25.10.2014 Views

nakresi - Nacres

nakresi - Nacres

nakresi - Nacres

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>nakresi</strong><br />

wliuri angariSi 2007


misiis gancxadeba<br />

wliuri angariSi 2007<br />

2<br />

saxeobaTa konservaciis samecniero-kvleviTi<br />

centri ,,<strong>nakresi</strong>“ (NACRES) aris arasamTavrobo,<br />

arakomerciuli organizacia, romelic daarsda<br />

saqarTveloSi 1989 wels. centris ZiriTadi mizania<br />

qveynis biomravalferovnebis dacvis,<br />

SenarHunebisa da aRdgenis xelSewyoba. centris<br />

saqmianoba efuZneba samecniero kvlevebs da<br />

xorcieldeba saqarTvelos regionebSi bunebrivi<br />

resursebis mdgradi gamoyenebis waxalisebis, mosaxleobis<br />

cnobierebis amaRlebis da bunebisdacviT<br />

saqmianobaSi intensiuri HarTvis saSualebiT.<br />

saxeobaTa konservaciis centris mier ganxorcielebuli<br />

samecniero kvlevebi miznad isaxavs<br />

saxeobebisa (populaciebis) da ekosistemebis Seswavlas,<br />

aseve maTi mdgomareobisa da ZiriTadi<br />

safrTxeebis gamovlenas, rac, Tavis mxriv, qmnis<br />

biomravalferovnebis dacvisa da aRdgenis mecnierulad<br />

dasabuTebul safuZvels.<br />

amavdroulad, centrs miaHnia, rom biomravalferovnebis<br />

konservaciisaTvis udidesi mniSvneloba<br />

eniWeba adgilobrivi Tu centraluri sam-<br />

Tavrobo da arasamTavrobo, maT Soris akademiuri<br />

ganaTlebis, organizaciebis profesiul zrdasa da<br />

SesaZleblobebis amaRlebas, adgilobrivi Temebisa<br />

Tu sainiciativo jgufebis mobilizacias da maT<br />

HarTvas bunebisdacviT saqmianobaSi. aseve, mniSvnelovania<br />

saqarTveloSi daculi teritoriebis<br />

funqcionirebis gaumjobeseba, adgilobrivi bunebaTmosargebleebis<br />

da, zogadad, mosaxleobis<br />

ekologiuri cnobierebis amaRleba.<br />

saxeobaTa konservaciis centris prioritetuli<br />

mimarTulebebia:<br />

• saxeobebisa da ekosistemebis fundamenturi da<br />

gamoyenebiTi samecniero-kvleviTi proeqtebis<br />

ganxorcieleba, samecniero publikaciebis gamocema,<br />

saxeobebisa da ekosistemebis menejmentis<br />

gegmebis SemuSaveba da danergva;<br />

• biomravalferovnebis dacvisken mimarTuli<br />

arasamTavrobo da Sesabamisi akademiuri ganaTlebis<br />

organizaciebis instituciuri gaZliereba,<br />

grantebis gacemis, specializebuli treningebisa<br />

Tu sxva teqnikuri daxmarebis<br />

saSualebiT;<br />

• biomravalferovnebis dacvisken mimarTuli<br />

arasamTavrobo da akademiuri ganaTlebis<br />

organizaciebis sxvadasxva kvleviT-konservaciul<br />

proeqtebSi HarTva;<br />

• adgilobrivi arasamTavrobo seqtoris Tu<br />

Temebis Sesabamis samTavrobo struqturebTan<br />

TanamSromlobisa da/an maTze monitoringis<br />

xelSewyoba;<br />

• daculi teritoriebis personalis profesiuli<br />

zrdis xelSewyoba da SesaZleblobebis<br />

amaRleba specializebuli treningebisa Tu<br />

kompiuteruli programebis Seqmnis saSualebiT;<br />

• saxelmwifos daxmareba garemosdacviTi strategiuli<br />

dokumentebisa da kanonproeqtebis<br />

SemuSavebaSi;<br />

• zogadad mosaxleobisa da, kerZod, bunebaTmosargebleebze<br />

orientirebuli saganmanaTleblo<br />

da cnobierebis donis asamaRlebeli qmedebebi,<br />

maT Soris, gadawyvetilebis Tanamonawileobrivi<br />

miReba da danergva, aseve saganmanaTleblo<br />

publikaciebis gamocema.


gamgeobis Tavmjdomarisgan<br />

mogesalmebiT saxeobaTa konservaciis centris<br />

- ,,<strong>nakresi</strong>s“ saxeliT, da sanam Hveni organizaciis<br />

wlevandeli warmatebebis Sesaxeb giambobdeT,<br />

erTi sasixarulo ambavi minda gamcnoT. 2009<br />

wels ,,<strong>nakresi</strong>“ daTvis kvlevisa da menejmentis<br />

saerTaSoriso asociaciis (IBA) me-19 saerTaSoriso<br />

konferencias umaspinZlebs. Zalian ki gagvimarTla,<br />

organizatorebis konkursSi, romelSic mravali<br />

qveynis warmomadgenlebi monawileobdnen, IBA-s<br />

gamgeobam konferenciis adgilad Tbilisi, xolo<br />

organizatorad ki ,,<strong>nakresi</strong>“ airHia. 2007 wels da-<br />

Tvis konferencia meqsikaSi gaimarTa. Hven mas<br />

ara mxolod monawileebis, aramed ukve momavali<br />

konferenciis organizatorebis statusiT<br />

daveswariT.<br />

2007 weli ,,<strong>nakresi</strong>s“ saqmianobaSi ramdenime<br />

proeqtis warmatebiT dasrulebiTa da bevri axali<br />

iniciativiT aRiniSna. jer iyo da sami tyve daTvi<br />

Hveni holandieli partnioris – fond ,,alertisis“<br />

daxmarebiT evTanazias gadavarHineT da holandiis<br />

daTvebis TavSesafarSi gavamgzavreT. amave<br />

fondis finansuri mxardaWeriT grZeldeba Hveni<br />

proeqti ,,mura daTvis konservacia saqarTveloSi“.<br />

fotoxafangebis meSveobiT ,,<strong>nakresi</strong>s“ monacemTa<br />

bazas wels didZali saintereso informacia Seemata<br />

msxvil ZuZumwovarTa aqtivobis Sesaxeb vaSlovanis<br />

erovnul parkSi. aRsaniSnavia isic, rom Hveni<br />

nacnobi leopardi noec isev araerTxel aRibeWda<br />

fotoxafangebis firebze.<br />

wels dasrulda proeqti - ,,evraziuli wavis<br />

kvleva da konservacia saqarTveloSi“, romelic<br />

ganxorcielda BP Exploration Georgia-s mxardaWeriT.<br />

es radiotrekingis meTodiT wavis kvlevis pirveli<br />

SemTxveva iyo Hvens qveyanaSi.<br />

HavatareT treningebis seria (mdgradi<br />

ganviTarebis proeqtebis ganmaxorcielebeli saagentos<br />

mier gamocxadebuli tenderis farglebSi)<br />

daculi teritoriebis TanamSromlebisaTvis,<br />

gamoveciT biomravalferovnebis monitoringis<br />

saxelmZRvanelo da misi damateba - reinjeris savele<br />

cnobari.<br />

calke unda gamovyo BP-sa da misi partniori<br />

organizaciebis mier (BTC-SCP) dafinansebuli<br />

mcire grantebis programa, romlis danergvaSic<br />

partniorobas vuwevdiT fondis - ,,gadavarHinoT<br />

bavSvebi“ - saqarTvelos warmomadgenlobas.<br />

,,<strong>nakresi</strong>“ kvlavac agrZelebs muSaobas 2006<br />

wels dawyebul orwlian masStabur proeqtze,<br />

romelic mimdinareobs kritikuli ekosistemebis<br />

partniorobis fondis (CEPF) finansuri<br />

mxardaWeriT. am proeqtis farglebSi raWaSi,<br />

aWaraSi, svaneTsa da xevsureTSi adgilobriv<br />

arasamTavrobo organizaciebTan vmuSaobT<br />

biomravalferovnebis konservaciis sakiTxebze.<br />

aseve Seiqmna biomravalferovnebis dacvis<br />

strategiis da moqmedebaTa gegmis saxelmZRvanelo<br />

dokumentebi am regionebisaTvis. garemosdacviTi<br />

sareklamo kampaniac wamoviwyeT - brakonierobis<br />

winaaRmdeg.<br />

dasasrul, minda davZino isic, rom Hveni<br />

donorebis mxardaWerisa da ,,<strong>nakresi</strong>s“ wevrebis<br />

Tavdauzogavi Sromis gareSe warmatebebs ver<br />

mivaRwevdiT. aqve minda gaweuli daxmarebisaTvis<br />

madloba gadavuxado Hvens moxaliseebs, masmediis<br />

warmomadgenlebs, Hvens kolegebs arasamTavrobo<br />

seqtoridan da samecniero institutebidan.<br />

vfiqrob, ,,<strong>nakresi</strong>s“ 2007 wlis angariSi<br />

dagainteresebT. damatebiTi informaciisTvis<br />

SegiZliaT dagvikavSirdeT an ewvioT Hvens<br />

vebgverds: www.nacres.org<br />

momaval Sexvedramde!<br />

foto: levan xerxeuliZe<br />

(Jurnali ,,cxeli Sokoladi“)<br />

levan buTxuzi<br />

wliuri angariSi 2007<br />

3


tyve daTvebis<br />

gadarCenis iniciativa<br />

2007 wlis 29 aprils Tbilisidan maastrixSi specialuri sahaero<br />

reisi dainiSna – sami mura daTvi saqarTvelodan holandiaSi<br />

gaemgzavra. es daTvebi rusTavis kulturisa da dasvenebis<br />

parkis zookuTxis yofili binadarni arian, amjerad ki – ukve<br />

holandiaSi, qalaq renenSi ganTavsebuli uvehandis zooparkTan<br />

arsebuli daTvebis TavSesafris mkvidrni.


ambavi ase daiwyo: 2006 wlis agvistoSi, rodesac<br />

rusTavis meriam qalaqis kulturisa da dasvenebis<br />

parkSi mdebare zookuTxes dafinanseba Seuwyvita,<br />

rusTavis patara zooparki gauqmda. am zookuTxis<br />

binadar cxovelTa didi nawili Tbilisis zooparkma<br />

Seifara, magram sami daTvis miReba zooparkma ver<br />

moaxerxa. daTvebis sicocxles safrTxe daemuqra:<br />

dRis wesrigSi am daTvebis evTanaziis sakiTxi<br />

dadga...<br />

daTvebs erTxans rusTavis zookuTxis yofili<br />

xelmZRvaneli, batoni badri gomarTeli uvlida<br />

sakuTari xarjebiT, mere ki Hven - ,,nakreselebi“<br />

vpatronobdiT, Hveni holandieli partnioris<br />

(fondi ,,alertisi“) finansuri mxardaWeriT.<br />

swored ,,alertisis“ iniciativiT daiwyo holandiis<br />

televiziam sareklamo kampania Hveni mura daTvebis<br />

gadasarHenad. daTvebis dasaxmareblad mTeli<br />

holandia dairazma. sareklamo aqciis Sedegad<br />

daTvebis transportirebisaTvis Semowirulobebi<br />

Segrovda.<br />

2006 wlis miwurulidan moyolebuli daTvebis<br />

holandiaSi gamgzavrebasTan dakavSirebul<br />

sakiTxebs vagvarebdiT: wamoviwyeT oficialuri<br />

procedura daTvebisTvis CITES-s saeqsporto<br />

nebarTvis misaRebad, davamzadeT daTvebis<br />

transportirebisTvis saWiro specialuri<br />

balu eWvis TvaliT uyurebs galiis garSemo<br />

Sejgufebul xalxs<br />

galiebi, ,,alertisTan“ erTad ganvixilavdiT<br />

daTvebis transportirebis SesaZlo gzebs,<br />

raTa daTvebis gadayvanis dros cocxali<br />

cxovelebis transportirebis saerTaSoriso<br />

standartebi mTeli sizustiT yofiliyo daculi.<br />

paralelurad vmuSaobdiT JurnalistebTan,<br />

raTa sazogadoebisTvis mediis saSualebiTac<br />

migvewvdina xma, saaSkaraoze gamogvetana tyve<br />

daTvebis problema da Hveni SeSfoTeba gamogvexata.<br />

aprilis bolosTvis ukve yvelaferi mzad iyo:<br />

daTvebis transportirebisTvis gankuTvnili<br />

damSvidobeba rusTavis zooparkTan<br />

wliuri angariSi 2007<br />

5


Tbilisis aeroportSi daTvebis galiebis HatvirTva daiwyes<br />

wliuri angariSi 2007<br />

6<br />

sagangebo samxedro TviTmfrinavic da ,,<strong>nakresi</strong>s“<br />

mier damzadebuli specialuri galiebic.<br />

,,alertisis“ koordinatori kun kuiteni da uvehandis<br />

zooparkis warmomadgeneli xerard meieri<br />

saqarTveloSi sagangebo misiiT Hamovidnen. 29<br />

aprils, gamTeniisas, Hveni daTvebi maTi TanxlebiT<br />

holandiaSi gaemgzavrnen. iq, wesisamebr, jer sami<br />

kvira karantinSi dahyves, mere ki ,,daTvebis tyeSi“<br />

daTvebis gacileba TviTmfrinavSi<br />

gadainacvles. uvehandis zooparkTan arsebuli<br />

e.w. ,,daTvebis tye“ specialurad daTvebisTvis<br />

mowyobili naxevrad bunebrivi volieria,<br />

romelic 2 ha-zea gadaWimuli. aq aris yvelaferi,<br />

rac aucilebelia tyve daTvebisTvis kargi<br />

pirobebis Sesaqmnelad: xeebi, tbori, gamdinare<br />

sufTa wyali, qviSa da sabunage adgilebic ki.<br />

dieta, komfortuli volieri da specialuri<br />

savarjiSo programebi tyveobaSi myofi cxovelebis<br />

bunebrivi qceviTi repertuaris ganviTarebasa da<br />

gamovlenas uzrunvelyofs. ,,daTvebis tye“ mTel<br />

evropaSi cnobili TavSesafaria, sadac cxovroben<br />

mitovebuli cirkis daTvebi, HamorTmeuli e.w.<br />

mocekvave daTvebi da sastik mopyrobasa da gausaZlis<br />

pirobebs gadarHenili individebi aRmosavleT<br />

evropis sxvadasxva qveynebidan.<br />

Hveni holandieli partniorebis meSveobiT<br />

mudmivad vigebT Hveni mura daTvebis ambavs: isini<br />

SesaniSnavad grZnoben Tavs da beds namdvilad ar<br />

uHivian.<br />

maT SeuZliaT datkbnen yvela sikeTiT: ,,daTvebis<br />

tye“ cxovelebs saerTaSoriso standartebis<br />

mixedviT damzadebul volierebsa da saukeTeso


movla-patronobas sTavazobs. rogorc kuni ambobs,<br />

balu - im daTvebs Soris yvelaze didi, aramarto<br />

mSvenivrad Seegua axal saxls, aramed mudmivad<br />

cdilobs, dominanturi mdgomareoba moipovos<br />

tyeSi mobinadre sxva daTvebs Soris da, rogorc<br />

Hans, es kargadac gamosdis.<br />

<strong>nakresi</strong>s proeqti - ,,tyve daTvebis gadarHenis<br />

iniciativa“ warmatebiT ganxorcielda. satelevizio<br />

gadacema ,,droebam“ (telekompania ,,imedi“) tyve<br />

daTvebis problemasa da Hveni daTvebis holandiaSi<br />

gamgzavrebis ambavs sagangebo siuJeti miuZRvna,<br />

saxelwodebiT ,,daTvuri cxovreba“.<br />

,,<strong>nakresi</strong>s“ proeqti ,,tyve daTvebis gadarHenis<br />

iniciativa“ 2007 wlis yvelaze gaxmaurebuli<br />

ekoproeqti gaxda. Zalian xSirad ubralo<br />

moqalaqeebic gvekiTxebian xolme rusTavis<br />

daTvebis ambavs da sakuTar guliswyromasac<br />

gamoxataven imis gamo, rom uamravi daTvi isev<br />

rHeba gausaZlis pirobebSi gzispira restornebsa<br />

Tu avtogasamarT sadgurebze. Jurnal ,,cxeli<br />

Sokoladis“ nominaciebSi ,,tyve daTvebis gadarHenis<br />

iniciativa“ wlis saukeTeso ekoaqciad dasaxelda.<br />

dabolos, gvinda siamovnebiT aRvniSnoT, rom<br />

rusTavis daTvebis gasamgzavreblad momzadebisa<br />

Tu uSualod gamgzavrebis dros yvela etapze<br />

da yvela dawesebulebaSi mudmivad vgrZnobdiT<br />

mxardaWeras da TanagrZnobas am daTvebis<br />

Hveni daTvebi axal garemos eguebian.<br />

,,daTvebis tye“. uvehandis zooparki. holandia<br />

mimarT - eliavas bazrobidan dawyebuli, sadac<br />

satransporto galiebi davamzadebineT, yvela<br />

im uwyebiT damTavrebuli, sadac saeqsporto<br />

formalobebi gaviareT. saqarTvelos veterinariis<br />

departamentis, Tbilisis aeroportis sabaJosa da<br />

sasazRvro samsaxurebis mxardaWeris wyalobiT<br />

yvelaferma swrafad da Seyovnebis gareSe Haiara.<br />

wliuri angariSi 2007<br />

7


evraziuli wavis kvleva da<br />

konservacia saqarTveloSi<br />

evraziuli wavi globaluri masStabiT iSviaTi saxeobaa. mraval<br />

qveyanaSi igi saerTod aRar gvxvdeba, bevrgan (maT Soris,<br />

saqarTveloSic) gadaSenebis pirasaa da misi aRdgena adamianis<br />

daxmarebas saWiroebs. proeqti - ,,evraziuli wavis kvleva da<br />

konservacia saqarTveloSi“, - ganxorcielda BP Exploration<br />

Georgia-s mxardaWeriT.


proeqti mieZRvna wavis kvlevisa da konservaciis<br />

sakiTxebs aRmosavleT saqarTveloSi, kerZod,<br />

mdinare alaznis WalebSi. igi 2006 wels daiwyo<br />

da 2007 wlis dasawyisSi damTavrda. proeqtis<br />

farglebSi SeviswavleT mdinare alaznisa da misi<br />

mimdebare teritoriebis dabinZurebis done da<br />

am dabinZurebis gavlena wylis ekosistemasTan<br />

dakavSirebul cxovelebze; SevafaseT wavis sakvebi<br />

baza da TevzsaSeni meurneobebisTvis mis mier<br />

miyenebuli zaralis odenoba.<br />

mdinare alaznis siaxloves 200-ze meti<br />

bunebrivi Tu xelovnuri tboria. maTi didi<br />

nawili Tevzis mosamravleblad gamoiyeneba.<br />

bolo wlebSi, ukontrolo Tevzaobis gamo,<br />

mdinare alazanze Tevzis maragma iklo da<br />

WalebSic adamianis aqtiuroba gaizarda, amitom<br />

wavebma ZiriTadi sakvebis - Tevzis mosapoveblad<br />

xelovnur TevzsaSenebze gadainacvles. TevzsaSenis<br />

mepatroneebi wavs TevzsaSenebSi arsebuli Tevzis<br />

maragis mTavar gamanadgureblad aRiqvamen da<br />

yovelgvari saSualebebiT ebrZvian. xSirad wavze<br />

Zvirfasi bewvis gamoc nadiroben.<br />

Hveni kvlevis Sedegad dadginda, rom mdinare<br />

alaznis garkveuli monakveTebi dabinZurebulia<br />

sxvadasxva mavne nivTierebebiT da am teritoriebis<br />

monitoringi momavalSic unda gagrZeldes.<br />

wylis dabinZurebis xarisxis kvlevasTan erTad<br />

,,<strong>nakresi</strong>s“ proeqti evraziuli wavis ekologiis<br />

Seswavlasac awarmoebda da radiotelemetriul<br />

wavis kvali mdinaris piras<br />

,,<strong>nakresi</strong>s“ wevri giorgi gorgaZe daniSnuli<br />

wavis signals eZebs<br />

meTodze iyo dafuZnebuli. proeqtis farglebSi<br />

erTi mdedri individis radiogadamcemiT aRWurva<br />

moxerxda. TevzsaSeni meurneobebis mepatroneebma<br />

Hveni kvlevis mimarT didi interesi gamoiHines;<br />

gvTxovdnen axali informaciis miwodebas, yvela<br />

detali ainteresebdaT – wavis gadaadgileba, tbaSi<br />

Sesvlis sixSire da a.S. ramdenime maTganma momavalSi<br />

TanamSromlobis survilic gamoTqva da kvlevis<br />

procesSi daxmareba aRgviTqva.<br />

amasTan, kvlevis safuZvelze gairkva, rom<br />

adamiani - wavis konfliqtis dasaregulireblad<br />

da misi masStabebis Sesamcireblad gadamwyveti<br />

zomebia misaRebi. didi samuSaoa Hasatarebeli<br />

sazogadoebis cnobierebis donis asamaRleblad;<br />

aucilebelia garkveuli RonisZiebebis gatarebac,<br />

rac minimumamde daiyvans TevzsaSen meurneobebSi<br />

wavis Sesvlisa da mis mier miyenebuli zaralis<br />

albaTobas.<br />

miRebuli monacemebis analizis Sedegad,<br />

SevimuSaveT rekomendaciebi regionSi wavis<br />

konservaciisaTvis. Seiqmna praqtikuli<br />

rekomendaciebis paketi, sadac naTlad aris<br />

Hamoyalibebuli is ZiriTadi principebi da<br />

qmedebebi, romelTa ganxorcielebis SemTxvevaSic<br />

wavebis mier TevzsaSeni meurneobebis Sewuxebis<br />

faqtori minimumamde iqneba dayvanili. saxeobaTa<br />

konservaciis centri kvlavac gaagrZelebs<br />

saqarTveloSi evraziuli wavis da masTan<br />

dakavSirebuli problemebis Seswavlas.<br />

wliuri angariSi 2007<br />

9


daTvisa da sxva<br />

msxvili ZuZumwovrebis<br />

monitoringi<br />

fotoxafangebis<br />

meSveobiT<br />

holandiuri fondis - Alertis-is finansuri mxardaWeriT<br />

grZeldeba proeqti ,,mura daTvis konservacia saqarTveloSi“.<br />

proeqtis mTavar amocanas warmoadgens vaSlovanis erovnul<br />

parkSi daTvis ekologiis Seswavla. gaTvaliswinebulia<br />

iseTi Tanamedrove meTodebis gamoyeneba, rogoricaa<br />

radiotelemetria da msxvili ZuZumwovrebis monitoringi<br />

fotoxafangebis saSualebiT.


2007 wlis ganmavlobaSi Hven mier dagebul<br />

fotoxafangebSi msxvil ZuZumwovarTa araerTi<br />

saxeoba ,,gaeba“. aRsaniSnavia, rom Hveni nacnobi<br />

leopardis – noes foto fotoxafangma wels<br />

pirvelad daafiqsira zafxulSi. am faqtma<br />

garkveuli koreqtivebi Seitana Hvens SexedulebaSi.<br />

gasuli wlebis monacemebze dayrdnobiT, Hven<br />

gamovTqviT varaudi, rom zafxulSi leopardi<br />

vaSlovanis erovnuli parkis teritorias tovebda<br />

da azerbaijanSi gadadioda, radgan weliwadis am<br />

periodSi veluri mtaceblisTvis sakvebi sazRvars<br />

iqiT ufro metia. dasaSvebi iyo, rom leopards Tundac<br />

mingeHauris wyalsacavis garSemo lelqaSebSi<br />

mobinadre gareuli Roris didi koltebi izidavda.<br />

zafxulSi gadaRebulma fotom mniSvnelovnad<br />

Searyia es varaudi da kidev erTxel daadastura<br />

is faqti, rom Hvens xelT arsebuli informacia<br />

leopardis Sesaxeb uaRresad mwiria. regionSi<br />

leopardis gadaadgilebis kanonzomierebis dasadgenad<br />

kidev bevri kvlevaa Hasatarebeli da did-<br />

Zali masalis moZiebaa saWiro.<br />

2007 wlis ianvridan seqtembramde fotoxafangma<br />

daTvis mxolod erTi foto gadaiRo. aqamde<br />

daTvis fotoebis raodenobis piki yovelTvis gazafxulis<br />

periodi iyo, roca daTvebi bunagidan gamodian<br />

da sakvebs moipoveben. Tavidan vSiSobdiT,<br />

rom 2007 wels daTvis fotoebis nakleboba ukanono<br />

nadirobasTan SeiZleboda yofiliyo dakavSirebuli<br />

(SarSan brakonierebs radiosayeloTi<br />

aRWurvili erTi daTvic Seewira)... sabednierod,<br />

mogvianebiT daTvis ramdenime individis foto<br />

kvlav gamoHnda Hvens fotoxafangebze.<br />

wliuri angariSi 2007<br />

11


wylis dabinZurebis<br />

monitoringi da<br />

dabinZurebis gavlena<br />

biomravalferovnebaze<br />

samxreT kavkasiaSi<br />

2007 wlis ivnisidan ,,<strong>nakresi</strong>“ muSaobs wylis ekosistemebis<br />

dabinZurebis Semswavlel proeqtze, romelic amierkavkasiis<br />

transsasazRvro mdinareebs moicavs. proeqtis finansur<br />

mxardaWeras aSS-s saerTaSoriso ganviTarebis saagentos samxreT<br />

kavkasiis wylis programa uzrunvelyofs.


proeqti ,,wylis dabinZurebis monitoringi<br />

da dabinZurebis gavlena biomravalferovnebaze<br />

samxreT kavkasiaSi“ 2007 wels daiwyo da 2008<br />

wels dasruldeba. proeqtis mizania biomravalferovnebisa<br />

da wylis dabinZurebis sferoSi<br />

regionaluri TanamSromlobis gaZliereba, wylis<br />

dabinZurebis donis Semcirebis xelSewyoba,<br />

dabinZurebis safrTxisa da am safrTxis Semcirebis<br />

Sesaxeb adgilobrivi mosaxleobis informireba.<br />

proeqtis ganxorcielebis procesSi Hveni<br />

partniorebi arian azerbaijanis mamalologTa<br />

kavSiri da ekologiur kvlevaTa centri<br />

somxeTidan.<br />

somxeTis, azerbaijanisa da saqarTvelos<br />

teritoriaze Hatarebuli savele kvlevis dros<br />

alaznisa da xram-debedas auzis mdinareebidan aRebul<br />

iqna wylis, mdinaris leqisa da Tevzis sinjebi.<br />

sinjebis analizi warmoebda saqarTvelosa da<br />

somxeTis wamyvan laboratoriebSi, raTa dagvedgina<br />

sxvadasxva momwamlavi nivTierebebiT dabinZurebis<br />

xarisxi. aseve, mimdinareobda nagavsayrelebisa<br />

da vadagasuli pesticidebis sacavebis aRnusxva,<br />

adgilobriv mosaxleobasTan Sexvedrebi da maTi<br />

informireba.<br />

rogorc Hvenma kvlevam aHvena, katastroful<br />

mdgomareobaSia kaxeTis qalaqebis, raionebisa<br />

Tu soflebis yvela nagavsayreli, sadac sayofacxovrebo,<br />

samrewvelo, samSeneblo, samedicino,<br />

toqsikuri Tu sxva saxis narHenebi yovelgvari<br />

kontrolis gareSe iyreba. maTi didi nawili<br />

gadavsebulia da Seicavs advilad xsnad toqsikur<br />

naerTebs, romlebic Zlieri wvimebisa da<br />

wyaldidobis dros advilad xvdeba mdinareebSi,<br />

gruntis wylebsa da niadagSi. Semdeg es nivTierebebi<br />

sakveb produqtebsa da adamianis organizmSic<br />

aRmoHndeba.<br />

Hven mier ganxorcielebulma proeqtma gansakuTrebuli<br />

yuradReba dauTmo qloris Semcveli<br />

wylis, mdinaris leqisa da Tevzis sinjebis<br />

laboratoriuli analizis dros. Tbilisi<br />

wylis sinjebis Segroveba laboratoriuli<br />

analizisTvis<br />

organuli nivTierebebiT dabinZurebuli arealebis<br />

gamovlenasa da maTi gamoyenebiT gamowveuli<br />

safrTxis Sesaxeb mosaxleobis informirebis<br />

sakiTxebs.<br />

sabWoTa periodSi qloris Semcveli organuli<br />

nivTierebebi (rogoricaa ddt, dde, dieldrini<br />

da sxva) sasoflo-sameurneo miznebiT farTod<br />

gamoiyeneboda. ddt-s iyenebdnen malariis winaaRmdeg<br />

sabrZolvelad. amJamad saqarTveloSi 3000 tonamde<br />

vadagasuli pesticidia, rac seriozul safrTxes<br />

uqmnis garemos. dieldrinisa da ddt-s (igive dusti)<br />

gamoyenebaze mTel msoflioSi mkacri kontrolia<br />

dawesebuli. Tumca, maTi realizacia kaxeTSi mainc<br />

xdeba. rogorc cnobilia, ddt-sa da dieldrins<br />

daSlis xangrZlivi periodi da cocxal organizmebSi<br />

dagrovebis unari axasiaTebs. adamianebSi<br />

qloris Semcveli organuli nivTierebebis<br />

dagrovebis Sedegad SeiZleba fiziologiuri<br />

paTologiebi, sxvadasxva saxis simsivne da reproduqciuli<br />

darRvevebi ganviTardes. cxovelis<br />

ramdenime aTeul saxeobas am nivTierebis Semcveli<br />

Sxamqimikatebis gamoyenebis gamo mTeli msoflios<br />

masStabiT gadaSenebis safrTxe daemuqra.<br />

Hven mdinare alazanSi daWeril TevzSi - rogorc<br />

saqarTvelos, aseve azerbaijanis teritoriaze,<br />

ddt-s kvali aRmovaHineT, Tumca igi zRvrulad<br />

dasaSveb normas ar aRemateboda.<br />

garda qloris Semcveli organuli nivTierebebisa,<br />

vikvlevdiT aseve komunaluri da organuli<br />

narHenebiT dabinZurebis xarisxs, mZime liTonebis,<br />

kerZod, tyviis, vercxliswylisa da spilenZis<br />

Semcvelobas mdinareebsa da TevzSi. Hveni kvlevis<br />

saboloo Sedegebi momavali wlis dasawyisSi<br />

Sejamdeba da miRebuli Sedegebis amsaxveli angariSi<br />

samive qveynis mTavrobebs gadaecema.<br />

wliuri angariSi 2007<br />

13


daculi teritoriebis<br />

TanamSromelTa momzadeba<br />

biomravalferovnebis<br />

monitoringis sakiTxebSi<br />

2006 wels ,,nakresma“ gaimarjva mdgradi ganviTarebis proeqtebis<br />

ganmaxorcielebeli saagentos mier gamocxadebul tenderSi,<br />

romelic miznad isaxavda vaSlovanis, lagodexis, TuSeTisa<br />

da bawara-babaneuris daculi teritoriebisa da daculi<br />

teritoriebis departamentis TanamSromelTa momzadebas<br />

biomravalferovnebis monitoringis sakiTxebSi. kontraqtiT<br />

gaTvaliswinebul qmedebaTa didi nawili 2006 wlis ganmavlobaSi<br />

ganxorcielda: gasul wels proeqtis farglebSi movamzadeT<br />

biomravalferovnebis monitoringis saxelmZRvanelos winaswari<br />

versia da HavatareT savele treningebi daculi teritoriebis<br />

TanamSromelTaTvis; 2007 wels ki am saxelmZRvaneloze muSaoba<br />

davasruleT da wignadac gamoveciT. amasTan, HavatareT e.w.<br />

gaerTianebuli treningic...


gaerTianebuli treningi<br />

biomravalferovnebis<br />

monitoringis sakiTxebSi<br />

gaerTianebuli treningi Hatarda 2007 wlis<br />

12-17 Tebervals q. dedofliswyaroSi, vaSlovanis<br />

erovnuli parkis axlad aSenebul SenobaSi, sadac<br />

yvela saTanado piroba iyo Seqmnili. gaerTianebul<br />

trenings eswrebodnen saqarTvelos TiTqmis yvela<br />

daculi teritoriis warmomadgenlebi da daculi<br />

teritoriebis departamentis TanamSromlebi.<br />

aqedan gamomdinare, treningis monawileebs saSualeba<br />

miecaT, gascnobodnen sxvadasxva daculi<br />

teritoriebis biomravalferovnebis monitoringis<br />

problemebs da erTmaneTisTvis gamocdilebac<br />

gaeziarebinaT. sakuTari kompetenciis sferoSi<br />

treningebs uZRvebodnen: irakli SavguliZe (jgufis<br />

lideri/ekologi), beJan lorTqifaniZe (proeqtis<br />

zoologi), giorgi arabuli (proeqtis botanikosi),<br />

mari SixaSvili (proeqtis GIS specialisti).<br />

gaerTianebuli treningisTvis winaswar<br />

momzadda dRis wesrigi da daibeWda Sesabamisi<br />

masalebi - e.w. ,,hendauTebi“, romlebic praqtikulad<br />

mTlianad moicavda treningis dros gansaxilvel<br />

sakiTxebs; amasTan, TiToeul sakiTxs mieZRvna<br />

PowerPoint-is prezentacia; momzadda da daibeWda<br />

masalebi (matricebi, rukebi da sxv.) praqtikuli<br />

mecadineobebisTvis, maT Soris - jgufuri<br />

sesiebisTvis. daculi teritoriebis departamentis<br />

xelmZRvanelobis Txovnis gaTvaliswinebiT, momzadda<br />

kiTxvebic (testebi) treningis monawileTa<br />

sawyisi da saboloo testirebisTvis.<br />

treningis pirvel dRes gacnobiTi xasiaTi<br />

hqonda: daculi teritoriis warmomadgenlebma<br />

damswreT warudgines sakuTari Tavi da mokled gaacnes<br />

mocemuli daculi teritoriis specifika da<br />

am teritoriaze mimdinare saqmianobebi samecniero<br />

kvlevisa da monitoringis kuTxiT. drois garkveuli<br />

nawili sawyis testirebas daeTmo. testirebis<br />

mizani iyo biomravalferovnebis monitoringis<br />

Sesaxeb monawileTa codnisa da gamocdilebis<br />

Sefaseba, rac treningze gansaxilveli masalis<br />

moculobisa da sirTulis donis gansazRvris<br />

saSualebas mogvcemda. amavdroulad, monawileebs<br />

Tavadve miecaT sakuTari codnis met-naklebad<br />

obieqturad Sefasebis SesaZleblobac. sawyisma<br />

testirebam aHvena, rom treningis monawileTa did<br />

nawils biomravalferovnebis monitoringis Sesaxeb<br />

,,<strong>nakresi</strong>s“ wevrebi: irakli SavguliZe (marcxniv) da beJan lorTqifaniZe (marjvniv)<br />

treningebis Hatarebis dros<br />

wliuri angariSi 2007<br />

15


jgufis lideri Temur popiaSvili (vaSlovanis erovnuli parki) warmoadgens jgufuri mecadineobis<br />

Sedegebs<br />

wliuri angariSi 2007<br />

16<br />

sakmaod arasruli codna hqonda miRebuli. Tumca,<br />

TavianTi codniT mainc gamoirHeodnen vaSlovanis<br />

erovnuli parkisa da borjom-xaragaulis<br />

erovnuli parkis warmomadgenlebi. es gasakviric<br />

ar yofila, radgan mocemul dacul teritoriebs,<br />

sxvebTan SedarebiT, mniSvnelovnad meti codna<br />

da gamocdileba aqvT biomravalferovnebis<br />

kvleva-monitoringis saqmeSi. saboloo testireba<br />

treningis damTavrebis dRes amave kiTxvaris<br />

gamoyenebiT Hatarda. testirebis Sedegebi<br />

misasalmebeli iyo. Sedegebma daadastura, rom<br />

treningma Tavisi funqcia Seasrula. yvela<br />

monawile gaerkva treningze ganxilul sakiTxTa<br />

umetes nawilSi.<br />

aRsaniSnavia isic, rom treningis TiTqmis<br />

yvela monawile aqtiurobiT gamoirHeoda da didi<br />

enTuziazmiT erTveboda diskusiebSi.<br />

rogorc mosalodneli iyo, monawileebi<br />

gansakuTrebiT didi interesiT moekidnen jgufur<br />

praqtikul mecadineobebs. es mecadineobebi<br />

eZRvneboda iseT sakiTxebs, rogoricaa<br />

monitoringis obieqtebis gansazRvra specialuri<br />

matricis saSualebiT (rogorc florisTvis,<br />

ise - faunisTvis) da sakvlevi teritoriis<br />

stratifikacia. praqtikuli mecadineobis<br />

bolos TiToeuli jgufi akeTebda prezentacias,<br />

rasac xSirad damatebiTi kiTxvebi da diskusiac<br />

mohyveboda xolme.<br />

treningis dRis wesrigSi savele eqskursii-<br />

sTvisac gamovnaxeT dro: davaTvaliereT axlomdebare<br />

arwivis xeobis bunebis Zegli, romelic<br />

vaSlovanis daculi teritoriis farglebSi Sedis.<br />

adgilze gaimarTa diskusia am xeobaSi florisa da<br />

faunis mniSvnelovani komponentebis monitoringis<br />

Sesaxeb.<br />

biomravalferovnebis<br />

monitoringis saxelmZRvanelo<br />

savele da Teoriuli treningebis Hatarebis<br />

garda, movamzadeT biomravalferovnebis<br />

monitoringis saxelmZRvanelo, romelic,<br />

upirveles yovlisa, gaTvaliswinebulia<br />

vaSlovanis, lagodexis, TuSeTisa da bawarababaneuris<br />

daculi teritoriebis resursebis<br />

marTvis (kvleva-monitoringis) specialistebisa<br />

da sxva pasuxismgebeli TanamSromlebisTvis.<br />

Tumca, am saxelmZRvanelos gamoyeneba saqarTvelos<br />

nebismier dacul teritoriasac SeuZlia,<br />

radgan saxelmZRvanelos ZiriTadi nawili eZRvneba<br />

biomravalferovnebis monitoringis warmoebas<br />

zogadad dacul teritoriebze. publikacias<br />

safuZvlad daedo ,,biomravalferovnebis<br />

monitoringis programa aRmosavleT saqarTvelos<br />

daculi teritoriebisTvis“ (NACRES,<br />

2004) da aRniSnul dacul teritoriebze<br />

biomravalferovnebis kvlevisa da monitoringis


mravalwliani gamocdileba. gaviTvaliswineT<br />

msoflioSi arsebuli praqtika da saerTaSoriso<br />

konservaciuli organizaciebis mier momzadebuli<br />

miTiTebebi, aseve - saqarTvelos daculi<br />

teritoriebis amJamindeli teqnikuri, finansuri<br />

da profesiuli SesaZleblobebi, ris gamoc<br />

mTavari aqcenti gakeTda iseT midgomebsa da<br />

savele meTodebze, romlebic SedarebiT iolia da<br />

finansurad nakleb danaxarjs moiTxovs.<br />

saxelmZRvaneloSi warmodgenilia monacemTa<br />

Segrovebisa da analizis safuZvlebi. misi<br />

gamoyenebiT daculi teritoriebis Sesabamisi<br />

samsaxurebi SeZleben biomravalferovnebis<br />

monitoringis efeqturi sistemebis SeqmnisTvis<br />

safuZvlis Hayras da sakvanZo populaciebis Tu<br />

Tanasazogadoebebis monitoringis dawyebas.<br />

biomravalferovnebis monitoringis saxelmZRvanelo<br />

daculi teritoriebis direqciebis<br />

pasuxismgebel TanamSromlebs daexmareba monitoringis<br />

yovelwliuri gegmebis Hamoyalibebasa da<br />

ganxorcielebaSi. damatebiTi TvalsaHinoebis<br />

mizniT, saxelmZRvanelos danarTSi mocemulia<br />

oTxive daculi teritoriis biomravalferovnebis<br />

wliuri gegmebis winaswari nimuSebi. cxadia, am<br />

nimuSebs mxolod sarekomendacio xasiaTi aqvs.<br />

reinjeris savele cnobari:<br />

monacemTa Segroveba<br />

biomravalferovnebis<br />

monitoringisTvis<br />

savele cnobari gankuTvnilia lagodexis,<br />

vaSlovanis, TuSeTisa da bawara-babaneuris<br />

daculi teritoriebis reinjerebisTvis (mcvelejgufis<br />

lideri xaTuna wiklauri (daculi<br />

teritoriebis departamenti) warmoadgens<br />

praqtikuli mecadineobis Sedegebs<br />

bisTvis), romlebic uSualod arian HarTuli<br />

biomravalferovnebis monitoringisTvis savele<br />

monacemebis Segrovebis procesSi (mocemuli daculi<br />

teritoriis resursebis marTvis specialistis<br />

xelmZRvanelobiT). winamdebare cnobari am daculi<br />

teritoriebis reinjerebs daexmareba treningis<br />

dros aTvisebuli savele meTodebis praqtikul<br />

gamoyenebaSi da cxovelTa saxeobebis aRricxvisa<br />

da sxva savele informaciis mopovebis proceduris<br />

sworad da xarisxianad warmarTvaSi, raTa adgilze<br />

mopovebuli monacemebi sakmarisi da sarwmuno<br />

aRmoHndes resursebis marTvis specialistisa<br />

Tu gareSe konsultantisTvis saTanado analizis<br />

Hasatareblad.<br />

savele cnobari SeZlebisdagvarad mokled<br />

gvTavazobs: personaluri (satelituri) navigatoris<br />

(GPS) gamoyenebis instruqcias, praqtikul<br />

miTiTebebs cxovelTa saxeobebis Sesaxeb savele<br />

informaciis mopovebis, kerZod, cxovelTa<br />

kvalisa da sxva niSnebis identificirebisa da<br />

fotoxafangebis damontaJeba/eqsploataciis Taobaze.<br />

es cnobari faqtobrivad „biomravalferovnebis<br />

monitoringis saxelmZRvanelos“ damatebas warmoadgens.<br />

wliuri angariSi 2007<br />

17


daTvis kvlevisa<br />

da menejmentis<br />

saerTaSoriso<br />

konferencia<br />

2007 wlis 4-11 noembers meqsikis qalaq montereiSi Hatarda<br />

daTvis kvlevisa da menejmentis me-18 saerTaSoriso<br />

konferencia, romelsac daeswro ,,<strong>nakresi</strong>s“ delegacia levan<br />

buTxuzis, beJan lorTqifaniZisa da irakli SavguliZis<br />

SemadgenlobiT.


daTvis kvlevisa da menejmentis me-18 saerTaSoriso<br />

konferenciaze. monterei. meqsika<br />

levan buTxuzi daTvis kvlevisa da menejmentis<br />

me-18 saerTaSoriso konferenciaze moxsenebiT<br />

gamosvlis dros<br />

daTvis kvlevisa da menejmentis saerTaSoriso<br />

konferencia or weliwadSi erTxel imarTeba<br />

msoflios sxvadasxva kuTxeSi daTvebis saerTa-<br />

Soriso asociaciis organizebiT da masSi monawileoben<br />

daTvis romelime saxeobis (mura daTvi, Savi<br />

daTvi, tuHa daTvi, TeTri daTvi da sxv.) kvleviT<br />

dakavebuli mecnierebi, daTvis populaciebis<br />

marTvisa da konservaciis specialistebi da,<br />

ubralod, am cxovelis moyvarulebi msoflios<br />

mravali qveynidan. 1997 wlidan moyolebuli<br />

Hveni warmomadgeneli beJan lorTqifaniZe,<br />

rogorc bunebis dacvis msoflio kavSiris daTvis<br />

specialistTa evropuli jgufis wevri, regularulad<br />

eswreba am konferenciebs. wleuls ,,<strong>nakresi</strong>s“<br />

ufro warmomadgenlobiTi delegaciis gagzavna<br />

ganpirobebuli iyo im faqtiT, rom momaval<br />

konferencias, romelic 2009 wlis Semodgomaze<br />

gaimarTeba, saqarTvelo umaspinZlebs. saxeobaTa<br />

konservaciis centrma jer kidev 2005 wels Seitana<br />

ganacxadi daTvebis saerTaSoriso asociaciaSi (IBA)<br />

2009 wlis konferenciis saqarTveloSi Hatarebis<br />

Sesaxeb. asociaciis sabWos wevrebma es sakiTxi<br />

ganixiles da praqtikulad erTxmad dauWires mxari<br />

saqarTvelos kandidaturas.<br />

meqsikis konferenciaze ,,<strong>nakresi</strong>s“ delegaciis<br />

misia sami ZiriTadi aspeqtiT Semoifargleboda:<br />

(1) konferenciis muSaobaSi monawileobis miReba<br />

da samecniero moxsenebebis warmodgena, (2)<br />

zogadad konferenciis organizebis sakiTxebis<br />

gacnoba-dazusteba da mimdinare da gasuli wlis<br />

konferenciebis organizatorebTan gasaubreba<br />

maTi gamocdilebis gaziarebis mizniT, (3) 2009<br />

wlis saqarTvelos konferenciis Sesaxeb mokle<br />

prezentaciis gakeTeba.<br />

beJan lorTqifaniZe daTvis specialistTa<br />

jgufis winaSe ori moxsenebiT wardga. es<br />

moxsenebebi exeboda mura daTvis populaciebis<br />

mdgomareobas saqarTveloSi da samxreT aziaSi.<br />

,,<strong>nakresi</strong>s“ delegacias hqonda Sexvedrebi meqsikisa<br />

da italiis konferenciebis organizatorebTan. am<br />

Sexvedrebze ganvixileT konferenciis mowyobasTan<br />

dakavSirebuli sxvadasxva sakiTxebi, potenciuri<br />

problemebi da maTi gadaWris gzebi. konferenciis<br />

me-4 dRes asociaciis wevrTa Ria Sexvedraze levan<br />

buTxuzma monawileebs warudgina 2009 wlisTvis<br />

saqarTveloSi dagegmili konferenciis monaxazi.<br />

misi moxseneba moicavda mokle cnobebs qveynisa da<br />

dedaqalaqis (konferencia TbilisSi gaimarTeba)<br />

Sesaxeb. moxsenebaSi, aseve, warmodgenili iyo<br />

informacia saqarTveloSi arsebuli turistuli<br />

infrastruqturisa da Tbilisis mimarTulebiT<br />

daniSnuli saerTaSoriso aviareisebis Sesaxeb da<br />

konferenciis aucilebeli detalebi - savaraudod<br />

sad (romel sakonferencio darbazSi) Hatardeba<br />

konferencia, rogori iqneba konferenciiT<br />

gaTvaliswinebuli da konferenciis Semdgomi<br />

eqskursiebis gegma da a.S.<br />

,,<strong>nakresi</strong>s“ prezentaciam didi mowoneba daimsaxura<br />

da monawileTa didi dainteresebac gamoiwvia.<br />

bevrma maTganma ukve gamoTqva saqarTveloSi<br />

daTvis kvlevisa da menejmentis saerTaSoriso<br />

konferenciaze Hamosvlis survili (momavali<br />

konferenciis Sesaxeb damatebiTi informaciisTvis<br />

ix.: www.nacres.org/bearconference).<br />

wliuri angariSi 2007<br />

19


mcire grantebis programa<br />

arasamTavrobo organizaciebis<br />

ganviTarebisaTvis baqo-<br />

Tbilisi-jeihanisa da samxreT<br />

kavkasiis milsadenebis<br />

marSrutis gaswvriv (faza II)<br />

2007 wlis martSi biomravalferovnebis konservaciis fondma<br />

,,nakresma“ da federaciam - ,,gadavarHinoT bavSvebi“, kompania<br />

BP-sa da misi partniorebis (BTC/SCP) finansuri mxardaWeriT,<br />

erToblivi proeqtis ganxorcieleba daiwyo. proeqtis<br />

saxelwodebaa: ,,mcire grantebis programa arasamTavrobo<br />

organizaciebis ganviTarebisaTvis baqo-Tbilisi-jeihanisa da<br />

samxreT kavkasiis milsadenebis marSrutis gaswvriv“ (faza II).


2006 wlis msgavsad, 2007 welsac gamovacxadeT<br />

grantebis programa 7 samizne regionis<br />

garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebisa-<br />

Tvis. programis prioritetuli mimarTulebebi ar<br />

Secvlila: biomravalferovnebis dacva da mdgradi<br />

gamoyeneba, niadagis erozia, wylis dabinZureba,<br />

narHenebis marTva.<br />

konkursis Sedegad 2007 wels 14 granti gaica.<br />

,,nakresma“ gamarjvebuli organizaciebisaTvis<br />

seminarebisa da treningebis seriac Haatara,<br />

romelic orientirebuli iyo garemosdacviTi<br />

arasamTavrobo organizaciebis organizaciuli<br />

da profesiuli SesaZleblobebis ganviTarebaze,<br />

individualur saWiroebebze da a.S.<br />

aRsaniSnavia, rom programis farglebSi ganxorcielebulma<br />

ramdenime proeqtma gansakuTrebuli<br />

interesi gamoiwvia. aseTi iyo, magaliTad, proeqti<br />

,,zamTris saZovrebis gaudabnoebis winaaRmdeg<br />

brZola biomravalferovnebis konservaciis xelSewyobis<br />

gziT“, romlis iniciatori gaxldaT kavSiri<br />

,,qvemo qarTli XXI saukune“. proeqti miznad isaxavda<br />

mecxvareobiT gamowveuli problemebis<br />

(saZovrebis gadatvirTva, niadagis erozia,<br />

gaudabnoebis riski) mogvarebasa da mecxvareobis<br />

tradiciuli wesebis aRdgenis xelSewyobas, rac,<br />

pirvel rigSi, mdgradi bunebaTsargeblobis<br />

principebze dabrunebas gulisxmobs. garda amisa,<br />

proeqti am sakiTxisadmi axlebur midgomasac<br />

iTvaliswinebda da zamTris saZovrebze, intensiuri<br />

Zovebis nacvlad, ,,kulturuli“ saTib-saZovris<br />

SemoRebas gvTavazobda. am mizniT SeirHa ori nakve-<br />

Ti marneulisa da gardabnis raionebSi, romlebic<br />

Zovebis Sedegad gamowveuli eroziis maRali<br />

xarisxiT gamoirHeva. am nakveTebis dazianebul<br />

saxnavebze kavSiris wevrebma gvalvisadmi gamZle<br />

esparceti daTeses. es mravalwliani mcenare didi<br />

raodenobiT biomasas iZleva, Tanac adgilobrivi<br />

mSrali klimatis pirobebSic ki uxvmosavlianobiT<br />

gamoirHeva. proeqtma adgilobrivi fermerebis<br />

didi interesi gamoiwvia.<br />

aRsaniSnavia aseve ,,axalgazrda konservacionistTa<br />

jgufis“ mier ganxorcielebuli proeqti -<br />

,,mdinare mtkvris Walis tyis biomravalferovnebis<br />

Seswavla“, romelic miznad isaxavda mtkvris<br />

Walis tyis dacvisa da SenarHunebis xelSewyobas.<br />

proeqtis farglebSi Hatarda savele kvlevebi<br />

gardabnis saxelmwifo aRkveTilis teritoriaze. am<br />

kvlevebis Sedegad Segrovda monacemebi ekosistemis<br />

mdgomareobisa da masze moqmedi safrTxeebis<br />

Sesaxeb. amasTan, axalgazrda konservacionistebma<br />

farTo saganmanaTleblo muSaoba Haatares Walis<br />

tyeebis SenarHunebis problemis warmosaHenad.<br />

asociacia ,,awyuris“ proeqtis (,,samcxe-javaxeTSi<br />

daculi teritoriebis farglebs gareT darHenili<br />

reliqturi da endemuri saxeobebis SenarHunebis<br />

xelSewyoba“) yuradRebis centrSi kavkasiuri<br />

salamandras unikaluri habitati moeqca, kerZod,<br />

is monakveTebi, romlebic daculi teritoriebis<br />

gareTaa darHenili. asociaciam am iSviaTi saxeobis<br />

gadasarHenad regionSi didi saganmanaTleblo<br />

kampania wamoiwyo.<br />

mosaxleoba gansakuTrebuli interesiT moekida<br />

kavSir ,,Rebis“ mier ganxorcielebul proeqts,<br />

romelic alternatiuli energiis wyaroebis<br />

danergvas isaxavs miznad.<br />

mcire grantebis programa 2008 welsac Seuwyobs<br />

xels 7 samizne regionSi momuSave arasamTavrobo<br />

organizaciebs konservaciuli proeqtebis ganxorcielebaSi.<br />

,,<strong>nakresi</strong>s“ jgufis lideri kaxa arcivaZe<br />

adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebis<br />

warmomadgenlebTan Sexvedrisas<br />

garemosdacviTi investirebis programa (EIP) xorcieldeba BP-sa da misi partniorebis (BTC Co da SCP Co. Ltd)<br />

iniciativiTa da dafinansebiT. am programis mTavari mizania biomravalferovnebis konservacia. programa iyofa<br />

ramdenime Temad, romelic gamoikveTa dainteresebul mxareebTan konsultaciis dros erovnul da saerTaSoriso<br />

doneze. es proeqti swored aRniSnuli programis erT-erT Temas warmoadgens. winamdebare dokumenti Seqmnilia BP-sa<br />

da misi partniorebis mxardaWeriT. am dokumentSi mocemuli mosazrebebi ekuTvnis NACRES-s da araviTar SemTxvevaSi<br />

ar unda iyos ganixiluli BP-s an misi partniorebis (BTC/SCP) oficialur Sexedulebebad.<br />

wliuri angariSi 2007<br />

21


erovnuli<br />

biomravalferovnebis<br />

strategiisa da moqmedebaTa<br />

gegmis danergvis programa<br />

– saerTaSoriso konvenciebi<br />

da adgilobrivi Temebi<br />

2006 wlis zafxulSi biomravalferovnebis konservaciis fondma<br />

,,nakresma“ kritikuli ekosistemebis partniorobis fondis<br />

(CEPF) finansuri mxardaWeriT daiwyo orwliani proeqtis<br />

ganxorcieleba.


olo wlebis ganmavlobaSi ,,nakresma“ gaafarTova<br />

Tavisi saqmianobis areali da wamoiwyo muSaoba<br />

saqarTvelos regionebSi arsebul arasamTavrobo<br />

organizaciebTan biomravalferovnebis konservaciis<br />

sakiTxebze. Hven darwmunebuli varT, rom<br />

adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebis<br />

roli gansakuTrebiT mniSvnelovania mdgradi<br />

ganviTarebis principebis damkvidrebisa da,<br />

saerTod, regionebSi konservaciuli qmedebebis<br />

gasatareblad.<br />

dReisaTvis saqarTvelos regionebSi Zalian<br />

mcirea adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebis<br />

ricxvi, gansakuTrebiT im organizaciebisa,<br />

romlebic biomravalferovnebis konservaciis<br />

sferoSi muSaoben; zogierT regionSi ki aseTi<br />

organizaciebi saerTod ar arsebobs. proeqti -<br />

,,erovnuli biomravalferovnebis strategiisa<br />

da moqmedebaTa gegmis danergvis programa –<br />

saerTaSoriso konvenciebi da adgilobrivi<br />

Temebi“, - miznad isaxavs biomravalferovnebis<br />

konservaciis xelSewyobas saqarTveloSi, kerZod,<br />

CEPF-is mier kavkasionze identificirebul samizne<br />

me-2 (didi kavkasioni: svaneTi, raWa, xevsureTi)<br />

da me-4 (mcire kavkasionis dasavleTi nawili:<br />

aWara) derefnebze. es mizani miRweuli iqneba<br />

adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebisa<br />

da saTemo organizaciebis ganviTarebis Sedegad.<br />

amasTan, es organizaciebi xels Seuwyoben erovnuli<br />

biomravalferovnebis strategiisa da moqmedebaTa<br />

gegmis danergvis programiT gansazRvruli<br />

konservaciuli qmedebebis ganxorcielebas da<br />

regionebSi mimdinare ekonomikuri ganviTarebis<br />

proeqtis mxardamWeri jgufebis pirveli samuSao<br />

Sexvedra, Tbilisi<br />

proeqtebis monitoringis procesSic Haebmebian.<br />

proeqtiT, aseve, gaTvaliswinebulia is Ronis-<br />

Ziebebi, romlebic miznad isaxavs mosaxleobis<br />

cnobierebis amaRlebas da sazogadoebis<br />

informirebas biomravalferovnebis sferoSi<br />

arsebuli mwvave sakiTxebis Sesaxeb.<br />

proeqtis farglebSi samizne regionebSi moqmedi<br />

adgilobrivi garemosdacviTi arasamTavrobo<br />

organizaciebidan SeirHa e.w. adgilobrivi<br />

mxardamWeri organizaciebi. SerHevis piroba<br />

aseTi iyo: organizacias regionSi minimum erTi<br />

garemosdacviTi proeqti mainc unda hqonoda<br />

ganxorcielebuli. SerHeuli organizaciebis<br />

ganviTarebisaTvis saTanado teqnikuri da materialuri<br />

daxmareba iqna gamoyofili. es adgilobrivi<br />

organizaciebi, Tavis mxriv, e.w. Suamavlisa da<br />

resurs-centris funqcias asruleben TavianT<br />

regionebSi. Hven mier SerHeuli adgilobrivi<br />

mxardamWeri organizaciebia: ,,flora da fauna“<br />

(aWaris avtonomiuri respublika, baTumi), ,,zekari“<br />

(raWa, ambrolauri), ,,sinapsi“ (svaneTi), xevsureTis<br />

bunebrivi da kulturuli memkvidreobis centri<br />

,,sane“.<br />

paralelurad, samizne regionebSi ,,<strong>nakresi</strong>s“<br />

mier Hatarebuli Sefasebebis safuZvelze,<br />

Seiqmna dokumenti ,,<strong>nakresi</strong>s“ regionuli<br />

biomravalferovnebis strategiis Sesaxeb.<br />

aRniSnuli dokumenti moicavs: 1. arasamTavrobo<br />

organizaciebis SesaZleblobebis Sefasebis<br />

Sedegebs da svaneTis, raWisa da xevsureTis<br />

regionebSi da aWaris avtonomiur respublikaSi<br />

arsebul Sexedulebebs biomravalferovnebis<br />

mdgomareobis Taobaze; 2. Hvens xelT arsebul<br />

wliuri angariSi 2007<br />

23


,,<strong>nakresi</strong>s“ treningi adgilobrivi mxardamWeri<br />

jgufebisaTvis<br />

informacias am regionebSi biomravalferovnebis<br />

mdgomareobisa da ZiriTadi problemebis Sesaxeb.<br />

regionuli biomravalferovnebis strategia<br />

Semdgom Tanmimdevrulad iqna gamoyenebuli<br />

proeqtis Sedgenis, SesaZleblobebis ganviTarebisa<br />

Tu saganmanaTleblo saqmianobis dros.<br />

imisaTvis, rom arasamTavrobo organizaciebis<br />

SesaZleblobebis ganviTarebis programa kargad<br />

morgeboda ama Tu im organizaciis saWiroebebsa<br />

da adgilobriv specifikas, TiToeuli<br />

SerHeuli arasamTavrobo organizaciisa Tu<br />

adgilobrivi mxardamWeri organizaciisaTvis<br />

sagangebo samuSao gegma SevimuSaveT. ,,nakresma“<br />

moamzada specialuri treningebis seria am<br />

organizaciebisaTvis. specifikuri Temebisa<br />

da individualuri konsultaciebis garda, es<br />

treningebi moicavda strategiuli dagegmvis,<br />

finansuri menejmentisa da saproeqto<br />

ganacxadebis momzadebis sakiTxebsac.<br />

mosamzadebeli treningebis gavlisa da<br />

teqnikuri daxmarebis miRebis Semdeg svaneTis,<br />

raWisa da aWaris adgilobrivma mxardamWerma<br />

organizaciebma individualur proeqtebze<br />

muSaoba daiwyes. am proeqtebis mizania mocemuli<br />

regionebisaTvis biomravalferovnebis dacvisa<br />

da SenarHunebis strategiis SemuSaveba da sxva<br />

arasamTavrobo organizaciebisa da saTemo<br />

organizaciebis mxardaWera. am proeqtebis<br />

gansaxorcieleblad ,,nakresma“ adgilobrivi<br />

mxardamWeri organizaciebisaTvis 3 qvegranti<br />

gasca. qvegranti miiRo aseve xevsureTis<br />

adgilobrivma mxardamWerma organizaciamac.<br />

wliuri angariSi 2007<br />

24


Tumca, am grantis mizani zemoxsenebuli<br />

grantebisagan odnav gansxvavebuli iyo. xevsureTSi<br />

arasamTavrobo seqtoris ararsebobis gamo,<br />

am regionSi arasamTavrobo organizaciebis<br />

ganviTarebis proeqtis dafinanseba, bunebrivia,<br />

gaumarTlebeli iqneboda. aqedan gamomdinare,<br />

xevsureTis adgilobriv mxardamWer organizacias<br />

gadaveciT qvegranti aRmosavleT kavkasiuri<br />

jixvisaTvis (Capra cyllindricornis) daculi<br />

teritoriis Seqmnis saxelmZRvanelo dokumentis<br />

mosamzadeblad da, agreTve, adgilobriv<br />

mosaxleobasTan samuSaod. am proeqtiT<br />

gaTvaliswinebulia, aseve, saganmanaTleblo<br />

saqmianobis gaSla da Temis mobilizaciisken<br />

mimarTuli qmedebebis ganxorcieleba regionSi.<br />

asociacia ,,flora da faunam“ (aWaris<br />

adgilobrivi mxardamWeri organizacia) moamzada<br />

aWaris biomravalferovnebis dacvis strategiisa<br />

da moqmedebaTa gegmis saxelmZRvanelo dokumentis<br />

samuSao varianti, romelic waredgineba<br />

aWaris avtonomiuri respublikis parlaments<br />

dasamtkiceblad.<br />

,,sinapsma“ da ,,zekarma“ erToblivad SeimuSaves<br />

raWisa da svaneTis biomravalferovnebis konservaciisa<br />

da ekoturizmis ganviTarebis samoqmedo<br />

gegmis samuSao varianti. es gegma daegzavneba<br />

yvela dainteresebul mxares. aRniSnuli gegmis<br />

arseboba gansakuTrebiT mniSvnelovania, vinaidan<br />

am teritoriaze uaxloes momavalSi igegmeba<br />

centraluri kavkasionis erovnuli parkis Seqmna.<br />

xevsureTis bunebrivi da kulturuli<br />

memkvidreobis centrma ,,sanem“ daiwyo informaciis<br />

Segroveba daculi teritoriis Seqmnis<br />

proeqtisaTvis. amasTan, mimdinareobs muSaoba<br />

adgilobrivi mosaxleobis mxardaWeris mosapoveblad<br />

da yvelaferi keTdeba imisaTvis, rom<br />

xevsureTis mTebSi pirveli daculi teritoria<br />

Seiqmnas.<br />

2007 wlis ganmavlobaSi aqtiurad mimdinareobda<br />

aseve garemosdacviTi saganmanaTleblo saqmianobac<br />

mocemul regionebSi. proeqtis farglebSi<br />

garemosdacviTi sareklamo kampania wamoviwyeT<br />

TbilisSic. ,,<strong>nakresi</strong>s“ kampania brakonierobis<br />

winaaRmdeg iyo mimarTuli. seqtemberSi Tbilisis<br />

quHebSi gamoHnda avtobusebi sareklamo banerebiT.<br />

banerebze gamosaxuli iyo gadaSenebis piras myofi<br />

saxeobebis (leopardi, jixvi, iremi, daTvi) fotoebi<br />

gamafrTxilebeli warweriT: ,,nu gvesvriT!“ am<br />

sareklamo kampaniis Sesaxeb sazogadoebam mediis<br />

saSualebiT jer kidev zafxulSi Seityo.<br />

2008 wels biomravalferovnebis konservaciis<br />

fondi mikrograntebis programas gamoacxadebs<br />

aWaris avtonomiuri respublikis, raWisa da<br />

svaneTis regionebSi momuSave garemosdacviTi<br />

arasamTavrobo/saTemo organizaciebisaTvis.<br />

mikrograntebis programis mizania SemuSavebuli<br />

gegmebis danergvis xelSewyoba mocemul regionebSi.<br />

mciregrantiani proeqtebis ganxorcielebaSi<br />

adgilobriv arasamTavrobo organizaciebs<br />

swored Suamavali organizaciebi daexmarebian.<br />

xevsureTis arasamTavrobo organizacia<br />

gaagrZelebs muSaobas daculi teritoriis<br />

Seqmnis xelSewyobisaTvis aucilebeli dokumentis<br />

mosamzadeblad. warmodgenili masala daegzavneba<br />

yvela dainteresebul mxares da sabolood<br />

dasamtkiceblad waredgineba garemos dacvisa da<br />

bunebrivi resursebis saministros. aRniSnuli<br />

dokumenti momavalSi daculi teritoriis Seqmnis<br />

safuZveli gaxdeba.<br />

kritikul mdgomareobaSi myofi ekosistemebis SenarHunebis fondi warmoadgens Conservation International-is, globaluri<br />

garemosdacviTi fondis (Global Environment Facility), iaponiis mTavrobis, makarturebis fondisa da msoflio<br />

bankis erTobliv iniciativas. fondis mizania biomravalferovnebis konservaciaSi farTo sazogadoebis monawileobis<br />

uzrunvelyofa.<br />

wliuri angariSi 2007<br />

25


wliuri angariSi 2007<br />

26


wliuri angariSi 2007<br />

27


saxeobaTa konservaciis centri „<strong>nakresi</strong>“ (NACRES)<br />

abaSiZis q. #12a, 0179, Tbilisi, saqarTvelo<br />

tel: (+995-32) 53 71 25, faqsi: (+995-32) 53 71 24<br />

el. fosta: public.relations@nacres.org

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!