saiatu behar da, eta
pertsona horren alde positiboak erreskatatu
eta baloratzen saiatu.
Semea edo alaba ez da bikotearen gatazkaren
erantzulea. Helduok jakin badakigun
zeozer dan arren, garrantzitsua da hori argi
uztea seme-alabei. Mezua hau da: "gurasoak
ez dira seme-alabak dirala-ta banatu,
euron artean konpondu ezin diran arazoak
daukiezalako baino".
Sarritan, edade jakin bateko seme-alabek
pentsatu leikie euron gurasoak eztabaidak
daukiezala edo euron arteko harreman txarra
daukiela seme edo alaba horrek nota txarrak
izan ditualako, lagunakin burrukan egin
daualako, edo gurasoari erantzun txar bat
emon dautsalako. Garrantzitsua da semealabei
argi uztea ez dirala euron jarrerek
bikotearen harremanean daukiezan ondorioen
erantzuleak. Umeen ahalguztiduntasunagaz
dauka zerikusia horrek, bizitzako
etapa jakin batzuetan edozertarako kapaz
dirala pentsatzen dabe umeek-ta. Pentsatu
ohi dabe "ondo portatzen banaz nire gurasoak
barriro be batera egongo dira".
Horrek, sarritan, ezinegon handia eta nahasteak
sortzen deutsiez umeei.
Erabilgarria izan leike ume horri familiaren
garai zoriontsuei buruzko istorio bat kontatzea.
Familia guztietan izan da garai edo
etapa zoriontsu bat, eta garrantzitsua da hori
erreskatatzea, gauzak txarto dabizenerako.
Bikotearen arteko istorioaren zeozer kontatzea:
zelan maitemindu ziran, maitasun,
limurtasun eta desioz betetako uneak, eta
eurak, seme-alabak, orokorrean, momentu
on horreen emaitza izan dirala. Garai zoriontsua
egon egon da, nahiz eta gero gaitza izan
dan hori aurrera eroatea. Familiako istorioen
albumean argazki polit bat eduki edo argazki
horri noizbehinka begiratzea lez da.
Lehentasuna emon behar jako seme-alaben
ongizatearei, helduenari berari baino
gehiago. Hazi eta heltzeko prozesuan dagoz
seme-alabak, pertsona lez eregiteko prozesuan,
eta gurasoak daukie prozesu horretan
lider izateko erantzukizuna. Arriskua da gurasoak
hain egotea euren arazoetan buru-belarri
sartuta —batzuetan desengainu, nahigabe
eta amorruagaz daukie zerikusia arazook— ,
seme-alabak zaintzeko daukien erantzukizuna
ahaztu egin leikiela.
Semealabei,
eurek ulertzen daben berbakin, azaldu
behar jake arazoak daukiezalako erabaki
dabela banatzea gurasoek, eta orain
beste modu batean antolatuko dabela
euren bizitza, baina, barriz be aipatzen dot,
bien, amaren nahiz aitaren, maitasuna
bermatuta dago.
Badirudi osasuntsuagoa dala bikoteko harremanak
alkarregaz bizitzeko gogoan, eta
alkarrenganako errespetuan eta aintzatespenean
oinarrituta egotea, eta ez horrenbeste
egon gura ez dan nonogaz lotuta egoteko
derrigortasunean.
Familia modu eta eredu ezberdinak
dagoz, oraindik esplorazinoan dagozan eta
aldakorrak diran ereduak dira. Batzuetan
aldaketa horreek zailtasunak eragiten
ditue, beste batzuetan sufrimendua, baina
herritar garen neurrian aurre egin behar
deutsegun erronka barriak dira. Familiaeredu
irekiagoak eta osasuntsuagoak izan
leikez.
Gurasoen lana eta betebeharra seme-alaben
ongizate fisiko zein emozionala bilatzea
da, helduak diranean eta familiak osatzerakoan,
hein batean sortu diran familien
ereduaren bardinak, baina beste hein batean
ezberdinak izango diran familiak osatu daiezan;
maitasuna, errespetua, hurkoa aintzatestea
da-ta giza harremanak eregiteko
lehengaia.
Egin daigun aurrera zeregin horretan, zoragarria
izatea lortu geinke. Hori da-ta bizitzea…
•
La separación
de los padres
• La separación de los padres no conlleva
necesariamente dificultades en l@s hij@s.
Puede ser más valioso y útil para l@s
hij@s una separación adecuada que una
mala convivencia.
• Los padres, aunque se separen, siempre
van a tener responsabilidad en la crianza
de l@s hij@s, en ayudarles a convertirse
en personas adultas y saludables.
Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria
7

ZEURE TXOKOA
gurasoen galderei erantzuten
Gurasook,
seme-alabak hezitze
lan honetan, kezka eta
zalantza asko izaten ditugu.
Beraz, horiek aldizkarira bidaltzera
gonbidatu nahi zaituztegu.
Kontutan izan anonimoa dela. Hortaz,
badakizue, bidali zuen galderak honako
helbidera eta berehala erantzungo
dizuegu: Lea Artibai Amankomunazgoa.
Prebentziorako zerbitzua.
Patrokua Jauregia, 48.270
Markina-Xemein. Faxa: 94 616
92 78. Posta elektronikoa:
eburgoa@lea-artibai.org.
6 urteko semea daukat eta
oso gogorra egiten zait esatea
ere baina uste dut baztertuta
dagoela. Gelan ere albo batera
lagatzen dutela esango
nuke. Batzuetan bera agresiboa
izaten da, hori ere egia
da. Sasoi batetik hona ez du
ezer konpartitzen gelako mutilekin,
ez jolasik, ez kirolik, ez
ezer. Ni ama naizenez gero
gain-gainean nago, ahalegina
egiten dut nor edo norekin
jolas dezan eta beti galdetzen
diot ia norekin ibili den, baina
honez gero nire galderei gezurretan
erantzuten dabil gurasook
pozik jartzeko. Eta gu
gurasook ere oso txarto ari
gara pasatzen.
Gizakion bizitza hartu-emanen bidez gauzatzen
da. Etengabea da elkarren arteko harremana,
horrela bizi gara. Helduen artean
bezala umeen artean ere bada gizarte harreman
hori baina ezberdina da. Ume bat guztiz
menpekoa da jaiotzen denean, derrigorrez,
norbaiten beharra izaten du, zeinek zaindu
eta zeinek babestu, bizirik irauteko. Esan
genezake lehenengo urteetan besteak umearen
beharrak betetzeko modu bat direla.
Zentzu honetan esaten da haurrak egozentrikoak
direla, euren beharrak, euren nahiak
ikusten dituztela bakarrik, eta ingurukoak, bai
familiakoak bai laguntxoak euren interesetarako
erabiltzen dituztela.
Oso zaila da urte hauetan umearentzat "konpartitzea"
"lagatzea" "ematea" "zain egotea"...
eta holako kontzeptuak onartzea, gehienetan,
nagusiak behartuta eta gogoz kontra onartzen
ditu. Urteak beharko ditu kontzeptu
Nerea Urrosolo Urkizu
Hezkuntza Aholkularia eta Psikologo klinikoa
• ONDARROA
horiek asimilatzeko, besteak berdintasunez
kontutan hartzen jakiteko. Sozializazioa geldika-geldika
ikasten joaten den prozesu bat da.
Beraz, ama honek esaten duena, nire ustez,
ikuspuntu honetatik hartu behar da. Sei urteko
ume talde batean denak daude prozesu
honetan, lankidetza ikasten, baina ikasketa
zaila denez, sarri, gatazka eta haserrealdiak
gertatu izaten dira, batzuetan, handiak gainera.
Normala da jardunean tirabirak izatea;
batzuetan, umea aurreruntz doala ematea,
lagunekin kooperatzen ikustea, baina beste
batzuetan ostera, bete-betean agertuko zaigu
bere buruari begira eta nahiago izango du
bakarrik jolastu inorekin ezer konpartitzea
baino.
Gakoa da noiz hartu behar diren holako portaerak
arazo modura. Arazoa izango litzateke
umea aurrera egiten ikusiko ez bagenu, beti
bere egozentrismoan geldituta ikusiko bagenu.
Baina hau ondo aztertzen jakin behar da,
objetiboa izan behar da gure behaketa.
Behaketa horretan ikusi behar da nola jokatzen
duen umeak eta baita ere nola jokatzen
duten berarekin daudenak. Aste batzuk hartu
behar ditugu eta ikusi egunean zehar, umearen
kontaktuak nolakoak diren, zenbatetan
moldatzen den ondo lagunekin inolako arazorik
gabe eta zenbatetan sortzen diren istiluak.
Garrantzitsua da azterketa hau zeren batzuetan
gertatzen da benetan komenigarria dela
nagusiak esku hartzea, neurri batzuk jartzea
umearen portaera aldatzen laguntzeko, baina
beste batzuetan komeni dena gurasoak asesoratzea
izaten da, gehiegizko ardura izaten
dutelako eta umea lagunekin dabilenean
begirik ez diotelako kentzen gainetik, haurren
arteko gatazkei gehiegizko garrantzia ematen
dietelako, umeak sufritzeko beldurretan daudelako...
eta azken batean, sozializazio prozesu
hau lasaiago eramaten ikastea komeni
zaie.
Lehengo egunean harrigarria
egin zitzaidan "afektuari" adituek
ematen dioten garrantzia
umea egoki hazteko eta arazoak
prebenitzeko ere bai.
Jakin badakigu denok zein
garrantzitsua den seme-alabak
estimazioaz tratatzea, eta
afektua, baita ere berbaz adieraztea.
Seme-alaba txikiak
ditugunean errezago ateratzen
zaizkigu horrelako adierazpenak
baina adinean
aurrera doazela, gurasook
mutu geratzen garela uste dut,
ez da hala Pubertaroan ala
adoleszentzian egonda ere
maite ditugula entzun behar
digute oraindik seme-alaba
gaztetxoek Hori erreparatu
behar digute ere bai Nire
buruari egindako galderak dira
horiek baina guraso guztientzako
dela uste dut.
Psikologiaren ia hasieratik da jakina zenbaterainoko
eragina duen afektuak garapen prozesuan.
Aspaldian egiaztatu zen umeei, nahiz
eta premia fisiologiko guztiak asetu, afekturik
ez ba zitzaien ematen, ez zirela ez intelektualki
ez sozialki normaltasunez garatzen.
Aintzinako umezurztegietan adibidez, ume
askok ematen zuten atzeratuak edo gaixoak
euren portaeragatik, berbetan ez zuten ikasten
edo hizkera oso pobrea zuten; euren
munduan sartuta egoten ziren inguruarekiko
interesik apenas erakutsiz eta ikusi zen ume
horiek, ia jaiotzetik zentro horietan bizi izandakoek,
afektu keinu edo adierazpenik ia
sekula ez zutela eduki. Euren kumetan egoten
ziren eta zaintzaileek ematen zieten jaten
baina besoetan hartu ere egin gabe, eta zer
esanik ere ez, han inork ez zeukan astirik
eurekin kontuk egiten egoteko...berba egiteko...laztantzeko
eta abar.
Mutur horietara joan gabe ere, sarri egiaztatu
ditugu helduen kasuak haurtzaroan afektu
gabeziak izan dutela kontsideratzen dutenak,
euren buruarekin segurtasun falta adierazten
dute eta gabezia horrek lagatako hutsunea
gainditzea asko kostatzen zaie.
Beraz, egia da ume bati eman behar zaion
garrantzitsuena afektua dela, hori da oinarria
eta horren gainean eraiki behar dira beste
guztiak, hazkuntza eta hezkuntza, alegia.
Afektua erakustea adin guztietan da garrantzitsua,
beti da ona esatea edo nolabait expresatzea.
Adoleszentzian gertatzen zaiena da
eurek ez dutela nahi izaten lehen besteko
adierazpenik egin, baina horrek ez du nahi
esan gurasoen afekturik behar ez dutenik.
Eurak ez daude sasoi horretan emateko
baina bai jasotzeko, eta bai funtsezkoa dela
afektu hori somatzea, jakin egin behar dute
gurasoek euren portaera batzuk kritika arren
8
Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria

kontsultak •
zalantzak • kezkak...
eta gai askotan eurekin ados ez egon maite
dituztela eta onartuak direla. Horretarako hizkera
zaindu behar da, hizkerak pentsatzeko
modua adierazten duelako, azken batean, "zu
holakoa zara" edo "beste hori zara" esan
beharrean, "esan duzunarekin ez nago ados"
edo "egin duzun hori ez zait ondo iruditzen"
adibidez esanda hobeto hartuko lukete,
horiek ere bereizten jakin behar da.
9 urteko umea daukat eta
duela urtebete gutxienez
gurasook konturatu ginen,
lapurreta txikiak egiten zituela.
Hasiera batean normala dela
pentsa dezakegu baina
momentu honetan kezkatuta
gaude, ez al da portaera ezegoki
bat bihurtzen ari Etxean
zorrotik hartu izan du, jateko
dendan ere, izeba-osaben
etxean.. etabar eta gainera ez
da arduratzen ondo izkutatzen.
Bere pagako dirua ia ia
lapurreta horiek ordaintzeko
izaten da; derrigortzen dugu
ordaintzera, bere jokabide hori
onartzera eta behar diren
ondorioak izatera. Ez dakigu
atentzioa deitzeko egiten
duen edo joera bat den dagoeneko.
Zergatik lapurtzen du
eta gero gezurra dela esan
Jada ez dakigu zer egin.
Lapurretak egiteko joerak esanahi edo motibazio
ezberdinak izan dezake. Kasu batzuetan
kontrolatu ezinezko bulkada edo inpultsu
modura sentitzen da, kleptomania deitzen
zaiona. Orokorrean ezertarako behar ez diren
gauzak ohosten dira. Nerabetasunetik aurrera
gertatzen da eta ez da sarri ikusten den
portaera, dendetan eta egiten diren lapurretatik
%5etik ez dira pasatzen kleptomania
kasuak
Beste batzuetan portaera antisozialaren arloan
sartzen da. Holakoetan lapurreta ezezik
beste arazo eta lege hausteak ere izaten dira
: burrukak, apurketak..
Eta beste batzuetan, kasu gehienetan, ez
dago trastorno psikologikorik. Portaera funtzionala
da, hau da, zeozer lortzeko balio
duena. Ume honen jokaera ulertu nahi badugu
"Zertarako egiten du" "Zer lortzen du"
galdetu beharko dugu eta ez "Zergatik egiten
du". Dirua bada lapurtutakoa, zertan erabiltzen
duen ikusi beharko da, eta beste zerbait
bada, berdin, zer probetxu ateratzen
dion.Hori jakindakoan errazagoa izango da
gurasoentzat erabaki bat hartzea. Adibidez,
gerta dezake umeari txutxeriarik erosten ez
lagatzea eta horretarako dirurik ez ematea,
umeak ikusten du besteek erosten dituzteela
eta berak ere erosteko hartu dezake dirua
...edo tabernetako makinetan jolasteko nahi
du... Azken finean gauza "normalak" egiteko
nahi badu lapurtzen duena, gurasoek ikusi
behar dutena da ea ematen dien aukerarik
umeari gauza horiek lortzeko, onartzen duten
umeak txutxeri batzuk jatea, edo lantzean
behin makinetan jolastea, edo zehatzegiak
diren...edo guztiz alderantzikoa ere gerta
dezake, umea eman hala gastatzera ohituta
egotea eta amaitzen zaionean gehiago nahi
izatea...orduan hobeto administratzen erakutsi
beharko zaio...eta frustrazioak jasaten ere
ikasi beharko du, nahi duen guztia ezin duela
eduki...Dena dela ikasketa hori ez da erraza
haurrentzat , denbora behar du.
Laburtuz esango nuke, lapurreta kontu honetan
, ohitura kendu nahi badugu, ondo dagoela
umeari berak egindako kaltea ordaindu
eragitea, baina beste alde batetik lortu nahi
duen gauzak era egokiagoan lortzen erakustea
ere garrantzitsua dela. Gainera umearen
portaera ez dugu nagusi batena moduan juzkatu
behar zeren arau moralak ez ditu oraindik
barneratuta, ikasketa prozesuan ari
da.
"Gazteen sexualitatea: izugarrizko
aberastasuna" zioen
aurreko batean aditu batek
aldizkari honetan eta horrela
da, nik argi daukat, baina
praktikan kontraesanetan
ikusten dut nire burua. Nik 17
urteko alaba bat daukat eta
duela 2 urtetik mutil batekin
dabil, gustura dabiltzala ematen
du. Ez dugu gai honetaz
"txintik" ere komentatzen, ez
al nabil ama bezala bista bistan
dagoen sexualitatea nolabait
ezkutatu nahian Zer
gomendatzen didazue
Duela gutxi, Osakidetzak emandako datu batzuen
arabera zabaltzen ari dira sexu bidezko
gaixotasunak; Euskal Herriko gazteak gero
eta gehiago harrapatzen ari dira, zehazki, sifilisa
aipatu zuten.
HIESaren izurriari buruzko txosten baten arabera
(ONUSIDA 2002) infekzio berrien ia
erdia 15 eta 24 urte bitarteko gazteengan gertatzen
ari da.
Datu hauen arabera argi geratu da nerabe eta
gazte askok jokaera arriskutsuak dauzkatela
euren sexu harremanetan, ez dute preserbatiborik
erabiltzen. Portaera desegoki hori
esplikatzen duten faktore batzuk hauexek
dira:
Aldrebesetako informazioak eta iritzi okerrak,
adibidez, pentsatzen dute neska bat ezin daitekeela
haurdun geratu kontaktu sexual bakar
bategatik... edo itxura hutsean igarri daitekeela
neska batek edo mutil batek gaixotasunik
daukan ala ez... edo neskak diafragma
badauka HIESa ez duela harrapatuko... eta
abar.
Arriskua dagoela ikustarazi eta ohartu: Lehen
baino gutxiago, baina oraindik HIESa gaixotasun
marginaltzat ikusten da. Hala pentsatzen
duen nerabeak ez du bere buruarentzako
arriskurik sumatuko, beraz, ez du prebentzio
aholkurik jarraituko.
Larritasunaren dagoela ikustarazi eta ohartu:
HIESa larria eta hilgarria izatetik gaitz kroniko
bat izatera pasatzen ari dela badakigunez,
batzuk ez dira egoten lehen bezain erne,
euren portaera arriskutsua izan arren ondorioak
hain larriak ere ez direla izango uste
dutelako.
Preserbatiboaren erabilera egokia: Kondoia
ipintzeko momentua zein den ez da jakiten,
noiz eta nola ipini behar den ondo jakin beharra
dago.
Bikoteari sexu segurua eskatzeko trebetasuna:
Nerabe askorentzat zaila izan daiteke
gaia argi planteatzea bikoteari, edo ez dira
ausartzen ezetz esaten lagunari ezelako
babesik ez daukatela konturatuta ere.
Aurreko puntuak ikusirik, argi dago norainoko
garrantzia duen nerabeei sexuari buruz hitz
egitea, informazioa ematea eta jarrera egokiak
erakustea. Agian eskoletan ere orokorrean,
orain egiten den baino sakonago eta
jarraipen gehiagorekin tratatu behar da gaia.
Baina ezin da eskolaren edo prebentzio kanpainen
esku bakarrik laga, etxean ere berba
egin behar da, normaltasunez, eta hori "eginaz"
lortzen da bakarrik, "kostatzen zaigulako"
ez badugu egiten, inoiz ez dugu superatuko
kostatzen zaiguna. •
Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria
9

12tik 18 urtera 18ra
Oihana Etxegibel Alberdi
Begiralea eta naturopata
• DURANGO
“Iraintzea hitzez jotzea da”
Joan den martxo-apirila bitartean
"JUUL" izeneko ipuina erakutsi
zaie adin honetako ikasleei
Ondarroan eta Markina-
Xemeinen herriotako liburutegiek
antolatuta. Ipuin honek
ikasbide paregabea eskaini die.
Juul pertsonaiari esker argiago
daukate orain jotzeak berak
bezainbesteko indarkeria daukatela
beste ekintza batzuk, berba
iraingarriak, burua makurrarazten
dutenak ala laidoak, adibidez,
eta hain iraingarriak dira ze
burumakur eta lur jota uzten
dutela pertsona. Horregatik, erakusketaz
arduratu den profesionalarekin
sakondu nahi dugu
iraintzeko modu hau.
Zer dela eta izenburu hori: "iraintzea
hitzez jotzea da"
Azken batean dena diolako, jotzeaz
beste min hartzen duzu iraindu bazaituzte.
Paco Abril asturiarra da egitasmo
honen arduraduna eta erakusketaren
gidaria, oso esanguratsua iritzi zitzaion
esaldia, gainera, 6 urteko neskatila bati
entzun ziola kontutan hartuta.
Iraintzeak zer suposatzen du Nola
sentitzen da iraindua
Iraintzea pertsonaren umilazioa da,
bere duintasuna kakaztea; iraintzeak
pertsona bera zapaltzea suposatzen du;
askotan egiten duenarentzat garrantzirik
ez dauka apenas garrantzi handirik
gabeko gauzen artean beste bat da iraina
botatzea, jasotzen duenarentzat
ostera guztiz alderantziz da.
• "Irainduak" zer sentitzen duen jakiteko
zer hobeto hemengo eskualdeko
gaztetxoek eurek erantzundakoa baino:
minduta sentitzen da, haserre, lotsatuta
ere, desberdina dela, bihotza baltzituta
daukala, etab...
• "iraintzaileak" zer lortzen du Beste
pertsona mintzea, momentu txarra
pasaraztea, arrazoi desberdinak direla
medio, arrazoirik egon baliteke horretarako.
Eurek gazteek hainbat arrazoi
eman dituzte: askotan denbora pasatzearren,
aspertuta egoten ei dira eta,
bestetan, norbere burua defenditzeko
edota ahulagoa denarekin barrua arintzeko,
taldekidea izateko (taldekoa izateko
hori baldin bada baldintza, bada
iraindu ezazu eta kitto).
Irainari buruzko zehaztasun batzuk:
adina, irain motak, sexu aldetik,
etab...
Adina: txikitatik hasten dira elkarri irainka.
Baina, gutxi gorabehera 7 urte daukatela
gaia lantzen hasteko moduan
egon gaitezke. Sasoi horretan jada krudelagoak
ere badira, tira-bira gehiago
sortzen dira euren artean, lagunek ere
gero eta pisu gehiago hartzen dute. Zer
esanik ez jada 12 urtetik aurrera.
Irain-motak: askotan irain mota baino
intentzioa da garrantzitsua, irainduak
jakingo du bera ez dela esaten dioten
hori, baina hala ere mespretxua sentituko
du eta min egiten diote.
Irain motak askotarikoak dira eta era
askotara ematen dira: bai berdinen artean
baina baita heldu-umeen artean ere.
Baina elkarrizketa honetan berdinen
arteko irainetaz berba egingo dugu.
Irain mota zerrenda bat egitekotan
honako hauek aipatuko nituzke:
• Itxuran oinarritutakoak (kontua da
aka-tsak ateratzea)
• Gizartean ondo ikusita ez daudenak
(adibidez, adoleszente bati "puta" deitzea
edo "marikoia").
• Desberdintasuna markatzen duenak:
arrazistak, generokoak...
Askotan zer esaten den baino zelan
eta nork esaten duen dauka pisu
gehiago, baita nori esaten zaion ere,
normalean oso bortitz esaten baitute eta
ahulago denari alegia.
Sexua: bai neskek bai mutilek, biek
iraintzen dute, era desberdinak badituzte
ere. Neskek findu egiten dute euren
era, iraindu iraintzen dute baina ez era
nabarmen batean, mutilek ordea, batbatean
eta indar handiagoaz. Beste desberdintasun
bat ere ikusi izan dut: alde
batetik, parte hartzerakoan neskek erreflexio
handiagoa egina dutela ikusten
da, hitz egiterakoan beren sentimenduak
hobeto ateratzen dituzte, zelan bizi
duten, etab... Mutilek ordea, hasieran,
askotan diote: Juul tontoa da edo zer
Gero gaian sartzen dira baina gehiago
kostatzen zaie beti ere.
Iraintzea, etiketak jartzea, burlak egitea,
norbait baztertzea... zaku berean
10
Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria

elkarrizketa
sartu ahal ditugu Zein da orduan
"Juul" ipuinaren mezua
Aipatutako irain guzti horien helburua
pertsona umilatzea da, norbere estima
guztiz ezabatzea, min egitea.
Kontutan izan behar dugu 12-18 urtekoen
sasoi hau oso berezia dela. Lagunek
pisu ikaragarria daukate eta lagunengandik
horrelako zeozer jasotzen duenarentzat
gehiegizkoa da.
Aipatutako guztiarekin lortzen duguna da
pertsona horri kentzea aukera:
• Den bezala agertzeko
• Lagunak edukitzeko
• Bere burua ezagutzeko
• Baloratua izateko
Sasoi honetan taldearen onarpena
beraientzat funtsezkoa dela esango
nuke nik. Orduan, taldeak gauza asko
markatzen ditu: itxura, kontsumoa,
hau ala bestea gustatu, ideologia jakin
bat, eta askotan, taldearen aginduetara
daudenez gero gertatu izaten da
norbait iraindu beharra ere, bada
iraindu egiten da nahiz eta ados ez
egon. Taldeko eragina guztiz pisutsua
da, beraz, iraindu duten pertsona hori taldeak
ez badu onartzen haren alde ere ez
dute egingo, bistan denez.
"Juul"en mezua beraz zera da: zer
nolako mina jasotzen duen pertsona
batek iraintzen dutenean. Ipuinak metafora
bat bezala kontatzen digu, noski;
kanpotik apurtzen da baina apurketa hori
barrutik gertatu da. Ikusten da zer egiteko
prest dagoen besteen onarpena
lortzeko. Bera eta taldearen artean dauden
mugak kentzen ditu eta azkenean
ere ez du lortzen taldean sartzea.
liburu interesgarriak
Aberasgarria izan da hemengo gazteekin
ere horretaz lasai berba egitea.
Zer nolako garrantzia du honek guztiak
inguruan Zer eginik ba ote dute
gurasoek
Hezkuntza arloan, nik esan ahal dut, ahal
duten guztia egiten dute hezitzaileek eta
egia esan, denetara ezin dira heldu; irakasleek
bai lantzen dutela eta arduratuta
ere badaude.
Halere, oinarrizko estamentua, honetan
ere, familia da. Baina normalean
familia konturatzen da seme-alaba iraindu
dutenean baina ez hainbeste beste
batzuekin gertatu bada. Juul bezalako
ipuin batek aukera ematen digu gai hori
lantzeko.
Inor iraindu bada, lehenik eta behin,
garrantzitsua da etxean jakitea, hau
da, irakasleen bidez edo beste edonondik
seme-alaba zer jasaten ari den jakin
beharra. Agian, bera ondo ezagututa
nabarituko zaio eta hori litzateke hoberena,
etxekoen artean dagoen komunikazio
ona dela medio horretaz berba egitea.
Gurasoek adi-adi egon behar dute,
seme-alaba iraindu badute berarekin
egongo dira eta baita be irakaslearekin.
Bere estima asko sendotu behar
da, benetan berak balio duena ikusarazi
behar zaio, gauza positiboak
esanda, maitasuna erakutsita, meritua
duela agertu, bere kualidade on guztiak
ispilu batean bezala ikusarazi,
etab… Lortu egin behar da irain horiek
eragin dioten ondorio negatiboa apaldu
eta adorea ematea, erreakzionatzeko
era bat ikastea eta garatzea, indarra
hartu behar du eta lagunduta sentitu
behar da.
Beste heziketa gai askorekin gertatzen
den bezalaxe, etxetik egin behar dugu
lana. Familia eredua asko aldatu da,
aldaketetara moldatu egin behar dugu
baina ahaztu gabe denok inplikatu behar
dugula, kasu honetan gure seme-alaba
iraindua ez bada ere. Etxean berba egiteaz
gain, gurasook seme-alaben
eredu izan behar dugu gai honetan
ere. Ez du askotarako balio esatea "ez
inor iraindu" eta gu adibidez auzoko bat
"deskalifikatzen" egon. •
Norbait interesatuta balego "irainen"
gaiaren inguruan, aprobetxatzen dut esateko
Markina-Xemeingo bibliotekan,
gurasoentzat tertulia bat prestatu dela,
maiatzaren 26an, arratsaldeko
18:00etan, Juan Carlos Alonso psikologoaren
esku. GURASO GUZTIENTZAT
da.
Insultar es pegar
con palabras
En este tema como en otros tantos temas, el
pilar fundamental es la familia. Normalmente
la familia se da cuenta cuando su hijo-a es
insultado.
Hay que procurar que en casa se sepa
desde un principio qué es lo que está viviendo
su hijo-a a través de profesores, monitores,
otros amigos...
En cualquier caso, los padres deben estar
muy cerca del hijo-a y también del profesor,
hay que hacer un trabajo conjunto. Hay que
reforzar su autoestima, hacerle ver todo lo
que vale, diciéndole cosas y cualidades
positivas como si se viera en un espejo,
mostrándole cariño, etc... Hay que conseguir
que todo lo negativo que le ha provocado
recibir esos insultos pueda aplacarlo y
coger fuerza, tiene que aprender otra manera
de reaccionar ante eso y en todo este proceso
tiene que sentirse apoyado.
Egiteko Prest! 10. zenbakia 2004ko udabarria
11

Denentzat
Sexismoa
MªJose Urrozola Zabaltza
Etika eta Filosofiako irakaslea • Hezkidetzari buruzko zortzi argitarapenen egilea eta beste hainbaten egilekidea
• BILBO
Indarkeria sexista prebenitzea posible da
12
25 urtetik gora daramatzat lanean hezitzaile
gisa, eta esperientzia horrek ondorio horretara
eroan nau. Gaitza da familia- eta eskola-esparruan
prebentzio hori lantzea, inguruaren
eraginak normal bihurtzen baitu
indarkeria sexista. Benetan gaitza da, baina
posible da. Gaur aztarren jakin batzuk jakinarazi
gura dizkiet Lea Artibaiko familiei,
bide berriei ekiteko eta bide berrietatik
aurrera egiteko. Aztarren horiek pentsaezin
bihurtu behar digute baten batek beste norbaiten
gorputza bereganatzea, haren gogoaren
kontra, fisikoki min emateko, ustezko
sexu-atseginak lortzeko edo psikologikoki
erasotzeko, sexu batekoa edo bestekoa
izate hutsagatik.
Datu errealei begiratuta, argi eta garbi aztarren
batzuk eman beharko genituzke, honako hau
lortzeko: mutil bat familiatik beregain jartzen
denean edo eskola-esparrutik irteten duenean,
18 urterekin, ez dakion burutik ere pasa, ez
dezan uste inolako eskubiderik duenik emakumeren
baten gorputza bereganatzeko, menperatze-
edo jabetze-jarrerekin, edo pentsatuz ez
duela garrantzirik haren gorputzarekin sartzea,
ukitzea, harreman-mota batzuk eskatzea, hura
kontrolatzea, musukatzea (berak gura ez badu
ere), sexu-adierazpideren bat ezartzea, etab.
Era berean, "aztarrenak" eman gura ditugu
neskek behar bezalako autoestimua eta autobalioespena
lor ditzaten, pertsona gisa duten
duintasunaz jabetu daitezen eta autobabeseko
baliabide pertsonalak eskura ditzaten, irudimena,
adimena eta trebetasunak gehiago garatuz.
Horrela, familiak eta eskolak oinarrizko helburua
beteko lukete, hau da, gaur egun gizonezkoen
eta andrazkoen arteko harremanak arautzen
dituen menderatze-menegite eskema oinarritik
apurtzea. Eskema horren emaitzarik
negargarriena da normal bihurtzea sexu-erasoak,
bortxaketak (are senar-emazteen artean
ere), tratu txarrei buruzko oraingo datu eskandalagarriak
eta urtean izaten diren ia ehun
emakumeren hilketak.
Gizarte-arazo larri honetarako
hezkuntza-irtenbideak epe laburrera
eta luzera bilatu behar dira.
Badaude berehalako irtenbide
batzuk, presakoak, eta horrelakoak
eskatzen dira gehien jazo
berri den eraso jakin bati erantzun
zehatz bat emateko.
liburu interesgarriak
Beharrezkoak dira, baina ez dira garrantzizkoenak.
Zuen alaba edo zuen inguruko beste neskaren
bat mutilen batek umiliatzen badu, saltzen ari
den edertasun-estereotipoaren antzik ez duela
gogoraraziz (bere burua zatar ikus dezan),
eskukatzen badu, bera ukitzera behartzen
badu, bultza egiten badio, jotzen badu, neskak
gura ez dituen harremanak izatera behartzen
badu, andrazkoez edo emetasunaz mespretxuz
berba egiten badu..., horrelako kasuren bat
ezagutzen baduzue, zerbait egin behar duzue
berehala. Zelan Erantzun zehatz ugari dago
familia-eremuan. Ez itxaron eskolak, emakumeen
taldeek, Erakundeek... zer edo zer egin
arte. Familiatik ere gauza zehatzak egin ditzakezue,
hala nola:
Ez ezkutatu gertatutakoa, baizik eta aurre egin.
Ez ukatu gertatutakoa, salatuta badago.
Ez geratu hasierako eskandalu-sentipenarekin,
horrek irtenbideak bilatzea oztopatzen baditu.
Aurre egin argi eta garbi eta jendaurrean erasoari.
Kasu bakoitzean bidezko den tokian salatu:
eskolan, elkarteetan, Hezkuntza Sailean, polizian...
Eraso duenari ardura eskatu: barkamena eska
dezala, birziklatze pertsonaleko prozesu batean
sar dadila…
Erasotzailea (ez erasoa jasan duena) familiatik
ateratzeko urratsak eman.
Erasoa jasan duenari buruz: ez errurik bota.
Konfiantza indartu, eraso-esperientzia guztiak
jakinaraz ditzan. Errespetuz entzun. Jarduteko
informazioa eskaini, bai eta laguntza psikologikoa,
afektua eta segurtasuna ere. Autoestimua
berreskuratzen laguntasuna eman. Irtenbideak
aurkitzeko urratsak ematen lagundu. Eraso
bakoitza gizarte-ingurune baten emaitza gisa
aztertu, neskak esperientzia garratz hori bere
garapen pertsonaleko prozesuan koka dezan
eta marka negatiborik ez diezaion laga.
Gertatutakoa kasu bakoitzean egoki den tokian
salatu dezan lagundu. Denbora eskaini berarekin
berba egiteari, bizitzen ari denari buruz, premia
du-eta.
Ikastetxean hezkuntza mailako esku-hartzea
eskatu, etaparen arabera programatua.
Edozelako erasoei aurre egiteko iritzi-egoera
bat sortzen ahalegindu.
Baina, berehalako erantzun horiek eta beste
batzuk egin direnean, ez da amaitu edozelako
erasori eman beharreko erantzuna. Irtenbiderik
garrantzitsuenak areago doaz, erantzun zehatz
horietatik urrunago. Ez gaitezke konformatu
horiekin. Prebentzioa familian bertan hasten
den hezkuntza-prozesua da, haurtzarotik.
Orduan, aita, ama edo familia-taldea koordinatzen
duena ez dira arduratu behar soilik gauza
materialez (jaten emateaz, arropa erosteaz,
eskolara eramateaz); hori ez ezik, euren semealabak
heztearen ardura ere badute, norberaren
eta besteen gorputzak errespetatzen ikas
dezaten. Orduan, familiako neskak eta andrazkoak
mutilak eta gizonezkoak bezainbeste
errespetatu eta balioetsi behar dira. Orduan,
lana, aisialdia eta ondasunak hainbana banatzen
dira, batzuen eta besteen artean. Orduan,
hezkuntza egokia eman behar zaie, euren afektuak
bizitzen, sentipenak azaltzen eta euren
sexualitatea giza duintasunez bizitzen lagunduko
diena. Orduan, familian hezten dutenek
euren jarrerak eta portaerak aztertu behar
dituzte eta etengabe prestatu behar dira hezitzaile
izateko...
Eta ikastetxean, indarkeriaren prebentzioa
Haur Hezkuntzan hasten da; Lehen
Hezkuntzako sei urteetan jarraitzen du, eta
Bigarren Hezkuntzan sakontzen da. Hezkuntza
prozesu batean gauzatzen da, neska-mutilek
giza harremanetarako ohitura positiboak eskura
ditzaten, euren buruekin, beste gainerako
guztiekin, naturarekin, animaliekin eta gauzekin.
Izan ere, horrela programatutako hezkuntzak
pertsona gisa behar dugun garapen orokorrari
laguntzen dio, eta indarkeriazko portaeren
kontrako prebentzio-neurririk onena da.
Familiek hezkuntza-prozesu hori eskatu
behar diete ikastetxeei, eta aldi berean
etxean jarraitu behar dute. Gaur
egun hainbat material eta ikas-programazio
daude argitaratuta, indarkeria
sexistaren prebentzio-hezkuntza hau
egiteko, hala nola alboko hauek eta
beste hainbat, nahiz eta horietako asko
ez nituzkeen gomendatuko. •