Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
D:<br />
Dosierra<br />
CAF-Elhuyar sariak: 3. saria<br />
H 3 C<br />
CH 3<br />
CH 3<br />
N<br />
Trimetilamina<br />
Argazkikoa freskoa dago,<br />
baina arrain ustela<br />
usaintzen duzun hurrengo<br />
aldian trimetilaminarekin<br />
pentsatu.<br />
MEC<br />
GEHIAGO JAKITEKO<br />
ATKINS, P.<br />
Atkins' Molecules<br />
Cambridge University Press<br />
Cambridge, UK. 2003.<br />
CLAYDEN, J., GREEVES N.,<br />
WARREN S. AND WOTHERS, P.<br />
Organic Chemistry<br />
Oxford University Press,<br />
Oxford, UK. 2001.<br />
Meierhenrich, U. J.,<br />
Golebiowski, J.,<br />
Fernandez, X., and<br />
Cabrol-Bass, D.<br />
Angew<br />
Chem. Int. Ed. 43, 6410-6412.<br />
2004.<br />
Chemical &<br />
Engineering News<br />
OCTOBER 11, 11. 2004.<br />
izan ere, horien lanaren bidez, jendeak borondate<br />
onenarekin bezperan han utzitako urea, pixaren osagai<br />
nagusia alegia, amoniako bihurtzen da.<br />
Haragi ustela usaintzen badugu aminak etorriko zaizkigu<br />
gogora, hots, amoniakoaren deribatu organikoak.<br />
Aminek amoniakoaren pikantetasuna gordetzen<br />
dute, baina askotan modu eraldatu eta ezatseginagoan.<br />
Putreszinaren (C 4 H 12 N 2 ) eta kadaberinaren<br />
(C 5 H 14 N 2 ) kasuan, izenak berak haien usainaren ideia<br />
garbi samarra ematen digu. Haragi ustelaren usainaren<br />
erantzule nagusiak izateaz gain, semenaren eta<br />
gernuaren usainetan ere parte hartzen dute proportzio<br />
txikiagoan, eta baita arnasatsean ere.<br />
Arrain ustela usaintzen dugun hurrengo aldian,<br />
berriz, trimetilaminarekin pentsatu beharko genuke,<br />
horixe izango baita sudurraren barnean izango dugun<br />
molekula. Arrain-proteinen degradazio entzimatikotik<br />
askatzen da konposatu hori. Etxe-txakurrek ere<br />
batzuetan arrain-usaina izaten dute, amina hori jaria<br />
baitezakete. Trimetilaminurea izeneko gaixotasuna,<br />
emakumeetan gizonezkoetan baino ugariagoa, proteinen<br />
degradazioa eragiten duen entzima akastun<br />
bati zor zaio, eta gaixoak arrain-usaineko konposatu<br />
hori jariatzen du izerdian.<br />
Adibide horiek guztiak ikusita, badirudi ondo dakigula<br />
lore bat edo kafe egin berria usaintzen dugun bakoitzean<br />
zer molekulak sortarazten duten gure garunera<br />
iritsiko den seinalea. Orain, gure buruan zer gertatzen<br />
den, gure emozioek nola erantzuten duten, edo gure<br />
gozamena zertan datzan ulertzetik oso urrun gaude<br />
oraindik, tamalez, nahiz eta zientziaren aurrerapenak<br />
gero eta zirraragarriagoak izan.
Change language