maswavleblis wigni
maswavleblis wigni
maswavleblis wigni
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
n. maRlakeliZe, c. yuraSvili, e. maRlakeliZe<br />
2<br />
<strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong>
n. maRlakeliZe, c. yuraSvili<br />
e. maRlakeliZe<br />
qarTulis gakveTilebi<br />
meore klasSi<br />
(<strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong>)<br />
gamomcemloba `meridiani~<br />
Tbilisi<br />
2011
qarTuli ena da literatura<br />
II klasi<br />
<strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong><br />
avtorebi:<br />
redaqtori<br />
naTela maRlakeliZe (jgufis xelmZRvaneli)<br />
cisana yuraSvili, elene maRlakeliZe<br />
neli elizbaraSvili<br />
mxatvari<br />
nino zaqariaSvili<br />
dizaineri<br />
daviT kutubiZe<br />
(UDC)<br />
gamomcemloba `meridiani~,<br />
Tbilisi, al. yazbegis gamz., 47. 239-15-22<br />
E-mail: davideku1@mail.ru, info@meridianpub.com<br />
899 54-17-07 kaxaber rusiZe<br />
893 53-35-27 naTela maRlakeliZe<br />
© gamomcemloba `meridiani~, 2011<br />
© n. maRlakeliZe<br />
N. Maglakelidze, N. Svanidze<br />
“Georgian language and literature”, textbook grade 2, in Georgian<br />
“Meridiani” Publishing House, Tbilisi - 2011
meToduri miTiTebani<br />
`<strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong>s~ gamosayeneblad<br />
`<strong>maswavleblis</strong> <strong>wigni</strong>~ mxolod meToduri orientiria pedagogisaTvis, igi ar warmoadgens<br />
dogmas da ara aqvs instruqciis xasiaTi. pedagogs SeuZlia misi Secvla, adaptireba<br />
sakuTari gamocdilebisa da klasis saerTo donis gaTvalis winebiT. avtorebis mizania<br />
<strong>maswavleblis</strong>aTvis rCevebis, meToduri rekomendaciebis micema da ara misi SezRudva. Cven<br />
gvjera, rom pedagogebi mas SemoqmedebiTad gamoiyeneben.<br />
rogorc cnobilia, erovnuli saswavlo gegmis mixedviT, II klasSi qarTulis, rogorc<br />
mSobliuri enis, swavlebisaTvis gamoyofilia 7 kvireuli saaTi. aqedan maswavlebels<br />
vTavazobT 6 kvireuli saaTis dagegmvas, xolo me-7 saaTs vutovebT alternatiuli muSaobisaTvis.<br />
maswavlebels SeuZlia am saaTis gamoyeneba sakuTari Sexedulebisamebr, Tumca<br />
garkveul rekomendaciebs zogjer aqac vTavazobT Tematuri gakveTilebis saxiT.<br />
TiToeuli teqstis kiTxva-damuSavebas eTmoba 3-4 akademiuri saaTi. es saaTebi zogjer<br />
calkea gamoyofili da gakveTilebis saxiT warmodgenili, zogjer erTad aris mocemuli.<br />
am SemTxvevaSi <strong>maswavleblis</strong> gadasawyvetia, saerTo masalis ra nawili daamuSaos erT<br />
gakveTilze. ra Tqma unda, saaTebis amgvari ganawileba saorientacioa da maswavlebels<br />
nebismier SemTxvevaSi SeuZlia maTi gazrda, Semcireba, gadanacvleba sakuTari Sexedulebisamebr.<br />
gakveTilebi ZiriTadad Semdegi rubrikebisagan Sedgeba:<br />
a) kiTxvisaTvis mzadeba _ igi miznad isaxavs klasis momzadebas axali masalis asaxsnelad,<br />
moswavleTa provocirebasa da dainteresebas;<br />
b) sakiTxavi teqsti;<br />
g) sityvis salaro _ aq ganmartebulia teqstSi gamoyenebuli ucxo sityvebi;<br />
d) ifiqre _ saxelmZRvaneloSi aRniSnulia pirobiTi niSniT da gulisxmobs teqstis<br />
gaazrebasa da analizs.<br />
e) gaakeTe daskvna _ moiTxovs wakiTxulidan saTanado daskvnebis gamotanasa da dasabuTebas;<br />
v) enaze dakvirveba _ aq gaanalizebulia enis sakiTxebi sakiTxav masalasTan mWidro<br />
kavSirSi, axlavs saTanado wesebi da ganmartebebi.<br />
ZiriTadi saxelmZRvanelos organul nawilsa da aucilebel damatebas warmoadgens<br />
`moswavlis rveuli~, romelic faqtobrivad savarjiSoebisa da testebis krebuls warmoadgens.<br />
igi emsaxureba im codnis sistematizaciasa da gaRrmavebas,rac moswavleebma aRniSnul<br />
TemasTan dakavSirebiT ZiriTadi saxelmZRvanelodan miiRes. savarjiSoebis didi nawili<br />
werilobiTi xasiaTisaa da aqve, am rveulSi, iwereba. TiToeul teqstTan dakavSirebiT mocemulia<br />
4-5 davaleba, romelTagan zogi <strong>maswavleblis</strong> zedamxedvelobiT klasSi sruldeba,<br />
zogi ki Sin damoukidebeli muSaobisaTvis aris gankuTvnili. gakveTilebis scenarebSi<br />
Cven savaraudod mivuTiTeT klasSi da Sin Sesasrulebeli davalebebi, magram maswavlebels<br />
SeuZlia garkveuli cvlilebebis Setana. weras TiToeul gakveTilze daaxloebiT 5-10<br />
wuTi eTmoba.<br />
`rveulSi~ warmodgenili davalebebi mravalferovania. aq aris logikuri, leqsikurfrazeologiuri,<br />
orTografiuli, punqtuaciuri, stilisturi savarjiSoebi, romlebic Seswavlil<br />
teqstTan mWidro kavSirSia da miznad isaxavs weriTi metyvelebis unar-Cvevebis<br />
gamomuSavebas. aq aris davalebebi rogorc individualuri, ise wyvilebSi muSaobisaTvis, rac<br />
aRniSnulia saTanado pirobiTi niSniT. aqvea rubrika `Seamowme Seni Tavi~ (testebi), rac<br />
aucileblad individualurad unda Sesruldes (magram frontalurad gaanalizdes). `testebis~<br />
pasuxebi `<strong>maswavleblis</strong> wignSia~ mocemuli.<br />
4
veulSi saswavlo wlis pirvel naxevarSi gamoyenebulia orxaziani bade, xolo II<br />
naxevridan ki _ calxaziani. es Tavidan gvacilebs im sirTuleebs, rac oTxxaziani badidan<br />
calxazianSi ucabed gadasvlas axlavs Tan. aqve gaTvaliswinebulia kaligrafiuli<br />
savarjiSoebic (aRniSnulia saTanado simboloTi) _ xelnaweri asoebi da asoTa gadabmis<br />
ZiriTadi jgufebi, romelTa codna aucilebelia xelnaweris wasakiTxad, agreTve saTanado<br />
grafikuli Cvevebis gamosamuSaveblad. es savarjiSoebi sruldeba klasSi, <strong>maswavleblis</strong><br />
daxmarebiT. xelnaweri asoebisa da asoTa gadabmebis gacnobas unda hqondes informaciuli<br />
xasiaTi, moswavles Tavad unda davutovoT werisas maTi gamoyenebis ufleba.<br />
dasWirdeba Tu ara maswavlebels sxva damatebiTi rveuli erovnuli saswavlo gegmiT<br />
dasaxuli miznebis misaRwevad _ es Tavad misi gadasawyvetia.<br />
`<strong>maswavleblis</strong> wignSi~ vecadeT klasikurTan erTad farTod gamogveyenebina swavlebis<br />
inovaciuri meTodebi, rac moswavleTa aqtivizacias uwyobs xels. Semoqmed maswavlebels<br />
SeuZlia am meTodebis gamravalferovneba.<br />
5
gTavazobT ZiriTad saxelmZRvanelosa da `moswavlis moswavlis rveulSi~<br />
gamoyenebuli pirobiTi niSnebis axsnas:<br />
- sityvis salaro<br />
- ifiqre<br />
- enobriv masalaze dakvirveba<br />
- Seamowme Seni Tavi<br />
- wyvilebSi muSaoba<br />
- kaligrafiuli savarjiSo<br />
- xmovani ◦ _ Tanxmovani <br />
6
gakveTilebis masala<br />
n. kilasonias `moviare saqarTvelo~;<br />
sityva, winadadeba, sityvaTa raodenoba winadadebaSi(3 sT)<br />
miznebi<br />
- poeturi teqstis aRqma<br />
- swori da gamometyvelebiTi kiTxvis Cvevebis daufleba<br />
- azrovnebisa da metyvelebis ganviTareba<br />
- leqsikuri maragis gamdidreba<br />
- sityvis formasa da Sinaarsze dakvirveba<br />
aqtivobebi<br />
- moswavle ismens da aanalizebs teqsts<br />
- gamoTqvams da asabuTebs sakuTar azrs<br />
- Seiswavlis axal leqsikur erTeulebs, maTi gamoyenebiT adgens winadadebebs<br />
- varjiSobs sworsa da gamometyvelebiT kiTxvaSi<br />
- wers<br />
1. kiTxvisaTvis mzadeba (provocireba)<br />
maswavlebeli arkvevs, vin sad daisvena, saqarTvelos romeli kuTxe, qalaqi moinaxules,<br />
riT moixiblnen, ra ganwyobiT Sexvdnen ardadegebis damTavrebasa da swavlis dawyebas...<br />
dafaze weria areuli striqonebi, moswavleebs evalebaT, daalagon ise, rom leqsis<br />
strofi miiRon:<br />
1. netav imdeni SemeZlos,<br />
2. lamazi, turfa, patara,<br />
3. sul fexiT Semomatara.<br />
4. miyvars me Cemi samSoblo, (4. 2. 1. 3).<br />
2. teqstis kiTxva<br />
maswavlebeli leqss `moviare saqarTvelo~ kiTxulobs gamometyvelebiT, aseve gamometyvelebiT<br />
akiTxebs 1-2 moswavles, nawil-nawil kiTxvis procesSi aixsneba axali sityvebi:<br />
vWvretdi _ vuyurebdi, vumzerdi; dari _ kargi amindi; RiRilo _ mindvris yvavili, lurji<br />
feris; mixmobs _ aq: meZaxis...<br />
maswavlebeli svams faqtebze orientirebul (I donis) kiTxvebs. moswavleebi leqsidan<br />
amoikiTxaven mzamzareul pasuxebs:<br />
- romeli yvavilebia leqsSi naxsenebi?<br />
- rogor aris aRwerili yayaCo? RiRilo?<br />
- ras sTxovs bavSvs bebia?<br />
- yvelaze metad ra hyvarebia pataras? ...<br />
Semdeg moswavleebi akavSireben wakiTxuls ferad ilustraciasTan da akvirdebian, Tu<br />
leqsis romeli epizodia daxatuli, sityvierad gvTavazoben TavianT variantsac (wyvilebSi<br />
muSaoba).<br />
7
3. teqstis analizi<br />
teqstis kiTxvis Semdeg moswavleebi aanalizeben wakiTxuls. isini erTmaneTs dausvamen<br />
saanalizo kiTxvebs.<br />
- ras eZRvneba es leqsi? (samSoblosa da swavlis siyvaruls).<br />
- moZebneT is adgili, sadac saqarTvelos bunebaa aRwerili (`mindvrebs vWvretdi<br />
yanebians, aq RiRilo icinoda, iq yayaCos xalebia~).<br />
- romeli sityvebiT gvamcnobs poeti saswavlo wlis dawyebas? (`awkrialda seqtemberi~,<br />
`mixmobs seqtemberi~).<br />
- `Tan momyveba bebos locva acremlebulTvalebians~, _ risi Tqma surs poets am<br />
sityvebiT? (bavSvs Zalian eZneleboda im adgilis datoveba, Tumca swavlis siyvarulma<br />
sZlia).<br />
amis Semdeg maswavlebeli moswavleebs usvams Sefasebaze orientirebul kiTxvebs: bavSvis ra<br />
Tvisebebma mogxiblaT? mogewonaT bavSvis moqmedeba? Tqven rogor moiqceodiT mis adgilze?<br />
moswavleebi msjeloben damoukideblad, gamoTqvamen da asabuTeben sakuTar azrs. aqve<br />
asruleben `samuSao rveulSi~ mocemul testebs (gv. 4).<br />
4. sityvis salaro<br />
leqsSi mocemuli ucnobi sityvebis (mixmobs, darebia,...) axsnasa da metyvelebaSi<br />
praqtikulad gamoyenebis mizniT moswavleebs daavaleT SearCion teqstidan saTanado<br />
sityvebi: zari skolisaken -------------------. Semodgomaze kargi --------------------. xolo sinonimebze<br />
muSaobisaTvis moswavleebs davaZebninebT teqstSi sityvebs _ vxedavdi, meZaxis<br />
msgavs sityvebs.<br />
amave gakveTilze Sesruldeba agreTve me-3 davalebac: gv. 5. miiRe axali sityvebi<br />
(pasuxebi: baR-venaxi, gogo-biWi, mTa-bari).<br />
mesame gakveTilze <strong>maswavleblis</strong> survilis mixedviT Sesruldeba kaligrafiuli samu-<br />
Sao: xelnaweri asos `r~ da sityvis `rZe~ wera.<br />
rveulis me-5 gverdis bolos darCenil adgils maswavlebeli gamoiyenebs Tavis<br />
Sexedulebisamebr.<br />
5. enobriv masalaze dakvirveba<br />
moswavleebi akvirdebian sityvis `mixmobs~ gansxvavebul Sinaarss mocemul winadadebebSi:<br />
`skolis zari swavlisaken mixmobs, bebo Cirs mixmobs~.<br />
gaTvaliswinebulia leqsis mixedviT winadadebebis Sedgenaze muSaoba, sityvaTa dalagebiT<br />
winadadebis miReba, sityvaSi xmovnebisa da Tanxmovnebis raodenobis garkveva. meore<br />
gakveTilze SevasrulebT `samuSao rveulSi~ mocemul me-1 da me-3 davalebebs, gv.4-5,xolo<br />
Sin dasawerad mivcemT me-2 davalebas. gv.4.<br />
am masalis gavlis Semdeg moswavle:<br />
II.2._ilustraciis mixedviT gamoTqvams varauds teqstis SesaZlo Sinaarsis Sesaxeb;<br />
akavSirebs mosmenil teqstSi asaxul ambavs pirad gamocdilebasTan;<br />
qmnis teqstis calkeuli epizodis ilustraciebs, asaTaurebs da gadmoscems maT<br />
Sinaarss.<br />
8
II. 3. _aRwers da axasiaTebs nacnob sagans (am SemTxvevaSi weliwadis dros - Semodgomas)<br />
TvalsaCino niSnebis mixedviT;<br />
II. 4. Tavisuflad amoicnobs nacnob sityvebs;<br />
damarcvliT kiTxulobs ucnob sityvebs;<br />
xmamaRla (mTliani sityvebiT an damarcvliT) kiTxulobs leqss<br />
cdilobs daicvas pauza sasven niSnebTan;<br />
agrZelebs sxvis mier dawyebul kiTxvas;<br />
poulobs da kiTxulobs teqstSi <strong>maswavleblis</strong> mier miTiTebul adgilebs.<br />
II. 7. xmamaRla kiTxvisas sworad gansazRvravs winadadebis sazRvrebs teqstSi, icavs<br />
pauzas;<br />
II. 8. yuradRebas aqcevs da iyenebs saxelmZRvaneloSi mocemul pirobiT niSnebs;<br />
cdilobs, ganmartos ucnobi sityvebi konteqstis mixedviT an mimarTavs maswavlebels<br />
/ mSobels;<br />
iyenebs <strong>wigni</strong>s sarCevs, teqstis Semdeg mocemul sityvaTa ganmartebebs;<br />
II. 10. wers da asaTaurebs mcire zomis martiv teqsts;<br />
pasuxobs kiTxvebs zepirad da Semdeg werilobiT;<br />
gadmoscems naxatiT miRebul STabeWdilebas;<br />
axasiaTebs misTvis nacnob sagnebsa da adamianebs.<br />
II. 12. kiTxulobs sakuTar nawers xmamaRla da asworebs SemCneul Secdomebs;<br />
amoiwers <strong>maswavleblis</strong> mier Casworebul formebs an mTlian winadadebas.<br />
gakveTilebis masala<br />
`brZeni ku~ (aRmosavluri zRapari);<br />
TxrobiTi winadadeba (3 sT)<br />
miznebi<br />
- literaturuli teqstis kiTxva da analizi<br />
- kritikuli azrovnebis ganviTareba<br />
- swori, Segnebuli, gamometyvelebiTi kiTxvis Cvevebis daufleba<br />
- leqsikuri maragis gamdidreba<br />
- martivi punqtuaciuri (`wertilis~ xmareba) Cvevebis formireba<br />
aqtivobebi<br />
- moswavleebi kiTxuloben da aanalizeben teqsts<br />
- gamoTqvamen da asabuTeben TavianT azrs<br />
- muSaoben wyvilebSi, gundurad, individualurad<br />
- euflebian da metyvelebaSi iyeneben axal leqsikur erTeulebs<br />
- varjiSoben winadadebis bolos wertilis dasmaze<br />
- weren<br />
9
1. kiTxvisaTvis mzadeba (gamowvevis faza)<br />
maswavlebeli ekiTxeba klass: _ ra aris sibrZne? (didi codna), _ rogor adamianze<br />
vityviT, brZenkaciao? (didi codnis mqone), _ Tqven romeli brZeni kacis darigebebi iswavleT?<br />
(iakob gogebaSvilis), _ rogor SeiZleba sibrZnis SeZena? (kiTxuloben da avseben<br />
saxelmZRvaneloSi mocemul sqemas _ gv. 6).<br />
2. teqstis kiTxva (Sinaarsis realizeba)<br />
maswavlebeli kiTxulobs teqsts pirvel pauzamde (pirveli ori abzaci). moswavleebs<br />
usvams kiTxvas: _ Tqveni varaudiT, SeinarCunebda Tu ara ku Segrovil sibrZnes? moswavleTa<br />
alternatiuli pasuxebis mosmenis Semdeg maswavlebeli ganagrZobs kiTxvas meore pauzamde<br />
(bolomde) da mimarTavs klass: gamarTlda Tu ara Tqveni varaudi? ratom? erTmaneTs udareben<br />
moswavleTa mier SemoTavazebul variantebsa da Tqmulebis versias.<br />
Semdgom etapze teqsts moswavleebi kiTxuloben nawil-nawil da <strong>maswavleblis</strong> daxmarebiT<br />
xsnian ucnob sityvebs: gamoqurTna _ guli gamouRo; naqurCali _ fuCeCi.<br />
swori kiTxvis gamomuSavebis mizniT maswavlebeli atarebs didaqtikur TamaSs `gabmulxar,<br />
Cito, maxeSi~ (jgufuri muSaoba). teqsts kiTxuloben nawil-nawil. roca erTi<br />
jgufis warmomadgeneli kiTxulobs, danarCeni jgufis wevrebi cdiloben SeamCnion kiTxvaSi<br />
daSvebuli Secdoma da gaasworon, razedac ewereba `+~. gaimarjvebs is jgufi, vinc<br />
met `+~-s daagrovebs.<br />
maswavlebeli klass usvams pirveli donis kiTxvebs, pasuxebs teqstidan amoikiTxaven<br />
(gamokrebiTi kiTxva): _ ra moifiqra kum? _ raSi darwmunda igi? _ ra gadawyvita man?<br />
_ ra darigeba misca moxucma? _ ratom daaxeTqa gogra miwaze?...<br />
3. teqstis analizi:<br />
iwyeba jgufuri muSaoba. maswavlebeli TiToeul jgufs Camourigebs baraTebs, romelzedac<br />
TiTo kiTxvaa (SekiTxvebi saxelmZRvaneloSia mocemuli, gv. 7.). jgufis TiToeuli<br />
wevri Sesabamisad gascems pasuxs dasmul kiTxvas. mosmenil pasuxebSi moswavleebs SeuZliaT<br />
koreqtivebis Setana.<br />
moswavleebi individualurad Semoxazaven `samuSao rveulSi~ (gv. 6) mocemul testebis<br />
pasuxebs (1 a, 2 b).<br />
Semdeg iwyeba nawarmoebis dasuraTeba da dasaTaureba (jgufebSi muSaoba):<br />
I suraTi _ kum sibrZnis Segroveba gadawyvita<br />
II suraTi _ ku sibrZniT savse gogris xeze dakidebas cdilobda<br />
III suraTi _ moxuci Wkvianur rCevas aZlevs<br />
IV suraTi _ kum gogra miwaze daaxeTqa da sibrZne gaifanta<br />
kiTxuloben da aanalizeben andazas.<br />
aqve SeiZleba SevTavazoT krosvordi (ixazeba dafaze), romelic unda Seivsos teqstSi<br />
gamoyenebuli sityvebiT:<br />
(pasuxebi: gza, moxuci, zurgi, kiseri, qveyana)<br />
10
4. sityvis salaro<br />
moswavleebi jer zepirad, Semdeg ki werilobiT varjiSoben axlad Seswavlili<br />
leqsikuri erTeulebis gamoyenebiT winadadebebis Sedgenaze.<br />
5. enobriv masalaze dakvirveba<br />
mesame gakveTilze enobriv masalaze muSaoba ZiriTadad winadadebas mieZRvneba. saxelmZRvaneloSi<br />
mocemul samuSaos asruleben wyvilebSi, arkveven winadadebaTa raodenobas,<br />
orsityvian winadadebas gadaakeTeben samsityvianad, oTxsityvianad SeamCneven, rom amiT azri<br />
ufro cxadi, naTeli gaxdeba. akvirdebian, rom winadadeba sityvebisgan Sedgeba, winadadebis<br />
bolos wertili iwereba. Sin Sesasruleblad miecemaT me-3 davaleba.<br />
me-3 gakveTilze Sesruldeba kaligrafiuli samuSao: xelnaweri asos _ `d~- da sityvis<br />
-`deda~- wera.<br />
Aam Temis gavlis Semdeg moswavle:<br />
II. 1. amoicnobs sametyvelo situaciis adresants (`werili bebias~: vin laparakobs<br />
_ SviliSvili), adresats (vis elaparakebian _ bebias) da saubris Temas (Txovna _ gaugzavnos<br />
xili);<br />
sametyvelo situaciisa da adresatis gaTvaliswinebiT SearCevs marTebul gamonaTqvams<br />
(rogor xar? / brZandebiT?);<br />
adresatis gaTvaliswinebiT warmarTavs etiketur dialogebs nacnob Temebze (Tavaziani<br />
Txovna an uari da a. S.).<br />
II.2._ilustraciis mixedviT gamoTqvams varauds teqstis SesaZlo Sinaarsis Sesaxeb;<br />
akavSirebs mosmenil teqstSi asaxul ambavs pirad gamocdilebasTan;<br />
qmnis teqstis calkeuli epizodis ilustraciebs, asaTaurebs da gadmoscems maT<br />
Sinaarss.<br />
gadmoscems mosmenili teqstis Sinaarss;<br />
agrZelebs sxvis mier dawyebul Txrobas;<br />
asaTaurebs teqsts;<br />
teqstze dafuZnebiT axasiaTebs personaJebs (garegnobas, Tvisebebs);<br />
gamoxatavs sakuTar damokidebulebas personaJebisa da maTi moqmedebis mimarT (momwons<br />
/ ar momwons, kargad moiqca / cudad moiqca; keTilia, gonieria da a.S.);<br />
II. 3. _aRwers da axasiaTebs nacnob sagans (am SemTxvevaSi _ rTvels) TvalsaCino<br />
niSnebis mixedviT;<br />
II. 4. Tavisuflad amoicnobs nacnob sityvebs;<br />
damarcvliT kiTxulobs ucnob sityvebs;<br />
xmamaRla (mTliani sityvebiT an damarcvliT) kiTxulobs leqss<br />
cdilobs daicvas pauza sasven niSnebTan;<br />
agrZelebs sxvis mier dawyebul kiTxvas;<br />
poulobs da kiTxulobs teqstSi <strong>maswavleblis</strong> mier miTiTebul adgilebs.<br />
II. 7. xmamaRla kiTxvisas sworad gansazRvravs winadadebis sazRvrebs teqstSi, icavs<br />
pauzas;<br />
11
II. 8. yuradRebas aqcevs da iyenebs saxelmZRvaneloSi mocemul pirobiT niSnebs;<br />
cdilobs, ganmartos ucnobi sityvebi konteqstis mixedviT an mimarTavs maswavlebels<br />
/ mSobels;<br />
iyenebs <strong>wigni</strong>s sarCevs, teqstis Semdeg mocemul sityvaTa ganmartebebs;<br />
II. 10. wers da asaTaurebs mcire zomis martiv teqsts;<br />
pasuxobs kiTxvebs zepirad da Semdeg werilobiT;<br />
gadmoscems naxatiT miRebul STabeWdilebas;<br />
axasiaTebs misTvis nacnob sagnebsa da adamianebs.<br />
II. 12. kiTxulobs sakuTar nawers xmamaRla da asworebs SemCneul Secdomebs;<br />
amoiwers <strong>maswavleblis</strong> mier Casworebul formebs an mTlian winadadebas.<br />
gakveTilebis masala<br />
miznebi<br />
`yvelaze Zvirfasi nayofi~ (bulgaruli zRapari);<br />
sityvaTa rigi winadadebaSi (3 sT)<br />
- literaturuli teqstis kiTxva da analizi<br />
- sakuTari azris gamoTqma da dasabuTeba<br />
- swori kiTxvisa da weris Cvevis ganmtkiceba<br />
- metyvelebis ganviTareba<br />
- gabmuli Txrobis Cvevis daufleba<br />
- winadadebaSi sityvaTa rigis garkveva<br />
aqtivobebi<br />
- moswavle kiTxulobs teqsts<br />
- aanalizebs da afasebs wakiTxuls<br />
- akeTebs saTanado daskvnebs da asabuTebs<br />
- eufleba da metyvelebaSi iyenebs axal leqsikur erTeulebs<br />
- varjiSobs kiTxvaSi, TxrobaSi, weraSi<br />
1. kiTxvisaTvis mzadeba (gamowvevis faza)<br />
moswavleebi akvirdebian saxelmZRvaneloSi mocemul suraTs. asaxeleben, romeli xilia<br />
daxatuli, romelia maT Soris yvelaze tkbili...<br />
jgufebis mixedviT moswavleebi rigrigobiT avseben dafaze mocemul asociaciur<br />
rukas:<br />
xilia<br />
erTgvari Sejibric SeiZleba dawesdes. gaimarjvebs is jgufi, vinc met xils daasaxelebs.<br />
12
2. teqstis kiTxva: Sinaarsis realizeba, wvdoma<br />
maswavlebeli teqsts kiTxulobs pauzebiT, yoveli pauzis Semdeg moswavleebma teqsti<br />
unda ganagrZon sakuTari interpretaciiT. mxolod amis Semdeg acnobs maswavlebeli klass<br />
avtoriseul variants. msjeloben, daemTxva Tu ara maTi varaudi teqsts. amas mosdevs<br />
moTxrobis nawil-nawil kiTxva da axali sityva-gamoTqmebis axsna: uxmo _ aq. dauZaxa; qisa<br />
_ fulis Sesanaxi parki, amzadeben qsovilisagan an tyavisagan; cisqveSeTi _ qveyana.<br />
faqtebze orientirebuli kiTxvebis mixedviT Catardeba gamokrebiTi kiTxva:<br />
- ra davaleba misca mamam Svilebs?<br />
- ra CaTvala yvelaze Zvirfas nayofad ufrosma vaJma?<br />
- ra moutana mamas SuaTana vaJma?<br />
- ra pasuxi gasca mamas umcrosma vaJma?<br />
- ra Tqva mamam bolos?<br />
aqve gaanalizdeba gamoTqma: `codna Tan dasdevs mcodnelsa~ (imuSaveben wyvilebSi).<br />
Seavseben `samuSao rveulebSi~ mocemul krosvords dav. #4 (pasuxebi: banani, ananasi, yurZeni,<br />
qoqosi, forToxali, leRvi).<br />
3. teqstis analizi<br />
maswavlebeli svams meore donis kiTxvebs (analizsa da sinTezze orientirebuls). moswavlem<br />
Tavad unda SeZlos wakiTxulis analizi da saTanado pasuxis mofiqreba.<br />
- visi saqcieli moewona mamas yvelaze metad? ratom?<br />
- am zRaparSi rasTan aris codna Sedarebuli?<br />
- risi nayofia codna?<br />
paralels gaavleben wina gakveTilze Seswavlil nawarmoebTan (`brZeni ku~), eZeben<br />
maT Soris msgavsebebsa da gansxvavebebs.<br />
moswavleebi `samuSao rveulSi~ Semoxazaven testebis swor pasuxs da asabuTeben, ra<br />
aris ZiriTadi am zRaparSi (swavlis mniSvneloba). maswavlebeli klass sTavazobs davalebas:<br />
daasaxelon 2 kiTxva, rac teqstis kiTxvisas gauCndaT da Caweron rveulebSi. Sin<br />
Sesasruleblad miecemaT me-3 davaleba (`samuSao rveuli~, gv. 9): amoweron teqstidan is<br />
winadadebebi, romlebSic Cans mwerlis saTqmeli.<br />
4. sityvaTa salaro<br />
teqstidan axlad Seswavlili sityvebiT: cisqveSeTi, qisa, uxmo _ moswavleebi adgenen<br />
winadadebebs.<br />
imuSaveben mocemuli sityvebis _ uxmo, cisqveSeTSi _ msgavsi mniSvnelobis sityvebiT<br />
Secvlaze (sinonimebze muSaoba).<br />
Sin Sesasruleblad miecemaT davaleba #2 (Seadgine winadadebebi sityvebis _ `nayofi~,<br />
`codna~ gamoyenebiT.)<br />
(yvela es samuSao sruldeba mesame gakveTilze).<br />
5. enobriv masalaze dakvirveba<br />
wyvilebSi sruldeba saxelmZRvaneloSi mocemuli davaleba (gv. 9) `mocemuli sityvebi<br />
ise daalageT, rom winadadebebi miiRoT~. sityvebis dalagebiT miiReben oTx winadadebas.<br />
(pasuxebi: mefem Svilebs yvelaze Zvirfasi nayofis motana sTxova. ufrosma da SuaTanam<br />
xili moarTves. umcrosma iswavla da codna SeiZina, mamam umcrosi vaJi Seaqo). gamoaqvT<br />
daskvna:<br />
sityvebi winadadebaSi garkveuli rigiT aris dalagebuli.<br />
asruleben weriT samuSaos _ gadaiwereT da dasviT wertili. aRniSnuli davalebebi<br />
13
mesame gakveTilze sruldeba (davaleba #1).<br />
Sin Sesasruleblad eZlevaT: gaagrZeleT zRapari.<br />
Sesruldeba kaligrafiuli samuSao: xelnaweri asos _ l _ wera calke da sityvaSi<br />
`lali~.<br />
Aam Temis gavlis Semdeg moswavle:<br />
II. 2. ilustraciis mixedviT gamoTqvams varauds teqstis SesaZlo Sinaarsis Sesaxeb;<br />
gadmoscems mosmenili teqstis Sinaarss;<br />
monawileobs personaJis, obieqtis an movlenis jgufur daxasiaTebaSi;<br />
qmnis teqstis calkeuli epizodis ilustraciebs, asaTaurebs da gadmoscems maT<br />
Sinaarss.<br />
II. 3.<br />
ganarCevs winadadebis modalobebs (Txroba, kiTxva, Txovna, natvra, brZaneba) da warmoTqvams<br />
maT Sesabamisi intonaciiT;<br />
II. 4. Tavisuflad amoicnobs nacnob sityvebs;<br />
damarcvliT kiTxulobs ucnob sityvebs;<br />
agrZelebs sxvis mier dawyebul kiTxvas;<br />
poulobs da kiTxulobs teqstSi <strong>maswavleblis</strong> mier miTiTebul adgilebs.<br />
II. 6. ganarCevs dialogs da Txrobas; moiZiebs replikebis avtorebs; poulobs teqstis<br />
konkretul monakveTSi ilustraciis Sesabamis epizods.<br />
II. 7. xmamaRla kiTxvisas sworad gansazRvravs winadadebis sazRvrebs teqstSi, icavs<br />
pauzas; ganarCevs da asaxelebs personaJis damaxasiaTebel sityvebs Sinaarsobrivi TvalsazrisiT.<br />
II. 8. iyenebs teqstis Semdeg mocemul sityvaTa ganmartebebs; gamoyofs miTiTebul<br />
an saWiro abzacs, teqstis dasawyissa da dasasruls.<br />
II. 10. pasuxobs kiTxvebs zepirad da Semdeg werilobiT; axasiaTebs misTvis nacnob<br />
sagnebsa da adamianebs. marTebulad iyenebs TxrobiT da kiTxviT winadadebebs da winadadebebis<br />
bolos svams saTanado sasven niSnebs.<br />
II. 12. kiTxulobs sakuTar nawers xmamaRla da asworebs SemCneul Secdomebs; amoiwers<br />
<strong>maswavleblis</strong> mier Casworebul formebs an mTlian winadadebas.<br />
14