You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Laino horietan, HCl eta ClONO 2 -ak beren artean<br />
erreakzionatzen dute eta azido nitrikoa eta kloroa (Cl 2 )<br />
sortzen dituzte. Molekula hori, berez, egonkorra da<br />
eta ez du ozonoarekin erreakzionatzen, baina eguzki-<br />
Estratopausa<br />
Estratosfera<br />
Aire hots<br />
isolatua<br />
50 km<br />
Haizearen<br />
noranzkoa<br />
Hego poloan<br />
sortzen den<br />
haize-<br />
-zurrunbiloaren<br />
eskema.<br />
Antartikan sortzen<br />
diren izotzezko laino<br />
estratosferikoetan<br />
ozonoa suntsitzeko<br />
giro kimiko egokia<br />
dago.<br />
-izpiek fotolizatu egiten dute eta bi kloro erradikal<br />
asketan deskonposatzen da; horiek ozonoarekin<br />
erreakzionatzen dute. Ipar poloan tenperatura altuagoengatik<br />
laino gutxiago sortzen dira, eta, ondorioz,<br />
ozono gutxiago suntsitzen da.<br />
Tropopausa<br />
Antartida<br />
8 km<br />
Handituko da<br />
ozono-geruzaren zuloa?<br />
Azkenaldian beldur bat nagusitu da: ea ozono-<br />
-geruzaren zuloa Hego Amerikara iritsiko ote den,<br />
hura baita Antartikatik gertuen dagoen lur-eremua.<br />
Baina horri erantzun aurretik jakin behar da Hego<br />
Amerikarako zer hartzen den zulotzat. Adituek zuloa<br />
deitzen diote Hego Amerikan ozono-zutabea 220 DU<br />
(Dobson unit) baino txikiagoa denean. Hori kontuan<br />
intentsitate-koefizientea honela ematen<br />
da:<br />
50 km-an neurtutako<br />
ozonoa presio eta<br />
tenperatura<br />
estandarretan<br />
3 mm-ko geruza<br />
bati dagokio.<br />
I L<br />
λon I oλon<br />
= exp (- (k abλ + k Aλ + k Mλ ) dr)<br />
I λoff I oλoff 0<br />
50 (km)<br />
273 (K)<br />
300 (UD) 3 (mm)<br />
1 (Atm)<br />
Ozonoaren xurgapen-koefizientea<br />
k o lambda ,ozonoaren kontzentrazioaren (N)<br />
eta haren xurgapen efikazeko sekzioaren<br />
(T) bitartez definituz gero, aitzineko<br />
adierazpena honela geratzen da:<br />
Ozonoa neurtzeko unitatea Dobson da. Mila Dobson 1 cm 2 -ko oinarria duen<br />
kinda ozono-kantitatea jakin daitekeen. non gauden eta urteko zein egun den<br />
I λon I oλon<br />
= exp (- (σ on - σ off ) NDm y )<br />
ozono-neurketari dagokion emaitza<br />
I λoff I oλoff<br />
Ezkerreko irudiko geziek xurgapen diferentziala<br />
altua edo baxua den jakiteko.<br />
I L<br />
λon I oλon<br />
ozono uniformeko zutabe bati dagozkio, betiere, presio estandarrean (1 atm)<br />
= exp (- (σ on - σ off ) Ndr)<br />
I λoff I oλoff<br />
eta tenperatura estandarrean (273K edo 0 ºC).<br />
0<br />
Baina airea kontuan eduki beharra dago;<br />
horretarako, m r erabiliko da, non m r airearen<br />
masa erlatiboa den. Aipatzekoa da<br />
m r faktorea eguzki-orduaren,urteko egunaren<br />
- N ozono-geruzaren batezbesteko kontzentrazioa<br />
den.<br />
ren xurgapen-efikaza hainbat aldiz handiagoa<br />
den lambda on -en lambda off -ekin<br />
alderatuz gero.<br />
eta latitudearen arabera zuzendu Ondorioz, azalduta geratu da nola<br />
egiten dela fidagarria izan dadin.<br />
non,<br />
- D ozono-geruzaren batezbesteko zabalera<br />
den.<br />
non egiten den adierazten dute.<br />
I lambda on eta I lambda off neurketak ja-<br />
Lambda on = 300 nm eta lambda off =<br />
= 315 nm aukeratu ohi dira,non ozonoa-<br />
Horrez gainera, kontuan hartu behar da<br />
E LHUYAR. 208. ZK.<br />
D: 29
Change language