21.12.2013 Views

Mamocana #1 - ieeetsu

Mamocana #1 - ieeetsu

Mamocana #1 - ieeetsu

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ma m o c a n a <strong>#1</strong><br />

orTqladqcevis kuTri siTbos gansazRvra<br />

N nivTierebis gadasvlas Txevadidan airad mdgomareobaSi orTqlad<br />

qceva ewodeba. Aam dros mniSnelovnad izrdeba saSualo manZili<br />

molekulebs Soris, rasac ewinaaRmdegebian molekulebs Soris arsebuli<br />

SeWidulobis Zalebi da garegani wneva. Aam Zalebis winaaRmdeg sruldeba<br />

muSaoba garedan miRebuli siTbos an sxeulis Sinagani energiis xarjze.<br />

orTqladqcevis kuTri siTbo ewodeba siTbos im raodenobas,<br />

romelic saWiroa mudmivi temperaturis dros erTeulovani masis siTxis<br />

orTqlad gardaqmnisaTvis.<br />

Tu wylian kalorimetrSi garkveuli raodenobis orTqls<br />

gavatarebT, orTqli wylad iqceva (kondensirdeba). Kkondensirebis dros<br />

xdeba kalorimetris, wylisa da masSi moTavsebuli sxeulebis gaTboba<br />

manamde, sanam kondensirebuli orTqli, wyali da kalorimetri ar<br />

miiReben saerTo temperaturas. Aam dros orTqli kargavs siTbos<br />

raodenobas:<br />

<br />

Q m c m t <br />

(1)<br />

2 2<br />

sadac orTqladqcevis kuTri siTboa, m - kondensirebuli orTqlis<br />

masa, c 2<br />

- wylis kuTri siTbotevadoba temperaturaTa intervalSi -dan<br />

t2<br />

-mde, t2<br />

-orTqlis sawyisi temperatura, - saboloo temperatura.<br />

siTbos am raodenobas iZens kalorimetri, wyali da masSi<br />

moTavsebuli sxeulebi:<br />

<br />

1


Q c M q t<br />

(2)<br />

1 1<br />

sadac c 1<br />

-wylis kuTri siTbotevadobaa temperaturaTa intervalSi t 1<br />

-dan<br />

-mde, M -wylis masa, q - siTbos raodenoba, romelic xmardeba<br />

kalorimetris da masSi moTavsebuli sxeulebis 1 0 -iT gaTbobas. t 1<br />

-wylis<br />

sawyisi temperatura.<br />

Tu mxedvelobaSi ar miviRebT siTbos mcire danakargebs, siTburi<br />

balansis gantolebas eqneba Semdegi saxe:<br />

m c2mt2 c1M q<br />

t1<br />

<br />

(3)<br />

saidanac<br />

<br />

c M q<br />

t<br />

<br />

1 1<br />

c2 t2<br />

<br />

(4)<br />

m<br />

KkalorimetrSi asxia M ' masis wyali. wyliani kalorimetris sawyisi<br />

temperaturaa t<br />

1<br />

' . igi SeiZleba gavaTboT t 2<br />

' temperaturamde spiralis<br />

meSveobiT.<br />

Tu spiralSi gamavali denis Zala aris J , masze modebuli Zabva -U ,<br />

maSin drois ganmavlobaSi gamoyofili siTbos raodenoba (kaloriebSi)<br />

joul-lencis kanonis Tanaxmad ganisazRvreba formuliT:<br />

Q' 0.24JU<br />

siTbos es raodenoba ixarjeba, kalorimetris, wylis da masSi<br />

moTavsebuli sxeulebis gasaTbobad:<br />

<br />

Q' cM ' t ' t ' q t ' t '<br />

2 1 2 1<br />

Uukanaskneli ori tolobidan miiReba q -s mniSvneloba:<br />

<br />

<br />

q<br />

<br />

0.24JU<br />

cM<br />

'<br />

t<br />

(5)<br />

2'<br />

t1'<br />

xelsawyos aRwera<br />

xelsawyo, romlis saSualebiT ganisazRvreba orTqladqcevis kuTri<br />

siTbo, Seicavs kalorimetrs (sareviT, TermometriT, spiraliT,<br />

maduRaraTi, deflegmatoriT ) da gamaTbobels.Ddeflegmatoris<br />

daniSnulebaa Seakavos rezinis milebSi orTqlis kondensaciis Sedegad<br />

miRebuli wyali. (kondensaciis Sedegad warmoqmnili wylis Sesvla<br />

kalorimetrSi gamoiwvevda gamoTvlebSi Secdomebis Setanas).<br />

samuSaos SesrulebaD<br />

2


1. kalorimetrisa da masSi moTavsebuli sxeulebisTvis q sididis<br />

gansazRvra.<br />

2. orTqladqcevis kuTri siTbos gansazRvra.<br />

1. q s i d i d i s g a n s a z R v r a<br />

1. maduRaraSi CaasxiT wyali (naxevramde) da dadgiT eleqtroquraze<br />

asaduReblad. (amiT momzaddeba samuSaos meore nawili)<br />

Y<br />

2. aawyveT eleqtruli wredi mocemuli sqemis mixedviT, CaasxiT<br />

kalorimetrSi wyali ise, rom spirali daifaros. daayeneT denis<br />

Zalis da Zabvis miTiTebuli reJimi.<br />

awyobili wredi xelZRvanelis gareSe ar CarToT.<br />

3. gadmoasxiT kalorimetridan wyali da gansazRvreT kalorimetris<br />

Mmasa M<br />

1<br />

' teqnikur sasworze awonviT 0.1 g-is sizustiT.<br />

4.kvlav CaasxiT kalorimetrSi wyali da imave sasworze awonviT<br />

gansazRvreT wyliani kalorimetris masa M<br />

2<br />

'.<br />

kalorimetrSi moTavsebuli wylis masa<br />

M ' M ' M '<br />

2 1<br />

0<br />

5. CarTeT sarevi, gazomeT wylis sawyisi temperatura 0.1 -is sizustiT.<br />

6. gazomeT oTaxis temperatura.<br />

7. erTdroulad CarTeT eleqtruli wredi da wamsazomi.<br />

deni gaatareT manamde, vidre wylis saboloo temperatura ar aiwevs<br />

oTaxis temperaturaze zeviT imdeni gradusiT, ramdeniTac wylis<br />

sawyisi temperatura naklebi iyo oTaxis temperaturaze. gazomeT<br />

wredSi gamavali deni, Zabva da denis dinebis dro.<br />

8. denisa da wamsazomis erTdrouli gamorTvis Semdeg gazomeT<br />

saboloo maqsimaluri temperatura t<br />

2<br />

' (saboloo temperaturis<br />

aTvlamde sarevi ar unda gamoirTos).<br />

9. miRebuli Sedegebis CasmiT (5)-Si gamoTvaleT q sidide.<br />

2. orTqladqcevis kuTri siTbos gansazRvra<br />

1. SecvaleT wyali kalorimetrSi. Kkvlav gansazRvreT misi masa M<br />

M M2<br />

M1<br />

M<br />

2<br />

-wyliani kalorimetris masaa -s gansazRvrisaTvis.<br />

2. maduRaraSi wylis aduRebis Semdeg gazomeT kalorimetrSi<br />

moTavsebuli wylis sawyisi temperatura t 1<br />

.<br />

3. deflegmatoris mili CauSviT kalorimetrSi. roca temperatura<br />

0 0<br />

miaRwevs 40 45 , deflegmatori amoiReT kalorimetridan da<br />

sarevis muSaobis Seuwyvetelad gazomeT saboloo maqsimaluri<br />

temperatura.<br />

M .<br />

4. awoneT kalorimetri kondensirebul orTqlTan erTad 3<br />

gansazRvreT kondensirebuli orTqlis masa<br />

3 2<br />

m M M .<br />

5. barometrze gazomeT atmosferuli wneva mm Hg -Si da cxrilidan<br />

gansazRvreT orTqlis temperatura.<br />

6. gazomvebiT da cxrilebiT miRebuli sididebi CasviT (4) formulaSi<br />

da gansazRvreT .<br />

3


wylis duRilis temperatura sxvadasxva wnevaze<br />

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9<br />

680 95.9138 .9542 .9946 .0349 .0751 .1153 .1555 .1956 .2356 .2756<br />

690 97.3156 .3555 .3954 .4352 .4749 .5146 .5543 .5939 .6335 .6730<br />

700 97.7125 .7519 .7913 .8307 .8700 .9092 .9484 .9876 .0267 .0657<br />

710 98.1048 .1437 .1827 .2216 .2604 .2992 .3379 .3766 .4153 .4539<br />

720 98.4225 .5310 .5695 .6079 .6463 .6846 .7229 .7612 .7994 .8376<br />

730 98.8757 .9138 .9519 .9899 99.0278 .0657 .1036 .1414 .1792 .2170<br />

740 99.2547 .2921 .3300 .3675 .4051 .4426 .4800 .5174 .5548 .5621<br />

750 99.6294 .6667 .7039 .7410 .7781 .8152 .8523 .8893 .9262 .9631<br />

760 100.0000 .0368 .0736 .1104 .1471 .1038 .2204 .2570 .2936 .3301<br />

770 100.3666 .4030 4394 .4750 .5121 .5484 .5846 .6208 .6570 .6932<br />

780 100.7293 .7653 .8013 .8373 .8733 .9092 .9450 .9808 .0166 .0524<br />

790 101.0881 .1238 .1594 .1950 .2306 .2661 .3016 .3371 .3725 .4079<br />

wylis kuTri siTbotevadoba sxvadasxva temperaturaze j/g 0 C<br />

t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9<br />

0 4.2174 .4.2138 4.2104 4.2074 4.2075 4.2069 4.1996 4.1974 4.1954 4.1936<br />

10 4.1919 4.1904 4.1890 4.1877 4.1866 4.1855 4.1846 4.1837 4.1829 4.1822<br />

20 4.1816 4.1810 4.1805 4.1801 4.1797 4.1793 4.1790 4.1787 4.1758 4.1783<br />

30 4.1782 4.1781 4.1780 4.1780 4.1779 4.1779 4.1780 4.1780 4.1781 4.1782<br />

40 4.1783 4.1784 4.1786 4.1788 4.1789 4.1792 4.1794 4.1796 4.1799 4.1801<br />

50 4.1804 4.1807 4.1811 4.1814 4.1817 4.1821 4.1825 4.1829 4.1833 4.1837<br />

60 4.1893 4.1899 4.1905 4.1912 4.1918 4.1925 4.1932 4.1939 4.1946 4.1954<br />

70 4.1893 4.1899 4.1905 4.1912 4.1918 4.1925 4.1932 4.1939 4.1946 4.1954<br />

80 4.1961 4.1969 4.1977 4.1985 4.1994 4.2002 4.2011 4.2020 4.2029 4.2039<br />

90 4.2048 4.2058 4.2068 4.2078 4.2089 4.2100 4.2111 4.2122 4.2133 4.2145<br />

4


literatura<br />

1. v. parkaZe, g. gamcemliZe, d. daTebaSvili, v. jafariZe.<br />

laboratoriuli praqtikumi fizikaSi, nawili I, gv. 273. Tsu, 1960.<br />

2. laboratoriuli praqtikumi molekulur fizikaSi, j. caavas<br />

redaqciiT. gv. 20. Tb., 2006.<br />

3. Э. Л. Андроникашвили, Г. А. Гамцемлидзе, О. А. Канчели, Ю. Г. Мамаладзе.<br />

Лабораторные работы по физике. стр. 94. М., ФМ, 1961.<br />

5

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!