marika CikvaiZe
marika CikvaiZe marika CikvaiZe
marika CikvaiZe musika gamomcemloba inteleqti
- Page 2 and 3: marika CikvaiZe IV klasi gamomcemlo
- Page 4 and 5: Tavi I musika Sen irgvliv
- Page 6 and 7: darwmunebuli var, yvela SekiTxvas a
- Page 8 and 9: eqo I xma II xma aq warmodgenilia o
- Page 10: aRtacebuli xalxi taSs ukravs. etyob
<strong>marika</strong> <strong>CikvaiZe</strong><br />
musika<br />
gamomcemloba<br />
inteleqti
<strong>marika</strong> <strong>CikvaiZe</strong><br />
IV klasi<br />
gamomcemloba inteleqti<br />
Tbilisi 2011
sarCevi<br />
<strong>marika</strong> CGikvaiZe<br />
musika IV<br />
Marika Chikvaidze<br />
MUSIC IV<br />
INTELEKTI PUBLISHERS<br />
Tbilisi 2011<br />
Tavi I. musika Sen irgvliv<br />
gaixsene: ra gaxsovs, ra – ara?...................................... 6<br />
sanoto anbani..................................................................10<br />
koncertze.......................................................................14<br />
morbis aragvi..................................................................18<br />
megobruli ojaxi, anu noti da misi grZlioba.........19<br />
musikaluri loto..........................................................24<br />
portreti musikaSi.........................................................26<br />
simReris wesebi...............................................................28<br />
viswavloT simRera.........................................................32<br />
niSnebi, romlebic gamoiyeneba musikis Casawerad...33<br />
taqti.................................................................................35<br />
risTvisaa saWiro musikaluri zoma?..........................38<br />
Seni musikaluri leqsikoni..........................................42<br />
guguli.............................................................................45<br />
musikaluri gaseirneba..................................................46<br />
redaqtori mzia CGxaiZe<br />
Tavi II. mxare, sadac Sen cxovrob<br />
alilo saqarTveloSi....................................................50<br />
rogor moaRwia Cven dromde qarTulma<br />
xalxurma simRerebma.....................................................53<br />
iavnana...............................................................................56<br />
qarTuli xalxuri sabavSvo simRerebi.......................60<br />
qarTuli xalxuri sakravebi........................................63<br />
guda-stviri....................................................................66<br />
gamomcemloba inteleqti<br />
Tbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #17 b<br />
25-05-22, 91-22-83, 8(99) 55-66-54<br />
faqsi: 25-05-22<br />
elfosta: inteleqti@caucasus.net, info@intelekti.ge<br />
ISBN 978-9941-430-28-2<br />
vebgverdi: www.intelekti.ge<br />
© gamomcemloba inteleqti, 2011.<br />
Tavi III. Sen da musika<br />
liga...................................................................................70<br />
musikalur salonSi........................................................73<br />
gaarkvie: ra gaxsovs, ra – ara?.....................................75<br />
arfa...................................................................................77<br />
laureati.........................................................................78<br />
vunderkindi....................................................................79<br />
musikaluri tempi...........................................................80<br />
ra aris melodia?............................................................82<br />
ra aris akompanementi?..................................................85<br />
sworad vweroT notebi..................................................88<br />
TeatrSi............................................................................90<br />
mozard mayurebelTa TeatrSi.....................................92<br />
Seni musikaluri leqsikoni .........................................95<br />
3
Tavi I<br />
musika Sen<br />
irgvliv
gakveTili<br />
1-2<br />
gaixsene: ra gaxsovs, ra – ara?<br />
Cemo patara megobaro, Sen ukve meoTxe klasSi swavlob. am xnis<br />
ganmavlobaSi bevri ram Seityve musikis Sesaxeb da vfiqrob, sakmao<br />
codna gaqvs imisaTvis, rom Zalian giyvardes musika.<br />
vidre musikaluri xelovnebis Sesaxeb siaxles mogawvdide,<br />
sainteresoa vicodeT, ra dagamaxsovrda warsul wlebSi naswavlidan.<br />
amis gasarkvevad gadaSale samuSao rveuli, sadac gTavazob saxaliso<br />
gamokiTxvas. Sevecdebi, davalebebi rTuli ar iyos.<br />
samuSao rveuli (davaleba 2)<br />
Cemi STabeWdileba<br />
moismine maswavleblis mier SemoTavazebuli<br />
musikaluri fragmenti da upasuxe kiTxvebze:<br />
• ra ganwyobileba Segiqmna mosmenilma musikam?<br />
• Seni azriT, risi gadmocema surda kompozitors?<br />
• xelmeored moismine da gamoicani sakravi,<br />
romelic JRerda am fragmentSi.<br />
• Sen mier mosmenili musika forteze (f) JRerda Tu<br />
pianoze (p)?<br />
samuSao rveuli (davaleba 1)<br />
1. sam Semsrulebels hqvia<br />
erT Semsrulebels hqvia<br />
2. notebs miuwere Tavisi saxelebi:<br />
3. gamoicani, romeli sakravebia da miuwere saxelebi:<br />
samuSao rveuli (davaleba 3)<br />
gaixsene am sityvebis mniSvneloba:<br />
forte<br />
piano<br />
fortepiano<br />
pianisti<br />
gansazRvre, ra aerTianebs am<br />
sityvebs.<br />
daakvirdi sanoto magaliTebs. Seni azriT, romeli<br />
fragmenti unda Sesruldes xmamaRla da romeli – Cumad?<br />
6 7
darwmunebuli var, yvela SekiTxvas advilad gaarTvi Tavi. es ki<br />
imas niSnavs, rom gasul wlebSi didi siyvaruliTa da mondomebiT<br />
ekidebodi musikalur ganaTlebas.<br />
axla ki droa, ganvagrZoT mogzauroba musikis umSvenieres samyaroSi.<br />
modi, daveufloT sanoto damwerlobas, gavecnoT kompozitorebs,<br />
Semsruleblebs, sakravebs. Sesabamisad, gakveTilebze<br />
moismen da Seasruleb rogorc qarTul xalxur simRerebs, ise profesiul<br />
Txzulebebs. es gaamdidrebs Sens musikalur STabeWdilebebs<br />
– Seni musikaluri Tvalsawieri ufro vrceli gaxdeba.<br />
samuSao rveuli (davaleba 4)<br />
!<br />
viqtorina<br />
klasi daiyos or jgufad. moismineT musikaluri nawarmoebi, Semdeg ki<br />
jgufebma rigrigobiT dausviT erTmaneTs kiTxvebi.<br />
Sejibris pirobebi:<br />
• jgufidan pasuxobs mxolod erTi moswavle.<br />
• jgufidan TiToeul wevrs mxolod erTxel aqvs pasuxis gacemis<br />
ufleba.<br />
• swori pasuxisTvis jgufi iRebs 1 qulas.<br />
• pasuxis mosafiqreblad jgufs eZleva 10 wami.<br />
• gaimarjvebs is jgufi, romelic met qulas daagrovebs.<br />
! !<br />
dawere, sazafxulo ardadegebze romeli musikaluri nawarmoebebi<br />
moismine? ra erqva am nawarmoebebs? visi SesrulebiT moismine? ratom<br />
mogewona? Sens Canawers ki aseTi saTauri eqneba:<br />
Cemi sazafxulo musikaluri Sexvedrebi<br />
I jgufi<br />
1. rogori xasiaTisaa mosmenili<br />
musikaluri fragmenti: mxiaruli Tu<br />
sevdiani?<br />
3. mosmenili musikaluri fragmenti<br />
vokaluria Tu instrumentuli?<br />
5. ganmarteT termini instrumentuli.<br />
7. aRwereT Tundac erTi sakravi,<br />
romlis tembric amoicaniT.<br />
9. violino xalxuri sakravia Tu<br />
klasikuri musikis instrumenti?<br />
11. ras niSnavs xalxuri musika?<br />
II jgufi<br />
2. ra hqvia musikaSi mxiarul<br />
ganwyobilebas?<br />
4. ganmarteT termini vokaluri.<br />
6. romeli sakravebis tembrebi<br />
amoicaniT mosmenil musikalur<br />
fragmentSi?<br />
8. dafaze xom ar daxatavdiT<br />
violinos?<br />
10. mosmenili musikaluri<br />
fragmenti xalxuria Tu<br />
klasikuri?<br />
12. daasaxeleT sami xalxuri<br />
simRera.<br />
SegiZlia SekiTxvebi Secvalo an Tavadac moifiqro da daamato. gisurveb<br />
warmatebas!<br />
8 9
gakveTili<br />
3-4<br />
sanoto anbani<br />
samuSao rveulSi (davaleba 5) cariel sanoto sistemaze gadaiwere<br />
es notebi:<br />
• notebs miuwere safexurebi;<br />
• TiToeul nots Tavze daawere Tavisi saxelwodeba;<br />
• axla ki, Seasrule simReriT;<br />
• imRere pirveli da meore safexuri notebis dasaxelebiT;<br />
• imRere pirveli – meore – mesame – meore – pirveli safexurebi<br />
notebis dasaxelebiT.<br />
! !<br />
• Seasrule zeda bgeraTrigi notebis dasaxelebiT;<br />
• Seasrule qveda bgeraTrigi notebis dasaxelebiT;<br />
• miuwere safexurebi TiToeul bgeraTrigs;<br />
• samuSao rveulSi (davaleba 8) zeda bgeraTrigis mexuTe safexuri<br />
gadaiwere sanoto xazebze;<br />
• qveda bgeraTrigis mesame da meSvide safexurebi ki iqve, meore<br />
sanoto xazebze gadawere.<br />
samuSao rveulSi (davaleba 7)<br />
xelmeored Seasrule jer pirveli, Semdeg meore bgeraTrigi. Seni<br />
azriT, romelia amaTgan maJoruli? minoruli?<br />
samuSao rveulSi<br />
(dava leba 6) dawere notebi<br />
Semdegi TanmimdevrobiT:<br />
sol-sol-mi-fa-re-mi-fa-sol<br />
daukari Sen mier Sesrulebuli<br />
sanoto Canaweri da gamoicani,<br />
romeli qarTuli xalxuri simReris<br />
sawyisi motivia?<br />
noti;<br />
• notebs miuwere momdevno ori<br />
• notebs miuwere wina ori<br />
noti.<br />
! !<br />
10 11
eqo<br />
I xma<br />
II xma<br />
aq warmodgenilia ori sxvadasxva piesis<br />
sanoto fragmenti. orive piesas erTi<br />
saxelwodeba aqvs – Cituna. sTxove maswavlebels,<br />
fortepianoze Seasrulos orive varianti, Sen ki<br />
upasuxe kiTxvebze:<br />
Seni azriT, romeli sanoto fragmenti<br />
Seasrula maswavlebelma pirvelad?<br />
romel variantSi moismine maRali, wvrili<br />
bgerebi, pirvelSi Tu meoreSi?<br />
• Caxede sanoto magaliTebs, romel magaliTSi weria notebi zeda xazebze?<br />
• romel magaliTSi weria notebi qveda xazebze?<br />
• gaixsene, saidan iwyeba sanoto xazebis aTvla, qvemodan zemoT Tu, piriqiT,<br />
zemodan qvemoT?<br />
• Seni azriT, rogori JReradoba eqneba nots, Tu mas maRal xazebze davwerT<br />
– wvrili – maRali Tu boxi – dabali?<br />
• sTxove maswavlebels, daukras sanoto magaliTi, Sen ki moismine igi: pirveli<br />
xma maRalia (wvrilia) Tu dabali, boxi meore xmasTan SedarebiT?<br />
• xelmeored mosmenisas, Tvali adevne sanoto Canawers, romeli xma iwyebs<br />
simReras – pirveli Tu meore?<br />
• pirveli xma zustad imeorebs meore xmis notebs?<br />
• ahyevi simReriT musikas. taSiT aRniSne is adgili,<br />
sadac eqos gamoxmaureba arazusti iqneba.<br />
12 13
gakveTili<br />
koncertze<br />
5-6<br />
iyo erTi biWi. cqviti bavSvi iyo da yvelaferi ainteresebda. gansakuTrebiT<br />
skolaSi siaruli da musikis gakveTilebi uyvarda. uamravi<br />
simRera icoda...<br />
erT dRes mSoblebma biWuna simfoniuri musikis koncertze waiyvanes.<br />
man arc ki icoda, ra iyo koncerti, radgan jer ar iyo namyofi.<br />
uecrad yvelaferi miyuCda da marcxena karidan viRac gamovida. mamam Tqva, diri-<br />
Joriao.<br />
– albaT, am musikosebis maswavlebeli, – gaifiqra biWma.<br />
modis. yvelas esalmeba. yvela mowiwebiT Tavs ukravs. xalxi taSiT xvdeba.<br />
!<br />
! !<br />
ganmarte, vin aris diriJori?<br />
samuSao rveulSi (davaleba 9)<br />
CarCoSi Caxate violino<br />
! !<br />
Sen ici, ra aris koncerti?<br />
yofilxar koncertze?<br />
diriJori dadga amaRlebul adgilze, Tavi daukra<br />
yvelas, Semdeg zurgi Seaqcia darbazs da xelebi aswia.<br />
darbazSi siCume Camovarda. diriJorma xeli aiqnia da<br />
orkestri aJRerda. jer yvela sakravi ara – mxolod<br />
violinoebi.<br />
rogori musika JRerda im koncertze<br />
– xalxuri Tu profesiuli, kompozitoris<br />
mier Seqmnili?<br />
... biWuna mSoblebTan erTad SenobaSi Sevida.<br />
ra kargi sanaxavi iyo iqauroba! Tavi namdvil<br />
sasaxleSi egona! mas marmariloskedlebiani<br />
farTod gaSlili vestibiuli (mTavari Sesasvleli)<br />
moewona, moewona marmarilos kibec,<br />
uzarmazari, gaCaxCaxebuli darbazic, romelic<br />
xalxiT iyo savse.<br />
...Semdeg maT SeuerTda sxva sakravebic<br />
– fleita, hoboi, klarneti, violonCelo...<br />
musika Tavidan p-ze JRerda,<br />
Semdeg TandaTan gaZlierda da f-s<br />
miaRwia. sxvaTa Soris, f-c, Tavis mxriv,<br />
gaZlierda da fff (sam forteze, fortisimoze)<br />
aJRerda.<br />
biWuna ise gaitaca musikam, rom irgvliv verafers amCnevda –<br />
misi arseba mTlianad moicva scenidan gadmoRvrilma hangebma.<br />
moeCvena, rom sadRac mifrinavs, jer ganucdeli sixaruli daeufla...<br />
male yvelaferi dasrulda ... musika... koncerti...<br />
14 15
aRtacebuli xalxi taSs ukravs. etyoba, moswonT.<br />
diriJori Tavs ukravs. dedam hkiTxa biWunas,<br />
moewona Tu ara koncerti.<br />
– ki, ki, – ambobs biWuna, – amas winaT<br />
cirkSi Zalian vimxiarule, Tumca simfoniuri<br />
musikis koncertzec kargi yofila.<br />
sami-oTxi dRis Semdeg pataram SemTxveviT<br />
televiziiT moismina swored is musika, romelic koncertze<br />
JRerda.<br />
– es xom is musikaa! – SesZaxa aRtacebulma.<br />
gavida dro, biWunas koncerti aRar axsovda, Tumca xSirad axsendeboda is<br />
SegrZneba, romelic am didebuli musikis mosmenisas gauCnda.<br />
!<br />
moZebne teqstSi sityvebi, romlebic<br />
musikas mogagonebs. Semdeg<br />
es sityvebi samuSao rveulSi (davaleba<br />
10) Cawere yvavilis furclebSi.<br />
musika<br />
! !<br />
imave sityvebis daxmarebiT samuSao rveulSi (davaleba 11)<br />
Seavse aseTi cxrili:<br />
orkestris<br />
xelmZRvaneli<br />
musikaluri<br />
sakravebi<br />
romeli melodia moismina biWunam...<br />
bgeris siZlieris<br />
aRmniSvneli<br />
terminebi<br />
axla ki unda mogiTxro im nawarmoebze,<br />
romelic biWunam koncertze<br />
moismina da gagacno misi Semqmneli kompozitoric.<br />
nawarmoebi, romelmac biWuna<br />
aRtacebaSi moiyvana, beThovenis<br />
mecxre simfoniis bolo nawilidanaa.<br />
ludvig van beThoveni – udidesi<br />
germaneli kompozitori – cxovrobda<br />
daaxloebiT 200 wlis win. man dawera mravali SesaniSnavi musikaluri<br />
nawarmoebi. maT Soris cxra simfonia.<br />
simfonia didi moculobis saorkestro Txzulebaa, romelic ramdenime<br />
nawilisagan Sedgeba (ZiriTadad oTxnawiliania).<br />
! ! Seasrule es sanoto fragmenti notebis dasaxelebiT;<br />
Sen mier wakiTxul teqstSi bevri musikaluri termini Segxvda.<br />
zogi nacnobia, zogic jer ar giswavlia. amjerad SevCerdeT<br />
dinamikaze.<br />
berZnulad dinamika Zalas niSnavs. musikaSi ki es sityva<br />
xmovanebis siZlieres gamoxatavs. Sen ukve icnob ai, am niSnebs<br />
– f da p. diax, f forte (xmamaRla) da p piano (xmadabla). axla<br />
gagacnob axal terminebs:<br />
meco-forte – mf arc ise xmamaRla<br />
meco-piano – mp naxevrad Cumad.<br />
albaT SeniSnavdi, rom notebs qveS uweria mf . gaiTvaliswine melodiis<br />
Sesrulebisas.<br />
16 17