marika CikvaiZe

marika CikvaiZe marika CikvaiZe

<strong>marika</strong> <strong>CikvaiZe</strong><br />

musika<br />

gamomcemloba<br />

inteleqti


<strong>marika</strong> <strong>CikvaiZe</strong><br />

IV klasi<br />

gamomcemloba inteleqti<br />

Tbilisi 2011


sarCevi<br />

<strong>marika</strong> CGikvaiZe<br />

musika IV<br />

Marika Chikvaidze<br />

MUSIC IV<br />

INTELEKTI PUBLISHERS<br />

Tbilisi 2011<br />

Tavi I. musika Sen irgvliv<br />

gaixsene: ra gaxsovs, ra – ara?...................................... 6<br />

sanoto anbani..................................................................10<br />

koncertze.......................................................................14<br />

morbis aragvi..................................................................18<br />

megobruli ojaxi, anu noti da misi grZlioba.........19<br />

musikaluri loto..........................................................24<br />

portreti musikaSi.........................................................26<br />

simReris wesebi...............................................................28<br />

viswavloT simRera.........................................................32<br />

niSnebi, romlebic gamoiyeneba musikis Casawerad...33<br />

taqti.................................................................................35<br />

risTvisaa saWiro musikaluri zoma?..........................38<br />

Seni musikaluri leqsikoni..........................................42<br />

guguli.............................................................................45<br />

musikaluri gaseirneba..................................................46<br />

redaqtori mzia CGxaiZe<br />

Tavi II. mxare, sadac Sen cxovrob<br />

alilo saqarTveloSi....................................................50<br />

rogor moaRwia Cven dromde qarTulma<br />

xalxurma simRerebma.....................................................53<br />

iavnana...............................................................................56<br />

qarTuli xalxuri sabavSvo simRerebi.......................60<br />

qarTuli xalxuri sakravebi........................................63<br />

guda-stviri....................................................................66<br />

gamomcemloba inteleqti<br />

Tbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #17 b<br />

25-05-22, 91-22-83, 8(99) 55-66-54<br />

faqsi: 25-05-22<br />

elfosta: inteleqti@caucasus.net, info@intelekti.ge<br />

ISBN 978-9941-430-28-2<br />

vebgverdi: www.intelekti.ge<br />

© gamomcemloba inteleqti, 2011.<br />

Tavi III. Sen da musika<br />

liga...................................................................................70<br />

musikalur salonSi........................................................73<br />

gaarkvie: ra gaxsovs, ra – ara?.....................................75<br />

arfa...................................................................................77<br />

laureati.........................................................................78<br />

vunderkindi....................................................................79<br />

musikaluri tempi...........................................................80<br />

ra aris melodia?............................................................82<br />

ra aris akompanementi?..................................................85<br />

sworad vweroT notebi..................................................88<br />

TeatrSi............................................................................90<br />

mozard mayurebelTa TeatrSi.....................................92<br />

Seni musikaluri leqsikoni .........................................95<br />

3


Tavi I<br />

musika Sen<br />

irgvliv


gakveTili<br />

1-2<br />

gaixsene: ra gaxsovs, ra – ara?<br />

Cemo patara megobaro, Sen ukve meoTxe klasSi swavlob. am xnis<br />

ganmavlobaSi bevri ram Seityve musikis Sesaxeb da vfiqrob, sakmao<br />

codna gaqvs imisaTvis, rom Zalian giyvardes musika.<br />

vidre musikaluri xelovnebis Sesaxeb siaxles mogawvdide,<br />

sainteresoa vicodeT, ra dagamaxsovrda warsul wlebSi naswavlidan.<br />

amis gasarkvevad gadaSale samuSao rveuli, sadac gTavazob saxaliso<br />

gamokiTxvas. Sevecdebi, davalebebi rTuli ar iyos.<br />

samuSao rveuli (davaleba 2)<br />

Cemi STabeWdileba<br />

moismine maswavleblis mier SemoTavazebuli<br />

musikaluri fragmenti da upasuxe kiTxvebze:<br />

• ra ganwyobileba Segiqmna mosmenilma musikam?<br />

• Seni azriT, risi gadmocema surda kompozitors?<br />

• xelmeored moismine da gamoicani sakravi,<br />

romelic JRerda am fragmentSi.<br />

• Sen mier mosmenili musika forteze (f) JRerda Tu<br />

pianoze (p)?<br />

samuSao rveuli (davaleba 1)<br />

1. sam Semsrulebels hqvia<br />

erT Semsrulebels hqvia<br />

2. notebs miuwere Tavisi saxelebi:<br />

3. gamoicani, romeli sakravebia da miuwere saxelebi:<br />

samuSao rveuli (davaleba 3)<br />

gaixsene am sityvebis mniSvneloba:<br />

forte<br />

piano<br />

fortepiano<br />

pianisti<br />

gansazRvre, ra aerTianebs am<br />

sityvebs.<br />

daakvirdi sanoto magaliTebs. Seni azriT, romeli<br />

fragmenti unda Sesruldes xmamaRla da romeli – Cumad?<br />

6 7


darwmunebuli var, yvela SekiTxvas advilad gaarTvi Tavi. es ki<br />

imas niSnavs, rom gasul wlebSi didi siyvaruliTa da mondomebiT<br />

ekidebodi musikalur ganaTlebas.<br />

axla ki droa, ganvagrZoT mogzauroba musikis umSvenieres samyaroSi.<br />

modi, daveufloT sanoto damwerlobas, gavecnoT kompozitorebs,<br />

Semsruleblebs, sakravebs. Sesabamisad, gakveTilebze<br />

moismen da Seasruleb rogorc qarTul xalxur simRerebs, ise profesiul<br />

Txzulebebs. es gaamdidrebs Sens musikalur STabeWdilebebs<br />

– Seni musikaluri Tvalsawieri ufro vrceli gaxdeba.<br />

samuSao rveuli (davaleba 4)<br />

!<br />

viqtorina<br />

klasi daiyos or jgufad. moismineT musikaluri nawarmoebi, Semdeg ki<br />

jgufebma rigrigobiT dausviT erTmaneTs kiTxvebi.<br />

Sejibris pirobebi:<br />

• jgufidan pasuxobs mxolod erTi moswavle.<br />

• jgufidan TiToeul wevrs mxolod erTxel aqvs pasuxis gacemis<br />

ufleba.<br />

• swori pasuxisTvis jgufi iRebs 1 qulas.<br />

• pasuxis mosafiqreblad jgufs eZleva 10 wami.<br />

• gaimarjvebs is jgufi, romelic met qulas daagrovebs.<br />

! !<br />

dawere, sazafxulo ardadegebze romeli musikaluri nawarmoebebi<br />

moismine? ra erqva am nawarmoebebs? visi SesrulebiT moismine? ratom<br />

mogewona? Sens Canawers ki aseTi saTauri eqneba:<br />

Cemi sazafxulo musikaluri Sexvedrebi<br />

I jgufi<br />

1. rogori xasiaTisaa mosmenili<br />

musikaluri fragmenti: mxiaruli Tu<br />

sevdiani?<br />

3. mosmenili musikaluri fragmenti<br />

vokaluria Tu instrumentuli?<br />

5. ganmarteT termini instrumentuli.<br />

7. aRwereT Tundac erTi sakravi,<br />

romlis tembric amoicaniT.<br />

9. violino xalxuri sakravia Tu<br />

klasikuri musikis instrumenti?<br />

11. ras niSnavs xalxuri musika?<br />

II jgufi<br />

2. ra hqvia musikaSi mxiarul<br />

ganwyobilebas?<br />

4. ganmarteT termini vokaluri.<br />

6. romeli sakravebis tembrebi<br />

amoicaniT mosmenil musikalur<br />

fragmentSi?<br />

8. dafaze xom ar daxatavdiT<br />

violinos?<br />

10. mosmenili musikaluri<br />

fragmenti xalxuria Tu<br />

klasikuri?<br />

12. daasaxeleT sami xalxuri<br />

simRera.<br />

SegiZlia SekiTxvebi Secvalo an Tavadac moifiqro da daamato. gisurveb<br />

warmatebas!<br />

8 9


gakveTili<br />

3-4<br />

sanoto anbani<br />

samuSao rveulSi (davaleba 5) cariel sanoto sistemaze gadaiwere<br />

es notebi:<br />

• notebs miuwere safexurebi;<br />

• TiToeul nots Tavze daawere Tavisi saxelwodeba;<br />

• axla ki, Seasrule simReriT;<br />

• imRere pirveli da meore safexuri notebis dasaxelebiT;<br />

• imRere pirveli – meore – mesame – meore – pirveli safexurebi<br />

notebis dasaxelebiT.<br />

! !<br />

• Seasrule zeda bgeraTrigi notebis dasaxelebiT;<br />

• Seasrule qveda bgeraTrigi notebis dasaxelebiT;<br />

• miuwere safexurebi TiToeul bgeraTrigs;<br />

• samuSao rveulSi (davaleba 8) zeda bgeraTrigis mexuTe safexuri<br />

gadaiwere sanoto xazebze;<br />

• qveda bgeraTrigis mesame da meSvide safexurebi ki iqve, meore<br />

sanoto xazebze gadawere.<br />

samuSao rveulSi (davaleba 7)<br />

xelmeored Seasrule jer pirveli, Semdeg meore bgeraTrigi. Seni<br />

azriT, romelia amaTgan maJoruli? minoruli?<br />

samuSao rveulSi<br />

(dava leba 6) dawere notebi<br />

Semdegi TanmimdevrobiT:<br />

sol-sol-mi-fa-re-mi-fa-sol<br />

daukari Sen mier Sesrulebuli<br />

sanoto Canaweri da gamoicani,<br />

romeli qarTuli xalxuri simReris<br />

sawyisi motivia?<br />

noti;<br />

• notebs miuwere momdevno ori<br />

• notebs miuwere wina ori<br />

noti.<br />

! !<br />

10 11


eqo<br />

I xma<br />

II xma<br />

aq warmodgenilia ori sxvadasxva piesis<br />

sanoto fragmenti. orive piesas erTi<br />

saxelwodeba aqvs – Cituna. sTxove maswavlebels,<br />

fortepianoze Seasrulos orive varianti, Sen ki<br />

upasuxe kiTxvebze:<br />

Seni azriT, romeli sanoto fragmenti<br />

Seasrula maswavlebelma pirvelad?<br />

romel variantSi moismine maRali, wvrili<br />

bgerebi, pirvelSi Tu meoreSi?<br />

• Caxede sanoto magaliTebs, romel magaliTSi weria notebi zeda xazebze?<br />

• romel magaliTSi weria notebi qveda xazebze?<br />

• gaixsene, saidan iwyeba sanoto xazebis aTvla, qvemodan zemoT Tu, piriqiT,<br />

zemodan qvemoT?<br />

• Seni azriT, rogori JReradoba eqneba nots, Tu mas maRal xazebze davwerT<br />

– wvrili – maRali Tu boxi – dabali?<br />

• sTxove maswavlebels, daukras sanoto magaliTi, Sen ki moismine igi: pirveli<br />

xma maRalia (wvrilia) Tu dabali, boxi meore xmasTan SedarebiT?<br />

• xelmeored mosmenisas, Tvali adevne sanoto Canawers, romeli xma iwyebs<br />

simReras – pirveli Tu meore?<br />

• pirveli xma zustad imeorebs meore xmis notebs?<br />

• ahyevi simReriT musikas. taSiT aRniSne is adgili,<br />

sadac eqos gamoxmaureba arazusti iqneba.<br />

12 13


gakveTili<br />

koncertze<br />

5-6<br />

iyo erTi biWi. cqviti bavSvi iyo da yvelaferi ainteresebda. gansakuTrebiT<br />

skolaSi siaruli da musikis gakveTilebi uyvarda. uamravi<br />

simRera icoda...<br />

erT dRes mSoblebma biWuna simfoniuri musikis koncertze waiyvanes.<br />

man arc ki icoda, ra iyo koncerti, radgan jer ar iyo namyofi.<br />

uecrad yvelaferi miyuCda da marcxena karidan viRac gamovida. mamam Tqva, diri-<br />

Joriao.<br />

– albaT, am musikosebis maswavlebeli, – gaifiqra biWma.<br />

modis. yvelas esalmeba. yvela mowiwebiT Tavs ukravs. xalxi taSiT xvdeba.<br />

!<br />

! !<br />

ganmarte, vin aris diriJori?<br />

samuSao rveulSi (davaleba 9)<br />

CarCoSi Caxate violino<br />

! !<br />

Sen ici, ra aris koncerti?<br />

yofilxar koncertze?<br />

diriJori dadga amaRlebul adgilze, Tavi daukra<br />

yvelas, Semdeg zurgi Seaqcia darbazs da xelebi aswia.<br />

darbazSi siCume Camovarda. diriJorma xeli aiqnia da<br />

orkestri aJRerda. jer yvela sakravi ara – mxolod<br />

violinoebi.<br />

rogori musika JRerda im koncertze<br />

– xalxuri Tu profesiuli, kompozitoris<br />

mier Seqmnili?<br />

... biWuna mSoblebTan erTad SenobaSi Sevida.<br />

ra kargi sanaxavi iyo iqauroba! Tavi namdvil<br />

sasaxleSi egona! mas marmariloskedlebiani<br />

farTod gaSlili vestibiuli (mTavari Sesasvleli)<br />

moewona, moewona marmarilos kibec,<br />

uzarmazari, gaCaxCaxebuli darbazic, romelic<br />

xalxiT iyo savse.<br />

...Semdeg maT SeuerTda sxva sakravebic<br />

– fleita, hoboi, klarneti, violonCelo...<br />

musika Tavidan p-ze JRerda,<br />

Semdeg TandaTan gaZlierda da f-s<br />

miaRwia. sxvaTa Soris, f-c, Tavis mxriv,<br />

gaZlierda da fff (sam forteze, fortisimoze)<br />

aJRerda.<br />

biWuna ise gaitaca musikam, rom irgvliv verafers amCnevda –<br />

misi arseba mTlianad moicva scenidan gadmoRvrilma hangebma.<br />

moeCvena, rom sadRac mifrinavs, jer ganucdeli sixaruli daeufla...<br />

male yvelaferi dasrulda ... musika... koncerti...<br />

14 15


aRtacebuli xalxi taSs ukravs. etyoba, moswonT.<br />

diriJori Tavs ukravs. dedam hkiTxa biWunas,<br />

moewona Tu ara koncerti.<br />

– ki, ki, – ambobs biWuna, – amas winaT<br />

cirkSi Zalian vimxiarule, Tumca simfoniuri<br />

musikis koncertzec kargi yofila.<br />

sami-oTxi dRis Semdeg pataram SemTxveviT<br />

televiziiT moismina swored is musika, romelic koncertze<br />

JRerda.<br />

– es xom is musikaa! – SesZaxa aRtacebulma.<br />

gavida dro, biWunas koncerti aRar axsovda, Tumca xSirad axsendeboda is<br />

SegrZneba, romelic am didebuli musikis mosmenisas gauCnda.<br />

!<br />

moZebne teqstSi sityvebi, romlebic<br />

musikas mogagonebs. Semdeg<br />

es sityvebi samuSao rveulSi (davaleba<br />

10) Cawere yvavilis furclebSi.<br />

musika<br />

! !<br />

imave sityvebis daxmarebiT samuSao rveulSi (davaleba 11)<br />

Seavse aseTi cxrili:<br />

orkestris<br />

xelmZRvaneli<br />

musikaluri<br />

sakravebi<br />

romeli melodia moismina biWunam...<br />

bgeris siZlieris<br />

aRmniSvneli<br />

terminebi<br />

axla ki unda mogiTxro im nawarmoebze,<br />

romelic biWunam koncertze<br />

moismina da gagacno misi Semqmneli kompozitoric.<br />

nawarmoebi, romelmac biWuna<br />

aRtacebaSi moiyvana, beThovenis<br />

mecxre simfoniis bolo nawilidanaa.<br />

ludvig van beThoveni – udidesi<br />

germaneli kompozitori – cxovrobda<br />

daaxloebiT 200 wlis win. man dawera mravali SesaniSnavi musikaluri<br />

nawarmoebi. maT Soris cxra simfonia.<br />

simfonia didi moculobis saorkestro Txzulebaa, romelic ramdenime<br />

nawilisagan Sedgeba (ZiriTadad oTxnawiliania).<br />

! ! Seasrule es sanoto fragmenti notebis dasaxelebiT;<br />

Sen mier wakiTxul teqstSi bevri musikaluri termini Segxvda.<br />

zogi nacnobia, zogic jer ar giswavlia. amjerad SevCerdeT<br />

dinamikaze.<br />

berZnulad dinamika Zalas niSnavs. musikaSi ki es sityva<br />

xmovanebis siZlieres gamoxatavs. Sen ukve icnob ai, am niSnebs<br />

– f da p. diax, f forte (xmamaRla) da p piano (xmadabla). axla<br />

gagacnob axal terminebs:<br />

meco-forte – mf arc ise xmamaRla<br />

meco-piano – mp naxevrad Cumad.<br />

albaT SeniSnavdi, rom notebs qveS uweria mf . gaiTvaliswine melodiis<br />

Sesrulebisas.<br />

16 17

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!