Catholicos-Patriarch of All Georgia

qristianobis oficialurad aRiarebis
Semdeg. am periodidan dawyebuli, qarTvelebi
didi gatacebiT Seudgnen
qristianuli kulturis gacnobasa
da axlad daarsebuli eklesiisaTvis
saWiro literaturis Targmnasa da
gavrcelebas. am mizniT qarTuli eklesiis
moRvaweTa da qarTvel mefeTa
didi mcdelobiT Seiqmna samwerlobo
da mTargmnelobiTi centrebi, qarTuli
kulturis mniSvnelovani kerebi rogorc
saqarTveloSi, aseve mis farglebs
gareTac.
axlad gaqristianebuli saxelmwifos
mosaxleobisaTvis gansakuTrebuli
iyo palestinis wm. adgilebis moxilvisa
da molocvis survili. Sedegmac
ar daayovna _ rogorc Cans, IV s-is
meore naxevridan palestinaSi pirveli
qarTvelebi Cndebian, V_VI ss-Si ki
maTi eqspansia sakmaod Zlieria.
zogierTi mecnieris azriT, evagre pontoeli
pirveli qarTveli beria palestinaSi. ix.
r. Janeni, qarTvelebi ierusalimSi, stamboli,
1921, 11; m. TarxniSvili, qarTuli xelovnebis
naSTi egvipteSi. _ `bedi qarTlisa~, 11, 1952,
25; M. Tarchnishvili, Il monachismo georgiano nelle sue
origine e nei suoi primi sviluppi’. _ Il monachismo orientale,
Roma, 1958, 307-319; k. kekeliZe, meoTxe saukunis
sazRvargareTeli qarTveli moazrovne
da moRvawe. _ ix. misi: etiudebi, VI, Tbilisi,
1960, 5-17; J. Assfalg and P. Krüger, Kleines Wörterbuch
des Christlichen Orients, Wiesbaden 1975, 139; P.N.
Egender, OSB, Les Débuts du Monachisme en Palestine.
Ancient Christianity in the Caucasus. _ «Iberica Caucasica»,
vol. 1, London, 1998, 132; ix. aseve: s. yaux-
CiSvili, georgika. bizantieli mwerlebis
cnobebi saqarTvelos Sesaxeb, t. VII, Tbilisi,
1967, 107-117; IV s-is dasasrulsa da V s-is dasawyisSi
wm. miwaze qarTvelTa moRvaweobaze
unda migviTiTebdes aseve nazareTSi xarebis
axali kaTolikuri eklesiis adgilas V s-
is pirvel naxevramde dangreuli eklesiis
Selesilobaze Sesrulebuli grafitebi, ix.
z. aleqsiZe, luvri, sinas mTa, nazareTi. epigrafikuli
etiudebi. _ kreb. `mneme~, Tbilisi,
2000, 18-25.
l. menabde, Zveli qarTuli mwerlobis kerebi,
t. II, Tbilisi, 1980, 20-25; iv. lolaSvili,
cxovreba petre iberisa, Tbilisi, 1988, 79-203;
i. abulaZe, Zveli qarTuli agiografiuli
literaturis Zeglebi, wg. II, Tbilisi, 1967,
213-263.
Tavdapirvelad qarTvelebi mkvidrdebodnen
cnobil savaneebSi, qmnidnen
sakrebuloebs, aSenebdnen Camosul
qarTvelTaTvis sastumro saxlebs.
ierusalimis pirveli mlocvelebi
iyvnen qarTuli samefo saxlisa da
aristokratiis warmomadgenlebi. qarTvelebi
RvTismsaxurebas TavianT
mSobliur enaze asrulebdnen ara marto
qarTlSi (iberia), aramed palestinaSic,
sabas lavraSi, razedac mowmobs
wm. saba ganwmedilis anderZic (+532
w.).
aqve uTuod sainteresoa aRiniSnos
isic, rom V s-idan moyolebuli X s-
mde,aRmosavleT saqarTveloSi (iberia)
RvTismsaxurebis ierusalimuri wesi
moqmedebda. aseve kargad aris cnobili,
rom pirveli liturgikuli wignebic
(ierusalimuri leqcionari, uZvelesi
iadgari da mravalTavi), romlebsac
qarTuli eklesia RvTismsaxurebisas
iyenebda mSobliur enaze, V_VII ssis
ierusalimuri (qristes saflavis
eklesiis) praqtikis amsaxveli iyo.
V_VI ss-Si palestinaSi qarTvel-
Ta moZraobis geografia TandaTan
farTovdeba. qarTvelebs vxvdebiT ara
marto ierusalimsa da mis SemogarenSi,
aramed palestinis udabnoebSi im droisaTvis
ukve dafuZnebul monastrebsa
da lavrebSi, aseve maT mier agebul, sakuTriv,
qarTul monastrebSi.
wm. miwaze saqarTvelodan mosul
momlocvelTa Tu mogzaurTa raodenoba,
rogorc Cans, imdenad didi iyo,
rom petre iberis qarTuli `cxorebis~
Tanaxmad, petre iberi ara marto monas-
196
k. kekeliZe, qarTuli literaturis istoria, I,
38-39; l. menabde, kerebi, 26.
ix. K. Kekelidze, Иерусалимски ерусалиски анонарь, Канонарь, анонарь, анонарь, и- и- и- и- и- Тифлис,191;
,1912; M. van Esbroeck, Les plus anciens homéliaires
géorgiens, Louvain-la-Neuve, 1975; e. metreveli,
c. Wankievi, l. xevsuriani, uZvelesi iadgari,
Tbilisi, 1980; T. mgalobliSvili, klarjuli
mravalTavi, Tbilisi, 1991.
K. Kekelidze, Канонарь; e. metreveli,c. Wankievi,l.
xevsuriani,uZvelesi iadgari; T. mgalobliSvili,
klarjuli mravalTavi, 165-190.