04.11.2013 Views

Benedikt Ledebur.pmd

Benedikt Ledebur.pmd

Benedikt Ledebur.pmd

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

merwyuli


BENEDIKT LEDEBUR<br />

BAUKASTEN<br />

Poesie<br />

Essays<br />

Ausgewählt und herausgegeben von<br />

Dato Barbakadse<br />

Semdgeneli da gamomcemeli<br />

daTo barbaqaZe<br />

wignis gasaformeblad gamoyenebulia oleg timCenkos<br />

ferweruli tilo leopardebTan moTamaSe.<br />

MERTSKULI VERLAG<br />

Tbilissi 2011<br />

ISBN 978-9941-0-3978-2


enediqt ledeburi<br />

kuburebi<br />

poezia<br />

esseebi


wigni eZRvneba Cems megobars, Tamar sirbilaZes,<br />

am proeqtis ganxorcielebiT gamowveuli<br />

Cveni saerTo sixarulis aRsaniSnad.<br />

d. b.<br />

4


gamomcemlis winasityva<br />

germaneli poetis, benediqt ledeburis, fenomeni mravalmxriv<br />

sainteresoa Tanamedrove germanulenovan poeziaSi. is aris ara<br />

mxolod aleqsandriuli yaidis xelovani da ostati, aramed – italiuri,<br />

franguli da inglisurenovani poeziis mTargmneli, Targmanis<br />

Teoretikosi, evropuli avangardis mkvlevari, filosofiuri<br />

da literaturul-istoriuli Sromebis avtori da artkritikosi.<br />

misi poeziis esTetika saTaves erTdroulad klasikuri evropuli<br />

tradiciidan da avangardis gamocdilebidan iRebs. konvenciur<br />

saleqso sazomebSi moqceuli, xazgasmulad konvenciur yalibSi<br />

Casxmuli suraT-xatebi mkiTxvelis Tvalwin sakuTar, uxilav<br />

formebs da logikur Tanmimdevrobebs qmnian, romlebic formalurad<br />

mocemul CarCoebs erTdroulad ganamtkiceben da uaryofen,<br />

aRiareben da parodireben maTze. es aris abstraqtuli tilo-leqsebi,<br />

romelTa simZimis centri mkiTxvelis Tvalwin gadaadgildeba<br />

striqonidan striqonisken, xatidan xatisken, magram saboloo<br />

jamSi mainc leqsis plastikuri mTlianobis gamokveTas emsaxureba.<br />

yoveli aseTi leqsi-artefaqti ki gadaqceulia iseT pirvelad<br />

realobad, romelic mxolod xalisianad erToba, mxolod TamaSobs<br />

garemomcveli "obieqturi" sinamdviliT, win uswrebs am ukanasknels<br />

da aqcevs mas saSen masalad da ara umetesad.<br />

ledeburis esTetikisTvis damaxasiaTebelia abstraqtuli tiloebis<br />

Seqmna ara filosofiuri ganazrebebiT da ganzogadebebiT,<br />

aramed – ukiduresad konkretuli da sagnobrivi suraT-xatebis<br />

mdinarebebiT, romlebic, paradoqsulad rom gamovTqvaT, arsad<br />

ar iwyeba, aramed mxolod grZeldeba, rogorc Sewyvetili saubari.<br />

aq avtori mkiTxvelis winaSe ki ar iwyebs, aramed yovelTvis TiTqosda<br />

moulodnelad ganagrZobs gamocdilebis gadmocemas da swored<br />

Txrobis nebismieri aseTi gangrZoba iqceva poeturi komunikaciis<br />

morig aTvlis wertilad, anu es leqsebi mTeli TavianTi<br />

mocemulobiT mxolod gagrZelebebia (da ara fragmentebi), Tumca<br />

ki – leqsis sxeulis konturebiT pirobiTad dasazRvruli da ase<br />

gamovlenili.<br />

erTi mniSvnelovani maxasiaTebeli, romelic TvalSi ecema mki-<br />

Txvels: ferebis siuxvis, cocxali Tu aracocxali bunebis mdidari<br />

leqsikonis, yoveldRiuri yofis detalebiT "damSvenebuli"<br />

5


aRwerebis miuxedavad, benediqt ledeburis SemoqmedebaSi Sinagani<br />

da garegani realobis, logikuris da alogikuris, realuris<br />

da irealuris dixotomia gauqmebulia, es sakiTxi masTan saerTod<br />

ar dgas, vinaidan nebismieri "auTenturi" sagani Tu movlena xelovnebis<br />

mier sabolood "aneqsirebuli" samyaros funqciaa da ara<br />

umetesi; aseT samyaroSi ki naxati SeiZleba mxatvarze ufro realuri<br />

iyos, leqsi – poetze, simRera – momReralze, an – piriqiT.<br />

miuxedavad imisa, rom wignSi warmodgenili leqsebis ukan TiTqmis<br />

ukidures zRvramde miyvanili maTematikuri struqturebi da<br />

rTuli kombinatoruli TamaSebis xelovneba dgas, TviT teqsti am<br />

codniT "dabmuli" ar aris da es Tavisufleba mkiTxvelsac meti<br />

SemoqmedebiTi Tana-TamaSisken ubiZgebs. SesaZloa, es Taviseburebac<br />

gamoarCevdes avtoris esTetikur sistemas germanulenovani<br />

poeziis sxva, dResdReobiT gavleniani da ukve TiTqmis akademizmad<br />

gadaqceuli inteleqtualuri TamaSebis im teqnikisgan,<br />

romelic 90-iani wlebis mere aRiarebul avtorebs Soris pirvel<br />

rigSi durs grunbainis saxelTan asocirdeba. aq germanuli da avstriuli<br />

tradiciebis urTierTSepirispirebac marTebuli Cans. Tu<br />

grunbainis xazi filosofiis tradiciasa da klasikuri poeturi<br />

formebis gamocdilebaSi mignebuli "saTamaSoebis" mimarT met sifrTxiles<br />

iCens, avstrieli benediqt ledeburis (an Tundac misi<br />

megobris, osvald egeris, an sxva veneli avtorebis) damokidebuleba<br />

igive tradiciis mimarT ufro gabeduli (da ufro sariskoc) Cans.<br />

is Tavisufleba, romelic aucileblad unda mohyoloda saukunis<br />

dasawyisis venuri modernis da 50-ian wlebSi "venis jgufis", mere<br />

ki venis aqcionistebis praqtikebs, avstriuli avangardis Tavisufali<br />

moZraobebis poetikas gansakuTrebul xibls sZens, metadre<br />

im kuTvnili Teoriuli arsenalis fonze, romelic konkretul<br />

SemTxvevaSi benediqt ledeburis TamaSebs umagrebs zurgs.<br />

winamdebare gamocemisTvis benediqt ledeburis mdidari Teoriuli<br />

Semoqmedebidan sagangebod SevarCie esseebi, romlebic avtoris<br />

Teoriuli interesebis diapazons nawilobriv mainc gamokveTs:<br />

Targmanis Teoria, politika da poezia, Tanamedrove xelovnebis<br />

filosofia, maTematika da poezia. am Temebze avtoris<br />

refleqsiebis TiTo nimuSi qarTveli mkiTxvelisTvis udavod saintereso<br />

iqneba. umTavresi ki mainc is aris, rom benediqt ledeburi<br />

arc ukve sxvebis mier formulirebuli ideebis adeptia da arc -<br />

6


filosofiaSi kargad argumentirebuli da "daculi" ideebis aran-<br />

Jirebis “ostati”. yvelaferi, rasac misi fiqri swvdeba, problematizebas<br />

ganicdis da axali kuTxiT sakiTxis dasmas da analizs<br />

gulisxmobs, da es Tanabrad exeba rogorc filosofiuri azris<br />

SedarebiT axal istorias, ise – bevrad ufro Zvel inteleqtualur<br />

literaturas da saxelovnebo teqstebs.<br />

oriode sityva unda iTqvas aq warmodgenili leqsebis qarTul<br />

Targmanebzec (maTi bwkareduli Targmani ekuTvnis Tamar kotrika-<br />

Zes, literaturuli mTargmnelisTvis SeTavazebuli am bwkaredebis<br />

saboloo versia ki – gamomcemels). isini ver daxasiaTdeba Targmanis<br />

CvenTvis naCvevi kategoriebiT da verc zust Targmanze Cven-<br />

Si damkvidrebul stereotipebs daemorCileba. es ufro Tavisufali<br />

variaciebia, vidre – tradiciuli Targmanebi, da isini Zlier<br />

hgavs ama Tu im Temaze Tavisufal musikalur variaciebs. aseT midgomas<br />

ara mxolod amarTlebs, aramed – Cemi Rrma rwmeniT – moiTxovs<br />

kidec benediqt ledeburis eqsperimentuli poezia da, saer-<br />

Tod, is Ziebebi, romlebic Tanamedrove evropuli poeziis eqsperimentul<br />

xazs ukavSirdeba (CemTvis sasiamovno moulodneloba<br />

iqneboda, magaliTad, vinme Tu ledeburis romelime leqsis metnaklebad<br />

adeqvatur an erTmniSvnelovan pwkaredul Targmans SemomTavazebda)<br />

da imTaviTve gamoricxavs nebismieri saxis identurobaze<br />

klasikur warmodgenebs.<br />

imeds gamovTqvam, rom es wigni xels Seuwyobs rogorc benediqt<br />

ledeburis, ise saerTod mimdinare evropuli poeturi da<br />

Teoriuli, magram araakademiuri (Tumca ki uZlieres inteleqtualur<br />

bazaze frTagaSlili) azris mimarT interesis gaRvivebas da<br />

aseTi interesis gadasrolas mTargmnelobiTi da sagamomcemlo<br />

mimarTulebiT. es survili impliciturad gulisxmobs SemoqmedebiTi<br />

da inteleqtualuri energiiT gamorCeuli, magram samuzeumo<br />

kriteriumebiT ucnobi saxelebis mimarT sifrTxilis gadalaxvas,<br />

maTTan komunikacias da mainc da mainc kulturaSi ukve aRiarebuli<br />

saxelebis mimarT garantirebul ndobaze uaris Tqmas (anu - biznesmen-gamomcemelTa<br />

tradiciuli konformizmis uaryofas). gana,<br />

Cvenc igives ar moviTxovT dasavluri kulturisgan?<br />

daTo barbaqaZe<br />

Tbilisi, 12.12.2011<br />

7


poezia


GEDICHTE<br />

flächeln der vorstellung<br />

im elefanten rüsselt seine form, was dann<br />

im staunen über dieses schwere treten<br />

das stampfen in die süsse treibt und<br />

in des löwen springen mähnt, ach afrika,<br />

um im wähnen dieser gier den affen<br />

an den langen, leeren hals zu springen<br />

und den dünen das versanden aufzubinden.<br />

karawanen stranden stündlich an oasen,<br />

eine schlange überflutet ihre längen,<br />

irgendetwas fällt in lampen, stösse,<br />

schwarze kinder und ein wind kommt auf.<br />

und der jäger wehrt dem anfang, enten,<br />

so belämmert wie das heissen der sahara,<br />

auch von hinten nackte schüsse, schösse,<br />

und ein strauss bedeckt sich mit den läufen,<br />

frommes formen, fangarm, eilige natur,<br />

was verwebt sich in das foppen der erscheinung<br />

mit der tiere nehmung, reiben sich die fotzen,<br />

aufgeschwemmte augenfütterung und lähmung,<br />

dieses wahr, das war, gedankenwüste, spur.<br />

10


leqsebi<br />

warmosaxvis qceva sibrtyed<br />

yvela spiloSi misi forma ixorTumeba,<br />

mogvianebiT fexis mZimed dakvras romelic<br />

gamaognebel sidideSi sitkbod gardaqmnis,<br />

lomis naxtomSi TviT afrika aiSlis fafars,<br />

xarb da Jinian zmanebaSi rom Semoaxtes<br />

mWle maimunebs Tavisufal da grZel kisrebze,<br />

Semoaxvios vrcel diunebs qviSis vuali.<br />

oazisebSi qaravnebi napirdebian,<br />

sakuTar sigrZes gadatboravs gvelebis qoro.<br />

o, raRac cviva naTurebSi, dartymis xma ismis.<br />

Savi bavSvebi. qariSxali anazdeuli.<br />

quxs monadire. frTebs veRar Slis safrenad ixvi,<br />

ise uRono, viT - sahara, mziT dakbenili.<br />

zurgsac agviwvavs Smagi tyvia, SiSveli saSo,<br />

cocxlad darCenas siraqlema sirbiliT cdilobs.<br />

mqmnelis qmnadoba. sacecebi. swrafi buneba.<br />

ra ixlarTeba am xilvaSi, takimasxrulSi,<br />

romelSic erTurTs cxovelebi drunCiT ekvrian?<br />

wyliT savse TvalTa gamoriyva, dadamblaveba.<br />

es marTla moxda. sveli kvali. fiqris udabno.<br />

11


gericht<br />

die spur, die mir ein eindruck hinterläßt,<br />

verdinglicht sich, um mit ihm umzugehen,<br />

was ich ergänze, setzt sich in ihm fest,<br />

um mich, als ausdruck seiner sinne, zu verstehen.<br />

ein gegenstand, der sich mir so bedeutet,<br />

im handel meines urteils stets bereit,<br />

stemmt sich im wandel gegen seine zeit,<br />

die mich als einheit dieser wirkung häutet:<br />

"wenn aus des sinnes stehen dieses datum läuft,<br />

aus dem ich mich als zustand noch gerettet,<br />

wird der prozess, der meine projektionen häuft,<br />

als horizont in mein verstehen eingebettet."<br />

die gleichung, grundlos, da nichts hält,<br />

fällt so als einfalt in die weite welt.<br />

12


samsjavro<br />

kvali, romelic aRmbeWdvia, ar minda gacvdes -<br />

gansxeuldeba da Cemi bza emsgavsvis sxva xes.<br />

msurs, mas SeerTos, ras erTians vaniWeb saxes,<br />

raTa me, viT mis gamoxatvas, bolomde Camwvdes.<br />

ra mniSvnelobiT avsebula CemTvis sagani,<br />

romelsac CemTvis ganaCenis Zala eqneba,<br />

gardasaxvisas sakuTar dros epaeqreba,<br />

tyavs maZrobs, rogorc am gavlenis kerZo magaliTs.<br />

"uZraobidan ros sazrisi TariRs eZiebs,<br />

ZlivsRa SevZeli romlisganac Tavis daRweva,<br />

maSin procesi, rom axvavebs Cems proeqciebs,<br />

Cems wvdomas, aRqmas horizontad Caefineba."<br />

Tanasworoba - umizezo ZRveni, wyaloba<br />

farTo samyaros awvims, rogorc uSualoba.<br />

13


an die nacht<br />

hämmert doch,<br />

vereist aus tausend schlägen<br />

den dumpfen klang<br />

rauschend zu heben,<br />

täuschend beteuert zu denken<br />

an die nacht.<br />

nacht<br />

verdunkelt mein nässen doch<br />

den schlägen,<br />

abzuschlagen den kläglichen klang,<br />

wie dreck verstreuend im heben.<br />

was kümmert das denken?<br />

was denken<br />

aus traurig blöder nacht<br />

in sinnen das stumpfe doch,<br />

blindlings verteilend zu blutigen schlägen,<br />

fast als verhalten im klang<br />

mich als verhören erheben,<br />

heben und heben<br />

stopft so ein loch ins denken,<br />

verzieht sich in die nacht,<br />

und sieht sich doch<br />

als schlag unter schlägen,<br />

fingernd nach klang.<br />

dreht sich, stürzt in den abend den klang,<br />

verschlissen den schaden zu beheben,<br />

und schade sagend, verzierend stern zu denken,<br />

14


Rames<br />

urtyiT uroni, gayinulni. aTas dartymidan<br />

erTi xmauri gamoeciT - yru da mgrgvinavi,<br />

raTa sacTuriT darwmunebul-dabneulebma<br />

Tqveni fiqrebi Camowolil Rames miuZRvnaT.<br />

Cemi sisvele gadafareT mxolod dartymebiT,<br />

egeb, rogorme gamosZaloT sabralo JRera,<br />

xels rom SemarTavT, mimofanteT wviri wvimebad.<br />

ra bedenaa, fiqris gamo dards daumoyvrde?<br />

gana Rirs fiqri naRvlian da CerCet Rameze?<br />

grZnobis sisxlZarRvebs dabuJeba damuqrebia,<br />

brmad anawilebs Sekrul koltebs mcelav datymebad,<br />

romelTa JRera TiTqos myarad SenarCundeba -<br />

braldebasaviT amzidaven maRla da maRla,<br />

da es aweva, amaRleba xmisa da xorcis<br />

azrovnebaSi amoavsebs cariel xvrelebs,<br />

gasrialdeba, gaibneva Ramis qviSaze<br />

da mainc igrZnobs sakuTar Tavs,<br />

mainc ixilavs,<br />

rogorc erT dartymas,<br />

gamosrolils sxva dartymebs Soris.<br />

xelis faTuriT JReradobas daeZebs misas,<br />

datrialdeba da Tavis Cqams saRamos styorcnis,<br />

is kardaxSuli zarali rom anazRaurdes.<br />

samwuxaroa, ornamentad xmaroben varskvlavs.<br />

ixreba Rame.<br />

dartymebi ki carielia.<br />

sircxvilnaWami JReradoba<br />

15


schräge nacht,<br />

doch<br />

nichts in schlägen.<br />

entleert, verschissen so mit schlägen,<br />

behebt der klang<br />

das heben.<br />

halbes denken,<br />

faule, finstre, fahle nacht.<br />

bleibt mir doch<br />

ein doch in schlägen,<br />

ein klang, ein heben<br />

denken in der nacht.<br />

16


wyvets amaRlebas.<br />

azris aCrdili.<br />

zanti Rame xom mainc rCeba:<br />

sul erTi dartyma.<br />

erTi zesvla.<br />

sul erTi fiqri.<br />

17


ote rippen<br />

so wie sie strickt mit luft<br />

und maschen überbrückt die nadel,<br />

so lässt sie eine weg mit lachen<br />

und asche wird er, wenn sie weckt.<br />

so hat sie dann die rote wolle mit<br />

dem korb die rippen seiner brust gezählt.<br />

18


wiTeli neknebi<br />

rogorc qsovs erTi, haeriTa da maryuJebiT,<br />

zeviT miiwevs da, TiTqosda, xids sdebs Cxirebze,<br />

ise - meore gaistumrebs mavans siciliT -<br />

ferfli iqneba, rodesac is gamoaRviZebs,<br />

erTi daiTvlis Tvlebs wiTeli Salis Zafisas,<br />

xolo meore aseTives daiTvlis neknebs.<br />

19


gebläse<br />

unter einem trompetenbaum<br />

betet ein böser traum,<br />

pumpt das in sein dösen.<br />

irgendetwas löst sich dann,<br />

träumt das mit den bösen,<br />

räumt das weg, was lösen kann,<br />

rumpelt mit dem pomp hinaus,<br />

wirft seine blätter ab,<br />

nimmt mich ins grab<br />

und bläst die lichter aus.<br />

20


Caberva<br />

auReria sayviris xes amayad Tavi.<br />

bneliT moculi iq loculobs sizmari avi,<br />

romlis TvlemaSi wyalsaqaCi wylis qaCvas bedavs.<br />

raRac ifeTqebs, aixsneba, aiSvebs maSin,<br />

da avsulebTan Caxveuli, sizmradac xedavs.<br />

aTavisuflebs gzas, romlisac SeZlebs gakvalvas.<br />

Camocvivdeba gacrecili dabla foTlebi<br />

da mec samaris oxSivariT daviorTqlebi -<br />

sulis CaberviT is Caaqrobs yvela sinaTles.<br />

21


weisse fahnen<br />

wenn kamele im innersten um dicke mauren<br />

die schlangen so beschwören, dass ihr jericho<br />

in schwere körbe das selbst wie in trompeten<br />

so verflochten, wie der ton mit seinem horn:<br />

wanken wie städte aus die toren, in gestalteten<br />

figuren. ich, so betreten, wie es mich ausgespielt.<br />

die steine fallen auf die stellung ihrer mauern,<br />

die mich umzwingen, als den, den diese aufgegeben,<br />

ein jeder geht, anstatt der sätze, an die eigene<br />

adresse: die städte, die ich angegriffen eingenommen,<br />

und schlucken muß, solang es mich verdauert.<br />

22


TeTri droSebi<br />

ros aqlemebi atareben TavianT wiaRs<br />

myarad da msuyed naSenebi galavnis irgvliv,<br />

Seulocaven maSin gvelebs iseTi ZaliT,<br />

rom maTi mSvidi, Zirmownuli ieriqoni -<br />

kalaTi mZime sayvirTa yels CaexlarTeba,<br />

ise, viT bgera exlarTeba buks - Tavis mSobels.<br />

qalaqebiviT barbaceben karibWeebi.<br />

es figurebi ise mtkepnian,<br />

viT bgeris nTxeviT daiRleba xolme sayviri.<br />

galavnebs Tavze acvivaT qvebi.<br />

o, me iseve viTrgunebi am galavnebiT,<br />

rogorc - isini, miatoves romlebic qvebma.<br />

sityvis magier yvela eZebs Tavis misamarTs:<br />

qalaqebs, me rom daviurve da davipyari,<br />

da - maT, romelTa monelebac jer kidev miwevs.<br />

23


äpfel<br />

sie blickt sich um und meint:<br />

diese verbindung darfst du nicht ziehen.<br />

lass nur.<br />

ich schaue auf das ganze.<br />

sie sagt:<br />

das ist doch nur ein spaziergang in deine eigene umgebung.<br />

wie das klingt:<br />

soll dieses sehen daten fassen?<br />

und schon beginnen alle zu marschieren.<br />

der himmel wölbt sich und sie lacht und geht.<br />

die früchte werden an die wand gestellt.<br />

mich dreht es um, ich ziele:<br />

ich fühle mich ja so verbunden.<br />

24


vaSlebi<br />

is qali ukan miixedavs da Semdeg ambobs:<br />

ar ginda, nuRar gaagrZeleb am kavSirs, nuRar.<br />

vuyureb mTlians. xolo qali kvlav ase ityvis:<br />

ra dagmarTia, Sens maxloblad vseirnob mxolod!<br />

netav, ras niSnavs es sityvebi daudevari:<br />

ar Rirs, Cems mzeras TariRebis Tangavdes xsovna?<br />

sayovelTao marSireba dawyebulia.<br />

ca irkaleba. qali midis sicil-siciliT.<br />

suyvela nayofs kedlis gaswvriv daayeneben.<br />

raRac Tu viRac Semabrunebs da mec vumizneb:<br />

me xom kavSiri am wuTamde SevinarCune!<br />

25


nach stürmen<br />

fällt dieses schnörksel von der decke<br />

und gräbt sich in den polster dieser post,<br />

springt von der wand in jeder decke ecke,<br />

schliesst, danke sagend, auf den schrank.<br />

doch dieses auge will sich schliessen,<br />

denn der verdruss der farbenmasse schreit<br />

aus allen schlüsselmündern, sagt mich krank.<br />

da schüsselt waschen wasser auf das ganze,<br />

das mondgewand stürzt aus dem halben rahmen,<br />

und grinsend glänzt den sonnen ihr geflecht.<br />

da schliesst das auge sich und sternt es auf,<br />

der morgenwind dringt durch die, die ihn gurgeln,<br />

die sanduhr schneidet knöchern stürme.<br />

wird es endlich wieder nach?<br />

der schwarze mann hängt auch im kasten<br />

und will lebenslänglich fasten.<br />

26


qariSxlis Semdeg<br />

maRal Wers wydeba ornamentis erTi natexi,<br />

fostis savarZels - Tbils da fafuks - ebRauWeba,<br />

kedlebs mohyveba, kuTxeebze mococavs frTxilad,<br />

"gmadlobTo", - ambobs da karadis gaRebas lamobs,<br />

Tvalebs ki mxolod is swadiaT, rom daixuWon,<br />

radgan sigonje saRebavis yviriliT wveTavs<br />

yvela xvrelidan da suyvela saketuridan,<br />

romlis mtkicebiT, avada var, Semyria seni.<br />

narecxi wyali aq laybobas mohyveba mTelze.<br />

naxevarCarCos Camowydeba mTvaris samosi,<br />

kbilebis kreWiT da qirqiliT brwyinavs mzis wnuli.<br />

mZafrdeba mzera da, TiTqosda, gavarskvlavdeba.<br />

dila mas gaJRenTs, gamoivlebs vinc sios yelSi,<br />

qviSis saaTi qars ZvaliviT daseravs, dafleTs...<br />

egeb, odesme Savi kacis gveRirsos naxva?<br />

yuTSi hkidia, surs, maradJams daicvas marxva.<br />

27


aukasten<br />

jene länge ist ein zug,<br />

diese eine fahrt am fluss,<br />

und das schwarz ist jener vogel<br />

auf dem baum mit diesen blättern.<br />

und das rot bestimmt ein dach,<br />

das ein haus bedeckt, zum schluss<br />

steht das haus an jenem ort;<br />

dieses sehen ist ein wort,<br />

dessen berge horizont,<br />

wo sich mein verstehen sonnt:<br />

kühe werden dort gemolken<br />

und darüber ziehen wolken.<br />

diese not sät dort die saat,<br />

wo es fern so fremd mir naht,<br />

jeder ton sich anders dreht,<br />

als krüge auf den tischen steht.<br />

füllst du sie, so mäht die melodie<br />

ihre noten vom papier,<br />

bindet sich die garben:<br />

bist du fort, so bin ich hier.<br />

28


kuburebi<br />

grZelia matarebeli,<br />

gzaa mdinaris gaswvriv.<br />

muqad gamokrTis frinveli<br />

xarbad SefoTlil xeze.<br />

wiTeli - saxuravia<br />

(Tumc, aRarc unda kiTxva,<br />

saxli mis qveS rom Savia).<br />

Cemi xedvaa sityva:<br />

iq horizonti iwyeba,<br />

iq goni mzes eficxeba,<br />

iq rZisferia Rrublebi,<br />

jiqniT atarebs Zroxa,<br />

iq Wiri xorblad grovdeba.<br />

SoriT rom miaxlovdeba<br />

bgera euli ordeba,<br />

tablas daedgmis doqad.<br />

Tu igrZen, hangiT avseba<br />

qaRalds warstacebs notebs.<br />

Tu ar xar, Cemi arseba<br />

Sens nacvlad daabotebs.<br />

29


im garten<br />

hintergedanken sehen dich mit meinen blicken an,<br />

und schon verschlägt es mich gewittrig ins gebirge.<br />

denn das, was ich von dir so sehe, will ich auch besteigen,<br />

nicht nur, um ebenen in mir und ihrer schwüle zu entkommen.<br />

es trifft uns nicht aus heitren himmeln, wenn wir grollen,<br />

und sanftes regen hat auch seine wolken, bis es sich ergießt:<br />

was du von mir willst, mußt auch du von deiner stimmung wollen,<br />

und das, was, wenn wir übers wetter reden, hintergründig fließt,<br />

schwillt mir zum sturzbach, wenn es über deinen bergen donnert.<br />

ja, abgeblitzt, und schnecken - strecken ihre fühler:<br />

es hat geregnet, alles tropft und ist ein bißchen kühler.<br />

30


aRSi<br />

maluli fiqri Semogcqeris Cemi TvalebiT,<br />

ise mimdenis, erekeba viT avdars mTebSi,<br />

radganac imis, SenSi rom vWvret, dalaSqvra minda,<br />

arc mTlad imisTvis, rom davZlio CemSi dablobi...<br />

rodesav vdrtvinavT, naTel cidan ar gvawvims risxva,<br />

wvimac flobs Rrubels, vidre Zirs ar CamoiRvreba:<br />

is, rac Cemgan gsurs, Sens Tavsac xom unda mosTxovo,<br />

amindze fiqrSi is, rac CvenSi cxreba, mcirdeba,<br />

Seni mTis Tavze daquxebad amosivdeba.<br />

ganqarda elva. lokokina sacecebs iwvdis.<br />

iwvima, magram yvela xesTan kvlav wvima gvicdis.<br />

31


uinen<br />

in diese landschaft einzutreten, und so<br />

den bildern tür und tor zu öffnen,<br />

heißt nur, daß mir betretenes verhindern<br />

die sinne einzufärben weiß: da schwärzt<br />

es ritterlich schon, was ich wollte, an,<br />

indem es minnend überträgt, ein schiffchen:<br />

webstuhl oder fluß nur in gedanken.<br />

natürlich läßt sich das auch so beschreiben,<br />

daß vom grünen oder bläuen nur ein auge<br />

trocken bleibt: der trommel fälle unbewegt<br />

auf diesen paukenschlag des vorgestellten:<br />

als zug und brücke, bogen, öhre oder sehnen<br />

bleibt das innere der festung nur mit mir bespannt.<br />

das liebliche, das mir als titel dieser aussicht<br />

das leibliche vergeblich umzustimmen sucht<br />

stellt dann als flucht sich ihren perspektiven.<br />

bleibt so verkörpert mir das blicken in die tiefe,<br />

springt das hinunter, was mir dort entgegensieht.<br />

32


nangrevebi<br />

am ladSaftSi rom Seabijo da xat-saxeebs<br />

farTod ganuxvna yvela kari, yvela karibWe,<br />

imasRa niSnavs, rom grZnobebi amikrZalaven<br />

TeTrad SeRebvas imis, raSic adre Sevsulvar.<br />

aha, Savia, raindulad rasac vnatrobdi,<br />

vidre dazgaSi iZvris maqo da navi - wyalSi.<br />

amis aRwera isedac xom SeiZleboda,<br />

rom mSrali mxolod cali Tvali darCeniliyo,<br />

doli - uZravad da litavra - xelSeuxeblad,<br />

matarebeli - uxidod da ularod - mSvildi,<br />

cixes galavnad meRa vyavde Semorkaluli.<br />

is, rac CemSia, am xeds erqvas TiTqos saxelad,<br />

amaod cdilobs, xorcielis gardaqmnas, Secvlas,<br />

"gaqceva varo", - daajerebs mis perspeqtivebs.<br />

cocxali mzera ase rCeba Cem siRrmeebSi.<br />

eSveba is, rac qvesknelidan Tvals gamisworebs.<br />

33


nymphe<br />

ich möchte mir von andrer seite als das entgegenfallen,<br />

was mich von hier aus in die weite meiner aussicht treibt.<br />

wenn mir damit, so angesetzt, das ende mit dem ufer winkt,<br />

heißt das dann nur noch, daß ich mich in jenen fluß gebracht,<br />

der mir aus seiner schlinge hilft, indem sich seine ufer treffen.<br />

so aufgeschwatzt den strudel mit der lösung zu verwechseln,<br />

und auch weil ich, wenn ich mich drehe, mich nicht finde,<br />

läßt mich auf deutungen vergessen, die in meiner fülle enden.<br />

da ich die zeit, die flüsse brauchen, um sich zu verlagern,<br />

nicht selbst erleben kann, empfinde ich auch landschaft, die<br />

sich um mich dreht, als aufgebunden, nicht als teil von mir:<br />

ich fließe noch, und darum diene mir doch rettend als der ast,<br />

der, weil er sich in dem, was ich von mir verwässert, spiegelt,<br />

als anderes in dem zu ruhen kommt, das sich nur selbst bewegt.<br />

treibt dann der wind uns aus und in die blätter, die beschrieben<br />

als abgebildet oder nützlich gelten können, bleibt von dem papier<br />

das hier - nur wenn mich jetzt umarmt, woran ich mich<br />

geklammert.<br />

34


nimfa<br />

msurs, sakuTar Tavs aw sxva mxridan davece Suqad.<br />

esa sjobs, vidre - is, rac xedvis siSores mZalavs,<br />

roca am mxridan dasasrulis napirebs vuWvret.<br />

da es gulisxmobs, rom Sevedi im mdinareSi,<br />

romelic Tavis maryuJebiT damexmareba -<br />

ori napiri Seeyreba erTimeores.<br />

layboba morevs gamosavlad SemomasaRebs,<br />

da maSinac ki, sakuTar Tavs ros veRar vpoveb,<br />

gadamaviwyebs, amis axsna CemSi rom kvdeba.<br />

dros, mdinareebs rom sWirdebaT mixla-moxlisTvis,<br />

TviT ver ganvicdi. amitomac aRviqvam landSafts,<br />

viT Cems garSemo motriales da Tavsmoxveuls<br />

da ara - rogorc ganuyofels da sisxlxorceuls.<br />

kvlav momdinares, mSvelel totad gamomecxade,<br />

is irekleba imaSi, rac wylad gardavqmeni,<br />

amitomaa, sxva ramed rom feTqavs imaSi,<br />

rac mimoiZvris TavisTavad, TviTon, sakuTriv.<br />

da Semdeg qari gagvaqrolebs gareT, foTlebSi,<br />

romlebic, iqneb, warwerebmac ki gadafaron,<br />

an fotoebze aRibeWdos maTi saxeba -<br />

qaRaldic maSin Seiqmneba gamosadegi,<br />

Tu momexveva is, rasac me CavebRauWe.<br />

35


ein bläuen<br />

das leichte fällt ins schilf und zirpt<br />

mit schatten um die heissen felder,<br />

täuscht so die umgehängten ränder,<br />

verwest ein bisschen, wie wenn einer stirbt.<br />

und dunstig fault das licht in meinen blenden,<br />

grellt durch die blicke ins gestrüpp,<br />

dreht die gereizten mägen durch den wind,<br />

reiht zähne auf, ein wenig schimmeln ihre enden.<br />

die bilder treten ganz geduldig aus den dingen,<br />

zeilen sich auf für das, was sie sich gelten,<br />

legen sich auf den so geschlitzten magen, singen:<br />

die falben grinsen glücklich in die wellen,<br />

da eilt die welt entkleidet durch ihr rollen<br />

und reitet ihrer weite blösse in mein wollen.<br />

36


silurje<br />

am simsubuqis vardnis Cqami xmas mohgavs stviris,<br />

lerwmebs CaenTqmis da, mindvrebic hgvanan safpirebs,<br />

gars SemojarulT Tvals auxvevs amiT napirebs<br />

ise oboli, rogorc maSin, ros viRac tiris.<br />

abolebuli lpeba Suqi Cems sibrmaveSi,<br />

akaSkaSdeba mzeris gavliT aburdul tevrSi,<br />

SfoTian stomaqs qaris qrola aatrialebs<br />

da obmodebulT daamwkrivebs kbilebs daeSvilT.<br />

sagnebs stoveben xatsaxeni da ver xvdebian,<br />

maTi namdvili mniSvneloba viT erTvis striqons.<br />

CaWril mucelze roca mReriT daeSvebian,<br />

kbilebs ukreWen Calisferi cxenebi zRvas da<br />

samyaro Tavis Cqarosnul temps talRaT aCvenebs -<br />

is Sor siSiSvles Cems survilSi SemoaWenebs.<br />

37


violett<br />

immer weiter in der stimmung,<br />

bis du in der laune bist,<br />

die du stillst. erinnerung:<br />

immer weiter ist bestimmung.<br />

du als färbung bist bedingung,<br />

daß du siehst, was du nicht bist?<br />

kummer, heiter, zeug die stimmung,<br />

bis du, ich erstaune, bist.<br />

38


iisferi<br />

ufro da ufro Rrmad SeerTvi Seniv gonebas.<br />

vidre isurveb, RvTis wadilis minamsgavsebo,<br />

Sen asazrdoeb da amSvideb im mogonebas,<br />

tkbeba da tkbeba momdinare SoriT cxoneba,<br />

Sens fers mxolodRa mowodeba epirwoneba,<br />

is rom ixilo, rac aRar xar, lxeniT aRmvsebo,<br />

tkbilo naRvelo, Seni simwris hqmeni moneba,<br />

me gaognebas Sevupyrivar, Sen ki - arsebob.<br />

39


vögel!<br />

in der erinnerung muß ich nach der erscheinung haschen,<br />

von blüte flatterhaft zur blüte oder auch im nebel liegend<br />

ersteht sie mir von den begriffen des erdachten ganz verwaschen.<br />

wie anders dieser eindruck, der in sicherheit mich wiegend,<br />

mich prägt, indem er meine sinne überwältigt:<br />

bin ich es etwa, der dem ganzen seinen stempel gibt?<br />

ist jener vogel, der mich pfeifend auf dem ast dort wippt<br />

nicht ich, der den begriff von ihm in sich vervielfältigt?<br />

es nimmt mich wunder, daß mir keine flügel wachsen,<br />

wenn ich an dieser wirklichkeit den schnabel wetze;<br />

und tiefer gehe ich in mich auf meinen beiden haxen,<br />

indem ich, was ich sehe oder wo ich gehe , so in mich versetze,<br />

daß das, was sich in mir noch aufbäumt gegen diese sicht,<br />

von seinem ast aufflattert, und mich so mit sich verflicht.<br />

40


frinvelebi!<br />

mogonebaSi mwads, zmanebas Cavavlo xeli,<br />

yayaCoebze dafarfatebs TiTqos aprili,<br />

yalbi cnebebiT damtverili da daTxapnili -<br />

STabeWdileba ra ucxoa, ra sxvarig mwveli!<br />

daRs masvams imiT, rom ereva Cems guls da nebas.<br />

beWeds rom asvams mTels, erTians, nuTu is me var?<br />

gana frinveli, totze rom zis da moswons rxeva,<br />

TviTon ara var, rom gardavqmni am Citis cnebas?<br />

da mikvirs, ratom ar mezrdeba netavi frTebi?<br />

imaze, rac Tavs damtrialebs, niskarts vilesav,<br />

Sevdivar CemSi da rac xdeba, nelnela vxvdebi.<br />

rasac vxedavdi, Cemi Tavis SigniT gadamaqvs.<br />

gareT naWvretic axlobeli gamxdara CemTvis -<br />

ori samyaro - Sin Tu gareT - erTmaneTs erTvis.<br />

41


sonde<br />

am anfang dreht sich alles reden wollen<br />

um das, was aufgeht in dem meer versionen,<br />

den buchstaben zu tönen, lässt millionen<br />

in blitzen spielen, die sie erden sollen,<br />

drohend gedanken, die dem licht verborgen<br />

ordnend beschränken wie verwirrung zeugen.<br />

rollen die stoffe ihre bahnen, beugen<br />

sich die modelle dem kostüm von morgen,<br />

umkreist, was hier im gliedern tagt, sein werden.<br />

mit einem mal, und so gezeichnet, steigen<br />

tonleitern auf, geht über in gebärden<br />

dem delirieren nah der lieder reigen.<br />

chor allen ahnens hebt, die leiern, auf,<br />

endet als bruch, riff im begriffnen lauf.<br />

42


zondi<br />

dasawyisSive saubaris yvela survili<br />

versiebis zRvas utrialebs, oqrocurvili<br />

Tema amodis zedapirze, raTa dumili<br />

gankveTos elvam, asoebis xmebSi wuxili<br />

fiqrTa, romlebic am sinaTles emalebian.<br />

wesrigis sazRvrebs garRvevebiT emuqrebian<br />

da podiumze qedmoxrilni eaxlebian<br />

xvalindel kostums modelebi. gars evlebian<br />

gaTenebadi sazrisebi, warmodgenaSi<br />

wamomarTulni, xdomilebis ucnaur Jestebs,<br />

gaaJRereben musikalur frazad TemaSi<br />

bodvis napirze simRerebis amRvreul ferebs.<br />

winaTgrZnobebi aRapyroben qnarebs, rbolaSi<br />

wyalqveSa kldeze daimsxvreva fraza wvdomaSi.<br />

43


utsche<br />

kind sein, leicht die leiter zu erklimmen,<br />

fallen, wann?, wie bahn sich vorgeschrieben,<br />

finden, was vom wahn im wort geblieben,<br />

lallen, leiern teil er ein zu stimmen.<br />

klein gedruckt sich zeit und zeile zieren,<br />

eindruck so zu schinden, dass gefallen,<br />

die auf reizen leer gestikulieren,<br />

szenen machen, fühlen wolkig ballen.<br />

zeug die zeichen, die zu nichts addieren!<br />

tanzt der schwindel vor den augen, webe<br />

katastrophen in den takt, verschwimmen<br />

die kulissen, spiel, als ob, was lebe,<br />

hoch hinaus nicht wolle, bloss in schwebe<br />

kind sein, leicht die leiter zu erklimmen.<br />

höher steigen, sich in zwänge schmiegen,<br />

klötze türmen, hell die klänge färben,<br />

wenn zur gänze bauten hoch sich fügen;<br />

taube brocken, wild geformte scherben<br />

bilden selbst die muster, wege, stiegen;<br />

längen, breiten räume fassen ein,<br />

sperren klänge ein, bereit zu üben,<br />

was im brauch verschüttet, lassen ein,<br />

die verschieben, bis sie passen, einfallen,<br />

wann?, wie bahn sich vorgeschrieben.<br />

44


Camosasrialebeli<br />

bavSvad yofna da kibe-kibe laRi sirbili,<br />

vardnebi, rodis? gzebi Tavis beds gansazRvraven,<br />

rac sityvebs SerCaT vnebebidan, povna imisi,<br />

kaci sakuTar Tavs aawyobs qnarze RiRiniT.<br />

dro wvrili SriftiT iwereba, urTavs striqonebs<br />

wamebiT gawvrTnil da daxvewil STabeWdilebebs,<br />

romlebic cdaze pantomimiT reagireben,<br />

grZnoben scenaze Rrublisebur gamovlinebebs.<br />

dasvi niSnebi, arafers rom ar emateba!<br />

da cekva-rokviT Tavbrusxveva abrmavebs Tvalebs,<br />

mieci ritmi katastrofebs, bundovandeba<br />

es kulisebi, speqtaklia misi sikvdili,<br />

TiTqos ar surdes maRla, gareT, da surs frenaSi<br />

bavSvad yofna da kibe-pwkalze laRi sirbili.<br />

da kidev ufro maRla asvla brma ZalisxmeviT,<br />

ficrebis erTad daxvaveba, gaferadeba<br />

bgerebis, roca nageboba amoizrdeba<br />

da yru kedlebSi alesili msxvrevis qaosi<br />

qmnis CuqurTmebs da kibeebs da gzebs, gasasvlelebs,<br />

sigrZe-siganis sivrceebi wnaven galiebs<br />

gamomwyvdeuli bgerebisTvis, rom gamoscadon,<br />

CveulebebSi rac gaibna, da amagreben,<br />

usadageben, asworeben, aTanabreben,<br />

Casvamen, rodis? gzebi Tavis beds gansazRvraven.<br />

45


klarer soll aus engem raum sich heben,<br />

was sich im moment, am traum vergangen,<br />

wahrer soll verstehn am bild jetzt weben,<br />

bis gestalt annehmen, die verlangen,<br />

aufzutrennen, die dem stoff entstreben.<br />

spur in pfützen, eindrücke im wachen<br />

überflutet, -wuchert vom belieben,<br />

mit dem, die sich festgesetzt, verflachen,<br />

rinden, die sich sinn und stamm vormachen,<br />

finden, was vom wahn im wort geblieben.<br />

welt, wann wellt, was im gewirr verstrickt,<br />

einfach horizont, der ungegliedert,<br />

was auch ragt, in seine lage rückt!<br />

rauscht es, tagt es, regen unerwidert<br />

laut und licht, die ins gedächtnis schickt,<br />

was in buchten formt, am ändern strandet.<br />

wetter, letter, tau und teil verschwimmen,<br />

wenn, was will, in einheiten umrandet.<br />

wahn die leiter, spricht, der steuert, landet,<br />

lallen, leiern teil er einzustimmen.<br />

46


asac am wuTSi gza aebna sizmrebSi, viwro<br />

sivrcidan unda amovides ufro mkafiod,<br />

da ufro naTlad unda qsovos wvdomam suraTi,<br />

sanam formaSi mTlianoba ar aRsruldeba,<br />

emalebian materias elementebi<br />

da maTi kvali gubeebSi, anabeWdebi<br />

cxadSi, mimqralni – mravldebian mZlavri surviliT,<br />

magram formebSi moqceulni, gamyarebulni,<br />

merqnebi azrebs da Reroebs warmoidgenen<br />

da pouloben, rac vnebidan SemorCaT sityvebs.<br />

samyarov, rodis azvirTdeba, rac Cahyva morevs,<br />

Sori, naTeli horizonti, mimobneuli<br />

gamTliandeba, da aRadgens isev Tavis Tavs,<br />

aSrialdeba, gaTendeba, wvims upasuxod<br />

sinaTle, bgera gaagzavnis xsovnis kunZulze,<br />

rac yureebSi iZens formas, awydeba napirs,<br />

amindi, nami da nawili, asomTavruli<br />

gaicriceba, SemosazRvravs erTianobas.<br />

da rodis? kibe, TqviT, vinc marTavs, Camosrialda,<br />

kaci sakuTar Tavs aawyobs qnarze RiRiniT.<br />

47


kegeln<br />

im urwald dieser blicke schwingt sich gaffen<br />

mit seiner meinung schwer von gast zu gast,<br />

im sehfeld angespannt das schwätzen zu beackern.<br />

ein schlag ins wasser, um zu drehen, sticht in see.<br />

in dieser mast hisst jeder heuchelnd seine segel,<br />

und misst, was er am meisten hasst.<br />

unter dem joch der andern hebt der mist den schwanz,<br />

die zukunft fährt mit einer dehnung in den hafen,<br />

um hastig eicheln, heute in den wald zu säen.<br />

(so leuchten euch die türme, stämme ihr signal.)<br />

was seinem redefluß mit knapper not entkommen,<br />

darf nun, das wasser bis zum hals, besprochen,<br />

als wahlverwandtschaft baum und gräser gackern.<br />

was seinen hof so hält, verschmiert mit seinen füßen<br />

den ton, den es mit seinesgleichen köpfe rollend trifft,<br />

wird, als matrose seiner herkunft, schlau beschifft,<br />

und, augen triefend, als matrone schief beschlafen.<br />

48


keglis TamaSi<br />

pirdaRebuli xtis mzeraTa usier tyeSi,<br />

viT - TvalsazrisSi, rtodan rtoze, maimuniviT,<br />

xedvis areSi mwolare rom moxnas laqlaqi<br />

da tbas CaerWos, rom SeiZlos datrialeba.<br />

aq yvela yalbad atkacunebs sakuTar afras,<br />

aacdens imas, rac guls urevs yvelaze metad.<br />

sxvaTa uRlis qveS kuds aibzeks nakelis knuti<br />

da gawelili momavali portSi SeaRwevs,<br />

raTa rkoebi naCqarebad daTesos tyeSi.<br />

ase gvicqeren koSkurebi. maTi signali<br />

myarad rom JRerdes da marTali gvamcnos ambavi.<br />

misi saubris mdinares rac bewvze gadurCa,<br />

ufleba aqvs, rom daqorwindes tyeze, balaxze,<br />

romlebic ase akavebdnen mis kars da ezos.<br />

fexiT zels bgeras, Tavisive msgavsebTan erTad<br />

Tavebs agorebs da axvedrebs imave Tavebs.<br />

da is iqneba matrosiviT mdare da undo,<br />

Tumc sveli mzeriT mTlad matronas gamomsgavsebuls,<br />

masac iribad vinme iqneb miuwves kidec.<br />

49


krawall<br />

aus diesen noten wächst vor ihnen angst,<br />

die diplomatisch uns mit ihr vertauschte.<br />

der wechsel läßt die kräfte steigen,<br />

um uns, als wille eingebildet, zu verhökern,<br />

und treibt im rausch zur kriegserklärung:<br />

ein jeder gelte nur so lang als seine währung!<br />

mit diesem säbel rasseln - wer ließe sich noch so<br />

verkaufen? - bin ich gemeint, und so gefreit<br />

versieht es seinen dienst von oben.<br />

nur angetreten, - hat es denn diese sicht verdient? -<br />

hält es mit seinesgleichen schritt und darf sich<br />

für das aushalten der treue selbst beloben.<br />

hab acht vor den kanonen, donner! ein jeder kopf<br />

in seine mündung, als belohnung: feuer!<br />

zwischen sirenen wird die heimkehr durchgeschifft,<br />

und, heimat rufend, so in sich versenkt:<br />

wer hier noch irr fährt, kommt zu spät.<br />

die schützen, aus allen rohren sprache zündend,<br />

begraben, was von dieser stellung schon obszön<br />

verschossen. was sich noch rühmen kann wird<br />

gliederlos mit namen oder titel ausgeschlachtet,<br />

denn dieses feld darf nichts vom hinterland<br />

des selbst beherrschen. wer soll auch diesen daten<br />

ihre lieder lassen? sie sind doch um das fell<br />

über die ohren ausgezogen. nur noch die rüstung<br />

läßt sich als wahrheit verlogen auf die bahre legen.<br />

50


amboxi<br />

am notaTagan SiSis buCqi amoizrdeba.<br />

SiSSi gagvcvala - gaisarja diplomativiT.<br />

gacvla zrdis Zalas, raTa Jinma da nebisyofam<br />

gadagvaqcios miwis kuzad, samaris borcvad,<br />

Troba mogvgvaros, vidre omi daiwyebodes.<br />

yvela suldgmuli faseuli imden xans aris,<br />

ramden xansac ki Tavis dacva xelewifeba -<br />

me am xmliT vibrZvi. Tavs sxva, aba, rogor gayidda?!<br />

me mirCevs, gana? CemTan flirtiT cdilobs garTobas?<br />

uaruyvia samsaxuri, maS, zena ZalTa!<br />

daimsaxura man aseTi sanaxaoba?<br />

axlos mimdgari, TavisnairT ayolebs nabijs<br />

da ufleba aqvs, sakuTari Tavi Seiqos<br />

gaZlebisa da gamovlenil erTgulebisTvis.<br />

ufrTxildi qvemexs - misgan cviva Weqa-quxili.<br />

yvelani, vinc ki sakuTar Tavs uRrmavdebian,<br />

cecxls moixveWen - es iqneba magaTi jildo.<br />

sirinozebTan erTad gemi Sinisken gaswevs,<br />

samSoblo uxmobT Tavis TavSi CaRrmavebulebs:<br />

isic aq mova, visac bedma gza auria.<br />

yvela msroleli, Tofis lulis enad amgznebi,<br />

mas asamarebs, vinc momkvdara Seuracxqmnili.<br />

rasac jer kidev SeuZlia Tavis Seqeba,<br />

oms gasTiSvia, SerCenia wodeba mxolod.<br />

partax suls sxvebze batonobis ar aqvs ufleba.<br />

am TariRebze viRam unda SeTxzas simRera?<br />

maTTvis xom omi sxvaTa yvlefis saSualebaa?!<br />

sakaceze ki natyuari simarTle wveba -<br />

meomris nacvlad darCenili aRWurviloba.<br />

51


wechsel<br />

dieses mehr an übertragung<br />

macht als ordnung<br />

etwas von der kraft zunichte:<br />

wenn ich es wollen nenne,<br />

steigt der verbrauch<br />

zum beispiel:<br />

als wolke in den himmel.<br />

"dieses" als muster<br />

trägt zu dem satz bei,<br />

den ich jetzt machen kann;<br />

ob als sprung in meinem gefüge,<br />

oder als graben, den ich<br />

mit meinem satz<br />

hinter mir gelassen habe,<br />

wie ich dieses übersetzen<br />

eben verstehe: floß,<br />

was von mir zurücktreibt,<br />

bleibt sich immer<br />

mit geteilter meinung.<br />

52


gacvla<br />

es ufro metad gadatanas emsaxureba,<br />

vidre - wesrigs an kavSirebs<br />

da iklebs Zala, nadgurdeba am qmedebaSi,<br />

roca mis survils vasaxeleb,<br />

cvdeba, da qreba,<br />

ai, magaliTi:<br />

rogorc Rrubeli maRla caSi,<br />

"es", viT nimuSi,<br />

emateba winadadebas,<br />

romelic axla SemiZlia rom movifiqro,<br />

rogorc naxtomi Cems danarTSi<br />

an rogorc Txrili,<br />

romelic ukan movitove winadadebiT<br />

iseve, rogorc es Targmani.<br />

me vxvdebi – is, rac movitove,<br />

Cemgan rac midis<br />

ukan – is rCeba Tavis TavTan<br />

gaorebul warmodgenebSi.<br />

53


ein färben<br />

der sonnen wut erkaltet, langsam, starr,<br />

die sicht erstirbt in mir in dunkelrot,<br />

das nordlicht tönt sich in den tod.<br />

in meinen blassen händen schwindet,<br />

was nie war. die lust veraltet,<br />

klanglos, ohne scham; und jede abfuhr<br />

bringt sich glotzend in ihr lot.<br />

so leimt sich das zusammen,<br />

was in müder pracht sich selbst gehorcht,<br />

im zeigen prüder macht.<br />

54


erTi gaferadeba<br />

mzeTa risxva civdeba. rCeba gaqvavebuli.<br />

ferSi - muq alisferSi Cemi mzerac mokvdeba.<br />

polaruli naTeba aJRerdeba sikvdilSi.<br />

xelSi is Camakvdeba, rac arasdros yofila.<br />

vneba damiberdeba - uCumrad, ukrZalvelad.<br />

yoveli gadaxveva sakuTar tvirTs mimZimebs.<br />

ase erTvis erTmaneTs gadaRlili mSveneba<br />

da aseve - Cveneba kekluc Zalauflebis.<br />

55


ODEN<br />

– uu – u – u – u – u<br />

– u – uu – u – u – u<br />

– u – u – uu – u – u<br />

– uu – u<br />

still steht nicht scheinen in den stummen blicken,<br />

hingegeben verharren vorstellungen,<br />

wie es ohne trommeln der worte sanfter<br />

mahnen nicht könnte;<br />

taten, die aufmerksam gedanken richten,<br />

auf ihr teilen, im warten auf die zeichen<br />

ihrer ganz vertrauten, gewohnten formen,<br />

um sie zu bringen<br />

auf ein geständnis lang ersehnter klarheit,<br />

wie in ihren verhalten ausgeführten,<br />

deutenden austäuschen wir kommen näher<br />

an sie, zu klagen,<br />

dass, wie sie bessern aus, was sie verbindet,<br />

uns nicht tiefere einsicht in ihr werden<br />

frei legt, um aus ihrem vergehn zu schliessen,<br />

was sie gebrochen.<br />

56


odebi<br />

utyvi mzerebis labirinTSi borgavs naTeba, awydeba<br />

kedlebs,<br />

gawiruli warmodgenebi icdian TiTqos monusxulni,<br />

STagonebulni sityvebis mZime dafdafebis<br />

natifi ritmiT;<br />

danaSaulni sasamarTlos uwyoben fiqrebs,<br />

danawevrebulT niSnebiT da moCvenebiTi<br />

Rrma TanagrZnobiT ganabulni elodebian,<br />

rom gamosZalon<br />

oden nanatri am sicxadis aRiareba, maT qcevebSi<br />

gamokveTili satyuara maniSnebeli,<br />

Cven ki mxolod vuaxlovdebiT,<br />

rom daviCivloT,<br />

Tuki isini am kavSirebs daalageben, rac Cveni xedvis<br />

siRrmes ver Secvlis maT SemTxveviT xdomilebaSi,<br />

imas xom mainc mixvdebian, ram miiyvana<br />

daRupvis zRvarze.<br />

57


so, wie sich fortsetzt, schäumt über erleben,<br />

krönt, es weiss, wie sich aufzulaufen anfühlt,<br />

reflektieren es, wie sich bricht an lippen,<br />

was sie beschwingen.<br />

klagen sie an zu drehen, die verfahren<br />

sich nach ferneren zeichen richten, um zu<br />

steuern bei der rauheren elemente<br />

sicherem stranden.<br />

bringen sie, um zu bilden horizonte,<br />

lächeln in deine züge, wendet ab sich<br />

absichtsvolles brechen der, um die spielen<br />

wiederkehr, ende.<br />

könnten nicht ahnen, die auf uns zukommen,<br />

die verwehten einstellungen, beleben,<br />

bis aus bleibenden glücklich aufsteigende<br />

uns still anblicken.<br />

58


is ki ganagrZobs sakuTar Tavs, qafmoreuli<br />

gancdis talRaze cnobs SegrZnebas, TiTqos sivdeba,<br />

gansjian, msxvreviT rom awydeba tuCebs, gansjian,<br />

ras Seasxamen frTebs amjerad.<br />

da brals dasdeben, miusjian adgilze trials,<br />

gzaabneulni, Soreuli napirebisken<br />

midian, raTa marTon ufro metad uxeSi<br />

alqimiuri procesebi.<br />

da Sens nakvTebSi gamokrTeba Rimili maTi,<br />

horizontebis<br />

warmoqmisas, ganzraxvebiT savse msxvrevebi<br />

ganqardebian, Seiqceven Tavs dabrunebis<br />

gaTamaSebiT, dasruldebian,<br />

xolo isini, momavalni Cvensken, verafriT<br />

warmoidgenen qarSemosil, gamococxlebul<br />

da gadarCenil warmodgenebs, sanam isini<br />

ar aRsdgebian da mSvidad ar Semogvxedaven.<br />

59


kentaur<br />

u – u – u – uu – u –<br />

u – u – u – uu – u –<br />

u – u – u – u – –<br />

– uu – uu – u – –<br />

wohin die schritte, soll ich sie lenken, wenn<br />

mich einer büste gleich von den gliedern trennt<br />

ein schnitt durch die verstrickung wirrer<br />

banden, wie sie knüpft der gegensätze<br />

behaarter lauf; zu welchem behuf stampft es<br />

im rausch von sinnen ein, was sich denken lässt,<br />

wo sich der aufstieg in zwei wege<br />

spaltet, zu glattem stein steht gehauen,<br />

der seine keule hebt, schlägt im schwanz das tier<br />

vor, ihm auf allen vieren zu folgen; dort<br />

erwartet sie ihn ungeduldig,<br />

wo er denn bliebe, die zeit, sie drängt uns<br />

im schiff zu jener gegend, den wellen trotz,<br />

dem tausch der teile, bieten zu können, nicht<br />

im faden auf vergehn zu rollen,<br />

locken die wehen gefälschtem geschlecht.<br />

da braust verkehr, sein tempel verwaist, am ring<br />

erkennt doch keiner mehr, was die flut ihm bringt<br />

60


kentavri<br />

saiT mivmarTo nabijebi, roca, viT biusts,<br />

kidurebisgan myofs kvarcxlbeki sicarielis,<br />

gadaxlarTuli aburduli mniSvnelobebis<br />

gadakvanZuli, erTmaneTis sapirispiro<br />

TmiT dafaruli mimoqceva; an ra logikiT<br />

Caitkepneba am grZnobaTa TrobaSi fiqri,<br />

moazrebadi xdomilebis, sadac gluv qvaSi<br />

amokveTili asasvleli iyofa orad,<br />

romelic urtyams cxovels kudSi kets da sTavazobs<br />

Tavazianad, ukan mihyves oTxive fexiT<br />

iq, sadac qali elodeba Tavis mamakacs<br />

mouTmenelad... dro ki miwyiv migverekeba<br />

im midamosken gemiT, isev zvirTebis jibrze<br />

SesaZlebloba elementTa cvlis, da moTxovnis<br />

rom aRar Cahyves labirinTSi Zafs; tkivilebi<br />

Seityueben maT cru modgmas aq dasaRupad.<br />

oblad daSTeba es taZari quCis gugunSi<br />

wreze, morevSi vin mixvdeba - ra moaqvs nakads<br />

61


an tönen, die der tanz gehörnt hat,<br />

um sie in nöten als stier zu zähmen.<br />

es krönt sie, das der dann in die sterne setzt,<br />

der im gefolge, das sie verbockt, verklärt<br />

im kranz der strophen, die ihn winden<br />

anvertraut, schwarz sie die segel hissen.<br />

so stützt, ich wein’, stock alter nicht, vielmehr stürzt,<br />

der namen ihm verleiht, diesem mythenmeer,<br />

berauscht der fluss, der sie vergessen,<br />

lässt, was sich einmal gesetzt, zurück nicht.<br />

62


okvebSi oden rqaSemosil sityvaTa niRbiT,<br />

rom minotavriT moarjulos gaWirvebis Jams.<br />

gvirgins adgamen amalaSi, gajiutdeba,<br />

am gvirgvins Casvams varskvlavebSi. gasxivosnebuls<br />

sityvebis rigSi Caawnaven, da mindobilni<br />

maTze strofebi Savad afrebs asisineben.<br />

moxuci, joxze dayrdnobili, emxoba, vtiri<br />

mas, vis saxelsac miTiuri es zRva atarebs,<br />

aTrobs mdinare daviwyebis, romelic ukan<br />

aRar abrunebs erTxel ukve myarad dadgenils.<br />

63


– uu – u – u – u – u<br />

– u – uu – u – u – u<br />

– u – u – uu – u – u<br />

– uu – u<br />

sitzt an den stamm gelehnt das buch in händen,<br />

weisse rinde mit schwarzen flecken, du, ich<br />

lese den bewaldeten hang, die helle<br />

bucht, sacht vom ufer<br />

macht los das boot, sicht läuft aus, grund zu fliehen,<br />

glied das ruder, das steif im takt verkleinert<br />

deinen umriss, leuchtet die birke mir zum<br />

zeichen, das du noch<br />

hältst in den händen, dem die blicke folgen,<br />

wie in abständen mir die kleinen blasen<br />

zeigen wo die blätter ins schwarze wasser<br />

tauchten, was von der<br />

brüchigen spur verflossenen auffassens<br />

uns geblieben. noch klingt das leise klatschen,<br />

das die berge unruhig durchwellt; ich springe<br />

nackt durch reflexe.<br />

64


xes miyrdnobili, wigniT xelSi, kiTxulobs niSnebs,<br />

ieroglifebs, TeTr merqanze Savi laqebiT,<br />

Sen, me vkiTxulob ferdobs, tyeTi dafaruls, naTel<br />

Soreul yures, da uecrad<br />

Sordeba napirs navi, xedva wydeba, gaurbis<br />

asoebs usvams, rogorc niCabs mZlavrad, ritmulad<br />

amcirebs konturs Sens sxeulze, mxolod aryis xe<br />

Semomnatris niSnad imisa,<br />

rom kidev SegrCa xelT mzerebi rasac mihyveba,<br />

wylis zedapirze buStulebis es pulsacia<br />

maniSnebs adgils, aq foTlebma mRvrie Sav wyalSi<br />

CayvinTes, mxolod<br />

wyvetili kvali SegvrCa wvdomis gawyalebuli<br />

da ferdobidan kvlav moismis Cumi tylaSuni,<br />

romelic mTebze gadaivlis zvirTebad, me ki<br />

refleqsebSi vxtebi SiSveli.<br />

65


– u – uu – , – uu – uu<br />

– u – uu – , – uu – u –<br />

– u – uu – u<br />

– u – uu – uu<br />

willst du wirklich verstehn? schlag an ein thema mir!<br />

mathematisch durchdacht, proportional gesetzt<br />

werden worte mir brüchig,<br />

klingen werte nach untergang.<br />

bilde ich mir das ein? folge dem schema nur!<br />

aus den fugen geht das, was in die schrift einströmt,<br />

ausgeufert das weite,<br />

sucht bestimmt nach, was unbestimmt.<br />

kinderlachen, es setzt worte wie kieselstein,<br />

wie figuren aus strichen, welch ein esel bin<br />

ich, nach stellen zu suchen,<br />

wo im stillen die disteln blühn.<br />

rechne ich denn damit, dass in der wurzel steckt,<br />

was ins kraut schiesst? was ist? multipliziert es sich<br />

mit sich selbst? so ein unsinn<br />

hat nur platz, wenn ein spatz gedacht.<br />

alle raunen mir zu, unter dem unterschied<br />

liegt das gleiche versteckt, das sie zusammenfasst,<br />

summen stimmen genau so<br />

lange nichts sie zusammenzählt.<br />

66


gsurs, rom gaigo, marTla Caswvde? momeci Tema!<br />

maTematika, algoriTmi da proporcia<br />

msxvrevads xdis sityvebs, anadgurebs faseulobebs,<br />

samgloviaro maTi marSi mesmis riTmebSi.<br />

an, iqneb, mxolod meCveneba? mihyevi sqemas!<br />

rRvevas ganicdis da gadmodis napirebidan,<br />

rac nawerebSi jebiridan Caedineba,<br />

eZebs garkveviT gaurkvevels, mouxelTebels.<br />

bavSvis sicili ganaTavsebs sityvebs sibrtyeze<br />

qvafeniliviT, viT figurebs Strixebisagan.<br />

ra suleli var, rom daveZeb iseT adgilebs,<br />

sadac dumilSi yvaviloben ekalbardebi.<br />

nuTu, es aris Cemi gaTvla, rom, rac fesvSia,<br />

amoizrdeba is ReroSi? ra aris? rogor<br />

mravldeba isev Tavis xarjze? msgavs uazrobas,<br />

albaT, beRuras fiqrebSi aqvs mxolod adgili.<br />

CamCurCuleben, TiTqos miRma gansxvavebaTa<br />

aris msgavseba, rac maT isev aerTianebs,<br />

da ricxvTa rigic manamdea mwyobri da swori,<br />

sanamde aris Sesakrebi da dauTvladi<br />

67


wird symbolisch gefügt, metamorphosen gleich<br />

formen satz und axiom um sich zu komischsten<br />

unterhaltungen: geh aus<br />

von den ersten prinzipien,<br />

tschirpt es, exposition, thema, das durchgeführt<br />

enigmatisch, hermetisch, aber nicht zu lang!<br />

unterm strich wird der nenner,<br />

was im zähler steht, anweisen.<br />

68


winadadebis simboluri mibma, kavSiri<br />

aqsiomasTan, komikuri metamorfoza<br />

urTierTobis. amosaval wertilad mainc<br />

principebi gvrCeba sawyisi.<br />

Cqefs idumalad, hermetulad gatarebuli<br />

eqspozicia, Tema, oRond - ara xangrZlivad!<br />

gasmuli xazis qveS mniSvneli asaTaurebs<br />

da miuTiTebs, rac mricxvelSi asaxulia.<br />

69


– uu – u – u – u – u<br />

– u – uu – u – u – u<br />

– u – u – uu – u – u<br />

– uu – u<br />

stolpert er auf die strasse, sieht, wie wenig<br />

ist geblieben von der gewohnten gegend,<br />

nicht einmal den randstein erkennt er wieder,<br />

der ihm ein bein stellt.<br />

und erst die bäume, himmel!, fremd sie rauschen,<br />

ohne dass er bestimmen kann, ob linde,<br />

ahorn, buche vor seiner nase lassen<br />

schwirren die blätter.<br />

steht er am kopf? wer liegt denn da im graben<br />

ganz vermummt? (weil, den nachbarn zu beschreiben,<br />

liegt der welt, die seine besatzung einnimmt,<br />

viel, viel zu ferne.)<br />

auf allen vieren kriecht ein ungeheuer<br />

großer käfer, und fällt vom blattrand in die<br />

pfütze, liegt am rücken, ertrinkt, ein absatz<br />

tritt auf den panzer.<br />

rappelt er endlich auf sich, wischt den dreck sich<br />

ab, im mantel die hände liegen schwer wie<br />

klötze, wer soll da etwas singen von den,<br />

türmen am himmel<br />

70


fexareuli mibarbacebs quCaSi, amCnevs,<br />

gaqra nacnobi, miCveuli midamo, uceb<br />

gzispiras qvaze daucdeba fexi,<br />

veRar cnobs.<br />

da es xeebi, o zecao! maTi foTlebis<br />

Sriali ucxo, saidumlo gamxdara misTvis<br />

da veRar xvdeba, wifelia Tu - nekerCxali,<br />

an iqneb - cacxvi?<br />

Tu Tavdayira dadga TviTon? maSin ormoSi<br />

vin wevs WupriviT SefuTuli? (radgan mezoblis<br />

versia misi samyarosgan Zalze<br />

Sorsaa.)<br />

meqanikuri moZraobiT modis urCxuli,<br />

foTlis cicabo napralidan veeba xoWo<br />

vardeba. zurgze wevs gubeSi, ixrCoba, javSans<br />

faravs naleqi.<br />

Zlivs wamodgeba, wels aiTrevs, CamoiferTxavs<br />

talaxs, xelebi ulagia, rogorc morebi,<br />

paltos jibeSi. vin imRerebs sasaxleebze,<br />

Rrublebze caSi,<br />

71


wolken sich auf, bald wird es prasseln, denkt er,<br />

auf die dächer, wenn er die kargen flächen<br />

richtig deutet, wenn noch ein tropfen hält an,<br />

rinnen von früher<br />

ab in das spätre all die elemente,<br />

so wie er mit dem aufgestellten kragen<br />

dunkel ahnt nur, in welche richtung zappeln<br />

ihn seine schritte.<br />

72


Camoiqceva es ca male, tkacans gaadens<br />

saxuravebze, da Tu sivrcis mwire sibrtyeebs<br />

icnobs, gaSifravs, erTi wveTic Tu SeCerdeba,<br />

gadmoiRvreba<br />

guSindelidan gviandelSi elementebi<br />

da bundovani varaudi SerCeba mxolod,<br />

sad mibarbacebs, miuyveba Tavis nabijebs<br />

ase sayeloaweuli.<br />

73


– uu – u – u – u – u<br />

– u – uu – u – u – u<br />

– u – u – uu – u – u<br />

– uu – u<br />

entweder ode oder wiederholung,<br />

hör mir auf, oder hör auf mich, die stellung<br />

lässt entscheiden, wer von uns beiden gliedert<br />

auf das erscheinen<br />

in abstrahierten reihen. wieviel klarer<br />

ist der blick, den, du auf mich richtest mit dem,<br />

leuchten ein mir deine begriffe, sprechen,<br />

uns dieses bild schickt,<br />

starr in die augen! wen verfolgt, was hinter<br />

dieser stirn sich verbirgt, nicht, der gedanke<br />

legt aus uns, die fallen schon ein, was worte<br />

machen, wenn jede<br />

geste genügt. ja, streichle mir die seite,<br />

statt den unnützen hirngespinsten weiter<br />

aufmerksam zu folgen, was bringt den kitzel,<br />

lässt uns die pausen<br />

ab, schöne formen. um sich wie von selbst zu<br />

heben, schätze ich, setzen an die teile,<br />

abzustimmen, welcher von ihnen welche<br />

rolle, hier spiele<br />

74


iqneba oda, an arada - gameoreba.<br />

gaCerdi anda momismine. mdgomareoba<br />

agarCevinebs, Cven oridan vin anawevrebs<br />

warmoCenas aq Camwkrivebul<br />

abstrahirebul nawilebad. ramdenad xedva<br />

naTeli aris, romelsac me momapyrob, riTac<br />

warmomidgeba laparaki, Seni cnebebi,<br />

xedva, romelsac Cven gvigzavnis suraTi Seni<br />

gamWoli mzeriT! an vis misdevs, gaognebuli<br />

ra imaleba am Subls miRma, ara, fiqrebi<br />

dagvilageben, Cvens msxvrevaSi, ras akeTeben<br />

Cveni sityvebi, roca ukve TiToeuli<br />

Jestic ki kmara. Sen ki CemTan ajobebs darCe<br />

imis magivrad, rom umaqnis Sens fantaziebs<br />

misdio kvalSi gamalebiT, rac usaTuod<br />

iwvevs qavilebs, Rrma pauzebs<br />

da lamaz formebs. albaT, raTa TiTqos TavisiT<br />

amaRldes, me ki mainc vfiqrob, rom nawilebi<br />

wamoiwyeben am uazro kamaTs, arCevnebs,<br />

vin ra rolSia, ras TamaSobs. sinamdvileSi<br />

75


keiner, verrückt wird nur im bett nach regeln,<br />

übernehme. behaupten werden, manchen köpfen<br />

schwer fällt, sich mit sinnlichem zu bescheiden,<br />

sich, die verlierer<br />

einspruch erheben, jene sätze, die in<br />

frage, keine bedingung, stellen wir hier,<br />

wenn die toten endlich erwachen, und uns<br />

wieder verdingen.<br />

76


es xom brZolaa am sawolSi wesebisaTvis,<br />

razec aSkarad giJdebian. zogierT maTgans<br />

uWirs raime azrianiT Semoifarglos<br />

da am brZolaSi wagebulni, ukmayofilo<br />

pretenziebiT acxadeben winadadebebs,<br />

romelTa Semdgom garTulebas isev Cven vcdilobT,<br />

rodesac mkvdrebi, bolobolo, gaiRviZeben<br />

da Cven kvlav erTad Segvkreben da SegvanivTeben.<br />

77


– uu – u – u – u – u<br />

– u – uu – u – u – u<br />

– u – u – uu – u – u<br />

– uu – u<br />

noch ein gespräch, wie schnell begreift mein zensor,<br />

was erwartet mein gegenüber, heuchelt<br />

freundlich interesse, was unterdrückt mich,<br />

jede routine<br />

dreht mir den rücken zu, bis eine hand mir<br />

zu erkennen gibt, dass ein teil von mir sucht<br />

halt in diesem steten begrenzen vorgeformter<br />

materie.<br />

kommst mir entgegen, bild, so weich es, wieder<br />

willig bietet sich an ein satz von schlüsseln,<br />

um im blick die tatsache aufzufangen,<br />

dass ihn dein mund sucht.<br />

78


Cemi cenzori swrafad Caswvda dResac saqmis arss,<br />

Cveulebrivi da rigiTi Sexvedra, Tumca<br />

kargad TamaSobs, mainc mTrgunavs es TvalTmaqcoba<br />

da rutina yoveldRiuri.<br />

is zurgs Semaqcevs, sanam erTxel mainc bolomde<br />

ar Sevimecneb, rom am mudmiv SemofargvlaSi<br />

raRac nawili Cemi eZebs im pirvelyofil<br />

da uwinares materias.<br />

Cvensken modixar, es saxeba ise lbilia,<br />

ise damyoli, daSifruli winadadeba,<br />

oRond mzeraSi SegamCnios da daiWiros,<br />

rom Seni piri mas daeZebs.<br />

79


u – u – u – uu – u –<br />

u – u – u – uu – u –<br />

u – u – u – u – u<br />

– uu – uu – u –<br />

dann testet nichts mehr, wie weit verirrt wir uns<br />

im wald, der mitten, wenn konzentrierten sich<br />

begangene vergehen, in den<br />

rissen der rinden sich lichten wird<br />

den namenslisten, zahlen verhältnissen,<br />

die, ehe brüche zeugen die endlichen,<br />

ergänzen, was vom glanz des ganzen<br />

immer noch fehlt, keine ruhe gibt<br />

im kreisen, um sich formen wie absichtlich<br />

zu augenblenden. findet auch keines mehr<br />

dort vor – wen soll es auch erwarten? –<br />

andere, teile ich immer noch<br />

die hoffnung, dass den zahlen entsprechen wird,<br />

wie sie sich frei bewegen, den ordnungen<br />

entsagen, wer mit wem verkehrt wird,<br />

himmel und hölle ein kinderspiel.<br />

80


aRar amowmebs araferi Cvens arsebobas<br />

mas Semdeg, rac aq CavikargeT Suagul tyeSi,<br />

sadac Cadenil danaSaulT, erTad TavmoyrilT,<br />

SeeZloT, albaT, merqnis miRma gamonaTeba<br />

saxelTa nusxa da ricxvebis urTierTltolva,<br />

romlebic rogorc ki Seqmnian kavSirebs, Semdeg<br />

ganasruleben brwyinvalebis mTlianobasac,<br />

jer kidev nakluls, rac ar aZlevT maT mosvenebas<br />

da kvlav ubiZgebT - gaaformon es perfomansi<br />

sxvis dasanaxad, rom SeSurdeT, da Tu aravin<br />

ar moiZebna - an vin unda iyos garSemo?<br />

me aq var mainc da jiutad vitoveb imeds,<br />

rom ricxvebs daukavSirdeba, adre Tu gvian,<br />

Tavisufali moZraoba maTi, wesrigis<br />

uaryofa da mimoqceva erTmaneTs Soris,<br />

zeca-qveskneli oden bavSvis TamaSebia.<br />

81


KRANZ<br />

1. pinseln<br />

wird mit dem. was? wird verderben<br />

nichts? mit allem gleichzusetzen<br />

etwas, all gemein verletzen,<br />

wenn alle, nichts wird sterben.<br />

so gegen sich selbst zu stossen,<br />

als das alles, was nichts ist,<br />

etwas, das auf das vergisst,<br />

was mit allem so verflossen,<br />

dass es keines in dem werden<br />

dieser dinge, die nichts sind,<br />

wenn das alles so verrinnt,<br />

dass vom zeigen nur gebärden<br />

bleiben, und das so gelingt,<br />

dass sich nichts mit sich verdingt:<br />

82


sonetebis gvirgvini<br />

1. funjebiT xatva<br />

maS, ra moxdeba? arafers dRe daumokldeba,<br />

aRaraferi suyvelafris gaxdeba toli -<br />

mere yvelafers gadafaravs arafris zoli,<br />

yvela Tu kvdeba, araferi aRar mokvdeba.<br />

ase exlebi sakuTar Tavs, marcxiT vnebuli,<br />

araferiviT, rac igive yvelaferia...<br />

raRac sul waSlis, bedis wignSi rac gviweria,<br />

rac yvelaferTan ase aris dawyvilebuli.<br />

arc ra moxdeba, mogegvreba arc rodis Sveba<br />

maTgan, romelTac swvavT aryofnis kvaris SenTeba,<br />

Tu yvelaferi ase uxmod daiRvenTeba.<br />

am Cvenebidan axla mxolod Jestebi rCeba<br />

da saqme ise moewyoba kargTa Tu avTa,<br />

araferi ar SenivTdeba sakuTar TavTan.<br />

83


2. auftragen<br />

dass sich nichts mit sich verdingt<br />

und mit allem um sich wirbt,<br />

damit das, was nicht verdirbt,<br />

mit sich in sich selber sinkt,<br />

hebt sich so aus dem hervor,<br />

was am ziel als anfang winkt,<br />

als vergleich ins andre hinkt,<br />

als das, was es war, bevor<br />

es sich selbst als das begriff,<br />

was von jenen so getrennt<br />

als mauer in die köpfe rennt,<br />

die sich so beschlagen, dass ein schiff<br />

das wasser als die segel hisst,<br />

das, was sich so weiss, vergisst.<br />

84


2. zedapiris dafarva saRebaviT<br />

araferi ar SenivTdeba sakuTar TavTan<br />

da saTavisod gairjeba arara navsi,<br />

rac ar fuWdeba, rom Caeflos sakuTar TavSi,<br />

sakravad sartyels sakuTari rom SerCes balTa.<br />

ase amohyofs Tavs xelaxla, rom gaxdes sxva ram,<br />

mizansmiRweuls, dasawyisis Segxvdeba karTan,<br />

Sesadareblad sxva sxeulis Searxevs qarTa,<br />

im sxvaSi Seva, TviT rom iyo iqamde, sanam<br />

Tavs Seicnobda, Cawvdeboda am mwvel omamde,<br />

viT is, rac Sors dgas, rom qceula uraSo mxedrad,<br />

Tavs, dasaxlelad gazadebuls, rom xvdeba kedlad.<br />

imsxvreva Tavi, viT imsxvreva xolme xomaldi,<br />

afris tkacuni wyals rom aSlis, swored is xdeba,<br />

da Tavis Semcnobs yvelaferi daaviwydeba.<br />

85


3. waschen<br />

das, was sich so weiss, vergisst,<br />

was es sein könnte, wenn es wäre<br />

leicht, wie des vergleichens schwere,<br />

die verändert, was nicht ist.<br />

hat das ganze jetzt begonnen<br />

das, was es in hälften teilt,<br />

die es dann zu gänzen feilt,<br />

die zu jenem fluss zerronnen,<br />

der in seinen armen liegt,<br />

sich zu jenen brücken biegt,<br />

die er für die ufer hält,<br />

die dem, der so von innen fällt,<br />

als das erscheint, was dann als mist,<br />

auf das geworfen, was nicht ist.<br />

86


3. Camorecxva<br />

da Tavis Semcnobs yvelaferi daaviwydeba:<br />

ra iqneboda, Tu xvdeboda yofna namdvili,<br />

viT Sedarebis sirTulea, ise advili,<br />

sirTule imad gardaqmnida, rac ar miwdeba.<br />

iSleba mTeli. rac Sig xdeba, ver Wvret garedan:<br />

ganaxevrdeba, daiyofa mTelis saxe ros,<br />

is, rac mTeldeba, rom kvaladve gaanaxevros,<br />

romelic Semdeg daiRvara im mdinareda,<br />

mis mklavebSi rom nebivrobda, Zalas igvrida,<br />

da irkaleba im xidebis mbzinav rapirad,<br />

romelic mavans miaCnia mxolod napirad,<br />

romelic imas, rac gaarRvevs wiaRs Signidan,<br />

imad esaxvis, raic, rogorc talaxis tyvia,<br />

imas moxvdeba, rasac jerac arara hqvia.<br />

87


4. leinwand<br />

auf das geworfen, was nicht ist,<br />

spreizen auf sie weisse fläche,<br />

rinnen blau in jene bäche,<br />

die so lang sind, wie das misst.<br />

spielen flimmernd mit den reizen,<br />

hängen roh sich auf, gerüste,<br />

dünnen aus, verbergen, was sich wüsste,<br />

liegen weit, wie gelber, reifer weizen<br />

auf den feldern, die in flächen teilen,<br />

mit schrägen in die tiefen dringen,<br />

mit höhen in die vögel schwingen,<br />

hören auf, erleiden aufzuzeilen,<br />

denn was hilft es, was es bringt,<br />

dass es durch sich alleine klingt.<br />

88


4. tilo<br />

imas moxvdeba, rasac jerac arara hqvia.<br />

Seezileba brtyel siTeTres mkvebav Sxefebad,<br />

nakadulebis safuZvelSi Caileqeba,<br />

siRrmis gazomva yvelas elis adre Tu gvian.<br />

Riziandeba, aRar xiblavs TamaSi myife.<br />

danayrdebian umi xorciT eSafotebi,<br />

imaTi codviT daTxeldeba mkvrivi zodebi,<br />

da iSlebian farTod, rogorc - xorbali mwife<br />

yviTel mindvrebSi, rom iyofa mzian nakvTebad,<br />

Sveul siRrmeebs miaRweven, ar TangavT daRla,<br />

CitebTan erTad miiweven maRla da maRla.<br />

wyveten am tanjvas, strofebSi rom mainc gakrTeba,<br />

miyuradeba ras mogvitans Sewyvetil Zgeris?<br />

unayofoa is, rac Tavis dakrulze mReris.<br />

89


5. rahmen<br />

dass es durch sich alleine klingt,<br />

heisst ja nicht, dass es versteht,<br />

was durch sein verstehen geht,<br />

wenn sich das mit nichts verdingt.<br />

eben noch war dieses sehen,<br />

das, was seine bilder rief,<br />

gelb und blau und hoch und tief<br />

verfliesst es so wie sein vergehen,<br />

das umarmend auf den brücken steht,<br />

flüsse, die sich winden, in die ufer mäht.<br />

und so wartet, was sich wieder findet,<br />

zusammen auf das ende, das nicht bindet:<br />

was weiss ich, um was es bringt,<br />

dass uns nichts, und auch das nicht gelingt.<br />

90


5. CarCo<br />

unayofoa is, rac Tavis dakrulze mReris:<br />

misi goneba mouRlelad ganagrZobs Sromas:<br />

man uwyis, Tu ra dauseravs, mouSTobs wvdomas,<br />

Tu raimes ar SeenivTa cocxali mtveri.<br />

es wuTi iyo, faqiz mzerad axlac rom Rvivis...<br />

rom yofna imad, mis suraTebs rac mouxmobda -<br />

lurji, yviTeli, Tan maRali, Tanac uxmo da<br />

Rrma - wyals gahyveba ise, rogorc daRupva imis,<br />

rasac xidebze xels axarebs Sexeba xelis,<br />

mdinareebiT rac napirze Caiceleba,<br />

rac irgvlivaa da yovelTvis gviRirs xsenebad,<br />

yoveli arsi, rac uxundo dasasruls elis.<br />

ar vici, xval-zeg gaTendeba dila ra feri:<br />

suyvelaferi gamogviva Tu araferi?<br />

91


6. staffelei<br />

dass uns nichts, und auch das nicht gelingt<br />

ist in jedem, was gelungen, noch enthalten,<br />

dass es übersprungen wird im schalten,<br />

verneinend oder, und nach schema klingt.<br />

da unterbricht es sich, die ganze handlung,<br />

und teilt es auf, um für sich zu entscheiden,<br />

sich seiner unterschiede gänzlich zu entkleiden,<br />

gewandt, ihm stehts als seine wandlung.<br />

und dass sie das dann nicht gelitten hat,<br />

weil als sein mond entscheidung sie umkreist,<br />

weiss sich als ihren winter, starrt vereist,<br />

und sucht sein warten ab um diesen rat:<br />

ihr garten wüsste, wieviel wiegt sein säen,<br />

lässt, was gelingt, verlassen stehen.<br />

92


6. molberti<br />

suyvelaferi gamogviva Tu araferi?<br />

rac cocxalia, im SegrZnebas jerac inaxavs,<br />

erTmaneTisgan gayofiT rom gadailaxa.<br />

sqemasaviT JRers es sityvebi, qardanaberi.<br />

da sakuTari mizeziTve wydeba qmedeba.<br />

amisTvis yvelas da yvelafers gayofa surda.<br />

swadda, rac sxvisgan asxvavebda, moespo sul da<br />

mTeli sxeuli daemuxta mfeTqav wredebad.<br />

ver aitana Semdeg qalma, albaT, mxolod is,<br />

kacis fiqri rom gars uvlida mTvareul afTrad,<br />

ros gayinuli kaci sTvlida qals Tavis zamTrad.<br />

is miakiTxavs rCevisaTvis kacis molodins.<br />

qalis baRnarma icis kacis naTesis fasi<br />

da marto stovebs, rom TavisiT aivsos Tasi.<br />

93


7. ansicht<br />

lässt, was gelingt, verlassen stehen,<br />

was sein begreifen in ihr sucht?<br />

ist seine vorstellung die flucht<br />

vor ihr, der winde drehen, ohne wehen?<br />

das lässt sich selbst vor augen führen,<br />

uns schaut heraus dann so verdreht hinein<br />

in ihre welt, die vor das stellt, was sein<br />

verlangen war nach sich, um sie zu rühren.<br />

dass dieser schädel ihm vor augen hält,<br />

was in ihm durch ihr sehen geht,<br />

ist das, was sie, wenn sie ihn sieht, versteht,<br />

denn was er sieht, ist ihre welt:<br />

die sie durch nichts mit sich versehen,<br />

fasst, was gelungen, in sein gehen.<br />

94


7. xedva<br />

da marto stovebs, rom TavisiT aivsos Tasi,<br />

qalSi kaci rom daeZebda, swored imiTi...<br />

an, iqneb, wasvlas moaswavebs dayra qviriTis<br />

qalisgan, sanam iqviTinebs qarebis dasi?<br />

TviTon mixvdebi, gaayole Tu kargad Tvali:<br />

cal mxares odnav gadaxrili taatiT dgeba...<br />

roca kacs swadis, Tavisaken mimarTos vneba,<br />

sinamdvileSi surs, aRagznos da aRZras qali.<br />

es Tavis qala, yvela mamrze mdgradi da mkacri,<br />

etyvis, ra mosdis, roca qalis mSvenebas xedavs,<br />

xolo qals imas, rasac kacis ndomisas bedavs,<br />

radganac qalis samyaroa, rasac Wvrets kaci,<br />

uiaraRos es darCeba wvidan, wvdomidan,<br />

is moixelTos, kacis wasvliT rac gamovida.<br />

95


8. modell<br />

fasst, was gelungen, in sein gehen,<br />

ihr gehen vor, gestellt, was kleid verhüllte,<br />

die, so besehen, modellierte, fühlte,<br />

wenn sie sich aus dem bildet, nicht geschehen<br />

hält sie so fest, nein, seine blicke<br />

verleihen der gestalt erst ihr gewicht,<br />

die, was sich vorstellt, im gedicht<br />

so fesseln lässt, dass seine stricke<br />

das löst, was mit sich so befangen<br />

in ihr enthalten das verstellte,<br />

was demoliert sein urteil fällte:<br />

wenn alles so mit ihr vergangen<br />

und sie ihn in ihr ende aus sich winkt,<br />

dass es mit ihm in sich versinkt.<br />

96


8. modeli<br />

is moixelTos, kacis wasvliT rac gamovida.<br />

qalis wasvlaSi is dgas, rac dros gadurCa wyeuls,<br />

monusxuli rom Sehfarvia ukabo sxeuls<br />

da rac amyarebs, mosulia ara Soridan,<br />

aramed kacis Tvalebidan, xedavs da esmis,<br />

es mzera aZlevs mis figuras fassa da wonas,<br />

xolo rac misgan warmoiqmnis, leqsebSi Jonavs,<br />

kuTxeSi imwyvdevs, Toks mosaltuls guldagul Sexsnis,<br />

rac TviTon Sekra. darCenia, netavi, aq ra?<br />

borkilebisTvis, mas rom gonjad formas ucvlida,<br />

gamoitana ganaCeni qalma muclidan.<br />

Tu yvelaferi qalTan erTad wavida, gaqra,<br />

da bolos masTan daabrunebs xisti fici ros,<br />

mas kacTan erTad Tavis TavSi swads, CaiZiros.<br />

97


9. ausstellung<br />

dass es mit ihm in sich versinkt<br />

löst seine bilder von ihr aus<br />

und dreht den kram aus ihr hinaus,<br />

das mark, das zu sich selbst ihn bringt.<br />

wenn er mit ihr aus sich in es verschränkt<br />

das, was begreift, in ihnen nicht beachtet,<br />

wird, was sie sind, von aussen so betrachtet,<br />

dass, was versteht, hinter den bildern hängt.<br />

er nimmt sie auf und wirkt dann so verwaltet,<br />

weil sie es auf sich nimmt, dass sie er wird,<br />

und sie aus sich das, was es wird, gebiert,<br />

damit, was sie ihm vorstellt, nicht veraltet,<br />

wie er sich vorstellt, dass sie hingen:<br />

ja, was sollte es ihm von sich bringen.<br />

98


9. gamofena<br />

mas kacTan erTad Tavis TavSi swads, CaiZiros.<br />

es gansxeps, ganwmends kacSi STenil qalis nawilebs,<br />

xlams usargeblos mis saxebas Camoacilebs,<br />

rom kacma TavTan dabruneba ar gaiZviros.<br />

TavdaRweuli kaci axla qalis mWidia.<br />

rasac mixvdeba, sxvisTvis sul mTlad arafers niSnavs -<br />

Sinagan mzes aq garegani Rrubeli nislavs,<br />

rac ki arss swvdeba, qalis saxis miRma hkidia.<br />

kaci aivsebs misiT xels da, TiTqos, sxva marTavs:<br />

qali aiRebs Tavis Tavze mis kacad qcevas<br />

da Tbil wiaRSi sxva sicocxlis SeigrZnobs rxevas,<br />

rom rasac qali kacs warudgens, ZRvens hgavdes<br />

marTals,<br />

iseve ucvlels, kacs rogoric swvavs da amSvenebs,<br />

Tumc, martooba mas samoTxes ver gaaxsenebs.<br />

99


10. wand<br />

ja, was sollte es ihm von sich bringen,<br />

wenn als stück von ihm die ganze welt<br />

nur ihr kopf in seinen händen hält,<br />

um, was er ist, mit ihm sich zu umringen.<br />

berg und tal und laub und dächer werfen<br />

ihre himmel ihm in das, was er von ihnen fühlt,<br />

und so strandet er vor ihr von ihm umspült,<br />

als das, was die horizonte vor ihm von ihr schärfen.<br />

die profile greifen ineinander wie sein schauen,<br />

die körper, die sich in ihm sehen, übertragen<br />

was sie enden lässt, als antwort oder fragen,<br />

was sie bewegt, das heben ihrer brauen,<br />

verklingt, ihr häute, schicht um schicht<br />

verliert es vor ihm gehend sein gesicht.<br />

100


10. kedeli<br />

Tumc martooba mas samoTxes ver gaaxsenebs,<br />

roca samyaro kacis erTi nawilis darad<br />

mis xelebs Tavis dasayrdnobad miiCnevs myarad,<br />

rac kacad aqcevs, mis garSemo aRmoacenebs.<br />

mTas, bars, kvirts, foTols, saxuravebs veRar Sordebi -<br />

kacis mzeraze, surT, gacvalon cis zedapiri...<br />

Cans kacis wylebiT narwyulebi qalis napiri -<br />

am arss umxelen kacs diacis horizontebi.<br />

kacis mzeraa, riTac wyvilobs yvela profili,<br />

misiT TrTis mkerdi, alisfrdeba misiT muxlebi,<br />

sruldeba tani, viT - kiTxvebi da pasuxebi,<br />

riTac Tan iZvris, Tanac aris uaryofili.<br />

dadumdnen garsni, fitulebi hgvanan miraJebs.<br />

suyvelaferi saxes hkargavs kacis winaSe.<br />

101


11. portrait<br />

verliert es vor ihm gehend sein gesicht,<br />

wächst, was er sieht, in ihre ferne,<br />

rollt ihn, den schauer sternt es gerne,<br />

und überholt so ihre blöde pflicht,<br />

ihm das von ihm aus sich zurückzuflössen,<br />

was in alten hüten über ihnen schwebt,<br />

mit einem satz auf ihre formen überlebt<br />

und aufgepfaut an das gerät, was von den stössen<br />

die bunten räder dreht, den blonden aufgepflanzt,<br />

sich seine pratzen von den händen leckt,<br />

verstimmt den platz verlässt und sich versteckt,<br />

ihr in sein sprechen, was sie vorstellt, stanzt.<br />

verzehrend legt es ihn vor sie als ihr gericht,<br />

zwängt sich sie so verlierend ins gewicht.<br />

102


11. portreti<br />

suyvelaferi saxes hkargavs kacis winaSe.<br />

izrdeba, magram Tvali Sorad xedavs neta rad?<br />

aaTamaSebs, JrJolas mohgvris, aqcevs netarad,<br />

movaleoba gaicvleba cocxal rkinaSi.<br />

fuWad cdiloben, aaZgeron sxva kaci kacSi<br />

da Zvel qudebSi SeyuJuli dauTmon tvini...<br />

maTi formebis dauflebis xan SesZravs Jini,<br />

farSevangs mohgavs, daartyams da... iwyeba matCi.<br />

aatrialebs ferad borblebs, axalnergs dargavs,<br />

misi TaTebis kvalis xelze mohyveba lokvas,<br />

mere ki niri wauxdeba da Sewyvets rokvas.<br />

qals aTqmevinebs imas, rac ki mis sityvebs ar hgavs,<br />

qalis langarSi kaci msuye wvnianad Jonavs -<br />

asea, qali Tavs kargavs da moixveWs wonas.<br />

103


12. mischen<br />

zwängt sich sie so verlierend ins gewicht,<br />

was sie an ihren orten wörtlich tragen,<br />

frommt sich zu ästen, nächsten, jenem kragen,<br />

der ängste fasst und licht ans licht<br />

bringt. engste freunde lassen seine hände<br />

hängen, äxte, und so weiter, wie das wetter<br />

schlägt häuslich er für sie, vernagelt bretter,<br />

hängt sie als das, was bildet, an die wände.<br />

verschont sich so, was von dem schönen<br />

in alle augen sticht und im erbrechen<br />

das ganze teilt, nur um in falschen tönen<br />

eins von dem zu werden in den flächen.<br />

wie das hängt, sich auf zu bringen:<br />

so mit allem zu verklingen.<br />

104


12. Sereva<br />

asea, qali Tavs kargavs da moixveWs wonas,<br />

aw ZaluZs sityvebs xorcis garsi gadaakeros,<br />

RmerTis qmnileba emsgavseba Sarvals, sayelos,<br />

SiSs rom akavebs da aerTebs sxivebis konas.<br />

bevri ganudga. miatova RmerTma da kacma.<br />

basrdeba culi da avdari ZalRones ikrebs,<br />

Sinauruli samsWvalebiT daWedavs ficrebs<br />

da iqanavebs, viT Semqmneli, kedlebze Tasmad.<br />

gadarCenilma is siturfe uceb gawira,<br />

yvelas TvalSi rom eCxireba, SemarTa xeli<br />

da guliszidviT kidev erTxel gaxliCa mTeli,<br />

rom yalb bgerebSi isev iqces sibrtyis nawilad,<br />

imiT rom datkbes, rac amSvenebs, aswios Tavi,<br />

anda dadumdes. Camoagdos yvelasTan zavi.<br />

105


13. schwung<br />

so mit allem zu verklingen,<br />

das scheiden mit sich kreuzt und<br />

mitunter unterliegt, glieder los!, so rund<br />

vom rücken aus den anfang zu verschlingen:<br />

wozu verdingt sich nichts mit sich,<br />

hebt, was sie staltet, nicht aus den gelenken,<br />

um sich dann mit ihr um ihn zu schwenken:<br />

ist das alles oder bin das ich,<br />

der, was sie wählt, mit sich vernichtet,<br />

was vor sich stellt, im zeugen stand, sie richtet?<br />

stosst, stottert, was es denkt, hinter den taten,<br />

was bricht, es spricht, lässt ihn in raten:<br />

um dieses, sinnfremd, einzufärben,<br />

schlägt es weiter seine kerben.<br />

106


13. moqneva<br />

anda dadumdes. Camoagdos yvelasTan zavi.<br />

ganSorebas rom daemuqros ganadgurebiT,<br />

damarcxdes zogjer, moisrolos Sors kidurebi<br />

da gadasanslos dasawyisi sakuTar gaviT.<br />

rad ar nivTdeba Tavis TavTan gamdnari xviTo?<br />

rac formas aZlevs, rad ar iRebs saxsridan igi,<br />

rom qalTan erTad itrialos kvlav kacis irgvliv?<br />

yvelaferia es marTlacda, Tu me var TviTon?<br />

is, rasac qali airCevs da moaSTobs TaviT,<br />

mas asamarTlebs, visicaa, vinc Tvalwin udgas,<br />

mas Seexleba, raze fiqric uCerebs sunTqvas,<br />

rac gamocnobas aiZulebs (an SeZlebs sxva viT?),<br />

azrsmoklebuli rom morkalos feradma garsma,<br />

raTa ganagrZos isev grZivi niSnebis dasma.<br />

107


14. patzen<br />

schlägt es weiter seine kerben,<br />

sich verstrebt gestalt zu geben,<br />

tastet schrift in das, was eben eben,<br />

tages licht kann nacht nicht erben.<br />

das bedeutet, diese zu verringern,<br />

berge, schlote, wälder zu verlegen,<br />

ihr verstehen mittels dieser zu erregen,<br />

an den sätzen der gestalt herumzufingern;<br />

an dem abstand, mitte, die verbindet,<br />

das gebälk des unbedachten meiden,<br />

die sich überlappen, mit sich schneiden,<br />

dass, was sie beschreibt, dieses ende findet:<br />

nur was sie sind, wird sie beerben,<br />

wird mit dem, was wird, verderben.<br />

108


14. miTxipvna<br />

raTa ganagrZos isev grZivi niSnebis dasma,<br />

rom sanukvari SeiZinos rogorme forma,<br />

Tavis Srifts eZebs, kenti sunTqva rom cvalos orma,<br />

dRis SuqSi, ZRvnad rom ver miiRo RameTa dasma.<br />

es niSnavs imis dakninebas, samsaxurs daTvurs,<br />

uecar gadaadgilebas mTebis, tyeebis,<br />

Senc aRigznebi am wamiT da am saxeebiT,<br />

isev frazebSi eSurebi xelebis faTurs.<br />

aq, am manZilze SegiZlia miwvdena centris,<br />

rom ar dagemxos uazrobis xaraCoebi,<br />

faraven erTurTs da erTmaneTs fleTen droebiT;<br />

rogorsac aRwers, swored iseT dasasruls eltvis:<br />

imemkvidrevebs qali ucxo, Seucnob ferTa,<br />

waxdeba mRvrie myoobadis mosvlasTan erTad.<br />

109


15. eingebung<br />

dass sich nichts mit sich verdingt:<br />

das, was sich so weiss, vergisst,<br />

auf das geworfen, was nicht ist,<br />

dass es durch sich alleine klingt.<br />

dass uns nichts und auch das nicht gelingt,<br />

lässt, was gelingt, verlassen stehen,<br />

fasst, was gelungen, in sein gehen,<br />

dass es mit ihm in sich versinkt.<br />

ja, was sollte es ihm von sich bringen,<br />

verliert es vor ihm gehend sein gesicht,<br />

zwängt sich sie so verlierend ins gewicht:<br />

so mit allem zu verklingen,<br />

schlägt es weiter seine kerben,<br />

wird mit dem, was wird, verderben.<br />

110


15. STagoneba<br />

ar SenivTdeba araferi sakuTar TavTan.<br />

kvals ver SeamCnev, Tavis Tavis gadamfaravis,<br />

misken gasrolils, ar unaxavs raic aravis,<br />

xmianobas rom mousminos sakuTar ZalTa.<br />

arc araferi gamogvsvlia, gamogvdis arc es.<br />

rCeba is, rasac araferi daxmarebia.<br />

gadarCenila, rac gamqrala, ukve wlebia,<br />

masTan erTad rom CaiZiros da marto darCes.<br />

marTlac, ra unda moetana qalisTvis am dRes!<br />

iSleba saxe, roca kacis mowydeba zvavi:<br />

imatebs wona, ikargeba oRondac Tavi.<br />

maS, sxvaTa msgavsad, unda gaqres da unda dadnes,<br />

grZivi niSnebis kvlav inebos sxeulTan SerTva<br />

da ganadgurdes myoobadis mosvlasTan erTad.<br />

111


esseebi


114


Targmani da poetika<br />

mamoZravebeli motivebi jon donis (1572-1631)<br />

kritikuli SeswavlisTvis<br />

"To enter in these bonds is to be free.." 1<br />

erTma megobarma qalma inglisurenovani poeziis<br />

anTologia maCuqa, romelSic jon donis "The Extasie"-s<br />

gadavawydi 2 . am periodSi filosofiaSi savaldebulo<br />

akademiuri gamocdisTvis mzadeba maiZulebda, dekartisa<br />

da hiumis naSromebi mekiTxa. danamdvilebiT ver<br />

vityvi imas, am ori antagonistis SeswavliT ra gaxda<br />

CemTvis cxadi; es ki, albaT, azrovnebisTvis da TargmanisTvis<br />

mavne im Cvevis bralia, sakuTar Tavs rom arasodes<br />

viviwyebT; an, iqneb, es imas unda mivaweroT, rom<br />

filosofiur TvalsazrisTa paeqrobaSi ar gvsurs, ama<br />

Tu im pozicias davuWiroT mxari. gadavwyvite, Semecnebis<br />

Teoriis fuZemdeblur mosazrebaTa sirTuleebisgan<br />

damesvena da mis mibaZvasa da poetur variaciebze<br />

gadaverTe, riskenac mibiZga "The Extasie"-Si gamoTqmulma<br />

azrmac grZnobad gamocdilebasa da idealur<br />

Serwymas Soris dapirispirebis Sesaxeb. veravin SemekamaTeba<br />

imaSi, rom hiumis macduri sicbiere, romliTac<br />

is winadadebebs agebs, saocrad gadamdebia; is azrovnebas<br />

kvlav SegrZnebaTa ZvelisZvel kalapots ubrunebs<br />

da gvaiZulebs, ubralod, davtkbeT weris miseuli<br />

maneriT da iseve moveqceT mis tyveobaSi, rogorc<br />

TviT hiumi – introspeqciis mcdelobisas (elisabedis<br />

epoqis poetebze, "metaphysical poets", maincdamainc kargi<br />

azrisa ar gaxldaT 3 ). magram, rogorc Cans, jerac Zalze<br />

mgrZnobiare var zegrZnobadi (transcendenturi)<br />

115


cdunebis mimarT, es ki hiumis gagebiT namdvilad usamarTlo<br />

braldebaa: warmovidgino sxeulisgan gaTavisuflebul<br />

sulTa urTierTganzaveba, - xolo es sxva<br />

araferia, Tu ara sityvebis uxilav suraT-xatebad gardasaxva,<br />

- da es yovelive, jon donis grZnobismier leqsebSi<br />

aJRerebuli, davagemovno. mas Semdeg ar wydeba<br />

Cemi poeturi dialogi jon donTan; Cemi mxridan misi<br />

poeziis varireba TandaTan masTan dapirispirebaSi gadaizarda;<br />

am dros ara mxolod ar SemeZlo, uari meTqva<br />

sakuTar poziciebze da mgrZnobelobisken Tu wvdomisken<br />

swrafvaze, aramed Cems - xSirad uaryofiT - pasuxs<br />

Cems mierve Targmnili striqonebisa da TviT Targmanis<br />

procesis komentirebiT vambobdi (Tumca, Tavisi<br />

formiT, es ar yofila komentari). mocemul esseSi<br />

jon donis poeziis Cemeul variaciebze da im zogad<br />

problemebze meqneba saubari, amgvar SemoqmedebiT<br />

process rom axlavs Tan, romelic SeusabamobebSi eZiebs<br />

imas, rasac TanxvedraSi ver poulobs. axalma leqsebma,<br />

sxva enaze, sul sxva drosa da sxva metafizikur,<br />

SemecnebiT Tu poetur garemoebebSi daweril leqsebs<br />

axleburad rom imeoreben, vinZlo gadataniTi mniSvnelobiT<br />

mainc mapovninon is poeturi arsi, romelic gulmodgine<br />

Targmanisas, ori enis urTierTSedarebisa<br />

da dedanTan zedmiwevniT miaxloebis msurvels, xelidan<br />

gvisxlteba.<br />

SekiTxva imis Taobaze, Tu ra azrovneba udevs safuZvlad<br />

poezias, jon donis leqsebis Targmnisas Tavis-<br />

Tavad ibadeba, ara mxolod imis gamo, rom mis leqseb-<br />

Si enisa da eniT gadmocemuli sinamdvilis urTierTmimarTebaa<br />

Tematizirebuli, aramed – imitomac, rom<br />

isini swored azrovnebis enobriv-ritorikuli gamoy-<br />

116


enebis nimuSebad gvevlineba. am leqsebSi ama Tu im filosofiur<br />

mimarTulebas Tavisi gansakuTrebuli JReradoba<br />

eniWeba. uZravi, mZinare sxeulebis Tavze mofarfate<br />

sulTa urTierTSerwymidan doni imave leqsSi -<br />

"The Extasie" - gadadis substanciaTa alqimiur urTierTganzavebaze,<br />

satrfoTa idealizeburi xati leqsSi "Image<br />

and Dream"("saxe da zmaneba") icvleba empiriuli eWvebiTa<br />

da im mosazrebiT, rom grZnobebTan erTad Zili<br />

yovelive danarCensac axSobs: "which locks up sence, doth lock<br />

out all"; sizmrisadmi miZRvnil kidev erT leqsSi "The<br />

Dream", krebulidan "Songs and Sonnets", is amave skepsiss<br />

upirispirebs imis rwmenas, rom azrovnebas racionaluri<br />

Zala aqvs: "Thou art so true, that thought of thee suffice, / To<br />

make dreams truth; and fables histories" ("imdenad marTali xar,<br />

Senze fiqric ki kmara, zmaneba cxadad rom aqcio, araki<br />

- ambad"). platonizmi, romelmac erTi saukuniT adre<br />

italiaSi, marsilio fiCinosa da jovani piko dela mirandolas<br />

wyalobiT, sqolastikuri metafizikis fonze<br />

upiratesoba moipova, donis garemocvaSi daamkvidres<br />

karis filosofosma jon dim da poetebma edmund<br />

spenserma da ser filip sidnim 4 . ase rom, elisabedis epoqis<br />

poezias udavod neoplatonikuri siRrmiseuli<br />

JReradoba axasiaTebs. swored am tonalobas mimarTavs<br />

doni, rodesac leqsSi "The Anniversarie" ("wlisTavi"),<br />

konkretul da gadataniT mniSvnelobaTa monacvleobis<br />

xarjze, amqveyniurs imqveyniurisgan mijnavs da, savsebiT<br />

dualisturad, acxadebs sxeuls sulis samared:<br />

"when bodies to their grave, souls from their graves remove" (amave<br />

Tvalsazriss gamoTqvams leqsSi "The Progress of the Soul<br />

VII" ("sulis winsvla") da dasZens, rom mamakacebi, mTel<br />

religiaTa Tu konfesiaTa matareblebi, erTaderTi<br />

sulis xorciel sapyrobileebad gvevlinebian, sulisa,<br />

117


omelSic individualur sulTa simravle gauqmebulia:<br />

"This soul to whom Luther, and Mahomet were prisons of flesh..."<br />

("am suls luTeric da muhamedic xorciel sapyrobileebad<br />

evlinebodnen"). amis sapirispirod, "Holy Sonnets"-Si<br />

doni gamoTqvams monistur ideas (romelic anglikanuri<br />

aRmsareblobisTvis iseTive eresia, rogorc<br />

reinkarnacia), TiTqos sulebi sxeulebTan erTad<br />

ixocebodnen; Semdeg ki sulebs geometriul paradoqsebad<br />

moazrebuli angelozebi ("mrgval dedamiwaze<br />

midgmuli kuTxeebi") mkvdreTiT aRadgenen.<br />

jon donis leqsebis filosofiur simptomebad ma-<br />

Ti Teologiuri qveteqsti gvevlineba, xSirad mkveTrad<br />

rom upirispirdeba mTlianad leqsis tonalobas.<br />

"Songs and Sonnets"-is ciklis mravali leqsi sasiyvarulo<br />

Tematikas substanciis Sesaxeb kaTolikuri moZRvrebisgan<br />

nasesxeb metaforikaSi axvevs, rac xSirad Teologiur<br />

terminTa ironiul gadmoRebamdec ki midis,<br />

rogorc leqsSi "Twicknam Garden" ("tuiknemis baRi"), sadac<br />

naxsenebia "oboba siyvaruli" - "spider love", romelic<br />

yvelafris transsubstancirebas axdens: "which transubstantiates<br />

all". alegoriis moyvarul TeologTa mier evqaristiis<br />

winaswarWvretad miCneuli "anna" da amave leqsSi<br />

"loves wine"-ad moxseniebuli SeyvarebulTa cremli<br />

sasiyvarulo moTqma-Civils wirvisa da ziarebis er-<br />

Tgvar parodiad gadaaqcevs. kaTolikuri eklesiis mier<br />

Catarebuli sastiki represiebiT aRSfoTebulma<br />

donma zurgi aqcia kaTolicizms da, sabolood, anglikaneli<br />

mRvdlis kariera gaikeTa. sinamdvilesTan uSualo<br />

Sexebisa da kaTolikuri esencializmis alternativad<br />

donma wminda wesebis Sesaxeb protestantuli mo-<br />

ZRvreba da xsovnis Teologia daisaxa, romlis mixedviTac<br />

morwmune sakuTari mexsierebiT acocxlebs imas,<br />

118


asac uSualod ver xedavs. am Teologiuri alternativebiT<br />

gamoxatavs igi "Songs and Sonnets"-Si leqsis<br />

adresatis siaxloves Tu masTan ganSorebas.<br />

spenserisgan gansxvavebiT, visac "The Fairie Queen"-<br />

iT inglisis dedoflisTvis epikuri formiT xotbis<br />

Sesxma hqonda ganzraxuli 5 , doni masxrad igdebs da<br />

eWvqveS ayenebs xeldasxmis neoplatonikur moZRvrebasa<br />

da alqimiur msoflmxedvelobas, amitomac is<br />

Cveulebrivi gagebiT rodi mimarTavs sasiyvarulo lirikaSi<br />

petrarkas Semdgom damkvidrebul suraT-xatebs,<br />

mxatvrul saSualebebsa da hiperbolebs; is mravalmxriv<br />

iyenebs formulebad qceul maT sazriss, romelsac<br />

sityvasityviT gulisxmobs, silogizmebad anawevrebs<br />

anda paradoqsebad gardaqmnis, msjelobis xarjze<br />

usasrulod ganavrcobs hiperbolebs da, sabolood,<br />

absurdamde ahyavs, mokled rom vTqvaT: xatovan<br />

figuraTa mTel am arsenals oden verbalur dekoraciad<br />

ar aRiqvams. is ritorikul figurebs im instrumentebad<br />

miiCnevs, romelTa meSveobiTac filosofiur<br />

moZRvrebaTa gamoyeneba-eqsploatireba xdeba da<br />

tradiciul Sedarebebs iseT mecnierebaTa meTodebis<br />

Tu maT sferoSi momxdari aRmoCenebis TvalsaCino elementebiT<br />

msWvalavs, rogoric aris medicina, geografia<br />

an astronomia. ritorikuli topografiis es gamravalferovneba,<br />

cxadia, poetur normebzec aisaxeba.<br />

jon donis leqsebis (pirvel rigSi, "Songs and Sonnets"-is)<br />

mravalma Taviseburebam mibiZga, isini sakuTari<br />

poeturi eqsperimentebis qargad amerCia: vgulisxmob,<br />

upirveles yovlisa, musikalur frazirebas, rac miiRweva<br />

gansxvavebuli sigrZisa da mravalferovani zomis<br />

striqonebis monacvleobiT, pirdapiri metyveleb-<br />

119


is enobrivi ritmebiT, leqsis zomasTan kontrapunqts<br />

rom qmnis; iseTi sqemebiT, riTmas didsulovnad rom<br />

aZlevs saSualebas, maqsimaluri ZaliT aJRerdes; suraTTa<br />

da figuraTa gameorebiTa da gadanacvlebiT,<br />

romelic sityvisa da leqsis sazRvrebs scildeba da<br />

ganmsazRvreli stiluri principis variacias qmnis.<br />

rogorc es gadrasuli drois avtorTa kiTxvisas mudam<br />

xdeba, erT-erT gadamwyvet garemoebad isic meqca, rom<br />

saqme dasrulebul SemoqmedebasTan mqonda, romlis<br />

idealizeba misi Seqmnis epoqaluri garemoebebis gamoricxvis<br />

xarjzea SesaZlebeli 6 . Targmnisa da mxatvruli<br />

varirebisas mxolod adre dawerili rodi axdens<br />

gavlenas ufro gviandel nawarmoebze, aramed – piriqiTac:<br />

gviandeli gansazRvravs adreuls; gaerTianebis<br />

am tendenciam, romelic poeturi Targmanis istoriul<br />

momentsa da TviT saTargmni teqstis biografiul<br />

moments axasiaTebs, SesaZloa xazi gadausvas originalis<br />

istoriul konteqsts (raoden arasrulyofiladac<br />

unda iyos warmodgenili es konteqsti), magram sabolood<br />

mainc xels ver agvaRebinebs mis gaTvaliswinebaze.<br />

doni Tavis leqsebs ar aqveynebda, aramed mxolod<br />

uaxloes megobrebsa da im qalebs acnobda, visac pativs<br />

scemda an visi mfarvelobac sWirdeboda, da sxvaTa Semoqmedebis<br />

gverdiT mudam dabal Sefasebas aniWebda<br />

sakuTars, raTa amiT Tavisi sazogadoebrivi winsvlis-<br />

Tvis xeli ar SeeSala (upirveles yovlisa, saxeli gai-<br />

Tqva wminda pavles taZarSi samefo karis mqadageblis<br />

Tanamdebobaze da Tavisi qadagebebi gamoaqveyna kidec).<br />

Tavis poezias erTgvar orazrovan saqmianobad da sxva-<br />

Ta keTilganwyobis mopovebis saSualebad Tvlida; leqsebs<br />

sakuTari ambiciebis dasakmayofileblad iyenebda,<br />

magram poetis ambicia ar gaaCnda. misi leqsis umet-<br />

120


esi nawilis Seqmnis mizezs cxovrebis wesi da cxovrebiseuli<br />

tragediebi warmoadgens, iqneba es qorwili Tu<br />

dakrZalva, da es - ufro metadac, vidre amas misi epoqis<br />

kulturuli garemocva iTxovda. anglikanuri eklesiis<br />

msaxuris sarbieli mxolod SedarebiT mogvianebiT<br />

airCia, mas mere, rac en morTan saidumlo qorwinebam<br />

mefis karze kariera CauSala (verbaluri Tama-<br />

Si gvariT "ore", rac "mets" niSnavs, iseve, rogorc sakuTari<br />

gvarisTvis sityva "done"-is - "gakeTebuli, dasrulebuli"<br />

- mniSvnelobis miniWeba, misi poeziis savizito<br />

baraTad iqca; Sdr. "A Hymne to God the Father" - "himni<br />

Semoqmed avtors"). es alternatiuli varianti, rogorc<br />

donis sazogadoebrivi mdgomareobis gadarCenis<br />

erTaderTi SesaZlebloba, mas inglisis mefem Ses-<br />

Tavaza, vinc, rogorc Cans, bolomde mainc ar endo mis<br />

mier konfesiis Secvlas. Tu ramdenad gansazRvravda<br />

jon donis cxovrebasa da Semoqmedebas religiuri mrwamsis<br />

gamocvlis gamo umowyalo devna da mefis favoritis<br />

"samzareulo", amas TvalsaCinod jon keris mier<br />

dawerili SesaniSnavi biografia gvamcnobs 7 .<br />

xelnawerTa SedarebiTi analizisa da daTariRebis<br />

filologiuri meTodebis safuZvelze, da aseve stilisturi<br />

Tu Tematuri niSnebis mixedviT, krebuli<br />

"Songs and Sonnets" SegviZlia or nawilad davyoT: erTSi<br />

ufro adreuli (1600 wlamde dawerili), tradiciul<br />

sasiyvarulo lirikasTan (ovidiusi) miaxloebuli leqsebi<br />

movaqcioT, meoreSi ki - ufro gviandeli, ufro<br />

metad rom ganicada filosofiur koncepciaTa, neoplatonizmis,<br />

sqolastikuri metafizikisa da mecnierul<br />

TeoriaTa gavlena; donis poeturi Semoqmedeba mTlianobaSi<br />

daaxlovebiT 35 weliwads moicavs. "Songs and<br />

Sonnets"-is Cemeuli Tanmimdevroba mcire gansxvavebeb-<br />

121


is garda donis mkvlevris, elen gardneris mier momzadebuli<br />

gamocemis Tanmimdevrobas mihyveba; me ar vmijnav<br />

danarCenebisgan im leqsebs, romelTa SemTxveva-<br />

Sic gamomcemeli donis avtorobas eWvqveS ayenebs, xSirad<br />

CemTvis sruliad gaugebari mizeziT 8 . vapirebdi,<br />

is, rac calkeul leqsebs aqvs saerTo, "Targmanis poetikaSi"<br />

gameerTianebina; pirvel rigSi, is erTgvari Sepyrobiloba,<br />

romelic moazrovne sxeuls anda mgrZnobiare<br />

gonebas stumrobs 9 . "Targmanis poetika" unda gavigoT,<br />

rogorc erTgvari nazavi, ori enis, ori epoqisa<br />

da ori avtoris idiomatikisgan rom aris Sedgenili;<br />

roca originalis garkveuli Taviseburebani TargmanSi<br />

kidev ufro mZafrad ikveTeba, Tanac ise, rom es<br />

parodiaSi ar gadadis, maSin SegviZlia vilaparakoT<br />

generatuil Targmanze, da ara – iseTze, brmad, xelis<br />

faTuriT rom mihyveba originals: Cems leqsebSi, garkveulwilad,<br />

uxvi riTmuli daboloebebis sapirwoned,<br />

pwkarebis SegniT Semomaqvs xSiri ganmeorebebi, sazrisis<br />

forsirebuli gamkveTreba an, piriqiT, qroba, rasac<br />

enobrivi niSnebis gadanacvlebiT, nawilobrivi gamotovebiT<br />

Tu sxva xerxebiT vaRwev.<br />

poeturi Targmanisa da im ganaxlebis procesSi,<br />

rasac, yvela enobrivi Seusabamobisa da msgavsi problemebis<br />

miuxedavad, veswrafodi, umTavresia ara wina<br />

planze mimdinare metaforuli scenuri warmodgena,<br />

romelmac SeiZleba ama Tu im epoqis warmodgenebis Sesabamisad<br />

Seicvalos kostumebi Tu dekoracia, aramed<br />

mniSvnelovania is enisSida gardaqmnebi, romlebic, Tu<br />

saWiro xdeba, ufro Rrmad aRwevs da swvdeba azrTa<br />

msvlelobasa Tu im poetur aqsiomatikas, leqsebs safuZvlad<br />

rom udevs, anda axal asociaciebs badebs da<br />

urTierTmimarTebis dones cvlis, zustad iseve, rog-<br />

122


orc originalis enaze ganxorcielebuli refleqsia<br />

xSirad im enis mastruqturirebel Tvisebebs gamoavlens,<br />

romelzec iTargmneba teqsti. enobrivi da epoqaluri<br />

cvlilebebis Setana Targmanisas, ra Tqma unda, ar<br />

unda iqces TviTmiznad, gacnobierebul procesad; namdvil<br />

lirikas swored is axasiaTebs, rom is laRad TamaSobs<br />

im garemoebebiT, romlebSic moqceulia da, amdenad,<br />

aRar aris maTze mijaWvuli, magram mainc damokidebulia<br />

maTze, radgan mocemulis garda sxva aranair<br />

garemoebebze xeli ar miuwvdeba.<br />

"poetikaze" saubari, Tuki am cnebiT aristoteles<br />

modelis mixedviT Janrebad dayofaze dafuZnebul<br />

"poeziis Teorias" ki ara, weris stilis ganmsazRvreli<br />

SemoqmedebiTi principebis jams vigulisxmebT (msgavsad<br />

im filosofiuri gramatikisa, rogorc igi port<br />

roials warmoedgina, anda – is, noam Comskis lingvistur<br />

modelebs rom udevs safuZvlad), imTaviTve Zalze<br />

principuli gadawyvetilebis miRebas moiTxovs: mas<br />

racionaluri perspeqtiva sWirdeba. Tuki erTgvari<br />

universaluri gramatikis SesaZlo arseboba sakama-<br />

Toa 10 , miT ufro saeWvod gvesaxeba stilis ganmsazRvrel<br />

damatebiT garemoebebze agebuli generatiuli<br />

poetika, Tanac, Tuki is Zireul da yovelives ganmsaz-<br />

Rvrel wesrigTan mimarTebaSi ar moiazreba, maSasadame,<br />

Tuki ar iqna gaTvaliswinebuli yvela struqturuli<br />

Tavisebureba, poetikis xarjze win wamoweuli yvela<br />

Tviseba teqstisa, Tundac es Tvisebebi leqsikuri<br />

Tu gramatikuli xasiaTis ar iyos da Tundac saamisod<br />

magaliTebis moxmoba an gamoyenebiTi meTodebis mozidva<br />

gaxdes saWiro; ra azri aqvs iseT debulebebs, romelTa<br />

sintaqsurad ganxorcieleba SeuZlebelia? struqtura<br />

xom swored calkeul elementTa mier erTur-<br />

123


Tis mowesrigebas gulisxmobs. Tu ra elementebia es,<br />

amas ZiriTadi principebi Tu debulebebi gansazRvravs.<br />

ra gasakviria, Tuki simboloTa doneze, ama Tu im formaluri<br />

sakiTxis Tu maTematikuri problemis gadawyvetisas<br />

an ganyenebuli logikuri msjelobisas, sakuTar<br />

Tavs wminda wylis moangariSed SevigrZnobT; Tuki<br />

formalizmisadmi Seusabamo yvela garemoeba, yvela<br />

azrobrivi Tu pirobiTi sakiTxi Tavidanve gamoiricxa<br />

11 .<br />

poetur Targmans, romelic qmnadobis process<br />

garedan uzrunvelyofs, rakiRa sakuTari qmnadobis<br />

direqtivad ama Tu im teqsts miiCnevs, universaluri<br />

mniSvnelobis gadawyvetilebebisa da gansxvavebebis anazRaureba<br />

mxolod imdenad SeuZlia, ramdenadac isini<br />

mas problemas uqmnian 12 ; es ar unda gavigoT am TvalsazrisiT:<br />

"rom arsebobdes universaluri ena, maSin Targmna<br />

aRar mogviwevda", rac Semdegi frazis antiTezad<br />

gaiJRerebda: "rom ar arsebobdes universaluri<br />

ena, maSin Targmnas ver SevZlebdiT", aramed – im TvalsazrisiT,<br />

rom generatiuli Targmani ar ganisazRvreba<br />

leqsikuri wesebiTa da miuRweveli sintaqsuri Tanxvedrisken<br />

swrafviT: is ufro iseT Sesaferis poetur<br />

formas gulisxmobs, mTlianis gancdidan rom gamomdinareobs<br />

(manqanuri Targmanebi, leqsikuri Tu sintaqsuri<br />

TvalsazrisiT, sul ufro umjobesdeba 13 ); poetur<br />

Targmans gansazRvravs teqstis yvela Tvisobrivi<br />

niSani, rac daudgenels tovebs erTi da igive teqstis<br />

SesaZlo, erTurTisgan gansxvavebul TargmanTa raodenobas;<br />

es raodenoba imazea damokidebuli, Tu ra miiCneva<br />

teqstSi mniSvnelovnad, da Targmanis procesSi es<br />

mniSvnelovani punqtebi enaTa urTierTSexebis werti-<br />

124


lebad iqceva. radgan erTdroulad yvela am Sexebis<br />

wertilis gaTvaliswineba SeuZlebelia, gabatonda Tvalsazrisi,<br />

TiTqos lirika saerTod ar iTargmneba. am<br />

Tvalsazriss gamoTqvams roman iakobsoni naSromSi<br />

"Targmanis lingvisturi aspeqtebi":<br />

"enobrivi msgavsebebi poeziaSi teqstis makonstruirebel<br />

principebad gvevlineba. aq xdeba sintaqsuri<br />

da morfologiuri kategoriebis, fuZeebisa da afiqsebis,<br />

problemebisa da maTi komponentebis (ganmasxvavebeli<br />

niSnebis) - mokled, enobrivi kodis yvela komponentis<br />

urTierTdapirispirdeba, urTierTSedareba,<br />

msgavseba-gansxvavebis niSniT maTi urTierTSexeba da<br />

TiToeuli sakuTar avtonomiur mniSvnelobas atarebs.<br />

fonologiuri msgavseba semantikur naTesaobad aRiqmeba.<br />

poeziaSi gabatonebulia sityvaTa TamaSi - an, Tu<br />

ufro daxvewil da zust termins vixmarT, paronomasia,<br />

- da imisgan damoukideblad, usasruloa es batonoba<br />

Tu SezRuduli, poezia mainc ar eqvemdebareba Targmnas.<br />

SesaZlebelia mxolod SemoqmedebiTi Targmani:<br />

an enisSida - erTi poeturi formidan meoreSi, an<br />

enaTSorisi - erTi enidan meoreSi, dabolos, intersemiotikuri<br />

Targmani - erTi niSnobrivi sistemidan<br />

meoreSi, magaliTad, poeziidan musikaSi, cekvaSi,<br />

filmsa Tu ferweraSi gadatana 14 ."<br />

am naSromSi iakobsoni iTxovs, ena mxolod enisSida<br />

saSualebebiT, mniSvnelobis gansazRvrasa da sinonimebze<br />

dayrdnobiT, iqnas gagebuli, maSasadame, sityva<br />

"yveli" unda gavigoT, rogorc "rZisgan damzadebuli<br />

sakvebi produqti"; am mxriv is ewinaaRmdegeba<br />

bertran rasels, romelic amtkicebs, rom adamians ar<br />

SeuZlia sityva "yvelis" gageba, Tuki enis farglebs gareT<br />

aranairi Sexeba ar hqonia yvelTan (anda – rZis,<br />

125


Zroxebis, cxvrebis Tu Txebis leqsikonur axsna-ganmartebasTan...<br />

amdenad, raselis azriT, vTqvaT, rusebisa<br />

da ingliselebis enobrivi wvdoma erTi meorisagan<br />

mxolod gramatikisa da leqsikis safuZvelze ki ara, -<br />

aseve yvelis saxeobaTa mixedviTac gansxvavdeba, rac<br />

Teoriulad cnebaTa moculobis problemas ukavSirdeba).<br />

amiT movxazeT enis gagebis ori ZiriTadi pozicia,<br />

romlebsac esTetikis sferoSic gadaxvevebisken<br />

mivyavarT.<br />

ra mniSvnelobiTac ar unda gavigoT "gageba", nebismieri<br />

informaciis Teoria, romelic niSanTa ekonomiiT<br />

aris dakavebuli da mxolod gadacemuli informacia<br />

ainteresebs, arad dagidevT teqstis im, misi TvalsazrisiT,<br />

dekoratiul da azrsmoklebul nawils,<br />

normirebuli Sinaarsis gadasacemad rom ar gamodgeba;<br />

ubralod, ar iTvaliswinebs poeturi gamoxatvis sa-<br />

SualebaTa mraval urTierTmimarTebas; vgulisxmob<br />

struqturis Semcvlel, normas acdenil, moulodnelobis<br />

efeqtze gaTvlil ritorikul figurebs, iseve,<br />

rogorc – didi erTeulebisgan Semdgari kompoziciis<br />

saerTo efeqts. es ukanaskneli lingvistebsac gauTvaliswinebeli<br />

rCebaT, radgan isini winadadebas ufro<br />

did erTeulad ganixilaven. Targmanis spekulatiuri<br />

modelebi, romlebic, Tundac Comskis, dekartis Tu<br />

port roialis ideebs eyrdnoba da romlebic ar iTvaliswinebs<br />

sityvasityviT Targmans, adgens fuZiseul<br />

gramatikebze dayrdnobil transformaciis wesebs.<br />

maT safuZvlad udevs azrovnebis procesebze iseTi<br />

warmodgenebi Tu spekulaciebi, romlebic, saboloo<br />

jamSi, Tavisufalia rogorc enobrivi regionebisgan,<br />

ise – istoriuli movlenebisa Tu socialuri garemocvisgan.<br />

isini yvelasaTvis iseTive Tanabari da ucvle-<br />

126


lia, rogorc – adamianis organuli agebuleba. magram<br />

maSinac ki, rodesac Teoria or teqsts, ori zedapiris<br />

struqturas ikvlevs, wesebi SeiZleba Targmanis procesSive<br />

SemuSavdes, magaliTad, ama Tu im mocemul simboloTa<br />

doneze moqmedi substituciuri wesebi - donis<br />

poeziis Cemeul variaciebSi sityva "God"-is SemTxvevaSi<br />

TiTqmis mudam "avtors" vwerdi, - anda Senacvlebis<br />

maregulirebeli wesebi, iqneba es Targmanis enis<br />

farglebSi ganxorcielebadi ritmuli da xmovani mimsgavseba<br />

Tu – struqturuli gaerTianebis (sityvis),<br />

qarga-nimuSis Seqmnis warmateba-warumatebloba; mudam<br />

erTi da igive sityviT unda iTargmnos Tu ara esa Tu<br />

is sakvanZo sityva (magaliTad, "love"), ramdenjerac ar<br />

unda Segvxvdes igi originalSi; gameorebis meSveobiT<br />

sazrisis gamZafreba, ganmsazRvrelia Tu ara is induqciuri<br />

sazrisis cneba, romelic diametralurad ewinaaRmdegeba<br />

im informaciul cnebas, romelsac aucilebel<br />

winapirobad norma aqvs miCneuli; an, iqneb, ganmsazRvreli<br />

swored im viwro konteqstTan mimarTebaa,<br />

is niuansebi, ufro metad enasTan uSualo, teqstisgan<br />

damoukidebel, normirebul urTierTobas, xSirad leqsikonis<br />

moSveliebasac rom moiTxovs. Targmanis problemebi<br />

SeiZleba ganvixiloT gramatikidan an teqstidan<br />

gamomdinare, istoriuli da socialuri gansxvavebebi<br />

ki enis doneze nebismier SemTxvevaSi iCens Tavs,<br />

Tundac Teoriam masze Tvali daxuWos. ai, ra SeniSna<br />

"Targmanis meTodebSi" fridrix Slaiermaxerma imasTan<br />

dakavSirebiT, rom, Tuki monaTesave kulturebs vigulisxmebT,<br />

rac ufro vuaxlovdebiT aRqmis cnebebs,<br />

miT ufro zedmeti xdeba TviT cneba "cneba", miT ufro<br />

emsgavseba erTurTs gansxvavebuli enebis farglebSi<br />

127


momxdari gavrcobani; rac ufro Teoriulia cnebebi,<br />

miT ufro meryevia maTi sazRvrebi:<br />

"Tuki aSkaraa, rom mxolod cota sityva moiZebneba<br />

iseTi, romelsac sxva enaSi zusti da ucvleli Sesatyvisi<br />

aqvs, imave SemTxvevebSi rom gamoiyeneba da msgavs<br />

konteqstSi mudam msgavssave STabeWdilebas qmnis, ma-<br />

Sin zemoT Tqmuli kidev ufro marTebulia yvela im<br />

cnebasTan dakavSirebiT, filosofiur sazriss rom Seicavs<br />

da, maSasadame, upirveles yovlisa, - TviT filosofiasTan<br />

dakavSirebiT. aq ufro metad, vidre sxva<br />

sferoSi, miuxedavad gansxvavebuli Tanadrouli Tu<br />

erTurTs miyolebuli Tvalsazrisisa, TiToeuli ena<br />

Seicavs sakuTar erTian sistemas cnebebisa, romlebic<br />

erT mTlians qmnian swored imitom, rom erTi da igive<br />

enis farglebSi xvdebian, avseben, kraven erTi meores,<br />

magram am sistemis calkeuli nawilebi arc erTi sxva<br />

enis calkeul elements ar emTxveva..." 15<br />

arsebuli dialeqtika, erTi mxriv, aRmniSvneli mi-<br />

TiTebebisa, Seswavlil niSanTa socialur dajgufebisa,<br />

enis gareT arsebuli movlenebisa da, meore mxriv,<br />

enis simboluri Semadgenlobisa, gansxvavebebisa da saganTa<br />

damoukideblad Seqmnis unars Soris, Seesabameba<br />

simbolur doneze racionalurisa da empiriulis<br />

urTierTdapirispirebas. imis Seswavlas, Tu ramdenad<br />

SeuZlia sintaqssa Tu leqss, sakuTari danawevrebiT<br />

aanazRauros niSanTa ganTavsebis nebismieroba (rac emsgavseba<br />

im logikosTa kvlevebs, romlebsac TavisTavad<br />

tipuri gamoTqmebi azrsmoklebulad, winadadebis<br />

SigniT ki gamarTlebulad miaCndaT 16 ), gamoricxavs,<br />

magaliTad, humbolti, romlis yuradRebis centrSic<br />

eqceva sityva da romelic sityvis farglebSive cnobisa<br />

da Seswavlis sagans - niSans - gancdis sagnisgan -<br />

128


simbolosgan - ganasxvavebs 17 . amasTan dakavSirebiT Cndeba<br />

kiTxva, SeiZleba Tu ara saerTod aso-niSani (romelic<br />

poeziisadmi grZnobadaxSul adamianebs uSinaarsod<br />

eCvenebaT; arada, ratom ar unda mogvagonos ama<br />

Tu im asom asoebis mTeli is wyeba, romelSic is manamde<br />

figurirebda?) da mniSvnelobis matarebel sityvas-<br />

Tan mimarTeba SevadaroT mravali mniSvnelobis matarebeli<br />

sityvisa da mniSvnelobis ganmsazRreli konteqstis<br />

urTierTobas. saboloo jamSi, spekulacia mxolod<br />

niRbavs imas, Tu ramdenad ganapirobebs da ganmsWvalavs<br />

erTmaneTs gamocdileba da gansja, anda – Teoria,<br />

Tuki mis axsnas SevecdebiT; Tuki enis gareT arsebuli<br />

sagnebis grZnobadi aRqma kategoriaTa sistemisgan<br />

damoukideblad warmoudgenelia, radganac mas biologiuri,<br />

teqnikuri (optikis saSualebebi, fotografia...)<br />

istoriul-socialuri faqtorebi ganapirobebs<br />

da ama Tu im sagnis Sesasawavlad mravali ramis<br />

gaTvaliswineba gviwevs, maS, ramdenad ufro bevri<br />

ram ganapirobebs simbolur warmosaxvebs. is, Tu ras<br />

mivapyrobT Cvens smenasa da mzeras poeturi enis ganxilvisas,<br />

imdenad aris damokidebuli Cvens kulturul<br />

garemocvasa da imaze, rac manamde wagvikiTxavs, rom<br />

yovel axal epoqaSi Sesrulebuli, damoukidebeli<br />

mniSvnelobis mqone Targmani verasodes ascdeba Tavisi<br />

epoqisa da garemocvisTvis damaxasiaTebel stils,<br />

Tundac es stili siaxlesa da ganviTarebas ar iTvaliswinebdes,<br />

rasac Tamamad SeiZleba tradiciaTa aRorZinebac<br />

vuwodoT.<br />

rogorc ukve aCvena iakobsonisa da raselis amosavalma<br />

mtkicebebma, struqturalizmis doneze Sinaarsis<br />

sakiTxSi enis niSnis problematizeba ar xdeba, maSin,<br />

rodesac logikosebs mniSvnelobisa da sazrisis sa-<br />

129


kiTxi winadadebaTa verifikaciis kriteriumebis TvalsazrisiT<br />

ainteresebT. terminologiis dazustebis<br />

mcdelobas, vTqvaT, mniSvneloba mxolod sityvebs (saxelebs,<br />

gansazRvrebebs) rom mivaweroT, sazrisi ki - winadadebebs<br />

(konteqstSi aRebul sityvebs), TavisTavad<br />

rodi mosdevs daskvna imis Taobaze, mxolod enis SigniT<br />

xdeba argumentireba Tu enis gare samyarosTan mimarTebac<br />

aris gaTvaliswinebuli. logikosi goTlob<br />

frege mniSvnelobisgan sazrisis gasamijnad ara enobriv,<br />

aramed astronomiul fenomens iSveliebs: gansazRvreba<br />

venera "planetas" niSnavs, misi sazrisi ki,<br />

ciuri adgilmdebareobisa da dRe-Ramis drois mixedviT,<br />

ciskris varskvlavi an mwuxris varskvlavia. 18 dasaxelebuli<br />

magaliTis literaturul winapirobas<br />

vpoulobT jer kidev jon donis "Paradoxes and Problems"-<br />

Si: "Why is Venus-star multinominous, called both Hesperus and Vesper?"<br />

("ratom aqvs veneras mravali saxeli, xan ciskris<br />

varskvlavs vuwodebT, xan mwuxris varskvlavs?"). saxelTa<br />

am simravles doni miTologiuri konteqstebi-<br />

Ta da veneras alegoriuli funqciiT xsnis, am saxelebs<br />

im swrafvaTa da SecodebaTa dasaxelebebamde ganavrcobs,<br />

rasac veneras es funqcia gvaxsenebs, magram maSinve<br />

iviwyebs veneras ciuri gansaxierebis moxseniebis<br />

mizezs da vnebisTvis iseT xelsayrel, magram misgan<br />

ugulebelyofil droze iwyebs fiqrs, rogoric SuadRea:<br />

"SesaZloa, is mraval saxels Tavisi mravali funqciis<br />

Sesabamisad irgebs, radgan is uzenaesi mbrZanebelia<br />

yovelgvari siyvarulisa (rac vnebas gulisxmobs)<br />

farTo gagebiT. amgvarad is, yvela miTologiis<br />

Tanaxmad, iunonasTan, dianasa da sxvebTan erTad, qorwinebas<br />

mfarvelobs. misi midrekilebebi, swrafvebi,<br />

130


omlebic yvela sxva codvaze ufro meti saxeliT xasiaTdeba,<br />

aseTia: garyvnileba, uxamsoba, uvneboba, Ralati,<br />

arasrulwlovanTa incesti, klerikaluri incesti,<br />

gaupatiureba, sodomia, masturbacia da aTasi sxva...<br />

ciskris varskvlavis saxiT is Sens winaSe Tavisi bonum<br />

utile-Ti warsdgeba, radgan yvelaze margebeli swored<br />

diliT aris, xolo mwuxris varskvlavis saxiT - Tavisi<br />

bonum delectabile-Ti, radgan saRamos yvelaze metad maamebelia"<br />

19 .<br />

vidre TiTebi striqonebis zomasa da ritms magidis<br />

zedapirze kakuniT mihyvebian anda leqsikons furclaven,<br />

Targmanis poetika, SesaZloa, sxvas arafers<br />

warmoadgendes, Tu ara im maRalfardovan Sedareba-<br />

Ta msgavs formulas, naZaladevad rom aerTianebs Seu-<br />

Tavsebad koncepciebs, rasac XVIII saukuneSi semuel<br />

jonsoni sayvedurobda jon donsa da "metafizikur<br />

poetebs", 20 ramac donis aRiareba erTi saukuniT Seaferxa,<br />

Tumca jonsoniseuli kritikisa da mis mier uxvad<br />

motanili donis citatebis kiTxvisas misi poeturi<br />

niWiT aRfrTovanebac aSkarad SeiniSneba. kritikosis<br />

azriT, donma warmosaxvis unari Tu ara, refleqsiisa<br />

da Sedarebis unari mainc ganiviTara. XIX saukunis dasawyisSi<br />

semuel teilor kolriji, marTalia, imeorebs<br />

jonsonianelTa Tvalsazriss, rom elisabedis epoqis<br />

poetebma poeziis grZnoba da aRfrTovaneba msxverplad<br />

Seswires inteleqtisa da iumoris daxvewil niuansebs,<br />

magram amas naklad ar uTvlis. misi azriT, es imas<br />

mainc sjobs, rom gulic da gonebac, neoklasicistTa<br />

msgavsad, weris wminda dekoratiul maneras Seswiro.<br />

kolriji aRmoaCens dons, rac mis sakuTar poeziasac<br />

daamCnevs kvals; is gegmavs leqciaTa cikls, romliTac<br />

apirebs, donis Semoqmedeba dantesa da miltonisas ga-<br />

131


utolos (magram doni, rogorc msmenelisTvis metismetad<br />

rTuli, sabolood mainc ar Seaqvs programaSi).<br />

is, upirveles yovlisa, yuradRebas amaxvilebs im logikur<br />

simkveTreze, romelic dons poetur sinTezs da<br />

leqsis zomis gansakuTrebul SegrZnebas SeaZlebinebs:<br />

"[...] im leqsebSi, romlebSic avtori azrovnebs da mki-<br />

Txvelisganac amasve moiTxovs, vidre sazriss CavwvdebodeT,<br />

leqsis zoma unda gaviTavisoT" 21 . misi azriT,<br />

ara marcvalTa raodenoba, aramed vnebiani grZnoba<br />

gvamcnobs imas, Tu rogor adgens doni drois sazoms<br />

TiToeuli sityviT. TviT kolriji, germanel romantikosTa<br />

msgavsad, gansjis poeziis mimdevarT miekuTvneba;<br />

misTvis genia da kanoni (iseve, rogorc xati da<br />

cneba) erTurTs ar upirispirdeba, aramed swored kanoni<br />

ganapirobebs imas, rom mxatvruli nawarmoebi ar<br />

iyos materiisTvis garedan Tavsmoxveuli ram, aramed<br />

organuli formis wiaRidan aRmocendebodes 22 . kolrijis<br />

Semdeg dons ufro met yuradRebas uTmobdnen inglisurenovan<br />

samyaroSi, yovel SemTxvevaSi, poetebi<br />

(amerikaSi eseni iyvnen, upirveles yovlisa, transcendentalistebi<br />

emersoni da Toro). XX saukuneSi misi<br />

axleburi Sefaseba iwyeba ser herberT griersonis mier<br />

gamocemuli elisabedinuri poeziis anTologiiT (1921,<br />

dons is moixseniebs, rogorc "ritorikaSi, SesaZloa,<br />

Cvens upirveles didostats"), romelsac T. s. elioti<br />

iSveliebs recenziaSi "The Methaphysical Poets". is uwonebs<br />

griersons anTologiaSi donis leqsebis ase mravlad<br />

Setanas da jonsonis kritikis sawinaaRmdegod acxadebs,<br />

rom poeziis arsi swored "heterogenuli masalis"<br />

erTad Sekrebaa, rogorc amas kritikosi jonsonic<br />

sCadis Tavis leqsebSi. is metafizikosi poetis,<br />

lord herberTis odas erT pasaJs tenisonis leqss<br />

132


udarebs, ris safuZvelzec adgens gansxvavebas intellectual<br />

poet-sa da reflective poet-s Soris:<br />

"tenisoni da brauningi poetebi arian da azrovneben,<br />

magram TavianT azrebs vardis surneliviT uSualod<br />

ar SeigrZnoben; donisTvis ki azri gamocdilebas<br />

niSnavda da mTel mis mgrZnobelobas ganapirobebda.<br />

rodesac poetis mier sakuTari saqmianobis gancda yovelgvari<br />

iaraRiTaa aRWurvili, maSin is gamudmebiT<br />

gansxvavebul gamocdilebebs ireklavs; Cveulebrivi<br />

adamianis gamocdileba fragmentuli, qaoturi da uwesrigoa.<br />

aseTi adamiani SeiZleba gamijnurdes an spinoza<br />

waikiTxos da am or gamocdilebas erTi meores-<br />

Tan iseve ar hqondes raime saerTo, rogorc sabeWdi<br />

manqanis xmaursa Tu samzareulodan mosul sunTan. poetis<br />

arsebaSi ki yvela calkeuli gamocdileba mudam<br />

axal-axal mTels Seadgens." 23<br />

rogorc Cans, eliots amis daweris momentSi saku-<br />

Tari sabeWdi manqanis xma Caesmoda - kompiuteris klaviatura<br />

ufro yrud Srialebs - xolo vardis surnels,<br />

araalegoriulad moazrovne adamianebisTvisac ki siamovnebis<br />

momgvreli rom aris, leqsSi, SesaZloa, odnavi<br />

Smoris sunic dahyvebodes, - rogorc Cans, amave dros,<br />

mis kabinetSi samzareulodan kerZis sunic aRwevda<br />

(imedia, es sadilamde xdeboda), - es ki kargi TargmanisTvis<br />

sruliad arasaWiro suni gaxlavT. erTi cxadia:<br />

is gareSe gancdebi, romlebic Targmanze muSaobisas<br />

gvaqvs anda – is, rasac am procesis paralelurad vki-<br />

TxulobT, ukvalod ar unda daikargos. dekartis dualizmisa<br />

da iumis sensualizmisgan Tavs spinozasTan<br />

ki ara, donis poeziaSi vafarebdi, da kidev: sasiyvarulo<br />

leqsebis Targmanze muSaobisas Tavadac rom Seg-<br />

133


iyvardes vinme, es Targmans mxolod sargebels moutans,<br />

Tundac am gadaxvevam garkveuli dro wagarTvas.<br />

inglisurenovani sasiyvarulo poeziis maradmwvane<br />

Sedevria donis "The Flea" - "rwyili". mis epoqaSi popularul<br />

mxatvrul saSualebas warmoadgenda erotikul<br />

poeziaSi qalis sxeulis silamazis gadmocema masze<br />

mcocavi rwyilis perspeqtividan (elegiaSi "Loves<br />

Progress" ("siyvarulis winsvla") - fexebidan Tavisken<br />

ganvlil gzas doni msoflios garSemo gemiT mogzaurobis<br />

suraT-xatebiT gviCvenebs - rwyilis perspeqtividan<br />

gancdili mikrokosmosis makrokosmosuri Sesatyvisi).<br />

substanciisken da siyvarulis maRali idealisken<br />

donis swrafvis dasabuTebad xSirad is argumenti<br />

moaqvT, rom leqsSi man mweri ara erotikul gareSe<br />

sagnad, aramed SeyvarebulTa sisxlis maerTebel konservantad<br />

gamoiyvana. rwyilis imJamindeli lirikuli<br />

saxe arSiyisa da dayoliebis motivs emsaxureboda,<br />

am leqsSi ki sul sxva moments asaxavs. Tu ar gaviTvaliswinebT<br />

imas, rom Secvlili higienuri normebi sisxlis<br />

amgvar aRrevas dRes naklebmimzidvelad warmogvi-<br />

Cens, unda iTqvas isic, rom iumoris is odnavSesamCnevi<br />

naperwkali, mTel leqss rom acocxlebs, mas, amave<br />

dros, zedapirulobas aniWebs da im nimuSebisgan didad<br />

ar ganasxvavebs, rwyilis rakursiT rom moivlis<br />

sxeulis landSafts da mxolod winaswar gaTvaliswinebul<br />

adgilebze SeaCerebs yuradRebas. "The Flea" SeiZleba<br />

mSvidad SevafasoT, rogorc donis erT-erTi yvelaze<br />

ufro zedapiruli leqsi, rac mis popularobas<br />

kargad xsnis, magram, saboloo jamSi, arc im moment-<br />

Tan dakavSirebuli dramatuli efeqti gamogvepareba,<br />

134


om meore da mesame strofis SualedSi rwyili iRupeba.<br />

meore strofi leqsSi "The Undertakind or Platonic Love"<br />

("daTrgunva anu platonuri siyvaruli") miuTiTebs<br />

Semdegze: doni sulac ar aris imaSi darwmunebuli, rom<br />

poeturi ostatoba da zogadad Semoqmedeba substanciis<br />

ZebnaSi gvexmareba:<br />

sigiJe iqneboda axla imis Cveneba,<br />

Tu rogor gardasaxavs moCvenebiToba qvebs,<br />

rodesac is, visac SeeZlo Seeswavla ostatoba<br />

maTi gakveTisa, verc erTs ver poulobs.<br />

"Specular stone" aRniSnavs selenits an, rogorc mas<br />

uwodeben, mariamis minas, romelic, Txel firfitebad<br />

gakveTili, marTlac minis magivrobas swevda. ra azri<br />

aqvs qvis gakveTis nairgvari teqnikis dauflebas, Tuki<br />

misi materialuri Sesatyvisi ar geqna xelT? pirvel<br />

strofSi lirikuli subieqti Tavs iwonebs, yvela Rirseulze<br />

("all the Worthies") bevrad ufro vaJkacuri saqme<br />

Cavidine, kidev ufro did vaJkacobad ki is meTvleba,<br />

rom es saqme ar gavamxileo. sityvaSi "Worthies" cxra saxelovani<br />

gmiri igulisxmeba, sami warmarTi: heqtori,<br />

aleqsandre didi da iulius keisari, sami iudeveli: ieso<br />

naves Ze, daviTi da iuda makabeli, da sami qristiani:<br />

mefe arTuri, karlos didsi da Jofre de buioni. Cems<br />

TargmanSi sityvas "Worthies" ubralod sityva "Worte"<br />

("sityvebi") Caenacvla. wminda akustikuri Tanxvedris<br />

garda vxelmZRvanelobdi zogadad donis leqsebSi, upirveles<br />

yovlisa ki, "Songs and Sonnets"-Si gabatonebuli,<br />

mis epoqaSi jer kidev aratradiciuli principiT,<br />

135


omlis Tanaxmadac poezia uars ambobs miTologiur<br />

da istoriul masalaze. mesame strofi kidev ufro mkafiod<br />

ambobs: "...because no more / such stufe to worke upon / there<br />

is" - "radgan aRar aqvT / is masala, / saqmes rom sWirdeba".<br />

bolo or strofSi, romlebic Cemeul variantSi<br />

odnav gansxvavebulad viTardeba, naTqvamia, rom qalis<br />

mSveneba da saTnoeba uZvirfasesia. meore strofi platonurad<br />

idealuria, radgan im substanciasa da masalas,<br />

rasac doni Tavisi SemoqmedebisTvis eZebs, Tuki mas-<br />

Tan mopyrobis saidumlo xelovnebas flob, natifdeba<br />

da ukan ixevs ise, rom daCrdilvis magier sinaTles<br />

atarebs. sityviT "gardasaxavs" TargmanSi, sxvaTa Soris,<br />

mivaniSne donis gatacebaze alqimiiT, rogorc metaforaTa<br />

laboratoriiT, xolo orlesuli sityviT<br />

"schein" - "Cveneba" (aseve "moCvenebiTsa" da "naTebasac"<br />

niSnavs - mTargmneli), romelic Semdeg sityvis "schneiden"<br />

("kveTa") pirvel marcvlad iqceva, ara mxolod<br />

nakveT qvaSi sinaTle atans, aramed is sicruec gamovlindeba,<br />

rasac SeiZleba niSnavdes qvebis Tu sityvebis<br />

amgvari gardasaxvani.<br />

qvis kveTasTan xelovnebis Sedareba mogvagonebs<br />

neoplatonizmiT inspirirebul emblematikas, romelic<br />

poeziis mier substanciis mopovebas da simboloTa<br />

perspeqtiul efeqts maT tipologiur ganmartebas ukavSirebs;<br />

grZnobiT aRqmadi yvela sagani zogad nimuSebze<br />

migvaniSnebs. is, rasac xelovneba asaxavs, Tavis mxriv,<br />

raRac ufro dids aRniSnavs. leqsSi "A Valediction –<br />

of Weeping" ("gamoTxoveba: tirilis Sesaxeb") "emblems of<br />

more"-is moxseniebiT doni garkveviT amaxvilebs yuradRebas<br />

ritorikuli Semoqmedebis mravalmniSvnelianobaze.<br />

magram doni iqve Semoabrunebs sakuTar mtkicebas<br />

da zogadSic konkretulis monaxvas cdilobs. am-<br />

136


as im Sedarebebis meSveobiT axdens, TiTqosda urTierTSeuTavsebel<br />

movlenebs rom aerTianeben. "Emblems<br />

of more" mxolod avtoris meuRlis gvaris miniSneba rodia,<br />

is marTlac ufro metsa da ufro konkretuls gamoxatavs,<br />

magram agreTve warmogvidgeba donisTvis damaxasiaTebeli<br />

xatis nimuSad: "cremlebi, romlebSic satrfos<br />

saxe airekleba, leqsSi daStampulgamosaxulebiani<br />

monetebis xatiT aris warmodgenili. iseve, rogorc<br />

sinaTliT gamsWvaluli qva, monetebTan Sedarebuli<br />

cremlebic imgvar substanciebs aerTianeben, Taviani<br />

materialuri da droiTi niSnebiT erTurTTan<br />

sruliad SeuTavsebadi rom aris. alegoriul emblemas<br />

Cveulebriv Tan axlavs misi sazrisis ganmmartebeli<br />

epigrama, romlis SeTxzvis xelovnebasac laTinurad<br />

arte lapidaria ewodeba. zedsarTavi saxeli lapidarius nawarmoebia<br />

sityvisgan lapis - qva da, maSasadame, "qvisebrs"<br />

niSnavs. donma, romelic epigramaTa ostat marcialuss<br />

eTayvaneboda 24 , am asparezzec mosinja sakuTari SesaZleblobebi;<br />

germanul enaze pirvelad swored misi<br />

epigramebi iTargmna georg rudolf veqerinis (1984-<br />

1653) mier. miuxedavad amisa, jozef enToni mazeo Tavis<br />

Zalze mravlismTqmel esseSi (1952) ar cnobs gansazRvrebas,<br />

epigrama cnebiTi poeziis paradigmaao, da arc<br />

emblematikas miiCnevs donisa da "metafizikos poet-<br />

TaTvis" damaxasiaTeblad, eyrdnoba ra XVII saukunis<br />

Concettismo-s Teoretikosebs, romlebic am terminebs<br />

Janrul gansazRvrebebad ar aRiarebdnen 25 . misi azriT,<br />

isini mxolod "iumoris Teoriis" erT-erTi aspeqtis<br />

daxasiaTebad Tu gamodgeba. mazeosTvis mniSvneloba<br />

ara aqvs, SeiZleba Tu ara ama Tu im metafizikuri sura-<br />

Tis vizualizeba da fizikuri grZnobebiT aRqma, misTvis<br />

es mxolod alqimiuri meTodebis msgavsi "funqciaa<br />

137


analogiebis erTurTTan dakavSirebisa" (arada, semuel<br />

jonsonis ukmayofilebas swored is iwvevs, rom donis<br />

Sedarebebi metismetad xelovnuria da maTi vizualizeba<br />

SeuZlebelia). misTvis iseve, rogorc "konCetistebisTvis",<br />

iumori koncepciisa Tu cnebis forma-<br />

Si Zevs da ara qvebSi, e. i. ara Sinaarsobriv masalaSi.<br />

"ar unda daviviwyoT, rom metaforis erTi nawili<br />

msgavsebas efuZneba, meore ki – gansxvavebas. homeross<br />

surs dagvanaxos, Tu garkveul garemoebebSi rogor<br />

hgavs talRa sul sxva garemoebebSi moqmed laSqars.<br />

xatovanebis xarisxi arc mTel metaforaSia da arc msgavsebaSi,<br />

aramed – im analogiaSi, romelic grZnobismier<br />

naSTad rCeba mas mere, rac identuroba dadgenilia,<br />

da am saxiT is suraTis saerTo efeqtis nawilad iqceva.<br />

amgvarad, xatovanebis xarisxi suraTis swored is<br />

aspeqtia, romlis erTi analogiidan meoreze gadatana<br />

SeuZlebelia" 26 .<br />

mazeo imitom usvams xazs metaforis analitikur<br />

xasiaTs, rom aCvenos: metafizikasTan donisnairi poetebis<br />

mimarTeba substanciis, dogmuri kategoriebisa<br />

da sagnobriobis ritorizebaSi mdgomareobs. logikaze<br />

sakmaod moZvelebuli warmodgenebiT mazeo migvi-<br />

TiTebs poeziis, ritorikisa da logikis erTurTSi aRrevis<br />

saSiSroebaze da mcdelobebze, "metafizikuri<br />

poezia" raimond lulusis "Ars combinatorial"-is msgavs<br />

cnebaTa logikur xelovnebamde iqnas dayvanili, radgan<br />

gavrcobili metaforis "logikur" msjelobas, misi<br />

azriT, silogizmebsa da inferentul sistemebTan araferi<br />

aqvs saerTo; is jordano brunos Tvlis "metafizikuri<br />

stilis" fuZemdeblad. mazeo sakuTar Tezebs im<br />

faqtiT asabuTebs, rom bruno pirveli iyo, romelic<br />

petrarkas sasiyvarulo lirikis tradicias gaemijna<br />

138


(romelic individualur silamazes asxamda xotbas)<br />

da, makro da mikrokosmosis analogiis paradigmis Tanaxmad,<br />

satrfo samyaroseuli movlenebis Suagulad<br />

gamoacxada. bruno akritikebs aristoteles Tavis naSromSi<br />

"De la causo, principio et uno", eWvi Seaqvs formasa da<br />

materias Soris ontologiur sxvaobaSi da aristoteles<br />

formis wminda logikur gagebaSi sdebs brals; amtkicebs,<br />

rom aristotelem Tavi aarida imis mtkicebas,<br />

rom formas aucileblad materia unda axldes Tan, Tumca,<br />

darwmunebuli iyo imaSi, rom materia arasodes<br />

aris sruliad uformo; es winaswar formirebuli masala,<br />

geometriulad rom aris warmodgenili "de minimo"-<br />

Si, Tuki mas simboloTa sferoSi gadavitanT (Sdr. brunos<br />

warmosaxviTi mexsierebis moZRvreba, romlis farglebSic<br />

is suraTs/cnebas aso-niSanTan akavSirebs 27 ),<br />

SeiZleba aseve ritorikuli topikis TvalsazrisiTac<br />

iqnas gagebuli. mazeos msjelobis sust wertilad Sei-<br />

Zleba CavTvaloT is, rom, jordano brunoze dayrdnobiT<br />

ritorikis paradigmad metaforas irCevs, romelic,<br />

misive gansazRvrebiT, weris mimeturi maneris<br />

uzustes gansazRvrebad miaCnia ("metaforis" zusti<br />

Targmania "gadatana"); enis mniSvnelobaze koncentrirebul<br />

Targmans anu erTi enidan meoreSi gadatanas SeiZleba<br />

dasWirdes metaforis Semotana maSin, rodesac<br />

Targmanis enaze raime cnebas moisaklisebs. enaTmecnier<br />

iakobsons enis modelSi SemTxveviT rodi Semoaqvs<br />

ori enobrivi RerZi - metafora da metonimia 28 . es cnebiTi<br />

figurebi, enobrivi masalis figurebisa da gramatikuli<br />

cnebebisgan - generatiuli figurebisa, rogoricaa<br />

aliteracia, elifsi Tu sityvaTa Tanmimdevroba<br />

- gansxvavebiT "Sinaarsobrivad", logikurad xelaxlaa<br />

struqturirebuli da aRar saWiroebs ritor-<br />

139


ikul, winaswar SemuSavebul topografias, Tumca isinic<br />

gulisxmobs realurobis garkveul SegrZnebas, an –<br />

sityvaTa ganmartebis, cnebaTa sistemisadmi garkveuli<br />

ndobis arsebobas. donis lirikisTvis ki swored is<br />

aris damaxasiaTebeli, rom is ar ganmartavs, aramed dialeqtikuri<br />

SepirispirebebiT miikvlevs gzas universalur<br />

TanxvedraTa da ritorikul erTeulTa sanaxebSi,<br />

rac ubiZgebs, erTurTs sul ufro metad daSorebuli<br />

sferoebi erT figuraSi gaaerTianos da es figura<br />

ganaviTaros. magaliTad, is mimarTavs figuralur<br />

Sebrunebas, rodesac leqsSi "A Valediction: forbidding Mourning"<br />

("gamoTxoveba: glovis akrZalva") droebiTs Seuqcevadad,<br />

xanmokle ganSorebas sikvdilad da imqveyniur<br />

Sexvedrad gardasaxavs da amgvarad mijnurebs centris<br />

garSemo mbrunav wreSi moaqcevs, rac jonsons<br />

avtoris warumateblobis nimuSad moaqvs, kolrijSi ki<br />

aRfrTovanebas iwvevs. saqme mTlad imaSic ar aris, rom<br />

moulodneli suraTiT Cveuli movlena ufro STambeWdavad<br />

da mkveTrad asaxo, anda cnebebi axal, jerac Seuswavlel<br />

sferoSi gadaitano, aramed – imaSi, rom TiToeuli<br />

monakveTis CvenebiT (Tundac es iyos TeTri<br />

laqa) mTlian rukaze miuTiTo, romlis gareSec verc<br />

es monakveTi iarsebebda (sinekdoqa donis mier xSirad<br />

gamoyenebuli figuraa, xolo msoflio ruka - misi sayvareli<br />

poeturi saxe).<br />

Tuki poetikas gavigebT, rogorc ritorikas in nuce,<br />

maSin kiTxvas misi obieqtis sferosa da imis Sesaxeb, Tu<br />

ra topikiT xasiaTdeba gamonaTqvami, poetikam ki ara,<br />

misma garemocvam unda gasces pasuxi, xolo amgvari<br />

interpretaciis Teoriuli daskvna gadawyvets, Tu<br />

rogori iqneba es garemocva: realisturi, sensualis-<br />

140


turi, fsiqologiuri, istoriuli, sociologiuri,<br />

biografiuli Tu sxva saxis. SekiTxva, romelic am ganmsazRvreli<br />

garemomcveli sferoebis ignorirebas<br />

axdens, ase JRers: ramdenad moiTxovs amgvarad gagebuli<br />

ritorika principul sagnobriv (obieqtur) Sesatyvisobas?<br />

am SekiTxvas "sinTezuri aprioris" filosofiur<br />

problemasTan mivyavarT. viliar v. quini da<br />

misi Teoria imis Sesaxeb, rom Teoria winadadebaTa sistemas<br />

warmoadgens, napirebidan Suagulisaken rom icvlis<br />

saxes - rac ufro centraluri da "zedroulia"<br />

winadadeba, miT ufro invariantulia, - TvalsaCino magaliTia<br />

imisa, rom enis filosofiaSi apriori, romelsac<br />

quini gansakuTrebulad sicocxlisunarian hipo-<br />

Tezad miiCnevs, yovelTvis wminda logikuri, analitikuri<br />

TvalsazrisiT rodi moiazreba. Tavis esseSi<br />

"empirizmis ori dogma" is erT-erT dogmad analitikursa<br />

da sinTezurs Soris sxvaobis problematikas asaxelebs,<br />

rac racionalursa da empiriuls Soris sxvaobasac<br />

gulisxmobs. rakiRa quini cnebaTa qmnadobas,<br />

anu "samyaros Secnobas" enis Seswavlisgan ar ganasxvavebs,<br />

is upirispirdeba siRrmiseul struqturaTa<br />

spekulatiur, "metafizikur" gaTavisebas (amis sapirispirod,<br />

winadadebis kvantifikaciis logikur, kanonikur<br />

notaciad gardaqmna quins esmis, rogorc misi ontologiuri<br />

Sinaarsis eqspliciturad qceva):<br />

"ver vxedav imis mizezs, fizikuri movlenebis Sesaxeb<br />

yoveldRiuri metyvelebis istoria ratom ar SeiZleba<br />

SeviswavloT grZnobadi aRqmisa da gamRizianeblebis<br />

kuTxiT. Secdoma mxolod imaSi mdgomareobs,<br />

roca am mimarTulebiT cnebaTa an Tavad enis warmoSobis<br />

safuZvlebs veZebT. mniSvnelovan cnebaTa warmoSoba<br />

mudam ganuyofelia enisgan, fizikuri movlenebis<br />

141


aRmniSvneli Cveni ena ki iseTive fuZemdebluria, rogoric<br />

SeiZleba iyos ena rogorc aseTi 29 ."<br />

marTalia, esa Tu is Teoria analogiaTa Tu metaforaTa<br />

meSveobiT aRqmadi samyaros xatebiT gviqmnis<br />

uxilav movlenebze warmodgenas, magram, quinis Tanaxmad,<br />

mxolod misi winadadebebis sistema gangvacdevinebs<br />

realurad sagnebsa Tu movlenebs. mniSvnelobaze<br />

saubrisas is cdilobs ucvlel ideaTa samyarosa da<br />

(Tandayolili) universaliebis gareSe gaarTvas Tavi<br />

saqmes, magram mainc iZulebulia, moiSvelios abstraqtuli<br />

sagnebi, sazrisiT datvirTuli ganzogadebebi<br />

(klasebi) 30 . quini mniSvnelobaze saubrobs, maSin, rodesac<br />

mkacri Teoriuli cnebiTobis SemoRebis Semdeg misi<br />

arseboba gamoricxa; es mis pragmatul pozicias mowmobs,<br />

romelic misi sakuTari, sayvelpuro filosofosobis<br />

fonze jerovani ganmartebebis SemTxvevaSi uku-<br />

Targmanisa da pirvandeli cnebiTobisken dabrunebis<br />

saSualebas iZleva. quini bihevioristulad amodis gamRizianeblis<br />

mniSvneladobidan, romelic, ama Tu im<br />

cnebisa Tu winadadebis araverbalur gamRizianebelTan<br />

korelaciiT, perspeqtividan dasakvirveblad Sori<br />

winadadebebis SemTxvevaSi, Sedegia winadadebaTa erTurTTan<br />

dakavSirebisa da piradi biografiiT maTi ganmartebisa.<br />

garkveul cnebebTan, magaliTad, feris aRmniSvnel<br />

sityvebTan, dasakvirveblad uaxloes, garemoebiT<br />

winadadebebSi es movlena TiTqmis emTxveva am cneba-<br />

Ta mniSvnelobas (ix. Slaiermaxeris zemoT citirebuli<br />

SeniSvna Txzulebidan "Targmanis meTodebi"). gam-<br />

Rizianeblis mniSvneloba ar saWiroebs winadadebaTa<br />

sistemis Tu biografiuli faqtebis aranair winas-war<br />

Seswavlas. cnebaTa enisSida mniSvnelobas quini sinonimebis<br />

saSualebiT ganixilavs; terminebs, Cveni kul-<br />

142


turis provinciul Semadgenel nawilebs, is ganixilavs,<br />

sayovelTaod miRebul gamRizianebelTa mniSvnelobisa<br />

da garemoebiTi winadadebebisagan gansxvavebiT,<br />

rogorc specifiuri cnebiTi Temebis aRmniSvnel<br />

gamoTqmebs:<br />

"sxva enebze laparakis SemTxvevaSi terminTa msgavsi<br />

Sinaarsi gulisxmobs TviT sinonimiis an Targmanis<br />

cnebas; is ar aris im mosazrebebze ufro naTeli - ra<br />

saxec ar unda miiRon am mosazrebebma, - romlebic Sesa-<br />

Zlebels xdis Semasmenlis, kavSirisa da nawilakebis konteqstTan<br />

miaxloebul Targmans." 31<br />

mniSvnelobisadmi quinis uaryofiTi damokidebuleba,<br />

gansakuTrebiT TargmanTan mimarTebaSi rom<br />

iCens Tavs, mis mier propoziciis cnebis gamoyeneba-<br />

Sic vlindeba: es cneba logikosebs SemoaqvT, raTa<br />

ufro moxerxebulad isaubron winadadebis mniSvnelobaze,<br />

romelsac WeSmaritebis matarebelsac uwodeben.<br />

quini aq propoziciuli azrovnebis Seumowmebeli<br />

ontologiis safrTxes xedavs. propoziciis cneba<br />

winadadebebis msgavs mniSvnelobebze (sinonimiaze)<br />

miuTiTebs da amitomac is, quinis azriT, xels uSlis<br />

Targmans. winadadebaTa da calkeuli aRwerilobiTi<br />

terminebis gulmodgine analizis dros (romlebsac<br />

Tavisi logikuri Teoriis gasamartiveblad da kvantorebis<br />

logikasTan misasvlelad, zogadi terminebis<br />

dasaxelebebad aqcevs) quini, upirveles yovlisa, ikvlevs<br />

winadadebis makvantificirebel nawilakTa rolsa<br />

da sityviTi da sintaqsuri mravalmniSvnelianobis<br />

problemebs; amgvarad, logikur-reduqcionistulad<br />

udgeba sityvis gramatikul formebs, romlebsac predikaciisTvis<br />

aucilebeli zogadi terminebis saxecvlil<br />

formebad miiCnevs; arsebiTi saxelis, zedsarTavi<br />

143


saxelisa da zmnis erTurTisgan gamijnvas sityvis daxasiaTebad<br />

miiCnevs da, aqedan gamomdinare, ar cnobs.<br />

masSi aRSfoTebas iwvevs droiTi mimarTebebi zmnis formebSi,<br />

romlebic, misi TqmiT, "gramatikulad aris gamofenili<br />

" maSin, rodesac sabunebismetyvelo mecnierebebSi<br />

isini sivrciT kategoriebs warmoadgens. Tavi<br />

rom davaneboT cvlilebebTan logikosis tipur, profesionalur<br />

dapirispirebas, gaugebari rCeba is, Tu ra-<br />

Ratom ar ilaSqrebs quini aseve gramatikuli sqesis,<br />

ricxvis, piris, brZanebiTi kilosa da zedsarTavi saxelis<br />

xarisxebis kategoriebze, anu yvelafer imaze, rasac<br />

sityvis daboloebebi da sxva saxis cvlilebebi emsaxureba.<br />

es ganwyoba, saboloo jamSi, sxva araferia, Tu<br />

ara gaRizianeba imis gamo, rom salaparako ena bunebrivia<br />

da istoriulad ganviTarebuli, da ara – xelovnuri,<br />

da, amitomac, cxadad ver gviCvenebs, Tu ris Sesaxeb<br />

midis kvantificireba, riT aris gadmocemuli<br />

logikosTaTvis egzom Zvirfasi egzistencia. mniSvnelobas<br />

is, saboloo jamSi, logikuri Teoriis gulisTvis<br />

uaryofs, radgan amas Targmanis mcdarad navaraudebi<br />

relacia da salaparako ena moiTxovs. lingvisturi<br />

modelebi, romlebic sityvaTa Tanmimdevrobisa da winadadebis<br />

struqturebis saSualebiT argumentireben,<br />

zogadad fonologiur universaliebs (uaRresad arapoeturad)<br />

mniSvnelobisgan damoukideblad acxadeben,<br />

gramatikulad ki - mniSvnelobaze damokidebulad.<br />

32 bunebrivi enebis rTul, mravalSrian, daburul<br />

xlarTebs, - erTurTisgan swored im sazrisiT rom gansxvavdeba,<br />

rasac Tavisi fesvebidan, sityvaTa fuZis<br />

mravalferovani livlividan, fonemebisa Tu marcvlebis<br />

ganTavsebidan iRebs, - verc logikosi da verc<br />

universalisti lingvisti verafers ugeben. 33<br />

144


imis Tqma, rom topika konteqstzea damokidebuli,<br />

ritorikuli TvalsazrisiT, tavtologiaa, radgan<br />

arsebiTad konteqstualuri garemocva sistematizebuli<br />

topikaa. Zveli drois ritorikis TvalsaCino<br />

daxasiaTebaSi rolan barts moaqvs aristoteleseuli<br />

ritorikis magaliTi:<br />

"arsebobs gramatikis adgilebi (etimologia, uRleba),<br />

logikis adgilebi (Janri, Tavisebureba, SemTxveviToba,<br />

saxeoba, gansxvaveba, gansazRvreba, danawevreba)<br />

da metafizikis adgilebi (mizez-Sedegobrioba,<br />

gavlena, mTliani, nawilebi, urTierTsapirispiro terminebi)..."<br />

rodesac oci gverdiT zemoT barti ambobs, "ritorika<br />

mudam unda gavSifroT mis mezoblebTan (gramatika,<br />

logika, poetika, filosofia) struqturul mimarTebaSi",<br />

is swored zemoT citirebuli aristoteleseuli<br />

topikis dayofas iyenebs. mas daemata mxolod<br />

poetika, romelsac, marTalia, "struqturuli urTierTmimarTeba<br />

aqvs" ritorikasa da sxva sferoebTan,<br />

magram generatiuli teqnikebis ritorikul birTvad<br />

ar moiazreba. uazroba iqneboda, ritorikiT mdidari,<br />

struqturulad "arabunebrivi" iseTi teqstebis analizisas,<br />

rogoric donis poeziaa, uari vTqvaT cnebebze<br />

mxolod imitom, rom isini klasikur ritorikas<br />

ekuTvnis, anda – imis gamo, rom romelime moqnili lingvisturi<br />

modeli garkveul figurebs aRar iTvaliswinebs<br />

an meToduri moxdenilobis gamo sxvebs amjobinebs.<br />

cnebebiT daxunZluli Zveli ritorika mxolod substanciamde,<br />

sityvier mniSvnelobamde Sekvecis saSualebas<br />

iZleva; magram veranairi teqsturi Tavisebureba<br />

ver CaiTvleba figurad, Tuki ar iqna gadalaxuli<br />

garkveuli amosavali etapi. gamosadeg da gamousadeg<br />

145


cnebebad daxasiaTeba, gansakuTrebiT, donTan mimarTebaSi,<br />

gvaxsenebs imas, Tu ra damabneveli SeiZleba iyos<br />

gansazRvreba "metafizikosi poeti", Tuki metafizikurs<br />

an filosofiurs ar gavigebT in nuce ritorikis TvalsazrisiT,<br />

romelic, upirveles yovlisa, imitom aris<br />

filosofiuri, rom Tavis arsebobas racionalur varaudebs<br />

umadlis da, rogorc ritorika, yvela saxis codnis<br />

monelebas lamobs. amitom dons ufro uxdeba griersonis<br />

gansazRvreba "poeturi ritorikis ostati".<br />

(sxvaTa Soris, kolrijic Tvlis, rom doni cudi metafizikosi<br />

iyo, radgan gamudmebiT iyenebda iseT cnebebs,<br />

rogoric aris sxeuli an suli, magram maTi zusti<br />

ganmarteba ar SeeZlo).<br />

donis leqsebSi Cans rogorc garkveuli ritorikuli<br />

figurebiT (hiperbola anu gadaWarbeba, paradoqsi<br />

Tu antiTeza - kvlavac iseTi dapirispirebebi, rogoricaa<br />

"sulieri"/"usulo" an "didi"/"patara"), ise –<br />

garkveuli konceptualuri Tu metafizikuri upiratesobebiT<br />

gataceba. magram ganswavluli Temebi da<br />

adamianuri gamocdilebis momentebi sqolastikur Tu<br />

neoplatonistur aluziebze (geografia, medicina, samarTali,<br />

numizmatika, moZRvreba omis Sesaxeb, astronomia/astrologia,<br />

alqimia, iseve, rogorc adamianis<br />

sxeuli Tavisi kvebiT, ZiliT, sqesobrivi funqciiTa da<br />

sxv.) bevrad ufro met adgils iTxoven 34 . adamianis<br />

fizikuri moTxovnilebebidan mxolod sakvebis monelebasa<br />

da gamoyofas ar exeba da Cems Tavisufal TargmanebSic<br />

amgvari masalis Semotanisgan Tavi Sevikav 35 .<br />

Tumca, dons gaTavisebuli aqvs mecnieruli ideebi, rogorc<br />

medicinaSi (vesaliusi), ise – filosofiasa (bekoni)<br />

Tu astronomiaSi (koperniki, galilei), magram mainc<br />

Zveli drois warmodgenebis, anu samyaros geocentris-<br />

146


tuli xedvis, erTguli rCeba, rac, cxadia, ufro metad<br />

iCens Tavs misi cxovrebis meore naxevarSi, rodesac is<br />

mqadagebeli xdeba; es, dRevandeli gadasaxedidan, ar<br />

epatieba mecniers, magram epatieba poets (da, garkveul<br />

SemTxvevaSi, arc filosofosisgan aris mTlad moulodneli:<br />

Tuki empiristuli pozicia racionalisturs<br />

upirispirdeba). leqsSi "The Sun Rising" - "amomavali<br />

mze" dedamiwa ara mxolod im centrad aris warmodgenili,<br />

romlis garSemoc mze trialebs, aramed – metic:<br />

doni anTropocentristulad ganavrcobs ptolemeur<br />

msoflmxedvelobas: samyaros centrad SeyvarebulTa<br />

sarecels aqcevs; leqsis dasawyisSi SeyvarebulTa gaRviZebis<br />

gamo gakicxuli mzis erTaderT funqciad ki ma-<br />

Ti gaTboba gvevlineba. samyaros am suraTSi, sadac<br />

mama-kaci yvela miwieri xelmwifis gansaxierebaa, qali<br />

ki - yvela saxelmwifosi, mTeli qveyniereba adamianis<br />

garSemo trialebs.<br />

leqsis "Loves Deitie" SemTxvevaSi saTaurSive naxsenebi<br />

siyvarulis RvTaebidan Cemeul variaciaSi rCeba mxolod<br />

siyvarulisa da Teoriis sapirispiro wyvili,<br />

xolo aSkarad Seqspiriseuli rekvizitidan nasasxebi<br />

"ghost" 36 -is magier "grZnobebi" metyvelebs, rac Tanamedrove<br />

ritorikas upirispirdeba, romlis farglebSic<br />

nebismieri sagani Tu movlena niSnebiT usasrulo manipulaciaSi<br />

ikargeba. rodesac sityva "god"-s "TeoriiT"<br />

vcvliT, "Sesabamisobad" gadmotanili leqsi "Correspondencie"<br />

sxvagvarad JRers da Targmani iZulebulia,<br />

aRiaros sakuTari marcxi da gamoaaSkaraos sakuTari<br />

amosavali impulsebis radikaluri cvlileba, mas isRa<br />

rCeba, inglisur leqsSi pirovnuli siyvaruliT nakarnaxevi<br />

msjeloba aqcios am leqsTan Targmanis (da mTargmnelis)<br />

mimarTebad.<br />

147


leqsi "The Baite", romelic mwyemsis Sesaxeb daweril<br />

merlos leqsTan gadaZaxils Seicavs, erTaderTi<br />

nawarmoebia, romelSic doni pastoralis Janrs mimarTavs<br />

da mdinareze Tevzaobis idiliur suraTs gvixatavs.<br />

is ironiuli distancireba, suraTebis metismetad<br />

msubuqad ganviTarebaSi rom gamoixateba, leqsis<br />

SuaSi, meoTxe strofis dasawyisSi, gamokveTil xasiaTs<br />

iRebs, rodesac leqsis adresats Cveul,<br />

mobezrebul lirikul anturaJze uaris Tqma miewereba,<br />

bolo strofSi ki mwvervals aRwevs, rodesac irkveva,<br />

rom adresati sinamdvileSi satyuaraa, romelsac<br />

poeturi suraTebiT moxiblva ar sWirdeba. sakuTar<br />

ritorikasTan kavSiris gawyveta mudam igrZnoba donis<br />

leqsebSi, aq ki ukve aSkarad Cans, radgan aq is mTeli<br />

lirikuli Janris parodirebas axdens. sakuTar<br />

TavTan avtoris amgvari rTuli mimarTeba saSualebas<br />

iZleva, Targmnis drosac distancirebulad ganvewyoT<br />

originalisadmi. "The Baite"-is parodiuli xasiaTis<br />

gamo, Targmanisas axal sarCulad weriTi niSnebi gamoviyene<br />

da "silken lines" "striqonebad" gardavqmeni,<br />

dasasruls ki ubralod ki ar gadavanacvle asoebi sityvebSi<br />

"fisch" da "schrift", rogorc es SeiZleba moeCvenos<br />

lirikaSi gauwafav adamians, vinc sityvebis mniSvnelobis<br />

miRma niSanTa sinamdviles ver amCnevs:<br />

148<br />

der fisch, der schrift ins netz nicht geht,<br />

spritzt im verstehen was hier steht.<br />

(Tevzi, romelic damwerlobis badeSi ar ebmeba,<br />

gagebasTan erTad gamotovebs imas, rac aq weria).<br />

Jargonul enaSi "spritzen" gadaxtomas, gamotovebasac<br />

niSnavs, mxolod misi gavrcelebuli, literatu-


uli mniSvneloba ("dasxma, gawuwva") farulad axasiaTebs<br />

Tevzs mTeli misi vulgaruli fsiqoanalitikuri<br />

konotaciiT, romelic damokidebul winadadebas<br />

(was hier steht - rac aq weria/dgas) sruliad axal, "schrift"-<br />

isgan damoukidebel, Sinaarss aniWebs. aseTive orazrovneba<br />

ufro gamokveTilad aris warmodgenili leqsis<br />

"Hymne to God my God, in my Sickness" Cemeul TargmanSi<br />

("himni mas, Cems mes, Cemi sneulebis Jams").<br />

ukve vaxsene leqsis "Image and Dream" 37 cnobierebis<br />

kritikiT gajerebuli Sinaarsi, romelic, Tu mxedvelobaSi<br />

ar miviRebT ideaTa linearul Tanmimdevrobas,<br />

sasiyvarulo urTierTobis sferoSi transponirebul<br />

dekartiseul sizmrad ikiTxeba. aq monetaze aRbeWdili<br />

gamosaxuleba sulier mdgomareobas Tu cremls<br />

rodi gamoxatavs, rogorc leqsSi "A Valediction: of Weeping",<br />

aramed – qalis saxebas lirikuli "me"-s gulsa Tu<br />

grZnobebSi (Sinn) (erT-erTi xerxi, rasac Targmanisas<br />

ara regularulad, aramed gamonaklisis saxiT mivmar-<br />

Tavdi, gulis grZnobiT Canacvlebaa. kidev erTi mTargmnelobiTi<br />

strategiaa Sesatyvisis JReradobis mixedviT<br />

SerCeva; aseT SemTxvevaSi "guls" (heart) cvlis "hart"<br />

("mtkice, mkvrivi"), rogorc leqsis "egacie" mesame strofSi<br />

naxsenebi raRac ganusazRvreli arsis daxasiaTebisas).<br />

rogorc xelmwifes aniWebs fulis moWra ekonomikuri<br />

Zalauflebis garantias, ise iZleva subieqtis<br />

grZnobebze aRbeWdili saxe masze satrfos batonobis<br />

garantias. sinamdvileze ufro maRla fantaziisa da<br />

sizmris dayeneba, rogorc sasiyvarulo lirikis toposi,<br />

mzisa da mTvaris pastoralur gamxatvrulebaze<br />

aranakleb tradiciulia. leqsSi es toposic ironiulad<br />

aris damuSavebuli: mesame strofSi subieqti<br />

nanobs gamoRviZebas, radgan fxizel mdgomareobaSi<br />

149


mas axal-axali sonetebis weris garda aRaraferi rCeba,<br />

es ki ocnebisa da sizmris arasaxarbielo alternativad<br />

miaCnia.<br />

Tuki "Image and Dream"-Si Sexsenebis funqcias saku-<br />

Tar Tavze satrfos warmosaxviTi saxe iRebs, "A Valediction:<br />

of my Name in the Window"-Si fanjris minaze dawerilma<br />

avtoris saxelma ganSorebisas satrfos misi Tavi unda<br />

moagonos da amgvarad aaridos konkurencia. Targmnisas<br />

pirvelive strofSi uari vTqvi Tvalebis Zvirfas<br />

TvlebTan petrarkaseul Sedarebaze da, amis nacvlad,<br />

fraziT "sityvaSi yofna" Semomyavs erTgulebis<br />

Temac da – leqsis mTavari SekiTxvac: ramdenad gamoxatavs<br />

saxeli mis mier aRniSnuli obieqtis arss da ramdenad<br />

acocxlebs mas. meore strofi minis gamWvirvalobas<br />

"me"-s aRsarebas ukavSirebs, magram, amave dros,<br />

satrfom, romelmac misi saxeli unda amoikiTxos, Sei-<br />

Zleba minaSi sakuTari anarekli dainaxos. avtori am<br />

momentSi mkiTxvels mimarTavs. anareklisa da warweris<br />

magiuri urTierTCanacvlebiT dasaxelebuli saxelTan<br />

igivdeba da satrfosTan erTad icvlis identurobas,<br />

radgan satrfo sakuTar anareklSi mis saxels<br />

kiTxulobs anu masac xedavs. Tuki "saxels" zogadad<br />

leqsis metaforad aRviqvamT, maSin leqsis mesame strofi<br />

gamoricxavs droiTa Tu garemoebebiT nakarnaxev<br />

yovelgvar miZRvnas da, amave dros, minaze daweril<br />

saxels enis nominalisturad danaxvis saSualebad aqcevs.<br />

avdari verafers aklebs verc erT wertilsa Tu<br />

xazs, Tundac isini mxolod saxelis SemTxveviTi atributebi<br />

iyon. strofis meoTxe pwkarSi avtori satrfos<br />

hpirdeba, Tavadac amotvifruli saxeliviT ucvleli<br />

davrCebio: so shall all times finde mee the same. sakuTari<br />

Tavisadmi erTguleba werilobiTi niSnebis garkveul<br />

150


qargaze ganTavsebiT unda gamoixatos; dawerili saxeli<br />

samudamod aRibeWdeba gamWvirvale zedapirze da<br />

Tavis calkeul SemTxveviT Semadgenel nawilebs upirispirdeba;<br />

es mogvagonebs alqimiur emblematikasa da<br />

Signatura rerum-s, saganTa niSnebis saxiT gaSifrvas (donis<br />

mier Seqmnili kompoziciis kidev erTi natifi detalia<br />

is, rom fanjris minis miRma xom mTeli samyaros<br />

danaxvaa SesaZlebeli). Tagmani ar sjerdeba imas, rac<br />

ucvlela, aramed sityvaTa kombinaciiT mahnen – namen<br />

SeimuSavebs saxelis Semadgeneli nawilebisken mimarTul<br />

permutaciis teqnikas, rasac "niSnebiT TamaSi" vuwode.<br />

is ukve arsebulis safuZvelze awarmoebs Tavis<br />

saxelebs da, Tavisi arsidan gamomdinare, ewinaaRmdegeba<br />

niSanTa SemTxveviTi wesiT Seqmnis tradicias. Tuki<br />

pirvel strofSi "hard" 38 jer kidev dadebiT Tvisebad<br />

xasiaTdeboda, meoTxe strofSi igulisxmeba, rom saxelis<br />

problematikis ganmarteba minaze amokawruli saxelisTvis<br />

"too hard", metismetad rTuli da Rrmaa. rac<br />

mesame strofSi avdarma da wvimam ver SeZlo, imas axerxebs<br />

Semdeg strofSi gamoTqmuli eWvi, romelic saxelis<br />

magiur Zalas, poziciaTa Senacvlebam rom gamoaaSkarava,<br />

isev eWvqveS ayenebs, mis nacvlad ki gvTavazobs<br />

Sedarebebs kabalistur-astrologiuri rekvizitidan.<br />

sasiyvarulo lirikis tipuri hiperbolis (rodesac<br />

satrfosTan ganSoreba sikvdilTan igivdeba) da<br />

ConCxTan saxelis Sedarebis gverdiT es leqsi poulobs<br />

niSnis inkarnaciis sruliad axal, ironiul variants;<br />

momdevno msvlelobisas saxelis magiuri gavlenis rwmena<br />

klebulobs imis Sesabamisad, Tu ramdenad cocxlad<br />

aris warmodgenili es saxeli da, amasTan, satrfos<br />

momavali Ralatis eWvic sul ufro Zlierdeba.<br />

iseve, rogorc sneulebis Jams Seqmnili himnis SemTx-<br />

151


vevaSi, TargmanSi aqac sul ufro mkveTrad iCens Tavs<br />

suraTebis grZnobadi gadasxvafereba. rodesac doni<br />

Ralatis Semdeg werilis weriT dakavebul Tavis satrfos<br />

warmogvidgens, romlis qvecnobierSic am dros<br />

misi saxeli amotivtivdeba, mas boloswina strofSi<br />

tipuri paradoqsi Semoaqvs:<br />

152<br />

amgvar daviwyebas xsovnad darCena hqvia,<br />

Sen uneblieT SenSi Cawer Cems arss da saxels.<br />

ramdenadac werilis adresati satrfos survilisgan<br />

damoukideblad icvleba da saxeli, gamWvirvale<br />

myari zedapiris nacvlad, mexsierebis abstraqtul, aramdgrad<br />

sivrceSi aRibeWdeba, Targmanisas saxes icvlis<br />

mediumic, radgan leqsisa da avtoris saxelis kiTxvisa<br />

da wvdomis magier, enac da mTargmnelis xSirad<br />

gaucnobierebeli winaswari ganwyobac originalis teqstis<br />

qargasa da figurebs erwymis. intenciis bediswera,<br />

rogorc SesaZlebelia sityvebis "absichts los" waki-<br />

Txva ("uneblied", an "ganzraxvis bediswera"), mxolod<br />

maSin isxams nayofs, rodesac sityvebi erTmaneTTan Serwymulad<br />

moiazreba. bolo strofSi avtori sabolood<br />

ambobs uars enobrivi suraTebiT substanciis moxelTebaze;<br />

poetisa da misi "idle talk"-isadmi am undoblobis<br />

saCveneblad Zilisa da sikvdilis SemakavSirebeli<br />

ZvelisZveli toposic kmara, xolo Targmani nawilebiT<br />

TamaSsac sjerdeba, raTa usizmrod aRZras aRsasrulis<br />

mogoneba. jon donis leqsebis interpretacias<br />

verc romelime gamorCeuli satrfo daubnevs Tavgzas,<br />

verc konkretuli idumali adresati, rogorc – Seqspiris<br />

sonetebis SemTxvevaSi. iseve, rogorc "Songs and<br />

Sonnets"-is TiTqmis yovel leqss strofebis axal-axa-


li wyoba aqvs (Cveulebrivi oTxstriqoniani strofi<br />

rvamarcvliani striqonebiT mxolod sam leqsSia gamoyenebuli),<br />

iseve gvevlineba TiTqmis yoveli leqsi siyvarulis<br />

romelime gansakuTrebuli saxeobis daxasiaTebad.<br />

"Songs and Sonnets"-Si gamoyenebulia perspeqtivaTa<br />

monacvleoba; dons uyvarda pirdapiri metyveleba<br />

da rolebiT TamaSi, raSic misi Tanamedrove dramaturgiis<br />

(merlo) gavlena igrZnoba, amitom or Tu sam<br />

leqsSi is qals alaparakebs: esaa: "Break of Day" - "gariJraJi",<br />

"Confined Love" - "SeboWili syvaruli" da "Self-<br />

Love" - "TavkerZa siyvaruli". ukanaskneli leqsis avtorobis<br />

Sesaxeb mkvlevrebi kiTxvis qveS ayeneben. Seyvarebuli<br />

qalis garegnoba iseve gaurkvevlad rCeba, rogorc<br />

– misi garemocva. Tavisi Tavisufali suliskveTebis<br />

miuxedavad, es leqsebi ar agviwers xorciel siyvaruls,<br />

- Tuki es mainc xdeba, rogorc, magaliTad,<br />

"Farewell to Love"-Si ("siyvarulTan damSvidobeba"), maSin<br />

esaa seqsualuri aqtis Semdeg gancdili yru Sinagani<br />

sicariele - aramed SesaZlo fsiqikuri SegrZnebebiT<br />

TamaSoben. eWvianoba, navaraudevi Ralati, anda warmavlobis<br />

gancdiT gamowveuli brazi, siaxlove, romelic<br />

TviT sikvdilze ufro Zlieric ki aris, satrfos<br />

sikvdilis Semdeg megobrebis xeliT misi sxeulis gakve-<br />

Ta da ucnauri mosazrebebi eqshumaciis Sesaxeb iseve<br />

gvxvdeba am leqsebSi, rogorc – axladdaqorwinebul-<br />

Ta ugergilo arSiyis dacinva, sxvadasxvagvar "Valediction"-Si<br />

gadmocemuli sevdiani gamoTxoveba, saubris<br />

gansxvavebuli manerebiT moniWebuli mcire nugeSi,<br />

rogorc leqsSi "Song/ Sweetest love/ I do not go..." ("simRera<br />

/ unazeso mtredo / me ar mivdivar...") elegiebi sonetebTan<br />

SedarebiT ufro aRwerilobiTia, ufro moZravi<br />

da ufro erotikulic: magaliTad, gaxdisas kaba ise<br />

153


efineba satrfos sxeuls, rogorc – mTebis Crdili<br />

mdelos, anda xelebi, romelTac surT satrfos mTel<br />

sxeuls erTbaSad Seexon leqsSi "To his Mistress Going to<br />

Bed", "satrfos, romelic sawolSi wveba". mTlianoba-<br />

Si, SeiZleba iTqvas, donis leqsebSi suraTebi naklebad<br />

ukavSirdeba statikur sagnebs, isini ufro moZravi da<br />

cvalebadia, rogorc es gvaqvs ukve naxseneb leqsSi "A<br />

Valediction: forbidding Mournig" - "gamoTxoveba: glova akrZalulia",<br />

sadac SeyvarebulTa garSemo fargali trialebs,<br />

romelic bolo strofebSi iSleba, cekvavs, xan<br />

erT saxsars kecavs, xanac – meores, da usasrulod trialebs:<br />

erTi kiduris myarad dgoma meores wris Semovlebis<br />

saSualebas aZlevs; lirikuli subieqtis TqmiT,<br />

erTis uZraoba meores zustad iq asrulebinebs wres,<br />

sadac misi xazva daiwyo da swored aseve TviT mas, mosaubres,<br />

SeyvarebulTa myarad dgoma leqsis dasawyisTan<br />

abrunebs; moZraoba dabrunebas niSnavs.<br />

moZraobisa da uZraobis, SeCerebuli wamis dialeqtika<br />

geometruli dabrunebis suraTSi linearulidan<br />

wriulSi gadasvlam unda Searigos; es dialeqtika leqsebis<br />

gamWol refleqsiaSi da drois TematizaciaSic<br />

iCens Tavs. mcire moculobis elegiis "His Picture" - "misi<br />

portreti" - lirikuli subieqti aRwers sakuTar Tavs<br />

yovelgvari geometruli nugeSiscemis gareSe, rogorc<br />

droisgan daRdasmul mamakacs, "ZvlebiT savse<br />

tomaras" da, amave dros, mxolod namdvili damfaseblisTvis<br />

misaRebi Zveli Rvinis saxiT sTavazobs saku-<br />

Tar Tavs satrfos, romelsac misi metoqe erTgulebis<br />

gamo masxrad igdebs. leqsSi "The Computatition" - "gamoangariSeba"<br />

- lirikuli subieqti cdilobs grandiozuli<br />

angariSis meSveobiT drois gadalaxvas, raTa siyvarulis<br />

tanjva-wameba aTas weliwadamde gaxangrZli-<br />

154


vdes; martivi maTematikuri gamoTvlebi, rogorc figuraTa<br />

safuZveli, ricxvTa paradoqsebi da ricxvTa mistika<br />

donis kidev erTi damaxasiaTebeli sferoa (Sdr.<br />

"The Primrose" - "furisula"). "The Broken Heart" - "damsxvreuli<br />

guli" dasawyisSi masxrad igdebs imas, visac ar<br />

surs irwmunos siyvarulis xanmokleoba, dascinis droiT<br />

paradoqsebsac, romelic dons Tavadve Semoaqvs,<br />

rogorc, magaliTad, "CrdilTa Sesaxeb leqciaSi" - "A<br />

Lecture upon the Shadow", sadac drois ganmavlobaSi sasiyvarulo<br />

urTierTobis modunebas aRwers, adarebs am<br />

urTierTobas Crdilebs, romlebic xan grZeldeba, xanac<br />

mokldeba, da saboloo strofebSi (dRe-Ramis)<br />

droTa dasaxelebebis monacvleobas auqmebs da dros<br />

aerTianebs. sasiyvarulo urTierTSerwymis wami donis-<br />

Tvis siyvarulis maradiuli kosmosis simboloa, magram<br />

am ideals Tan sdevs urTierTobaTa gadaxalisebis<br />

aucilebloba. "Songs and Sonnets"-Si avtori xotbas asxams,<br />

anda, Sesabamisad, dastiris qalis cvalebad xasiaTs<br />

("Woman’s Constancy" - "qalis erTguleba"), monogamiis<br />

egoizms ("Confined Love" - "SeboWili siyvaruli"),<br />

uwesrigo sqesobriv urTierTobebs ("Community" - "er-<br />

Toba"), anda orTa iseT eqskluziur siyvaruls, roca<br />

erTi meores beris saknad eqceva - one anothers hermitage<br />

("The Canonization" - "kanonizacia") da, saboloo jamSi, -<br />

droSi gangrZobil col-qmrul siyvaruls, romliTac<br />

avtori Tavs drois miRmier zecasTan kavSirSi SeigrZnobs,<br />

rogorc es adre gardacvlili meuRlisadmi miZ-<br />

Rvnil "Holy Sonnets"-is XVII sonetSia aRwerili.<br />

leqsSi "The Progress of the Soule" - "sulis winsvla"<br />

aRwerilia evoluciisagan Tavisufali edemis baRi da<br />

cnobadis nayofi, sulis pirveli samyofeli, romlis<br />

Semdegac is usasrulo gardasaxvebiT mimodis samyar-<br />

155


oSi, ar saWiroebs ganayofierebasa da zrdas, is "im-<br />

TaviTve mwifed Seiqmna":<br />

156<br />

baRis ufliswuli, dilis namiviT spetaki,<br />

kanoniT SemosazRvruli da imTaviTve mwifed<br />

Seqmnili,<br />

ekida vaSli, mis siRrmeSi ki suli mwifda...<br />

mas Semdeg, rac cnobadis vaSls wyveten da suli<br />

tovebs samoTxiseul zedroulobas, mas TviTon uwevs<br />

im saganTa Seqmna, romlebic unda Seicnos. axlad aRmo-<br />

Cenil samyaroSi misi winsvla, erTi arsidan meoreSi<br />

gadasvla - mcenaridan cxovelSi, cxovelidan adamianSi,<br />

amave dros, sul sxva movlenis alegorias mogvagonebs:<br />

metonimiis gamogonebas (ritorikis gabedul gamoyenebas<br />

TviT ritorikis sferoSi). donis arc erTi<br />

sxva leqsi ar aris aseTi aRwerilobiTi, SedarebebiT<br />

savse, aq bunebac ki pedanturi sizustiT aris aRwerili,<br />

- dons idiliebi mobezrebuli aqvs da amitom saerTod<br />

didad ar swyalobs bunebas, - rogorc XIX strofSi<br />

aRwerili beRuris bude, sadac bartyi daRoRavs<br />

mas Semdeg, rac suli cicqna cisfer kvercxSi Sedis. aq<br />

verc ferTa simbolikas naxavT, Tu moraluri Sinaarsis<br />

fuZemdeblur kontrastebs ar CavTvliT, - rogorc<br />

"Holy Sonnet IV"-Si: "o, Savo sulo!", - romlebic Sav-Te-<br />

Tris garda mxolod yovliswamlekav mewamuls icnobs.<br />

doni tyuilad rodi cdilobs, swored satirikulad<br />

aRweros leqsSi sinamdvile realisturad; sulis metamorfozebis<br />

TvalsaCino konteqstSi moTavsebiT is<br />

zrdis distancias msaxiobsa da mis garemocvas Soris<br />

da ironiul efeqts amZafrebs. sxva satirebSi doni, horaciusis<br />

kvalad, inglisis samefo karis garemos utevs


da, amasTan, imdenad mxars uWers mas, ramdenadac misi<br />

satirebi swored am karze Tavis gamosaCenad da yuradRebis<br />

misaqcevad iwereba (da, rogorc ki es mis sazogadoebriv<br />

mdgomareobas aRarafers sZens, maSinve<br />

wyvets satirikuli leqsebis weras). amis sapirispirod,<br />

"sulis winsvla" ufro farTomasStabiani, orsarCuliani<br />

satiraa, sadac bibliuri istoriis qargaze sulis<br />

gardasaxvaTa bibliisTvis ucxo ideaa asxmuli 39 ; bunebrivi,<br />

SeuzRudavi arsebobis am leqsSi warmodgenil<br />

karikaturas doni iyenebs incestisa da sodomuri codvis<br />

gverdiT iseT tabuTa gamosaaSkaraveblad, romlebic<br />

TviT "Songs and Sonnets"-is farTo speqtrmac ki<br />

ver gaaSuqa (rac Seexeba incests, am gagebiT leqsi "The<br />

Curse" - "wyevla" gamonakliss warmoadgens).<br />

rodesac satiris yvelaze arsebiTi Semadgeneli,<br />

ironia, realurad arsebulis an nagulisxmevis sapirispiros<br />

amtkicebs, magram - ise, rom TvalsaCinos ar<br />

xdis am uaryofas, maSin ara mxolod Cndeba misi seriozulad<br />

miRebis saSiSroeba, aramed is iqceva enis gareT<br />

arsebul movlenebTan uSualo mimarTebaSi myof<br />

metyvelebis formad, figurad, romelic gavlenas axdens<br />

realobaze. ironia, ase vTqvaT, paradoqsis naxevaria,<br />

romelsac misi uarmyofeli antiTeza aklia. gamouTqmelTan<br />

SeumCneveli miaxloeba da moulodnelTan<br />

uecari dapirispireba - orive mimarTulia sakuTari<br />

meqanizmebis ganviTarebis teqnikis gasaviTareblad,<br />

romelic tradiciiT aris SeboWili; dialeqtikis msgavsad,<br />

iuridiuli disputis gamomwvevi paradoqsis<br />

mizania klasikuri normidan gadaxveviT Sokireba. movlenaTa<br />

erTurTTan paradoqsuli gatoleba iseve eku-<br />

Tvnis iumoristul teqnikas, rogorc - metaforuli<br />

gadasxvafereba: rac ufro Sors aris erTmaneTisgan<br />

157


es movlenebi, miT ufro didia iumoristuli efeqti,<br />

radgan, klasikuri ganmartebis Tanaxmad, iumors saaSkaraoze<br />

gamoaqvs damaluli msgavsebebi. rodesac<br />

"Songs and Sonnets"-Si doni religiur terminologias<br />

iyenebs, rogorc es gvaqvs leqsebSi "The Canonization" -<br />

"kanonizacia" da "The Relique" - "saZlave", es sasiyvarulo<br />

Temebis gakeTilSobilebasa da seqsis sakralizacias<br />

rodi emsaxureba, aramed ironiul distancias<br />

qmnis metaforasa da imas Soris, rasac is aRniSnavs. amave<br />

funqcias asruleben angelozebi, romlebic leqsSi<br />

"To his Mistress Going to Bed" boroti sulebiviT Tmas ki ar<br />

ayeneben yalyze, aramed xorcs - „they set our hairs but those<br />

our flash upright", rac axlosaa kalamburTan "erection – ressurection"<br />

("ereqcia - mkvdreTiT aRdgoma").<br />

zigmund froidi naSromSi "iumorisa da aracnobierTan<br />

misi mimarTebis Sesaxeb" 40 am movlenis mxolod<br />

epigramul lakonurobasa da winadadebis wyobas rodi<br />

aqcevs kvlevis sagnad, raTa daamtkicos sityvier gamoTqmasTan<br />

da ara azrovnebasTan misi kavSiri: is agre-<br />

Tve amaxvilebs yuradRebas iseT ritorikul saSualebebze,<br />

rogorebicaa elifsuri kveca, sityvaTa TamaSi<br />

da bgeraTa "adireba" (Camateba). (aseve ironiul stilistur<br />

saSualebad gvevlineba nasesxebi sityvis vrceli<br />

da gadapranWuli gamoTqmiT Secvla, rac xumrobis<br />

aucilebel lakonurobasTan erTad amtkicebs imas,<br />

rom ironia misdamia daqvemdebarebuli. Tuki saqmes am<br />

kuTxiT mivudgebiT, maSin gamodis, rom semuel jonsonis<br />

mier "metafizikuri poetebisadmi" wayenebuli braldeba,<br />

maTi iumori abstraqtulia, inteleqtualuria<br />

da efeqtis moxdenas ar cdilobso, SeiZleba im braldebamde<br />

daviyvanoT, rom isini poetebi iyvnen. metafi-<br />

158


zikos poetTa mier winaswar gauTvleli efeqtiT jonsoni,<br />

rogorc Cans, gulisxmobs sicils, „cnobierebis"<br />

saWiroze metxans gamJRavnebas (anda imas, rac mas SeiZleba<br />

mohyves), xolo ritorikuli teqnikisTvis sasurveli<br />

efeqti garemocvaze gavlenis moxdenaa, an, Tuki<br />

kvlav froidistul terminologias mivmarTavT, cnobieris<br />

(gaukontrolebeli) Tavdasxma imaze, rac qvecnobierma<br />

icis, da, amasTan, maTi kavSirebis gaaqtiureba,<br />

maTi erTurTTan Sedareba. paradoqsi da antiTeza<br />

azrovnebis sivrceSi am umarTavi moZraobis Zireuli<br />

figurebia, Tanac iseTi, romlebic arc metaforis msgavsad<br />

WrilTa simravles eZeben, arc metonimiis msgavsad<br />

iyeneben Sinaarsobriv kavSirs aRwerilobiT niSanTa<br />

simravlis dasafiqsireblad, aramed iyenebens er-<br />

TurTis gamomricxav maT struqturebs garkveuli Tematuri<br />

sferos dialeqtikurad asamoZraveblad (donis<br />

samstrofian leqss, romlis struqturac siZulvilsa<br />

da siyvaruls Soris aris moqceuli da, SesaZloa,<br />

yvelaze wmindad, e. i. cnebebTan miaxloebulad, mxolod<br />

sqematuradRa mihyveba dialeqtikur samwevrianobas<br />

"Teza - antiTeza - sinTezi", ewodeba "The Prohibition",<br />

"akrZalva"). donis satirikuli niWi, mis mier Segnebulad<br />

Semotanili ritorikuli saSualebani mas<br />

Targmanisa da kvlevisTvis Zalze saintereso avtorad<br />

aqcevs 41 da froidTan Sedarebasac aSkarad iTxovs 42 .<br />

winaaRmdegobebisa da paradoqsebis siyvaruli<br />

donTan, romelsac mkiTxvelis SokirebisTvis leqsSi<br />

moCvenebebi da gadaxsnili saflavebic Semohyavs, - mxolod<br />

"Songs and Sonnets"-is erT-erTi leqsis saTauriT<br />

rodi Semoifargleba (leqsi "paradoqsi" siyvarulisa<br />

da sikvdilis polusebs Sua meryeobs da, sabolood,<br />

siyvarulis gamo sikvdiliT sruldeba), aramed - ufro<br />

159


iq, sadac avtori polarulobis efeqts suraTebiTa da<br />

leqsis wyobiT aRwevs, polusTa gaerTianebas, kuzeliseul<br />

coincidentia oppositorum-s eZebs; ase, leqsSi "eqstazi"<br />

erTurTs upirispirdeba xorcisa da sulis cnebebi,<br />

"Aire and Angels"-Si ("airi da angelozebi") - formisa da<br />

substanciis kategoriebi, "A Valediction: forbidding Mournig"<br />

- "gamoTxoveba: glova akrZalulia"-Si - satrfos siaxlove-siSore,<br />

"The Sun Rising"-Si ("amomavali mze") -<br />

dakargva da povna, anda "The Dream"-Si ("sizmari"), sadac<br />

satrfos mier gamoRviZebuli cxadSi ganagrZobs<br />

sizmris xilvas: Semoqmedebisa da sizmris analogiebze<br />

damyarebul asociaciur sferoSi uaryofa kategoriuli<br />

dilema ki ara, SesaZlo kavSiria, zustad iseve, rogorc<br />

religiisTvis paradoqsi kritikuli azrovnebis<br />

blokirebisa da rwmenisken mowodebis SesaZleblobaa.<br />

"Divine Poems," ‚"La Corona Sonnets" da „Holy Sonnets", upirveles<br />

yovlisa, qristianuli dogmebis winaaRmdegobrivi<br />

xasiaTiT manipulirebs, magaliTad, dialeqtikisTvis<br />

fuZemdebluri samebis erTarsobis dogmas.<br />

doni iyenebs kontrasts sxeulis mkvdar nawilebs,<br />

moWril frCxilebsa Tu Tmasa da cocxal organoebs<br />

Soris, anda - WrilobaSi samedicino iaraRis SeRwevasa<br />

da sqesobriv aqts Soris (elegia "The Comparison", "Sedareba").<br />

doni Tavis Tanamedrove samedicino meTodebs<br />

metaforul metyvelebas ukavSirebs, amiT gaurbis<br />

sakuTar paradigmebs da upasuxod tovebs kiTxvas: ris<br />

ironizebas axdens igi - imis, rasac axali meTodebi ikvlevs<br />

Tu - imis, rasac mniSvnelovnad miiCneven sasiyvarulo<br />

leqsebis avtorebi. amis saukeTeso da usazarles<br />

magaliTad gamodgeba leqsi "The Damp" - "burusi",<br />

sadac lirikuli subieqti warmoidgens, rom misi<br />

160


sikvdilis Semdeg misi megobrebi gakveTen mis sxeuls,<br />

raTa masSi aRbeWdili satrfos saxeba ipovon.<br />

iseve, rogorc mis dros axasiaTebda paradigmebis<br />

monacvleoba (medicinas ar vgulisxmobT), donis<br />

msoflmxedvelobac meryeobs da isic gamudmebiT awyobs<br />

ukiduresobebTan dakavSirebul eqsperimentebs. es<br />

eqsperimentebi empiriuli da racionaluri TvalTaxedvis<br />

ZeiebaSi gamoixateba, rac simbolur doneze Sei-<br />

Zleba davukavSiroT am werilis laitmotivs, rogorc<br />

poeziisa da filosofiis dapirispireba:<br />

"momeci Seni sisuste, damabrmave,<br />

Seni orive saSualeba, Tvali da goneba..."<br />

"Loves Exchange"-Si ("sasiyvarulo gacvla-gamocvla")<br />

siyvaruli aramarto abrmavebs da aSterebs, aramed<br />

borkilebidan gaTavisuflebuli siyvaruli saflavebidan<br />

aRadgens berebs, adnobs dedamiwis polusebs<br />

da dasaxlebul adgilebad aqcevs udabnoebs; fantastikuri<br />

da esTetikurad saeWvo am suraTebis monacvleoba<br />

dasasruls kvlav sasiyvarulo tanjvasTan Sedarebul<br />

gvamis gakveTaSi gadadis: roca momavali meamboxeebi<br />

gaWrian sxeuls, is Tavis mtanjvelT gaukuRmarTebulad<br />

warmoudgebaT; momdevno etapze satrfos<br />

sxeulis momavalSi warmosaxuli daTvaliereba leqs-<br />

Si "saZvale" siwmindis wabilwvad moiazreba; zogjer<br />

cnobismoyvareobas uaryofa Trgunavs, rogorc leqs-<br />

Si "The dissolution" - "ganzaveba", sadac doni Zveli naturfilosofiis<br />

gavleniT "masalad" samyaros oTx elements,<br />

wyals, miwas, cecxlsa da haers irCevs da grZnobis<br />

gamomxatvel konkretul Tu abstraqtul gamoTq-<br />

161


mebSi urevs - sityvieri alqimia xorcis xrwnis analogiad<br />

iqceva.<br />

kvlavac mivadevnoT Tvali "siyvarulis winsvlis"<br />

XIII strofSi sulis frenas:<br />

162<br />

uxilavi elvebis msgavsad gafrinda<br />

igi (ufro damajerebeli sabuTia<br />

grZnoba, vidre - rwmena), swrafad gauCinarda...<br />

doni suls elvas adarebs, mis pirvel or gansxeulebas<br />

(vaSlsa da mandragoras fesvs an miwas) Soris efemeruli<br />

arsebobis xatis Sesaqmnelad da iqve gvafrTxilebs,<br />

yvelafers iolad nu irwmunebTo; frCxilebSi<br />

moTavsebuli "aRiareba" (pirdapiri miniSneba ironiaze)<br />

sityvis "sence", "grZnoba - azri" mravalmniSvnelovnebiT<br />

Rias tovebs saTqmels: gonebazea aq laparaki,<br />

sityvebis sazrisze Tu sulac aRqmis romelime organoTi<br />

gancdil SegrZnebaze. Cems TargmanSi "grZnobebi"<br />

mravlobiT formaSia da aRqmas empiriul Tanmimdevrobas<br />

sTavazobs. zogadad Cems TargmanSi sawinaa-<br />

Rmdego mimarTulebaTa da "filosofiuris" ufro gamkveTrebas<br />

vcdilob; Targmanis krebulSi pirvelive<br />

leqsi, romlis saTauric gadmovitane rogorc „das mitteilen"<br />

("informaciis gadacema"), ukve mniSvnelovani gadaxvevaa<br />

originalis ("The Message" - "Setyobineba") xatovani<br />

suraTebisgan Tavisi refleqsiuri sarCuliT da<br />

swored es gadaxveva iqca leqsis mTavar Temad (am mimarTulebiT<br />

sxva cdebs warmoadgens leqsebi "damsxvreuli<br />

guli", "siyvaruli: Teoria", "amomavali mze").<br />

"Holy Sonnets"-s sulTa gadrasaxvis Sesaxeb araferi<br />

gaegeba. rakiRa isini naklebad satirikulia, maTi Targmnisas<br />

kidev sxva gadamwyveti kriteriumebic gaviT-


valiswine, garda imisa, ramac "sulis winsvlaze" imoqmeda.<br />

(originalidan gadmotanil ama Tu im gamoTqmas<br />

sicocxlesa da eqspresiulobas xSirad is unarCunebs,<br />

rom masSi axal, ironiul an ufro xatovan sazriss<br />

vdebT). donis religiur leqsebSi paradoqsebi ironiis<br />

gamomxatveli saSualebebi ki ara, ufro poeturi sawamebeli<br />

iaraRebia, TviTanalizsa da Teoriul cnebi-<br />

Tobas erTurTs rom upirispireben, magram, amasTan,<br />

erotikul funqciasac asruleben. 43 generatiuli Targmnisas<br />

gaugebari rCeba, sad da romel enobriv TvisebebTan<br />

unda veZeboT gadamwyveti instancia; zogjer<br />

amis brali Cvenive uunarobaa da mxolod iSviaTad Tu<br />

gagvimarTlebs (ritorikuli aRkazmulobis avtoreb-<br />

Tan, albaT, es ufro xSiradac xdeba), Tumca aman SeiZleba<br />

gagvaRizianos kidec, rogorc, Tundac, - sulTa<br />

gardasaxvis Sefaruli Teoriis aRmoCenam. miuxedavad<br />

imisa, rom elen gardneri leqsis "safo filenidas"<br />

SemTxvevaSi donis avtorobas eWvqveS ayenebs da amas<br />

asabuTebs kidec, - Tumca, am dasabuTebebs akademiuri<br />

medidurobis elferi dahkravs 44 , - masSi aris oTxi<br />

striqoni, romelSic SeiZleba, Tuki teqstis xorcSesxmas<br />

sakuTari sxeulis magaliTze davinaxavT, saTargmneli<br />

teqstis winaSe mTargmnelis mdgomareoba amovikiTxoT;<br />

es mdgomareoba Tavis mxriv mkiTxvelis mdgomareobasac<br />

hgavs. safom filenidas imis mravali mizezi<br />

CamouTvala, riTac qalTa erTurTisadmi siyvaruli<br />

mamakacisas sjobs, sabolood ki aRmoaCens, rom sarkis<br />

win sakuTar anarekls esaubreboda da homofilia<br />

TviTgandidebasa da sakuTari rCeulobis gancdaSi gadahyavs.<br />

msgavseba badebs sakuTari Tavis Seqebas,<br />

163


164<br />

Cems Tavs vexebi da am dros TiTqos Sen geferebi.<br />

Cemiv Tavs vexvevi, Cemiv xelebs vkocni,<br />

da trfobiT savse, Cems Tavs vemadlierebi...<br />

TargmanSi egoisturi momenti ufro gamkveTrebulia;<br />

kocna ufro mZafri vnebianobiT aris daxasiaTebuli<br />

da "Seqebis" magier naxmari sityva "aufreissen" camde<br />

ayvanis gverdiT gaxleCas, gafatrvasac niSnavs, rac<br />

leqss gacveTili ritorikuli formulebisgan aTavisuflebs.<br />

gadametebis mizania mTlianobaSi teqstis poetikis<br />

gamZafreba, saamisod ki aucilebelia Tavi vaneboT<br />

teqstis nawilebis zusti gadmotanis mcdelobas.<br />

yvela TargmanSi TvalsaCinoebas veswrafodi. "Likeness<br />

begets" - "msgavseba badebs/Casaxavs" mTeli leqsis devizad<br />

iqceva da saazrovno Tanxvedrebisa da dapirispirebebis<br />

Zebnas gvaiZulebs, raTa im Sinagan ritmebs,<br />

romlebic, SesaZloa, metafizikasa da codnaze ufro<br />

Rrmad Zevs, istoriuli momentidan gamomdinare moenaxos<br />

Sesabamisoba, riTac TargmanSi gaTvaliswinebuli<br />

iqneba drois, enisa Tu arsis diferencireba.<br />

Cemi Targmanebis krebuli gangeb davasrule donis<br />

leqsiT, romelic xotbas asxams Targmans. am TargmanSi<br />

sityva "god" - "RmerTi" pirdapir maqvs gadmotanili,<br />

radgan avtori dasawyisSive afrTxilebs yvelas,<br />

vinc mis adgilas sxva sityvas gamoiyenebs, da wris kvadraturiT<br />

emuqreba; uzenaes arsebas, romlis xsenebac<br />

ikrZaleba (am akrZalvas ki ukve TavisTavad arRvevs<br />

Targmani) miewereba atributebi "ukuTxo da usasrulo",<br />

romlebic nasesxebia nikolaus kuzelis samkuTxedidan,<br />

romlis fuZec usasruloa da, aqedan gamomdinare,<br />

arc kuTxeebi aqvs (usasrulobis amsaxveli


kidev erTi geometruli figuraa wre, romlis gverdebic<br />

sworia). ser filip sidnim da misma dam, grafinia<br />

pembroukma inglisurad Targmnes fsalmuni da dons<br />

SesaZlebloba misces, daewera leqsi "fsalmunis Targmanze".<br />

doni Targmanis qeba-didebas warmoTqvams: "es<br />

fsalmuni ase moxdeniT Semosa ucxoeTma, Sin ki darCa<br />

Seumosavi..." "Semmosavi ucxoeTis" xati warmoSobs asociacias<br />

enasTan, rogorc azrebis samoselTan (an valter<br />

beniaminis "Targmanis enasTan", romelic "Sinaarss<br />

samefo samoselis msgavs farTo nakecebSi axvevs" 45 );<br />

azrs, romelic droTa ganmavlobaSi kargavs aqtualobasa<br />

da simZafres, Targmanis ucxo niadagma SeiZleba<br />

axali sicocxle STaberos, iseve, rogorc Targmanis<br />

ena originalTan Sexebisas axal mravalferovan da natif<br />

gamomsaxvelobiT formebs iZens. enobrivi samoselis<br />

xati kidev erTxel warmogvidgens dons rogorc<br />

inteleqtualur, metafizikur poets, gansakuTrebiT<br />

es exeba bolo pwkarebs:<br />

vidre maradiul simReras davmRerT<br />

(wamsve viswavleT, odes vixileT xelmwife,<br />

romelic am mTargmnels Targmnis)...<br />

doni xSirad iyenebs im geografiul xats, romlis<br />

Tanaxmadac dasavleTi sikvdilis sauflod, aRmosavleTi<br />

dabadebisa da dasabamis adgilad moiazreba, cnobadis<br />

xe da golgoTis jvari, legendis Tanaxmad, erTsa<br />

da imave adgilas idga ("Hymne to God my God, in my Sickness"<br />

- "himni mas, Cems mes, Cemi sneulebis Jams"). yo-velgvari<br />

wvdomis dasabami da dasasruli erT miTosur<br />

wrebrunvaSia Cabmuli. zedrouli simRera, romelic<br />

xelmwifis mobrZanebisTanave ismis, rogorc Cans, imave<br />

165


kanonebs eqvemdebareba, rasac - samoTxis vaSli leqsSi<br />

"sulis winsvla", dabadebisTanave ukve mwife rom aris.<br />

marTalia, aq sakmaod moZvelebulad gamoiy-ureba is<br />

ritorikuli, religiuri Tu politikuri rekviziti,<br />

romlis meSveobiTac Semecnebis pirvelsafuZveli<br />

pirvelsafuZvlis Semecnebad gamodis; amgvari<br />

qiazmi(simetriuli Canacvlebuli figura, romelic<br />

moCvenebiTi dasrulebis STabeWdilebas qmnis) migvaniSnebs<br />

SesaZlo racionalur perspeqtivaze, romelic<br />

mTel poezias, simReris droiT mcdelobas, zedroul<br />

anda ubralod ZvelisZvel simRerasTan aerTianebs;<br />

jerjerobiT xelmwifis roli rCeba empiriul<br />

mkiTxvels, visac originalTan Targmanis Sedarebisas<br />

SeuZlia scados da mTargmnelebi, gansxvavebebis daxmarebiT,<br />

Tavisken mo-Targmnos*.<br />

* dedanSia zu sich übersetzen, rac aq sityvebis TamaSia: sityva<br />

übersetzen niSnavs rogorc Targmnasac, aseve - gadayvanas,<br />

translirebas, gadarTvas, gadabijebas, monacvlebas (redaqt.)<br />

166


eTika, fuli, politika da poetika<br />

Pisan Cantos-is avtoris, ezra paundis,<br />

kazusis zogierTi sakiTxi<br />

There is no darkness but ignorance 1<br />

ezra paundi, Pisan Cantos<br />

is winaaRmdegoba, romelsac logika mudam Tavs<br />

aridebs, gramatikasa Tu ritorikaSi cTomilebas ki ar<br />

warmoSobs, aramed paradoqsad warmogvidgeba da STambeWdav<br />

figurad gvesaxeba; suraTSi sivrcobriv SeuZleblobas<br />

warmoadgens da, SesaZloa, ganzrax gamaRizianeblis<br />

saxiTac iyos Semotanili; musikalur doneze<br />

TviTformulireba ar ZaluZs, saukeTeso SemTxvevaSi<br />

ki Sesatyviss poulobs xmaTa urTierTdapirispirebaSi<br />

an kontrapunqtSi. magram ras gvargebs saerTod<br />

kategoriebad dayofa, Tuki erTurTisgan mkafiod gamijnul<br />

sferoebs Soris winaaRmdegobani da dapirispirebani<br />

Cndeba, magaliTad, Tu ritorikas ritorikuli<br />

saSualebebiTve davgmobT (aqac winaaRmdegoba logikis<br />

meSveobiT gamovlindeba), anda, Tu kolaJisa da<br />

montaJis msgavsi avangarduli teqnika pirdapiri metyvelebis<br />

maRal pretenziebs ar Seesabameba? paundi, romelmac<br />

poeziaSi saxeli gautexa ritorikas, rogorc<br />

azris gabundovnebis teqnikas, da verlibrsa da mis ritms<br />

musikas ukavSirebda, erTi mxriv, gulisxmobda floberis<br />

stilSi Seqmnil karg prozasa da zust gansaz-<br />

RvrebaTa poetikas, basr sityvas, romelic, sakamaTod<br />

momarTuli, qmedebisken gvibiZgebs (poeziis gavlenis<br />

ra gulubryvilo rwmenas amJRavnebs paundi, roca 1942<br />

wlis 12 Tebervals "radio romas" eTerSi xalxis gasan-<br />

167


aTleblad kiTxulobs Tavis Canto 46-s komentarebi-<br />

TurT!), meore mxriv, surda, rom miseuli Temebi, saxelebi<br />

Tu citatebi ("But it don’t matter who it is quoted from" 2 )<br />

kompozitorul saSualebebad aReqvaT, romlebic enis<br />

sferoSi swored musikidan Semovida; amasTan, garkveuli<br />

asociaciuri gadasvlebisa da mimarTvebis gameorebis<br />

gamo, laitmotivi ufro kontrapunqts emsgavseba.<br />

paunds erCivna, swored am ukanasknelTan daekavSirebina<br />

sakuTari poezia, rogorc es xdeba pirveli Pisan<br />

Canto-s TiTqmis kitCur suraTSi: "[...] da ganaxlebis cekvaSi<br />

/ ori torola kontrapunqts aRwevs" 3 . paundi leqsSi<br />

omonimebis gamoyenebis winaaRmdegi iyo (misi azriT,<br />

aseT SemTxvevaSi, SeuZlebelia "streto" an Tanabaruflebian<br />

xmebs Soris Sesabamisobis miRweva), TviT<br />

metaforis msgavsi cnebiTi figurebic ki arasandod<br />

miaCnda, rakiRa maTi saSualebiT sagans Tavisi ki ara,<br />

sxva sagnis saxeli erqmeva (raRa vqnaT maSin, Tuki sagans<br />

Tu movlenas jer saxeli arc ki gaaCnia?!); metaforebis<br />

gamoyeneba, misi azriT, mxolod maSinaa gamarTlebuli,<br />

Tuki isini ukiduresad zusti iqneba da analizs<br />

daeqvemdebareba da Tuki es urTierTgadamkve-<br />

Ti ori mkafio azri aRmoCnda, maSin, roca ideograma<br />

da gamomsaxveli suraTi, rac paundisa da sxvebis mier<br />

daarsebulma imaJizmma Tavis lozungad aqcia, swored<br />

imas aRniSnavs, ris asociaciasac aRZravs (sityva garkveul<br />

obieqts Seesabameba, ideograma ki – obieqtTa<br />

jgufs Tu konstelacias). winamdebare mosazrebebisTvis<br />

amosavalic swored paundis poetikaSi denotaciisTvis<br />

upiratesobis miniWeba gaxda, romelic upirispirdeba<br />

missave mtkicebas imis Taobaze, rom poezia<br />

musikidan gamomdinareobs 4 .<br />

168


ezra paundisadmi Pisan Cantos-saTvis bolinjenis<br />

premiis miniWebasTan dakavSirebiT gamarTuli diskusiisas<br />

karl Sapiro daeyrdno polarul wyvils "Sinaarsi/forma",<br />

romelic aseve baretmac gamoiyena argumentad,<br />

roca am nawarmoebs Semzaravi masalis mSvenier<br />

poeziad gardasaxvis nimuSi uwoda ("[...] evropaSi eqvsi<br />

milioni ebraeli daiRupa krematoriumis cecxl-<br />

Si Tu masobrivi daxvretebis dros. da amgvari istoriuli<br />

faqtebi warmoudgenlad arTulebs im aucilebel<br />

esTetikur Sefasebas, romelic gvmarTebs, raTa leqs-<br />

Si Sinaarsi formisgan gavmijnoT" 5 ). rakiRa poetebi<br />

formalur sferoSi azrovneben, Sapirom xeli daado<br />

centralur sakiTxs, magram, amasTan, is Zalze bundovnad<br />

gamoxatavs adeqvaturi firmulirebis sakuTar ar-<br />

Cevans. ase magaliTad, Cantos-is erT-erT miTosad faSizmis<br />

daxasiaTebas TviT es cneba gadaaqvs tabus iracionalur<br />

sferoSi imis nacvlad, rom moaxdinos mkafio<br />

analizi imisa, Tu ras gulisxmobs faSizmi, rogor<br />

gamoixata is Cantos-Si da ra gavlena moaxdina paundis<br />

poetikaze. Tuki amgvar analizze uars vityviT, maSin<br />

ajobebs gverdze gadavdoT yovelgvari sakiTxi, rac<br />

ki esTetikisa da msoflmxedvelobis urTierTmimarTebas<br />

exeba da, bolinjenis premiasTan dakavSirebiT<br />

jorj oruelis gamonaTqvamisa ar iyos, biografiuli<br />

faqtebiT SemovifargloT, raTa amiT nawilobriv istoriul<br />

sicxades mainc mivaRwioT.<br />

hana arendti wers Tavis naSromSi "totalitaruli<br />

mmarTvelobis elementebi da gamomwvevi mizezebi":<br />

"TavisTavad totalitaruli politika rodia antisemituri<br />

anda rasistuli, imperialisturi Tu komunisturi,<br />

aramed sakuTar ideologiur da politikur elementebs<br />

iyenebs manam, vidre ar qreba is faqtobrivi<br />

169


aza, romelic ideologiebs Tavdapirvelad asazrdoebda<br />

da maT propagandisTvis aucilebel wonas ani-<br />

Webda; laparakia klasobrivi brZolis realobaze anda<br />

ebraelTa dapirispirebaze mezobel erebTan" 6 . raTa<br />

CavwvdeT imas, Tu ras warmoadgens faSizmi paundisTvis,<br />

rogorc Pisan Cantos-s avtorisa da xelmocaruli<br />

utopisti agitatorisTvis, uaRresad racionalurad<br />

unda gavaSuqoT paundis pozicia, Tundac am ganxilvam<br />

masSi mxolod da mxolod SeTqmulebis Teoretikosi<br />

da radios saSualebiT moqmedi agresiuli oratori<br />

gamoavlinos, radgan misi pozicia sabolood eqstremizmSi<br />

gadaizarda da paundis sruli dabrmaveba<br />

gamoamJRavna. marTalia, antisemitizms mniSvnelovani<br />

adgili ekava ekonomikis Teoriis im wyaroebSi, romlebsac<br />

paundi eyrdnoboda, magram Tavdapirvelad misTvis<br />

antisemitizmi mainc ar ukavSirdeboda antikapitalizmsa<br />

da socialuri kreditis reformator k. h.<br />

daglasisa da marqsisti silvio gezelisgan nasesxeb<br />

safinanso Teorias, romelmac Pisan Cantos-is Seqmnisas<br />

agreTve erT-erTi ganmsazRvreli roli Seasrula 7 .<br />

ucnobilesia pirveli da yvelaze vrceli Pisan Canto-s<br />

is monakveTi, romelic tirolSi, qalaq viirglSi<br />

stumrobis STabeWdilebiT Seiqmna: "saxelmwifos valebis<br />

aReba ar sWirdeba, / rogorc damimtkica viorglis<br />

merma, / romelic rZis produqtebiT vaWrobda, /<br />

misi coli ki yidda qvedaboloebsa da mokle Sarvlebs,<br />

/ mis wignis Taroze ki aRmovaCine "henri fordis cxovreba",<br />

/ "Rvaebrivi komedia" da / haines leqsebi." 8 paundi<br />

gaaoca burgomistris gadawyvetilebam, Tavisi mosaxleobisTvis<br />

SemoeRo fulis swored iseTi erTeuli,<br />

rogoradac silvio gezels warmoedgina "Tavisufali<br />

fuli": im naturaluri produqtebis msgavsad,<br />

170


omelzec is gaicvleboda, es fulis erTulic drois<br />

ganmavlobaSi dakargavda Tavis fass, rac mis mimoqcevas<br />

daaCqarebda. ra azri aqvs fulis dagrovebas, Tuki<br />

is procents ar mogvitans? amiT safuZveli ecleba aRmatebis<br />

koncepcias (sura, usury, usurocracy), romelsac paundi<br />

sul ufro daJinebiT amtkicebs. sxvaTa Soris, paunds<br />

SemTxveviT rodi eca TvalSi burgomistris wignis<br />

Taroze Semodebuli haines leqsebis krebuli; paundi,<br />

SesaZloa, am avtors im ganzraxviT axsenebs, raTa<br />

kulturis nacistur ganadgurebaSi ar daadanaSaulon<br />

(xelovanTa wreebSi megobrebis SerCevisas is sul sxva<br />

kriteriumebiT xelmZRvanelobda da, saerTodac, megobrebTan<br />

misi mimarTeba misi Secdomebidan yvelaze<br />

ufro drogamZle gamodga 9 ), magram misTvis haine sxva<br />

gagebiTac aris mniSvnelovani. is moTxovnebi, romlebsac<br />

haine uyenebs klasikur Tu romantikul xelovnebas<br />

"romantizmis skolaSi", SeiZleboda TviT paundis naazrevadac<br />

ki CagveTvala, es Txzuleba germanulad<br />

rom ar daweriliyo da masSi rafaeli, dela franCeska,<br />

anjeliko Tu botiCeli ("esaa dafnas sandro" 10 ) rom<br />

ar yofiliyvnen naxsenebi: "...xelovanma sakuTari qristianuli<br />

Tu warmarTuli masala mudam mkafio plastikuri<br />

formiT unda gamokveTos. plastikuri forma<br />

umTavresi unda gaxdes Tanamedrove romantikuli xelovnebisTvis<br />

iseve, rogorc es antikur xelovnebaSi<br />

iyo. marTlac, dantes "RvTaebrivi komediisa" Tu rafaelis<br />

saxeebi xom iseTive plastikuria, rogorc - virgiliusis<br />

personaJebi Tu herkulanumis freskebi? gansxvaveba<br />

mxolod is aris, rom antikuri xelovnebis mier<br />

Seqmnili saxeebi identuria im movlenebisa da ideebisa,<br />

romelTa gamoxatvac surda maT avtors [...]" 11<br />

171


iseve, rogorc paundisTvis mniSvnelovani yvela<br />

istoriuli, SemoqmedebiTi Tu politikuri sferos<br />

warmomadgeneli 12 , gezelic asevea dasaxelebuli Pisan<br />

Canto-Si: "gezeli gaxda wevri landaueris mTavrobisa,<br />

/romelmac rva dReze nakleb xans iarseba" 13 . ebrauli<br />

warmoSobis pacifisti gustav landaueri, gezelis msgavsad<br />

anarqisti marqsisti, martin buberisa da fric<br />

mauTneris megobari, mxars uWerda gezelis Teoriebs<br />

da 1919 wels miunxenis sabWoTa respublikis ganaTlebis<br />

ministrad dainiSna, rac SemdegomSi sicocxlis fasad<br />

daujda. Tavisi naSromis "naturaluri meurneoba<br />

Tavisufali miwisa da Tavisufali fulis saSualebiT"<br />

mesame nawilSi, romelic swored Tavisufal fuls eZ-<br />

Rvneba, silvio gezels propagandis mizniT gamohyavs<br />

sazogadoebis gansxvavebuli warmomadgenlebi - vaWari,<br />

mewarme Tu mevaxSe - da gviCvenebs, Tu ra azris arian<br />

isini Tavisufal fulze. mevaxSe sakuTar Tavs miwis<br />

mflobel aznaurs adarebs: "rodesac glexebs gauWirdaT,<br />

maT xorblis gadasaxadebis dawesebiT gauwies daxmareba,<br />

riTac soflis meurneobis krizisi mogvarda;<br />

me raRatom ar SemiZlia, rom daxmarebisTvis saxelmwifos<br />

mivmarTo? riT aris puris fasis gazrda mevaxSeobaze<br />

ufro patiosani saqmianoba? me ebraeli var, Sen<br />

ki - grafi, magram oriveni erTnairad binZuri mevaxSeebi<br />

varT. metic: Cemze ufro gaqnilad da xarbad meCvenebi,<br />

radgan xSirad swored puris gaZvireba warmoSobs<br />

im gaWirvebas, romelsac adamiani mevaxSesTan mihyavs."<br />

14 paundis antisemitizmis siRrmiseul mizezad SeiZleba<br />

misi warmomavloba CaiTvalos: aRmosavleT sanapiroze<br />

mcxovrebi saSualo donis amerikuli ojaxebi<br />

emigrantebSi im safrTxes xedavdnen, maT mier gaWirvebiT<br />

mopovebul samoqalaqo wesrigs rom emuqreboda;<br />

172


albaT, amiTve SeiZleba avxsnaT fulis warmoebiT finansuri<br />

problemebis Semfarglvisken misi swrafvac: mamamisi<br />

monetebis warmoebis sferoSi msaxurobda. gezelis<br />

SemTxvevaSic paunds mxolod Tavisufali fulis<br />

koncepcia ainteresebs, romlis Tanaxmadac fulis Rirebulebas<br />

mxolod saxelmwifo suvereniteti gansazRvravs;<br />

samagierod, paunds, rogorc Cans, mxedvelobidan<br />

gamorCa am koncepciis amosavali wertili, rac<br />

Tavisufal fuls kerZo sakuTrebas upirispirebs da<br />

miwas mxolod saxelmwifos kuTvnilebad aqcevs, romelic<br />

nakveTebs auqcionis wesiT maT miaqiravebs, visac<br />

metis gadaxda SeuZlia. paundi apirebda, piradad Casuliyo<br />

stalinTan da daerwmunebina beladi imaSi, rom,<br />

Tuki es ukanaskneli saTanado fulad sistemas Semoi-<br />

Rebda, mosaxleobisTvis kerZo sakuTrebis CamorTmeva<br />

aRar dasWirdeboda: "stalinisTvis es erTi argumentic<br />

ikmarebda: / ar aris saWiro warmoebis saSualebebis<br />

gadmobareba; [sakmarisia] fuli Sesrulebuli samuSaos<br />

aRsaricxad, sistemis SigniT / aRnusxuli da aucilebeli"<br />

15 . paundisTvis idealuria iseTi saxelmwifo,<br />

romelic mosaxleobisgan akrefili gadasaxadebiT iaraRis<br />

biznessa da omebs ki ar awarmoebs, aramed Tavis<br />

moqalaqeebs dividendebs uxdis 16 . misi azriT, mxolod<br />

saxelmwifos unda SeeZlos sesxebis gacema. Pisan Canto-<br />

Si, uSualod viorglisadmi miZRvnili epizodis win, paunds<br />

antikuri istoriidan Tavisi sayvareli magali-<br />

Ti moaqvs: "da saxelmwifos ZaluZs fulis gasesxeba iseve,<br />

rogorc es / aTenma gaakeTa salamis flotis asaSeneblad".<br />

paunds amerikis konstituciis Ralatad miaCnda<br />

is faqti, rom fulis gamoSvebis ufleba, misi Rirebulebis<br />

daweseba da sagadasaxado politika, rac, konstituciis<br />

Tanaxmad, saxelmwifos unda evalebodes,<br />

173


1913 wels bankebis kompetenciaSi gadavida, romlebisganac<br />

ukve TviT saxelmwifosac SeeZlo sesxebis aReba<br />

da gadasaxadebis xarjze maTi dafarva: "dasavleTis<br />

frontze siaxleebi ar aris / konstitucia ki safrTxeSia"<br />

17 .<br />

liberaluri kapitalizmis winaaRmdeg mimarTuli<br />

populisturi da antisemituri ritorikis tipuri figura,<br />

romelic paundma Tavis radio-gamosvlebSi ganaviTara,<br />

- "Tavisufali sityviT gamosvla radios gareSe<br />

nulia" 18 - mdgomareobs didi finansebisa da lobistebis<br />

gaigivebaSi ebraelebTan anda maTTan raime saxiT<br />

miaxloebul nebismier dajgufebasTan (masonebi da<br />

a. S.). kidev ufro did umecrebaze metyvelebs mevaxSeebis<br />

gmoba, rodesac sabanko procentebisa da dafinansebis<br />

funqciebi ganixileba ara ama Tu im istoriuli Tu<br />

struqturuli garemoebidan gamomdinare, aramed rasobriv<br />

da sxva msgavs Tvisebebze dayrdnobiT. arada,<br />

paundi fulis sistemas Tavdapirvelad swored imas<br />

sayvedurobda, rom is sruliad TviTkmari da sinamdvilisgan<br />

mowyvetilia. aq fulis miseuli Teoria misave<br />

poetologias emTxveva, romelic ritorikis saxiT<br />

enis sistemas akritikebs da misgan saganTa samyaros<br />

maqsimalurad gamoxatvas moiTxovs. oqros RirebulebasTan<br />

fulis dakavSireba veranairad ver agvarebs<br />

fulis gaucxoebis problemas da, paundis azriT, axirebuli<br />

ideaa, romelic mxolod erTeulebs gaamdidrebs:<br />

"magram adgilze gadasaxadis licenzia, ucxoel<br />

bankirTa mier Semotanili, / aseve mTliani mogeba,<br />

indoeTis miwaTmoqmedTagan gamoZaluli / CerCilis<br />

didebasTan erTad aRzevda, / rodesac im binZur<br />

oqros 1925 wlis standarts daubrunda, / o, Cemo ingliso!"<br />

19<br />

174


gezelis droisTvis ukve araxali iyo is mosazreba,<br />

rom omebs religia Tu msoflmxedveloba rodi warmarTavs:<br />

isini wiaRiseulis xelSi Casagdebad da qonebis<br />

araTanabari ganawilebisTvis iwyeba; arc am mosazrebas<br />

da arc paundis miniSnebas iaraRiT vaWrobis TviTdawesebasTan<br />

dakavSirebiT (radgan aRWurvilobiTa da<br />

iaraRiT vaWroba bazars ki ar akmayofilebs, aramed<br />

piriqiT, moTxovnilebas ufro amwvavebs) ar daukargavT<br />

TavianTi mniSvneloba: "da Tofebis gayidvas kidev<br />

ufro meti TofebiT vaWroba mosdevs, / bazars ar aferxebs<br />

artileria, / is arasodes ZReba. / piza, mcdelobis<br />

23-e weli, koSkis pirispir" 20 . faSisturi welTaRricxva,<br />

romelic xelisuflebis saTaveSi musolinis<br />

mosvlidan iRebs saTaves, ara mxolod paundis 1945 wlamde<br />

daTariRebul werilebSi, aramed TviT Pisan Canto-<br />

Sic gvxvdeba. paundi Tvalebs xuWavs "RerZuli" saxelmwifoebis<br />

mzard SeiaraRebaze da musoliniSi im Zlier<br />

pirovnebas xedavs, vinc korporatiuli saxelmwifo<br />

struqturis dafuZnebiT politikas adamianuri saqmianobis,<br />

moTxovnilebebisa da Semoqmedebis sinamdvilesTan<br />

SeaTanxmebs. politika, rogorc esTetika: imis<br />

gamo SeZrwunebas, rom Semoqmedebas ara aqvs ufleba,<br />

xma aimaRlos politikaSi da, ukeTes SemTxvevaSi, politika<br />

Trgunavs Semoqmedebas, TavisTavad mosdevs survili,<br />

rom mZlavri politikosi, amave dros, xelovanic<br />

iyos da Tavisi diqtatis qveS moqceul xalxs TviTgamoxatvaSi<br />

daexmaros, magram am dros ar xdeba imis<br />

gaTvaliswineba, rom aseT saxelmwifoSi Semoqmedeba<br />

propagandis saxes iRebs: "musolinis nebismieri Sefaseba<br />

iqneba mcdari, Tuki mas amosavlad ar eqna misi uwyveti<br />

swrafva Senebisken. Tuki masSi artifex-s davinaxavT,<br />

maSin yvela detali Tav-Tavis adgilas Cajdeba. Tuki<br />

175


mas Semoqmedad ar aRviqvamT, maSin garduvalad gavixlarTebiT<br />

urTierTSeuTavsebel winaaRmdegobebSi", -<br />

TiTqmis TviTrefleqciis doneze wers paundi TxzulebaSi<br />

"jefersoni da/an musolini" 21 ; misi "artifeqsi",<br />

xelisuflebidan gadayenebuli da hitleris mier<br />

salos Crdilo-italiuri respublikis dasafuZneblad<br />

kvlav damwyalobebuli, paundis mier rekomendirebuli<br />

wignebis sias umatebs platonis oliteia-s, sadac weria,<br />

rom Semoqmedi gaZevebul unda iqnas saxelmwifodan.<br />

"pizas sadisciplino momzadebis centris" samedicino<br />

karavSi paundi saRamoobiT manqanaze beWdavda<br />

Pisan Cantos-s teqsts, rac dRis manZilze gonebaSi ebe-<br />

Wdeboda, isev da isev ubrundeboda pirvel Cantos-Si<br />

wamowyebul Temebs. elpenori dakrZalulia, odisevsi<br />

"aravis" saxels irqmevs da amiT CrdilSi eqceva, "umZimes<br />

ydaSi moqceuli diadi ovidiusis" 22 gadaSla Seu-<br />

Zlebelia, dantes misive sakuTari "inferno" amarcxebs,<br />

xolo konfuciusi saxelmwifos ase axasiaTebs:<br />

"vinc erTxel moixelTa upiratesobani, privilegia, /<br />

is arafris, asomTavruliT arafris, winaSe ar SeCerdeba,<br />

/ raTa isini SeinarCunos. gkocniT, Tqveni konfuciusi"<br />

23 . pirvelive striqonebSi musolini ("beni")<br />

da misi meuRle fexis cerebiT Camokidebul mowameebad<br />

arian warmodgenilni, is warmogvidgeba mkvdari xaris,<br />

"diogonosis" saxiT, orgzis dabadebulis nacvlad,<br />

"orgzis jvarcmulad" rom iwodeba, radgan mas<br />

jer esroles, Semdeg ki CamoaxrCves. Cantos-Si ara mxolod<br />

misi bediswera da misi metsaxelebi, aramed misi<br />

gamonaTqvamebic aris Tematizebuli: "ara ufleba, aramed<br />

movaleoba", / es sityvebi jerac waruSlelia, / ‚resente’<br />

/ da merrda monopolistebs, / am nabiWvrebs. / bolo<br />

176


mouRo monebiT vaWrobas, udabno Seaviwrova da daemuqra<br />

sesxis Rorebs" 24 . "ara ufleba, aramed movaleoba"<br />

- amiT musolini gamoxatavda faSistebis unifromirebul<br />

Tavisuflebas nebismieri qmedebisTvis. ‚resente’-<br />

Ti paundi ixsenebs gmiris gaRmerTebis militaristul<br />

paToss, romelic faSistebisTvis iyo damaxasiaTebeli<br />

da xotbas asxams italieli diqtatoris iseT Tvisebebs,<br />

romlebic mas sinamdvileSi arasdros hqonia. Tuki<br />

musolinis mmarTvelobisas paundi Tavisi poeziiT politikuri<br />

gavlenis moxdenas imedovnebda, axla Tavis<br />

poeziaze politikuri mosazrebebis gavlenasRa unda<br />

dasjerdes, sicarielisken mimarTuli im niSnebisa, romlebsac<br />

Tavad ufrTxoda; dakarguli utopiisa da TanamoZme<br />

xelovanTa Ziebaze mianiSnebs "Spiriti questi? personae?"<br />

25 Pisan Cantos-s refrenad gasdevs rogorc "dove sta<br />

memoria", ise - bodleris gamonaTqvamis uaryofac - "samoTxe<br />

ar aris SemoqmedebiTi (xelovnuri?)", rasac er-<br />

Tgan erTvis azris gagrZeleba: "da arc jojoxeTi", -<br />

arc paundis samoTxe mdebareobs miRmier ganzomilebaSi<br />

da "mSveniereba rTulia". tyveTa mzera SigniT aris<br />

Cabrunebuli da es Rrublebis metamorfozebs hgavs:<br />

"da Rrublebi pizas mdeloebis Tavze / ueWvelad nebismieri<br />

sxva RrublebiviT mSvenieria" 26 (esec erT-erTi<br />

refrenia). garegnul impulsad poetisTvis sakmarisia<br />

xvlikis an WianWvelas danaxva: "WianWvela kentavria<br />

Tavis urCxulTa samyaroSi" 27 , anda ekliani gisosis bo-<br />

Zebis magier xedavs italiuri renesansis arqiteqturis<br />

im nimuSebs, romelTa mSvenebam is Tavis droze gaaoca:<br />

Tempio Malatestiano-s riminiSi, anda Palazzo Schifanoia-s feraraSi:<br />

"zangebi gadmodian dabrkolebebian Robeze,<br />

rogorc Schifanoja [Del Cossa]-Si, aTi aTas boZs uWiravs<br />

ekliani gisosis Robe." 28<br />

177


paunds ar surda, amerika odesme faSistur saxelmwifod<br />

qceuliyo, piriqiT, sakuTar Tavs im erTeulTa<br />

Soris xedavda, vinc jer kidev erTguli darCa amerikis<br />

mamamTavarTa da maTi konstituciis, da winaaRmdegi<br />

iyo imisa, rom samxedro intervenciaTa Sesaxeb<br />

gadawyvetilebis miRebis ufleba kongresidan prezidentze<br />

gadasuliyo. rodesac eva hese amasTan dakav-<br />

Sirebul miniSnebaSi amerikis mier, 1945 wlidan moyolebuli,<br />

Catarebul samxedro operaciaTa vrcel nusxas<br />

imowmebs, es, SesaZloa, ar Seesabamebodes istoriul<br />

garemoebebs da gulubryvilo antiamerikanizmis<br />

sababsac iZleodes, magram es momenti, iseve, rogorc<br />

is, rom paundis mier pizas sapatimroSi nanaxi, mis mier<br />

"gorilas galiebad" wodebuli karceruli saknebi guantanamos<br />

yures damoukidebel regionSi dRemde sawamebel<br />

saSualebad gamoiyeneba, uTuod imis maniSnebelia,<br />

rom "ezra paundis kazusTan" dakavSirebul Temebsa<br />

da garemoebebs politikuri aqtualoba amJamadac<br />

ar daukargavT.<br />

nuTu, ukanaskneli sityva swored am sinamdvilem<br />

unda Tqvas? "axali bexStaini eleqtrulia / da torolas<br />

SeZaxilsac, raxania, dro gauvida, / kargi zangis<br />

danaxvas ki karg gunebaze movyavarT" 29 . maS, ra bedi eweva<br />

politikurad arakoreqtuli, magram internacionaluri<br />

kulturis istoriis momcveli mexsierebis<br />

"aRdgenil mTlians", SezRudul garemoebebSi ZaldatanebiT<br />

moqceuli grZnobebis mier aRqmul movlenebs,<br />

tanjuli gonebis mier ritmulad daxatul suraTebs,<br />

- im gonebisa, XX saukunis saukeTeso avtorebs kritikiTa<br />

da uangaro mxardaWeriT rom gauwia daxmareba?<br />

saboloo jamSi, Pisan Cantos imiT aris gansacvifrebeli<br />

da manugeSebeli, rom poeziisTvis yvelaze sazareli<br />

178


politikuri cTomilebebic ki arafers niSnavs, Tuki<br />

maT poetur-musikalur sferoSi gadavitanT; isini Tavisufal<br />

sazomebad, skalebad Tu xlarTebad gardaisaxeba,<br />

msgavsad boZebs Soris gaWimul sadenebze Semomsxdari<br />

frinvelebisa, romelTa raodenobis cvalebadobasac<br />

paundi Tavisi sapyrobilidan notebad kiTxulobda.<br />

179


180<br />

maTematikuri cnobierebis meSveobiT<br />

miRebuli esTetikuri sargebeli, rogorc<br />

Contradictio in adiecto<br />

osvald egeris "diskretuli uwyvetobis"<br />

mixedviT<br />

poetologia, romelic Tavs maTematikisa da poeziis<br />

TamaSobebs uZRvnis, albaT, imis molodins aRZravs,<br />

rom am TamaSis mTavari winapiroba more geometrico iqneba<br />

da, msgavsad evklides "elementebisa" Tu spinozas "eTikisa",<br />

Tavad poetologiac ama Tu im definiciidan Tu<br />

aqsiomidan gamova misive gamonaTqvamebis saxiT. es ki<br />

imas niSnavs, rom sruli TviTgamoxatvisTvis poetologia<br />

iyenebs maTematikisTvis esoden mniSvnelovan -<br />

angariSis - formas. aseTive mniSvnelovania - miT umetes,<br />

Tuki poeti poeziasa da maTematikas Soris arsebul<br />

kavSirze svams kiTxvas - poeziis gamoxatvis formebis<br />

arCeva da am kavSirebze ara marto cxadi, SinaarsiT<br />

datvirTuli winadadebebiT laparaki Tu gasagebi,<br />

mimzidveli formulirebebiT operireba, aramed - rekonstruirebul<br />

asociaciebSi am kavSirebis demonstrireba,<br />

warmoCena. swored gamoxatvis amgvari forma airCia<br />

poetma osvald egerma Tavis wignSi "diskretuli<br />

uwyvetoba - poezia da maTematika", Tanac amgvari warmoCenisas<br />

marto sakuTriv miseuli, sityvis fuZisgan amomavali<br />

stiliT ki ar Semoifargla - "sityva-fuZe, fu-<br />

Ze-sityva da fuZe-sityva-fuZe da sityvafuZe-sityvebi<br />

da sityva-sityva-fuZeebi (gamouTqmeli) gantotvili<br />

aspeqtebiTa Tu codnis ganStoebebiT, romlebic<br />

totebad iSlebian...", - aramed naxazebis saxiT uamravi<br />

nimuSi, mrudi, gamrudebuli sibrtye da Sezneqil-gamozneqili<br />

sxeuli SemogvTavaza.


Tuki marTalia maqs benze, romelic ("maTematikis<br />

sulSi") ambobs: "Zalian Tu CaveZiebiT, dResdReisobiT<br />

maTematikam Secvala Zveli metafizika", maSin osvald<br />

egeri ganekuTvneba im metafizikos poetTa ricxvs, romelTa<br />

nawerebSi Camaluli azris gansamartavad gamudmebiT<br />

definiciebis frialia saWiro. egeris mier SemoTavazebuli<br />

gamoangariSebebis meSveobiT amis safuZvliani<br />

keTeba mxolod im SemTxvevaSia SesaZlebeli,<br />

Tuki winaswar (benzes brwyinvale magaliTis Sesabamisad)<br />

moinaxeba safuZvliani gansxvavebebi da gaanalizdeba<br />

sakvanZo cnebebi. sxva SemTxvevaSi, ra gziT gairkveva,<br />

Tu rogor unda Seafaros Tavi metafizikam maTematikas,<br />

mere ki, misive daxmarebiT, rogor unda gainavardos<br />

poeziaSi? erT-erTi aseTi winaaRmdegoba, romelsac<br />

msgavsi gansxvaveba SeiZleba miudges, aris winaaRmdegoba<br />

struqturasa da cnebas Soris. SeuZlebelia<br />

iseTi Wiris - enobrivi refleqsiebis SemTxvevaSi -<br />

Tavidan acileba, rogoricaa cnebaTa ormagi dasaxeleba.<br />

raki aseTi diqotomia ukve faqtad iqca, aseTi cnebebi<br />

sul wyvil-wyvilad gveZaleba xolme, magaliTad:<br />

gamocdileba da gonebiT Wvreta, Camoyalibeba da myofoba,<br />

esTetika da azrovneba, ornamenti da traqtati,<br />

gare da Sida, anu zedapiruli da siRrmiseuli struqtura,<br />

anu - ratom pirdapir ar vityviT: maTematika da<br />

logika.<br />

es bolo wyvili, Tuki mas dapirispirebul cneba-<br />

Ta wyvilad moviazrebT, imis damamtkicebel sabuTad<br />

SeiZleba gamodges, rom aq maTematikis garda metafizikac<br />

aris gareuli, Tumca igi – "da" kavSiris gaTvaliswinebiT<br />

- maTematikis SigniT arsebuli "metafizikuri"<br />

poziciis argumentadac gamodgeba, kerZod ki laparakia<br />

im logicizmis poziciaze, romelsac warmoad-<br />

181


genda bertran raseli da romelic logikaze maTematikis<br />

dayvanas cdilobda. roca egeri pirvelive gverdis<br />

erT-erT abzacs iwyebs sityvebiT: "ar ifiqro, mxolod<br />

Sexede", ukve dgeba imgvari maTematikis mxareze,<br />

romelic ufro metad gamodgeba TavisTavadi azris matarebeli<br />

struqturebisa da proporciebis aRsaqmelad<br />

da gadmosacemad, vidre - niSan-TvisebaTa imgvar<br />

kategoriebad dasajgufeblad, romelTa Semdgomi marTva<br />

ukve logikis saqme iqneboda; roca igi iwyebs wigns<br />

"cxovrebis SuagulSi... viTarca tyeSi", myardeba kav-<br />

Siri dantesTan, romelic poetebs aseT rCevas aZlevda:<br />

"gaxede da Cauare!" winaaRmdegobrivi azrovnebis<br />

amgvar akrZalvas anti-dekartuli Sedegebi mohyva, magaliTisTvis<br />

aviRoT warsuli drois forma erT-erT<br />

msxvilad moniSnul nawyvetSi imave wignidan: "me ar vicodi,<br />

Tu vlaparakobdi da varsebobdi. me ar vicodi,<br />

me Tu viyavi."<br />

maTematika da fizika erTmaneTisgan Sors ar dganan,<br />

amdenad - arc esTetika da azrovneba arian Soreblebi<br />

- amis sabuTad ki poezia gamodgeba! ciurixel ma-<br />

Tematikos andreas Spaizers, romelic bevri ramiT, pirvel<br />

rigSi ki jgufebis Teoriebisadmi miZRvnili wigniT,<br />

romelSic sxvaTa Soris ornamentebzec aris laparaki,<br />

maqs benzes STagonebis wyarod iTvleba, Tavis<br />

"maTematikuri azrovnebis wesSi" moaqvs citata platonis<br />

"timaiosidan" imis Sesaxeb, rom ori sagani lamazad<br />

ver gaerTiandeba, Tuki maT mesamec ar daemata.<br />

"...radgan unda warmoiSvas kavSiri maT Soris, romelic<br />

maT gaaerTianebda. yvelaze kargad amas proporcia<br />

axerxebs." magaliTad iq oqros kveTaa dasaxelebuli,<br />

sadac mcire ricxvi ise Seefardeba saSualos, rogorc<br />

saSualo dids. ra xdeba logikaSi? egeris wign-<br />

182


Si bunebrivi movlenebi (tye da amindi) aseT toposebs<br />

qmnian: " - an wvims, an ar wvims." an kidev: "an daiyvira<br />

gugulma, an ar daiyvira." imis karg ilustracias, rom<br />

logikaSi marto aseTi winadadeba ki ar fasobs: "mesame<br />

gamoricxulia" (romelsac maTematikosi intuicionistebi<br />

ase SeuzRudavad ar aRiareben), aramed aq emateba<br />

mesamec, romelic dayofas gaamarTlebs, daasabuTebs<br />

da pirvels meoresTan daakavSirebs; am yvelafers<br />

kargad warmoaCens is SekiTxva-gamocana, romelic daesmis<br />

pirovnebas, romelic mudam simarTles ambobs, an<br />

kidev - matyuaras, romelic sul ityueba, Tanac oriveni<br />

gzajvaredinTan unda idgnen da iman, vinc maT swor<br />

gzas ekiTxeba, ar unda icodes, igi SekiTxvas alalmar-<br />

Tals usvams Tu - crupentelas. SekiTxva ase unda JRerdes:<br />

"romel gzas uwodebda Seni oponenti swors?"<br />

pasuxSi yvela SemTxvevaSi iqneboda miTiTeba araswor<br />

gzaze da gamoricxvis meTodiT mixvidodi swor pasuxamde.<br />

aseT poetologiur ZiriTad Tu Semxvedr kiTxvad,<br />

- gaaCnia im formulirebas, romelic mas eqneba, -<br />

an kidev uazro winadadebebis Seqmnis eqsperimentis<br />

stimulad, SeiZleba CaiTvalos egeris SekiTxva: "saer-<br />

Todac, SeiZleba ki winadadeba imdenad mcdari iyos,<br />

rom misi uaryofac ki mcdari iqneboda?" (rogorc<br />

cnobilia, platonisTvis poeti da matyuara monaTesave<br />

cnebebia).<br />

osvald egeris wignis saTauri dapirispirebul wyvilebs<br />

maTematikis wiaRisken mimarTavs da, amave dros,<br />

oqsimoronis – "diskretuli uwyvetoba" - meSveobiT,<br />

romelic maTematikuri Contradictio in adiecto-s SesaniSnavi<br />

magaliTia, sinTezirebisa da dapirispirebulobaTa<br />

aRmofxvrisadmi poetebis upirobo midrekilebasac<br />

183


warmoaCens. maTematikis wiaRSi xom SeiZleboda uwyvetoba<br />

an kontinuumi SegrZnebadis aRsaniSnavad gamoeyenebinaT,<br />

diskretuli ki - analizisa Tu cnebebis. es<br />

is eseisturi Sesabamisobania, romlebic sinamdvileSi<br />

ver asaxaven imas, rom arc erT sxva mecnierebaSi cnebebi<br />

ase erTmniSvnelovnad da zustad ar ganisazRvreba<br />

da erTmaneTs ar Seewyoba da arc erT sxva disciplinaSi<br />

amdens da ase ar fiqroben, rogorc – maTematika-<br />

Si, da amitomac aris, rom swored masSi (formalisturi<br />

SefuTvis SemTxvevaSi - maTematikur pandanSi (mewyvile)<br />

konkretuli poetebisTvis) erTiandeba fiqri da<br />

mzera (imisa, rasac niSnebi akeTeben an risi gakeTebis<br />

uflebac aqvT). (da is, rom ZalaSia maTematikuri, iseve<br />

rogorc kategoriuli imperativebi - albaT es aris saerTod<br />

mTeli am istoriis morali!) diskretulobisa<br />

da uwyvetobis gadaTamaSeba xSirad wignis Zenonur SinaarsSi<br />

gvxvdeba, magaliTisTvis movuxmoT Semdeg amonarids:<br />

"dapirispirebulobebi, romelTa gadakveTisas<br />

- xandaxan Serevisas - kombinaciis formebi warmoiSveba,<br />

myari ar aris: diskretuloba drodadro kvlavac<br />

uwyvetobad moiazreba, uwyvetoba - diskretulobad,<br />

msgavseba - sxvagvarobad, (aramsgavsi) sxvagvaroba<br />

- msgavsebad." an kidev: "... tba gamudmebiT diskretulad<br />

marcxena mxares meguleboda, TiTqos xelis Cayofac<br />

SemeZlo, sul uwyvetad, magram ver vaRwevdi iqamde,<br />

verc ki vexebodi". SegrZneba, romelic napiridan<br />

xelSesaxeb tbas izolirebas ukeTebs da "tbad" gansaz-<br />

Rvravs, ukve Tavad aris am cnebiT gansazRvruli, rac<br />

nanaxis realurad Sexebasa da xelis Cavlebas saTuos<br />

xdis. miuRwevadoba, rasac maTematikaSi usasrulod<br />

mcire da usasrulod didi ricxvebi gamohyavs asparezze,<br />

bevrwilad kontinuumis analizis winapirobaa. fen-<br />

184


omenTa sqematuri dacarielebis winaaRmdeg kidev erT<br />

gabrZolebad SeiZleba CaiTvalos egeris gaxeveba uRrani,<br />

periferiuli zonebis uwesrigobis winaSe, rac gamoixateba,<br />

magaliTad, mis gansakuTrebul siyvarul-<br />

Si sityvaTa iseTi konglomeratebisadmi, rogoricaa:<br />

"mtvrisSuqisfifqebi", "xmlisvada" - agreTve - gansakuTrebul<br />

sityvaTa maragi, dakavSirebuli mcenareTa<br />

dasaxelebebTan, profesiul leqsikasTan da sxv.<br />

"maTematikisa da bunebismetyvelebis filosofia-<br />

Si" herman vaili kontinuumis Sesaxeb wers, rom "...kontinuumi<br />

Tavis TavSi Caketili ideali ki ar aris, aramed<br />

usasasrulobisTvis gaxsnili velia, daniSnulebis<br />

veli; sxvagvarad xom aristoteles niSan-TvisebaTa<br />

sqemas davubrundebodiT... maSasadame, unda Seiqmnas<br />

erTeulebi funqciur cnebas daqvemdebarebul dapirispirebulobaTa<br />

Soris, magram ar unda daisvas SekiTxva<br />

(rom ar moxdes dapirispireba TavisTavad arsebul<br />

viTarebasTan), xvdeba Tu ara winamdebare sagani maT<br />

Soris." aq vailma, rogorc maTematikos-Teoretikosma,<br />

im intuitivizmis Tvalsazrisi warmoadgina, romelic,<br />

logicizmsa da formalizmTan erTad, maTematikaSi<br />

arsebul "metafizikur" poziciebs warmoadgens.<br />

logicistebisa da formalistebisgan gansxvavebiT,<br />

romlebic kmayofildebian maTematikur sagnebsa Tu<br />

ideebTan kalkulirebadi, konsinstenturi urTierTobiT<br />

imaSi dasarwmuneblad, rom isini namdvilad arseboben,<br />

intuitivistebisTvis aucilebelia, rom maTematikuri<br />

sagnebis warmoeba xdebodes nabij-nabij, sasruli<br />

saxiT, raTa maT mieweros arseboba, an - sul cota<br />

imis gamarTleba mainc, rom angariSgasawev Zalad iTvlebian.<br />

es ki cneba usasrulosTan dakavSirebiT niSnavs<br />

imas, rom mivdivarT osvald egeris im sakvanZo cnebasa<br />

185


Tu mravalgzis ganmeorebul gamonaTqvamamde, rom intuitivisti<br />

gamodis kantoriseuli simravlisa Tu absoluturi<br />

usasrulobis winaaRmdeg, romelic angariSgasawev<br />

Zalad iTvleba da aRiarebs mxolod namdvil<br />

(qmediT) uwyvetobas, rac igivea, rom gansazRvruli ma-<br />

Tematikuri amocanebis SemTxvevaSi swored es usasrulod<br />

mcire ver miva dasasrulamde bevri sasruli nabijis<br />

Semdeg. "isini ar midian, isini eswrafian usasrulobas<br />

(aqilevsis msgavsad)", egeris es winadadeba intuitivistebis<br />

bostanSi nasrol kenWad SeiZleba CaiTvalos,<br />

Tumca, igi diskretul uwyvetobaSi simravlis<br />

cnebasac eTamaSeba: "SemiZlia Tu ara tyis warmodgena<br />

rigebad Cawyobili morebisa Tu boZebis uTvalav Tu<br />

Znelad dasaTvlel simravled?"<br />

rac Seexeba filosofiasa da metafizikas Soris<br />

odiTganve arsebul dapirispirebas, egers, Tavisi maTematikuri<br />

paradigmis miuxedavad, ar emCneva am Temas-<br />

Tan Sexebis winaSe iseTi SiSi, rogoric aris, magaliTad,<br />

kantis mier aRniSnuli, Suasaukuneobrivi brZola<br />

realistebsa da nominalistebs Soris: "sxvadasxvagvari<br />

okularuli sityvaZvirobidan gamomdinare, Sedegs<br />

SeuZlia gaqvavebuli, TiTidan gamowovili varaudebi<br />

TavisTavad sagnebad warmoaCinos (an aqcios). xandaxan<br />

tipuri, universaluri damalulia laparakisa Tu<br />

realobis Sesabamis saxasiaToSi da SeiZleba warmoCindes<br />

Tu gamoifinos sinamdvileSi ("universalia sunt realia”).<br />

SeiZleba sinamdvileSi arc araferi imalebodes, es aris<br />

saxasiaTos miRma (da ar aris) tipuri da sxva araferia,<br />

Tu ara - saxeli, romelmac es Sedareba gamoiwvia<br />

("universalia sunt nomina”). Tuki figurebi "raRac rogorc"<br />

sityvebSi metasqematurad Casmuli sagnebia, maSin maT<br />

unda Seqmnan, Sekran (da Seavson) kunstkameraTa kuri-<br />

186


ozuli sademonstracio arsenali." an, iqneb, aq niSnebad<br />

realizebuli saxeebi da ritorikuli figurebi<br />

(zogadad: leqsikuri erTeulebi) cvlian winadadebebs,<br />

romlebic mocemulia vitgenStainis traqtatSi faqtebis<br />

logikuri suraTi? Tumca, aq winaswar nivTebis mowesrigeba<br />

ki ar xdeba, aramed Tavad nivTebi awesrigeben<br />

imas, rac aris erTi mxriv saqme da meore mxriv - sityva,<br />

da rac orives namdvilad SeuZlia. amdenad, isini<br />

Tanxmdebian, rom es gaakeTon". visac osvald egeris<br />

sityvaSi gamoWera unda, Tavadac ver mixvdeba, ise aRmoCndeba<br />

cxvirSi rgolgayrili da xelis cecebiTa da<br />

borZikiT mosiarule "vidre im mTis mwvervalamde (montes<br />

mus), sadac daTvi cekvavs..."<br />

"araferi, es aris" osvald egeris marto adrindeli<br />

wignis saTaurs ki ar mogvagonebs, romelSic igi ma-<br />

TematikiT gajerebuli refleqsiebiTa da sentenciebiT<br />

gvesxmis Tavs, aramed meinongis da mis "SeuZlebel<br />

sagnebsac" ki wvdeba. msgavs miniSnebebs am wignSi uamravs<br />

SexvdebiT, magaliTad, roca wignis Sua furcelze<br />

gamoTqmuli dakvirveba platonis citatas ("Teeteti",<br />

erTaderTi, gamonaklisis saxiT damowmebuli, citata<br />

wignSi - "visac raime mosazreba aqvs, gana, man ar unda<br />

warmoTqvas igi?...") eyrdnoba, Tumca, asociaciurad<br />

meinongis sakiTxamdec midis: "sagani, romelic SeuZlebelia,<br />

magaliTad mrgvali kvadrati, namdvili ver iqneba,<br />

ar arsebobs mrgvali kvadrati, casa da dedamiwas<br />

Soris aseTi ram ar arsebobs; amitomac aris mrgvali<br />

kvadratebi, - ambobs meinongi, - "upatrono sagnebi".<br />

yovelive aqedan ramdenime gverdis mere gamotanili<br />

poetologiuri daskvna ase gamoiyureba: "leqsi ambobs,<br />

rom sityvebis axsna erTimeores miyolebiT mxolod<br />

asea SesaZlebeli, anu - roca xdeba maTi dayvana<br />

187


ararsebul sagnebamde. sinamdvileSi varaudi imis Sesaxeb,<br />

rom mrgvali kvadrati ar arsebobs, emyareba siurrealistur,<br />

aranamdvil, ararealur daSvebas." problemis<br />

gadaWris sxva winadadebac arsebobs, romelic<br />

garkveul pativs poetur teqnikasac miagebs: "mrgvali<br />

kvadrati aris samkuTxedi, romelic trialebs: rogorc<br />

ki laibnicma pirvelad aRmoaCina, rom sityva<br />

Triangel anagramatuli gadanacvlebis Sedegad Tavis TavSi<br />

atarebda cneba Integral-s, SesaZlebeli gaxda usarulod<br />

mcire ricxvTa "gamogoneba", rac imis garantias<br />

iZleoda, rom gaqreboda umniSvnelo gansxvavebani da<br />

Seusabamobani (magaliTad, mTasa da daTvs Soris Berg-<br />

Bär)." magram yvelafer amaze adre laibnicis wignSi daisva<br />

yvelaze metafizikuri kiTxva, rac ki arsebobs:<br />

"...Tu ratom arsebobda saerTod rame da ara piriqiT,<br />

anu - araferi."<br />

poeturi "veluri azrovneba", romelic inspirirebulia<br />

mocemuli bgeriTi Tu niSnobrivi struqturiT,<br />

Tavisi figuraciebiT qmnis garkveulwilad damangrevel<br />

potencials metafizikuri abstraqtulobis<br />

dasamorCileblad da gardasaqmnelad. maTematikur<br />

disciplinebTan amis Serwyma osvald egerTan sargebliania<br />

efeqturobis, wesrigisa Tu uwesrigobis SesaZleblobis<br />

TvalsazrisiT. maTematikurad manipulirebadi<br />

kavSirebis gadatana yoveldRiur metyvelebaSi<br />

(gamudmebiT Tavis Sexseneba poeturad asec SeiZleba)<br />

SesaZlebelia sxvadasxva doneze - rogorc konkretuli,<br />

anu bgeriTi niSnebis raodenobrivi Sefasebisa da<br />

maTematikuri proporcionirebis Tu gematriuli er-<br />

Teulebis gaSifrvis Sualedur doneze, roca gansazRvrul<br />

niSnebs gansazRvruli ricxviTi sidideebi Seesabameba,<br />

romelTa daTvlac SesaZlebelia (amis ubad-<br />

188


lo ostati iyo egeris wignis Tanamdevi suli - dante:<br />

"gavacnobiere, rom "swori" gza dakargulia."), - aseve<br />

abstraqtul donezec, magaliTad, maTematikuri abstraqciis<br />

gadataniT an TvaliT araRsaqmelis TandaTanobiTi<br />

agebisas misi umarTebulo gamoyenebiT.<br />

yvelaze mimzidveli, rac enobrivSi maTematikuris<br />

gadatanisas SeimCneva da, albaT, yvelaze gabedulic<br />

mkiTxvelis fantaziis unaris gaTvaliswinebiT, aris<br />

egeris mier rimanis geometriis mWvretelobiTi misakuTreba<br />

da misTvis gezis Secvla. swored amitomac migvaCnia<br />

igi aserigad sainteresod, radgan igi aaSkaravebs<br />

im faqts, rom misi es ironiuli proeqti Tu poeturi<br />

damangrevloba, romelSic windawinve gacxadebulia<br />

warmosaxviTi, jvaredini xatebis Seqmnisa da maTi<br />

procedurulad gadmocemis mizani, mimarTulia tradiciuli,<br />

saxelmZRvanelo maTematikis abstraqtulobis,<br />

abstraqtuli uazrobisa da fantaziis simwiris winaaRmdegac.<br />

mosazreba, rom warmosaxviTi xatebis normireba<br />

uzustesi aRweris SemTxvevaSic ki mainc uaRresad<br />

rTulia, Tanabrad Seexeba maTematikasac da literaturasac.<br />

bernard bolcano, romelic ganekuTvneba<br />

maTematikurad moazrovneTa spekulatiur frTas,<br />

"maTematikis filosofiaSi" wers: "amis gamoc aris, rom<br />

am xatis konsistencia sxvadasxva adamianTan gansxvavebulia<br />

da aTasobiT SemTxveviT garemoebazea damokidebuli.<br />

[..] - amitomac ar mesmis, rogor axerxebda kanti,<br />

rom or mosazrebas Soris, romelTagan erTi odesRac<br />

winaswardaxazul, meore ki mxolod warmodgenaSi konstruirebul<br />

samkuTxeds Seexeba, imxela gansxvaveba epovna,<br />

rom pirveli apriori sinTezuri winadadebis zedapirul<br />

da arasakmaris, meore ki aucilebel da sakmaris<br />

mtkicebulebad CaeTvala." herman vails, rogorc<br />

189


maTematikos-konstruqtivists, drosa da sivrceSi<br />

cvalebadi konstelaciebis mimarT mgrZnobiare rimanuli<br />

geometria, sadac erT wertils swored evkliduri<br />

ganzomilebebi Seefardeba, gamohyavs usasrulod<br />

mcire ricxvTa uwyvetobis laibniciseuli principidan,<br />

romelic klasikuri geometriis ZiriTadi kavSirebis<br />

arsebobas mxolod drosa da sivrceSi usasrulod<br />

axlo-axlo ganlagebuli wertilebis SemTxvevaSi uSvebs.<br />

vaili: "nebismieri mdgradi mravalsaxeobisas koordinatTa<br />

nebismieri transformaciis sawinaaRmdegod<br />

saWiro xdeba raime invariantulobis Teoria..."<br />

rac Sexeba Cvens mosazrebebs "movlenaTa uciloblad<br />

homogenuri sivrcis" Sesaxeb, vaili sxvaTa Soris ambobs,<br />

rom isini saswrafod unda daubrundnen klasikur,<br />

evklidur sivrces. bolcanos zogadi da vailis specialuri<br />

SeniSvnebis fonze, egeri iZulebuli iyo - produqtiulobaze<br />

orientirebuli, grafikul-kvleviTi<br />

mimarTulebisTvis Seeqmna ormagi safuZveli. "es sibrtyeebi<br />

SeiZleba Cafiqrebuli iyos, rogorc Semousaz-<br />

Rvravi (sfero, wre, bliTi), an SemosazRvruli (oTxkuTxedi,<br />

grafikuli ujrebi); aqve unda aRiniSnos, rom<br />

yvela SemousazRvrav, anu samijne mrudis gareSe arsebul<br />

sibrtyes rodi aqvs yovelTvis erTmaneTisgan gansxvavebuli<br />

ferdebi (romelTa gansxvaveba sxvadasxva<br />

Seferilobis wyalobiT iqneboda SesaZlebeli), Tumca<br />

yovelTvis amJRavneben iseT Tvisebas, rom sivrces yofen<br />

or nawilad, Tanac - imgvarad, rom erTi naxevris<br />

erTi (gareT mdebare) wertili verafriT ver daukav-<br />

Sirdeba meore naxevris meore (Sida) wertils, Tuki sibrtyis<br />

gadakveTis nebarTva ar arsebobs." akrobatuli<br />

fantaziis am instruqciebs, romelic maTematikuri<br />

wignebis xangrZlivi kiTxvisa Tu kompleqsur-geomet-<br />

190


iuli Caqsov-Caburdulobis Sedegi SeiZleba iyos,<br />

Tan axlavs, Tu SeiZleba iTqvas, imTaviTve keTilmosurned<br />

ganwyobili osvald egeris ostaturad da faqizad<br />

Sesrulebuli naxazebi, romlebic warmoadgenen Cveni<br />

mosazrebis ara marto samganzomilebiani ganpirobebulobis<br />

ilustracias, aramed - maT organzomilebian<br />

gamoyenebasac, raTa es periferiuli zonebis minimum<br />

programuli manifestacia gascdes poeturobis,<br />

rogorc mravalganzomilebiani, Sinaganad da garegnulad<br />

amoyiravebuli warmosaxviTi sferos farglebs.<br />

191


192<br />

realuris paradoqsi xelovnebaSi<br />

amis miRma araferi Zevs.<br />

endi uorholi<br />

buneba xelovnebisa da msjelobis nayofia.<br />

nelson gudmeni<br />

dae, Semzaravi landebi gamogvecxadon.<br />

siuzen sontagi<br />

upirvelesi racionaluri gansxvaveba, romelic<br />

Tvisobrivi niSnebis gansazRvrebas maTi ganusazRvrelobisgan<br />

mijnavs da realuris Sesaxeb saubrisas realurs<br />

konstruqtSi eWvmitanili realobisgan gansxvavebul<br />

adgils miuCens, aris gansxvaveba cnebiTsa da<br />

aracnebiTs Soris. maSasadame, realuri, mxolod negatiurad<br />

daxasiaTebuli, am oridan ukanasknel kategoriaSi<br />

unda moxvdes, maSin, rodesac gansazRvrebebiT<br />

kodirebuli, WeSmariti Tvisebebis gamfiltravi mzera,<br />

ama Tu im Janris interesebze orientirebuli, ama<br />

Tu im konvenciiT gawafuli Tvali realizmis cdunebas<br />

dahyveboda da drosa Tu stilTan misi xelovnuri kav-<br />

SiriT motyuvdeboda. mniSvneloba ara aqvs, Tu ra pozicias<br />

davikavebT: kantianurs Tu konstruqtivistuls<br />

da, Sesabamisad, realuris principul mouxelTeblobaze<br />

gavamaxvilebT yuradRebas Tu nebismieri – sinamdvilis<br />

xelovnurobaze, - is Tvalsazrisi, romelsac<br />

mxedvelobaSi aqvs damkvirvebeli, gansxvavebuli<br />

xedva Tu meTodebi, realurs xSirad iseT sferod aRiqvams,<br />

mecnierebis Tu xelovnebis simboloebs Tavs rom<br />

aridebs, Tumca, amave dros, iseT wvdomasa da aRmoCen-


ebs gvTavazobs, romelTa formulireba an ganxorcieleba<br />

swored mecnierebisa da xelovnebis saSualebiT<br />

xdeba.<br />

zevqsosi da parasiosi<br />

Tu raoden anTropocentristulia xelovnebas-<br />

Tan dakavSirebuli refleqsiebi da Teoriebi, amas saukeTesod<br />

is sayovelTao Tanxmoba mowmobs, romliTac<br />

Tvalisamxvev mimezisSi Sejibris Sesaxeb uZveles antikur<br />

anekdots mogviTxroben. am situaciaSi upiratesobas<br />

xom mudam im xelovans miaweren, vinc daxatuli<br />

fardiT metoqe ise Seacdina, rom suraTis ukeT dasanaxad<br />

misi gadawevis survili gauCina, maSin, rodesac<br />

wesiT sxvas unda gaemarjva: imas, romelmac Tavisi organzomilebiani<br />

iluziiT frinvelebis motyuebac ki<br />

SeZlo. marTalia, analitikuri, mecnieruli poziciidan<br />

frinvelebis aRqma da masTan dakavSirebuli kognituri<br />

unarebi adamianis xedvaze ufro martiv meqanizmad<br />

aris miCneuli, magram Tu amas xelovnebis sin-<br />

Tezuri poziciidan SevxedavT, aucilebeli unda yofiliyo<br />

Sesabamisi vizualuri simbolizmis mniSvne-lovnad<br />

ganvrcoba an ganzogadeba, raTa cxovelebic ki<br />

aeyoliebina. Tumca, am anekdotis ganxilvisas erTi avtori,<br />

Jak lakani, yuradRebas swored frinvelebze amaxvilebs,<br />

rodesac "motyuebisa da Tvalis axvevis" Sesaxeb<br />

laparakobs:<br />

"rodesac frinvelebi zevqsosis mier funjiT moxatul<br />

zedapirs Seesien da amgvarad naxati yurZnis<br />

mtevnebad aRiqves, xelovanis warmateba is rodia, rom<br />

193


miseuli mtevnebi iseve srulyofilad aris gamosaxuli,<br />

rogorc es uficis galereaSi karavajos "baxusis"<br />

Tvalierebisas gvaocebs. is yurZnis mtevnebi marTlac<br />

karavajosTan rom yofiliyo, maSin sworedac rom daujerebelia,<br />

frinvelebs maTken aeRoT gezi, radgan xatvis<br />

aseT forsirebul maneraSi yurZens verafriT amoicnobdnen.<br />

is, rasac frinvelebi nugbrad miiCneven,<br />

bevrad ufro martiv, lakonur miniSnebas unda Seicavdes.<br />

amis sapirispirod, parasiosis magaliTi imas mowmobs,<br />

rom adamianis mosatyueblad sruliad sakmarisia,<br />

mas Tvalwin daxatuli farda avafaroT, anu suraTze<br />

is gamovsaxoT, ris miRmac swadia Caxedva" 1 .<br />

sagulisxmoa, rom lakani iseT "lakonur miniSnebaze"<br />

gvesaubreba, romelic frinvelis gonebisTvis gasageb<br />

Sinaarss itevs maSin, rodesac ufro damajerebeli<br />

iqneboda imis xazgasma, rom organzomilebian na-xats<br />

frinvelebis motyueba ar ZaluZs da mxolod samganzomilebiani<br />

modeli qmnis iseT iluzias, nadavlis<br />

modaraje mxecsac rom izidavs.<br />

194<br />

bruneleCis sarkis eqsperimenti<br />

da fiqsirebuli obieqtivi<br />

adamianis aRqmis unars istoriis faqtori rom ganapirobebs,<br />

amas kidev erTi gavrcelebuli da xSirad<br />

citirebuli eqsperimenti naTelyofs, romelic aRor-<br />

Zinebis xanis arqiteqtorma, filipo bruneleCim Caatara,<br />

savaraudod 1425 wels, da romelsac ervin panofskisa<br />

da, mogvianebiT, Jan-fransua liotaris 2 garda,<br />

pol foierabendic moixseniebs Tavis wignSi "mecniereba,<br />

rogorc xelovneba" 3 .


suraTi<br />

sarke<br />

Tvali<br />

baptisteriumi<br />

bruneleCi florenciis wminda ioanes baptisteriumis<br />

gareTa xeds xatavs, fonad ki gaprialebul sarkes<br />

iRebs. suraTis SuagulSi akeTebs nasvrets, romelic<br />

siRrmeSi farTovdeba, raTa masSi ufro mosaxerxebeli<br />

iyos cali TvaliT Caxedva. eqsperimenti imaSi mdgomareobs,<br />

rom mayurebeli unda dadges zustad im adgilas,<br />

sadac suraTi iqna daxatuli, anu florenciuli<br />

taZris SesasvlelTan, da iq garkveul simaRleze<br />

moTavsebuli suraTis ukana mxridan nasvretSi gaixedos.<br />

uzustesad daangariSebul manZilze, romelic<br />

baptisteriumsa da mayurebels Soris manZils mcire masStabiT<br />

Seesabameba, moTavsebulia sarke, romelSic mayurebeli<br />

xedavs ara mxolod daxatuli baptisteriumis<br />

anarekls, aramed – ormagad areklil namdvil zecasac<br />

da, Tuki im dRes ca moRrublulia, qari maT ormag<br />

anarekls igive mimarTulebiT miaqrolebs, saiTac<br />

namdvili Rrublebi miemarTeba, maT ki baptisteriumisken<br />

mimarTuli mzera maSin ixilavs, Tuki sarkes moa-<br />

Soreben. bruneleCis imis damtkiceba surs, rom mzera<br />

ise SeiZleba moatyuo, rom sinamdvile da xelovneba<br />

195


erTurTisgan veRar gaarCios. "Della pittura"-Si leon batista<br />

alberti amis Sesabamis Teoriasac ayalibebs, romelsac<br />

sul male pirveli kritikosebic gamouCndnen.<br />

"albertim evklidesgan Semdegi principi isesxa:<br />

"rac ufro maxvilia xedvis kuTxe, miT ufro mcire zomis<br />

gveCveneba sagani". keplerisa da dekartes Semdeg<br />

am principma dasavlur optikaSi mniSvnelovani roli<br />

Seasrula. Tanamedrove eniT rom vTqvaT, is fizikuroptikur<br />

sivrcesTan xedvis sivrcis gaigivebas gulisxmobs.<br />

[...] magram mxatvari calTvalebisTvis rodi xatavs,<br />

Tavi uZravad rom aqvT damagrebuli, aramed – ise-<br />

Ti mayureblebisTvis, suraTis win Tavisuflad moZraoba<br />

rom SeuZliaT. raTa maT suraTi mruded ar moeCvenoT,<br />

is srulebiT sxva kanonTa gaTvaliswinebiT unda<br />

daixatos" 4 .<br />

Camera obscura bruneleCis omagi areklvis iluzionistur<br />

gamosaxulebaze bevrad ukeTes modelad gvesaxeba,<br />

rogorc Tvalis, obieqturi xedvis, ise im rolis<br />

gamosaxatad, rac fotografiaSi obieqtivs ekisreba.<br />

mayurebeli aq kvlavac nasvretSi iyureba, magram<br />

amjerad ukve sarkis anareklidan gamosuli sinaTlis<br />

talRebiT Seqmnil suraTs ki aRar xedavs, aramed sina-<br />

Tle aRwevs nasvretis miRma Cabnelebul sivrceSi, romlis<br />

mopirdapire kedelzec Semotrialebuli suraTi<br />

Cndeba. Tavis werilSi "xedvis modernizeba" 5 (1988) jonaTan<br />

qreiri akritikebs im mosazrebas, TiTqos Camera<br />

obscura-s uwyveti ganviTareba fotokameris "centraluri<br />

epistemologiuri figura" yofiliyos. is, paul<br />

foierabendis msgavsad, Zireuli modelis monokularobaze<br />

akeTebs aqcents:<br />

"kameris gaxsna ukavSirdeboda maTematikurad gansazRvrebad<br />

erTaderT wertils, romlidanac SeiZleb-<br />

196


oda samyaros logikurad ganmarteba da warmodgena.<br />

[...] grZnobadi aRqma, romelic, nebismieri gagebiT, sxeulzea<br />

damokidebuli, mTlianad gamoiricxeboda am<br />

meqanikuri, monokularuli xelsawyos reprezentaciaTa<br />

sasargeblod, romlis auTenturoba eWvgareSed miiCneoda.<br />

[...] monokularuli modeli gamoricxavda<br />

TiToeuli Tvalis mier danaxuli gansxvavebuli da, amitomac,<br />

droebiTi, pirobiTi suraTebis urTierTSeTanxmebis<br />

problemas. 6 "<br />

qreiri axerxebs imis Cvenebas, Tu rogor cvlis XIX<br />

s.-Si geometrizirebadi optikis statikur models,<br />

TiToeul mayurebels mudam erTaderT perspeqtivasTan<br />

rom aigivebs, iseTi Tvalsazrisi, romelic xedvas<br />

gancdebisa da sxeulebrivi procesebis drosTan dakav-<br />

Sirebul cvalebadobad aRiqvams.qreiri aseve iziarebs<br />

miSel fukos pozicias, romelic, qreiris azriT, "saganTa<br />

wesrigSi" XVIII da XIX saukuneebs Soris mniSvnelovan<br />

zRvars avlebs da emSvidobeba reprezentaciis<br />

Zvel, kategoriulad fiqsirebul sistemebs, da romelic<br />

sabunebismetyvelo mecnierebaSi, zogad gramatikasa<br />

da faseulobaTa ekonomikur sistemaSi "arqeologiuri"<br />

mignebebiT enciklopediuri Semecnebis am istoriuli<br />

dekonstruqciis demonstrirebas cdilobs.<br />

reprezentacia da malkolm morlis bade<br />

reprezentaciis sistemaTa aRsasrulis aRsaniSnavad<br />

fukom Tavis "saganTa wesrigs" velaskesis "sefeqalebis"<br />

SesaniSnavi saxelovnebaTmcodneo analizi<br />

warumZRvara. marTalia, modelTa im sinamdviles, romelsac<br />

bruneleCis sarkis konstruqcia da Camera obscura<br />

197


iyenebs, aq suraTis organzomilebiani simboluri sivrcis<br />

ukuqceviToba cvlis, magram modelTa struqturebi<br />

ramdenadme mainc aris SemorCenili: sinaTle, TiTqmis<br />

Camera-s inversiis saxiT, gars exveva "gamosaxul<br />

adamianebsa da mayurebels, is mTlianad msWvalavs da<br />

gadalaxavs scenas (rogorc oTaxs, ise – tilos, tiloze<br />

gamosaxul oTaxsac da – im oTaxsac, sadac suraTiani<br />

molbertia moTavsebuli), yovelives mxatvris mzeris<br />

prizmaSi atarebs da im wertilSi aTavsebs, sadac<br />

mxatvari maT asaxvas Seudgeba" 7 . xolo iq, sadac xatvisas<br />

velaskesi imyofeboda da sadac Cven Tavsac aRmovaCenT<br />

mnaxvelis saxiT, warmosaxviT sinamdvileSi is<br />

samefo wyvili dabrZanebula, romelic daxatulma mxatvarma<br />

suraTze unda aRbeWdos da romelsac suraTis<br />

siRrmeSi moTavsebuli sarke bundovnad ireklavs.<br />

rodesac Tomas struTi Tavisi erT-erT fotoetiud-<br />

Si "Museo del Prado 7, Madrid 2005" am suraTs iyenebs, xedvis<br />

kuTxe Secvlilia: velaskesis tilo fotosuraTis<br />

marjvena zeda kuTxeSi eqceva, sefeqalebis win ki skolis<br />

formiani gogonebi dganan, gofrifebuli qvedaboloebiTa<br />

da maRali windebiT. istoriulad markirebuli<br />

erTi gamosaxuleba meoris komentirebas axdebs<br />

da TvalsaCinod asaxavs rogorc mxatvrobasTan fotografiis<br />

mimarTebas, ise – muzeumSi xelovnebis aRqmas<br />

anda, piriqiT, mis miuReblobas.<br />

ukuqceviTobis kidev erT formas mimarTavs malkolm<br />

morli, rodesac sakuTari naxatiT axdens ian vermeeris<br />

"samxatvro xelovnebis" saplakato reproduqciis<br />

gadmocemas. Tuki struTis fotosuraTis SemTxvevaSi<br />

daxatuli sarke jer kidev afarToebs rogorc<br />

fotoze asaxuli suraTis, ise TviT fotos mxatvrul<br />

sivrces, morli sul sxvagvar xerxs mimarTavs: fotos<br />

198


eproduqcias, ferTa filtris saxiT, baded Wimavs or<br />

daxatul suraTs Soris. vermeeris "samxatvro xelovnebis"<br />

SemTxvevaSi mTlad velaskesisebur daxvewil<br />

Sedegs ver vaRwevT (velaskesTan mayurebelTa mzera<br />

daxatuli xelovanis mzeras xvdeba); aq imave mimarTulebiT<br />

viyurebiT, saiTac – ukana planze gamosaxuli<br />

mxatvari da, amgvarad, Tvalwin misi modeli gvyavs. imis<br />

gamo, rom vermeerTan, rogorc misTvis aris damaxasiaTebeli,<br />

suraTis sivrce marcxnidan da ukana planidan<br />

aris ganaTebuli, maSin, rodesac velaskesis sefeqalebs<br />

wina planidan da marjvnidan ecemaT sinaTle,<br />

velaskesis mier bnel kedlebze bundovnad miniSnebuli<br />

suraTebisgan gansxvavebiT, vermeeri imdenad mkafiod<br />

gamosaxavs ukana planze Camokidebul rukas, rom<br />

masSi 1580 wlamde periodis niderlandebis topologia<br />

amoicnoba. Tuki velaskesi tilos ukana mxares gviCvenebs,<br />

vermeeris suraTis marcxena kuTxeSi Camofarebuli<br />

mZime farda reprezentaciisa da realizmis jerac<br />

uwyvet, klasikur kavSirze migvaniSnebs, magidaze<br />

dadebuli niRabi ki mimezisis simbolod gvevlineba. ase<br />

rom, aq kvlavac Semodis reprezentaciaTa sistema, romlis<br />

paradigmad ruka gvevlineba da romelsac Jan bodriari<br />

uaryofs Tavisi Txzulebis "realuris agonia"<br />

dasawyisSi. is Tavidan xorxe luis borxesis moTxrobas<br />

ixsenebs, imas, romelSic laparakia rukaze, romelsac<br />

sabolood miwis swored is monakveTi faravs, romelic<br />

maszea gamosaxuli. sabolood naTqvamia:<br />

"dResdReobiT abstraqcia rukis, dublikatis, sarkis<br />

Tu cnebis saxiT aRar arsebobs. garda amisa, simulacia<br />

ukve aRar ukavSirdeba garkveul teritorias,<br />

referencirebul arsebas Tu substancias. is iyenebs<br />

sxvadasxva models iseTi realuris generirebisTvis,<br />

199


omelsac arc warmomavloba gaaCnia, arc – realoba,<br />

da romelsac SeiZleba hiperrealuri ewodos. teritoria<br />

ukve win aRar uZRvis mis amsaxvel rukas da arc<br />

masze ufro drogamZlea. amieridan yvelaferi piriqiTaa:<br />

[...] ara ruka, aramed realuris kvalia mimofantuli<br />

aqa-iq da udabnoSi ganagrZobs arsebobas, - ara<br />

imperiis udabnoSi, aramed Cvens udabnoSi, TviT realuris<br />

udabnoSi." 8<br />

am kartografiuli Tezisis ilustraciad, romelic<br />

bodriaris Tvalsazriss iziarebs, gvevlineba is<br />

faqti, rom morli originals jvaredin CarCos afarebs,<br />

180 gradusiT Semoabrunebs, da ise cvlis naxatze<br />

mayureblis zogad STabeWdilebas, rom SeuZlebeli<br />

xdeba saganTa moxazulobis aRqma; mas erTi ujredidan<br />

meoreSi gadaaqvs TiToeul maTganSi moTavsebuli fer-<br />

Ta urTierTSerwyma. Tumca, morlis mier plakatis sibrtyeze<br />

gadasmuli akrilis fena gamosaxulebas auxeSebs,<br />

plakatze nabeWdi oTxi feri mkveTrad Cans figuraTa<br />

napirebsa da, yvelaze metad, saxelosnos iatakis<br />

Sav-TeTr filebze. Jan-klod lebenStaini yuradRebas<br />

imaze amaxvilebs, rom TviT morli Tavis namuSevrebs<br />

hiperrealizmisa Tu fotorealizmis terminebiT ar<br />

gansazRvravs:<br />

"post-popi? radikaluri realizmi? gamZafrebuli<br />

fokusis realizmi? fotografiuli realizmi? eqtaqromizmi?<br />

safrangeTsa da sxva qveynebSi amas "hiperrealizmi"<br />

ewoda, aSS-Si ki iseTma terminma moikida<br />

fexi, rogoric "fotorealizmia". es ukanaskneli morlis<br />

ar moewona [...]. TviTon "superrealizmi" arCia (1930<br />

wels mondrianma ukve gamoiyena termini "superrealisturi<br />

xelovneba"); ufro mogvianebiT, rogorc Cans,<br />

200


distanciis SesanarCuneblad, "zedmiwevniT ferwerasac"<br />

axsenebda." 9<br />

morlis tilo "doRis trasa" (Race Track) cxenebisdoRisTvis<br />

gankuTvnil gzas asaxavs, risTvisac morlim<br />

erT-erTi samxreTafrikuli turistuli saagentos<br />

sareklamo posteri gamoiyena (1970). morli monotipurad<br />

dabeWdili "X"-iT akonkretebs naxatis sibrtyes,<br />

rac, amavdroulad, plakatis citatisTvis xazis<br />

gadasmadac aRiqmeba; amiT is sakuTar superrealistur<br />

maneras TviTonve uaryofs. mocemul SemoqmedebiT fazaSi<br />

is sul ufro uxeS zomebs mimarTavs, maT Soris –<br />

naxatis iluzionistur donezec, rac imiT gamoixateba,<br />

rom originali TiTqos gafleTil-danakuwebulad<br />

warmogvidgeba; agreTve - saxeldobr sagnobriv donezec,<br />

ris magaliTadac suraTSi CarWobili dana gvevlineba<br />

("ubedureba" - Disaster, 1972–1974). performansi<br />

da kolaJi an, SesaZloa, asamblaJic, naTels xdian imas,<br />

rasac hiperrealizmSi akribuli ferwera, anda popartSi<br />

seriuli produqciebi, moaqcevs CrdilSi: imas,<br />

rom namuSevari - iqneba es fotosuraTi, posteri, wignis<br />

yda, supis kolofi Tu konservis qila - xelovnebis<br />

am mimarTulebis amosaval wertilad Readymade-s aqcevs.<br />

fotografiuli realizmi<br />

mokvecili indeqsurobis niSniT<br />

1972 wels kaselis axali galereis qveda sarTulze<br />

gamarTul, harald zemanis mier kurirebul, gamofenaze<br />

"documenta 5" naCvenebi iqna im mimdinareobis mravali<br />

warmomadgenlis namuSevrebi, romelsac gamofenis<br />

201


organizatorebma "fotografiuli realizmi" uwodes;<br />

eseni iyvnen jasper jonsi, riCard artSvageri, Cak<br />

qlouzi, gerhard rixteri, ralf goingzi, duein hensoni,<br />

franc gertSi da malkolm morli; amiT aRiarebul<br />

iqna xelovanTa am jgufis Semoqmedebis TviTmyofadi<br />

manera. Jan-kristof amanma katalogSi am mimdinareobisTvis<br />

damaxasiaTebeli eqvsi kriteriumi daasaxela:<br />

1. rixteris msgavs SemTxvevaSi, fonad TiTqmis mudam<br />

fotosuraTi an diapozitivia gamoyenebuli;<br />

2. tradiciul kompozicias cvlis suraTis siRrmeSi<br />

proecirebuli fotografiuli fonis arCevani;<br />

3. xelwera, rogorc ganmasxvavebeli niSani, sruliad<br />

gamoiricxeba;<br />

4. asaxuli sagani originalis (fonis) Sesabamisad,<br />

zustad aris gamosaxuli;<br />

5. motivebi mTlianad xelovanisa da misi garemocvis<br />

yoveldRiuri cxovrebidan aris nasasxebi;<br />

6. fotografiuli foni damxmare saSualeba ki<br />

ara, sagangebod SerCeuli amosavali mdgomareobaa suraTis<br />

suraTisTvis (am konteqstSi eqstremalurad<br />

JRers rixteris gamonaTqvami: "fotosuraTi ferweris<br />

damxmare saSualeba ki ar aris, aramed, piriqiT, ferweraa<br />

damxmare saSualeba ferwerulad Seqmnili fotosTvis")<br />

10 .<br />

ramdenadac gonivruli da gabeduli nabijia katalogSi<br />

amgvari kriteriumebis Camoyalibeba, imdenadve<br />

ueWvelia faqti, rom, Tundac im saSualebis gamo, romlebiTac<br />

maTi formulireba moxda, isini ver uZlebs<br />

seriozul gadamowmebas. Tundac – imas, Tu ramdenad<br />

zustad gamoxatavs aucilebel mxatvrul maneras sityva<br />

"zustad". aseve, morlis badis meTodi, uSualo<br />

202


gadatanas rom uaxlovdeba, ara mxolod gviCvenebs sizustis<br />

mTel SesaZlo diapazons, aramed – funjis odnav<br />

uxeSi monasmis SemTxvevaSi – eqspresiul Jestsac<br />

ar gamoricxavs; igive SeiZleba iTqvas sxva mxatvruli<br />

manerebis Sesaxeb, romlebic fotosuraTis msgavsad axdens<br />

tiloze originalis proecirebas.<br />

originalad fotografiis amorCevas is upiratesoba<br />

aqvs, rom fotosuraTebi ara mxolod istoriulad<br />

iZleva gamomsaxvelobis sruliad axal saSualebebs,<br />

aramed, Tuki maT niSnebad miviCnevT, niSnisa da<br />

gamosaxulebis statusebis Sesaxeb diskusiaSi saukeTeso<br />

nimuSad gamodgeba. Carlz s. pirsi erTmaneTisgan<br />

ganasxvavebs "ikonur" niSnebs, romlebic TavianT referents<br />

msgavsebiT ukavSirdeba, "indeqsurs", romlebic<br />

garegnulad imave efeqts qmnis, rasac – referenti<br />

(rogorc kvamli da orTqli) da – "simbolurs", romlis<br />

kavSiri referentTan konvenciuria. fotografias<br />

pirsi TviTonve miakuTvnebs indeqsur niSnebs. rolan<br />

barti mas kvaldakval mihyveba, rodesac, fotografiiT<br />

dakavebuli adamianebis SesaZlo manipulaciaTa Soris,<br />

upiratesobas arc Cabnelebul oTaxSi gamJRavnebas,<br />

arc kameris damontaJebas, obieqtivs, perspeqtivas,<br />

SuqCrdilsa Tu ekrans aniWebs, aramed – fotoqa-<br />

Raldze qimiuri reaqciis meSveobiT sinaTlis talRebis<br />

uSualo gavlenas. amgvarad, barti im daskvnamde<br />

midis, rom fotografiis Zireul princips xelovneba<br />

an komunikacia ki ara, referencia warmoadgens. is faqti,<br />

rom fotografia, misi cifruli reproducirebis,<br />

sayovelTao gavrcelebisa da survilisamebr Secvlis<br />

epoqaSi dokumentaciis kidev ufro arasando sa-<br />

Sualebad iqca, vidre – retuSis dros, bevrs verafers<br />

aklebs am principuli xedvis damajereblobas. Tuki<br />

203


adre Camera obscura da fotokamera Tvalis models warmoadgenda,<br />

- fiziologi helmholcisTvis maSinac ki<br />

aSkara iyo xelsawyoebTan SedarebiT am organos teqnikuri<br />

nakluloba (brma laqebi, ferTa gafantva, dazolili<br />

Crdilebi), - axla suraTis cifruli kodireba<br />

da proecireba mxedvelobis procesis modelad aris<br />

warmodgenili, miuxedavad sruliad gansxvavebuli gavlenisa<br />

da organizebisa. suraTis damuSavebis cifrulad<br />

gavrcobilma SesaZleblobebma wesiT im zRvarze<br />

unda migviTiTos, rasac rolan barti xelovnebasa da<br />

fotografias Soris avlebs. "naTel oTaxSi" gamoTqmuli<br />

misi mosazrebebi xom mogonebebis fotografiasa<br />

da istoriul fotografias ukavSirdeba da "studium"-<br />

is (codnis) da "punctum"-is (mimzidveli detalis) cnebebiT,<br />

upirveles yovlisa, nanaxi fotografiebiT mogvril<br />

sakuTar STabeWdilebas uRrmavdeba; amasTan, "punctum"<br />

SeiZleba gavigoT, rogorc realobis swored is<br />

gansaxiereba, ramac mnaxvels fotosuraTisadmi interesi<br />

unda aRuZras, maSin, rodesac, valter beniaminis<br />

mier "fotografiis mcire istriaSi" gamoTqmuli Tvalsazrisis<br />

Tanaxmad, codna xdis SesaZlebels fotosuraTebis<br />

wakiTxvas, gaSifrvasa da istoriul indeqsad<br />

miCnevas.<br />

axali paradigmis saxiT indeqsurobis instalirebas<br />

cdilobs amerikeli xelovnebaTmcodne rozalind<br />

i. krausi. mas Semohyavs lingvistika da lakani da, Tavisi<br />

Tanamoazreebis, hol fosterisa da benjamin baClos<br />

msgavsad, modernizmis im formalistur xedvas emijneba,<br />

ufrosi Taobis mkvlevrebma rom Camoayalibes. indeqsurobasTan<br />

dakavSirebul Tavis narkvevSi "Notes on<br />

the Index I + II" krausi amosaval wertilad iRebs mxatvrul<br />

fotografias (men rei) da sinaTlis fizikuri ana-<br />

204


eWdis saxiT ukavSirebs mas marsel diuSanis Readymadeebs,<br />

romlebic mas miaCnia subieqturi saavtoro xelovnebidan,<br />

romelic arasodes Tavisufldeba eqspresiuli<br />

niSnebisgan, paradigmaTa namdvil gadasvlad obieqtur<br />

SemoqmedebaSi. 1970-iani wlebis xelovnebis mravalsaxovnebasTan<br />

dakavSirebiT krausi aseT kiTxvas<br />

svams:<br />

"magram koleqtiuri stilis ararseboba gana WeSmariti<br />

gansxvavebulobis niSania? iqneb, yvela es garemoeba<br />

sul sxva raRacis maniSnebelia?" 11<br />

vito akonCis 1973 wels Sesrulebul videonamuSevarTan<br />

dakavSirebiT, romelsac "Air Time" ("airis dro")<br />

ewodeba da romelic avtors sarkis sakuTar anarekl-<br />

Tan saubarSi warmogvidgens, krausi ixsenebs "shift"-is<br />

(gadaadgilebis) iakobsoniseul lingvistur kategorias,<br />

romelsac piris nacvalsaxelebic miekuTvneba;<br />

lingvistis azriT, am ukanasknelT mxolod imitom<br />

aqvT azri, rom azrs icvlian, "carielebi" arian da mosaubres<br />

gansxvavebuli SinaarsiT maTi gamoyeneba Seu-<br />

Zlia. imave naSromSi krausi moixseniebs lakaniseul<br />

"sarkis stadias", romelsac eqvsidan Tvramet Tvemde<br />

Cvili bavSvebi miekuTvnebian. imgvar saganTan sakuTari<br />

Tavis gaigiveba, romelic pirveladi gaucxoebis gamo<br />

gareSed aRiqmeba, lakanisTvis "warmosaxviTis" safuZvels<br />

warmoadgens, maSin, rodesac enaTmecnierebas<br />

preeqsistenciur CarCo-garemoebebTan uwevs dapirispireba<br />

da amiT istoriul ganzomilebas, - "simboluris"<br />

safuZvels - uxsnis gzas. raTa simboluris mniSvnelobis<br />

wvdoma gaxdes SesaZlebeli, Cvili bavSvisTvis,<br />

romelic sarkis win aRmoCndeba, aucilebelia, iqve iyos<br />

mesame pirovneba, romelic identifikacias gauadvilebs<br />

da amdenad ganaxorcielebs "triangulacias",<br />

205


ac warmosaxviTis, simbolurisa da realuris erTur-<br />

Tisgan gansxvavebas gulisxmobs; am cnebebs Seesabameba<br />

"suraTi", "signifikati" da "signifikanti".<br />

hol fosteri "realuris dabrunebaSi" agreTve<br />

saubrobs lakanis "shift"-ze, Tanamedrove xelovnebisTvis<br />

damaxasiaTebel iseT gadaadgilebaze, gansakuTrebuli<br />

simkveTriT sindi Sermenis SemoqmedebaSi rom iCens<br />

Tavs. is am azrs lakanis "fsiqoanalizis oTx Zireul<br />

cnebaSi" Camoyalibebul sam sqemaze dayrdnobiT<br />

aviTarebs. pirveli sqema - obieqti - suraTi/xati - geometriuli<br />

wertili - "gvaxsenebs optikas, romelic operatiuli<br />

montaJis dros gamoiyeneba da romlis drosac<br />

Tavdayira gadabrunebuli perspeqtivis gamoyeneba<br />

xdeba. 12 "<br />

obieqti suraTi/xati geometriuli wertili<br />

sinaTlis ekrani tablo<br />

wertili<br />

lakanis xatovani metyvelebis Tanaxmad, perspeqtivis<br />

gadabrunebisas mayurebeli mzeris obieqti xdeba<br />

da sabolood TviTon iqceva suraTad. am poziciis<br />

nimuSad hol fosteri sindi Sermenis Film Stills-iT Sesrulebul<br />

adrul namuSevrebs asaxelebs: "1975-1982<br />

wlebis adreul namuSevrebSi, Standfotos-Ti dawyebuli,<br />

fonis proeqciebiT, Centerfolds-iT da ferTa cdebiT dam-<br />

Tavrebuli, SermanisTvis suraTis arss subieqti warmoadgens.<br />

[...] marTalia, misi subieqtebi xedaven, magram<br />

206


isini, upirveles yovlisa, TviTon iqcevian xedvis obieqtebad."<br />

13<br />

meore sqema, sinaTlis punqti - ekrani - tablo, lakanis<br />

Tanaxmad, suraTis punqtSi ganTavsebul subieqts<br />

saSualebas aZlevs, dainaxos sinaTlis punqtSi arsebuli<br />

obieqti; mas ekrani icavs, winaaRmdeg SemTxveva-<br />

Si, realurTan Sexeba daabrmavebda. ekrani, rogorc<br />

laqa, faravs ori koncentruli wrisagan Semdgari lakaniseuli<br />

ilustraciis centrs. lakani imowmebs moris<br />

merlo-pontis "aRqmis fenomenologias", sadac<br />

laparakia sinaTlis iseT eqsperimentebze, dabrmavebis<br />

efeqts rom qmnis, romlis drosac momcro ekrani<br />

saSualebas iZleva, davinaxoT sinaTlis sxiviT dafaruli<br />

obieqti; Semdeg lakani ganagrZobs: "ltolvas-<br />

Tan mimarTebaSi realoba mxolod da mxolod marginaluria"<br />

14 . fosteris azriT, am SemTxvevas Seesabameba<br />

sindi Sermenis Sua periodis (1987-1990) namuSevrebi -<br />

modebis fotografiebi, zRapris ilustraciebi, xelovnebis<br />

istoriasTan dakavSirebuli portretebi da katastrofebis<br />

amsaxveli suraTebi. unda iTqvas, rom is<br />

ver axerxebs meore fazis pirvelisgan arsebiTad gamijnvas,<br />

sxvaTa Soris, imis gamoc, rom gaugebrad JRers<br />

misi mtkiceba, rom xelovani "uaxlovdeba suraTis ekrans,<br />

mis reprezentaciul repertuars".<br />

mzera suraTi/xati warmodgenis<br />

ekrani subieqti<br />

207


lakanis mesame sqema pirvel or sqemas erTmaneTs<br />

afarebs, ris Sedegadac suraTi/xati da ekrani SuaSi<br />

eqceva, marjvniv warmosaxvis subieqi aRmoCndeba, marcxniv<br />

ki - mzera. "mxolod subieqti - adamianuri subieqti,<br />

swrafvisa da survilis matarebeli, romelic,<br />

saboloo jamSi, adamianis arsTan igivdeba, cxovelisgan<br />

gansxvavebiT, mTlianad ar eqvemdebareba am SeboWilobas.<br />

is gansakuTrebulad gamoirCeva. riT? imiT,<br />

rom ekranis funqcias mTliani sistemidan gamohyofs<br />

da mas eTamaSeba. marTlac, adamians niRbiT TamaSi xelewifeba;<br />

ekrani ki am SemTxvevaSi Suamavlis funqcias<br />

asrulebs" 15 . niRbiT TamaSi mzeris asxletas, aridebas<br />

unda niSnavdes, im mzerisa, rogorc is lakans esmis:<br />

rogorc gaumaZRari, xarbi Tvalis boroti da saSiSi<br />

mzera. lakanis TqmiT, ekranma mzera unda moarjulos<br />

da far-xmali daayrevinos. am Sualeduri instanciis<br />

gauqmebis, ekranis gaxleCis SemTxvevaSi, realuri Tavis<br />

qaosur, uformo arss gamoavlenda. pop-artic, romelsac<br />

fosteri siurealizmis perspeqtividan udgeba,<br />

gansakuTrebiT endi uorholiseuli "ubedurebis" seria<br />

da sxva, uaxlovebs fosteris msjelobas lakanis<br />

sizmris Teoriasa da bartis "punctum"-s. am SemTxveva-<br />

Si, swored "silkscreens" axdens lakaniseuli ekranis rRvevas.<br />

duein hensonisa da jon de andreas figurebis xelovnuroba,<br />

misi azriT, iluzionizmis iseT dones aRwevs,<br />

rom isini realurTan SexebaSi Sedis: "es xelovneba<br />

Segnebulad imasve sCadis, rasac siurrealizmi gaucnobiereblad<br />

akeTebda: iluzionizmi realuris zRvramde<br />

mihyavs. aq iluzionizmi moCvenebiTi fenebiT ki<br />

ar faravs realurs, aramed, piriqiT, ucnauri, SemaSfoTebeli<br />

sagnebis CvenebiT aSiSvlebs mas [...]" am strategiis<br />

gverdiT is meore strategias ayenebs, romel-<br />

208


ic ufro pirdapiri gziT aRwevs mizans: "meore gza pirvelis<br />

sawinaaRmdegoa, Tumca, imave mizniskenaa mimarTuli:<br />

is uars ambobs iluzionizmze, ufro swored<br />

ki – obieqtisa da mzeris nebismier sublimaciaze, raTa<br />

gamoixmos realuri, rogorc aseTi" 16 .<br />

am meore strategiis nimuSad fosters swored sindi<br />

Sermenis namuSevrebi miaCnia. marTalia, fosteri<br />

aqac konvenciebis da, aqedan gamomdinare, formebis enis<br />

warmoqmnis garduval safrTxes xedavs, gansakuTrebiT,<br />

"kodirebuli eqspresionizmis" SemTxvevaSi, magram<br />

realuris gamoaSkaravebis principul SesaZleblobaSi<br />

mainc ar epareba eWvi.<br />

mixael fridi naSromSi "ratom iZens fotografia<br />

rogorc xelovneba iseT mniSvnelobas, rogoric arasodes<br />

hqonia" gamoTqvams azrs, rom "Sermenis namuSevrebisadmi<br />

miZRvnili vrceli kritikuli literatura<br />

metwilad gadaWarbebulad Teoriulia", xolo am xelovanis<br />

mier Seqmnili Film Stills jer kidev "xelovneba<br />

da obiqturoba"-Si Camoyalibebuli sakuTari cnebis -<br />

antiTeatraluroba xelovnebaSi - ganxorcielebad<br />

miaCnia: "miuxedavad im faqtisa, rom is TiTqosda kameris<br />

win "msaxiobobda", [...] Sermeni, amave dros, erideboda<br />

emociis gamoxatvas da iseT scenebs, romelic mayurebels<br />

SeiZleba, am sityvis uaryofiTi gagebiT, Teatralurad<br />

moCveneboda" 17 . rogorc wignis saTauri<br />

ityobineba, frids, bartisgan gansxvavebiT, arc is uWirs,<br />

rom fotosuraTebi CarCoSi Casmul da kedelze<br />

Camokidebul xelovnebis nimuSebad gaasaRos 18 (is maT<br />

XVII-XVIII saukuneebis ferwerul tiloebs upirispirebs),<br />

fotosuraTis arc filmis Janridan gamomdinare<br />

gaanalizeba miaCnia problemad, ris motivaciasac Sermenis<br />

Stills-is garda hiroSi sugimotosa da jef holzis<br />

209


namuSevrebiTac axdens (es ukanaskneli Tavis Catalogue<br />

raisonné-Si fotosuraTebs or kategoriad anawilebs:<br />

"dokumenturi" da "kinematografiuli"). mxatvruli<br />

fotografiis mzardi gavrcelebis pirobebSi frids<br />

miaCnia, rom realizmisa da modernizmis urTierTdamokidebulebis<br />

mravali miseuli Tema axleburad aris<br />

wamoWrili. igi mTel Tavs uTmobs bartis "punctum"-<br />

s, romelic, misi azriT, mxolod daudgmel fotosuraTebSia<br />

SesaZlebeli. fridi cdilobs, sakuTari "fu-<br />

Zemdebluri kritikuli teqsti "xelovneba da obieqturoba"<br />

bartis "patara wignTan" SesabamisobaSi moiazros.<br />

"punctum"-s igi ukavSirebs marsel prustis SegrZnebebs,<br />

romlebic gaucnobiereblad iwvevs mZafr mogonebas,<br />

miuxedavad imisa, an iqneb swored imis gamo,<br />

rom barti am kavSirs uaryofs, amtkicebs ra, rom fotosuraTis<br />

naxvisas ara mogonebaTa aRZvras, aramed<br />

iseTi sinamdvilis danaxvas elis, romelic odesme realurad<br />

arsebobda. rac Seexeba Tomas dimendis fotosuraTebs,<br />

isini, fridis azriT, xelovanis intenciebiT<br />

aris "damsuyebuli". saamisod aucilebel winapirobad<br />

is miaCnia, rom xelovnebis nimuSs dimendis mier Seqmnili<br />

samganzomilebiani sivrciTi modelebi ki ara,<br />

swored es fotosuraTebi warmoadgens. fotoqaRaldze<br />

modelebisa da ganaTebis dafiqsireba, rogorc<br />

Cans, fridisTvis sakmarisia saimisod, rom yvelanairi<br />

SemTxveviToba sabolood gamoiricxos. sakmaod gaugebaria,<br />

Tu ratom ar SeiZleba gamofenaze gatanili<br />

modeli Camoscildes realobas (Tundac, masStabis,<br />

kvarcxlbekisa Tu sxva ramis meSveobiT) da ratom uaxlovdeba<br />

isini realobas mxolod da mxolod maTi samganzomilebianobis<br />

gamo (es garemoeba xom xelovnebad<br />

qandakebis miCnevasac gaarTulebda).<br />

210


simbolos niSniT enis filosofiis<br />

konvencionalizmi<br />

enis filosofiis sferoSi 1970-iani wlebis amerikaSi<br />

Cndeba xelovnebis kritikuli Teoria, romlis Tanaxmadac<br />

xelovnebas principulad ar SeuZlia realobis<br />

asaxva. arTur k. danto naSromSi "xelovnebis dasasrulis<br />

Semdgom" ambobs:<br />

"modernis epoqa maSin dasrulda, rodesac SeuZlebeli<br />

gaxda xelovnebis nimuSebsa da ubralo realur<br />

obieqtebs Soris grinbergis mier aRmoCenili dilemis<br />

artikulireba ara mxolod vizualuri cnebebiT, da materialurma<br />

esTetikam garduvalad dauTmo Tavisi<br />

adgili mniSvnelobis esTetikas. es ki, Cemi TvalsazrisiT,<br />

popis dabadebasTan erTad moxda" 19<br />

danto, marTalia, aRiarebs Tanamedroveobis materialistur<br />

esTetikas, romlis Tanaxmadac, magali-<br />

Tad, Sav-TeTri suraTi konkretuli sagnis, "suraTis",<br />

saxiT ise konkretdeba, rom sakuTari Tavis garda aRarafers<br />

aRniSnavs da, amdenad, Readymade-Si aRwevs srulyofas.<br />

masTan dakavSirebuli xelovnebis industriisa<br />

da instituciebis gansazRvrebis Zalas danto ar aTavisuflebs,<br />

magram amasTan Tvlis, rom xelovnebasa da<br />

realobas Soris zRvari gadalaxuli an sulac waSlilia.<br />

imis Taobaze, Tu rogor Semofarglavs sakuTar<br />

Tavs realoba, danto ar msjelobs, magram, rogorc<br />

Cans, swored amaze metyvelebs is naSromebi, romlebic<br />

man materialistur esTetikas miuZRvna.<br />

nelson gudmeni "xelovnebis enebSi" msgavsebisadmi<br />

sruliad sxvagvar damokidebulebas gamoTqvams. is<br />

uaryofs mis im funqcias, romelic niSnebs maT ref-<br />

211


erentebTan akavSirebs, riTac calsaxad gamoricxavs<br />

pirsiseuli niSnebis klasifikaciis erT-erT Semadgenels:<br />

"faqti isaa, rom ama Tu im sagnisa Tu movlenis aRsaniSnavad<br />

suraTi mis simbolod, aRmniSvnelad unda<br />

iqces, mas unda miemarTebodes; da am mimarTebiTi kav-<br />

Siris Sesaqmnelad aranairi msgavseba ar kmara. [...] "mar-<br />

Tali suraTi sagnis zedmiwevniT erTguli asli unda<br />

iyos", - amgvari mtkiceba uaRresad gulubryvilod mimaCnia.<br />

radgan Cem winaSe arsebuli sagani mamakacia, adamiani,<br />

uricxv atomTa gundi, ujredebis kompleqsi, qu-<br />

Cis mevioline, megobari, SeSlili da kidev ra aRar[...]<br />

Tuki es yovelive mocemuli sagnis arsebobis variantebia,<br />

maSin ar arsebobs misi asaxvis erTaderTi varianti;<br />

yvelas erTdroulad ki ver avsaxav. da, romc SevZlo,<br />

- rac ufro kargad gamomiva es, miT ufro Sors iqneba<br />

Sedegi realuri sagnisagan" 20 .<br />

"warmosaxviTis", "realurisa" da "simboluris"<br />

triadasTan signifikantTa SesaZlo mimarTebaze fiqri<br />

unda ganxorcieldes simboluris sferoSi, romelic<br />

istoriulad da kulturulad aris windawin gapirobebuli,<br />

magram enis filosofosi gudmeni kidev<br />

erT SezRudvas iTxovs: niSanTa pirsiseuli klasifikaciidan<br />

- "xati", "indeqsi", "simbolo" - is mxolod ukanasknels<br />

miiCnevs gamarTlebulad, Tumca aRiarebs,<br />

rom yvela maTgans SeuZlia, konvenciis wyalobiT, sruliad<br />

gansxvavebul rames aRniSnavdes, maSasadame, ara<br />

mxolod xelovnebis nimuSebisgan iTxovs, rom isini<br />

raRacis aRmniSvneli iyon, aramed TviT mniSvnelobisgan<br />

moelis, gansazRvrebis Tu Cveulebis wyalobiT, ra-<br />

Rac aRniSnos. enobriv mniSvnelobaze yuradRebis gamaxvilebasTan<br />

erTad TvalSi gvecema agreTve erTgvari<br />

212


kategoriuli esencializmi, gudmenis argumentacia<br />

amJravnebs aRqmulis Sesaxeb codnas (atomTa gundi,<br />

ujredTa kompleqsi...); amgvarad, suraTisa da masze<br />

aRbeWdili sagnis Sesaxeb diskusia imTaviTve gansxvavebul<br />

mimarTulebas iZens, vidre – im SemTxvevaSi, roca<br />

amosaval wertilad zedapirTa kontinuumis Sesaxeb<br />

fenomenologiuri gansjaa aRebuli.<br />

jer kidev ervin panofski ganixilavda sworxazovan<br />

perspeqtivas, rogorc simbolur sistemas.<br />

"radgan usasrulo, statikuri da homogenuri,<br />

mokled rom vTqvaT, wminda maTematikuri sivrcis struqtura<br />

fsiqofiziologiuri sivrcisas upirispirdeba"<br />

21 .<br />

gudmeni masxrad igdebs im Tvalsazriss, romelic<br />

perspeqtiul asaxvas perspeqtiul aRqmasTan aigivebs<br />

da msgavsebas suraTisa da masze gamosaxuli sagnidan<br />

gamomavali sinaTlis sxivebiT asabuTebs, erTurTs<br />

srulad rom emTxveva. aRqmulis enobrivi konotaciidan<br />

is gadadis aRbeWdilis denotaciaze, romelic<br />

misTvis aseve enobrivad, e. i. simbolur-konvenciurad,<br />

an, Sesabamisad, gansazRvrebiT aris fiqsirebuli. iluziis<br />

xarisxSi, anu imis albaTobaSi, rom suraTze asaxuli<br />

TviT suraTSi agvereva, gudmeni ver xedavs realizmis<br />

gradaciis SesaZleblobas. am Tvalsazriss, mar-<br />

Talia, is upiratesoba eqneboda, rom fiqciis elementebi<br />

(rogorc, magaliTad, calrqiani cxenebi) realur<br />

sagnebs gautoldebodnen, magram amiT sinamdvile-<br />

Si mxolod ama Tu im simboluri enis gavrceleba da<br />

moxerxebuloba Sefasdeboda.<br />

"swored aq Zevs, Cemi azriT, realurobis sacdeli<br />

qva: ara informaciis raodenobaSi, aramed – im simsubuqeSi,<br />

romliTac es informacia moedineba. es ki ima-<br />

213


zea damokidebuli, Tu ramdenad stereotipulia asaxvis<br />

modusi, ramdenad farTod gamoiyeneba mis mier Semotanili<br />

gansazRvreba-iarliyebi. realizmi pirobi-<br />

Tia; mas ganapirobebs reprezentaciebis is sistema, romelic<br />

ama Tu im mocemul epoqaSi mocemuli kulturisa<br />

Tu pirovnebisTvis normas warmoadgens" 22 .<br />

gudmenis Tvalsazrisi siRrmiseulad gansxvavdeba,<br />

Tundac, iseTi moazrovnis Tvalsazrisisgan, rogoric<br />

fukoa: is ar iTvaliswinebs kategoriebze damyarebul<br />

reprezentaciebis sistemasTan Tanamedroveobis<br />

aranair gansakuTrebul ganxeTqilebas, aramed saubrobs<br />

mxolod da mxolod kulturidan gamomdinare<br />

droSi gangrZobil cvalebadobaze ara mxolod stilisa,<br />

aramed – interesebsa da Cvevebze dafuZnebuli im<br />

kategoriebisa, romlebic referentebs avlens. am Tvalsazrisis<br />

fonze azrs kargavs yovelgvari saubari<br />

konkretizebis Sesaxeb - iqneba es arareprezentirebadi<br />

abstraqcia Tu, rogorc Readymade-is SemTxvevaSi,<br />

TavisTavad sagnis wardgineba. SesaZloa, gudmenTan am<br />

konkretizebas yvelaze metad "egzemplifikaciis" cneba<br />

uaxlovdebodes, ris magaliTebadac SeiZleba davasaxeloT<br />

wiTeli asoebiT dabeWdili sityva "wiTeli"<br />

anda mkeravis mier gamoyenebuli qsovilis qarga. aq<br />

xdeba garkveuli, - magram ara yvela, - niSan-Tvisebis<br />

gaTvaliswineba da, amavdroulad, simbolos meSveobiT<br />

maTi gadmocemac. gudmenis enaze egzemplifikacia dauflebasa<br />

da mimarTebis damyarebas niSnavs. am dros<br />

mniSvneloba eniWeba sagnis ara srulyofilad Cvenebas,<br />

aramed – iseTi konkretuli, cnebis Semqmneli niSnebis<br />

Cvenebas, romlebsac simboloebi Seicavs da romelTa<br />

logikuri urTierTmimarTebis gadmocema ara mxolod<br />

notaciis sistemebiT aris SesaZlebeli (partiturebi,<br />

214


diagramebi da a. S.), aramed aseve – rukebiTac, rogorc<br />

– marSalis kunZulebis macxovrebelTa mier Seqmnili<br />

"xelovnebis nimuSis" SemTxvevaSi, romelsac gudmeni<br />

asaxelebs ilustraciis saxiT: masze niJarebiT kulZulebia<br />

moniSnuli, bambukis ReroebiT - qaris mimarTulebebi<br />

da wylis dinebebi, rac savsebiT eTanxmeba mis<br />

konvencionalistur devizs: yvelafers SeuZlia yvelafris<br />

reprezentireba.<br />

amgvari gagebiT, suraTebi da qandakebebic notaciaTa<br />

Tu simboloTa sistemebia, oRondac isini im gansakuTrebuli<br />

simWidroviT gamoirCeva, romlis farg-<br />

215


lebSic ar xdeba yvelafris reprezentacia da denotacia<br />

da romelic SeiZleba davaxasiaToT, rogorc "eqspresiuli".<br />

swored amis safuZvelze u. j. T. miCeli da<br />

sxva kritikosebi askvnian, rom "semiotika - mecniereba,<br />

romelic ganisazRvreba, rogorc "zogadi moZRvreba<br />

niSanTa Sesaxeb", gansakuTrebul sirTuleebs awydeba<br />

maSin, rodesac suraT-xatTa arsis aRwerasa da teqstsa<br />

da suraT-xats Soris gansxvavebis axsnas cdilobs"<br />

23 .<br />

leqsikuri maragis (leqsikonis) gansazRvrebebSi,<br />

e. i. dasaSveb simboloTa wyebebsa da formis Secvlil<br />

kanonebSi, romlebsac formalur enebsa da maTematikur<br />

gamoTvlebamde mivyavarT, ara mxolod konvencionalizmi<br />

hpovebs umZafres da savaldebulo formulirebas,<br />

aramed yalibdeba maTematikurad zusti, logikurad<br />

sxarti cneba gamosaxulebisa da daxarisxebisa<br />

(funqciebisa). simbolosa da msgavsebis urTierTmimarTebisas<br />

sainteresoa is, rom logikuri kavSirebi<br />

anu formebi aucileblad rodi Semoifargleba erTaderTi<br />

movleniTa Tu suraTiT. ernest neijeli da jeims<br />

niumeni TavianTi "giodelis dasabuTebis" SesavalSi<br />

maTematikuri mniSvnelobis cnebis gansamartad moixsenieben<br />

papiusis Teoremasa da mis dualur Sesabamisobas,<br />

rac Cvens mocemul konteqstSi mSvenivrad asabuTebs<br />

imas, rom Sesabamisobebi, romlebic erTurTs<br />

(simboluri gansazRvrebis wyalobiT) logikurad em-<br />

Txveva, erTmaneTisgan garegnuli iersaxiT gansxvavdeba.<br />

216


"a) gviCvenebs papiusis Teoremas: Tu A, B, C warmoadgens<br />

sam nebismier gansxvavebul wertils I wrfeze,<br />

xolo A’, B’, C’, aseve, nebismieri sami wertilia II wrfeze,<br />

maSin wrfeTa wyvilebiT AB’ da A’B, BC’ da B’C, CA’<br />

da C’ gansazRvruli wertilebi R, S, T kolinearulia,<br />

e. i. isini III wrfezea ganlagebuli.<br />

b) warmoadgens pirveli nimuSis "dualur" Teoremas:<br />

Tu sami gansazRvruli wrfe A, B, C erTurTs I<br />

wertilSi gadakveTavs, xolo wrfeebi A’, B’, C’ - II we-<br />

217


tilSi, maSin AB’ da A’B, BC’ da B’C, CA’ da C’A gadakve-<br />

Tis wertilebiT gansazRvrul wrfeebs R, S, T eqnebaT<br />

saerTo wertili III.<br />

orive figuras erTi da igive "logikuri forma"<br />

aqvs, Tumca isini garegnulad absoluturad gansxvavdeba<br />

erTmaneTisgan" 24 .<br />

formaluri Sesabamisobebi gauwafavi TvalisTvis<br />

rTuli aRsaqmelia, magram Cemi martivi Tezis wvdoma<br />

advilia: saqme is gaxlavT, rom, Tuki, gudmeniseuli konvencionalisturi<br />

devizis Tanaxmad, yvelafers yvelaferi<br />

SeiZleba aRniSnavdes (am SemTxvevaSi, wrfeebi<br />

– wertilebs, wertilebi ki - wrfeebs), maSin xdeba mxolod<br />

logikur SesabamisobaTa gaTvaliswineba, rac<br />

TvalSisacem gavlenas axdens garegnul niSan-Tvisebebsa<br />

da msgavsebaze. magram mxolod onomatopoeziis gamo<br />

rodi miaweren poetTa utopiebi da stiliT dainteresebul<br />

ritorikosTa dialeqtika enas mimarTebiTobis<br />

SesaZleblobebs, romlebic bevrad ufro axlos aris<br />

sarkis anareklsa da struqturul msgavsebasTan, imis<br />

konkretul realizebasTan, ris Sesaxebac aris saubari,<br />

vidre amas konvencionalistebi aRiareben. amis<br />

formulirebas Zalze STambeWdavad axdens Teodor<br />

adorno "negatiur dialeqtikaSi", roca nominalizms<br />

akritikebs:<br />

"Tvals namdvilad ver davxuWavT nominalizmis<br />

mier ritorikis gamudmebul uaryofaze, mis mtkicebaze,<br />

TiTqos saxeli moklebuli iyos yovelgvar msgavsebas<br />

imasTan, rasac is gansazRvravs; amas ritorikuli<br />

momentis win wamoweviT ver SevepaeqrebiT. dialeqtikas,<br />

romlis dasaxelebac niSnavs enas, rogorc azrovnebis<br />

organos, SesaZloa, gadaerCina kidec ritorikuli<br />

momenti: srul indiferentulobamde mieax-<br />

218


loebina erTmaneTTan sagani da gamoTqma. [...] aman STaagona<br />

fenomenologia, romelic, rogorc yovelTvis,<br />

Zalze gulubryvilod Seecada sityvaTa analizis gadamowmebas.<br />

ritorikul xarisxSi kultura, sazogadoeba<br />

Tu tradicia acocxlebs azrovnebas; wminda antiritorikuli<br />

momenti ukavSirdeba im sivelures, romlis<br />

iqiTac mTavrdeba samoqalaqo azrovneba" 25 .<br />

xelovnebis gamotovebuli obieqti moCvenebiT<br />

muzeumSi, rogorc erT wignze miniSneba<br />

moris blanSo muzeums ganixilavs, erTi mxriv, rogorc<br />

iseT adgils, saidanac gaZevebul iqna xelovnebis<br />

calkeuli nimuSebis sazogadoebrivi funqciebi (religiasa<br />

da politikaSi) da, amasTan erTad, TviT sicocxlec;<br />

meore mxriv, misTvis es aris adgili, romelsac<br />

swored im warmosaxviTi rolis TamaSi xelewifeba,<br />

rac xelovnebas, rogorc fiqcias, axasiaTebs. codnisa<br />

da, amasTan, produqciis saSualebebis ganviTarebaSi<br />

is, pol valerisa da valter beniaminis msgavsad,<br />

xelovnebis sruliad axali cnebis warmoqmnas xedavs,<br />

radgan xelovneba reproduqciis wyalobiT yvelasTvis<br />

xelmisawvdomia:<br />

"raTa uswrafesad gamovixmoT mogoneba, warmosaxviTi<br />

muzeumi, upirveles yovlisa, Semdegi faqtis gamomxatvelia:<br />

rom Cven vicnobT yvela im kulturaTa<br />

xelovnebas, romlebmac sakuTari Tavi xelovnebas miuZRvnes;<br />

rom mas praqtikulad da CvenTvis sakmaod moxerxebulad<br />

gavecaniT, ara idealuri codnis Sedegad,<br />

mxolod erTeulebs rom ekuTvnis, aramed – cocxlad,<br />

realurad da universalurad (reproduqciebi). [...]<br />

219


eproduqcia xelovnebis nimuSebs maTive masStabebs<br />

akargvinebs: miniatura grandiozul panoramad gardaiqmneba,<br />

fragmentebad danawevrebuli da sakuTar<br />

TavTan gaucxoebuli panorama sul sxva suraTad iqceva.<br />

fiqtiuri xelovneba? magram, rogorc Cans, xelovneba<br />

swored amgvari fiqcia gaxlavT" 26 .<br />

Tuki reproduqcias am aspeqtiT ganvixilavT, amiT<br />

hiperrealisturi meTodebic moiazreba. laparakia xelovnebis<br />

sruliad sxvagvar ametyvelebaze, - igulisxmeba<br />

ara xelovnebis cnobili nimuSebi, rogorc metyveleba,<br />

ena, aramed laparakia enis inteleqtualur nimuSze,<br />

romelic iseT xelovnebad gvevlineba, sakuTar<br />

Tavs rom uaryofs, rodesac marsel brudTersi rene<br />

magritTan dakavSirebul Tavis proeqtSi "muzeumi,<br />

rogorc xelovnebis obieqti" miuTiTebs miSel fukos<br />

wignze "es ar gaxlavT Cibuxi": am wigniT, rogorc obieqtivirebadi<br />

realobis nawiliT, is, erTi mxriv, acxadebs<br />

sakuTar koncepcias "es ar gaxlavT xelovnebis nimu-<br />

Si" da gviCvenebs mis masazrdoebel fesvebs, meore<br />

mxriv, agrZelebs xelovanis karieras, romelic imiT<br />

daiwyo, rom 1964 wels moawyo sakuTari lirikuli krebulis<br />

"ugunuri fiqrebi" gamofena: wignebi TabaSirSi<br />

Caayaliba ise, rom maTi wakiTxva SeuZlebeli gaxda. amiT,<br />

rogorc Cans, daamarcxa damwerloba, rogorc enis<br />

nawili da konvencionalur mimarTebaTa sistema.<br />

"obieqtivaciis am axalma formam Tavi maSin iCina,<br />

rodesac man wignis darCenili egzemplarebi TabaSiris<br />

garsSi moaTavsa, riTac uerTdeba semantikuri destruqciis<br />

process, rakiRa saSualebas aRar gvaZlevs,<br />

gadavSaloT da wavikiTxoT wigni. poeziis semantikuri<br />

da leqsikuri ganzomilebis umaRlesi uaryofa, amave<br />

220


dros, paradoqsulad moicavs plastikurobasa da Tavad<br />

artefaqts" 27 .<br />

fukos wignis samuzeumo eqsponatad warmodgenis<br />

aqti wigns ubrunebs mis semantikur funqcias da wakiTxvadobas,<br />

TiTqos brudTerss am mxatvarTan mimar-<br />

TebaSi sakuTari SemoqmedebiTi Tauraqtis dabrunebac<br />

ganezraxos. fukos wignis xsenebiT mas igi obieqtTa<br />

sferoSi gadahyavs da, amave dros, mis wasakiTxad mogviwodebs.<br />

TviT fukos wignSi ki saubaria swored obieqtis,<br />

formisa da dasaxelebis gansxvavebulobaze, rac<br />

magritis cnobili naxatis magaliTze mtkicdeba, romelsac<br />

wignSi gafarToebuli CarCo da suraTis sivrce-<br />

Si mofarfate kidev erTi Cibuxi aqvs damatebuli.<br />

maSasadame, aq laparakia realobas, gamosaxulebasa da<br />

enas Soris urTierTmimarTebaTa gadakveTaze.<br />

"arsebiTi is aris, rom enobrivi niSani da vizualuri<br />

gamosaxuleba erTbaSad arasodes aris mocemuli.<br />

isini mudam eqvemdebarebian erTgvar ierarqias,<br />

romelic am formidan diskurszea mimarTuli, anda,<br />

piriqiT, diskursidan – formaze. [pirveli principi...]<br />

meore principi, didi xnis manZilze rom ganagebda ferweras,<br />

amtkicebs msgavsebis faqtsa da reprezentaciis<br />

jaWvis mtkicebiT xasiaTs Soris eqvivalenturobas.<br />

rogorc ki figuruli asaxva ama Tu im sagans (an sxva<br />

figuras) daemsgavseba, ferweris TamaSSi imwamsve Semoipareba<br />

yovlad banaluri, TavisTavad cxadi, aTasjer<br />

ganmeorebuli da mainc mdumare fraza: "rasac aq xedavT,<br />

swored is aris, rac aris." arc aq aqvs didi mniSvneloba<br />

imas, Tu ra mimarTulebiT vrceldeba reprezentaciuli<br />

mimarTeba: miuTiTebs Tu ara mxatvroba<br />

im xilulze, rac mas gars akravs Tu TavisTvis sagangebod<br />

qmnis iseT uxilavs, romelic TviT mas hgavs. arseb-<br />

221


iTi is aris, rom msgavseba da mtkiceba erTurTisgan<br />

ganuyofelia" 28 .<br />

principebisa da kategoriuli ierarqiebis ngrevasTan<br />

erTad xdeba simbolur sistemaTa da mimarTebi-<br />

TobaTa erToblivi amoqmedeba, isini ambivalenturobas<br />

iZenen, radgan ukve gaurkvevelia, Tu ra ras ganasaxierebs.<br />

grafika cdilobs sakuTari farglebis gadalaxvas<br />

da CanacvlebiT (arev-dareviT) mimarTebisa da<br />

gaigivebis gaTanabrebas, imavdroulad ki, am mcdelobis<br />

Tematizeba uaryofis saSualebiT xdeba. fukom nawerisa<br />

da suraTisgan Semdgar naxatebSi yovelmxriv<br />

mosinja denotaciis yvela SesaZlebloba. pop-artis<br />

seriebSi fuko suraTis damaqvemdebarebeli sintaqsis<br />

gamomwvevi swrafvis Sesaxeb Tavisi Tezis dasabuTebas<br />

xedavs. Tezas, rogorc Cans, am seriebis garda, komiqsebidan<br />

amoRebuli da naratiul konteqsts mowyvetili<br />

ikonografiac amtkicebs. hiperrealistTa reproduqciebi<br />

yvelaze adre axorcieleben am Wrils, TamaSi<br />

iwyeba modelsa da naxats Soris ganxorcielebuli gadasvla-gadataniT,<br />

simboloTa sistemis statusi gansazRvrebas<br />

moklebuli rCeba. fotografiuli da sxva<br />

reproducirebadi modelebis (originalebis) miuxedavad,<br />

isini - fotograf-xelovanTagan gansxvavebiT -<br />

amowmeben teqnikuri kvlavwarmoebis unars; gegonebaT,<br />

amiT nawilobriv SeiZlebodes im Saravandis aRdgena,<br />

romlis dakargvasac acxadebs valter beniamini, TiTqos<br />

laparaki "simultanuri koleqtiuri recepciis"<br />

winaaRmdeg mimarTul gacnobierebul aqtze yofiliyos,<br />

risi unaric, beniaminis azriT, mxatvrobas ar gaaCnia.<br />

suraTic da aso-niSnebic TiTqos dawmendili anu<br />

izolirebulia, TavianTi funqciebisgan daclilia, ma-<br />

Sin, roca seriuli ganmeoreba mxatvruli reproduq-<br />

222


ciis TiTqmis mWvretelobiTi aqtiT wydeba. originali<br />

(modeli) meryeobs aRmoCenasa da fotografiul indeqsalurobas<br />

Soris da Riad tovebs sakiTxs imis Sesaxeb,<br />

SeiZleba Tu ara modelsa da hiperrealistur<br />

gamosaxulebas Soris arsebuli am struqturuli transformaciis<br />

sivrcidan kvlav davamyaroT kavSiri raRac<br />

gareganTan, winarestruqturul realurTan. ufro<br />

optimisturi Jargoni ecdeboda, asaxvis gamouyenebel<br />

cariel adgilebSi gamWvirvaloba daenaxa, arada, swored<br />

es adgilebi gvevlineba stilis Semqmnelad.<br />

223


224


SeniSvnebi esseebisTvis<br />

Targmani da poetika<br />

1<br />

"am borkilebis asxma niSnavs Tavisuflebas..." elen gardneri,<br />

2000, gv. 15. "sayvarels, dasawolad rom emzadeba" ("To<br />

his Mistress Gooing to Bed").<br />

2<br />

anTologiis saxelwodebaa Not to speak of the dog. 101 short<br />

stories in verse, London 2000 ("rom araferi vTqvaT ZaRlze.<br />

101 ambavi leqsad"). megobar qals ki bibiane hqvia.<br />

3<br />

hiumi xotbas asxams ufro adrindel, antikur poetebs da<br />

Civis elisabedis epoqis poetTa yalbi, gadapranWuli, arabunebrivi<br />

gamoTqmebis, kazmulobis, sityvaTa TamaSis<br />

gamo da yvela am naklovanebas jer kidev petrarkasTan<br />

poulobs. donis satirebs, marTalia, iumors uwonebs, magram<br />

mis TviTgamoxatvis maneras uxeSad miiCnevs (John<br />

Donne, The Critical Heritage, London, 2000, gv. 212 ff).<br />

4<br />

ser filip sidni (1554-86) - dedofal elisabedis epoqis<br />

erT-erTi pirveli poetTagani, cnobili Tavisi sasiyvarulo<br />

sinetebiT "astrofilosi da stela" da romansiT<br />

"arkadia", romlebsac mis sicocxleSi gamoqveyneba ar<br />

eRirsa.<br />

5<br />

sxvaTa Soris, amave dros, mxarSi edga irlandias inglisis<br />

ZalauflebasTan brZolaSi da qalTa mSvidobiani<br />

politikis winaaRmdeg gamodioda.<br />

6<br />

leqsebisa da qadagebebis garda (yvelaze cnobilia misi<br />

ukanaskneli qadageba "Deaths Duel or a Consolation to the Soule,<br />

Against the Dying Life, and Living Death of the Body" - "sikvdilTan<br />

brZola, anu sulis nugeSi, sicocxlis kvdomisa da sxeulis<br />

cocxlad sikvdilis winaaRmdeg") vgulisxmob mis sakmaod<br />

vrcel esseistur danatovars, maT Soris adreul<br />

"Paradoxes and Problems"-s, mokle Canawerebs, romlebSic qa-<br />

225


lis cvalebad xasiaTs amarTlebs, bunebas arasaimedo avtoritetad<br />

acxadebs, anda acxadebs, xorcieli faseulobebi<br />

suliers sjobso; agreTve, traqtats "iathanathos",<br />

romelSic amarTlebs TviTmkvlelobas garkveul garemoebebSi<br />

(im SemTxvevaSi, rodesac saqme pirad interesebze<br />

ufro mniSvnelovan sakiTxs exeba) da romlis yvelaze<br />

provokaciuli Teza gaxlavT is, rom iesomac TviTmkvleloba<br />

Caidina; da "Pseudo-Martyr", sadac is emijneba Tavis<br />

yofil religiur TanamoZmeTa (kaTolikeTa - mTargm.)<br />

TviTgvemisa da tanjvisken ltolvas da Tavs mefisa da<br />

anglikanuri eklesiis erTgul msaxurad acxadebs.<br />

7<br />

John Carey. John Donne, Life, Mind and Art, London, 1981.<br />

8<br />

Helen Gerdner (editor). John Donne, The Elegies and The Songs and<br />

Sonnets, Oxford 2000. erT-erTi leqsi, romlis auTenturoba<br />

gardners aeWvebs (garda leqsebisa "The Token" - "niSani"<br />

da "Self Love" - "sakuTari Tavis siyvaruli"), gaxlavT "Sapho<br />

to Philaenis" ("safo - filenidas"), romelSic safo xotbas<br />

asxams lesbosur siyvaruls. miuxedavad imisa, rom am<br />

leqss mniSvnlovan xelnawerebsa da donis pirvel gamocemaSi<br />

vxvdebiT, gardneri naklebad safuZvliani stilisturi<br />

argumentebis safuZvelze cdilobs daamtkicos,<br />

rom igi dons ar ekuTvnis (misi TqmiT, donisaTvis damaxasiaTebeli<br />

sityvaTa gameorebis meTodi aq metismetad<br />

Warbadaa gamoyenebuli), riTac uneblieT sul sxva crurwmenas<br />

amxels. msjelobas amgvari daskvniT amTavrebs:<br />

"Znelad warmomidgenia, dons lesboseli safos sasiyvarulo<br />

sneulebis asaxva hqonoda ganzraxuli". rakiRa donis<br />

leqsebi siyvarulis nairsaxeobaTa kvlevas waagavs, warmoudgenlad<br />

sulac ar mesaxeba is, rom is SeiZleboda lesbosuri<br />

siyvaruliTac dainteresebuliyo.<br />

9<br />

Sdr. T. s. eliotis recenzia "The metaphysical Poets", romelmac<br />

xeli Seuwyo inglisurenovan samyaroSi jon donis<br />

226


Semoqmedebis xelaxal aRmoCenas. "...fiqris kvlavac<br />

grZnobad gardasaxva, es swored isaa, rasac jon donis<br />

poeziaSi vpoulobT" (wignSi: Arthur L. Clements (editor). John<br />

Donne’s Poetry, London 1992, p. 161); anda pasaJi donis leqsidan<br />

"The second nniversary": "[...] Her pure and eloquent blood / Spoke<br />

in her cheeks / and so distinctly wrought, / that one must almost say, her<br />

body thought" ["misi spetaki, metyveli sisxli / xmianebda mis<br />

Rawvebze da werda imdenad cxadad, / TiTqmis SegeZlo<br />

geTqva, misi sxeuli fiqrobso"].<br />

10<br />

filosofiuri gramatikis sawinaaRmdegod mTavari argumenti<br />

aseTia: amgvari ram rom arsebobdes, anu kategoriaTa<br />

sferoSi daSvebuli Secdoma TavisTavad rom badebdes<br />

gramatikul Secdomas, maSin damatebiT veRarafers<br />

SevimecnebdiT (sanskriti, rogorc amboben, yvelaze<br />

uZravi enaa, yvelaze dogmaturi gramatika aqvs, yvelaze<br />

meti Sinaarsobrivi, kategoriuli debulebiT). Tu ra<br />

Sedegebi SeiZleba mohyves Targmanis TeoriaSi Comskis<br />

ideebis gamoyenebas, amasTan dakavSirebiT ix., magaliTad:<br />

E. A. Nida, wignSi: Übersetzungswissenschaft, Wills Wolfram (Hrsg.),<br />

1981, S. 123 ff. an edvin gencleris kritika wignSi: Contemporary<br />

Translation Theories, 2001, The Sciense of Translation, S. 44 ff.<br />

11<br />

Sdr. deridas "Targmani da dekonstruqcia", misi Sesani-<br />

Snavi werili "Targmanis Teologia", sadac, upirveles<br />

yovlisa, laparakia Selingze da poeziisa da filosofiis<br />

cnebebTan mis mimarTebaze: "[...] amitomac maTematikisTvis<br />

Targmanis problema ucnobia: maTematika Tavisi arsiT<br />

Targmanis anulirebas warmoadgens." maTematikaSic arsebobs<br />

gansxvavebuli formaluri simboloebi Tu gamoxatvis<br />

saSualebani (decimaluri Tu hegzadecimaluri<br />

sistema), magram cnebebi (romlebic konstruqtivistuli<br />

TvalsazrisiT mainc emTxveva gamoxatvis saSualebebs)<br />

imdenad zustad aris gansazRvruli, anda simboluri<br />

227


gamoTvlebis doneze sistematizebuli, rom Targmani<br />

eqvivalenturi da advili samarTavi xdeba; maTematikis<br />

farglebSi formaTa Secvla sirTules ar warmoadgens,<br />

Tuki problema wminda maTematikuri xasiaTisa ar iqna, an<br />

Tuki mas gamiznulad ar qmnian, rogorc es daSifrvis<br />

SemTxvevaSi gvaqvs. mravalmniSnvelovneba TviT maTematikaSic<br />

sirTuleebs iwvevs da damatebiTi wesebisa Tu simboloebis<br />

(mag. frCxilebis) SemoRebas moiTxovs.<br />

12<br />

enobriv universaliebs, rasac valter beniamini "Targmanis<br />

amocanaSi" "wminda enis birTvs" uwodebs, misi azriT,<br />

enaTa urTierTmimarTeba gansazRvravs. magram amaSi<br />

aseve xedavs saSiSroebas Targmanis naivuri Teoriisa, Sinaarsis<br />

maqsimalurad zusti gadatanis mcdelobaSi<br />

CaZirvisa: "enebis Cems mier nagulisxmevi uSinaganesi urTierTmimarTeba<br />

gansakuTrebul konvergencias (Tanxvedras)<br />

gulisxmobs. enebi erTurTis mimarT ucxoni rodi<br />

arian, aramed, a priori da istoriuli garemoebebidan gamomdinare,<br />

erTurTs TavianTi saTqmeliT enaTesavebian". beniamini<br />

paralels avlebs Semecnebis kritikasTan, romelic<br />

"valdebulia daamtkicos suraT-xatebis Teoriis Seu-<br />

Zlebloba. Tuki iq cxadia, rom Semecnebisas, Tuki is sinamdvilis<br />

suraT-xatebiT aris dakompleqtebuli, obieqturoba<br />

sruliad gamoricxulia, aq SegviZlia vamtkicoT,<br />

rom Targmani SeuZlebelia, Tuki TviTmiznad original-<br />

Tan srul msgavsebas davisaxavT (Das problem des Übersetzens,<br />

Darmstadt, 1969, S. 159 ff.). derida TxzulebaSi "babilonis<br />

godolebi, pirdapiri da SemovliTi gzebi" beniaminis werils<br />

"dekonstruqciulad" kiTxulobs da cdilobs enaTa<br />

Tanxvedra kvlav Seusabamobad aqcios: "Targmanisas<br />

dasaxuli mizani - calkeuli enebi da maTi simravle maTi<br />

TvalsazrisebiTurT - sxva araferia, Tu ara, TviT ena<br />

rogorc babilonuri movlena. es arc universaluri enaa<br />

228


laibniciseuli gagebiT, arc – romelime calkeuli, bunebrivi<br />

ena; esaa enis enobrioba, ena rogorc aseTi, TviTidenturobis<br />

armqone is erTeuli, romelic enaTa simravlis<br />

arsebobasa da maT mravalferovnebas ganapirobebs"<br />

("Übersetzung und Dekonstruktion", Frankfurt, 1997, S. 159 ff.).<br />

13<br />

im problemebTan dakavSirebiT, rasac meqanikur Targmans<br />

enis mravalganzomilebianoba uqmnis, ix., mag., ingar<br />

milnis 4. 10. 2001 Canaweri veb-gverdze www.boersenblatt.net:<br />

"meqanikuri Targmanis lingvisturi safuZvlebis Seswavla<br />

udides ZalisxmevasTan aris dakavSirebuli. sityvebisa<br />

da cnebebis mravalmniSvnelovneba, romelsac yvela<br />

enaSi aqvs adgili, winadadebis wyobidan gamomdinare<br />

mravalmniSvnelovneba da nacvalsaxelTa warmoebasTan<br />

dakavSirebuli problemebi am sakiTxSi mxolod aisbergis<br />

kenweros warmoadgens..."<br />

14<br />

roman iakobsoni, "forma da sazrisi". kidev erTi "Targmanis<br />

pesimisti" gaxlavT arTur Sopenhaueri: "leqsebis<br />

Targmani SeuZlebelia, isini SeiZleba mxolod axlebur<br />

yaidaze daiweros, magram esec mudam warumatebelia" (Störig,<br />

[Hrsg.], 1969, S. 103 ff.).<br />

15<br />

H. J. Störig, [Hrsg.], Das Problem des Übersetzens, Darmstadt, 1969,<br />

S. 65.<br />

16<br />

Sdr., bertran raseli: "...tipur gamoTqmebs TavisTavad<br />

arasodes aqvT azri, isini im winadadebis azrs emsaxureba,<br />

romelic maT Seicavs" (naSromidan "daxasiaTeba", Wolfgang<br />

Stegmüller (Hrsg.), Das Universalien-Problem, Darmstadt, 1978, S. 23).<br />

17<br />

amasTan dakavSirebiT ix.: Hans-Jost Frey, Übersetzung und<br />

Sprachtheorie bei Humbolt in Übersetzung und Dekonstruktion, Frankfurt,<br />

1997, S. 57 ff.: "eqvivalenturoba aucilebelia mxolod<br />

im TvalsazrisiT, rom enobrivi niSani raRac iseTs gamoxatavs,<br />

masze aranairad rom ar aris damokidebuli, amitomac<br />

misi sxva niSniT Canacvleba Sinaarsis damaxinjebis<br />

229


gareSe SeuZlebelia. rakiRa sityvis humboltiseuli gageba<br />

amas gamoricxavs, mas ukve aRar esmis Targmani rogorc<br />

msgavsis sxva enaze gamoTqma: is Targmans swored gansxvavebaTa<br />

kuTxiT udgeba... Tanxvedris SeuZleblobas<br />

ganixilavs, rogorc enis ganviTarebis pozitiur, SemoqmedebiT<br />

SesaZleblobas."<br />

18<br />

sazrisis SemTxvevaSi frege saubrobs ara konteqstze,<br />

aramed mocemulobis ragvarobaze; misTvis amosavalia is<br />

msgavseba, romelsac is gansazRvravs, rogorc saxelebsa<br />

Tu niSnebs Soris urTierTdamokidebulebas: am gagebiT,<br />

a=b gamoxatavs Semecnebas im SemTxvevaSi, Tu orive erTsa<br />

da imaves niSnavs, sazrisi ki sxvadasxva aqvT. gansxvaveba<br />

mxolod maSin gamovlindeba, Tu niSnis gansxvavebuloba<br />

mis mier gadmocemuli mocemulobis gansxvavebulobas<br />

Seesabameba. astronomiuli sinamdvilidan moSveliebul<br />

magaliTs frege TviTonve ewinaaRmdegeba, rodesac ambobs:<br />

"ama Tu im dasaxelebis sazriss Caswvdeba yvela, vinc<br />

icnobs Tavis enas, gnebavT, gansazRvrebaTa simravles".<br />

fregesTvis winadadebis (mtkicebis) sazrisad fiqri gvevlineba,<br />

xolo winadadebis Sinaarsze poeturi SemoqmedebiT<br />

tkbobisas ki ara, maSin vfiqrobT, rodesac WeSmaritebis<br />

fasi gvainteresebs da, maSasadame, unda gvainteresebdes<br />

Semadgenel nawilTa mniSvnelobac (Seesabameba Tu ara<br />

maT raime realur samyaroSi), aseTi winadadeba ukve sakuTari<br />

saxelia, romelic (rakiRa frege formalizebis unarze<br />

saubrobs) Tavisi WeSmaritebis faseulobas marTlad<br />

an mcdarad warmoaCens. wignSi: Frege, Über Sinn und Bedeutung,<br />

in: Funktion, Begriff, Bedeutung, Göttingen, 1986, S. 41 ff. TargmanTan<br />

mimarTebaSi frege am werilSi Zalze ulmobel<br />

pozicias gamoxatavs: "Cven SegviZlia ganvasxvaoT sityvebis,<br />

gamoTqmebisa da mTeli winadadebebis gansxvavebulobis<br />

mxolod sami safexuri. gansxvavebebi Seexeba an war-<br />

230


modgenebs an - sazriss, magram ara - mniSvnelobas, Tumca,<br />

sabolood SeiZleba mniSvnelobasac Seexos. pirvel<br />

safexurs rac Seexeba, warmodgenebsa da sityvebs Soris<br />

bundovani kavSiris gamo vinmem SeiZleba SeniSnos gansxvaveba<br />

iq, sadac meoresTvis araviTari gansxvaveba ar aris.<br />

dednisgan Targmanis acdena am pirvel safexurs ar unda<br />

gascdes..." (gv. 45)<br />

19<br />

Charles M. Coffin (Ed.), The Complete Poetry & Selected Prose of<br />

John Donne, New York, 1994, p. 295.<br />

20<br />

elisabedis epoqis poetTa es saxelwodeba pirvelad<br />

jonsonma SemoiRo. eseni iyvnen: abraam kauli (dRes naklebad<br />

rom aris cnobili, Tumca, jonsonis kritikis mTavari<br />

adresati swored is iyo), robert heriki, jorj herberti,<br />

riCard kreSo, henri vomeni, endriu merveli, Tomas<br />

treherni... jonsoni maT imas sayvedurobs, rom mxolod<br />

TavianTi ganswavlulobis gamomJRavneba surT, mimetur<br />

xelovnebas (sinamdvilis mibaZvas) yuradRebas ar<br />

aqceven, mxolod azri ainteresebT, misi gamoxatvis saSualebebi<br />

ki - ara, garda amisa, axasiaTebT abstraqtuli iumori,<br />

romelic msmenel-mkiTxvelze STabeWdilebis<br />

moxdenas ki ara, mxolod urTierTSeuTavsebad suraTTa<br />

kombinirebas isaxavs miznado: "msmenelze moxdenili<br />

efeqtisgan sruliad Sors mdgomi iumori filosofiuri<br />

gagebiT SeiZleba daxasiaTdes, rogorc discordia concors;<br />

gansxvavebul suraT-xatTa kombinacia, anda faruli msgavsebis<br />

povna iseT movlenebSi, erTi SexedviT, erTurT-<br />

Tan saerTo araferi rom ar aqvT. amgvari iumori am poetebs<br />

marTlac sakmaoze metad axasiaTebT. sruliad heterogenul<br />

ideebs erTi meores naZaladevad abamen. [...]"<br />

Tavdapirvelad gansazRvreba "metafizikuri" donis poeziasTan<br />

mimarTebaSi gamoiyena draidenma, romelic Tavis<br />

"esseSi satiris Sesaxeb" ukmayofilebas gamoTqvams imis<br />

231


gamo, rom dons TviT sasiyvarulo leqsebSic ki metafizikuri<br />

elementebi Semoaqvs da "moxdenili filosofiuri<br />

spekulaciebiT" iwonebs Tavs iq, sadac, wesiT, "siyvarulis<br />

silbos" unda amJRavnebdes (Sdr.: Naresh Chandra, John<br />

Donne and Metaphysical Poetry, Dehli, 1991, p. 2).<br />

21<br />

Sdr. misi sapirispiro gamonaTqvamic: "draidenis, poupisa<br />

da sxvaTa wasakiTxad ubralod marcvlebis daTvla<br />

gviwevs, xolo donis kiTxvisas unda gavzomoT dro da<br />

TiToeuli sityvis dro vnebiani grZnobis wvdomiT aRmovaCinoT"<br />

(A. J. Smith, 2000, p. 265 ff.).<br />

22<br />

Sdr.: Noam Chomsky, Cartesianische Linguistik, Ein Kapitel in<br />

der Geschichte des Rationalismus, Tübingen, 1971, S. 30 ff., sadac<br />

avtori msjelobisas kolrijs, humboltsa da a.w. Slegels<br />

eyrdnoba.<br />

23<br />

Arthur L. Clements, John Donne’s Poetry, London, New York, 1992,<br />

p. 162.<br />

24<br />

Tavis erT epigramaSi doni marcialussac moixseniebs:<br />

"am kacma marcialusTan yvelafers gadausva xazi, Tavad<br />

ki misi ileTebi gamoiyena, ekaterinem gana ase ar akrZala<br />

saroskiponi sasaxlis gamo?" aq, rogorc Cans, ruseTis<br />

dedofali ekaterine igulisxmeba, romelmac, rogorc es<br />

epigrama gulisxmobs, qveyanaSi saroskipoebi akrZala,<br />

raTa sasaxleSi miscemoda aRviraxsnilobas. dons aseve<br />

xSirad mohyavs citatebi marcialusidan Tavis "paradoqsebsa<br />

da problemebSi", Sdr. elen gardneri (Oxford, 2000):<br />

"donis Semoqmedeba garkveulwilad SeiZleba ganvixiloT<br />

rogorc moZRvreba imis Taobaze, Tu rogor ganvavrcoT<br />

da gavamdidroT epigramis Tematika ise, rom epigramis-<br />

Tvis damaxasiaTebeli enakvimatoba da simZafre ar daikargos".<br />

25<br />

Sdr.: arTur klemensi (1992, gv. 173): "es Teoria marTlac<br />

uaryofil iqna XVII saukunis mkvlevarTa mier, romelTa<br />

232


naSromebSic emblema da impresa, iseve, rogorc epigrama,<br />

mxolod SemTxveviT Tu moixsenieba mxatvruli xerxebisa<br />

Tu metaforis analizis procesSi. isini acnobierebdnen<br />

imas, rom mxatvruli Semoqmedebis nebismieri Teoria<br />

metaforis an analogiis Teoria unda yofiliyo, da ara –<br />

calkeul JanrTa Teoria..."<br />

26<br />

Arthur L. Clements, 1992, p. 176.<br />

27<br />

De imaginum, signorum et idearum compositione, Frankfurt, 1591.<br />

28<br />

erT gamoTqmas cvlis meore, masTan Sinaarsobrivad<br />

(kauzalurad, sivrculad, droiTad, raodenobrivad)<br />

dakavSirebuli gamoTqma. sinekdoqa - mTlianis nawili -<br />

raodenobrivi metonimiis nimuSia.<br />

29<br />

W. V. Quine, Wort und Gegenstand, Stuttgart, 1980, S. 20. quini<br />

bolomde logikosad rCeba, rodesac cnebaTa warmoSobis<br />

ukeT gagebis mizniT uSvebs formaluri simboluri enebis<br />

arsebobas, romlebsac ara enis safuZvlad, aramed mis<br />

saxecvlil gamartivebad miiCnevs: "...logikuri Teoriis<br />

gamartivebasa da ganmartebas, rasac weris kanonikuri<br />

manera uwyobs xels, ara mxolod algoriTmuli, aramed<br />

cnebiTi saxec aqvs... [...] weris kanonikuri maneris umartivesi<br />

da ucxadesi zogadi wesis Zieba arafriT gansxvavdeba<br />

utyuari kategoriebis - sinamdvilis zogadi da<br />

yovlismomcveli niSnebis dadgenis - Ziebisgan. marTebuli<br />

ar iqneba imis mtkiceba, rom amgvari konstruqciebi<br />

tradiciazea damokidebuli da ara sinamdvilis diqtatze<br />

- radgan igives Tqma xom fizikasTan dakavSirebiTac SegviZlia.<br />

cxadia, sinamdvilis arsidan gamomdinare, romelime<br />

erTi fizikuri Teoria sxvebze metad gvexmareba,<br />

magram zustad igive principebi aqvs weris meTodebsac.<br />

30<br />

"Zalze samwuxarod mimaCnia is saxarbielo pozicia, romlis<br />

Tanaxmadac SegviZlia abstraqtuli terminebi sxvadasxvagvarad<br />

da daubrkoleblad gamoviyenoT ise, rom,<br />

233


amave dros, abstraqtuli sagnebis arseboba ar vcnoT. am<br />

TvalsazrisiT abstraqtuli gamoTqmebi mxolod da mxolod<br />

enis gamoyenebis saSualebaa da aranair damoukidebel<br />

arsTa sferos ar ukavSirdeba. misTvis, vinc imis Sesaxeb<br />

orWofobs, Tu ra sagnebi Tu movlenebi unda igulisxmos,<br />

amgvari pozicia ufro SemaSfoTebelia, vidre damamSvidebeli,<br />

radgan is aRar gvaZlevs saSualebas, ganvasxvavoT<br />

upasuxismgeblo gasagnobriveba misi sapirispiro<br />

movlenisagan. sakuTari metyvelebis ontologiu-ri implikaciebis<br />

ignorireba ufro advilia, vidre maTTan<br />

brZola"... W. V. Quine, Wort und Gegenstand, Stuttgart, 1980, S.<br />

214. rakiRa quini pragmatulad iqceva da amosavlad terminTa<br />

Teoriul sargeblianobas irCevs, mas didad ar adgeba<br />

nominalizmi, romelic, magaliTad, ricxvebs sagnebad<br />

ar miiCnevs.<br />

31<br />

W. V. Quine, Wort und Gegenstand, Stuttgart, 1980, S. 105.<br />

32<br />

Sdr.: "enobriv universaliaTa implikacia lingvistikisTvis",<br />

wignSi: Roman Jakobson, Semiotik, Frankfurt, 1992, S. 493<br />

(winaswari SeniSvna): "saboloo jamSi, universaliaTa klasikuri<br />

moZRvrebebisTvis (romelic agebulia sqemiT "msgavsi<br />

Sinaarsi - gansxvavebuli forma") universaliaTa kvlevis<br />

kandidatebad mxolod mniSvnelobis kategoriebi<br />

CaiTvleba, da ara – gamoTqmis kategoriebi. arada, universaliaTa<br />

uaxlesi kvlevis istoriuli aqtualoba mdgomareobs<br />

imaSi, rom man swored gamoTqmis kategoraTa sferoze<br />

unda imoqmedos, iq miaRwios pirvel warmatebas, SemdgomSi<br />

modelad rom iqceva." rac Seexeba gramatikul mniSvnelobaze<br />

damokidebulebas, iakobsoni yuradRebas amaxvilebs<br />

winadadebis wyobaze da semantikur TvalTaxedvas<br />

absoluturad miukerZoeblad miiCnevs: "agreTve vfiqrob,<br />

rom semantikuri dakvirvebebis gamoricxva (romelic<br />

gramatikuli aRwerisas mimzidvel eqsperimentad iqca)<br />

234


tipologiis TvalsazrisiT sruliad gaumarTlebelia.<br />

unda daveTanxmoT grinbergs imaSi, rom semantikuri kategoriebis<br />

gamouyeneblad SeuZlebelia enis gramatikuli<br />

fenomenebis sxvadasxva struqturasTan gaigiveba. morfologiuri<br />

da sintaqsuri tipologia, iseve, rogorc<br />

universaluri gramatika, romelsac is efuZneba, Ziri-<br />

Tadad gramatikuli cnebebiT aris dakavebuli, rogorc<br />

maT sepiri uwodebs. [...] gramatikul kategoriaTa (zmnis<br />

aspeqtis, drois, piris Tu uRlebis) urTierTmimarTeba-<br />

Si Sidaenobrivi da, amdenad, enaTSorisi invariantebis<br />

frTxili da xangrZlivi Zieba TandaTan enaTmecnierebis<br />

sul ufro daJinebul da misawvdom miznad iqceva" (gv. 502).<br />

33<br />

amasTan dakavSirebiT ixileT klaus raihertis mosazrebebi<br />

buberisa da rozencvaigis mier Zvelebraulidan<br />

Sesrulebul bibliis Targmanze. Die unendliche Aufgabe,<br />

Zum Übersetzen, München, Wien, 2003.<br />

34<br />

TviT meqanikur TargmanSic ki isev modaSi Semodis metafizikuri<br />

modelebi; kvlavac inger milns davesesxoT: "magaliTisTvis,<br />

didi xarjebis gaRebis Sedegad gaxda Sesa-<br />

Zlebeli "logosis" ganviTareba, romelic dRes Tiuringiis<br />

Targmanis samsaxuris, "Global Words"-is xelTaa. es sistema<br />

uSualod erTi enidan meoreze ki aRar Targmnis, aramed<br />

teqsti gaivlis manqanisSida enobrivi sistemis Sualedur<br />

etaps, romelic abstraqtul doneze Seicavs cnebaTa<br />

saazrovno koncepciebs Tu semantikur birTvebs maTi<br />

uSualo teqstobrivi garemocviTurT. es manqanisSida<br />

enobrivi sistema, programis dedaena, Tavis mxriv, dayofilia<br />

gramatikad da leqsikonad; "logosis" avtorebi<br />

mas cotaTi pretenziulad uwodeben manqanis ontologias<br />

- mis msoflmxedvelobas. orive enis ama Tu im sityvas<br />

manqanisSida enobrivi sistema sxvadasxva ierarqiul doneze<br />

ganTavsebul mraval Sesatyviss urgebs. am mxriv, mniS-<br />

235


vnelovani safexurebia: 1. sityvis saxeoba da fleqsia; 2.<br />

mniSvneloba konteqstSi; 3. yvelaze natifi done: sxvadasxvagvari<br />

atributebi (arsebiTi saxelis SemTxvevaSi,<br />

magaliTad, iseTi kategoriebi, rogorebicaa "sulieri/<br />

usulo", "konkretul-abstraqtuli", adgili, dro, koncepcia.<br />

amgvari sistemebis struqturaSi "inferenciaTa<br />

sistema/codnis baza" ganTavseba Seesabameba ritorikis<br />

poetikad da topikad danawevrebas. Tuki farTo perspeqtivaSi<br />

davinaxavT esTetikur kriteriums, Tu ramdenad gansxvavdeba<br />

poeturi Targmani miRebuli normebisagn Tavisi<br />

empiriuli moqnilobiT, axlis gaTavisebis unariT, SemoqmedebiTi<br />

gadaxvevebiT, maSin es kriteriumi met mniSvnelobas<br />

SeiZens da mxolod enis zedapiruli movlenebisadmi<br />

mgrZnobiarobaze ki aRar iqneba damokidebuli, aramed<br />

– imazec, Tu raoden marTalia roman iakobsonTan kamaTSi<br />

raseli, romelic amtkicebs, "yvels", rogorc sityvas,<br />

mxolod maSin CavwvdebiT, roca masTan enis gareT ver vamyarebT<br />

urTierTobas.<br />

35<br />

Sinagani organoebi donis poeziaSi garkveul rols TamaSobs,<br />

Sdr. "sulis winsvlis" is adgili, sadac dedis sxeulSi<br />

SeRweuli suli, romelmac adamianis sxeuli unda Seqmnas,<br />

am qmnadobas "RviZlis RrubliT" iwyebs, raTa sasicocxlo<br />

wveni mTel organizmSi gaanawilos; elegiaSi "The<br />

Compassion" doni iyenebs sityvebs "ofli, Cirqi, sperma, menstruacia"<br />

im SedarebebisTvis, romlebiTac lirikuli<br />

subieqti Tavisi konkurentis sayvarels Seuracxyofs.<br />

36<br />

"aCrdili"(ingl.)<br />

37<br />

"xati da zmaneba".<br />

38<br />

"mZime, mkvrivi, rTuli".<br />

39<br />

jon keri varaudobs, rom sulis gardasaxvis Temas donma<br />

platonis "fedrosis" STabeWdilebiT mimarTa, da askvnis:<br />

"magram, rac platonTan metafizikuri iyo, is donma<br />

236


fizikurad aqcia" (John Carey, London, 1990, p. 136).<br />

40<br />

Frankfurt am Main, 1958. am naSromSi froidi Zalze mokled<br />

warmogvidgens Tavis ZiriTad kategoriebs da iumoris<br />

meqanizmebTan maT mimarTebas gviCvenebs. daTrgunuli<br />

swrafvebis mxatvruli gardasaxva maTi gandevnis sapirispiro<br />

strategiaa. Sdr.: gv. 14: "raSi mdgomareobs am xumrobis<br />

teqnika? [...] jer erTi, mniSvnelovani Sekveca moxda.<br />

xumrobiT nagulisxmevi azris srulad gamosaTqmelad<br />

sityvebisTvis - "r. ise momeqca, rogorc Tavis swors,<br />

Zalze familarulad" - kidev erTi winadadeba unda migveyolebina,<br />

romelsac, Tuki SevamoklebdiT, aseTi Sinaarsi<br />

eqneboda: "yovel SemTxvevaSi, ramdenadac es milioners<br />

SeuZlia", da maSinac ki damatebiTi ganmartebis moTxovnilebas<br />

vigrZnobdiT. poeti [haine] ki amis Tqmas sul sxvagvarad<br />

axerxebs: "r. ise momeqca, rogorc Tavis swors,<br />

Zalze familionerulad". amiT pirvel winadadebaze meoris<br />

mibmiT Seqmnili mTeli SeboWiloba qreba." froidis<br />

mier konstatirebuli gamoTqmaze damokidebuleba am inteleqtualur<br />

xumrobaSi cnebiT srulyofilebas aRwevs.<br />

inteleqtualuri xumrobis teqnikur saSualebebad mas<br />

esaxeba rogorc paradoqsi, ise – ironiac: azrovnebisas<br />

daSvebuli Secdoma - unifikacia - iribi asaxva. Sdr. aseve<br />

gv. 71: "swored amaze mogviTiTebs inteleqtualuri xumrobis<br />

teqnika, gadatana, saazrovno Secdoma, sapirispiro<br />

sazrisi, iribi asaxva sapirispiros saSualebiT; amasTan,<br />

yoveli maTgani sizmris teqnikaSic moqmedebs.<br />

41<br />

Sdr.: Berman, A. Pour une critique des traductiones: John Donne,<br />

Paris, 1994.<br />

42<br />

am mimarTulebiT Catarebuli kvlevisTvis froidis gansakuTrebuli<br />

mniSvneloba ukve aRiarebulia. Sdr. mag. feliqs<br />

filip ingoldi: "Cveni drois Targmanis udidesi Teoretikosi<br />

udavod froidia da swored amis gamo is poezi-<br />

237


is udidesi Teoretikosicaa. yvelaferi is, rac man sublimaciis,<br />

gadatanis, gandevnis fenomenebze miniSnebiT<br />

dawera sizmrisa da xumrobis struqturisa da egzegezis<br />

Sesaxeb, Seefereba - mutatis mutandis - evropuli avangardis<br />

sityvakazmul Semoqmedebas. Tuki froidiseul gadatanis<br />

Teorias lingvistikisa da literaturaTmcodneobis<br />

cnebaTa kalapotSi movaTavsebT, maSin misi wakiTxva mar-<br />

Tlac SesaZlebelia mxatvruli Targmanis Teoriis saxiT,<br />

rogorc - XX saukunis poetikisa." ("Üb er’s: Übersetzen", wign-<br />

Si: Martin Meyer (Hrsg.), Vom Übersetzen, zehn Essays, München, 1990).<br />

43<br />

Sdr., mag., XIV soneti: "damimsxvrie guli, samsaxa Rmer-<br />

To...", sadac qalTan identificireba, iseve, rogorc dartymisken<br />

mowodeba da dapyrobili qalaqis xati, - aseve<br />

axloa yoCTan asociaciac, - sabolood, gaupatiurebis<br />

gziT siwmindesTan miyvanis paradoqsul TxovnaSi gadaizrdeba.<br />

uiliam kerigani Tavis naSromSi "jon donis Semzaravi<br />

TavSesafrebi" imaze miuTiTebs, rom donis epoqa-<br />

Si sityva "guls" JargonSi "vaginas" mniSvnelobiT iyenebdnen<br />

(Sdr. John Donne and the Seventeenth – Century Metaphysical<br />

Poets, Harold Bloom (Ed.), New York, Philadelphia, 1986, p. 43.<br />

44<br />

misi saeWvo kriteriumebi esTetikuri xasiaTis rom ar<br />

aris, amas gardneri mis mier gamocemuli donis krebulis<br />

winaTqmaSive aaSkaravebs: "Tuki erT romelime leqss sxvas<br />

vamjobinebT, amas araesTetikuri mizeziT CavdvarT,<br />

radgan misi ganwyoba da gancdebi gansakuTrebiT gveZvirfaseba"<br />

(Helen Gardner, Oxford, 2000, p. XXI).<br />

45<br />

Das Problem des Übersetzens, Darmstadt, 1969, S. 162. "[...] radgan<br />

is ufro maRal enas gulisxmobs, vidre sinamdvileSi warmoadgens,<br />

amitom sakuTari Sinaarsis mimarT uxeSi da<br />

gaucxoebulia".<br />

238


eTika, fuli, politika da poetika<br />

1<br />

"ar arsebobs wyvdiadi, garda umecrebisa" (ingl.).<br />

2<br />

"Tumca, ara aqvs mniSvneloba, Tu visi citata mogvaqvs"<br />

(ingl.). Leonard W. Doob (Hrsg.), Ezra Pound Speaking, Radio Speeches<br />

of World WarII, Greenwood Press, Wesport, Conneticut 1978, gv. 34. am<br />

Canto-sTan dakavSirebiT noel stoki wers wignSi The Life of<br />

Ezra Pound (Pantheon Books, Random House New York 1970, gv. 339):<br />

“46-e Canto pirvelad daibeWda New Democracy-s 1936 wlis<br />

martis nomerSi, aq erTmaneTSia areuli paundis piradi<br />

STabeWdilebebi da is, rac mas mevaxSeTa winaaRmdeg "samxilad"<br />

miaCnda. misi kiTxviT miRebuli siamovneba ver anazRaurebs<br />

misi saTqmelis dadgenisTvis aucilebel kvlevas".<br />

savaraudod, biografi am sityvebiT mxolod am Cantos-s<br />

rodi gulisxmobs.<br />

3<br />

Ezra Pound, Pisaner Cantos, Arche, Zürich 1956, gv. 18<br />

4<br />

Sdr.: Motz et son-Si paundi poezias Semdeg saxeobebad<br />

yofs: elopoeia, romelic sityvebs musikalur datvirTvas<br />

aniWebs (misi Targmna SeuZlebelia), hanopoeia, romelic suraTisgan<br />

Seqmnil STabeWdilebas gadmogvcems (misi Targmna<br />

SeiZleba) da - Logopoeia, romelic im konteqsts iyenebs,<br />

romelsac ama Tu im sityvisgan moveliT (misi Targmna Seu-<br />

Zlebelia).<br />

5<br />

William Barrett, Comment, A Prize for Ezra Pound in Partisan Review 4,<br />

April, 1949, N.Y., gv. 346.<br />

6<br />

Hannah Arendt, Elemente und Ursprünge totaler Herrschaft, Piper,<br />

München, Zürich 1986, gv. 26.<br />

7<br />

noel stoki SeniSnavs, rom paundi jer kidev 1935 wels<br />

TanaugrZnobda SeTqmulebis Teorias, romelic dakanonebul<br />

antisemitizmSi rotSildebTan Sveicariis protestantuli<br />

dinastiebis dapirispirebas xedavda. "mevaxSeebs<br />

erovneba ar gaaCniaT," - wers paundi New English Weekly-s<br />

239


1935 wlis noembris nomerSi. [...] xolo 1938 wels British Union<br />

Quarterly-Si gamoqveynebul mis statiaSi vkiTxulobT: "internacionalur<br />

mevaxSeobas bevrad meti aqvs saerTo kalvinizmsa<br />

da protestantul seqtantizmTan, vidre - iudaizmTan"<br />

(Noel Stock, The Life of Ezra Pound, gv. 370). maSasadame,<br />

paundis protestantizmi mudam erTgvarovani ar yofila,<br />

man sxvadasxva etapi gamoiara, romlebic zogjer<br />

droSi kidec emTxveoda erTurTs. cnobilia misi mowodebebi<br />

ebrauli fesvebisgan qristianuli religiis gasawmendad,<br />

anda - iseTi gamonaTqvamebi, roca is akritikebs<br />

iudaizms, romelsac, misi azriT, aqvs kanoni, magram ar gaaCnia<br />

eTika da a. S.<br />

8<br />

Ezra Pound, Pisaner Cantos, gv. 38.<br />

9<br />

1940 wlis 22 marts Tavisi ebraeli megobrisadmi, luis<br />

zukovskisadmi, miweril werilSi is uCivis meore megobars,<br />

uiliam karlos uiliamss: "madloba RmerTs, rogorc iqna<br />

vipove karl morduxai marqsis gamonaTqvami rotSildis<br />

Sesaxeb, romelic uiliamss saSualebas aRar miscems, yvelas<br />

gasagonad antisemitad Semracxos. Tu karli ar iTvleba<br />

antisemitad, maSin arc me unda CamTvalon. Sen rom<br />

migiwvdebodes xeli marqsis nawerebze, ufro swrafad<br />

damexmarebodi". zukovski amasTan dakavSirebiT pasuxobs:<br />

"antisemitizmsa da marqss rac Seexeba, rodesac amas ebraeli<br />

ambobs, amas sul sxva azri eniWeba: erTmaneTSi mas<br />

shagetz-s vuwodebT da amaze fiqriT Tavs aRar vicxelebT.<br />

arc Sen, arc bils [uiliamss] aravin gabralebT antisemitizms,<br />

magram Tuki SewyvetT Tqvens nawerebSi ebraelebis<br />

gauTavebel xsenebas, amiT atmosfero bevrad ufro ganimuxteba.<br />

marTalia, mesmis, ra grZnobebic gamoZravebs,<br />

magram mec ki, Seni megobari, Sin, Cem oTx kedels Sua, Tavs<br />

ufro daculad vgrZnob. Tuki marqsi, kapitalad fulis<br />

gardaqmnasTan dakavSirebiT ("kapitalis" me-4 Tavi) akri-<br />

240


tikebs "sulierad windacveTil ebraelebs", amas, vgoneb,<br />

Semarbilebeli garemoebis saxiT ki ar sCadis, aramed informaciis<br />

sajarod gacxadeba surs." Pound / Zukofsky, Selected<br />

Letters, New Directions Book, N.Y. 1987, gv..201 ff.<br />

10<br />

Canto 75, gv. 76.<br />

11<br />

Heinrich Heine, Die romantische Schule, 1. Buch, in Heinrich Heines<br />

Sämtliche Werke, Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart, 7. Auflage, gv. 268.<br />

12<br />

Sdr. is mravlismTqmeli Semoklebebi, romlebiTac Pisan<br />

Cantos-s erT-erT pwkarSi orive diqtators, erT saidumlo<br />

mrCevelsa da or poets, moixseniebs: "da adamianebi,<br />

romlebmac raRac saintereso gaakeTes, iyvnen mxolod h.,<br />

m. / da saidumlo mrCeveli frobeniusi, / mesio Janic [kokto]<br />

dro da dro rame piesas Tu dawerda da kidev - oposumi<br />

[T. s. elioti]". Ezra Pound, Pisaner Cantos, gv. 28.<br />

13<br />

Ezra Pound, Pisaner Cantos, gv. 42.<br />

14<br />

Silvio Gesell, Die natürliche Wirtschaftsordnung durch Freiland und<br />

Freigeld, Verlegt durch Roman Gesell, Arnstadt i. Thür. 1919, gv. 268.<br />

15<br />

Ezra Pound, Pisaner Cantos, gv. 8.<br />

16<br />

Sdr. Cvens mier ukve xsenebuli Canto 46: "Tuki / es asea, -<br />

vkiTxe, - maSin yvela wesier mTavrobas / dividendebis dagaxda<br />

xom unda SeeZlos?" meri Seyovnda da Semdeg miTxra:<br />

"diiax... / Tqven gulisxmobT: gadasaxadebis akrefis magier?.."<br />

17<br />

Ezra Pound, Pisaner Cantos, gv. 8.<br />

18<br />

ebd.<br />

19<br />

ebd.<br />

20<br />

Ezra Pound, Pisaner Cantos, gv. 14.<br />

21<br />

Noel Stock, The Life of Ezra Pound, gv. 331.<br />

22<br />

Ezra Paound, Pisaner Cantos, gv.78.<br />

23<br />

Ezra Pound, Pisaner Cantos, gv. 80, biblia, lirikuli anTologia<br />

da konfuciusi - es sami wigni paunds xelT hqonda banakSi<br />

patimrobisas. ase rom, is TiTqmis iZulebuli iyo,<br />

241


dabruneboda pirveli, adreuli Cantos-s stilsa da uricxvi<br />

citatis gamoyenebas, rogorc jon adamsisadmi miZRvnil<br />

Canto-Si da ufro adreul Cinur leqsebSi (rom araferi<br />

vTqvaT italiur enaze omis periodSi daweril or leqsze,<br />

romlebic Cantos-s uSualo winamorbedebad unda CavTvaloT.<br />

ix.: Ezra Pound, Die ausgefallenen Cantos LXXII und LXXIII, Arche,<br />

Zürich 1991).<br />

24<br />

Ezra Pound, Pisaner Cantos, gv. 110.<br />

25<br />

ebd. gv. 72.<br />

26<br />

ebd.<br />

27<br />

Ezra Pound, Pisaner Cantos, gv. 194.<br />

28<br />

ebd. gv. 98.<br />

29<br />

ebd. gv. 122.<br />

242<br />

realuris paradoqsi xelovnebaSi<br />

1<br />

Jacques Lacan, Die vier Grundbegriffe der Psychoanalyse. Das Seminar<br />

Buch XI (Berlin: Quadriga Verlag, 1987): 118.<br />

2<br />

Erwin Panofsky, “Die Perspektive als ‚symbolische Form‘“ (1924/1925),<br />

in: ders., Deutschsprachige Aufsätze I, II (Berlin: Akademie Verlag, 1998):<br />

666; sowie Jean-François Lyotard, Essays zu einer affirmativen Ästhetik<br />

(Berlin: Merve Verlag, 1982): 79.<br />

3<br />

Paul Feyerabend, Wissenschaft als Kunst (Frankfurt/M.: Suhrkamp Verlag,<br />

1984): 17 ff.<br />

4<br />

Ebd.:23.<br />

5<br />

Jonathan Crary, “Die Modernisierung des Sehens” (1988), in: Bernd Stiegler<br />

(Hg.), Texte zur Theorie der Fotografie (Stuttgart: Reclam, 2010):<br />

206–224.<br />

6<br />

Ebd.: 210 f.<br />

7<br />

Michel Foucault, Die Ordnung der Dinge (Frankfurt/M.: Suhrkamp Verlag,<br />

1991): 34.<br />

8<br />

Jean Baudrillard, Agonie des Realen (Berlin: Merve Verlag, 1978): 7 f.


imasTan dakavSirebiT, Tu dResac ki raoden aqtualuria<br />

ruka, rogorc paradigma, ix. agreTve “fiqciis xelovnebis<br />

fiqciisadmi” miZRvnili Kunstforums-is tomi, S. 132: “Das<br />

Ganze scheint realer als seine fiktiven Teile: Kartografische Arbeiten von<br />

Wim Delvoye, Michael Müller und Susanne Weirich.”<br />

9<br />

Jean-Claude Lebensztejn, Malcolm Morley: Itineraries (London: Reaktion<br />

Books, 2001): 47.<br />

10<br />

In: Harald Szeemann et al. (Hg.), documenta 5, Katalog (Kassel: documenta<br />

GmbH, 1972): Registerblatt 15.<br />

11<br />

Rosalind E. Krauss, The Originality of the Avant-Garde and Other<br />

Modernist Myths (Cambridge/MA: MIT Press, 1986): 196 f.<br />

12<br />

Lacan (wie Anm. 1): 98.<br />

13<br />

Hal Foster, “The Real Thing”, in: Cindy Sherman, Katalog (Rotterdam:<br />

Museum Boijmans Van Beuningen, 1996): 80 f.<br />

14<br />

Lacan (wie Anm. 1): 115.<br />

15<br />

Ebd.: 114.<br />

16<br />

Hal Foster, The Return of the Real (Cambridge/MA: MIT Press, 1996):<br />

152.<br />

17<br />

Michael Fried, Why Photography Matters as Art as Never Before<br />

(New Haven/CT: Yale University Press, 2008): 7.<br />

18<br />

fridi iyenebs frangi xelovnebaTmcodnis, Jan-fransua<br />

Sevries, Tezas: amiT, misi azriT, mxatvruli fotografis<br />

dabadeba aRiniSneba.<br />

19<br />

Arthur C. Danto, Das Fortleben der Kunst (München: Wilhelm Fink<br />

Verlag, 2000): 111.<br />

20<br />

Nelson Goodman, Sprachen der Kunst. Entwurf einer Symboltheorie<br />

(Frankfurt/M: Suhrkamp Verlag, 1997): 17 ff.<br />

21<br />

Panofsky (wie Anm. 2): 666.<br />

22<br />

Goodman (wie Anm. 20): 45.<br />

23<br />

W. J. T. Mitchell, Iconology – Image, Text, Ideology (Chicago/IL: The<br />

University of Chicago Press, 1986): 53.<br />

24<br />

Ernest Nagel, James R. Newman, Der Gödelsche Beweis (München:<br />

243


R. Oldenbourg Verlag, 2001): 67.<br />

25<br />

Theodor W. Adorno, Negative Dialektik (Frankfurt/M: Suhrkamp Verlag,<br />

1992): 65 f.<br />

26<br />

Maurice Blanchot, Museumskrankheit. Das Museum, die Kunst und<br />

die Zeit (Köln: Verlag Wilfried Dickhoff, 2007): 12 f<br />

27<br />

Benjamin H. D. Buchloh, “Open Letters, Industrial Poems”, in: October,<br />

42 (1987): 80<br />

28<br />

Michel Foucault, Dies ist keine Pfeife (München: Carl Hanser Verlag<br />

1997): 25 f<br />

244


Sinaarsi<br />

gamomcemlis winasityva 5<br />

poezia<br />

warmosaxvis qceva sibrtyed Targmna gia joxaZem 11<br />

samsjavro Targmna gia joxaZem 13<br />

Rames Targmna gia joxaZem 15<br />

wiTeli neknebi Targmna gia joxaZem 19<br />

Caberva Targmna gia joxaZem 21<br />

TeTri droSebi Targmna gia joxaZem 23<br />

vaSlebi Targmna gia joxaZem 25<br />

qariSxlis Semdeg Targmna gia joxaZem 27<br />

kuburebi Targmna gia joxaZem 29<br />

baRSi Targmna gia joxaZem 31<br />

nangrevebi Targmna gia joxaZem 33<br />

nimfa Targmna gia joxaZem 35<br />

silurje Targmna gia joxaZem 37<br />

iisferi Targmna gia joxaZem 39<br />

frinvelebi! Targmna gia joxaZem 41<br />

zondi Targmna levan kavlelma 43<br />

Camosasrialebeli Targmna levan kavlelma 45<br />

keglis TamaSi Targmna gia joxaZem 49<br />

amboxi Targmna gia joxaZem 51<br />

gacvla Targmna levan kavlelma 53<br />

erTi gaferadeba Targmna gia joxaZem 55<br />

odebi Targmna levan kavlelma<br />

utyvi mzerebis labirinTSi... 57<br />

kentavri 61<br />

xes miyrdnobili, wigniT xelSi... 65<br />

gsurs rom gaigo, marTla Caswvde?.. 67<br />

fexareuli mibarbacebs quCaSi, amCnevs... 71<br />

iqneba oda, an arada - ganmeoreba... 75<br />

Cemi cenzori swrafad Caswvda... 79<br />

aRar amowmebs araferi Cvens arsebobas... 81<br />

sonetebis gvirgvini Targmna gia joxaZem<br />

1. funjebiT xatva 83<br />

2. zedapiris dafarva saRebaviT 85<br />

245


3. Camorecxva 87<br />

4. tilo 89<br />

5. CarCo 91<br />

6. molberti 93<br />

7. xedva 95<br />

8. modeli 97<br />

9. gamofena 99<br />

10. kedeli 101<br />

11. portreti 103<br />

12. Sereva 104<br />

13. moqneva 107<br />

14. miTxipvna 109<br />

15. STagoneba 111<br />

esseebi<br />

Targmani da poetika 115<br />

Targmna Tamar kotrikaZem<br />

eTika, fuli, politika da poetika 167<br />

Targmna Tamar kotrikaZem<br />

maTematikuri cnobierebis meSveobiT miRebuli<br />

esTetikuri sargebeli, rogorc Contradictio in adiecto 180<br />

Targmna Sorena SamanaZem<br />

realuris paradoqsi xelovnebaSi 192<br />

Targmna Tamar kotrikaZem<br />

avtoris SeniSvnebi esseebisTvis 225<br />

246


INHALT<br />

Vorwort des Herausgebers 5<br />

POESIE<br />

flächeln der vorstellung übersetzt von Gia Djochadse 10<br />

gericht übersetzt von Gia Djochadse 12<br />

an die nacht übersetzt von Gia Djochadse 14<br />

rote rippen übersetzt von Gia Djochadse 18<br />

gebläse übersetzt von Gia Djochadse 20<br />

weisse fahnen übersetzt von Gia Djochadse 22<br />

äpfel übersetzt von Gia Djochadse 24<br />

nach stürmen übersetzt von Gia Djochadse 26<br />

baukasten übersetzt von Gia Djochadse 28<br />

im garten übersetzt von Gia Djochadse 30<br />

ruinen übersetzt von Gia Djochadse 32<br />

nymphe übersetzt von Gia Djochadse 34<br />

ein bläuen übersetzt von Gia Djochadse 36<br />

violett übersetzt von Gia Djochadse 38<br />

vögel! übersetzt von Gia Djochadse 40<br />

sonde übersetzt von Lewan Kawleli 42<br />

rutsche übersetzt von Lewan Kawleli 44<br />

kegeln übersetzt von Gia Djochadse 48<br />

krawall übersetzt von Gia Djochadse 50<br />

wechsel übersetzt von Lewan Kawleli 52<br />

ein färben übersetzt von Gia Djochadse 54<br />

Oden übersetzt von Lewan Kawleli<br />

still steht nicht scheinen in den stummen blicken... 56<br />

kentaur 60<br />

sitzt an den stamm gelehnt das buch in händen... 64<br />

willst du wirklich verstehn? schlag an ein thema mir!.. 66<br />

stolpert er auf die strasse, sieht, wie wenig... 70<br />

entweder ode oder wiederholung... 74<br />

noch ein gespräch, wie schnell begreift mein zensor... 78<br />

dann testet nichts mehr, wie weit verirrt wir uns... 80<br />

Kranz übersetzt von Gia Djochadse<br />

1. pinseln 82<br />

2. auftragen 84<br />

247


3. waschen 86<br />

4. leinwand 88<br />

5. rahmen 90<br />

6. staffelei 92<br />

7. ansicht 94<br />

8. modell 96<br />

9. ausstellung 98<br />

10. wand 100<br />

11. portrait 102<br />

12. mischen 104<br />

13. schwung 106<br />

14. patzen 108<br />

15. eingebung 110<br />

ESSAYS<br />

Übertragung und Poetik 115<br />

übersetzt von Tamar Kotrikadse<br />

Ethik, Geld, Politik und Poetik 167<br />

übersetzt von Tamar Kotrikadse<br />

Der ästhetische Gewinn durch mathematische Erkenntnis<br />

als Contradictio in adiecto 180<br />

übersetzt von Schorena Schamanadse<br />

Das Paradox des Realen in der Kunst 192<br />

übersetzt von Tamar Kotrikadse<br />

BEMERKUNGEN DES AUTORS 225

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!