ERDI-AHOZKOTASUNAREN LITERATUR ESTILOAZ - Euskaltzaindia

20 EUSKERA - XXXIV (2. a1dia)
Horretarako, gaiaren zenbait alderdi nagusi azalduko ditugu:
1. Idazkeraren erakus-aukera edo "muestreo" bat.
2. Idazkeraren literatur fenomenologia.
3. Erdi-ahozkotasunaren estiloaz.
4. Ondorio orokorrak.
Lau urrats hauetan datza gaurko mintzaldi honen saiabidea.
I. IDAZKERAREN ERAKUS-AUKERA EDO "MUESTREO" BAT
Ahozkotasunean bizi izan diren jendeak, eta gure kultur ingurune
jakinaz ari garelarik, bai banaka eta bai taldeka, idazkiez eta izkribuez
baliatzen hasten direla gauza garbia da. Eta bilakabide honen hari nagusiak
ematea, idazkera noiz eta nola sartu zen aditzera ematea, guretzat
ezinezkoa bada ere (eta ez hain beharrezko gainera gure helburuetarako),
aipa ditzakegu zenbait adierazpen baliotsu, gure gaiaren argigarri direnak,
eta mintzaldi honi apio eta sarrera bat emango diotenak.
1. Eskuizkribuak
Gure gaiaren harira, argitalpenak badira ere garrantzirik haundiena
dutenak, eskuizkribuen munduko xehetasunek ere badute, idazkeraren
fenomenologiari buruz, kontuan hartzeko den fiabardurarik. Zenbait eratako
eskuidatziak aurkez ditzagun.
1.1. Norberaren gordailu kutun direnak
Hala zen, adibidez, Oiartzungo "Alkate Xaharrene"-ko neskatxak
"berekin zuen karteratxoa, beste bertso berri zenbaitekin Santa Klararen
koplak kopiatuta gordetzen zituena, isilpean kantatzeko" (5).
Eraginik txikienetarikoa du jokalmolde honek, bai testuen produkzioan,
bai kontsumoan eta bai zabalkundean. Norberaren mailan bukatzen
da testuon eragin-indarra.
(5) M. LEKUONA: Bi antzerki ta itzaldi bat, "Kuliska 50rta", 56 z., "Itxaropena",
Zarauz, 1965, 108-109 or.