nakresi - Nacres
nakresi - Nacres
nakresi - Nacres
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>nakresi</strong><br />
wliuri angariSi 2007
misiis gancxadeba<br />
wliuri angariSi 2007<br />
2<br />
saxeobaTa konservaciis samecniero-kvleviTi<br />
centri ,,<strong>nakresi</strong>“ (NACRES) aris arasamTavrobo,<br />
arakomerciuli organizacia, romelic daarsda<br />
saqarTveloSi 1989 wels. centris ZiriTadi mizania<br />
qveynis biomravalferovnebis dacvis,<br />
SenarHunebisa da aRdgenis xelSewyoba. centris<br />
saqmianoba efuZneba samecniero kvlevebs da<br />
xorcieldeba saqarTvelos regionebSi bunebrivi<br />
resursebis mdgradi gamoyenebis waxalisebis, mosaxleobis<br />
cnobierebis amaRlebis da bunebisdacviT<br />
saqmianobaSi intensiuri HarTvis saSualebiT.<br />
saxeobaTa konservaciis centris mier ganxorcielebuli<br />
samecniero kvlevebi miznad isaxavs<br />
saxeobebisa (populaciebis) da ekosistemebis Seswavlas,<br />
aseve maTi mdgomareobisa da ZiriTadi<br />
safrTxeebis gamovlenas, rac, Tavis mxriv, qmnis<br />
biomravalferovnebis dacvisa da aRdgenis mecnierulad<br />
dasabuTebul safuZvels.<br />
amavdroulad, centrs miaHnia, rom biomravalferovnebis<br />
konservaciisaTvis udidesi mniSvneloba<br />
eniWeba adgilobrivi Tu centraluri sam-<br />
Tavrobo da arasamTavrobo, maT Soris akademiuri<br />
ganaTlebis, organizaciebis profesiul zrdasa da<br />
SesaZleblobebis amaRlebas, adgilobrivi Temebisa<br />
Tu sainiciativo jgufebis mobilizacias da maT<br />
HarTvas bunebisdacviT saqmianobaSi. aseve, mniSvnelovania<br />
saqarTveloSi daculi teritoriebis<br />
funqcionirebis gaumjobeseba, adgilobrivi bunebaTmosargebleebis<br />
da, zogadad, mosaxleobis<br />
ekologiuri cnobierebis amaRleba.<br />
saxeobaTa konservaciis centris prioritetuli<br />
mimarTulebebia:<br />
• saxeobebisa da ekosistemebis fundamenturi da<br />
gamoyenebiTi samecniero-kvleviTi proeqtebis<br />
ganxorcieleba, samecniero publikaciebis gamocema,<br />
saxeobebisa da ekosistemebis menejmentis<br />
gegmebis SemuSaveba da danergva;<br />
• biomravalferovnebis dacvisken mimarTuli<br />
arasamTavrobo da Sesabamisi akademiuri ganaTlebis<br />
organizaciebis instituciuri gaZliereba,<br />
grantebis gacemis, specializebuli treningebisa<br />
Tu sxva teqnikuri daxmarebis<br />
saSualebiT;<br />
• biomravalferovnebis dacvisken mimarTuli<br />
arasamTavrobo da akademiuri ganaTlebis<br />
organizaciebis sxvadasxva kvleviT-konservaciul<br />
proeqtebSi HarTva;<br />
• adgilobrivi arasamTavrobo seqtoris Tu<br />
Temebis Sesabamis samTavrobo struqturebTan<br />
TanamSromlobisa da/an maTze monitoringis<br />
xelSewyoba;<br />
• daculi teritoriebis personalis profesiuli<br />
zrdis xelSewyoba da SesaZleblobebis<br />
amaRleba specializebuli treningebisa Tu<br />
kompiuteruli programebis Seqmnis saSualebiT;<br />
• saxelmwifos daxmareba garemosdacviTi strategiuli<br />
dokumentebisa da kanonproeqtebis<br />
SemuSavebaSi;<br />
• zogadad mosaxleobisa da, kerZod, bunebaTmosargebleebze<br />
orientirebuli saganmanaTleblo<br />
da cnobierebis donis asamaRlebeli qmedebebi,<br />
maT Soris, gadawyvetilebis Tanamonawileobrivi<br />
miReba da danergva, aseve saganmanaTleblo<br />
publikaciebis gamocema.
gamgeobis Tavmjdomarisgan<br />
mogesalmebiT saxeobaTa konservaciis centris<br />
- ,,<strong>nakresi</strong>s“ saxeliT, da sanam Hveni organizaciis<br />
wlevandeli warmatebebis Sesaxeb giambobdeT,<br />
erTi sasixarulo ambavi minda gamcnoT. 2009<br />
wels ,,<strong>nakresi</strong>“ daTvis kvlevisa da menejmentis<br />
saerTaSoriso asociaciis (IBA) me-19 saerTaSoriso<br />
konferencias umaspinZlebs. Zalian ki gagvimarTla,<br />
organizatorebis konkursSi, romelSic mravali<br />
qveynis warmomadgenlebi monawileobdnen, IBA-s<br />
gamgeobam konferenciis adgilad Tbilisi, xolo<br />
organizatorad ki ,,<strong>nakresi</strong>“ airHia. 2007 wels da-<br />
Tvis konferencia meqsikaSi gaimarTa. Hven mas<br />
ara mxolod monawileebis, aramed ukve momavali<br />
konferenciis organizatorebis statusiT<br />
daveswariT.<br />
2007 weli ,,<strong>nakresi</strong>s“ saqmianobaSi ramdenime<br />
proeqtis warmatebiT dasrulebiTa da bevri axali<br />
iniciativiT aRiniSna. jer iyo da sami tyve daTvi<br />
Hveni holandieli partnioris – fond ,,alertisis“<br />
daxmarebiT evTanazias gadavarHineT da holandiis<br />
daTvebis TavSesafarSi gavamgzavreT. amave<br />
fondis finansuri mxardaWeriT grZeldeba Hveni<br />
proeqti ,,mura daTvis konservacia saqarTveloSi“.<br />
fotoxafangebis meSveobiT ,,<strong>nakresi</strong>s“ monacemTa<br />
bazas wels didZali saintereso informacia Seemata<br />
msxvil ZuZumwovarTa aqtivobis Sesaxeb vaSlovanis<br />
erovnul parkSi. aRsaniSnavia isic, rom Hveni<br />
nacnobi leopardi noec isev araerTxel aRibeWda<br />
fotoxafangebis firebze.<br />
wels dasrulda proeqti - ,,evraziuli wavis<br />
kvleva da konservacia saqarTveloSi“, romelic<br />
ganxorcielda BP Exploration Georgia-s mxardaWeriT.<br />
es radiotrekingis meTodiT wavis kvlevis pirveli<br />
SemTxveva iyo Hvens qveyanaSi.<br />
HavatareT treningebis seria (mdgradi<br />
ganviTarebis proeqtebis ganmaxorcielebeli saagentos<br />
mier gamocxadebuli tenderis farglebSi)<br />
daculi teritoriebis TanamSromlebisaTvis,<br />
gamoveciT biomravalferovnebis monitoringis<br />
saxelmZRvanelo da misi damateba - reinjeris savele<br />
cnobari.<br />
calke unda gamovyo BP-sa da misi partniori<br />
organizaciebis mier (BTC-SCP) dafinansebuli<br />
mcire grantebis programa, romlis danergvaSic<br />
partniorobas vuwevdiT fondis - ,,gadavarHinoT<br />
bavSvebi“ - saqarTvelos warmomadgenlobas.<br />
,,<strong>nakresi</strong>“ kvlavac agrZelebs muSaobas 2006<br />
wels dawyebul orwlian masStabur proeqtze,<br />
romelic mimdinareobs kritikuli ekosistemebis<br />
partniorobis fondis (CEPF) finansuri<br />
mxardaWeriT. am proeqtis farglebSi raWaSi,<br />
aWaraSi, svaneTsa da xevsureTSi adgilobriv<br />
arasamTavrobo organizaciebTan vmuSaobT<br />
biomravalferovnebis konservaciis sakiTxebze.<br />
aseve Seiqmna biomravalferovnebis dacvis<br />
strategiis da moqmedebaTa gegmis saxelmZRvanelo<br />
dokumentebi am regionebisaTvis. garemosdacviTi<br />
sareklamo kampaniac wamoviwyeT - brakonierobis<br />
winaaRmdeg.<br />
dasasrul, minda davZino isic, rom Hveni<br />
donorebis mxardaWerisa da ,,<strong>nakresi</strong>s“ wevrebis<br />
Tavdauzogavi Sromis gareSe warmatebebs ver<br />
mivaRwevdiT. aqve minda gaweuli daxmarebisaTvis<br />
madloba gadavuxado Hvens moxaliseebs, masmediis<br />
warmomadgenlebs, Hvens kolegebs arasamTavrobo<br />
seqtoridan da samecniero institutebidan.<br />
vfiqrob, ,,<strong>nakresi</strong>s“ 2007 wlis angariSi<br />
dagainteresebT. damatebiTi informaciisTvis<br />
SegiZliaT dagvikavSirdeT an ewvioT Hvens<br />
vebgverds: www.nacres.org<br />
momaval Sexvedramde!<br />
foto: levan xerxeuliZe<br />
(Jurnali ,,cxeli Sokoladi“)<br />
levan buTxuzi<br />
wliuri angariSi 2007<br />
3
tyve daTvebis<br />
gadarCenis iniciativa<br />
2007 wlis 29 aprils Tbilisidan maastrixSi specialuri sahaero<br />
reisi dainiSna – sami mura daTvi saqarTvelodan holandiaSi<br />
gaemgzavra. es daTvebi rusTavis kulturisa da dasvenebis<br />
parkis zookuTxis yofili binadarni arian, amjerad ki – ukve<br />
holandiaSi, qalaq renenSi ganTavsebuli uvehandis zooparkTan<br />
arsebuli daTvebis TavSesafris mkvidrni.
ambavi ase daiwyo: 2006 wlis agvistoSi, rodesac<br />
rusTavis meriam qalaqis kulturisa da dasvenebis<br />
parkSi mdebare zookuTxes dafinanseba Seuwyvita,<br />
rusTavis patara zooparki gauqmda. am zookuTxis<br />
binadar cxovelTa didi nawili Tbilisis zooparkma<br />
Seifara, magram sami daTvis miReba zooparkma ver<br />
moaxerxa. daTvebis sicocxles safrTxe daemuqra:<br />
dRis wesrigSi am daTvebis evTanaziis sakiTxi<br />
dadga...<br />
daTvebs erTxans rusTavis zookuTxis yofili<br />
xelmZRvaneli, batoni badri gomarTeli uvlida<br />
sakuTari xarjebiT, mere ki Hven - ,,nakreselebi“<br />
vpatronobdiT, Hveni holandieli partnioris<br />
(fondi ,,alertisi“) finansuri mxardaWeriT.<br />
swored ,,alertisis“ iniciativiT daiwyo holandiis<br />
televiziam sareklamo kampania Hveni mura daTvebis<br />
gadasarHenad. daTvebis dasaxmareblad mTeli<br />
holandia dairazma. sareklamo aqciis Sedegad<br />
daTvebis transportirebisaTvis Semowirulobebi<br />
Segrovda.<br />
2006 wlis miwurulidan moyolebuli daTvebis<br />
holandiaSi gamgzavrebasTan dakavSirebul<br />
sakiTxebs vagvarebdiT: wamoviwyeT oficialuri<br />
procedura daTvebisTvis CITES-s saeqsporto<br />
nebarTvis misaRebad, davamzadeT daTvebis<br />
transportirebisTvis saWiro specialuri<br />
balu eWvis TvaliT uyurebs galiis garSemo<br />
Sejgufebul xalxs<br />
galiebi, ,,alertisTan“ erTad ganvixilavdiT<br />
daTvebis transportirebis SesaZlo gzebs,<br />
raTa daTvebis gadayvanis dros cocxali<br />
cxovelebis transportirebis saerTaSoriso<br />
standartebi mTeli sizustiT yofiliyo daculi.<br />
paralelurad vmuSaobdiT JurnalistebTan,<br />
raTa sazogadoebisTvis mediis saSualebiTac<br />
migvewvdina xma, saaSkaraoze gamogvetana tyve<br />
daTvebis problema da Hveni SeSfoTeba gamogvexata.<br />
aprilis bolosTvis ukve yvelaferi mzad iyo:<br />
daTvebis transportirebisTvis gankuTvnili<br />
damSvidobeba rusTavis zooparkTan<br />
wliuri angariSi 2007<br />
5
Tbilisis aeroportSi daTvebis galiebis HatvirTva daiwyes<br />
wliuri angariSi 2007<br />
6<br />
sagangebo samxedro TviTmfrinavic da ,,<strong>nakresi</strong>s“<br />
mier damzadebuli specialuri galiebic.<br />
,,alertisis“ koordinatori kun kuiteni da uvehandis<br />
zooparkis warmomadgeneli xerard meieri<br />
saqarTveloSi sagangebo misiiT Hamovidnen. 29<br />
aprils, gamTeniisas, Hveni daTvebi maTi TanxlebiT<br />
holandiaSi gaemgzavrnen. iq, wesisamebr, jer sami<br />
kvira karantinSi dahyves, mere ki ,,daTvebis tyeSi“<br />
daTvebis gacileba TviTmfrinavSi<br />
gadainacvles. uvehandis zooparkTan arsebuli<br />
e.w. ,,daTvebis tye“ specialurad daTvebisTvis<br />
mowyobili naxevrad bunebrivi volieria,<br />
romelic 2 ha-zea gadaWimuli. aq aris yvelaferi,<br />
rac aucilebelia tyve daTvebisTvis kargi<br />
pirobebis Sesaqmnelad: xeebi, tbori, gamdinare<br />
sufTa wyali, qviSa da sabunage adgilebic ki.<br />
dieta, komfortuli volieri da specialuri<br />
savarjiSo programebi tyveobaSi myofi cxovelebis<br />
bunebrivi qceviTi repertuaris ganviTarebasa da<br />
gamovlenas uzrunvelyofs. ,,daTvebis tye“ mTel<br />
evropaSi cnobili TavSesafaria, sadac cxovroben<br />
mitovebuli cirkis daTvebi, HamorTmeuli e.w.<br />
mocekvave daTvebi da sastik mopyrobasa da gausaZlis<br />
pirobebs gadarHenili individebi aRmosavleT<br />
evropis sxvadasxva qveynebidan.<br />
Hveni holandieli partniorebis meSveobiT<br />
mudmivad vigebT Hveni mura daTvebis ambavs: isini<br />
SesaniSnavad grZnoben Tavs da beds namdvilad ar<br />
uHivian.<br />
maT SeuZliaT datkbnen yvela sikeTiT: ,,daTvebis<br />
tye“ cxovelebs saerTaSoriso standartebis<br />
mixedviT damzadebul volierebsa da saukeTeso
movla-patronobas sTavazobs. rogorc kuni ambobs,<br />
balu - im daTvebs Soris yvelaze didi, aramarto<br />
mSvenivrad Seegua axal saxls, aramed mudmivad<br />
cdilobs, dominanturi mdgomareoba moipovos<br />
tyeSi mobinadre sxva daTvebs Soris da, rogorc<br />
Hans, es kargadac gamosdis.<br />
<strong>nakresi</strong>s proeqti - ,,tyve daTvebis gadarHenis<br />
iniciativa“ warmatebiT ganxorcielda. satelevizio<br />
gadacema ,,droebam“ (telekompania ,,imedi“) tyve<br />
daTvebis problemasa da Hveni daTvebis holandiaSi<br />
gamgzavrebis ambavs sagangebo siuJeti miuZRvna,<br />
saxelwodebiT ,,daTvuri cxovreba“.<br />
,,<strong>nakresi</strong>s“ proeqti ,,tyve daTvebis gadarHenis<br />
iniciativa“ 2007 wlis yvelaze gaxmaurebuli<br />
ekoproeqti gaxda. Zalian xSirad ubralo<br />
moqalaqeebic gvekiTxebian xolme rusTavis<br />
daTvebis ambavs da sakuTar guliswyromasac<br />
gamoxataven imis gamo, rom uamravi daTvi isev<br />
rHeba gausaZlis pirobebSi gzispira restornebsa<br />
Tu avtogasamarT sadgurebze. Jurnal ,,cxeli<br />
Sokoladis“ nominaciebSi ,,tyve daTvebis gadarHenis<br />
iniciativa“ wlis saukeTeso ekoaqciad dasaxelda.<br />
dabolos, gvinda siamovnebiT aRvniSnoT, rom<br />
rusTavis daTvebis gasamgzavreblad momzadebisa<br />
Tu uSualod gamgzavrebis dros yvela etapze<br />
da yvela dawesebulebaSi mudmivad vgrZnobdiT<br />
mxardaWeras da TanagrZnobas am daTvebis<br />
Hveni daTvebi axal garemos eguebian.<br />
,,daTvebis tye“. uvehandis zooparki. holandia<br />
mimarT - eliavas bazrobidan dawyebuli, sadac<br />
satransporto galiebi davamzadebineT, yvela<br />
im uwyebiT damTavrebuli, sadac saeqsporto<br />
formalobebi gaviareT. saqarTvelos veterinariis<br />
departamentis, Tbilisis aeroportis sabaJosa da<br />
sasazRvro samsaxurebis mxardaWeris wyalobiT<br />
yvelaferma swrafad da Seyovnebis gareSe Haiara.<br />
wliuri angariSi 2007<br />
7
evraziuli wavis kvleva da<br />
konservacia saqarTveloSi<br />
evraziuli wavi globaluri masStabiT iSviaTi saxeobaa. mraval<br />
qveyanaSi igi saerTod aRar gvxvdeba, bevrgan (maT Soris,<br />
saqarTveloSic) gadaSenebis pirasaa da misi aRdgena adamianis<br />
daxmarebas saWiroebs. proeqti - ,,evraziuli wavis kvleva da<br />
konservacia saqarTveloSi“, - ganxorcielda BP Exploration<br />
Georgia-s mxardaWeriT.
proeqti mieZRvna wavis kvlevisa da konservaciis<br />
sakiTxebs aRmosavleT saqarTveloSi, kerZod,<br />
mdinare alaznis WalebSi. igi 2006 wels daiwyo<br />
da 2007 wlis dasawyisSi damTavrda. proeqtis<br />
farglebSi SeviswavleT mdinare alaznisa da misi<br />
mimdebare teritoriebis dabinZurebis done da<br />
am dabinZurebis gavlena wylis ekosistemasTan<br />
dakavSirebul cxovelebze; SevafaseT wavis sakvebi<br />
baza da TevzsaSeni meurneobebisTvis mis mier<br />
miyenebuli zaralis odenoba.<br />
mdinare alaznis siaxloves 200-ze meti<br />
bunebrivi Tu xelovnuri tboria. maTi didi<br />
nawili Tevzis mosamravleblad gamoiyeneba.<br />
bolo wlebSi, ukontrolo Tevzaobis gamo,<br />
mdinare alazanze Tevzis maragma iklo da<br />
WalebSic adamianis aqtiuroba gaizarda, amitom<br />
wavebma ZiriTadi sakvebis - Tevzis mosapoveblad<br />
xelovnur TevzsaSenebze gadainacvles. TevzsaSenis<br />
mepatroneebi wavs TevzsaSenebSi arsebuli Tevzis<br />
maragis mTavar gamanadgureblad aRiqvamen da<br />
yovelgvari saSualebebiT ebrZvian. xSirad wavze<br />
Zvirfasi bewvis gamoc nadiroben.<br />
Hveni kvlevis Sedegad dadginda, rom mdinare<br />
alaznis garkveuli monakveTebi dabinZurebulia<br />
sxvadasxva mavne nivTierebebiT da am teritoriebis<br />
monitoringi momavalSic unda gagrZeldes.<br />
wylis dabinZurebis xarisxis kvlevasTan erTad<br />
,,<strong>nakresi</strong>s“ proeqti evraziuli wavis ekologiis<br />
Seswavlasac awarmoebda da radiotelemetriul<br />
wavis kvali mdinaris piras<br />
,,<strong>nakresi</strong>s“ wevri giorgi gorgaZe daniSnuli<br />
wavis signals eZebs<br />
meTodze iyo dafuZnebuli. proeqtis farglebSi<br />
erTi mdedri individis radiogadamcemiT aRWurva<br />
moxerxda. TevzsaSeni meurneobebis mepatroneebma<br />
Hveni kvlevis mimarT didi interesi gamoiHines;<br />
gvTxovdnen axali informaciis miwodebas, yvela<br />
detali ainteresebdaT – wavis gadaadgileba, tbaSi<br />
Sesvlis sixSire da a.S. ramdenime maTganma momavalSi<br />
TanamSromlobis survilic gamoTqva da kvlevis<br />
procesSi daxmareba aRgviTqva.<br />
amasTan, kvlevis safuZvelze gairkva, rom<br />
adamiani - wavis konfliqtis dasaregulireblad<br />
da misi masStabebis Sesamcireblad gadamwyveti<br />
zomebia misaRebi. didi samuSaoa Hasatarebeli<br />
sazogadoebis cnobierebis donis asamaRleblad;<br />
aucilebelia garkveuli RonisZiebebis gatarebac,<br />
rac minimumamde daiyvans TevzsaSen meurneobebSi<br />
wavis Sesvlisa da mis mier miyenebuli zaralis<br />
albaTobas.<br />
miRebuli monacemebis analizis Sedegad,<br />
SevimuSaveT rekomendaciebi regionSi wavis<br />
konservaciisaTvis. Seiqmna praqtikuli<br />
rekomendaciebis paketi, sadac naTlad aris<br />
Hamoyalibebuli is ZiriTadi principebi da<br />
qmedebebi, romelTa ganxorcielebis SemTxvevaSic<br />
wavebis mier TevzsaSeni meurneobebis Sewuxebis<br />
faqtori minimumamde iqneba dayvanili. saxeobaTa<br />
konservaciis centri kvlavac gaagrZelebs<br />
saqarTveloSi evraziuli wavis da masTan<br />
dakavSirebuli problemebis Seswavlas.<br />
wliuri angariSi 2007<br />
9
daTvisa da sxva<br />
msxvili ZuZumwovrebis<br />
monitoringi<br />
fotoxafangebis<br />
meSveobiT<br />
holandiuri fondis - Alertis-is finansuri mxardaWeriT<br />
grZeldeba proeqti ,,mura daTvis konservacia saqarTveloSi“.<br />
proeqtis mTavar amocanas warmoadgens vaSlovanis erovnul<br />
parkSi daTvis ekologiis Seswavla. gaTvaliswinebulia<br />
iseTi Tanamedrove meTodebis gamoyeneba, rogoricaa<br />
radiotelemetria da msxvili ZuZumwovrebis monitoringi<br />
fotoxafangebis saSualebiT.
2007 wlis ganmavlobaSi Hven mier dagebul<br />
fotoxafangebSi msxvil ZuZumwovarTa araerTi<br />
saxeoba ,,gaeba“. aRsaniSnavia, rom Hveni nacnobi<br />
leopardis – noes foto fotoxafangma wels<br />
pirvelad daafiqsira zafxulSi. am faqtma<br />
garkveuli koreqtivebi Seitana Hvens SexedulebaSi.<br />
gasuli wlebis monacemebze dayrdnobiT, Hven<br />
gamovTqviT varaudi, rom zafxulSi leopardi<br />
vaSlovanis erovnuli parkis teritorias tovebda<br />
da azerbaijanSi gadadioda, radgan weliwadis am<br />
periodSi veluri mtaceblisTvis sakvebi sazRvars<br />
iqiT ufro metia. dasaSvebi iyo, rom leopards Tundac<br />
mingeHauris wyalsacavis garSemo lelqaSebSi<br />
mobinadre gareuli Roris didi koltebi izidavda.<br />
zafxulSi gadaRebulma fotom mniSvnelovnad<br />
Searyia es varaudi da kidev erTxel daadastura<br />
is faqti, rom Hvens xelT arsebuli informacia<br />
leopardis Sesaxeb uaRresad mwiria. regionSi<br />
leopardis gadaadgilebis kanonzomierebis dasadgenad<br />
kidev bevri kvlevaa Hasatarebeli da did-<br />
Zali masalis moZiebaa saWiro.<br />
2007 wlis ianvridan seqtembramde fotoxafangma<br />
daTvis mxolod erTi foto gadaiRo. aqamde<br />
daTvis fotoebis raodenobis piki yovelTvis gazafxulis<br />
periodi iyo, roca daTvebi bunagidan gamodian<br />
da sakvebs moipoveben. Tavidan vSiSobdiT,<br />
rom 2007 wels daTvis fotoebis nakleboba ukanono<br />
nadirobasTan SeiZleboda yofiliyo dakavSirebuli<br />
(SarSan brakonierebs radiosayeloTi<br />
aRWurvili erTi daTvic Seewira)... sabednierod,<br />
mogvianebiT daTvis ramdenime individis foto<br />
kvlav gamoHnda Hvens fotoxafangebze.<br />
wliuri angariSi 2007<br />
11
wylis dabinZurebis<br />
monitoringi da<br />
dabinZurebis gavlena<br />
biomravalferovnebaze<br />
samxreT kavkasiaSi<br />
2007 wlis ivnisidan ,,<strong>nakresi</strong>“ muSaobs wylis ekosistemebis<br />
dabinZurebis Semswavlel proeqtze, romelic amierkavkasiis<br />
transsasazRvro mdinareebs moicavs. proeqtis finansur<br />
mxardaWeras aSS-s saerTaSoriso ganviTarebis saagentos samxreT<br />
kavkasiis wylis programa uzrunvelyofs.
proeqti ,,wylis dabinZurebis monitoringi<br />
da dabinZurebis gavlena biomravalferovnebaze<br />
samxreT kavkasiaSi“ 2007 wels daiwyo da 2008<br />
wels dasruldeba. proeqtis mizania biomravalferovnebisa<br />
da wylis dabinZurebis sferoSi<br />
regionaluri TanamSromlobis gaZliereba, wylis<br />
dabinZurebis donis Semcirebis xelSewyoba,<br />
dabinZurebis safrTxisa da am safrTxis Semcirebis<br />
Sesaxeb adgilobrivi mosaxleobis informireba.<br />
proeqtis ganxorcielebis procesSi Hveni<br />
partniorebi arian azerbaijanis mamalologTa<br />
kavSiri da ekologiur kvlevaTa centri<br />
somxeTidan.<br />
somxeTis, azerbaijanisa da saqarTvelos<br />
teritoriaze Hatarebuli savele kvlevis dros<br />
alaznisa da xram-debedas auzis mdinareebidan aRebul<br />
iqna wylis, mdinaris leqisa da Tevzis sinjebi.<br />
sinjebis analizi warmoebda saqarTvelosa da<br />
somxeTis wamyvan laboratoriebSi, raTa dagvedgina<br />
sxvadasxva momwamlavi nivTierebebiT dabinZurebis<br />
xarisxi. aseve, mimdinareobda nagavsayrelebisa<br />
da vadagasuli pesticidebis sacavebis aRnusxva,<br />
adgilobriv mosaxleobasTan Sexvedrebi da maTi<br />
informireba.<br />
rogorc Hvenma kvlevam aHvena, katastroful<br />
mdgomareobaSia kaxeTis qalaqebis, raionebisa<br />
Tu soflebis yvela nagavsayreli, sadac sayofacxovrebo,<br />
samrewvelo, samSeneblo, samedicino,<br />
toqsikuri Tu sxva saxis narHenebi yovelgvari<br />
kontrolis gareSe iyreba. maTi didi nawili<br />
gadavsebulia da Seicavs advilad xsnad toqsikur<br />
naerTebs, romlebic Zlieri wvimebisa da<br />
wyaldidobis dros advilad xvdeba mdinareebSi,<br />
gruntis wylebsa da niadagSi. Semdeg es nivTierebebi<br />
sakveb produqtebsa da adamianis organizmSic<br />
aRmoHndeba.<br />
Hven mier ganxorcielebulma proeqtma gansakuTrebuli<br />
yuradReba dauTmo qloris Semcveli<br />
wylis, mdinaris leqisa da Tevzis sinjebis<br />
laboratoriuli analizis dros. Tbilisi<br />
wylis sinjebis Segroveba laboratoriuli<br />
analizisTvis<br />
organuli nivTierebebiT dabinZurebuli arealebis<br />
gamovlenasa da maTi gamoyenebiT gamowveuli<br />
safrTxis Sesaxeb mosaxleobis informirebis<br />
sakiTxebs.<br />
sabWoTa periodSi qloris Semcveli organuli<br />
nivTierebebi (rogoricaa ddt, dde, dieldrini<br />
da sxva) sasoflo-sameurneo miznebiT farTod<br />
gamoiyeneboda. ddt-s iyenebdnen malariis winaaRmdeg<br />
sabrZolvelad. amJamad saqarTveloSi 3000 tonamde<br />
vadagasuli pesticidia, rac seriozul safrTxes<br />
uqmnis garemos. dieldrinisa da ddt-s (igive dusti)<br />
gamoyenebaze mTel msoflioSi mkacri kontrolia<br />
dawesebuli. Tumca, maTi realizacia kaxeTSi mainc<br />
xdeba. rogorc cnobilia, ddt-sa da dieldrins<br />
daSlis xangrZlivi periodi da cocxal organizmebSi<br />
dagrovebis unari axasiaTebs. adamianebSi<br />
qloris Semcveli organuli nivTierebebis<br />
dagrovebis Sedegad SeiZleba fiziologiuri<br />
paTologiebi, sxvadasxva saxis simsivne da reproduqciuli<br />
darRvevebi ganviTardes. cxovelis<br />
ramdenime aTeul saxeobas am nivTierebis Semcveli<br />
Sxamqimikatebis gamoyenebis gamo mTeli msoflios<br />
masStabiT gadaSenebis safrTxe daemuqra.<br />
Hven mdinare alazanSi daWeril TevzSi - rogorc<br />
saqarTvelos, aseve azerbaijanis teritoriaze,<br />
ddt-s kvali aRmovaHineT, Tumca igi zRvrulad<br />
dasaSveb normas ar aRemateboda.<br />
garda qloris Semcveli organuli nivTierebebisa,<br />
vikvlevdiT aseve komunaluri da organuli<br />
narHenebiT dabinZurebis xarisxs, mZime liTonebis,<br />
kerZod, tyviis, vercxliswylisa da spilenZis<br />
Semcvelobas mdinareebsa da TevzSi. Hveni kvlevis<br />
saboloo Sedegebi momavali wlis dasawyisSi<br />
Sejamdeba da miRebuli Sedegebis amsaxveli angariSi<br />
samive qveynis mTavrobebs gadaecema.<br />
wliuri angariSi 2007<br />
13
daculi teritoriebis<br />
TanamSromelTa momzadeba<br />
biomravalferovnebis<br />
monitoringis sakiTxebSi<br />
2006 wels ,,nakresma“ gaimarjva mdgradi ganviTarebis proeqtebis<br />
ganmaxorcielebeli saagentos mier gamocxadebul tenderSi,<br />
romelic miznad isaxavda vaSlovanis, lagodexis, TuSeTisa<br />
da bawara-babaneuris daculi teritoriebisa da daculi<br />
teritoriebis departamentis TanamSromelTa momzadebas<br />
biomravalferovnebis monitoringis sakiTxebSi. kontraqtiT<br />
gaTvaliswinebul qmedebaTa didi nawili 2006 wlis ganmavlobaSi<br />
ganxorcielda: gasul wels proeqtis farglebSi movamzadeT<br />
biomravalferovnebis monitoringis saxelmZRvanelos winaswari<br />
versia da HavatareT savele treningebi daculi teritoriebis<br />
TanamSromelTaTvis; 2007 wels ki am saxelmZRvaneloze muSaoba<br />
davasruleT da wignadac gamoveciT. amasTan, HavatareT e.w.<br />
gaerTianebuli treningic...
gaerTianebuli treningi<br />
biomravalferovnebis<br />
monitoringis sakiTxebSi<br />
gaerTianebuli treningi Hatarda 2007 wlis<br />
12-17 Tebervals q. dedofliswyaroSi, vaSlovanis<br />
erovnuli parkis axlad aSenebul SenobaSi, sadac<br />
yvela saTanado piroba iyo Seqmnili. gaerTianebul<br />
trenings eswrebodnen saqarTvelos TiTqmis yvela<br />
daculi teritoriis warmomadgenlebi da daculi<br />
teritoriebis departamentis TanamSromlebi.<br />
aqedan gamomdinare, treningis monawileebs saSualeba<br />
miecaT, gascnobodnen sxvadasxva daculi<br />
teritoriebis biomravalferovnebis monitoringis<br />
problemebs da erTmaneTisTvis gamocdilebac<br />
gaeziarebinaT. sakuTari kompetenciis sferoSi<br />
treningebs uZRvebodnen: irakli SavguliZe (jgufis<br />
lideri/ekologi), beJan lorTqifaniZe (proeqtis<br />
zoologi), giorgi arabuli (proeqtis botanikosi),<br />
mari SixaSvili (proeqtis GIS specialisti).<br />
gaerTianebuli treningisTvis winaswar<br />
momzadda dRis wesrigi da daibeWda Sesabamisi<br />
masalebi - e.w. ,,hendauTebi“, romlebic praqtikulad<br />
mTlianad moicavda treningis dros gansaxilvel<br />
sakiTxebs; amasTan, TiToeul sakiTxs mieZRvna<br />
PowerPoint-is prezentacia; momzadda da daibeWda<br />
masalebi (matricebi, rukebi da sxv.) praqtikuli<br />
mecadineobebisTvis, maT Soris - jgufuri<br />
sesiebisTvis. daculi teritoriebis departamentis<br />
xelmZRvanelobis Txovnis gaTvaliswinebiT, momzadda<br />
kiTxvebic (testebi) treningis monawileTa<br />
sawyisi da saboloo testirebisTvis.<br />
treningis pirvel dRes gacnobiTi xasiaTi<br />
hqonda: daculi teritoriis warmomadgenlebma<br />
damswreT warudgines sakuTari Tavi da mokled gaacnes<br />
mocemuli daculi teritoriis specifika da<br />
am teritoriaze mimdinare saqmianobebi samecniero<br />
kvlevisa da monitoringis kuTxiT. drois garkveuli<br />
nawili sawyis testirebas daeTmo. testirebis<br />
mizani iyo biomravalferovnebis monitoringis<br />
Sesaxeb monawileTa codnisa da gamocdilebis<br />
Sefaseba, rac treningze gansaxilveli masalis<br />
moculobisa da sirTulis donis gansazRvris<br />
saSualebas mogvcemda. amavdroulad, monawileebs<br />
Tavadve miecaT sakuTari codnis met-naklebad<br />
obieqturad Sefasebis SesaZleblobac. sawyisma<br />
testirebam aHvena, rom treningis monawileTa did<br />
nawils biomravalferovnebis monitoringis Sesaxeb<br />
,,<strong>nakresi</strong>s“ wevrebi: irakli SavguliZe (marcxniv) da beJan lorTqifaniZe (marjvniv)<br />
treningebis Hatarebis dros<br />
wliuri angariSi 2007<br />
15
jgufis lideri Temur popiaSvili (vaSlovanis erovnuli parki) warmoadgens jgufuri mecadineobis<br />
Sedegebs<br />
wliuri angariSi 2007<br />
16<br />
sakmaod arasruli codna hqonda miRebuli. Tumca,<br />
TavianTi codniT mainc gamoirHeodnen vaSlovanis<br />
erovnuli parkisa da borjom-xaragaulis<br />
erovnuli parkis warmomadgenlebi. es gasakviric<br />
ar yofila, radgan mocemul dacul teritoriebs,<br />
sxvebTan SedarebiT, mniSvnelovnad meti codna<br />
da gamocdileba aqvT biomravalferovnebis<br />
kvleva-monitoringis saqmeSi. saboloo testireba<br />
treningis damTavrebis dRes amave kiTxvaris<br />
gamoyenebiT Hatarda. testirebis Sedegebi<br />
misasalmebeli iyo. Sedegebma daadastura, rom<br />
treningma Tavisi funqcia Seasrula. yvela<br />
monawile gaerkva treningze ganxilul sakiTxTa<br />
umetes nawilSi.<br />
aRsaniSnavia isic, rom treningis TiTqmis<br />
yvela monawile aqtiurobiT gamoirHeoda da didi<br />
enTuziazmiT erTveboda diskusiebSi.<br />
rogorc mosalodneli iyo, monawileebi<br />
gansakuTrebiT didi interesiT moekidnen jgufur<br />
praqtikul mecadineobebs. es mecadineobebi<br />
eZRvneboda iseT sakiTxebs, rogoricaa<br />
monitoringis obieqtebis gansazRvra specialuri<br />
matricis saSualebiT (rogorc florisTvis,<br />
ise - faunisTvis) da sakvlevi teritoriis<br />
stratifikacia. praqtikuli mecadineobis<br />
bolos TiToeuli jgufi akeTebda prezentacias,<br />
rasac xSirad damatebiTi kiTxvebi da diskusiac<br />
mohyveboda xolme.<br />
treningis dRis wesrigSi savele eqskursii-<br />
sTvisac gamovnaxeT dro: davaTvaliereT axlomdebare<br />
arwivis xeobis bunebis Zegli, romelic<br />
vaSlovanis daculi teritoriis farglebSi Sedis.<br />
adgilze gaimarTa diskusia am xeobaSi florisa da<br />
faunis mniSvnelovani komponentebis monitoringis<br />
Sesaxeb.<br />
biomravalferovnebis<br />
monitoringis saxelmZRvanelo<br />
savele da Teoriuli treningebis Hatarebis<br />
garda, movamzadeT biomravalferovnebis<br />
monitoringis saxelmZRvanelo, romelic,<br />
upirveles yovlisa, gaTvaliswinebulia<br />
vaSlovanis, lagodexis, TuSeTisa da bawarababaneuris<br />
daculi teritoriebis resursebis<br />
marTvis (kvleva-monitoringis) specialistebisa<br />
da sxva pasuxismgebeli TanamSromlebisTvis.<br />
Tumca, am saxelmZRvanelos gamoyeneba saqarTvelos<br />
nebismier dacul teritoriasac SeuZlia,<br />
radgan saxelmZRvanelos ZiriTadi nawili eZRvneba<br />
biomravalferovnebis monitoringis warmoebas<br />
zogadad dacul teritoriebze. publikacias<br />
safuZvlad daedo ,,biomravalferovnebis<br />
monitoringis programa aRmosavleT saqarTvelos<br />
daculi teritoriebisTvis“ (NACRES,<br />
2004) da aRniSnul dacul teritoriebze<br />
biomravalferovnebis kvlevisa da monitoringis
mravalwliani gamocdileba. gaviTvaliswineT<br />
msoflioSi arsebuli praqtika da saerTaSoriso<br />
konservaciuli organizaciebis mier momzadebuli<br />
miTiTebebi, aseve - saqarTvelos daculi<br />
teritoriebis amJamindeli teqnikuri, finansuri<br />
da profesiuli SesaZleblobebi, ris gamoc<br />
mTavari aqcenti gakeTda iseT midgomebsa da<br />
savele meTodebze, romlebic SedarebiT iolia da<br />
finansurad nakleb danaxarjs moiTxovs.<br />
saxelmZRvaneloSi warmodgenilia monacemTa<br />
Segrovebisa da analizis safuZvlebi. misi<br />
gamoyenebiT daculi teritoriebis Sesabamisi<br />
samsaxurebi SeZleben biomravalferovnebis<br />
monitoringis efeqturi sistemebis SeqmnisTvis<br />
safuZvlis Hayras da sakvanZo populaciebis Tu<br />
Tanasazogadoebebis monitoringis dawyebas.<br />
biomravalferovnebis monitoringis saxelmZRvanelo<br />
daculi teritoriebis direqciebis<br />
pasuxismgebel TanamSromlebs daexmareba monitoringis<br />
yovelwliuri gegmebis Hamoyalibebasa da<br />
ganxorcielebaSi. damatebiTi TvalsaHinoebis<br />
mizniT, saxelmZRvanelos danarTSi mocemulia<br />
oTxive daculi teritoriis biomravalferovnebis<br />
wliuri gegmebis winaswari nimuSebi. cxadia, am<br />
nimuSebs mxolod sarekomendacio xasiaTi aqvs.<br />
reinjeris savele cnobari:<br />
monacemTa Segroveba<br />
biomravalferovnebis<br />
monitoringisTvis<br />
savele cnobari gankuTvnilia lagodexis,<br />
vaSlovanis, TuSeTisa da bawara-babaneuris<br />
daculi teritoriebis reinjerebisTvis (mcvelejgufis<br />
lideri xaTuna wiklauri (daculi<br />
teritoriebis departamenti) warmoadgens<br />
praqtikuli mecadineobis Sedegebs<br />
bisTvis), romlebic uSualod arian HarTuli<br />
biomravalferovnebis monitoringisTvis savele<br />
monacemebis Segrovebis procesSi (mocemuli daculi<br />
teritoriis resursebis marTvis specialistis<br />
xelmZRvanelobiT). winamdebare cnobari am daculi<br />
teritoriebis reinjerebs daexmareba treningis<br />
dros aTvisebuli savele meTodebis praqtikul<br />
gamoyenebaSi da cxovelTa saxeobebis aRricxvisa<br />
da sxva savele informaciis mopovebis proceduris<br />
sworad da xarisxianad warmarTvaSi, raTa adgilze<br />
mopovebuli monacemebi sakmarisi da sarwmuno<br />
aRmoHndes resursebis marTvis specialistisa<br />
Tu gareSe konsultantisTvis saTanado analizis<br />
Hasatareblad.<br />
savele cnobari SeZlebisdagvarad mokled<br />
gvTavazobs: personaluri (satelituri) navigatoris<br />
(GPS) gamoyenebis instruqcias, praqtikul<br />
miTiTebebs cxovelTa saxeobebis Sesaxeb savele<br />
informaciis mopovebis, kerZod, cxovelTa<br />
kvalisa da sxva niSnebis identificirebisa da<br />
fotoxafangebis damontaJeba/eqsploataciis Taobaze.<br />
es cnobari faqtobrivad „biomravalferovnebis<br />
monitoringis saxelmZRvanelos“ damatebas warmoadgens.<br />
wliuri angariSi 2007<br />
17
daTvis kvlevisa<br />
da menejmentis<br />
saerTaSoriso<br />
konferencia<br />
2007 wlis 4-11 noembers meqsikis qalaq montereiSi Hatarda<br />
daTvis kvlevisa da menejmentis me-18 saerTaSoriso<br />
konferencia, romelsac daeswro ,,<strong>nakresi</strong>s“ delegacia levan<br />
buTxuzis, beJan lorTqifaniZisa da irakli SavguliZis<br />
SemadgenlobiT.
daTvis kvlevisa da menejmentis me-18 saerTaSoriso<br />
konferenciaze. monterei. meqsika<br />
levan buTxuzi daTvis kvlevisa da menejmentis<br />
me-18 saerTaSoriso konferenciaze moxsenebiT<br />
gamosvlis dros<br />
daTvis kvlevisa da menejmentis saerTaSoriso<br />
konferencia or weliwadSi erTxel imarTeba<br />
msoflios sxvadasxva kuTxeSi daTvebis saerTa-<br />
Soriso asociaciis organizebiT da masSi monawileoben<br />
daTvis romelime saxeobis (mura daTvi, Savi<br />
daTvi, tuHa daTvi, TeTri daTvi da sxv.) kvleviT<br />
dakavebuli mecnierebi, daTvis populaciebis<br />
marTvisa da konservaciis specialistebi da,<br />
ubralod, am cxovelis moyvarulebi msoflios<br />
mravali qveynidan. 1997 wlidan moyolebuli<br />
Hveni warmomadgeneli beJan lorTqifaniZe,<br />
rogorc bunebis dacvis msoflio kavSiris daTvis<br />
specialistTa evropuli jgufis wevri, regularulad<br />
eswreba am konferenciebs. wleuls ,,<strong>nakresi</strong>s“<br />
ufro warmomadgenlobiTi delegaciis gagzavna<br />
ganpirobebuli iyo im faqtiT, rom momaval<br />
konferencias, romelic 2009 wlis Semodgomaze<br />
gaimarTeba, saqarTvelo umaspinZlebs. saxeobaTa<br />
konservaciis centrma jer kidev 2005 wels Seitana<br />
ganacxadi daTvebis saerTaSoriso asociaciaSi (IBA)<br />
2009 wlis konferenciis saqarTveloSi Hatarebis<br />
Sesaxeb. asociaciis sabWos wevrebma es sakiTxi<br />
ganixiles da praqtikulad erTxmad dauWires mxari<br />
saqarTvelos kandidaturas.<br />
meqsikis konferenciaze ,,<strong>nakresi</strong>s“ delegaciis<br />
misia sami ZiriTadi aspeqtiT Semoifargleboda:<br />
(1) konferenciis muSaobaSi monawileobis miReba<br />
da samecniero moxsenebebis warmodgena, (2)<br />
zogadad konferenciis organizebis sakiTxebis<br />
gacnoba-dazusteba da mimdinare da gasuli wlis<br />
konferenciebis organizatorebTan gasaubreba<br />
maTi gamocdilebis gaziarebis mizniT, (3) 2009<br />
wlis saqarTvelos konferenciis Sesaxeb mokle<br />
prezentaciis gakeTeba.<br />
beJan lorTqifaniZe daTvis specialistTa<br />
jgufis winaSe ori moxsenebiT wardga. es<br />
moxsenebebi exeboda mura daTvis populaciebis<br />
mdgomareobas saqarTveloSi da samxreT aziaSi.<br />
,,<strong>nakresi</strong>s“ delegacias hqonda Sexvedrebi meqsikisa<br />
da italiis konferenciebis organizatorebTan. am<br />
Sexvedrebze ganvixileT konferenciis mowyobasTan<br />
dakavSirebuli sxvadasxva sakiTxebi, potenciuri<br />
problemebi da maTi gadaWris gzebi. konferenciis<br />
me-4 dRes asociaciis wevrTa Ria Sexvedraze levan<br />
buTxuzma monawileebs warudgina 2009 wlisTvis<br />
saqarTveloSi dagegmili konferenciis monaxazi.<br />
misi moxseneba moicavda mokle cnobebs qveynisa da<br />
dedaqalaqis (konferencia TbilisSi gaimarTeba)<br />
Sesaxeb. moxsenebaSi, aseve, warmodgenili iyo<br />
informacia saqarTveloSi arsebuli turistuli<br />
infrastruqturisa da Tbilisis mimarTulebiT<br />
daniSnuli saerTaSoriso aviareisebis Sesaxeb da<br />
konferenciis aucilebeli detalebi - savaraudod<br />
sad (romel sakonferencio darbazSi) Hatardeba<br />
konferencia, rogori iqneba konferenciiT<br />
gaTvaliswinebuli da konferenciis Semdgomi<br />
eqskursiebis gegma da a.S.<br />
,,<strong>nakresi</strong>s“ prezentaciam didi mowoneba daimsaxura<br />
da monawileTa didi dainteresebac gamoiwvia.<br />
bevrma maTganma ukve gamoTqva saqarTveloSi<br />
daTvis kvlevisa da menejmentis saerTaSoriso<br />
konferenciaze Hamosvlis survili (momavali<br />
konferenciis Sesaxeb damatebiTi informaciisTvis<br />
ix.: www.nacres.org/bearconference).<br />
wliuri angariSi 2007<br />
19
mcire grantebis programa<br />
arasamTavrobo organizaciebis<br />
ganviTarebisaTvis baqo-<br />
Tbilisi-jeihanisa da samxreT<br />
kavkasiis milsadenebis<br />
marSrutis gaswvriv (faza II)<br />
2007 wlis martSi biomravalferovnebis konservaciis fondma<br />
,,nakresma“ da federaciam - ,,gadavarHinoT bavSvebi“, kompania<br />
BP-sa da misi partniorebis (BTC/SCP) finansuri mxardaWeriT,<br />
erToblivi proeqtis ganxorcieleba daiwyo. proeqtis<br />
saxelwodebaa: ,,mcire grantebis programa arasamTavrobo<br />
organizaciebis ganviTarebisaTvis baqo-Tbilisi-jeihanisa da<br />
samxreT kavkasiis milsadenebis marSrutis gaswvriv“ (faza II).
2006 wlis msgavsad, 2007 welsac gamovacxadeT<br />
grantebis programa 7 samizne regionis<br />
garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebisa-<br />
Tvis. programis prioritetuli mimarTulebebi ar<br />
Secvlila: biomravalferovnebis dacva da mdgradi<br />
gamoyeneba, niadagis erozia, wylis dabinZureba,<br />
narHenebis marTva.<br />
konkursis Sedegad 2007 wels 14 granti gaica.<br />
,,nakresma“ gamarjvebuli organizaciebisaTvis<br />
seminarebisa da treningebis seriac Haatara,<br />
romelic orientirebuli iyo garemosdacviTi<br />
arasamTavrobo organizaciebis organizaciuli<br />
da profesiuli SesaZleblobebis ganviTarebaze,<br />
individualur saWiroebebze da a.S.<br />
aRsaniSnavia, rom programis farglebSi ganxorcielebulma<br />
ramdenime proeqtma gansakuTrebuli<br />
interesi gamoiwvia. aseTi iyo, magaliTad, proeqti<br />
,,zamTris saZovrebis gaudabnoebis winaaRmdeg<br />
brZola biomravalferovnebis konservaciis xelSewyobis<br />
gziT“, romlis iniciatori gaxldaT kavSiri<br />
,,qvemo qarTli XXI saukune“. proeqti miznad isaxavda<br />
mecxvareobiT gamowveuli problemebis<br />
(saZovrebis gadatvirTva, niadagis erozia,<br />
gaudabnoebis riski) mogvarebasa da mecxvareobis<br />
tradiciuli wesebis aRdgenis xelSewyobas, rac,<br />
pirvel rigSi, mdgradi bunebaTsargeblobis<br />
principebze dabrunebas gulisxmobs. garda amisa,<br />
proeqti am sakiTxisadmi axlebur midgomasac<br />
iTvaliswinebda da zamTris saZovrebze, intensiuri<br />
Zovebis nacvlad, ,,kulturuli“ saTib-saZovris<br />
SemoRebas gvTavazobda. am mizniT SeirHa ori nakve-<br />
Ti marneulisa da gardabnis raionebSi, romlebic<br />
Zovebis Sedegad gamowveuli eroziis maRali<br />
xarisxiT gamoirHeva. am nakveTebis dazianebul<br />
saxnavebze kavSiris wevrebma gvalvisadmi gamZle<br />
esparceti daTeses. es mravalwliani mcenare didi<br />
raodenobiT biomasas iZleva, Tanac adgilobrivi<br />
mSrali klimatis pirobebSic ki uxvmosavlianobiT<br />
gamoirHeva. proeqtma adgilobrivi fermerebis<br />
didi interesi gamoiwvia.<br />
aRsaniSnavia aseve ,,axalgazrda konservacionistTa<br />
jgufis“ mier ganxorcielebuli proeqti -<br />
,,mdinare mtkvris Walis tyis biomravalferovnebis<br />
Seswavla“, romelic miznad isaxavda mtkvris<br />
Walis tyis dacvisa da SenarHunebis xelSewyobas.<br />
proeqtis farglebSi Hatarda savele kvlevebi<br />
gardabnis saxelmwifo aRkveTilis teritoriaze. am<br />
kvlevebis Sedegad Segrovda monacemebi ekosistemis<br />
mdgomareobisa da masze moqmedi safrTxeebis<br />
Sesaxeb. amasTan, axalgazrda konservacionistebma<br />
farTo saganmanaTleblo muSaoba Haatares Walis<br />
tyeebis SenarHunebis problemis warmosaHenad.<br />
asociacia ,,awyuris“ proeqtis (,,samcxe-javaxeTSi<br />
daculi teritoriebis farglebs gareT darHenili<br />
reliqturi da endemuri saxeobebis SenarHunebis<br />
xelSewyoba“) yuradRebis centrSi kavkasiuri<br />
salamandras unikaluri habitati moeqca, kerZod,<br />
is monakveTebi, romlebic daculi teritoriebis<br />
gareTaa darHenili. asociaciam am iSviaTi saxeobis<br />
gadasarHenad regionSi didi saganmanaTleblo<br />
kampania wamoiwyo.<br />
mosaxleoba gansakuTrebuli interesiT moekida<br />
kavSir ,,Rebis“ mier ganxorcielebul proeqts,<br />
romelic alternatiuli energiis wyaroebis<br />
danergvas isaxavs miznad.<br />
mcire grantebis programa 2008 welsac Seuwyobs<br />
xels 7 samizne regionSi momuSave arasamTavrobo<br />
organizaciebs konservaciuli proeqtebis ganxorcielebaSi.<br />
,,<strong>nakresi</strong>s“ jgufis lideri kaxa arcivaZe<br />
adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebis<br />
warmomadgenlebTan Sexvedrisas<br />
garemosdacviTi investirebis programa (EIP) xorcieldeba BP-sa da misi partniorebis (BTC Co da SCP Co. Ltd)<br />
iniciativiTa da dafinansebiT. am programis mTavari mizania biomravalferovnebis konservacia. programa iyofa<br />
ramdenime Temad, romelic gamoikveTa dainteresebul mxareebTan konsultaciis dros erovnul da saerTaSoriso<br />
doneze. es proeqti swored aRniSnuli programis erT-erT Temas warmoadgens. winamdebare dokumenti Seqmnilia BP-sa<br />
da misi partniorebis mxardaWeriT. am dokumentSi mocemuli mosazrebebi ekuTvnis NACRES-s da araviTar SemTxvevaSi<br />
ar unda iyos ganixiluli BP-s an misi partniorebis (BTC/SCP) oficialur Sexedulebebad.<br />
wliuri angariSi 2007<br />
21
erovnuli<br />
biomravalferovnebis<br />
strategiisa da moqmedebaTa<br />
gegmis danergvis programa<br />
– saerTaSoriso konvenciebi<br />
da adgilobrivi Temebi<br />
2006 wlis zafxulSi biomravalferovnebis konservaciis fondma<br />
,,nakresma“ kritikuli ekosistemebis partniorobis fondis<br />
(CEPF) finansuri mxardaWeriT daiwyo orwliani proeqtis<br />
ganxorcieleba.
olo wlebis ganmavlobaSi ,,nakresma“ gaafarTova<br />
Tavisi saqmianobis areali da wamoiwyo muSaoba<br />
saqarTvelos regionebSi arsebul arasamTavrobo<br />
organizaciebTan biomravalferovnebis konservaciis<br />
sakiTxebze. Hven darwmunebuli varT, rom<br />
adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebis<br />
roli gansakuTrebiT mniSvnelovania mdgradi<br />
ganviTarebis principebis damkvidrebisa da,<br />
saerTod, regionebSi konservaciuli qmedebebis<br />
gasatareblad.<br />
dReisaTvis saqarTvelos regionebSi Zalian<br />
mcirea adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebis<br />
ricxvi, gansakuTrebiT im organizaciebisa,<br />
romlebic biomravalferovnebis konservaciis<br />
sferoSi muSaoben; zogierT regionSi ki aseTi<br />
organizaciebi saerTod ar arsebobs. proeqti -<br />
,,erovnuli biomravalferovnebis strategiisa<br />
da moqmedebaTa gegmis danergvis programa –<br />
saerTaSoriso konvenciebi da adgilobrivi<br />
Temebi“, - miznad isaxavs biomravalferovnebis<br />
konservaciis xelSewyobas saqarTveloSi, kerZod,<br />
CEPF-is mier kavkasionze identificirebul samizne<br />
me-2 (didi kavkasioni: svaneTi, raWa, xevsureTi)<br />
da me-4 (mcire kavkasionis dasavleTi nawili:<br />
aWara) derefnebze. es mizani miRweuli iqneba<br />
adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebisa<br />
da saTemo organizaciebis ganviTarebis Sedegad.<br />
amasTan, es organizaciebi xels Seuwyoben erovnuli<br />
biomravalferovnebis strategiisa da moqmedebaTa<br />
gegmis danergvis programiT gansazRvruli<br />
konservaciuli qmedebebis ganxorcielebas da<br />
regionebSi mimdinare ekonomikuri ganviTarebis<br />
proeqtis mxardamWeri jgufebis pirveli samuSao<br />
Sexvedra, Tbilisi<br />
proeqtebis monitoringis procesSic Haebmebian.<br />
proeqtiT, aseve, gaTvaliswinebulia is Ronis-<br />
Ziebebi, romlebic miznad isaxavs mosaxleobis<br />
cnobierebis amaRlebas da sazogadoebis<br />
informirebas biomravalferovnebis sferoSi<br />
arsebuli mwvave sakiTxebis Sesaxeb.<br />
proeqtis farglebSi samizne regionebSi moqmedi<br />
adgilobrivi garemosdacviTi arasamTavrobo<br />
organizaciebidan SeirHa e.w. adgilobrivi<br />
mxardamWeri organizaciebi. SerHevis piroba<br />
aseTi iyo: organizacias regionSi minimum erTi<br />
garemosdacviTi proeqti mainc unda hqonoda<br />
ganxorcielebuli. SerHeuli organizaciebis<br />
ganviTarebisaTvis saTanado teqnikuri da materialuri<br />
daxmareba iqna gamoyofili. es adgilobrivi<br />
organizaciebi, Tavis mxriv, e.w. Suamavlisa da<br />
resurs-centris funqcias asruleben TavianT<br />
regionebSi. Hven mier SerHeuli adgilobrivi<br />
mxardamWeri organizaciebia: ,,flora da fauna“<br />
(aWaris avtonomiuri respublika, baTumi), ,,zekari“<br />
(raWa, ambrolauri), ,,sinapsi“ (svaneTi), xevsureTis<br />
bunebrivi da kulturuli memkvidreobis centri<br />
,,sane“.<br />
paralelurad, samizne regionebSi ,,<strong>nakresi</strong>s“<br />
mier Hatarebuli Sefasebebis safuZvelze,<br />
Seiqmna dokumenti ,,<strong>nakresi</strong>s“ regionuli<br />
biomravalferovnebis strategiis Sesaxeb.<br />
aRniSnuli dokumenti moicavs: 1. arasamTavrobo<br />
organizaciebis SesaZleblobebis Sefasebis<br />
Sedegebs da svaneTis, raWisa da xevsureTis<br />
regionebSi da aWaris avtonomiur respublikaSi<br />
arsebul Sexedulebebs biomravalferovnebis<br />
mdgomareobis Taobaze; 2. Hvens xelT arsebul<br />
wliuri angariSi 2007<br />
23
,,<strong>nakresi</strong>s“ treningi adgilobrivi mxardamWeri<br />
jgufebisaTvis<br />
informacias am regionebSi biomravalferovnebis<br />
mdgomareobisa da ZiriTadi problemebis Sesaxeb.<br />
regionuli biomravalferovnebis strategia<br />
Semdgom Tanmimdevrulad iqna gamoyenebuli<br />
proeqtis Sedgenis, SesaZleblobebis ganviTarebisa<br />
Tu saganmanaTleblo saqmianobis dros.<br />
imisaTvis, rom arasamTavrobo organizaciebis<br />
SesaZleblobebis ganviTarebis programa kargad<br />
morgeboda ama Tu im organizaciis saWiroebebsa<br />
da adgilobriv specifikas, TiToeuli<br />
SerHeuli arasamTavrobo organizaciisa Tu<br />
adgilobrivi mxardamWeri organizaciisaTvis<br />
sagangebo samuSao gegma SevimuSaveT. ,,nakresma“<br />
moamzada specialuri treningebis seria am<br />
organizaciebisaTvis. specifikuri Temebisa<br />
da individualuri konsultaciebis garda, es<br />
treningebi moicavda strategiuli dagegmvis,<br />
finansuri menejmentisa da saproeqto<br />
ganacxadebis momzadebis sakiTxebsac.<br />
mosamzadebeli treningebis gavlisa da<br />
teqnikuri daxmarebis miRebis Semdeg svaneTis,<br />
raWisa da aWaris adgilobrivma mxardamWerma<br />
organizaciebma individualur proeqtebze<br />
muSaoba daiwyes. am proeqtebis mizania mocemuli<br />
regionebisaTvis biomravalferovnebis dacvisa<br />
da SenarHunebis strategiis SemuSaveba da sxva<br />
arasamTavrobo organizaciebisa da saTemo<br />
organizaciebis mxardaWera. am proeqtebis<br />
gansaxorcieleblad ,,nakresma“ adgilobrivi<br />
mxardamWeri organizaciebisaTvis 3 qvegranti<br />
gasca. qvegranti miiRo aseve xevsureTis<br />
adgilobrivma mxardamWerma organizaciamac.<br />
wliuri angariSi 2007<br />
24
Tumca, am grantis mizani zemoxsenebuli<br />
grantebisagan odnav gansxvavebuli iyo. xevsureTSi<br />
arasamTavrobo seqtoris ararsebobis gamo,<br />
am regionSi arasamTavrobo organizaciebis<br />
ganviTarebis proeqtis dafinanseba, bunebrivia,<br />
gaumarTlebeli iqneboda. aqedan gamomdinare,<br />
xevsureTis adgilobriv mxardamWer organizacias<br />
gadaveciT qvegranti aRmosavleT kavkasiuri<br />
jixvisaTvis (Capra cyllindricornis) daculi<br />
teritoriis Seqmnis saxelmZRvanelo dokumentis<br />
mosamzadeblad da, agreTve, adgilobriv<br />
mosaxleobasTan samuSaod. am proeqtiT<br />
gaTvaliswinebulia, aseve, saganmanaTleblo<br />
saqmianobis gaSla da Temis mobilizaciisken<br />
mimarTuli qmedebebis ganxorcieleba regionSi.<br />
asociacia ,,flora da faunam“ (aWaris<br />
adgilobrivi mxardamWeri organizacia) moamzada<br />
aWaris biomravalferovnebis dacvis strategiisa<br />
da moqmedebaTa gegmis saxelmZRvanelo dokumentis<br />
samuSao varianti, romelic waredgineba<br />
aWaris avtonomiuri respublikis parlaments<br />
dasamtkiceblad.<br />
,,sinapsma“ da ,,zekarma“ erToblivad SeimuSaves<br />
raWisa da svaneTis biomravalferovnebis konservaciisa<br />
da ekoturizmis ganviTarebis samoqmedo<br />
gegmis samuSao varianti. es gegma daegzavneba<br />
yvela dainteresebul mxares. aRniSnuli gegmis<br />
arseboba gansakuTrebiT mniSvnelovania, vinaidan<br />
am teritoriaze uaxloes momavalSi igegmeba<br />
centraluri kavkasionis erovnuli parkis Seqmna.<br />
xevsureTis bunebrivi da kulturuli<br />
memkvidreobis centrma ,,sanem“ daiwyo informaciis<br />
Segroveba daculi teritoriis Seqmnis<br />
proeqtisaTvis. amasTan, mimdinareobs muSaoba<br />
adgilobrivi mosaxleobis mxardaWeris mosapoveblad<br />
da yvelaferi keTdeba imisaTvis, rom<br />
xevsureTis mTebSi pirveli daculi teritoria<br />
Seiqmnas.<br />
2007 wlis ganmavlobaSi aqtiurad mimdinareobda<br />
aseve garemosdacviTi saganmanaTleblo saqmianobac<br />
mocemul regionebSi. proeqtis farglebSi<br />
garemosdacviTi sareklamo kampania wamoviwyeT<br />
TbilisSic. ,,<strong>nakresi</strong>s“ kampania brakonierobis<br />
winaaRmdeg iyo mimarTuli. seqtemberSi Tbilisis<br />
quHebSi gamoHnda avtobusebi sareklamo banerebiT.<br />
banerebze gamosaxuli iyo gadaSenebis piras myofi<br />
saxeobebis (leopardi, jixvi, iremi, daTvi) fotoebi<br />
gamafrTxilebeli warweriT: ,,nu gvesvriT!“ am<br />
sareklamo kampaniis Sesaxeb sazogadoebam mediis<br />
saSualebiT jer kidev zafxulSi Seityo.<br />
2008 wels biomravalferovnebis konservaciis<br />
fondi mikrograntebis programas gamoacxadebs<br />
aWaris avtonomiuri respublikis, raWisa da<br />
svaneTis regionebSi momuSave garemosdacviTi<br />
arasamTavrobo/saTemo organizaciebisaTvis.<br />
mikrograntebis programis mizania SemuSavebuli<br />
gegmebis danergvis xelSewyoba mocemul regionebSi.<br />
mciregrantiani proeqtebis ganxorcielebaSi<br />
adgilobriv arasamTavrobo organizaciebs<br />
swored Suamavali organizaciebi daexmarebian.<br />
xevsureTis arasamTavrobo organizacia<br />
gaagrZelebs muSaobas daculi teritoriis<br />
Seqmnis xelSewyobisaTvis aucilebeli dokumentis<br />
mosamzadeblad. warmodgenili masala daegzavneba<br />
yvela dainteresebul mxares da sabolood<br />
dasamtkiceblad waredgineba garemos dacvisa da<br />
bunebrivi resursebis saministros. aRniSnuli<br />
dokumenti momavalSi daculi teritoriis Seqmnis<br />
safuZveli gaxdeba.<br />
kritikul mdgomareobaSi myofi ekosistemebis SenarHunebis fondi warmoadgens Conservation International-is, globaluri<br />
garemosdacviTi fondis (Global Environment Facility), iaponiis mTavrobis, makarturebis fondisa da msoflio<br />
bankis erTobliv iniciativas. fondis mizania biomravalferovnebis konservaciaSi farTo sazogadoebis monawileobis<br />
uzrunvelyofa.<br />
wliuri angariSi 2007<br />
25
wliuri angariSi 2007<br />
26
wliuri angariSi 2007<br />
27
saxeobaTa konservaciis centri „<strong>nakresi</strong>“ (NACRES)<br />
abaSiZis q. #12a, 0179, Tbilisi, saqarTvelo<br />
tel: (+995-32) 53 71 25, faqsi: (+995-32) 53 71 24<br />
el. fosta: public.relations@nacres.org