Aiako Harria Parke Naturaleko (Gipuzkoa) interes bereziko landare ...

Euskal Herrian ezagutzen diren populazioak banaketaren mendebaldeko mugakoak dira. Gipuzkoan
Irunen eta Bizkaian Karrantzan aurkitu izan da (AIZPURU et al., 1997) baina azken lokalitateari dagokionez,
bilaketa berriak burutu ostean ez da berriro agertu. AHPNean aipatuta zeuden lokalitateez gain (AIZPURU
et al., 1997) beste hiru puntutan ere aurkitu denez, hasieran uste baino ugariagoa dela esan daiteke.
Antza denez, espezie honen habitata eranitza da, bai altitudeari eta bai substratu-mota eta hezetasunmailari
dagokienez: Europa erdiko mendietan 1500m-tik gora eta leku hezeetan ageri bada ere (AIZPURU
et al., 1996), AHPNean 500m-tik beherako altitudeetan topatu dira orban guztiak, Bidasoan eta Miarritze
inguruan ia itsas mailaraino jaitsiz. Litekeena da Euskal Herrian espezie honek duen egoera larria, bai
banaketa-muga izatearekin eta bai bere habitataren perturbazio-jarduerekin erlazionatuta egotea.
Ukaezina da espezie honen habitata ikertu beharra dagoela bere biziraupenaren inguruko erabakiak hartu
aurretik.
Datu-eza nabarmena bada ere, dirudienez XIX. mendearen amaieran Daphne cneorumen
populazioek zenbait hektareatako eremuak betetzen zituzten Pirinioen behealdean, baina gure lurraldean
populazioa oso zatikatua dago eta espeziearen sailak orbanetan banatzen dira. Aurkitutako Daphne
cneorum-en orbanak ziurrenik garai bateko orban handiago baten azken aztarnak dira. Beharbada
espezie hau murriztu eta populazioa zatitzea giza presioak eragin du. Hala ere, presio-faktore hauek
zehazteko orbanen dinamika aztertzea komeniko litzateke. Landare hau otadiekin erlazionatuta dago eta
azken 10-15 urteetan larreen hobekuntzarako erabilitako tratamenduek eragin bortitza izan dute
komunitate honetan. Jarduera hauen ondorio izan daiteke populazioaren egitura hau. Honez gain giza
presioak ere negatiboki eragin dezake sorta ugari errepideetatik gertu daudelako eta lore ikusgarriak
garatzen dituelako.
Gaur egun AHPNean espezie honek duen banaketa-eredua interpretatzea nahiko zaila suertatzen
da, izan ere urteetan zehar bizi deneko eskualde horretan burutu diren giza jardueren berri gutxi baitugu.
Gunekako banaketa azaltzen duelarik, esan daiteke oteak neurri handi batetan lehia gogorra egiten diola
landareari. Beste herrialde batzuetan, AYMONIN (1958)-en arabera, D. cneorum-ek espezie batzuekin soilik
du lehiakidetza. Lurrazpiko organuluari esker eta bere hazkuntza moduari esker gainalde eta aldameneko
taldeen eragina partzialki ekiditen du. Bere oinaldean Sphagnum-a agertzen da eta honek talde berrien
agerpena faboratzen du, Rhynchospora eta Droserarena esaterako. Momenturen batean hiru talde
gainjarrita ager daitezke, D. cneorum eta Ulexen larre-otadia, ihidia eta Sphagnuma. Baina Euskal
Herrian, gizakiak mendeetan zehar sute periodikoak egin dituen lekuetan, orain aipaturiko komunitateek
aldaketak jasan dituzte. D.cneorumek perturbazio mota hau jasan egin du baina espezie lignifikatu
gehienak desagertu egin dira. Honela, Asphodelus zelaien eraketa faboratu da (AYMONIN,1958). Guzti hau
kontutan hartuta, perturbazio-intentsitatea kontrolatu beharreko habitat-motetan bizi dela baiezta
dezakegu.
Egungo ekosistema hauen erabilera motak mantendu eta hobetu egin behar dira, asaldurak
ekidinez. Landare komunitateak edo hauek dauden lurzoruak kaltetu ditzaketen jarduera intentsiboak
ekidin behar dira: nekazaritza, herbiziden erabilera edo gehiegizko zapalketa esaterako. MULLER (2001)
ikerlariak dioenez, Daphne cneorum-Calluna habitataren kontserbazioak erabilera urria eskatzen du:
zuhaitz eta zuhaixka kolonizatzaileen mozketa, abelatzantza extentsiboa burutuz eta karea edo
nitrogenodun ongarrien gehigarririk gabe.
Ex situ kontserbazioari dagokiola, Frantzia ipar-ekialdeko lau Parke Naturaletan, kontserbaziorako,
espezie arraro eta mehatxatuen hazien bankua osotu dute, honek, espazio minimo batean dibertsitate
63