Mamocana #1 - ieeetsu
Mamocana #1 - ieeetsu
Mamocana #1 - ieeetsu
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ma m o c a n a <strong>#1</strong><br />
orTqladqcevis kuTri siTbos gansazRvra<br />
N nivTierebis gadasvlas Txevadidan airad mdgomareobaSi orTqlad<br />
qceva ewodeba. Aam dros mniSnelovnad izrdeba saSualo manZili<br />
molekulebs Soris, rasac ewinaaRmdegebian molekulebs Soris arsebuli<br />
SeWidulobis Zalebi da garegani wneva. Aam Zalebis winaaRmdeg sruldeba<br />
muSaoba garedan miRebuli siTbos an sxeulis Sinagani energiis xarjze.<br />
orTqladqcevis kuTri siTbo ewodeba siTbos im raodenobas,<br />
romelic saWiroa mudmivi temperaturis dros erTeulovani masis siTxis<br />
orTqlad gardaqmnisaTvis.<br />
Tu wylian kalorimetrSi garkveuli raodenobis orTqls<br />
gavatarebT, orTqli wylad iqceva (kondensirdeba). Kkondensirebis dros<br />
xdeba kalorimetris, wylisa da masSi moTavsebuli sxeulebis gaTboba<br />
manamde, sanam kondensirebuli orTqli, wyali da kalorimetri ar<br />
miiReben saerTo temperaturas. Aam dros orTqli kargavs siTbos<br />
raodenobas:<br />
<br />
Q m c m t <br />
(1)<br />
2 2<br />
sadac orTqladqcevis kuTri siTboa, m - kondensirebuli orTqlis<br />
masa, c 2<br />
- wylis kuTri siTbotevadoba temperaturaTa intervalSi -dan<br />
t2<br />
-mde, t2<br />
-orTqlis sawyisi temperatura, - saboloo temperatura.<br />
siTbos am raodenobas iZens kalorimetri, wyali da masSi<br />
moTavsebuli sxeulebi:<br />
<br />
1
Q c M q t<br />
(2)<br />
1 1<br />
sadac c 1<br />
-wylis kuTri siTbotevadobaa temperaturaTa intervalSi t 1<br />
-dan<br />
-mde, M -wylis masa, q - siTbos raodenoba, romelic xmardeba<br />
kalorimetris da masSi moTavsebuli sxeulebis 1 0 -iT gaTbobas. t 1<br />
-wylis<br />
sawyisi temperatura.<br />
Tu mxedvelobaSi ar miviRebT siTbos mcire danakargebs, siTburi<br />
balansis gantolebas eqneba Semdegi saxe:<br />
m c2mt2 c1M q<br />
t1<br />
<br />
(3)<br />
saidanac<br />
<br />
c M q<br />
t<br />
<br />
1 1<br />
c2 t2<br />
<br />
(4)<br />
m<br />
KkalorimetrSi asxia M ' masis wyali. wyliani kalorimetris sawyisi<br />
temperaturaa t<br />
1<br />
' . igi SeiZleba gavaTboT t 2<br />
' temperaturamde spiralis<br />
meSveobiT.<br />
Tu spiralSi gamavali denis Zala aris J , masze modebuli Zabva -U ,<br />
maSin drois ganmavlobaSi gamoyofili siTbos raodenoba (kaloriebSi)<br />
joul-lencis kanonis Tanaxmad ganisazRvreba formuliT:<br />
Q' 0.24JU<br />
siTbos es raodenoba ixarjeba, kalorimetris, wylis da masSi<br />
moTavsebuli sxeulebis gasaTbobad:<br />
<br />
Q' cM ' t ' t ' q t ' t '<br />
2 1 2 1<br />
Uukanaskneli ori tolobidan miiReba q -s mniSvneloba:<br />
<br />
<br />
q<br />
<br />
0.24JU<br />
cM<br />
'<br />
t<br />
(5)<br />
2'<br />
t1'<br />
xelsawyos aRwera<br />
xelsawyo, romlis saSualebiT ganisazRvreba orTqladqcevis kuTri<br />
siTbo, Seicavs kalorimetrs (sareviT, TermometriT, spiraliT,<br />
maduRaraTi, deflegmatoriT ) da gamaTbobels.Ddeflegmatoris<br />
daniSnulebaa Seakavos rezinis milebSi orTqlis kondensaciis Sedegad<br />
miRebuli wyali. (kondensaciis Sedegad warmoqmnili wylis Sesvla<br />
kalorimetrSi gamoiwvevda gamoTvlebSi Secdomebis Setanas).<br />
samuSaos SesrulebaD<br />
2
1. kalorimetrisa da masSi moTavsebuli sxeulebisTvis q sididis<br />
gansazRvra.<br />
2. orTqladqcevis kuTri siTbos gansazRvra.<br />
1. q s i d i d i s g a n s a z R v r a<br />
1. maduRaraSi CaasxiT wyali (naxevramde) da dadgiT eleqtroquraze<br />
asaduReblad. (amiT momzaddeba samuSaos meore nawili)<br />
Y<br />
2. aawyveT eleqtruli wredi mocemuli sqemis mixedviT, CaasxiT<br />
kalorimetrSi wyali ise, rom spirali daifaros. daayeneT denis<br />
Zalis da Zabvis miTiTebuli reJimi.<br />
awyobili wredi xelZRvanelis gareSe ar CarToT.<br />
3. gadmoasxiT kalorimetridan wyali da gansazRvreT kalorimetris<br />
Mmasa M<br />
1<br />
' teqnikur sasworze awonviT 0.1 g-is sizustiT.<br />
4.kvlav CaasxiT kalorimetrSi wyali da imave sasworze awonviT<br />
gansazRvreT wyliani kalorimetris masa M<br />
2<br />
'.<br />
kalorimetrSi moTavsebuli wylis masa<br />
M ' M ' M '<br />
2 1<br />
0<br />
5. CarTeT sarevi, gazomeT wylis sawyisi temperatura 0.1 -is sizustiT.<br />
6. gazomeT oTaxis temperatura.<br />
7. erTdroulad CarTeT eleqtruli wredi da wamsazomi.<br />
deni gaatareT manamde, vidre wylis saboloo temperatura ar aiwevs<br />
oTaxis temperaturaze zeviT imdeni gradusiT, ramdeniTac wylis<br />
sawyisi temperatura naklebi iyo oTaxis temperaturaze. gazomeT<br />
wredSi gamavali deni, Zabva da denis dinebis dro.<br />
8. denisa da wamsazomis erTdrouli gamorTvis Semdeg gazomeT<br />
saboloo maqsimaluri temperatura t<br />
2<br />
' (saboloo temperaturis<br />
aTvlamde sarevi ar unda gamoirTos).<br />
9. miRebuli Sedegebis CasmiT (5)-Si gamoTvaleT q sidide.<br />
2. orTqladqcevis kuTri siTbos gansazRvra<br />
1. SecvaleT wyali kalorimetrSi. Kkvlav gansazRvreT misi masa M<br />
M M2<br />
M1<br />
M<br />
2<br />
-wyliani kalorimetris masaa -s gansazRvrisaTvis.<br />
2. maduRaraSi wylis aduRebis Semdeg gazomeT kalorimetrSi<br />
moTavsebuli wylis sawyisi temperatura t 1<br />
.<br />
3. deflegmatoris mili CauSviT kalorimetrSi. roca temperatura<br />
0 0<br />
miaRwevs 40 45 , deflegmatori amoiReT kalorimetridan da<br />
sarevis muSaobis Seuwyvetelad gazomeT saboloo maqsimaluri<br />
temperatura.<br />
M .<br />
4. awoneT kalorimetri kondensirebul orTqlTan erTad 3<br />
gansazRvreT kondensirebuli orTqlis masa<br />
3 2<br />
m M M .<br />
5. barometrze gazomeT atmosferuli wneva mm Hg -Si da cxrilidan<br />
gansazRvreT orTqlis temperatura.<br />
6. gazomvebiT da cxrilebiT miRebuli sididebi CasviT (4) formulaSi<br />
da gansazRvreT .<br />
3
wylis duRilis temperatura sxvadasxva wnevaze<br />
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9<br />
680 95.9138 .9542 .9946 .0349 .0751 .1153 .1555 .1956 .2356 .2756<br />
690 97.3156 .3555 .3954 .4352 .4749 .5146 .5543 .5939 .6335 .6730<br />
700 97.7125 .7519 .7913 .8307 .8700 .9092 .9484 .9876 .0267 .0657<br />
710 98.1048 .1437 .1827 .2216 .2604 .2992 .3379 .3766 .4153 .4539<br />
720 98.4225 .5310 .5695 .6079 .6463 .6846 .7229 .7612 .7994 .8376<br />
730 98.8757 .9138 .9519 .9899 99.0278 .0657 .1036 .1414 .1792 .2170<br />
740 99.2547 .2921 .3300 .3675 .4051 .4426 .4800 .5174 .5548 .5621<br />
750 99.6294 .6667 .7039 .7410 .7781 .8152 .8523 .8893 .9262 .9631<br />
760 100.0000 .0368 .0736 .1104 .1471 .1038 .2204 .2570 .2936 .3301<br />
770 100.3666 .4030 4394 .4750 .5121 .5484 .5846 .6208 .6570 .6932<br />
780 100.7293 .7653 .8013 .8373 .8733 .9092 .9450 .9808 .0166 .0524<br />
790 101.0881 .1238 .1594 .1950 .2306 .2661 .3016 .3371 .3725 .4079<br />
wylis kuTri siTbotevadoba sxvadasxva temperaturaze j/g 0 C<br />
t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9<br />
0 4.2174 .4.2138 4.2104 4.2074 4.2075 4.2069 4.1996 4.1974 4.1954 4.1936<br />
10 4.1919 4.1904 4.1890 4.1877 4.1866 4.1855 4.1846 4.1837 4.1829 4.1822<br />
20 4.1816 4.1810 4.1805 4.1801 4.1797 4.1793 4.1790 4.1787 4.1758 4.1783<br />
30 4.1782 4.1781 4.1780 4.1780 4.1779 4.1779 4.1780 4.1780 4.1781 4.1782<br />
40 4.1783 4.1784 4.1786 4.1788 4.1789 4.1792 4.1794 4.1796 4.1799 4.1801<br />
50 4.1804 4.1807 4.1811 4.1814 4.1817 4.1821 4.1825 4.1829 4.1833 4.1837<br />
60 4.1893 4.1899 4.1905 4.1912 4.1918 4.1925 4.1932 4.1939 4.1946 4.1954<br />
70 4.1893 4.1899 4.1905 4.1912 4.1918 4.1925 4.1932 4.1939 4.1946 4.1954<br />
80 4.1961 4.1969 4.1977 4.1985 4.1994 4.2002 4.2011 4.2020 4.2029 4.2039<br />
90 4.2048 4.2058 4.2068 4.2078 4.2089 4.2100 4.2111 4.2122 4.2133 4.2145<br />
4
literatura<br />
1. v. parkaZe, g. gamcemliZe, d. daTebaSvili, v. jafariZe.<br />
laboratoriuli praqtikumi fizikaSi, nawili I, gv. 273. Tsu, 1960.<br />
2. laboratoriuli praqtikumi molekulur fizikaSi, j. caavas<br />
redaqciiT. gv. 20. Tb., 2006.<br />
3. Э. Л. Андроникашвили, Г. А. Гамцемлидзе, О. А. Канчели, Ю. Г. Мамаладзе.<br />
Лабораторные работы по физике. стр. 94. М., ФМ, 1961.<br />
5