Catholicos-Patriarch of All Georgia
Catholicos-Patriarch of All Georgia Catholicos-Patriarch of All Georgia
dadgenilebiT, alaverdis eparqias gamoeyo bodbis eparqia. bodbis eparqiis mwyemsmTavaria yovladusamRvdeloesi episkoposi daviTi (tikariZe). 27. samTavisisa da goris eparqia samTavisisa da goris eparqia Sida qarTlis centralur nawilSi, istoriul zena sofelSi mdebareobs. eparqia moicavs Zvel qalaqebs _ gors, kaspsa da maT mimdebare sanaxebs. eparqiis amJamindel teritoriaze, „rexulas zeiT did liaxvamde“, vaxtang gorgaslis saeklesio reformis Semdeg mcxeTis mTavarepiskoposis iurisdiqcia vrceldeboda, romlis sakaTedro ta- Zari samTavros RvTaebis eklesia iyo. samRvdelmTavros, aRmosavleT saqarTvelos centralur nawilSi mdebareobis gamo, qarTlSi arsebul eparqiaTa umravlesoba esazRvreba: aRmosavleTidan _ mcxeTa-Tbilisis, wilknisa da duSeTis, CrdiloeTidan _ niqozisa da cxinvalis, dasavleTidan _ urbnisisa da ruisis, borjomisa da bakurianis, samxreTidan _ manglisisa da walkis eparqiebi. am mxareSi qristes eklesiis dafuZnebis adreuli etapis Sesaxeb nastakisis naqalaqaris arqeologiuri monacemebi mianiSnebs. aq aRmoCenilia II_III saukuneebis pirvelqristianTa saRvTismsaxuro Senoba, rac mociqul- Ta moRvaweobis xanas ukavSirdeba. saqarTveloSi qristianobis saxelmwifo religiad gamocxadebis Semdeg es kuTxe erT-erT umTavres saqristiano centrad iqca. igi Tavidanve mcxeTis sapatriarqo saydris iurisdiqciaSi Sedioda da msxvil saeparqio erTeulad adridanve Camoyalibda. saeklesio tradicia samTavis- Si eparqiis sakaTedro taZris agebas, wilknis, erTawmindisa da metexis eklesiebTan erTad, wmida mefe vaxtang gorgasals miawers. droTa ganmavlobaSi, mterTagan mravali Semosevisa da sxvadasxva mizezis gamo samTavisis samRvdelmTavro kaTedra nel-nela daemcro. me-19 saukunis damdegs igi mxolod 17 sofels moicavda. 1803 wels wilknis mTavarepiskoposis, ioane qarumiZis gardacvalebis Semdeg samTavisis eparqias wilknis vrceli samwysoc miuerTes. male wilkan-samTavisis ganvrcobili teritoria niqozeli mRvdelmTavris daqvemdebarebaSi gadavida. me-19 saukuneSi saqarTvelos eklesiis avtokefaliis gauqmebis Semdeg qarTlis erT samRvdelmTavro samwysod gaerTianebuli eparqiis SemadgenlobaSi samTavisic Sedioda. saqarTvelos eklesiis avtokefaliis aRdgenis Semdeg es mxare xan wilknis, xanac ruis-urbnisisa da sxva saepiskoposoTa iurisdiqciaSi Sedioda. 1994 wels ruis-urbniss gamoeyo kaspisa da goris raionebis teritoria da samTavisis da goris eparqiis saxelwodebiT aRdga am kuTxis uZvelesi saeklesio samwyso. samTavisisa da goris eparqiis mwyemsmTavaria yovladusamRvdeloesi episkoposi andria (gvazava). 182 28. stefanwmindisa da xevis eparqia stefanwmindisa da xevis eparqia aRmosavleT saqarTveloSi,Sida qarTlis ukiduresi CrdiloeTiT mdebareobs da mdinareebis _ Trusos, Tergisa da snoswylis auzebs moicavs. eparqiis SemadgenlobaSia saqarTvelos mTiane- Tis patara qalaqi stefanwminda (yof. yazbegi) da misi mimdebare istoriuli provincia _ xevi,adrindeli Sua saukuneebis winareTi. samRvdelmTavro teritorias aRmosavleTidan esazRvreba TianeTisa da fSav-xevsureTis, samxre- Tidan _ wilknisa da duSeTis,dasavle- Tidan _ niqozisa da cxinvalis eparqiebi, CrdiloeTidan _ saqarTvelo-ruse- Tis saxelmwifo sazRvris monakveTze
ki _ alania _ Crd. oseTisa da CaCneTinguSeTis avtonomiuri respublikebi. qarTul werilobiT wyaroebSi toponimi „xevi winareTisa“ pirvelad VI saukunis movlenebis aRwerisas ixsenieba. mogvianebiT saxelwodeba „winare- Ti“ xmarebidan TandaTan gamovida da „xevi“ damkvidrda am mxaris sakuTar saxelad. Sesabamisad, aqaur mkvidrTa satomo saxeli „winarebi“ Secvala „moxevem“. xevi adridanve, Tavisi adgilmdebareobis gamo, umniSvnelovanes funqcias asrulebda saqarTvelos samxedrostrategiuli da Tavdacvisunarianobis erTian sistemaSi. tradicia darialis xeobaSi pirveli simagris aSenebas iberiis mefe mirian I (qristes Sobamde II s-is I naxevari) ukavSirebs. qristes Sobamde I s-Si iberiis mefeebi romis mZlavr imperiasTan, parTiasTan da somxeTTan urTierTobebs aRniSnuli simagris gaxsniT da momTabareTa gadmoSvebiT aregulirebdnen. V s-Si wmida mefe vaxtang gorgasalma aRadgina Zveli TavdacviTi nagebobebi da saqarTvelos Crdilo karibWe saimedod Caketa. wmida mefe daviT aRmaSenebelma am gziT Camoiyvana (1118_1120 ww.) saqarTveloSi yivCayebi da manve ganaaxla aqauri simagreebi. wmida mefe Tamaris dros kidev ufro metad gaizarda samisionero moRvaweoba da am kuTxis gavleniT qristianobaze moeqcnen zaxas, gudas, Trusos da sxva xeobaTa mcxovrebni. im xanebSi xevis gansakuTrebuli mniSvneloba Crdilokavkasieli xalxebis damorCilebasa da maTi gaqristianebis saqmeSi seriozul saxelmwifoebriv saqmed iyo miCneuli. qveynis saxelmwifoebrivi simtkicis erT-erTi mZlavri dasayrdeni mxare, Sida qarTlis CrdiloeTi karibWe _ xevi, adridanve wilknis eparqiis SemadgenlobaSi iTvleboda. saeklesio tradicia am mxares andria mociqulis saqarTveloSi mimosvlis erT monakve- Tad miiCnevs. xevis moqceva ki aRmosavleT saqarTvelos mTieli tomebis gaqristianebas ukavSirdeba da wmida mefe mirianis Zes _ baqars miewereba. qveynis saerTo gaWirvebis miuxedavad, XVIII_XIX saukuneTa mijnaze, saqarTveloSi ruseTis mmarTvelobis damyarebamde,qarTlis eparqiaTa Soris wilkani erT-erT yvelaze dawinaurebul da ganvrcobil samRvdelmTavrod iTvleboda. Sesabamisad, xevis eklesiamonastrebSi moRvawe RvTismsaxurebi aqtiur qristianul-samisionero saqmianobas eweodnen kavkasiis mTiel tomebSi. Tanamedrove stefanwmindisa da xevis eparqiis teritoriaze adridanve mraval Tavdadebul mamuliSvilsa da eklesiis gamoCenil pirs umoRvawia. mravalTagan aRsaniSnavia Rirsi ioseb xucesi (moxeve) saswaulmoqmedi; XVIII saukuneSi inguSeTsa da oseTSi ruse- Tis samisionero saqmianobis erT-erTi iniciatori ioseb qvabulisZe (1676_1750 ww.) samebeli da wilkneli; ioane wilkneli, 1762_1802 ww. (qarumiZe). man erekle II brZanebiT daiwyo misioneroba da os ymawvilebs aswavlida „wignsa, werasa da mecnierebasa“, radgan Zalze didi yofila „nakleboba samRvdeloTa kavkasiasa mTasa Sina“, xevsa da Crdilo kavkasiis qristianul TemebSi. im periodSi gansakuTrebiT saxelganTqmuli misioneri iyo gervasi maWavariani, wilknel-samTavneli (1803_1817 w.w.) episkoposi da sxvani. saqarTvelos ruseTTan iZulebiTi SeerTebiT qveyanam jer politikuri damoukidebloba, Semdeg ki eklesiis avtokefalia dakarga. saqarTvelosken carizmis amgvar koloniur-dampyroblur politikas win aRudga Tavisuflebismoyvare moxeveTa Temi da 1804 wlis mTiuleTis ajanyebisas eri da beri aqtiurad ibrZoda maTTvis ucxo da miuRebeli weswyobilebis winaaRmdeg. saqarTvelos eklesiis avtokefaliis da qarTul samRvdelmTavroTa iZulebiTi gauqmebis miuxedavad, xevSi 183
- Page 132 and 133: 132 religiuri moTxovnilebiT. iseT v
- Page 134 and 135: forumze saqarTvelos marTlmadidebeli
- Page 136 and 137: is werili, romelmac mogvagona da uk
- Page 138 and 139: saqarTvelos samociqulo eklesiisa da
- Page 140 and 141: 140 da sxva erebisadmi sanimuSo pat
- Page 142 and 143: 142 blobas datovebdnen da gadavidod
- Page 144 and 145: Tveli da somexi xalxi erTad ibrZoda
- Page 146 and 147: didebuli winaparni ganisveneben~. k
- Page 148 and 149: kulturuli cxovrebis centrSi aRmoCnd
- Page 150 and 151: saqarTvelos marTlmadidebeli eklesii
- Page 152 and 153: 152 (droTa ganmavlobaSi eparqiaTa s
- Page 154 and 155: marTva-gamgeobis debulebis (mcxeTa,
- Page 156 and 157: q. lanCxuTi, q. Coxatauri) _ maRaly
- Page 158 and 159: pirveli Tbileli episkoposic. Tbilel
- Page 160 and 161: deg rusTavi saepiskoposo erTeulad a
- Page 162 and 163: 162 ritoriis da Zveli mamulebis moZ
- Page 164 and 165: mosaxleoba dadioda. magiuri ZaliT S
- Page 166 and 167: sakaTolikoso~ Camoyalibda. afxazeTi
- Page 168 and 169: els, lagodexs da saingilos mxares m
- Page 170 and 171: 2005 wlidan eparqiis mRvdelmTavaria
- Page 172 and 173: sa da kintriSs Soris. zemo guriis s
- Page 174 and 175: Werad miiCneoda. raWvelTa saimedoob
- Page 176 and 177: toriuli zemo javaxeTi _ Zveli kumur
- Page 178 and 179: 22. xonisa da samtrediis eparqia xo
- Page 180 and 181: nda. guria-samegrelos gaerTianebuli
- Page 184 and 185: 184 aqtiuri qristianuli cxovreba Cq
- Page 186 and 187: neTis eparqia moicavda mestiasa da
- Page 188 and 189: eparqiis teritoriaze bolo drois arq
- Page 190 and 191: akles Semosevebisas egrisis samefos
- Page 192 and 193: uwmidesisa da unetaresis ilia II lo
- Page 194 and 195: lesiis avtokefaliis aRdgenis Semdeg
- Page 196 and 197: qristianobis oficialurad aRiarebis
- Page 198 and 199: cnobilia, es tradicia ierusalimur q
- Page 200 and 201: tavel episkoposis saxeli. umleizoni
- Page 202 and 203: amasTan dakavSirebiT uTuod mniSvnel
- Page 204 and 205: 204
- Page 206 and 207: Catarebisa kaTolikur samyaroSi, rog
- Page 208 and 209: saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli a
- Page 210 and 211: akad. T. gamyreliZe Tqveno uwmideso
- Page 212 and 213: lavT `qristianuli Teologiisa da rel
- Page 214 and 215: ganaTlebis centri, iseTi, rogoric i
- Page 216 and 217: saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli a
- Page 218 and 219: 218
- Page 220 and 221: As Archbishop of Constantinople and
- Page 222 and 223: vnebaTagan. samoTxidan gaZevebis Se
- Page 224 and 225: 224
- Page 226 and 227: problemebs miuZRvnida da marto am s
- Page 228 and 229: dasavleTis eklesiaSi, da Seecada, C
- Page 230 and 231: sruliad saqarTvelos kaTolikos-patri
ki _ alania _ Crd. oseTisa da CaCneTinguSeTis<br />
avtonomiuri respublikebi.<br />
qarTul werilobiT wyaroebSi toponimi<br />
„xevi winareTisa“ pirvelad VI<br />
saukunis movlenebis aRwerisas ixsenieba.<br />
mogvianebiT saxelwodeba „winare-<br />
Ti“ xmarebidan TandaTan gamovida da<br />
„xevi“ damkvidrda am mxaris sakuTar<br />
saxelad. Sesabamisad, aqaur mkvidrTa<br />
satomo saxeli „winarebi“ Secvala<br />
„moxevem“.<br />
xevi adridanve, Tavisi adgilmdebareobis<br />
gamo, umniSvnelovanes funqcias<br />
asrulebda saqarTvelos samxedrostrategiuli<br />
da Tavdacvisunarianobis<br />
erTian sistemaSi.<br />
tradicia darialis xeobaSi pirveli<br />
simagris aSenebas iberiis mefe<br />
mirian I (qristes Sobamde II s-is I<br />
naxevari) ukavSirebs. qristes Sobamde<br />
I s-Si iberiis mefeebi romis mZlavr<br />
imperiasTan, parTiasTan da somxeTTan<br />
urTierTobebs aRniSnuli simagris<br />
gaxsniT da momTabareTa gadmoSvebiT<br />
aregulirebdnen. V s-Si wmida mefe vaxtang<br />
gorgasalma aRadgina Zveli TavdacviTi<br />
nagebobebi da saqarTvelos<br />
Crdilo karibWe saimedod Caketa.<br />
wmida mefe daviT aRmaSenebelma am<br />
gziT Camoiyvana (1118_1120 ww.) saqarTveloSi<br />
yivCayebi da manve ganaaxla<br />
aqauri simagreebi. wmida mefe Tamaris<br />
dros kidev ufro metad gaizarda samisionero<br />
moRvaweoba da am kuTxis<br />
gavleniT qristianobaze moeqcnen zaxas,<br />
gudas, Trusos da sxva xeobaTa mcxovrebni.<br />
im xanebSi xevis gansakuTrebuli<br />
mniSvneloba Crdilokavkasieli<br />
xalxebis damorCilebasa da maTi gaqristianebis<br />
saqmeSi seriozul saxelmwifoebriv<br />
saqmed iyo miCneuli.<br />
qveynis saxelmwifoebrivi simtkicis<br />
erT-erTi mZlavri dasayrdeni mxare,<br />
Sida qarTlis CrdiloeTi karibWe<br />
_ xevi, adridanve wilknis eparqiis SemadgenlobaSi<br />
iTvleboda. saeklesio<br />
tradicia am mxares andria mociqulis<br />
saqarTveloSi mimosvlis erT monakve-<br />
Tad miiCnevs. xevis moqceva ki aRmosavleT<br />
saqarTvelos mTieli tomebis<br />
gaqristianebas ukavSirdeba da wmida<br />
mefe mirianis Zes _ baqars miewereba.<br />
qveynis saerTo gaWirvebis miuxedavad,<br />
XVIII_XIX saukuneTa mijnaze,<br />
saqarTveloSi ruseTis mmarTvelobis<br />
damyarebamde,qarTlis eparqiaTa Soris<br />
wilkani erT-erT yvelaze dawinaurebul<br />
da ganvrcobil samRvdelmTavrod<br />
iTvleboda. Sesabamisad, xevis eklesiamonastrebSi<br />
moRvawe RvTismsaxurebi<br />
aqtiur qristianul-samisionero saqmianobas<br />
eweodnen kavkasiis mTiel tomebSi.<br />
Tanamedrove stefanwmindisa da<br />
xevis eparqiis teritoriaze adridanve<br />
mraval Tavdadebul mamuliSvilsa da<br />
eklesiis gamoCenil pirs umoRvawia.<br />
mravalTagan aRsaniSnavia Rirsi ioseb<br />
xucesi (moxeve) saswaulmoqmedi; XVIII<br />
saukuneSi inguSeTsa da oseTSi ruse-<br />
Tis samisionero saqmianobis erT-erTi<br />
iniciatori ioseb qvabulisZe (1676_1750<br />
ww.) samebeli da wilkneli; ioane wilkneli,<br />
1762_1802 ww. (qarumiZe). man erekle<br />
II brZanebiT daiwyo misioneroba<br />
da os ymawvilebs aswavlida „wignsa,<br />
werasa da mecnierebasa“, radgan Zalze<br />
didi y<strong>of</strong>ila „nakleboba samRvdeloTa<br />
kavkasiasa mTasa Sina“, xevsa da Crdilo<br />
kavkasiis qristianul TemebSi. im<br />
periodSi gansakuTrebiT saxelganTqmuli<br />
misioneri iyo gervasi maWavariani,<br />
wilknel-samTavneli (1803_1817 w.w.)<br />
episkoposi da sxvani.<br />
saqarTvelos ruseTTan iZulebiTi<br />
SeerTebiT qveyanam jer politikuri<br />
damoukidebloba, Semdeg ki eklesiis<br />
avtokefalia dakarga. saqarTvelosken<br />
carizmis amgvar koloniur-dampyroblur<br />
politikas win aRudga Tavisuflebismoyvare<br />
moxeveTa Temi da 1804<br />
wlis mTiuleTis ajanyebisas eri da<br />
beri aqtiurad ibrZoda maTTvis ucxo<br />
da miuRebeli weswyobilebis winaaRmdeg.<br />
saqarTvelos eklesiis avtokefaliis<br />
da qarTul samRvdelmTavroTa<br />
iZulebiTi gauqmebis miuxedavad, xevSi<br />
183