Read more @@@ Tahan Times Vol.2 no.7—PDF - Zoin.Info
Read more @@@ Tahan Times Vol.2 no.7—PDF - Zoin.Info
Read more @@@ Tahan Times Vol.2 no.7—PDF - Zoin.Info
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
VOL.2 NO.7 | BI-WEEKLY JOURNAL 8 OCTOBER 2012 MONDAY<br />
vanhlupuii [puitei]<br />
pu Kapnghinga<br />
pi Danthangi<br />
tahan [B]
2 | TAHANTIMES<br />
<strong>Tahan</strong> BaZaR ZinG BORuaK<br />
<strong>Tahan</strong> bazar awmna hi <strong>Tahan</strong> khaw laili a ni tih i hria. Bazar kang sak that<br />
leh hnu hian a chhungah eiin leh anhnah zawrh an phal tawh lo tih erawh<br />
chu i hre lo mai thei. Mahse, bazar chhehvel, pawn lam kawng sir velah hian<br />
eiin zuar leh anhnah zuar ho an thu tih chu i mit ngeiin i hmu thin ang. Chu<br />
chuan <strong>Tahan</strong> bazar zing boruak a siam dan pawh chhut duh la chuan i hre<br />
mai ang. Bazar pawn kawng sira anhnah leh eiin zuar an thut a ngaih miau<br />
chuan kawng a tawt lo thei lo va, hei hi kawng sira thil zuarte thiam loh pawh<br />
a ni ngawt lo, awmna dang ruahman la awm tlat hek lo. Tichuan, thirsakawr<br />
leh bike chuanga bazar kal hovin an thil lei laiin kawng chepah chuan an<br />
thirsakawr leh bike an tung ding lo thei lo va, chu chuan kawng tawt chu a<br />
titawt zual lo thei lo bawk. Hei pawh hi thirsakawr leh bike chuangte thiam<br />
loh a ni chuang lo, khalh luh phal lohna dan awm hek lo, an khalh lut a,<br />
a tawt zual a ni ve mai. Hetih laia motora luh phet lo tùm erawh hi chu a<br />
hawihhawm loh thlak ve hranpa a ni a tih theih ang, kea kal mah kan tawt<br />
naka laia.<br />
Nia, kea kal mah kan tawt naka laia bike rawn chuang thenkhat hian<br />
rawn luh tlang par par tuma horn an rawn hmet ri tuar tuar thin hi chuan<br />
thin hi an tirim phat thin. Chu tiang zingah chuan i tel ve em? I lo tel ve palh<br />
hlauh a nih chuan a rang a rangin sim ang che, hawihhawm loh thawmhnaw<br />
a ni.<br />
<strong>Tahan</strong> bazar pawn lam hi a tawt a, a bik takin zing lamah a tawt leh<br />
zual. Chu chu i hre reng a. Anhnah leh eiin zawrhna bazar hran a awm lo tih<br />
pawh kan hrilh tawh che. Thirsakawr leh bike leh motor luh phal lohna dan<br />
pawh a awm chuan loh avangin i lut thin tih keini paw’n kan hria. Mahse,<br />
hawihawm ve ta deuh che! I hmanhmawh viau a nih chuan kawng dang<br />
zawh mai la. Helai kawnga i kal a ngai tlat a nih chuan kea kal-te zai ngai ve<br />
mai rawh. Highway a ni lo tih pawh i hriat reng kha. Ke-a kalte hmaizahna<br />
nei chhete eih lova rawn kal tlang i tùm khan i nihna a lang a nia, i kawng<br />
kal danin i nihna a hril, i mawl chu inti dawt lo mai ang.<br />
Ke-a kal pawh khan ‘bazaar hmun a ni e’, tih mai avang khan i hnung,<br />
i hma, i ding leh vei ngaihtuah lek lovin vir vut vut suh. Lirthei luh khap a ni<br />
lo kan tih tawh kha, an su vir nawk mai ang che.<br />
Kan sawi chipchiar seng lo, a pawimawh bera chu hawihhawmna a ni.<br />
Lirthei khalh pawh, thil zuar pawh, ke-a kal pawh ni la, mi tibuai lo zawng<br />
leh mite ngaichang thiam zawnga chet i zir a ngai a ni. I hawihhawm loh<br />
lutuk thin avangin hawihhawm loh chimawmzia i hriat theih nan chu thu chu<br />
hawihhawmna tel miah lovin kan hrilh che a nih hi!n<br />
Kan RaM pRESiDEnT u ThEin SEin Chu aMERiCaah<br />
Kalin unO GEnERal aSSEMBlY-ah Thu SaWi<br />
China ram a tlawh hnuah President U Thein Sein chu September 24 khan<br />
America-ah a kal a. New York-a buatsaih UNO General Assembly-ah September<br />
9, 2012 zing lam dar 10-12 thleng thu a sawi a. Tlai lamah Asia Society<br />
Institute-ah pawh thuchah a sawi bawk.<br />
Chu bakah America-a awm Myanmar chhungkua te, Myanmar Taingyintha<br />
leh UN-a culture vawnhim kawnga kan ram mi hna thawktute nen pawh an inhmu<br />
khawm. October 1, 2012 khan kan ramah U Thein Sein chu a rawn kir leh.<br />
Kum 50 chhunga kan ram President America-a zin hmasa ber a ni ta.n<br />
[Pyi Myanmar]<br />
domestic news 8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
Kan RaM pRESiDEnT u ThEin SEin Chu aMERiCa<br />
RaMah a Zin, hEi hi KuM 46 ChhunGa Kan RaM<br />
hRuaiTu aMERiCa-a Zin hMaSa BER a ni<br />
Kan ram President U Thein Sein chu September 24 khan America ramah a zin<br />
a, kum 46 chhunga kan ram hruaitu America-a zin hmasa ber a ni. Kum 1966<br />
khan kha tih laia Prime Minister U Nu chu America ramah a zin a, chumi hnuah<br />
U Thein Sein hi a zin ve leh ta chauh a ni.<br />
President U Thein Sein hi America ram buatsaih UNO General Assembly<br />
(vawi 67-na)-a tel tura zin a ni a, September 27 khan he Assembly-ah hian thu<br />
a sawi ve nghe nghe. A zinnaah hian America ram thuneitute, ram hrang hrang<br />
hruaitute leh mi langsar tak takte a kawm bawk. Chu bakah September 27 khan<br />
''Asia Society'-ah thu a sawi bawk. Kan ram President Office director U Zaw<br />
Htay chuan, "He America zin boruak hian ram leh hnam tan hamthatna eng<br />
emaw tal a thlen kan beisei. Kan beisei kan han tih tak hi eng nge tih chuan,<br />
kan ram President leh ram hrang hrang hruaitute inkarah inzawm tawnna tha<br />
lo awm tur hi a ni. Inzawm thar tha leh tura kal a ni. UNO General Assembly-a<br />
thu a sawiah pawh kan ram insiam that chungchang te, ram dangin dik lo taka<br />
ngaihdan an neih Rakhine State buaina te pawh a sawifiah. A tih tur hmabaka<br />
chona nasa takah engtin nge ram dangin an puih theih tih thu pawh a sawi," a ti.<br />
He a khualzin hi Daw Aung San Suu Kyi America-a a zin nen a inrual bawk.<br />
Media lamin hemi chungchang an zawh pawhin kan ram mi tho a ni a, a chhuanawm,<br />
a ti a. President U Thein Sein rilruah engmah harsatna a awm lo. A lawm<br />
hle zawk a ni. Ram chhung media lamin US-a U Thein Sein a zin hi thil lawmawm<br />
leh danglam tak niin an tarlang hlawm. Kan ram chanchina chhinchhiah<br />
tlak a nih thu an sawi. Hei hian kan ram tan thil tha a thlen ngei pawh an ring.<br />
September 25 khan President U Thein Sein leh Daw Aung San Suu Kyi chu The<br />
Mark Hotel-ah minute 15 chhung nel takin an inkawm bawk. Kan ram democracy<br />
hruaitu Daw Aung San Suu Kyi chu October ni 3-ah kan ram a rawn thleng<br />
leh tawh a ni.n[Weekly Eleven]<br />
DaW aunG San Suu KYi-in uS pRESiDEnT<br />
BaRaCK OBaMa a KaWM<br />
National League for Democracy<br />
Party President<br />
Daw Aung San Suu<br />
Kyi chuan September ni<br />
19-a US Congressional<br />
chawimawina a dawn hnuah<br />
US President Barack<br />
Obama nen an inkawm.<br />
American Congress chuan<br />
2008 May thla khan Daw<br />
Aung San Suu Kyi chu<br />
chawimawina gold medal<br />
hlan turin a thlang tawh naa khatih lai khan Daw Aung San Su Kyi chu house<br />
arrest-a a tanlai a nih avangin a dawngsawng thei lova. Tun tuma United Statesa<br />
ni 17 chama a zin tum hian a dawng thei dawn chauh a ni.<br />
Chawimawina gold medal a dawn ni hian Daw Aung San Suu Kyi chuan,<br />
"Khawvel hmun tam takah chuan zalenna hi mumang ang lek a la ni" a ti a.<br />
"Democracy hi kan za atana beiseina meichher a ni," a ti bawk. Myanmar hi<br />
inthurual tak, ralmuang taka hmalam a pen theih zel a beisei thu a sawi bawk.<br />
Congress-in a pek gold medal hi House Speaker John Boehner-an a hlan<br />
a. Kar leh lamah Daw Aung San Suu Kyi hian American-a top official-te bakah<br />
democracy tana hma latu hran hrante nen an inhmu bawk ang. America a thlen<br />
hlim September ni 18-ah US Secretary of State Hillary Clinton nen an inhmu<br />
a, washington-a US Institute of Peace-ah thu te a sawi. Chumi tumah chuan<br />
Daw Aung San Suu Kyi hian Myanmar ram laka hrekna dan US sawrkarin a lek<br />
mekte phelh lehzual tura a duh thu a sawi chhuak a ni.<br />
Kumin kum tir lam khan Daw Aung San Suu Kyi hi Thailand leh Europe-ah<br />
te a zin tawh a. Chumi tum chuan 1991 kuma Noble Peace Prize an pek te amah<br />
ngeiin a va dawng a ni. Tun tum a zin hian Myanmar atanga America rama pem<br />
lutte tam takte chenna Indiana State-a Fort Wayne pawh tlawh a tum.n[CNN]
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
LocAL news<br />
SpEaKER pBK-a <strong>Tahan</strong>ah: a GOSpEl vCD hRalh a Kal hlE<br />
Gospel hla, 'Tingtang mawi,' 'Nun Thuhruk' tea kan hriat lar em em gospel singer PBK<br />
Liankhuma'n <strong>Tahan</strong> a rawn tlawh. PBK-a hi gospel singer mai a ni tawh lo va, nikum (2011)<br />
atang khan chanchin tha hrilin 'speaker' a ni tawh a, thu sawi rawngbawlna lamah pawh a<br />
inhmang nasa tawh a ni. Mizo ram chhimlamah 'Lai Christian Church'-ah leh hmun dangah te<br />
pawh rawngbawlna a nei fo tawh thin. Tun tuma a lo kal pawh hian Believer's Church-ah zan<br />
hnih leh nithum rawngbawlna a nei.<br />
Tun hnai mai khan PBK-a hian Hakha gospel hla VCD a release thar a. He 'Khawiah<br />
dah kan tlau' tih gospel VCD-ah hian Hakha hla 8 leh Falam hla 4 a khung a, Mizoram chhim<br />
lamah release hmasak a ni a, a hnuah Chin State-ah theh darh leh a ni. A rawngbawlna hla te<br />
Pathianin a malsawm a, hralh a kal hle a, tun tuma <strong>Tahan</strong>a a rawn ken 300 pawh kar lovah a<br />
zo nghal thuai a ni. PBK-a hian Hmar tawng pawhin gospel hla a thun tawh a, Tedim leh Hindi<br />
gospel hla te pawh thun a la tum thu a sawi.<br />
<strong>Tahan</strong>a rawng a bawl hnu hian rawngbawl tura sawm lawk a nihna Yangon lamah Evan<br />
Engzama nen September 29 khan an thawk thla ta a ni.n<br />
MiZORaM SYnOD SEniOR EXECuTivE SECRETaRY<br />
REv. vanlalZuaTa <strong>Tahan</strong>-ah<br />
Mizoram Synod Senior Executive Secretary<br />
Rev. Vanlalzuata September ni 17 khan <strong>Tahan</strong><br />
a lo thleng. Rev. Vanlalzuata hi Presbyterian<br />
Church of Myanmar kohhran Phai Synod-in<br />
rawngbawl tura a sawm a ni a, Pu R. Lalthangzama<br />
(Pu Zamtea) Republic East Raltex Collection<br />
neituin a rawn tawiawm a. Yangon<br />
atangin Upa Lallunghnema'n a rawn zui chho<br />
bawk.<br />
Phai Synod hian a huam chhunga Pastor<br />
thawk mek leh pensioner te nen lam sawm<br />
khawmin 'Retreat' a buatsaih a. Chuta 'Resource<br />
Person' atan Mizoram Synod Senior<br />
Executive Secretary ni mek Rev. Vanlalzuata hi a sawm a ni.<br />
September ni 17-20 chhung hian Pastor-te retreat program-ah hun a hmang a. Phai Synod<br />
huam chhunga Pastor 25, pensioner 5 leh Tedim synod atangin pakhat, an za-in 31 ten he<br />
program hi an hmangho a ni.<br />
Zan lamah September 17 Thawhtan zan atangin zan tin, September 23 Pathianni zan<br />
thlengin mipui vantlang tan 'Vantlang Pathian Biak Inkhawm' buatsaih a ni a. He inkhawm<br />
hi PCM <strong>Tahan</strong> Venglai kohhran biak inah hman a ni a. <strong>Tahan</strong> khawchhunga kohhran hrang<br />
hrangte bakah thenawm khaw hnaivai mai ni lo, Phulmawi lam atangte pawhin chhimtu an<br />
awm avangin biak in khatin mipui an pungkhawm thin a ni.<br />
Speaker Rev. Vanlalzuata thupui chu 'Khawvelin Isua a mamawh' tih a ni. Rev. Vanlalzuata<br />
hi 'I inah hawng rawh', 'Tuinung Lui', 'Sawi nawn leh rawh' leh 'Lawmna Kim (Rawngbawlna)' tih<br />
bu-ah te thu ropui tak tak a ziak leh a sermon mi chawm tak tak lo chhiar tawh mipui tam tak an<br />
awm a, a thu sawi te a takin, a nung hle a, ngaithlatu mipuiten hlawk an ti hle a ni. A sermon leh<br />
inkhawm program zawng zawng VCD-a siam nghal a ni a, a tukah lei theih tura buatsaih peih<br />
zel an ni a, siam zat zat a zo nghal. Retreat-naa thupui thenkhat mipui tan bika lak chhuah, a<br />
bu hrana siamte pawh mipuiten an hlut hle a, an inchuh zo thuai a ni.<br />
Heng program hman zawh hian Rev. Vanlalzuata hian Letpanchaung, Pyinkone leh Myohla<br />
te pawh a tlawh chhuak vek a, rawngbawlna a nei nghal bawk a.<br />
Rev. Vanlalzuata hi 1954 September 24-a piang a ni a. Zirna lamah HSLC (1978) B.Th<br />
(1983) BD (1986) zir chuak a ni a. 1984-ah rawngbawlnaah a lut tan a, 1986-a nemngheh a ni.<br />
Fapa 5, fanu 1 a nei.<br />
A rawngbawl hna zo taka a hlen hnuin September 26 ni-ah Kalaymyo atangin Yangon<br />
panin an thlawk thla a. Yangon-ah hian ni hnih thum a cham hnu-ah September 29-ah Myanmar<br />
an chhuahsan dawn a ni.n<br />
TAHANTIMES | 3<br />
pYinKOnE Khuaah<br />
SaTEl pahnih an ChhaR<br />
September 17 khan Pyinkone bazar thlang kawngah satel te<br />
reuh te pahnih an chhar hlauh mai. Tunah hian a chhartu leh<br />
an thenawmten pakhat ve ve an kawl a. An chaw atan kawlbahra<br />
hnah, kuangkuah leh rihnim rah an pe thin a. Mak ve tak<br />
chu tuiah an awm duh tlat lo hi a ni. He satel pahnih hi khawi<br />
atanga lo kal nge a nih pawh an hre hauh lova. A chhartu Pu<br />
Hmangaiha te hian an chhar ve ngawt mai a ni. Tui lian eng<br />
emaw atanga Pyinkone khuaa vak lut a nih an ring ber.<br />
Satel hi ramah an awm deuh ber a. Tuiah an awm thei a,<br />
leiah pawh an awm thei. Sawi tawh angin he satel pahnih pawh<br />
hi leiah an awm duh ber a, tuiah chuan an awm duh meuh<br />
lo. Satel sa hi a tui mai bakah a hrisel em em a. A tui phei<br />
chu nungcha tui zinga hang ber a tih theih hial ang. Lung satel<br />
chungchang an sawi huai huai laia he satel pahnih an chhar ve<br />
ngawt mai hi thil mak danglam tak chu a ni ve reng reng.n<br />
lunG SaTEl lEh BaWK<br />
He lung satel hi Hmuntha khaw<br />
bul ramngawa chhar a ni a. A<br />
chhartu hi Yan Myo Aung khuaa<br />
khawsa a ni. He pa hnen atangin<br />
Hmuntha khuaa khawsa mek<br />
Pu Rem Za Thang chuan dilin<br />
a nei ta a ni. Amah Pu Thang hi<br />
Pyinkonegyi khuaa awm thin a ni<br />
a. Hmunthaah hian kohhran lam<br />
hna thawkin a awm mek. He lung<br />
satel rih lam hi buk 5 chuang a ni<br />
a. A pian hmang chu a tung-sawl<br />
a ni. Lung lama mithiamte hnena<br />
endiktir pawh a la ni lo. A hmui ni awm tak zum ve deuh a nei<br />
bawk. A hnuai lam pawh a mam deuh vek a. Satel a ang khawp<br />
mai.n<br />
KaWlKulhah FOOTBall<br />
TOuRnaMEnT aWM MEK<br />
Football season kan thleng chho leh ta bawk a. Kawlkulh khua<br />
chuan Football Tournament ropui an buatsaih leh ta. September<br />
26-ah khelh tan a ni a. He Tournament-ah hian Football<br />
team 32 an tel a. A ropui mup mup dawn khawp mai. He cup hi<br />
Pu Biakchhawna fapa Lalhriatpuia hriat rengna atana chhuah a<br />
ni a. Lawmman pawh pathumna thleng buatsaih a ni a. Lawmman<br />
tha tak tak buatsaih a ni bawk. Pathumna hi 31.10.2012-ah<br />
an inchuh ang a. Final chu 1.11.2012-ah khelh a ni ang.<br />
A tel team-te lo tarlang ta ila: Letpanchaung, Hmunlai,<br />
Myohla, Tuivar, Tayakone, Khawpuichhip, Satawm, Chantagyi,<br />
New Hmuntha, Sanmyo, Tuingo, Thingunau, Vutbuak, <strong>Tahan</strong> 'A',<br />
<strong>Tahan</strong> 'F', Varpui, <strong>Tahan</strong> 'B', Pyinkone, Segyi, Sekan, Kawlkulh<br />
'C', Taungtha, Myohla, <strong>Tahan</strong> 'G', Saikhua, Kawlkulh 'B', <strong>Tahan</strong><br />
'C', Sadaw, Minn Hla, Kawlkulh 'A', <strong>Tahan</strong> 'D' leh Taungphila te<br />
a ni. Han en mai hian tunge pakhatna la ang tih hriat a har hle<br />
mai a. Pa leh pa an inkhuainuai rap rap mai dawn a ni. Tunlaia<br />
khel tha nia langte han sawi ta ila: Tahna 'F', Vutbuak, Myohla,<br />
Satawm, Tuivar, New Hmuntha te hi a lang sar zual chu an ni a.<br />
Mahse heng team-te hian pakhatna an la ang tih a sawi theih<br />
hauh loh. Ball hi a mum tlat avangin a chak zawk tur nia kan<br />
ngaihte chak loh chang a tam thei khawp mai. Zofate hian football<br />
khelh kan ngaina a. Hei hi thil lawmawm tak a ni. Infiamna<br />
hi mihring taksa hriselna atan a tha hle a. Zofa thangthar zelte<br />
pawn an uar deuh deuh dawn ni pawhin a lang. Chu mai bakah<br />
'Hriat rengna Cup' tlawmngai taka chhuahtu, <strong>Tahan</strong> leh a chheh<br />
vel khuaahte kum tin an awm zel thei hi thil lawmawm tak a ni<br />
bawk.n
4 | TAHANTIMES internAtionAL news<br />
TaTTOO a TaKSa puM DEuhThaWa inChhu,<br />
DRaMa pROFESSOR vlaDiMiR FRanZ-an CZECh REpuBliC<br />
pRESiDEnT nih a Duh<br />
September ni 20 thu thara a lan danin Vladimir Franz chuan Czech<br />
Republic President nih a chak a, a khel mek a ni. A taksa 100-a 90<br />
chu tatto hlirin a khat. He Czech Republic president candidate hian<br />
chanchinbu tan leh ama taksa vuna hman tur pentui a khawhral<br />
nasa a ni e.<br />
Vladimir Franz hi artist, leh Eastern European rama drama professor<br />
a ni a, a hmel han en mai pawhin amah vote thlak chakna<br />
bo duak thei khawpin a lang naa, Czech Republic office sang ber<br />
thuthmun chu a chuh ve tlat mai a ni. A taksa pumpui 100-a 90<br />
chu tattoo a inchhu dum khat tlat. A lan danah a dangdai lutuk<br />
naa Franz hi Czech university hming tha taka drama professor lar<br />
tak a ni thung. Lemziah thiam tak zah kai a nih bakah 'opera' hla<br />
phuah thiam a ni bawk tiin Daily Mail chuan a tarlang. Kum 53 mi a<br />
ni a, law zirna lama graduate, doctorate hial ni tawh a ni a, mahse<br />
sawrkar hmasa, communist sawrkar vanga ei zawna thlak ta a ni.<br />
A taksaa pentui kai tam lutuk, tial ruan maite han en chuan Franz hian fiamthu thawhin a incandidate<br />
ve em ni tih mai tur a ni naa, amah erawh chuan hnehtu chan chan ngei a duhzia, a<br />
tih takzia a sawi a, a tattoo vanga tlin loh phah hi a inrin miah loh thu a sawi tlat.<br />
Politics lama a ngaihdanah chuan Franz hian European Union hi a ring a, tha a ti a, amaherawhchu<br />
ram ropui leh ram te naute thliar hranga chet erawh khuahkhirh a tul a ti a. Marijuana<br />
hi damdawi anga hman chu a pawiti lova, lirthei khalh hmaa lo zu an awm erawh chuan na taka<br />
hrem turah a ngai. Artist a nih ang bawkin 'Pussy Riot' ho kha a thlawp a. Russian president<br />
Vladimir Putin nena buaina an tawh tak chungchangah 'mihring zalenna a awm lo' a ti a, hei hi<br />
'indona tawp thei lo' a ni a ti.<br />
Franz hi pentui a intikai nasa tih hi sawi a hlawhna a ni ngei a. Nakum maia neih tur electiona<br />
Czech Republic president ni tur hian a chan chu a la chhe lua deuh a ni. Prague Monitor-in<br />
mipui ngaihdan a khawn khawmnaah vote za-ah 6.6 chauh a hmu a. A eng lama thlir erawh<br />
chuan Facebook atanga a lan dan maiah mi 25,000 chuangin an duh ve thung.n[Huffington]<br />
inDia hMaR ChhaK STaTE-ah Tui lian vanGin<br />
Mi MTD 2 vElin in lEh lO an ChhuahSan<br />
India hmar chhak state-ah tui a lian a, in leh lo<br />
chhuahsan mi mtd 2 chuang an awm a, India<br />
Airforce-a helicopter leh sipaiten rubber dinghy<br />
(taikuang lawng) te hmangin September ni 25<br />
khan ei tur leh in tur te an sem a ni.<br />
Ram hmar chhak Assam state bial pakhatah<br />
chuan khaw 27 zinga 19 chu tuiin a chim hlawm<br />
a, kar kal ta khan mi 13 an thih phah a ni tih ‘Desaster<br />
Management ‘ lam thu chhuakah tarlan a<br />
ni. North East hi rethei te te tamna bial a ni a,<br />
Bramaputra lui pui hi tum thum lai a lian tawh<br />
bawk a. Tibet ramri-a hnar nei Bramaputra lui hi a kam te kumtin a bal nasa thin. Sawrkar hian<br />
tui lian vanga tangkhang leh chhawmdawl ngai te hi a tanpui nasa a ni. Amaherawhchu khaw<br />
chhiat vangin chhawmdawl hna hi a kalchakpui theih tak tak loh a.<br />
Kar kal ta chhung khan khawtual mite leh opposition party member-te chuan sawrkar<br />
chhawmdawl hna a muang tiin lungawi loh entir nan kawng te an zawh a.<br />
Assam leh state dang sawm laiah Bramaputra lui pui hi a ‘danger level” (hlauhawm chin)<br />
aia sangah a la pun reng tih central water resources department chuan a puang. Assam Health<br />
Minister Himanta Biswa Sarmah chuan tui lenna hmunah tuihri, kaw thalo leh typhoid natnate a<br />
thlen loh nan hriselna lam uluk taka venghim turin a chah a ni. India leilet mite hian ruah tui an<br />
mamawh ve hle na a, ruah tam lutuk vangin kuminah tui lian leh lei min a nasa em em a, nunna<br />
tam tak an chan ta thung a ni.n[CNN]<br />
v ရပ္ေ၀း ၿမိဳ႕ရြာမ်ားသို႔လည္း<br />
အိမ္တိုင္ရာအေရာက္<br />
ျပဳလုပ္တပ္ဆင္ေပးႏိုင္သည္။<br />
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
BEiJinG-a KaWnG ZaWhTEn<br />
uS aMBaSSaDOR MOTOR an SuaSaM<br />
Beijing-ah mi 50 velin<br />
kawng an zawh a,<br />
US Ambassador motor<br />
a suasam chiam<br />
mai. Mahse a chhe<br />
nasa lutuk lo hlauh.<br />
US leh China hi tun<br />
hma atanga policy<br />
inang lo an ni a, tunlai<br />
khawvelah pawh<br />
ram inep zinga a lian ber an ni hial ang. Japan leh China hi<br />
tunlai hian thliar-kar inchuhin an inngur nasa hle a. Japa duh<br />
loh entir nan China mi tam tak chuan kawng an zawh mup mup<br />
reng a. An zinga mi 50 vel chu US Embassy lamah kalin tihian<br />
motor hi an sawisa ta a ni. US Ambassador Gary Locke erawh<br />
a inhliam lo hlauh. Mahse he thil hi thil tha lo tak a ni a ti a, a<br />
hlauh thawn thu pawh a chhak chhuak nghe nghe. China ramin<br />
ka ta a ni a tih thliarkar chu Japan hian ka lei dawn a ti hem mai<br />
a. China chuan Japan chu a haw ta hle mai.<br />
Japan nen inthian tha tak America pawh China hian a bitum<br />
ta zel a. Lybia, Yemen leh Egypt rama US Ambassador-te beih<br />
an nih hnu lawkah tihian China-a US Ambassador motor chuan<br />
beih a tawk leh ta a ni. He tih lai hian US Osprey thlawhnate<br />
Japan-ah dah fel a ni a. China tan chuan thinur thlak tak tur a<br />
ni. Heng V-22 Osprey-te hi thil chi hrang hrang ti thei tura siam<br />
an ni a. Helicoper angin ngil takin a tum thei a. Thlawhna angin<br />
a thlawk thei bawk. Hman nia lo chhuak 'Innocence of Muslims'<br />
lehkhabu avang khan US duh lohna chu ram hrang hrangah<br />
tihlan a ni a. Heng ram Pakistan, Afghanistan, Iran, Indonesia,<br />
Iraq, Bangladesh, Sri Lanka leh Lybia-ah te nasa takin US duh<br />
lohna an lantir hlawm.n[AFP]<br />
EnGlanD lal Tupa nupuiin Mipui hMaa<br />
Thu SaWi hMaSaKna BER FOREiGn-ah a nEi<br />
England lal tupa nupui Kate<br />
Middleton-in mipui hmaah<br />
thu a sawi vawi khatna chu<br />
Malaysia ram Kuala Lumpurah<br />
a ni. He mite nupa hi Asia–<br />
Pacific lamah an zin kual a.<br />
Kuala Lumpur-a natna benvawn<br />
an enkawlna damdawi<br />
inah an kal dun a ni. Hetah<br />
hian damdawi thawktute leh<br />
dam lote hmaah Kate hian<br />
thu a sawi a. Malaysia-a hotute<br />
chuan naupangho dam<br />
lo enkawl dan thar chu an<br />
nei tan a, hemi atan hian<br />
Kate te nupa hian tanpuina<br />
pawh an hlan nghe nghe. A<br />
thusawiah taksa, rilru leh natna dang dangte enkawl kawnga<br />
Malaysia hma lak dan chu a fak.n
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
internAtionAL news<br />
SYRia RaMa huMan RiGhTS pal ZuTa KalTE liST Chu<br />
unO-in a SiaM MEK<br />
Syria ramah tual chhung indona a chhuak nasa hle a.<br />
Mihring dikna pal zuta ralthuam hmanga mi that chiamtute<br />
list chu UNO lamin a siam mek.UNO-a heti ang<br />
lama an hotu Paulo Sérgio Pinheiro chuan heti anga<br />
pawikhawihna rapthlak tak titu hi a finfiahna nen chiang<br />
takin an chhinchhiah vek thu a sawi. Heti anga endiktute<br />
sawi danin hel lamin an man an sawisak hrep aiin<br />
sawrkar lamin an sawisak hlum tak chu an tam zawk<br />
fe a ni. August thlaa Syria ram endiktuten an endik<br />
tum pawh sawrkar lam mi an sawisak leh hmeichhia<br />
an pawng sual hi an tam zawk thu an lo sawi tawh a.<br />
Hel lam pawh hemi thuah hian an fel famkim bik lo. An<br />
finfiah zelna (evidence) pawh chiang zawk a awm theih nan beihpui an thlak zel bawk.n[CNN]<br />
MuMBai BEihnaa TEl QaSaB-an<br />
inDia pRESiDEnT hnEnah KhaWnGaihna Dil<br />
Qasab chu Mumbai beihnaah mi tam tak thih chungchangah<br />
thiam loh chantir a ni. Kum 2008 Mumbai<br />
beihnaa tel ve Pakistan mi Mohammad Ajmal Amir<br />
Qasal chu thi tura tih a nih avangin president hnenah<br />
khawngaih a dil a. A tanna Arthur Road jail thuneitute<br />
chuan a khawngaih dilna lehkha chu President Pranab<br />
Mukherjee-a office-ah an thawn a ni.<br />
India Supreme Court chuan thi tura a chungthu rel<br />
chu a thlawp a. 2010 May-ah khan tual thah leh thu<br />
buai dang avangin thiam loh chantir a ni tawh a. 2008<br />
beihnaah khan mi 166 an thi a ni. Silai keng mi pakua<br />
chu thah vek an ni. Khami tum darkar 60 lai Mumbai-a mi an hren kha 2008 November 26-a intan<br />
a ni. Hotel changkang, railway station leh Jew culture centre te bitum a ni a. Qasab leh a thian<br />
pakhatte chu railway station-a che an ni a, mi 52 an that a ni.<br />
Opposition party, Bharatiya Janata Party (BJP) chuan Qasab-a khai hlum chungchangah<br />
muanchan tur a ni lo tiin a nawr nasa a. Mahse legal expertte sawi danin Qasab-a tihlum tur hian<br />
thla tam hun a la mamawh ang a ti a. Correspondent-te sawi danin India hian 'khai hlum' dan hi a<br />
la kengkawh naa khaihlum tak tak chu an ti khat hle a ni. 1995 hnu-ah mi pakhat chauh an la khai<br />
hlum a ni.n[CNN]<br />
China Tuipuia ThliaRKaR China lEh Japan-in an inChuh<br />
Japan sawrkar chuan China ram nena an inchuh mek, China Sea-a<br />
thliarkar te te chu tuna a neitu nia an ngaih mek Japan chhungkaw<br />
pakhat kut atangin a lei tak mai avangin China sawrkar chu a lungni<br />
lo hle.<br />
Heng thliarkar hi China-in Diaoyu, Japan-in Senkaku tiin an ko<br />
a. Heng thliarkar a lei ta mai hi Japan hian China chhaihkawlh a tum<br />
vang a ni lo, henglai bial remna leh muanna a awm phah an beisei<br />
vang zawk a ni tiin Japan sawrkar chuan a sawi.<br />
China sawrkar thung chuan hetianga Japan-in thliarkar a lei mai<br />
hi China ram Sovereignty a khawih luih a ni a, an ngawi mai mai<br />
dawn lo tiin China Foreign minister chu a ang ve thung. Japan sawrkar<br />
hian China ram hetianga a chona hi titawp vat se, chuti ni lova<br />
duh duha thil a tizui a nih chuan mawh an phurh tur thu a sawi zawm<br />
bawk.<br />
He thliarkarte (islets) hi Indopui pahnihna zawh atang khan Japan<br />
sawrkar enkawl a ni a, mahse China leh Taiwan te'n an ta tiin an<br />
chuh ve reng bawk a ni, China chuan kum za tam tak an ta reng a ni<br />
a, Ming Dynasty hun atang daih tawha an ta ni tawh angin a sawi.<br />
A thliarkarte hi lung khawrawk tak tak a ni na a, a velah sangha<br />
a tam bakah a leilung chhungril takah leihnuai resources tha tak tak a awm beisei a ni.<br />
Hetia inchuh thubuai kal mek ang reng awm a nih vang hian Japan sawrkarin a han lei ta kher<br />
chu China a lawm lo hle a. Mipui sang tam tak ten kawngte an zawh a. September 18 Thawhleh<br />
ni-ah chuan Japan flag te an hal a, Japan Embassy pawh tui um, apple leh artui-te in an vawm a<br />
ni. US Ambassador Gary Locke pawh a mawtawr mi 50 rualin an hual a, Embassy-a a lut tan an<br />
zar buai hle a ni.<br />
China sawrkar chuan sipai lawng paruk lai a tir a, he an thliarkarte inchuh bul hnaiah a inchhawp<br />
a. Mahse Japan lawng ten kalsawn tura an tih angin paruk zinga pahnih chu an kal kiang<br />
leh ta a ni.n[Reuters]<br />
iaEa-ah Mi DiK lO an aWM Tiin iRan laMin SaWi<br />
IAEA (International Atomic Energy Agency)-ah mi dik lo an awm avangin dik lo takin thu an<br />
chhuah thin tiin Iran chuan a sawi. Vienna, Austria-a an buatsaih IAEA General Assembly-ah<br />
Iran hruaitute chuan ti hian an sawi ve thung ta a ni.<br />
Iran rama nuclear siamna hmun chu endik tura IAEA an thlen hmain a puak a, current<br />
rei tak a awm lo. IAEA hi management lamah an tling tawk lo hle tiin Iran lam chuan an sawi<br />
bawk. UNO chuan Iran-in nuclear a siam chu tawp turin a nawr, thu tlukna pawh a siam.<br />
Mahse Iran hian awih duh lovin an chhun zawm a, IAEA member ram 35-te chu an hlau<br />
thawng hle a ni. IAEA hotu chuan Iran-in nuclear a siam a hlawhtling dawn lo a ti a. Iran nena<br />
ram thenkhat hruaitute inbiakna pawh a kal tluang thei lo. n<br />
TAHANTIMES | 5<br />
BahRain pOliCE ThEnKhaT Chu<br />
KaWnG ZaWhTuTE KuT an ThlaK<br />
avanGin hEK an ni<br />
Nikum lam khan sawrkar<br />
duh lohna entir<br />
nan Bahrain rama mi<br />
thenkhatin kawng an<br />
zawh a, mi tam tak an<br />
man. Chung an mante<br />
chu police-in an sawisak<br />
avangin a sawisatu<br />
police officer 7 chu hek<br />
an ni. He an hekna hi<br />
damdawi lama thawktute<br />
police officer-ten<br />
an sawisak thua hekna lut a ni a. Damdawi lama thawk mi<br />
6-te chu police-te hian an dawp a, an sawisa ta a ni. An zinga<br />
police officer pahnih chu nasa lehzuala thu buai awrhtir an<br />
ni a. An mante hi thu an zawh fiahnaah thu dik lo sawi luihtir<br />
tumin an sawisa ta a ni. Heng police 7-te hi October ni 1-ah an<br />
thubuai an rel a. An zinga police 5-in an awrh thubuai hi chu<br />
a lian tham vak lo. June thlaa an man damdawi lam thawktute<br />
pawh an zalentir leh tawh a. Damdawi ina thawk heng mite<br />
hi kum 2011 March thlaa kawng zawhnaah an lo tel ve a, an<br />
man ta a ni.n[AP]<br />
liBYa-a aMERiCa aMBaSSaDOR<br />
OFFiCE BEihnaah aMERiCa<br />
aMBaSSaDOR lEh ThaWKTuTE Thi<br />
Libya ram Benghazi khuaa awm America Ambassador office<br />
chu September 11 khan silai keng pawl khatin an bei a, America<br />
Ambassador leh thawktu mi pathum an thi. He beihna a<br />
thlen hma hian Muslim hotu Mohammad-a demna lam video<br />
film a chhuak a, Egypt leh Libya ramten an duh lo hle. September<br />
zan dar 11-ah Ambassador office hi silai leh bomb<br />
hmanga beih a ni a. America Ambassador Christopher Stevens<br />
leh thawktu mi pathum an thi ta a ni. Office pawh a kang<br />
hluah hluah mai. Libya ram police-te leh America security-ten<br />
office hi lak let tumin an bei nasa hle a, September 12 zing<br />
lam dar 2-ah an la let leh thei chauh a ni. America ram chuan<br />
a sipai chhuanvawr Marine pawl pawh Libya ramah a thawn<br />
lut nghal bawk.n[CNN]<br />
BO ZaWnna<br />
Mahluna tia koh, a hming tak Lalhlunthanga<br />
(Hla Maung) hi August ni 22<br />
Nilai tlaia in atanga a chhuak a bo<br />
nghal a.<br />
Malaysia-a kum hnih lai hnathawk<br />
tawh a ni a, a lo hawn atangin a rilru<br />
lamah thil fel lo a awm a. A tawng tlem<br />
hle a, amah hi kum (31) mi (1981,<br />
April ni 16-a piang) a ni. Feet 5 leh<br />
inchi 4 vela sang, vun ngo lo, hang lo<br />
a ni. Khabe hmul a zuah thin.<br />
Hmu in awm chuan a hnuaia address-ah hian min hriattir<br />
thei ula kan lawm khawp ang.<br />
Saingura<br />
Letpanchaung 'D' group, Bazar bul<br />
Hrangsaikhuma, Kawlkulh
6 | TAHANTIMES<br />
TuRKEY RaMa Sipai GEnERal pEnSiOn TaWh<br />
paThuM Chu RaM ChhunGa lalna laK TuMa<br />
an ChET avanGin KuM 20 lunG in TanG DaWn<br />
Turkey rama sipai General hlui<br />
pathumte chu ram chhunga lalna<br />
lak tuma puh niin Turkey court<br />
chuan kum 20 lung in tang turin<br />
an chungthu a rel fel ta. He thu hi<br />
BBC atanga hriat a ni. Thu dawna<br />
a lan danin sipai officer lian 330<br />
pawh tela puh an ni bawk. Thil<br />
sual ti lo nia an hriat mi 34 chu<br />
an chhuah leh a. General pension<br />
tawhte hi a tirah chuan dam<br />
chhung lung in tang tura tih ni mahse, a hnuah kum 20 chauh tang turin an ti leh<br />
ta a ni. An zinga pakhat hi kum 2003-a ram chhung buainaah a phen atanga lo<br />
che ber nia puh a ni nghe nghe. He pa hian an chungthu an rel hmain tihian a<br />
ti. "Court hian dik takin ro a rel lo, a fair lo."<br />
Kum 1960-1980 chhung khan Turkey rama ram chhung lalna inchhuhsak hi<br />
vawi thum a thleng tawh bawk.n<br />
MEXiCO-ah lEi hnuai vERh aTanGin lunG in<br />
TanG 130 an Tlan ChhuaK<br />
Mexico ramah lung in tang 130<br />
chuang Ameirca ramri bulah leihnuai<br />
verh tlangin an tlan chhuak<br />
tih September ni 19 Press TV<br />
chanchin-ah tarlan a ni.<br />
He tan in hi Coahuila state<br />
Piedras Negras khuaa awm a ni<br />
a, he thil hi September ni 18-a thil<br />
thleng a ni a. He khua hi America<br />
ram Texas bial Eagle Pass<br />
khaw bul lawka awm a ni. Tangho<br />
hian tan in hungna hnuaiah verh<br />
tlangin an tlan chhuak a ni. An<br />
tlan chhuah atanga darkar khat hnu-ah pawh vengtute hian thil awmzia an la<br />
hre lo fo a. Mexico police-te chuan tang tlanchhuak zinga pakhat pawh man<br />
theitu chu USD 15000 pek an nih tur thu an puang nghal a. Mexico ramah hian<br />
hetiang deuha tang tlan chhuah thu hi a khat tawkin hriat tur a awm reng mai<br />
a ni.n<br />
naMiBia RaMah nau TiTla lEh nauSEn<br />
pianGhliM paih Thla Tin an aWM REnG<br />
Africa ram zinga pakhat Namibia-ah nau titla leh<br />
nausen piang hlim paih thla tin an awm reng mai.<br />
Namibia rama an khawpui Windhoek-ah heti anga ti<br />
thin an tam hle a, thla khatah mi 40 lai an tling thin.<br />
Bawlhhlawh mai niin an sawi. Heti anga an tih hian<br />
nu te thiam loh a ni ber a. Hmeichhe pawng sual a<br />
hluar vang pawh niin an tarlang. Ni tin deuh thawin<br />
hmeichhia an that a, nausen an paih deuh reng a<br />
nih chu. Heti anga sual khawih thinte hi hmeichhe<br />
(nula) naupang lam an ni deuh ber. Namibia ramah<br />
hian mi maktaduai 1.2 vel an awm a. Ram hausa lo ve tak a ni bawk. n<br />
worLd crime 8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
'innOCEnCE OF MuSliMS' FilM laTu DiRECTOR,<br />
naKOula BaSSElEY naKOula a nih Thu puan<br />
a ni: a laKah a ChanGTuTE an lunGaWi lO<br />
Lybia ramah khan kan<br />
hriat theuh angin 'Innocence<br />
of Muslims' film<br />
avangin buaina a chhuak<br />
a. US Ambassador leh<br />
thawktu pathum laiin nunna<br />
an chan phah kha a ni<br />
a. He film-a director chu<br />
America rama dan lama<br />
an hotu pakhat chuan a<br />
sawi chhuak a. He film<br />
hian Islamist-ho dona<br />
lam a hawi a, dorector<br />
chu kum 55 mi Nakoula<br />
Basseley Nakoula a ni a,<br />
mahse ani chuan he film hi ka lak a ni lo a ti ve thung. Nakoula chuan a driving<br />
licence a hmuhtir a, mahse a hming lai 'Basseley' chu a kut zungpuiin a hliah<br />
tlat a ni. Kum 2010 khan California bank-ah dawt a sawi avangin a chungthu rel<br />
a lo ni tawh a. USD 790000 chawitir a lo ni tawh a, kum 1 lung in a tan bakah<br />
computer emaw internet emaw kum 5 chhung a khawih an khapsak a ni.<br />
He film-a a changtute chuan he film lak a nih dawn hian min bum a. Film<br />
channaa sawi tur film chan hmaa an lo zir lawk aiah record dang an thun a, an<br />
record-naa lo lang chu tawngkam ngei awm tak tak a ni an ti. He film-a director<br />
hi Israel mi a ni an ti a, mahse Israel thuneitute chuan Israel mi chhinchhiahna<br />
bu-ah a hming an hmuh loh thu an sawi ve thung.n[AFP]<br />
KuM 4 Mi, RuanG KaRah DaRKaR 8 a BiRu<br />
French ramah tual thahna rapthlak<br />
tak a thleng a, kum 4 mi naupang<br />
pakhat chu ruang karah darkar 8<br />
zet a biru a ni. Alps tlang bulah silaia<br />
inkah, tualthahna a thleng a,<br />
investigator te ruang endik tura an<br />
lo thlen hnuah chauh he hmeichhe<br />
naupang hi an hmu chhuak a ni. A<br />
hma khan he hmeichhe naupang<br />
hi police-ten an zawng chiam a, an<br />
hmu mai lova. "A-ni te hi, ruangin a<br />
lo delh a, a hlauh avangin a che duh miah si lova.." tiin police detective pakhat<br />
chuan a sawi. Britain ram atangin chhungkaw pakhat chu chawlh hmang turin<br />
an rawn zin a. French ram khawchhak lamah hian silaia kah an tawk ta a ni. He<br />
thilah hian an pa ber hming chu hriat a ni tawh a, hmeichhe dang thi pahnihte<br />
chu an la chhui mek a ni. A thi palina chu thirsakawr-a kal ve a ni a, mawtawr<br />
bula thi a ni. Hmeichhe naupang pakhat chu mawtawr nghengin a lo tlu reng a,<br />
a hliam na hle a, damdawi inah enkawl nghal a ni. Silaia an kah chiam mawtawr<br />
chu police-ho chuan an humhalh phawt a, investigator an lo thlen hnu-ah chauh<br />
nichina kan hmeichhe naupang sawi kha an hmu ta a ni. Ruangho hnuaiah a lo<br />
awm a, ani lah a che ngam si lo, a lo ni.<br />
He thil thleng hi 'Chher Lai' an tih khaw te pakhata mawtawr dahna, mawtawr<br />
pathum chauh dah theihna hmuna thleng a ni. He khaw te hi khaw mawi<br />
tak, Britain leh hmun danga mite rawn chawlh hahdamna hmun lar ve tak a ni.<br />
Tunah chuan French police te hian thil awmzia an chhui chiang mek a, heng<br />
ruang te hi thirsakawra veivak mi pakhatin a va hmu fuh hlauh a, police hnenah<br />
a report a lo ni.n[Daily Chilli]<br />
TAHANTIMES | <strong>Tahan</strong> <strong>Times</strong> duhsak Taka min chhiar sakTuTe hnena 6<br />
lawmThu sawina aTan<br />
• tun atang chuan tahan times page 20 zinga a zatve, page 10 zet chu<br />
color vekin kan chhu tawh dawn a, a man erawh a to phah chuang lovang.<br />
• Chuti chung chuan kan paper quality pawh kan tihniam chuang dawn lova,<br />
tuna kan hman mek ang a tha chi hi kan hmang zel ang.<br />
• Tun hma atanga fakna [advertisement] kan lo chhuah sakte tan a rate ngai<br />
thovin color kan hmansak bawk dawn.<br />
• Chanchinbu page awm zat pawh kan titlem chuang lovang.<br />
<strong>Tahan</strong> <strong>Times</strong><br />
Tel. 09 47072961
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
MihRinG nEna ChEnG TlanG ThEi<br />
KhaWvlEa Rul lian BER<br />
America ram Kansas city-a khawsa Mr Edga-a vulh, feet 25-a<br />
sei Saphai chu mihring vulh, mihring nena cheng tlang thei<br />
zing-ah chuan a lian ber niin World Record-ah ziak luh a ni<br />
dawn ta. Mr Edga hian a saphai hi Medusa tiin a hming a<br />
phuah. He saphai hi kum 8 a nih a, a len zawng feet 24 a nih<br />
atangin a vulh tan a. Tunah chuan feet 25-a sei, a rih zawng<br />
pound 3000 a lo ni ta. Saphai chawi kang tur hian mi 25 velin<br />
chawi a ngai. World Record lam chuan mihring nena cheng<br />
tlang thei khawvela saphai (rul) lian ber a nih an pawm tawh<br />
a, kum 2013-ah an rawn ziak lut ang. Tun hmaa mihring nena<br />
cheng tlang thei rul lian ber chu Columbia ram Zoological Garden-a<br />
mi kha a ni a, kum 18 a tlin kum, feet 24-a sei a nih a thi<br />
tawh a ni.n<br />
KuM 2040-ah KhalhTu nEi lO<br />
MOTOR a ChhuaK anG<br />
IEEE chuan kum 2040-ah khi chuan motor kawngah khalhtu<br />
nei lo motor 75% vel kan hmu tawh ang an ti. Heng bakah hian<br />
building pianhmang leh society kalphung pawh a danglam an<br />
ring. Heti ang motor hi a lo chhuah chuan traffic rule leh traffic<br />
police pawh awm tul tawh lovah an ngai. Motor khalh phalna<br />
licence pawh a tul tawh lovang tiin IEEE lam chuan a sawi.<br />
Heti ang motor hi a lo chhuah chuan hmunpui pakhat neih<br />
a ngai ang a, hmunpui atangin an thlen chin, an thlen tumna<br />
leh an kal chhante pawh an lo hre thei dawn a ni. Hmunpui<br />
hian an control reng bawk ang. An insut palh loh nan pawh a<br />
khuahkhirh thei nghal ang.n<br />
generAL knowledge<br />
KhaWvEla ui lian BER<br />
America ram Michigan State-a Denise Doorlag-a<br />
ui chu khawvela ui lian ber record-a ziah luh a nih<br />
thu September 13 khan puan a ni. He ui hi a len<br />
em avangin hmanlai Greek thawnthua an pathian<br />
hming pakhat Zeus tiin a hming an phuah.<br />
Zeus hi a san lam inches 44 a ni. A neitu ai<br />
pawhin a sang daih a ni. He ui hi kum 3-a upa a ni<br />
tawh a, a neitu chuan en mai pawhin ui hlauhawm<br />
leh mi rap thei hial a ni a ti.n<br />
TAHANTIMES | 7<br />
ZiRlai paKhaTin haMTER (SaZu a MEi TaWia a BianG uai<br />
Thla Chi) a ChhuM avanGin COuRT hMaah inlan<br />
Zirlai pakhat chu hamster a chhum hlum avangin<br />
court-ah a inlan. He pa hi kum 21 mi James White<br />
a ni a, Syrian hamster puitling a chhum avangin<br />
tul lo takin he sazu hian na a tuar a ni. New Yorka<br />
awm White thung chuan a thah loh thu court<br />
hmaah a sawi ve thung. He ina vulh chi sazu thih<br />
dan hi a chiang lo nia court-a thlen a nih avangin<br />
rorel chu tawp leh rih a ni a. White pawh bail<br />
chhuah nghal a ni a. October 4-ah White hi courtah<br />
a inlan leh ang.n<br />
FEET 900 ChuanGa SanG TlanGa<br />
inKuTSuih nupa TuaK MaK TaK Chu<br />
America ram West Virginia State-a awm Sinica<br />
tia a hming an vuah, feet 900 chuanga sang<br />
tlang pakhatah August thla lai hawl velah khan<br />
America mi ve ve ten inneihna an buatsaih. An<br />
hming chu Bob Ewing leh Antonie Hodge te an<br />
ni a. An inneih thlalak hi Internet lamah an tarlang<br />
a, entu mi 500,000 chuang an awm tawh.<br />
An hnam culture dress famkimin an inthuam a,<br />
Kristian pastor hmaah ngat kut an insuih ta a ni.<br />
An dinna hmun tak hi a zim hle mai a, inneihna<br />
hmuna kal thei pawh an tlem. A tel thei lote tan<br />
mo lawmna pawh a hnuah an buatsaih leh. Heti anga tlang sang taka inneih program hi mo<br />
leh mo neitu duh dan a ni ve ve.n<br />
KhaWvEla Mipa hniaM BER<br />
lEh hMEiChhE hniaM BER<br />
an inhMu<br />
'Guinness World Record 2013' lehkhabu an tlangzarhnaah<br />
khawvela mipa hniam ber leh hmeichhe<br />
hniam ber an inhmu a. Nepal ram mi kum 72-a<br />
upa Chandra Bahadur (a san zawng inches 21) hi<br />
nikum maiah khan World Record-ah ziak luh a ni<br />
a. India ram mi Jyoti Amge (a san zawng inches<br />
24) pawh hi nikuma kum 18 a tlin khan khawvela<br />
hmeichhe hniam ber a ni ta a ni.n<br />
tdrfaqmufypönf;a&mif;0,fa&;<br />
Rate dik takin kan zuar e. Duhsak taka min rawn<br />
dawr ve turin mi zawng zawng kan ngen a che u.<br />
Pu Thangdailova & Pi Zarzoliani<br />
အိမ္နံပါတ္ ၃/၁၉၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္း၊<br />
စမ္းၿမိဳ႕ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေရွ႕<br />
စမ္းၿမိဳ႕ရပ္ကြက္၊ ကေလးၿမိဳ႕။ Ph: 073-21451
8 | TAHANTIMES ceLebrity 8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
KRISTEN STEWARD HLIM LEH THEI TA<br />
Robert Pattinson-a nena an inkar boruak a fel leh tak avangin Steward chu a hlim leh tan hle nia<br />
hriat a ni. Holly Wood filmstar lar Steward chu France ramah kalin a hlim hmel mawi tak hmuh<br />
a ni leh ta.<br />
Kum 22-a upa Steward hi France rama an buatsaih Balenciaga Spring 2013 fashion show<br />
en tura kal a ni an ti. Kristen-i hlim dan hi thup hleih theih pawh a ni lo va, Twilight film-a a chanpui<br />
Robert nen hian an inkar boruak a fel leh tak avanga heti anga hlim hi niin media lam chuan<br />
an tar lang. Snow White leh The Huntsman film director nen Steward-i hi boruak an nei a. He mi<br />
avang hian a bialpa nen hian hun eng emaw ti chhung an inbansan kha a ni a.<br />
Tunah chuan an hlim dun leh viau tawh niin an tar lang hlawm. Steward-i thiante chuan,<br />
"Steward hian Robert-a uiresan mah se, Robert hian a ngaidam. Steward tel lo hian a khawsa<br />
hlei thei lo tih a inhria. Eng lai pawhin an inhmangaih reng a ni. Buaina tawk mah se, tunah<br />
chuan an inngaidam ta. A hun lo awm zel turah hlim taka khawsak an tum," an ti.n<br />
SHAKIRA A RAI TA<br />
Columbia ram zai thiam leh Sexy em em Shakira chu a<br />
ruak ta lo tlat mai. A bialpa football khel thiam, Barcelona<br />
leh Spain ram defender Pique nena an fa hmasa ber tur<br />
a ni. Heti anga a lo rai takah chuan music chungchanga<br />
a program zawng zawng pawh a hmang thei dawn ta lo<br />
niin an sawi. Shakira hi World Cup hnuhnung bera a zai<br />
atang khan khawvelah a lo lar tawlh tawlh a, a mawng<br />
bawr a tihchet dan vel a zei hle a, mipa a hip em em a<br />
nih kha. Shakira chuan hetianga a bialpa laka fa a pai<br />
thu-ah a lungawi thu pawh a sawi chhuak tawh. Hrin hun<br />
an nghakhlel hle ni awm tak a ni. A fa tir tur hi an buaipui<br />
hle. Thil dang engmah an ti hman meuh lo a ni awm e.n<br />
CHERYL COLE-IN<br />
PASAL DANG<br />
NEI DAWN TA EM NI?<br />
America ram Hollywood hmuna a nuta birthday<br />
party-ah Ashley Cole nupui hlui Cheryl Cole<br />
chu a bialpa thar Tre Holloway nen an kal a,<br />
Cheryl Cole-i inchei dan chu a smart-in a dak<br />
zaih mai. A bialpa lam thiam hi Cheryl Cole<br />
chhungten an duhpui ang em tih pawh ngaihtuah tham tak a ni an ti a, mahse tunah chuan<br />
chuti anga ringtute pawn thu sawi an nei thei ta lo. Cheryl Cole chhungte chuan Tre-a chu<br />
tha takin an lo welcome a. Amah hi kum 27-a upa a ni a, Cole-i aiin kum hnihin a naupang<br />
a ni. Tre chu hmel thar a hmuh ngai loh hmaah pawh a zam mai mai lo. An innei dawn nge<br />
dawn lo tih pawh tuman an la hre thei lo. Anmahni ngei pawhin an la sawi thei lo.n<br />
kum 2012-a inThuam nalh Thei Berah<br />
FilMSTaR GWYnETh palTROW Chu<br />
PeOPle maGaZine-in a ThlanG<br />
Hman ni mai khan People Magazine chuan kum 2012 chhunga inthuam<br />
nalh thei berah filmstar Gwyneth Paltrow chu a thlang. He nu hi Cold Play<br />
zaithiam Chris Martin-a nupui a ni a. Kum 39-a upa a ni tawh. Ani hian<br />
British lal fapa nupui Kate Middleton te, R&B zaithiam Rihanna te,<br />
TV star Kim Kardashian te khumin ti hian an thlang ta a ni. People<br />
Magazine hotute chuan mi 42 an thlantir a, heti hian an thlang chhuak<br />
ta a ni. Kate Middleton chuan style mawi ber chawimawina a dawng<br />
ve bawk. Gwyneth Paltrow hian fashion khawvel hmasawnna a zui<br />
chuang lo, ama style hi a mawiin a simple hrim hrim a ni," a ti.<br />
R&B zaithiam Rihanna thung chuan fashion design la uar ber<br />
chawimawina a dawng thung.n
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
Zaithiam lar Adele '21' Album chu Billboard 200 ranking-a album hralh<br />
chhuah top 10 atangin a tla mthla ta a, mahse pop music history-a<br />
hralh chhuah tam ber zingah a tel tho.<br />
Kar 78 chhung top 10 a hauh khan Michael Jackson-a album<br />
'Thriller' top 10 nih zat a nih rual chiah a. Tunah chuan top 10 zinga a<br />
rawn luh veleh si-ah chuan kar 79 top 10 a rawn ni ta chiah a ni.<br />
Nielsen Sound Scan sales monitoring service figures-a a lan<br />
danin hman ni lawk khan Adele album hi copy 23,000 an hralh belh<br />
leh a. An hralh chhuah tawh zat chu US-ah copy maktaduai 9.76 a ni<br />
a, kumin kum tawp hma hian copy maktaduai 10 chu an hralh chhuak<br />
ngei ang. US-ah ngawt pawh copy maktaduai 10 chuang an hralh a<br />
nih chu.<br />
'21' chu kar 79 chhung Top 10-a a luh tak avangin kum 50 chhung<br />
a kar 79 chhung top 10-a awm thei hmasa ber a nih avangin a chhuanawm<br />
em em a ni.<br />
Kum 1958 chho khan South Pacific "Soundtrack chu kar 90<br />
chhung top 10-ah a lo awm tawh a. The 'Sound of Music" original cast<br />
album pawh kum 1960 chho khan kar 105 chhung top 10-ah a lo ni<br />
tawh a ni. Khawvela top 10 tling rei bawr dawttu-ah 'West Side Story'<br />
a ni a, kar 106 chhung top 10 a ni. Pakhatna hauhtu chu 'My Fair Lady'<br />
album a ni a, kar 173 chhung top 10 a ni a, kar 292 chhung chu kum<br />
(6 tep) top 40-ah a awm.n<br />
entertAinment<br />
'21' ALBUM THU:ADELE<br />
ChRiS BROWn vannEi TuRin a Bialnu hlui Rihanna a TaWnGTai<br />
Chris Brown-a a chungthu court-in a relna turah a bialnu hlui Rihanna chuan a vanneih<br />
theihna turin a lo tawngtai sak. Rihanna kut a thlak avangin kum 2009 khan<br />
inthen zai an lo rel tawh a. Mahse Rihanna hian a bialpa hlui hi a la thlah hlei thei<br />
lo a ni ber mai.<br />
Tunah hian drugs hman thuah Los Angeles court chuan Brown hi insawifiah<br />
turin a ko mek a ni. Brown hi June thla khan drugs hmanga puh a ni a. A hmang<br />
ngei niin an hre bawk. Virginia state chuan drugs hman hi dan lovah an lo ngai thin<br />
a. A hmang niin amah an endiknaah an hmu chhuak. Judge chuan a fel lohnaah atir<br />
chuan warning chauh a pe a. Tunah a chungthu a rel dawn tak tak ta a ni.<br />
Rihanna chuan, "Baby, i tan ka lo tawngtai e. Vawiina ka thil duh thusam chu i<br />
tan a ni ang. Pathianin kan chunga a tih pawh ka hria e. A fel vel vek theih nan ka<br />
duh thu sam ka hlan a che," a ti. Rihana hian Brown hi 'baby' tiin a lo ko fo tawh a ni. Rihanna chuan, "Kan inhmang<br />
tawn tak tak a ni. Ka hmangaih ber a ni bawk," a ti.n<br />
KuM 6 Mi naupanG Thih Thuah JuSTin BiEBER-a ChhinG MiTTui a FaR<br />
Justin Bieber-a chuan a fan nghet tak, cancer natna<br />
avanga boral ta, naupang kum 6 mi chu a lainat em<br />
avangin Bieber-a chhing mittui a far. Kum 18-a upa<br />
Canada mi Bieber hi he hmeichhe naupang kum 6 mi<br />
thih thuah a rilru a nat thu Twitter atangin a ziak chhuak<br />
ta a ni. Bieber chuan, "Ka hriat tawh zinga chanchin<br />
lungchhiat thlak ber a ni. Naupang leh a chhungte tan<br />
kan tawngtaisak tur a ni. Thlamuang takin chawl hahdam<br />
rawh Avalanna Routh, ka hmangaih che a ni," tiin a<br />
ziak. A naupan laia a thlalakte tichhuakin Bieber hian he<br />
hmeichhe naupang a sunna hi a ti lang a. " Ka lasi nu ti<br />
hialin a ziak. He hmeichhe naupang hi cancer natna vei<br />
a ni a. A hnenah pawh Bieber hi a kal zauh zauh thin.n<br />
ကၽြန္ေတာ့္အနာဂါတ္ေအာင္ျမင္မႈအတြက္<br />
ဒီသင္တန္းဟာ အေကာင္းဆံုးေရြးခ်ယ္မႈတစ္ခုပါ<br />
Zam Ngaih lian<br />
IELTS-6.5[July, 2012]<br />
The TOEFL & IELTS Specialist<br />
international english language proficiency<br />
etS TOEFl [pBt]<br />
Cambridge iElTS<br />
• Foundation Cours/Test-prep Course ျဖင့္<br />
တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး<br />
သင္ၾကားေပးေနပါသည္။<br />
Saya Michael KhuPPi<br />
ielc, <strong>Tahan</strong> <strong>Times</strong> အေနာက္ဘက္ကပ္ရပ္<br />
တာဟန္းေစ်း အေရွ႕ေတာင္ဘက္၊ 'A' Group<br />
test preparation course<br />
TAHANTIMES | 9<br />
TOP 10 BOXOFFICE<br />
1 Hotel Transylvania $42M<br />
2 Looper $21M<br />
3 End of Watch $26M<br />
4 Trouble with the Curve $23M<br />
5 House at the End of the Street $22M<br />
6 Pitch Perfect $5M<br />
7 Finding Nemo $36M<br />
8 Resident Evil: Retribution $39M<br />
9 The Master $10M<br />
10 Won't Back Down $3M<br />
TOP 10 MusIC alBuMs<br />
1 Babel Mumford & Sons<br />
2 Uno! Green Day<br />
3 Push and Shove No Doubt<br />
4 The Truth About Love P!nk<br />
5 Food & Liquor II Lupe Fiasco<br />
6 Album Title Goes Here Deadmau5<br />
7 Kanye West Presents Various Artists<br />
8 Away From the World Dave Matthews Bnd<br />
9 Tornado Little Big Town<br />
10 Battle Born The Killers<br />
Website: www.tahantimes.com<br />
E-mail: tahantime@gmail.com<br />
xl;jcm;csuf<br />
Past paper + audio CD မ်ား၊ အမွတ္ေပး<br />
စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖင့္<br />
သင္ၾကားေပးေသာေၾကာင့္<br />
အမွတ္ေကာင္းရဖို႔စိတ္ခ်ရသည္။<br />
ဆရာကိုယ္တိုင္<br />
TOEFL-610, TWE-5.5 of 6 / IELTS-8.0<br />
ရခဲ့သျဖင့္<br />
2012 တြင္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး<br />
Top 10 စာရင္း၀င္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္<br />
သင္တန္းသားမ်ားအတြက္ စိတ္ခ်ရသည္။<br />
• trSwfaumif;&csif&if trSwfjrifhjrifh&xm;wJh q&mxH oif,lyg •
10 | TAHANTIMES Article 8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
KHAWPUI MI<br />
ThaNgSavuNga<br />
Tlang mite hi kan changkangin hma kan<br />
sawn khawp mai. Civics zir lo pawhin<br />
mahni chhia leh tha hriatna conscience<br />
hmangin khawpui mi nih kan thiam<br />
thawkhat hle. Amaherawh chu civics zir<br />
lo ta fam chuan hmabak erawh kan la<br />
ngah niin a lang. Civics tih chu 'khawpui<br />
mi, khua-leh-tuia mi tangkai nih dan zirna'<br />
tiin Pu J.F-a chuan a hrilhfiah a. Ram mi<br />
tha leh tangkai nih dan zirna a ni ber awm<br />
e. A thlarau hran lo na-in mihring chengzaho<br />
invawn thianghlimna atan a tangkai<br />
hle a, mi a tifel a, a tihawihhawm a, dan<br />
leh hrai anga tuk ni lo mahse khawpui<br />
mi tiha mawi leh mawi lo, fel leh fel lo a<br />
thliar a, chenhona society a tichangkanga<br />
a tithlamuang bawk. Mi tinin mahni chanpual<br />
leh mahni mawhphurhna an hria a,<br />
mi thleng an zen tawm lo va, mi sadai an<br />
thiat bawk lo va, mahni zalenna an hum ang bawkin mi dang zalenna pawh an<br />
hriatthiampuiin an zahsak bawk.<br />
Kawl phaiah hian Zofaten khaw tam tak kan nei. Township khawpui, Kalaymyo<br />
zatve aia zau hi Zofate chenna veng an ni. Khawpui chhung insorkarna<br />
a fel zawk theihna atan Pinlung, Tat-u-thida, Taungzalat, Taungphila, Sanmyo,<br />
<strong>Tahan</strong>, etc. tiin veng hrang hranga then darh a ni ta a. Veng (ward) ti mah ila<br />
a chhunga cheng zat population pawh sing tel vek an ni. Khawpui chhunga<br />
cheng, khawpui mi leh sa vek kan ni ta a, khawpui mi tha leh tangkai nih kan<br />
tum a ngai ta a ni.<br />
A bik takin <strong>Tahan</strong> ward leh a chhunga chengte hmasawn dan hi i han thlir<br />
thuak thuak teh ang. Tunhma kum 30, 40 kal taa khaw te a nih laia thil awm<br />
dan han sawi ila. Thangtharte chuan in awih lo mai thei a ni. An thupui leh an<br />
chang thlan chu 'awm awl leh ei tui' a ni. Leilet pa chuan kum khatah thla thum<br />
chhung hna a thawk a, thla kaw chhung chu a awm awl mai mai thin. Hman<br />
awl thei nih an uanpui hle a. Nula tlangvalten an hun awl zawng zawng inrim<br />
nan an khawhral thin. A hmei a pa-in meizial an zu khu luih luih bawk. Chawlhni<br />
tlai hi inlar hun, walking hun a ni. Tlangval zawng zawng deuhthawin zu an<br />
rui a, kalkawnga mi an tawh phawt chu an su nghal rap a ni mai. Nunau leh tar<br />
upa lam tan a ralti thei hle. Veng tin kawtkawi tinah Dawntawia leh Lungmawla<br />
te insual thawm hriat tur a awm thin. Nulate lah chuan a huai huai, a chak chak<br />
an lawm a, hmuhnawm an ti phian lehnghal a. TV leh video en aia en an ni<br />
ber e. Tlangvalte thikthu lah chu a chhe thei hle a, an ngaihzawngte val dangin<br />
leng vak turin lo sawm chhuak hlauh se chuan an thiamthu sawi dan chu incho<br />
leh insual a ni mai. Tharum thawha thiam channa hun leh hmun a ni a, huai leh<br />
chak a ngai hle. Pu El-a te tel vena chi a ni lo. Huai leh chak chuan 'gang' angin<br />
pawl an nei a, gang-ho khat leh ho khat an inphek sual thin. Tin, veng khat leh<br />
veng khat pawh sairawkherha indo an ching bawk. Tin, hnam inthliarna pawh<br />
a hluar hle. Hnam nunphung leh hnam tawngte pawh fiamthu thawh nan leh<br />
indeusawh nan an hmanga chi tlem leh tawng dangdai deuh hmang tan chuan<br />
veng dang nula chhai theih rual a ni lo. Chala chil inhnawmtira inchotuahna<br />
avangin duh leh duh lova inbeih a ngai thin. Tin, zan tlaiah tingtang tuma vak<br />
an tam thei em em bawk. Ar ruk hmang an tam bawk. Heng hi hnam hnufual<br />
leh nunphung hniam lai, khaw te boruak a ni a, tunah chuan khawpui mi kan<br />
nih angin chungte chu kan pal dai thawkhat tawh niin a lang.<br />
Thangthar nula tlangvalte zingah inrim tlut tluta hun khawhral duh an awm<br />
tawh lo va, beer dawr, bar lamah dawhkan kilin an titi melh melh tawh an ti.<br />
Thalai meizial zu pawh an awm tawh mang lo nain kuhva, khaini, Raja, etc.<br />
erawh chu hralh a tlangtla hle thung a ni awm e. Khawpui mi leh sa an ni lo<br />
mai thei a ni. Zu dawra thute pawh an changkang tawh. Rui duh an awm tawh<br />
lo. 'Chhungte'n zanriah ei-ah min nghak ang' a nih loh leh 'Neitute zanriah ei<br />
an tlai ang' tiin an insaseng thuai thuai a, bengchheng hriat tur a awm ta lo.<br />
Nunau leh tar upa pawh thliar lova zu ruih vanga hmatiam hmiah hun a zo ta<br />
hi chu a thawventhlakin a thlamuan thlak ta hle mai le. A tawng apuia huai nih<br />
duh ai chuan dawih zawk nih chuh hi a huaisen thlakin a changkanthlak zawk<br />
si a. Tin, ar ru uma a veng puma phek buai luai luai a reh ta pawh hian veng<br />
boruak a tihrisel hle a ni. Zan tlaia tingtang nena au thler duar duar an awm<br />
tak loh avangin thlamuang tak leh tui takin kan mu thei ta. Ruk-ruk leh insuam<br />
erawh hi chu khawpui hri vei pakhat a ni a, fimkhur tluktu a awm lo vang. Tin,<br />
naupang te te-te inkawm duh dante pawh a changkang ta khawp mai. Kawi<br />
bah, cheng chai, marble perh, pawhfankual perh, kaihbu kaih, etc., an buaipui<br />
tawh lo. Kum nga la tling lote pawh pre-school leh nursery lamah an kal a, fel<br />
tak leh changkang taka enkawl an ni ta.<br />
Naupang leh thalaite'n hma an sawn angin nu leh pa leh puitlingte pawh<br />
hian khawpui mi nih kan tlin ve em le? Tualchhung insorkarna lamah te kan<br />
inhmang ve em? Kan chanpual leh kan mawhphurhnate kan hria em le? Mahni<br />
inhumhim thei tawkin dan leh hraite kan hre meuh em? Kan compound<br />
chhung chauh hi em ni kan then fai dawn?<br />
Kan kawt, kan kawmchhak, kan kawmthlang<br />
kalkawng tha leh hulhar tura thenel<br />
chhun leh hawk luan kawr tha taka siamte<br />
hi in tin, chhungkaw tin mawhphurhna a ni.<br />
Mi in luahtu tan pawh kan tih tur chin chu<br />
a awm a ni. Khawtlang hruaitute leh municipal<br />
thupek nghak lovin kan in bul mipui<br />
kalkawng siam that hi kan kova tla a ni.<br />
Municipal-in sorkar budget hmanga<br />
kalkawng leh lei a siam hi chu kawng khatin<br />
lo awm se la. Mahni khua leh veng a<br />
that leh a nawmna tura mahni neih leh tha<br />
senga kawtlai kawng siam tha ber chu <strong>Tahan</strong><br />
leh Satawm veng nu leh pate an ni.<br />
Anni tluka mahni veng hmangaih an awm<br />
awm lo ve. Entawn an tlak hle, fak pawh<br />
an fakawm. Mipuiin an zar kan zo nasa em<br />
em. Amaherawhchu Zofate hmel leh <strong>Tahan</strong><br />
hming a lanna ber mai, <strong>Tahan</strong> Bazaar leh a chhehvel erawh hi chuan duhthu<br />
a la sam zan lo niin a lang. Bazaar hian a neitu mipui hi a dawl zo lo pawh a ni<br />
mahna. Kawtthler dungah thil zuar kan la intlar del dul mai. Khawpui mi mita<br />
thlirtu chuan siam rem tur tam tak a hmu a ni awm e. Municipal leh khawtlang<br />
hruaitute mawhphurhna a nih hmel. Mimal hamthatna leh hlawkna um avanga<br />
mipui kalkawng pawh zah lova mipui tana harsatna thlen hi a khawpui mi lo.<br />
Mahni kan inngai pawimawh angin mi dangte pawh kan dah pawimawh tur a<br />
ni ang. Entawn tlak lo mi thil tih dan hi entawna zir ve kher a ngai lo. Tin, veng<br />
changkang leh khawpui hmelhmang a lan theih nan khawtlanga mawhphurhna<br />
neittute hian hmachhawp tha hisapna neih phak pawh a tul a ni. Tun hnua kan<br />
la mamawh ngei ngei tur – bazaar thar, vantlang lenna huan (park), motor, bike,<br />
bus station, indoor-a inkhelhna leh insawizawina gym, mipui vantlang inkhawmna<br />
townhall, etc. Tun atanga town planning tha taka duan leh reservation neih<br />
loh chuan kan la buai hnuhnawh ang.<br />
Aw le, hnam chi tin kan len zana Han khawpui sumtual zawl hi a chhe lai<br />
siam tha tur leh a pawp lai thawl phui tur hian a chhunga cheng khawpui mite<br />
hian a kila lung tangkai kan ni thei theuh a ni. Mahni thiam leh theihna zawn<br />
atang hian tan i la theuh ang u hmiang.n
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
Politics TAHANTIMES | 11<br />
pRESiDEnT u ThEin SEin-an<br />
un GEnERal aSSEMBlY-ah ThuChah a SaWi<br />
Khawvel sawrkar member 193 awmna<br />
he Pawlah hian Myanmar hruaitu<br />
thu sawi hmasa ber a ni.<br />
A thu sawiah President U Thein<br />
Sein chuan UN General Secretary U<br />
Thant leh Noble Peace Price dawng<br />
tawh Daw Aung San Suu Kyi te chu<br />
a fakin a chawimawi a, Myanmar democracy<br />
chungchag leh Kachin State<br />
leh Rakhine State buaina chungchang<br />
pawh a hrut tel.<br />
"Myanmar hian Foreign Policy<br />
zalen tak leh nung tak a kengkawh<br />
reng a, a policy dan bulpuiah te chuan<br />
international ram hrang hrangte<br />
muanna tur leh himna tur vawnhimna<br />
kawngah zangkhai taka hma la turin<br />
tar lan a ni a. Chutia hmalaknaah ram<br />
leh ram inkara ngaihdan inhmu lote<br />
an awm chuan boruak sosang lova a<br />
dam thei ang bera chingfel turin kan<br />
tanpui thin. Myanmar sawrkar dinna<br />
leh ngaihdan hi tun UN General Assembly<br />
high levela sawiho tura rawtna<br />
awm sa, 'International huap inhnialna<br />
emaw, intihbuaina emaw te hi tharum<br />
thawh lova a dam thei ang bera chinfel<br />
chungchang' tih thua UN thil tum leh<br />
duh dan nen pawh a inhne rem thlap<br />
a. Pu Chairman, kumin June thlaa UN<br />
thil tum, 'hmasawn leh changkanna<br />
lam chungchang Rio+20 inkhawmpui<br />
chungchangah ngaih dan leh thlir<br />
dan chi hrang hrang a lo piang a.<br />
Kha inkhawmpuiah khan tun hmaa<br />
rorel nemnghehna te, hmasawn leh<br />
changkanna kum hlun a lo awm theih<br />
nana tih turte bithliahin kum sangbi<br />
thil tum nena suihkhawm te, energy<br />
chungchang kumhlun tur ruahmanna<br />
siam te, hmasawnna leh changkanna<br />
atana ram hrang hrangte hma lakna<br />
pho lana ruahmanna siamsak te rel<br />
a ni a. UNO memberte hian khang<br />
rorelnate kha a taka bawh zui theuh hi<br />
thil tul tak a ni. Chuti chuan kan tu leh<br />
fa, kan thlah kal zelten ralmuang tak,<br />
hmasawn leh changkanna kumhlun<br />
awm mekna 'khawvel' an rochung<br />
thei dawn a ni," tiin President chuan<br />
a sawi. President chuan, "Tun General<br />
Assembly-ah hian kum 2015 hnua<br />
hmasawn leh changkan dan tur target<br />
ruahmanna siam thu te, dan dah<br />
lal thu te uluk taka sawiho tur a ni a,<br />
hei hi kan hun tawng nen pawh a inmil<br />
hle a ni."<br />
"Myanmar ram pawh hian democracy<br />
kawng a zawh mek a, hma pawh<br />
a sawn a, enge maw chen pawh kan<br />
hlawhting a. Heng hlawhtlinna te hi<br />
awlsam taka thawh chhuah a ni lo.<br />
Chu vangin a taka kan thil tawn te hi<br />
ka hrilh hre ve duh che u a ni. Tunah<br />
hian Myanmar hi a inthlak danglamin<br />
a insiam tha nasa a, hun tha a inher<br />
chhuak mek a, chona pawh a hmachhawn<br />
nasa a ni. He hun tawite<br />
chhungah hian Myanmar mipuite<br />
hian mak tak maiin thil tam tak an<br />
thlak danglam a. Mimal taka sawi<br />
chuan hisatory siam mek kan ni a,<br />
hetih laia Myanmar ram mipuite tana<br />
president mawhphurhna hlan ka ni hi<br />
ka inchhuang tak zek a ni. Kan sawrkar<br />
thar hian mawhphurhna kan lak,<br />
kum khat leh a chanve vel atang khan<br />
democracy-a inleh te, inthlak danglam<br />
hna te chu hluttaw, tatmadaw, judiciary<br />
(Ta-ya-yay) lam te, taingyintha-hote,<br />
political party te, NGO te, a bulpui<br />
berah chuan mipuite nen tang dunin<br />
hnung lama kir leh tawh hauh lo turin<br />
hma kan laho a ni."<br />
"Tun hma kha chuan mahnia ro<br />
inrel theihna (sovereignty power)-a<br />
power pathum, inawpna power, dan<br />
siam theihna power leh rorel theihna<br />
power te chu sawrkar chuan a pumbil<br />
vek a. Tunah chuan democracy<br />
kawng hmang takin engkim inveng<br />
tawn siin politics hi kalpui a ni tawh<br />
thung a. Chona tam tak awm mah<br />
se, hriat tham, langsar tham, hlawhtlinna<br />
chhuanawm tak tak hmuh tur a<br />
awm teuh tawh a. Lung in tangte an<br />
sual ngaihdama chhuah zalen, ram<br />
pawna khawsa politics group hrang<br />
hrangte zalen taka mahni rama an<br />
luh lehna tur kawng hawnsak, 2012<br />
by-election thianghlim leh fel fai taka<br />
buatsaih, Banpui palina tia an koh thin<br />
media lamte khuahkhirhna dan phelh,<br />
internet zalen taka hman phal, kut<br />
hnathawktute leh a hna neitute zalen<br />
taka pawlho din phalsak leh ram politics-ah<br />
mipuite zalen taka an inhman<br />
theihna tura kawng hawn...tihte chu<br />
kan thawhrah langsar zualte a ni."<br />
"Tuna kan ram politics-a thil<br />
thlengah chuan politics-ah party hran<br />
hran an tel tam ta hle a, an inkara indawhtawn<br />
theihna a awm zual theih<br />
nan, a party mal theuhin an bial an<br />
zauh zel theihna tur te, mipui, a aia<br />
tam zawk aiawhtu an nih theih nan te,<br />
mawhphurhna sang zawk an lak theih<br />
nan kawng zawn puite kan ti mek zel a,<br />
democracy bulthut insawhnghet mek<br />
hmuh tur a tam tawh a ni. Kan sawrkar<br />
leh a tua te inkarah pawh politics thila<br />
indawhtawnna a awm lehzuala engkim<br />
in hmatawna sawihoa chin fel zel<br />
eDiToR<br />
America ram New York UN Hq-a buatsaih UN General Assembly (67)-naah President U Thein Sein-an thuchah a sawi.<br />
tih ang chi politics hawihhawm tak hi<br />
kan din mek bawk a ni." tihte a sawi tel<br />
bawk.<br />
September ni 16-a America ram<br />
thleng thla ta opposition hruaitu, National<br />
League for Democracy party<br />
president, Pyithu Hluttaw palai, Noble<br />
Peace Prize dawngtu Daw Aung San<br />
Suu Kyi chungchang pawh, "Tunhma<br />
politics-a opposition leader, Noble<br />
Peace Prize winner Daw Aung San<br />
Suu Kyi ngei pawh tunah chuan hluttaw<br />
palai a rawn nih tawh bakah hlawttaw<br />
committee chairman dinhmun<br />
luahin hluttaw rorelnaah a tel tawh a.<br />
Tun hapta chhung khan New York-ah a<br />
cham mek a. Democracy tana a beihna<br />
vangin American sawrkar chuan<br />
chawimawina a hlan a. Myanmar ram<br />
mi, kei hian ka chhuangin ka lawmpui<br />
tak zet a ni. Myanmar-ah politics<br />
chungchanga kan hmasawnna te hi<br />
kan society politics dinhmun changkan<br />
chhohzia tilangtu a ni.<br />
Hetianga kan lo changkan chhoh<br />
chauh hian mipuite khawsak dinhmun<br />
chawikan nana pawimawh em em economics<br />
leh nunphung thlak danglama<br />
siam that hna kan thawk thei dawn a<br />
ni." tiin a fakin a chawimawi a, a lawmpui<br />
thute hial a sawi chhuak a ni. Ram<br />
chhung buaina Rakhine leh Kachin<br />
State chungchangah pawh ti hian a<br />
ti. "Democracy tluantling tak din tur<br />
chuan ralthuam kenga inbeihna te kan<br />
tihtawp thak a tul tih hi kan ring a. Chuvangin<br />
ram chhunga muanna kumhlun<br />
tur a awm theih nan hma kan la nasa<br />
a. Taingyinta-ho chenna hmuna kum<br />
tak tak chhung harsatna leh buaina lo<br />
awm tawh thinte chu tihtawp a, "From<br />
War to Peace" (Remna leh muanna a<br />
thlen theih nan inkah bansan) tih kan<br />
thupui angin hma kan la mek zel a.<br />
Kan inrintawn theihna tur inremsiamna<br />
kan neih theih nan sawihona kan<br />
nei tlang zui zel dawn. National levelin<br />
kan inbia anga, silai ri reh thakna tur<br />
inremna thuthlung kan ziah theihna<br />
turin kan bei zel dawn a ni. Myanmar<br />
ramin harsatna kan tawh mekte thawi<br />
dam turin sawrkar lam remna siamtu<br />
committee memberte leh Kachin taingyinta<br />
ralthuam kengte inhawng takin an<br />
sawiho tlang mek a, inrintawnna a awm<br />
theihna turin ruahmanna an siam mek<br />
a ni. Ralthuam kenga inbeihna avangin<br />
a tu lam lam pawhin chhiat tawk ila,<br />
'Myanmar ramin chhiat a tawk' tih hi kan<br />
thlir dan a ni."<br />
"Pu Chairman, hetianga kan sawrkarin<br />
politics, economics leh society<br />
nun phungte thlak danglam tura nasa<br />
taka kan beih lai mek hian rin loh takin<br />
harsatna dangin min tlak buak a. Rakhine<br />
State-a thil thleng kha a ni. Hemi<br />
chungchanga ka sawi hmasak ber duh<br />
chu kan ram Myanmar-ah hian mipui te<br />
hian, eng hnam, eng sakhua bia pawh,<br />
a hmei a pa inthliar hranna awm lovin<br />
thlamuang tak leh him taka khawsak<br />
theihna mimal taka zalenna an nei theuh<br />
a ni tih hi a ni. Tichuan he buainaah tan<br />
lam nei lo, thu lai tak vawtu tura ngaih,<br />
national levelin Hindu, Muslim, Budhist,<br />
Kristian, sakhua hran hrana mi, mipui<br />
zah kai chinte thlengin 'enquiry commission'<br />
din a ni a. Engtia bawhzui tur nge<br />
tih he commission hian thu rawn min pe<br />
ang a. Thil awm dan zawng zawng lang<br />
tlang takin kan hai lang ang a. Uluk takin<br />
kan buaipui a ni tih khawvelin a hriat<br />
theih nan Islam pawlho OIC, ASEAN,<br />
UNO, USA leh ram hran hran palaite<br />
pawh a hmunah ngei hruaiin kan entir<br />
tawh a. Tanpuina pe duhtu tan pawh<br />
kawng kan ngaihtuahsak vek a, an tanpui<br />
hlawm a. He thil hi ni hnih khat leka<br />
chinfel mai chi a ni lo va. Kan sawrkar<br />
hian politics, economics leh mipui khawsak<br />
phung te hmangin kil tin atanga<br />
thlira project ruahmana fel tak nena<br />
chinfel chi a ni a. Mahnia ro inrel sawrkar<br />
kan nih ve avangin ramri humhalh<br />
te, ram thuneihna vawn him te kan tih<br />
tur leh kan tih theih niin kan hria a. Chuvangin<br />
heng kan harsatna hmachhawn<br />
mekte hi internation level takin theih<br />
tawpa thaa chin vel kan tum, tih hi ka<br />
sawi duh a ni," tiin.<br />
"Myanmar ram democracy-a thlak<br />
thleng hna hi thil harsa tak, dimdawi<br />
ngai em em a ni a, dawh thei taka tih<br />
ngai a nih bawk thu, chuvangin UN-a<br />
tel ram zawng zawng leh international<br />
hnamte hian Myanmar mipui te kawng<br />
zawh mek hi hrethiam tak tak leh thlawp<br />
tak tak tura a duh thu, Myanmar ram hi<br />
tun hma ang ni lo , thlir dan thara thlir<br />
leh kawm dan thara kawm turin a duh<br />
thu, tun aia thawl leh zalen taka chet<br />
theihna tur boruak zangkhai siamsak<br />
tura a ngen thu leh Myanmar hian pawn<br />
lam tanpuina, innghahna tur a mamawh<br />
a, ram thiantha nih hi a duh reng a ni tih<br />
thu te President hian a sawi tel bawk.<br />
Myanmar hian khawvel sawrkar dang<br />
ang bawka mahni mawhphurhna hria,<br />
ram zahtlak tak nia kum zabi 21 chona<br />
te hmachhawn a, nghet taka din a duh<br />
thute a sawi bawk.<br />
>> To Page 16
12 | TAHANTIMES<br />
KalaYMYO Biala lO luT Ru BEnGali Mi 10<br />
a hRuaiTuTE nEn an Man<br />
Kalaymyo biala lo lut ru Bengali mi 10 chu Pauk-taw khawnvartui laih chhuahna<br />
hmunah a hruaitu nen an man. Kalaymyo Police te chuan dan ang taka an<br />
chungthu ngaihtuah a nih theih nan hma an la mek.<br />
“An va hmuhna hi Kalaymyo atanga hla ve deuh hlek, Pauk-taw khawnvartui<br />
laihna hmunah a ni a. Khawtualhovin khaw administrator leh mei sipaite<br />
hnenah an report-a an va man a. Immigration department kutah an hlan nghal.<br />
Kalaymyo police office-ah hruai nghal an ni a, thubuai siamsak turin an buaipui<br />
nghal a…” tiin khawtual pa pakhat chuan a sawi.<br />
Heng Bengali-te hi Tamu, Moreh lam atanga lo lut an ni. Tun hi Bengali te<br />
ramri atanga Sagain Region an lo luh vawi khatna a ni lo. Tunhma pawhin an<br />
man zauh zauh tawh a ni. Heng mante hi lung inah kum hnih tantir theih an<br />
ni a, Immigration law ang chuan thubuai dang pawh an la awrh dawn a ni tiin<br />
Kalaymyo police te chuan an sawi. An mi mante hi kum 20 rual vel an ni hlawm<br />
a, Kawl tawng tlema thiam an awm a, Bengali tawng chu an thiam deuh vek a<br />
ni. He thil hi September ni 13-a President thlawp entir nan Kalaymyo mipuiten<br />
kawng an zawh tuka thleng a ni a, mi ngaihven a hlawh hle a ni.<br />
“Tunhma pawhin Bengali lut ru man an nih zauh zauh vangin an lo lut ru<br />
fo tawh tih a chiang a. Mipuite pawh hian lo lut rute laka kan inven a ngai. Tuna<br />
rawn hruaitu pawh hi Kawl a ni” tiin khawtual pa pakhat chuan a ngaih dan a<br />
sawi.n<br />
COllEGE SaDaWR a lun ThEi hlE<br />
He college sa dawr hi <strong>Tahan</strong>-a ward No.3-ah, in No.4-ah hawn a ni a. Kum 1993<br />
atangin an din tan. He dawrah hian bawngsa leh vawksa zawrh a ni ber thin. An<br />
bawng talhte hi bawng zawrhna market ata an lei ber. Hmun danga mi pawh a<br />
remchan dan azirin an lei thin bawk. Vawk erawh chu leina bik an nei hran lova.<br />
An zawng kual a, lei atana tha nia an rin apiang an lei mai thin. He sadawr hian<br />
buk dik tak an hmang a, leitu pawh an thahnem thei khawp mai. Order reng<br />
theih a ni a. Order chuan a man pawh a hniam ve deuh thin. Dawr neitute sawi<br />
uar duh em em chu buk dik tak an hmang hi a ni a. Hei hi a entawn tlakna lai<br />
tak pawh a ni. Bazara thil zuarte hian buk dik lo hi an hmang nasa em em thin<br />
a. Hei hi thil pawi tak pawh a ni kan ti thei a. He college sadawr hian ni khatah<br />
bawng pahnih an talh deuh ber a, vawk pawh pahnih an talh deuh ber. n<br />
Beauty Salon<br />
ဆံပင္ညွပ္၊ ေခါင္းေလွ်ာ္၊ ဆံပင္ေပါင္းတင္ျခင္း<br />
ဖေယာင္းသြင္း၊ ဖေယာင္းေျဖာင့္၊<br />
ေဆးဆိုးျခင္း၊<br />
Highlight ေဖာက္ျခင္း<br />
ဆံပင္ေျဖာင့္ျခင္းအေကာက္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ေကာက္ျခင္း<br />
မ်က္ႏွာေဆး၊ ဂ်ီးခၽြတ္၊ ေပါင္းတင္၊ ေရႊသြင္း၊ ပုလဲသြင္းျခင္း<br />
မ်က္ေတာင္ေကာက္၊ နားေဖာက္ျခင္း၊ ေျခေထာက္ေဆးစိမ္၊ ဂ်ယ္လီစိမ္ျခင္း<br />
ႏွင့္<br />
မဂၤလာေဆာင္၊ ဘြဲ႕မိတ္ကပ္ အလွျပင္ေပးျခင္းမ်ား စိတ္တိုင္းက်<br />
ေဆာင္ရြက္ေပးေနပါၿပီ။<br />
tm;ay;rI (10) Budrfjynfhygu<br />
rsufESmaq;? *sD;cRwf? aygif;wif? acgif;avQmfjcif;rsm; aqmif&Gufay;ygonf/<br />
ပိေတာက္ၿမိဳင္လမ္း၊ တာဟန္း (B)၊ ကေလးၿမိဳ႕။ Tel. 073-22008<br />
local news<br />
Tunlai <strong>Tahan</strong> BORuaK<br />
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
Ruah a sur zauh zauh tih lohah chuan favang rim kan nam tan ta a. Boruak<br />
lum lutuk pawhin tin zai an rel tan mek a tih theih. Ruah a sur chuan tlema<br />
a vawh tan ve deuh avangin kawr lum pan lam ha pawh hmuh tur an awm<br />
zauh zauh. Favang hun nuam leh thengthawin min hmuak a tih theih ta.<br />
Fur laia natna tam em em pawh khan min tinsan tan a, a lawmawm viau<br />
mai. Dil sangha bakah lui sangha tuihnai lei tur a awm reng a. Chakai leh<br />
chengkawl pawh bazar-ah lei tur a tam hle.<br />
Kohhran lam boruakah chuan ni September 17-23 thleng khan PCM<br />
Venglai Kohhranah Rev. Vanlalzuata (Senior Secretary, Mizoram Presbyterian<br />
Church)-in rawngbawlna a nei thin a, hluttu an thahnem hle. Kohhran<br />
dangah chuan boruak danglam han sawi tur a awm lem lo.<br />
In leh lo thuah in tha leh lian a ding chho tam ve tial tial a, sa mek pawh<br />
eng emaw zat an awm. Heti anga in leh lo lama hma kan sawn hi thil lawmawm<br />
tak tih loh rual a ni lo.<br />
Kan sawi fo tawh thin angin motor tha leh changkang lei an tam tial tial<br />
a. Tun hma kha chuan khawpui Yangon leh Mandalay chauhva awm thin kha<br />
tunah chuan <strong>Tahan</strong>-ah hmuh tur a tam ta hle. Bike thu-ah pawh ni se, in tin<br />
deuhthawin an nei ta emaw tih tur a ni ta.<br />
Football season a ni chho ta bawk a, <strong>Tahan</strong>-a footballer tam takin practice<br />
an la nasa. Khaw dang cup-a tel group-te pawh an awm tan leh ta.<br />
Bible leh secular school lam pawh an kal tluang a. Boarding school-te a<br />
lo tam zel avangin zirlaite pawhin kum tin an ti tha chho zel bawk.<br />
Bazar lamah chuan second hand thing an tam sawt a. Thil dang chu han<br />
sawi deuh tur a awm lem lo. Kal dan tlangpui a ni ber e. Rukru an awm zeuh<br />
zeuh a. Mi tin kan fimkhur tlanga thil bo erawh sawi tur a tam lo.<br />
Kut hnathawktute lam pawh an awl mai mai hauh lova, thawh tur an nei<br />
reng a tih theih. Bike thu lam kha han sawi leh lawk ila. Bike chuang tam<br />
zawkin bike lukhum an khum meuh lova. Hei hi thil pawi tak a ni. Traffic rule<br />
hre mumal si lovin chak tak takin lirthei kan khalh a, accident a awm leh zauh<br />
thin. Inrinni zan leh Pathianni zana Premier League entu an tlem thei hle a.<br />
Big Match tumah phei chuan entu kan tam thei hle a ni.<br />
Tunlai hian bike license an siam chur chur a, awlsam taka siam theih<br />
hun lai a ni a. October thla ni 4 thleng siam theih niin an sawi.n<br />
<strong>Tahan</strong>a FuRnaTuRE WORKShOp<br />
Kalpui Dan TlanGpui<br />
Serthlum leh Apple hi mihring taksa hriselna atana thei tha leh tui tak mai a ni<br />
a. A hun lai chuan thei hralh nuam leh kal tak a ni bawk. Serthlum hi Mandalay<br />
lam atanga an lak a ni deuh ber a, hmun dang atanga rawn lut pawh eng emaw<br />
zat a awm. Tun lai hian pum khaah 500 a ni a, a pum te deuh chu pum 3-ah<br />
1000 a ni tlangpui. <strong>Tahan</strong>ah hian heti anga serthlum zawrhna hi hmun 5 velah a<br />
awm. Ni khatah pum 50 chuang an hralh tlangpui. Apple pawh hi Mandalay lam<br />
atangin a rawn lut ber a. A te ber pawl hi pum khatah Ks.100 an ni. A dawttu hi<br />
pum khatah Ks.200 a ni a, a lian chi hi pum 4-ah 1000-in an hralh thin. A special<br />
kan tih ang chi hi chu pum 1-ah Ks. 700 a ni bawk tih a zuartute hnen atangin<br />
thu kan dawng.n<br />
<strong>Tahan</strong> lEh a ChhEh vElah ThEiaRBaWM<br />
a TaM hlE<br />
Theiarbawm hi thei hrisel leh tui tak mai a ni a. <strong>Tahan</strong> leh a chheh vel khuaa a<br />
tam hun lai tak a ni. Khaw thenkhat chuan Kalaymyo bazarah te leh <strong>Tahan</strong> bazarah<br />
te an hralh thin. Pum khatah Ks.100 a ni deuh ber a. A aia tlawm pawhin an<br />
zuar chhuak chur chur mai. Tunlai hi a tam vang lai tak a ni a. Bazar velah lei tur<br />
a tam hle. Thei hrisel leh tui tak mai a ni a, taksa tan pawh tha tak a ni. Heti anga<br />
thei hrisel lei tur a awm reng thei hi kan nihlawh em em a ni.<br />
Theiarbawm kung lian deuhah chuan pum 30 chuangte pawh a rah thei a.<br />
Mahse a rah duh kum lo hi a inthlau thei hle. A rah kum tak takah chuan kung<br />
khatah hian tam tak a rah thin. A kung nei tam deuhte sawi dan chuan kumin hi<br />
a rah that tak tak kum niin an hre lo. Theiarbawm kung hi kum 4 an nih chuan<br />
an rah ngei ngei thin bawk. A tui em avangin naupangin an duh hle a. A thlum tui<br />
a, mu pawh a nei tam em em thin a ni. A len zawng hi kut tum tiat vel a ni deuh<br />
tlangpui.n
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
pYiThu hluTTaW SpEaKER ThuRa u ShWE Mann<br />
lEh hluTTaW palai ThEnKhaT auSTRalia lEh<br />
SinGapORE-ah an Zin<br />
domestic digest<br />
Pyithu Hluttaw Speaker Thura U Shwe Mann leh Hluttaw palai thenkhat Australia<br />
leh Singapore ramah an zu zin. September ni 17 khan an thlawk chhuak a,<br />
September ni 26 khan an lo kir leh thu dawn a ni.<br />
Thura U Shwe Mann hi Australia House of Representative Mr. Peter Slipper,<br />
Senate speaker Mr, John Hogg leh Singapore parliament speaker Mr. Michael<br />
Palmer ten an sawm vanga zuk zin an ni. Australia an tlawhnaah Pyithu Hluttaw<br />
Speaker Thura U Shwe Mann leh a hote chuan Australia Parliament inrelbawl<br />
dan leh parliament committee hrang hrang hna kalhmang te zir turin Canbera<br />
khawpuiah an zuk kal a ni. Singapore-ah chuan Sigapore Senior Minister Goh<br />
Chok Tong nen an inkawm a, ram pahnihte inkara inthianthatna an suihnghet<br />
lehzual sauh a ni tiin China News Asia chuan a sawi.<br />
Thura U Shwe Mann hi hluttaw palai panga, sawrkar officer te leh economics<br />
lam palai ten an zui bawk a ni. Singapore-ah hian Prime Minister Lee Hsien<br />
Loong nen pawh an inkawm a, Singpore parliament pawh an va tlawh a ni.<br />
Singpore hi Myanmar sumdawnpuitu ram zinga a palina hauhtu a ni a. Nikumah<br />
Singapore leh Myanmar sumdawn tawnna hi dollar 1.6 billion man a tling a ni.n<br />
inTERnaTiOnal DaY OF DEMOCRaCY 2012,<br />
hluTTaW 'ThaBin hall'-ah hMan a ni<br />
2012 September ni 15 khan ‘International<br />
Day of Democracy 2012’<br />
inkhawm Hluttaw building 'Thabin Hall'ah<br />
buatsaih a ni. He inkhawm hi a tum<br />
hnihna a ni.<br />
2012 Democracy Day-ah hian<br />
Pyidaungsu Hluttaw speaker U Khin<br />
Maung Myint chuan democracy puitlingah<br />
chuan mitinin zalen taka sawiho<br />
vek theih a nih avangin mipui aiawha thlan, legislative, administrative leh Judiciary<br />
pengpuia thawkte hian engkim langtlang taka thawh a tul thu, lang tlang<br />
tak a nih loh chuan dik tak leh fel taka ro rel leh sawiho a har phah a, a tu tute<br />
tan ve ve pawi a thleng thin tih te a sawi.<br />
"System hlui atanga system thar a inthlak hian system thar hriat thiam loh<br />
vang emaw, hre thiam mah se a hlui chelh tum tang tangna rilru vang emaw<br />
te-in langtlang taka thil tih loh phah a awl thin. Hna bawhzui dan, hna kal mek<br />
mipui thlan palaite laka zep emaw thup emaw tumna a awm duh a, hei hian thil<br />
a tikhirh thei thin. Langtlang taka thawhho a nih loh chuan ‘mi zawng zawng<br />
nen sawihova, thawhho chu a duh lo’ tihna a ni a, democracy tun din hna a ti<br />
thuanawp ta thin a ni. 'Democracy laimu tak chu, mi zawng zawng huap' a nih<br />
avangin ram mipui zawng zawng tel veka thawhho a nih theih nan mipui palaite<br />
hian langtlang taka kan thawhho a pawimawh" tiin a sawi.<br />
Pyithu hluttaw speaker Thura U Shwe Mann chuan, "Democracy system-ah<br />
chuan mipui tam zawkina an thlan mipui aiawhten mi tam zawk thatna turin mi<br />
tam zawk an awp lehna system a ni a. Lang tlang taka thawhho, mawhphurhna,<br />
hlen theuh a pawimawh a ni. Inzah tawn tak sia rilru tluang taka indawr tawn hi<br />
democracy tihpuitlin nana tihmakmawh a ni. Ram mite chanvo dik takah chuan<br />
dan ang tak sia zalen taka thu sawi theih, sawiho theih, pun khawm theih a ni<br />
a, a langsar ber chu 'zalen taka sawi chhuah theihna' a ni.<br />
Mipui ngaihdan hre hauh lova dan leh thupek siamte hi democracy kalphung<br />
a ni lova, chutiang chu 'director' te tih dan a ni a. Hluttaw te hian administration<br />
level hrang hrang, department dang dangte inrelbawl nana hman tur<br />
dante chu mipui thlan palai te leh a department neitu ten inrawn khawmin mipui<br />
tam zawk duh dana thawhho tur a ni," tiin thuchah a sawi.n[The Messengers]<br />
TAHANTIMES | 13<br />
aMah Chu DEMOCRaCY 'iCOn' a nih lOhThu<br />
DaW aunG San Suu KYi-in a SaWi<br />
America-a a cham chhunga Harvard University<br />
zirlaite nen an inkawmna-ah 'icon' a ni<br />
loh thu a sawi chuak. Cambridge-a Harvard<br />
Kennedy School of Government-ah zirlai thahnem<br />
takin a thu sawi an ngaithla a. Daw<br />
Aung San Suu Kyi chuan, "'Icon' pakhat anga<br />
min chei hi ka duh lo. A chhan chu ka hmuh<br />
danin 'icon' tih hi chu che chang lova, ding<br />
nghet tlatte an ni chawk a. Kei chu hnathawktu<br />
pakhat angin min hmu ula ka duh ber. Rim taka hna thawh hi ka innghahna<br />
a ni a. House arrest-a ka awm lai pawh khan discipline nei taka khawsak kha<br />
harsa takin ka tum thin a ni. Thawhrim reng ka duh a ni. Hna rim taka thawk<br />
thin angin min hmu ula ka duh a ni," tiin a hrilh.<br />
Daw Aung San Suu Kyi hi America ramah ni 17 lai a cham a. Hetih<br />
chhung hian congressional gold medal chawimawina a dawngsawng a.<br />
President Obama nen inkawmna tha tak a nei bawk. College dang danga<br />
thu sawi turin an ruai luai luai bawk a ni. A thusawinaah Daw Aung San Suu<br />
Kyi chuan zirlaite chu, "Keimah leh keimah hi politician angin ka inhmu reng<br />
a. Kum 24 chhung zawng khan eng nge ka tia in rin?" a ti a. Hluttaw palai a<br />
nih hnu-ah mi thenkhatina 'political science te zir belh se a tha ang' tia an<br />
tawng khum chu a chhang a ni.<br />
Daw Aung San Suu Kyi chuan a thu sawinaah Myanmar mipuite chuan<br />
society tha leh zalen tak din turin hmabak an la ngah thu a sawi tel a. "Society<br />
zalen taka nunhonaah khua leh tui tha, mahni mawhphurhna hre tak nih<br />
theih dan chu mahni hi society tha leh zalen taka awm tawh angah inngai<br />
hmiah ila, chutiang chiaha khawsak leh nun hman nghal chu a ni" a ti bawk.n<br />
DaW aunG San Suu KYi, aMERiCa RaMa<br />
'aMERiCan COnGRESSiOnal GOlD MEDal'<br />
a DaWn Thu RaM ChhunG Tv MEDia hRanG<br />
hRanGah TiChhuaK<br />
Civil mite hnena chawimawina hlan thin<br />
zinga a sang ber 'American Congressional<br />
Gold Medal,' September ni 19-a Daw Aung<br />
San Suu Kyi-in a dawn thu ram chhung sawrkar<br />
media, Myanmar Radio and Televisionah<br />
September ni 20 zan dar 8:00 chanchin<br />
tharah puan a ni. A puan danah, 'Pyithu Hluttaw<br />
Chairman Daw Aung San Suu Kyi chuan<br />
civil mite hnena an hlan thin chawimawina<br />
sang ber, American Congressional Gold Medal chu Nilai ni khan a dawn<br />
thu, US Capitol Rotunda-a chu chawimawina hlanna inkhawmah American<br />
congress palai lawk tak tak chin leh US Secretary of State Hillary Clinton leh<br />
US President hlui nupui Lora Bush te an tela lawmpuina thu an sawi thu, chu<br />
chawimawina hlanna inkhawmah President Office Union Minister U Aung<br />
Minn leh Ameirca-a Myanmar Ambassador U Than Swe te pawh an tel ve<br />
thu te a puang a ni.<br />
Chu inkhawmah chuan Daw Aung San Suu Kyi chuan thu a sawinaah<br />
'Myanmar rama ram tundin that hna kal mekte hi President U Thein Sein<br />
kaihhruaina hnuaia siam that, thlak danglam hna rah chhuah a nih thu te,<br />
President kaihhruaina hnuiaah dan siamtu pawlho zawng zawng leh democracy<br />
hlutna hriaa thang duah mek mipuite chuan tunlai khawvel hmasawn<br />
tak leh changkang takah Myanmar-in hmun tha tak a luah ve theih nan theih<br />
tawp chhuahin hma an lak mek thu te, he inkhawma Myanmar-a Union Minister<br />
U Aung Minn a rawn tel theih avanga a lawmthu te, Myanmar-a ram<br />
siam that leh tundin hna leh national-te inpumkhatna tura hma lak mekna<br />
kawng hrang hrangah hun lo kal zel tur atan pawh rin ngamna a neih belh zel<br />
thu te, hun lo awm zel tura harsatna leh dodalna te a awm pawhin khawvel<br />
mipui te tanpuina zara hlawhtling taka paltlang a nih zel theih a rin tlat thute<br />
a sawi tih chanchinah chuan tarlan a ni.<br />
Hei bakah, 'Myanmar mipuite inrem taka kan khawsak tlanho dial dial<br />
theihna, democratic taka nunho theihna tura kan kawng zawh mek chu a<br />
bumboh hle tih a chiang a, nimahsela mipui zawng zawng lungrual taka kan<br />
thawhho phawt chuan kan hlawhtling ngei ngei ang tih ka ring tlat’ tia a sawi<br />
thu te a puang bawk.<br />
Daw Aung San Suu Kyi chuan chawimawina a dawn hnu-ah US President<br />
Obama darkar chanve zet mimal taka a va kawm thu, Daw Aung San<br />
Suu Kyi chuan America ram a thlen tirh Thawhleh ni-ah pawh US Secretary<br />
of State nen an inkawm a, Wahsington-a American Peace Institute-a thu<br />
a sawi thu, chu a thu sawiah chuan America ram hian Myanmar sawrkar<br />
laka economic hrekna dan a zam tawhte tun aia phelh dul tura a ngen thu<br />
leh Myanmar-a democracy tana beihpui thlak mek a kal tluan zel theih nan<br />
America hrekna dan lek hi chhuanlamah hmang reng bik lovin Myanmar te<br />
pawhin democracy lamtluang chu mahni chakna ngei hmanga zawh tum tur<br />
a nih thu a sawi tihte a puang bawk.<br />
Daw Aung San Suu Kyi hi Pyithu hluttaw palaia thlan a nih hnu-ah tun<br />
hi ram pawna a zin vawi thumna a ni a, May 29 khan Thailand-ah leh June<br />
13 atanga 19 thlenga Europe-a a zin te kha puan a ni lova, tun tum chiah hi<br />
sawrkar TV leh media-ah te puan leh tarlan a ni ta a ni.n[CNN]
14 | TAHANTIMES domestic News<br />
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
AMERICA RAM ATANGA PRESIDENT U THEIN SEIN LO HAW<br />
aMERICa RaM aTaNGa lO HaW PREsIDENT u THEIN sEIN CHu suMDaWNNa laMa MIPuITE, usDP PaRTY MEMBER TE lEH MIPuITEN<br />
YaNGON INTERNaTIONal aIRPORT-aH ROPuI TaKIN aN lO HMuaK<br />
America ram New York UNO HQ-a buatsaih General Assembly khawmpui 67na<br />
hmanga kal President U Thein Sein chu October ni 1 zing khan Yangon a<br />
rawn thleng leh a. President lo thleng chu, Union Solidarity and Development<br />
Party mite, Democratic Party (Myanmar ) party member te, artists te, industrial<br />
lam mi te, taingyintha thalai rual te, Myanmar Egress zirlaite leh member te,<br />
puanthuina factory-a hnathawktute, department hrang hranga official te, leh<br />
mipui tam takin ropui takin an lo hmuak a ni.<br />
Lo hmuaktute hian zing dar 7 atang tawh khan Yangon International Airportah<br />
‘Congratulation Mr. President,’ ‘We support you,’ ‘Myanmarte khawvel hriata<br />
chhuanawm tak min nihtirtu President U Thein Sein kan lo lawm ache’, ‘Mipui<br />
maktaduai 60 tana history thlak danglamtu President U Thein Sein lawm takin<br />
kan lo hmuak ache’ tih banner te kengin an lo hmuak hlawm a ni. Zing dar<br />
9:20-ah President U Thein Sein chu Singapore Silk Air-in a rawn thleng a. A<br />
lo hmuaktu mipuite chuan, ‘President dam reng rawh se,’ ”Mr. President, kan<br />
chhuang ache’ ti tein an lo au rual dual dual a.<br />
Union of Myanmar Federation of Chambers of Commerce and Industry<br />
chairman U Win Aung chuan, “Ram tana thahnemngai taka theih tawpa thawk<br />
mek President U Thein Sein kan lo hmuak a. Ram mipui zawng zawng ten kan<br />
hmalam kawng zawh zel tur nuam tak min sial sak a, President chungah kan<br />
lawm hle a ni. Kan hlim a ni. President hi hmuah leh lo lawm an duh hlawm<br />
avangin ruahmanna kan siamsak a. Ram mipuite rilru hahdam leh lungmuang<br />
taka an awm zel theih nan President hian theih tawpin hma a la zel ang tih kan<br />
beisei tlat a ni.” a ti a. Rakhine taingyintha nu pakhat chuan, “Rakhine state, Sit-<br />
ME KhOnG luia China laWnG Mi 13 Thah Thua ThaTTu nia an<br />
puh BER naW Khan Chuan a Tih a nih Thu a inpuanG<br />
Kum 2011-a Me Khong luia China ram lawnga mi 13 thah thua an<br />
puh ber Naw Khan chuan ama tih ngei a nih thu September 30<br />
khan a inpuang ta.<br />
Tualthat, drugs zawrh, mi kidnap leh lawng chhuhsak thua<br />
thil tisualtu nia an puh Naw Khan leh a thuihhruai mi pangate chu<br />
China chhim lama awm Yunan Bial khawpui Kumin-a Intermediate<br />
People's Court-ah an chungthu an rel a ni.<br />
Myanmar rama drugs leh ralthuam tawlhru pawla hruaitu Naw<br />
Khan chuan a sualna avanga a inchhir thu court hmaah a sawi<br />
a, a chung thu pawh nep deuh zawka relsak a beisei thu a sawi<br />
bawk. Naw Khan hi China-Myanmar-Loas ram vel leh Me Khong<br />
lui bawra drugs leh ralthuam lama pawl pakhat hotu a ni a, Godfather<br />
tiin an ko thin. A chungthu an rel hmasak lamah chuan Naw<br />
Khan chuan, 'Chuti ang thil thleng ka hre lo. Annin min hrilh bawk<br />
lo. A thlen zawh hnuah chauh ka hre ve a ni,' a ti a. Mi dang panga<br />
chungthu an relnaah an zavaiin, "Naw Khan chu kan pawl hotu a<br />
ni a, thil engkim ruahmantu leh thu min petu a ni,' an ti vek thung a. Thil tisualtu parukte inpuanna, a<br />
hmutute thu sawi, DNA test result leh ruang an post-mortem-na atangin phat rual a nih loh dan ukilte<br />
chuan an sawi lang.<br />
Naw Khan kaihhruaina hnuaia a pawlte leh Thailand sipai tlem te chuan Me Khong luia Thailand<br />
lawngchawlhna bulah kum 2010 khan lawng pahnih chu beiin an hneh chhuh a. China ram lawng<br />
hnathawk mi 13 an thah thu hman deuh khan an enfiahnaah an tarlang. Naw Khan hian thil a tisual a<br />
ni tia rel a nih chuan thi tura a chungthu rel a ni ngei ang tiin Prof. Hong Daode chuan a sawi. China<br />
rorelna hmaah a hmasa ber atan Myanmar leh Loas-a police-ten an thu hriat an sawi dawn a ni.<br />
China, Laos, Myanmar rama police-te tangruala an beihnaah Naw Khan hi an man a ni. n<br />
twe atanga lo kal kan nia. Myanmar Egress-ah traininga lo kal ka ni. Hetianga<br />
President hmuahnaa ka tel ve thei hi ka lawm tak tak a, ka lo beisei pha lo a.<br />
Kan rama thil tam tak a thlak danglam tha hi ka lawm a ni. Hei aia hma tisawn<br />
zel tur hian President hi ka ngen duh e.” a ti a ni.<br />
Yangon khawchhung puanthuina factory-a thawk te pawhin, ‘Myanmar<br />
Puanthui factory leh thawktute tana thil tam tak min tihsaktu President kan lo<br />
lawm ache,’ tih banner te kengin an lo hmuak a. Hlaing-ta-ya township “Let-waa<br />
Factory’-a thawktu pakhat pawhin, “Zing dar 7 ah khan kan lo thleng tawh a.<br />
Kan puten min ruahmansaka lo kal thei kan ni. Hetia kan hmuak thei hi kan hlim<br />
lutuk. Kan President hian hei aia nasain thil tha ti zel thei se. Khawsak nunphung<br />
hei aia sanga chawikang turin President hian hma la zel se kan ti.” a ti ve.<br />
USDP Yangon Region committee member U Tin Win pawhin, “Kan ram<br />
President a ni a. Kan party president pawh a ni ngai tawh a. Mipui mtd 60 tan<br />
democracy min tundinsaktu a ni a, President hi hmuak ngei tur kan ni hrim hrim.<br />
Chuvangin vawiinah hian mi 150 velin kan rawn hmuak a ni.” a ti.<br />
President U Thein Sein hi September 24 khan American ram a pan a. US-a<br />
cham mek NLD president, Pyithu Hluttaw palai Daw Aung San Suu Kyi nen an<br />
inkawm hman a. US Secretary of State Hillary Clinton nen inkawmna tha tak<br />
an nei hman bawk. New York United Nations HQ-a General Assembly Meeting<br />
67-naah thuchah sawina hun tha tak a nei a. Hei bakah Bangladesh Prime<br />
Minister nen an inkawm bawk a, Asia society-ah te, leh ram pawn media lam<br />
te, Ram pawn Myanmar media lam te nen pawh interview-na hun tha tak a nei<br />
hman bawk a ni.n<br />
TOKYO-a aWM TuR WORlD BanK lEh<br />
RaM hRan hRanTE MEETinG Chuan<br />
MYanMaR Chu DOllaR MTD KhaT<br />
lai puKTiR an TuM<br />
Japan ram economics chanchinbu ‘Nikkai’ sawi danin<br />
October thlaa Japan ram Tokyo-a an meeting-ah<br />
World Bank, International Monetary Fund, (IMF) leh<br />
Asian Development Bank (ADB) te chuan Myanmar<br />
democracy-a inleh nan leh economics hmasawnna<br />
atan USD mtd 900 lai puktir turin an rel dawn a ni.<br />
America sorkarin Myanmar ram laka a hrekna te nimin<br />
lama a hlih tak hnua heng thu hi lo chhuak ta a ni.<br />
Chanchinbu chuan World Bank, IMF leh ADB te<br />
bakah Japan Bank dangte pawhin Myanmar ten tunhma<br />
leibate an rulh theih nan sum puk belh an rem tih<br />
thu a tarlang bawk a. Chuvangin Myanmar-in a puk<br />
theih zat tur hi dollar billion 1 lai a tling thei ang a ti a<br />
ni. Japan ram chuan Myanmar ramin sum a puk theih<br />
dan tur chu a ngaihtuahpui ber ang a, ADB leh financial<br />
pawlho dangte pawh Myanmar leibatte ngaidam<br />
mai turin a fuih mek a ni. Amah Japan ngei pawh hian<br />
April thla kal ta khan Myanmar leiba Yen billion 300<br />
(USD 3.9 billion) chu a ngaidam hmiah tawh a ni. n
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
Daw aung san suu Kyi, dam leh hrisel<br />
takin kan inhmu a, a lawmawm,<br />
interview-na hun tha tak min pe thei a,<br />
ka lawm hle a ni. Ka zawh hmasak duh<br />
ber che chu 'siam that danglam' chungchang<br />
a ni a. Mi thenkhat chuan 'siam<br />
that danglam' an ti a, a thawm chauh a<br />
ni. Mita hmuh tur engmah a awm lo te<br />
an ti a. Mi thenkhat thung chuan media<br />
lam journal lam te a zalen deuh te an<br />
ti a. Mipuite pawhin thute an sawi huai<br />
sawt an ti bawk a. Heng 'siam that, inthlak<br />
danglam' tih velah hian i thlir dan<br />
kan hre chak a..."<br />
>> Insiam that leh thlak danglam a<br />
awm lo tih chu a ni lo. Siam that leh<br />
thlak danglam a tam alawm. Mahse<br />
mipuite tan hmabak tam tak a la<br />
awm a. Kan ram democracy-a din tur<br />
chuan tih tur tam tak a la awm. Thlak<br />
danglam engmah a awm lo tih chu a<br />
dik lo ang. Thlir dan sir he deuh niin<br />
ka hria.<br />
a nih mipui tan 'siam that, thlak danglam'<br />
hmuh theih turin tun maiah eng<br />
nge tih hmasak ngai nia i hriat le?<br />
>> Tih tur chu tam tak a ni. A bulpui<br />
berah chuan kan mipuite retheihna<br />
khur ata hlan kai an ngai. Ka bial<br />
Kaw Mu ka fana ka hmuh chu kawng<br />
siam that, hna ngaihtuahsak, tui in tur<br />
thianghlim an neih dan ngaihtuah.<br />
Tui thianghlim nei tha lo hi hmun tam<br />
takah an awm a. Heng bakah hriselna<br />
lam leh zirna lam te pawh a ni ang.<br />
Dan siam thuneihna nei Hluttawah<br />
han kai leh ila. 'Rubber Stamp'<br />
tiin Sapho chuan an phuah a. 'Bula<br />
tu rawh' tih ang vel hluttaw a ni an ti<br />
a. Chu aia changkang deuh hlekna a<br />
awm tawh em? Kan hnung deuh khan<br />
'Tribunal' office pawh hluttaw khan a<br />
thiat ta mai ang kha a ni a. A then<br />
chuan 'Executive' leh 'legislature' te<br />
inbuan angin an sawi ve bawk a.<br />
Kei chuan chutiang chuan ka ngai<br />
lo. Kha thil kha chu Danpui thuneihna<br />
thil lam niin ka hria. Ngun deuhin lo<br />
chhiar la kan NLD-a dan lam hre mite<br />
thu sawi pawh i hre ngei ang a. Dan<br />
kalphung atanga thil awmzia te pawh<br />
an sawi ve a. Chuvangin, 'Bula tu<br />
rawh,' tih ang ringawt chu kan ni bik<br />
lo asin. NLD kan awm ve a, chutiangin<br />
duh duhin min 'lamtir' thei nang.<br />
Hluttaw palai dang keiniho ang hi tam<br />
tak an awm tho asin.<br />
a nih administration lam hotu leh hluttaw<br />
speaker inkarah inerna awm ang<br />
deuha sawite hi. Heng hi thil tha a ni<br />
em? politics tan a hrisel ang em?<br />
>> Heng thil, mimal thil ang taka an<br />
lo thlir chu tha ka ti lem lo. Tak takah<br />
chuan administration lam leh dan siamtu<br />
pawlte chu thusawi tlang tur,<br />
inhnial chang pawh awm tur a ni a,<br />
democracy ramahte chuan thil thleng<br />
fo a nia lawm. He United States-ah<br />
ngei pawh administration leh dan<br />
siamtu pawl an inhnial buai ve tawh<br />
kha. Hnathawktute pawh hlawh an<br />
pek duh loh kha. Chuvangin heng hi<br />
chu thil thleng thei, pangngai tak a ni.<br />
Thil pakhat awm ve chu kan ramah<br />
democracy hi a la mikhual lutuk a, lo<br />
iNterview<br />
DAW AUNG SAN SUU KYI LEH<br />
vOA INTERvIEW<br />
thlaphang tawk an awm ta mai niin a<br />
lang. A sir lam atanga thlirtu thenkhat<br />
zingah mimal thil anga lo hmuh tum<br />
tlut an awm ve nge, chutianga thlir tur<br />
chuan fuihtu an nei nge ni ang?<br />
Daw aung san suu Kyi inthlannaa i tel<br />
dawn khan i thil tum bulpui pathum:<br />
Danpui siam that, sipai te zawi zawia<br />
inthiar fihlimtir, leh ram chhung muanna<br />
tak tak awm tura beih tihte kha i sawi<br />
a. Khang thil tihlawhtling tur khan eng<br />
chen nge in kalpui tawh?<br />
>> Kan sawi that leh deuh a ngai ang.<br />
A hmasa berah dan ang taka rorelna<br />
a pawimawh a. A dawtah ram chhung<br />
muanna, chumi hnu-ah Danpui anga<br />
engkim kalpui. Danpui anga kalpui<br />
tih hi Danpui siam that kawh teltir ila.<br />
Sipai kan hnawl ang tih kha thupui ber<br />
a ni lo. Danpui chu democracy tehfung<br />
hmanga siam that tur a ni ang a.<br />
Chung hna thawk tur chuan Tatmadaw<br />
nen thawhho kan duh tih chiang takin<br />
ka sawi tawh a.<br />
Chung hna bawhzui turah te, dan ang<br />
taka rorelna kengkawh turah te leh remna<br />
hna bawhzui turah te chuan eng chen<br />
nge in thlen tawh. in thleng thui viau<br />
tawh em?<br />
>> Dan ang taka rorelna hi kan dah lal<br />
ber a. A chhan chu dan fel tak hnuaiah<br />
lo chuan ram chhungah muanna a<br />
awm theih kan rin loh vang a ni. Dan<br />
ang taka rorel a nih theih hi kan dah<br />
pawimawh ber a, chu lamah chuan kei<br />
chu committee chairman ka ni a. A nih<br />
chuan boruak chu a tha lam a ni zel<br />
kan ti ang chu.<br />
Vawiin chhun khan i saiw ka hria a.<br />
'Keini chu sawrkar kan ni lo a, sawrkarin<br />
remna leh muanna atan mamawh a<br />
neih apianga lo phuhrutu tur kan ni i ti a.<br />
Taingyintha tam tak hian Daw aung san<br />
suu Kyi te hi a karah remna sawitu-ah<br />
tang se thila kal chak ang tih hi an ring<br />
tak tak niin a lang a. i ngaihdan kan hre<br />
duh a. i inrawlh thei ang em?<br />
>> Keipawhin ka tih theih ang anga<br />
thawh ka duh a. Mahse he thil hi Taingyintha<br />
leh sawrkar inkara thutlukna<br />
siam tur a ni a. Tukin pawh khan ka<br />
sawi tawh a. Heng boruak denchhena<br />
politics lama intihlar hi ka duh lo<br />
ka ti a. A pawimawh ber chu kan ram<br />
chhunga remna leh muanna a awm<br />
hi a ni a. Chumi atan chuan taingyintha<br />
leh sawrkar, a leh lam leh lam kan<br />
tanpui an duh a tul a. Chutiang a nih<br />
chauh chuan kan inrawlh thei ang chu.<br />
Politics-a hamthatna beiseia, 'kan<br />
inrawlh loh chuan a ni thei tawh lo' tia<br />
lo bengchhen chiam hi kan duh lo. A<br />
lehlamah theih tawpin hmalakna dang<br />
a kal mek a, chumi tibahlah tur zawnga<br />
a kara lo tlak pawh chu tul kan ti lo.<br />
Amaherawhchu min hmang duh, min<br />
chhawr duh a nih chuan englai pawhin<br />
kan inpeih reng. Ram tana tha tur thila<br />
thawhte chu kan chak reng alawm.<br />
president u thein Sein tiamin a sawrkarin<br />
a tir lama a sawi danah chuan taingyintha<br />
chungchang chingfel tura intawh<br />
khawmna tur hmun chu hluttaw tualah<br />
a ni an ti a. Taingyintha-ho thung erawh<br />
chuan chutiang ni lovin dawhkan kila<br />
inhmuhho an duh a. 'Second panlong'<br />
(panlong Khawmpui tum hnihna) tiin aw<br />
an nei a. a nih tak chuan a khawi kawng<br />
hi nge tha zawk ta ang. Hluttaw-ah<br />
chuan a chinfel theih tehreng ang em?<br />
>> Hluttaw-ah hian taingyintha palai<br />
tam tak an awm a. Hluttaw-ah taingyintha<br />
chungchang tainyintha palaiho<br />
nena sawihona te pawh a awm fo tawh<br />
a. Thu thehluhte pawh a awm nual<br />
tawh. Hluttaw-ah chuan hluttaw dan<br />
hmangin hluttaw kalphung zulzuiin<br />
taingyintha chungchang chu an chai<br />
ve mek a.<br />
Ka sawi fo chu kan ram Myanmarah<br />
hian thil sawi tlana inremsiam (negociated<br />
com) ang chi hi kan ti khat hle<br />
a. Hetiang hi kan zir tan that leh a ngai<br />
a ni. Pawlho emaw, mimal emaw inep<br />
kan awm reng reng chuan a lehlam<br />
lehlam kan hriat atana pawimawh em<br />
em chu, 'ka duh ang chiah zaa za a<br />
nih loh chuan rem ka ti lo, kan tih tlat<br />
chuan a ni thei lo" tih hi a ni. Inrem<br />
siam a ngai. Inremsiam tur chuan inbiaka<br />
sawiho phawt a tul. Chutia kal chu<br />
a ngai. Chu chu democracy kalphung<br />
chu a ni.<br />
america ram i lo kal chhan chungchangah<br />
american sawrkar leh mipuite<br />
hnena sawi duh hrilh duh (message) i<br />
nei em?<br />
>> Ka sawi duh chu, "Kan ram hi democracy<br />
ram puitling kan la ni lo. Democracy<br />
kawng kan zawh tan a, ke<br />
kan pen mek a. Kan ramah democracy<br />
taka mipui society tha din tur leh democracy<br />
ruhrel tha tak neia ding nghet<br />
turin hmabak kan la ngah lutuk a. He<br />
thilah hian America ram chuan thian<br />
tha tak a nih anga min thawhpui turin<br />
kan beisei a. Democracy nei thei tura<br />
kan kawng zawh tawh bumboh tak leh<br />
thui takah khan min thlawp avang leh<br />
min chhawmdawl avangin America<br />
sawrkar leh mipui chungah kan lawm<br />
hle' tihhi a ni. Heng sawi tur hian ka lo<br />
kal a ni.<br />
america ram hian Myanmar-ah sum<br />
dawnna lamah bu a khuar ve duh a. Sum<br />
dawnna investment siam a, Myanmar<br />
nen inrem taka indawrtawn reng a duh<br />
hi an economic hamthatna mai bakah<br />
China laka inven a duhna hi thupui tak a<br />
ni tia lo chhiartute an awm a. an hmanhmawh<br />
lutuk deuh em? Hei vang hi em<br />
ni, 'hmanhmawh lo' tura i sawi tawh thin<br />
kha?<br />
>> Engtiang pawhin a sawi duhte<br />
chuan lo sawi mai mai se. Ram pahnih<br />
(China ram) dinhmun (Geopolitics) hi<br />
en ila. Inzawmna kan nei tlat a. Tunhma<br />
atanga kan inkungkaihna zawng<br />
zawngte pawh chhut chah mai mai<br />
theih a ni lo. Kan ram hi South East<br />
Asia-ah India leh China karcheha awm<br />
kan ni a. Kan ram ang ram tenau tan<br />
ram thenawm, ram lian leh chak lutukte<br />
hi ngaihthah theih an ni hleinem.<br />
Chuvangin Myanmar ram nena indawr<br />
duh tan pawh China ram dinhmun hi<br />
chhut tel a ngai a. Chutia a chhut tel<br />
avang chuan kan tan thil pawi tur a<br />
awm chuang lo.<br />
Keimahni ngei pawh hian ram then-<br />
TAHANTIMES | 15<br />
Daw aung san suu Kyi hian september ni 18 khan VOa HQ a va tlawh a, VOa (Burmese) Editor u Kyaw Zan Tha-an interview a lo neihpui a.<br />
awmte nen inrem taka awm hi kan duh.<br />
Chutiang bawkin America sawrkar<br />
pawh hian kan ram thenawm India leh<br />
China sawrkar te nen inrem taka awm<br />
ve hi a duh tho kan ring a. Chuvangin<br />
kan ram chuan kan zaa tana tha tur nia<br />
a hriat policy hi a kalpui zel ang. Chumi<br />
khami nen kan inkawm thei lo tih ang vel<br />
hi chu rilru tet thlak ka ti a ni.<br />
Zawhna hnuhnung ber atan Rakhine statea<br />
mipui inphekvuak chungchangah khan<br />
human right pawl eng ang emaw khan<br />
Daw aung san suu Kyi hi an sawisel deuh<br />
che a. phur takin a inrawlh lo an ti che a.<br />
>> Phur takin tih chu eng kawng hawiin<br />
nge an tih ka hre lova. Professor Kentana<br />
pawh kha thu ka lo sawipui ve a.<br />
Kan hnung deuh khan Turkey foreign<br />
minister nen pawh kan inkawm bawk a.<br />
Kha buaina chungchang kha uluk takin<br />
kan sawi dun a. Human right pawimawhzia<br />
te pawh kan sawi tlang a. Kan thu<br />
vawnah chuan dan anga rorelna leh human<br />
right te hi thenhran theih lohah kan<br />
dah a. 'Human right thupuan'-ah pawh<br />
ziah tel a nih reng kha.<br />
Mimal zalenna hi dan hmanga humhalh<br />
a ngai a. A venghim tur a ni a. Tunah<br />
ramchhung muanna awm thei turin,<br />
buaina hmet chimit turin sawrkarin hma<br />
a la mek a, kan hre theuh a. Sawrkar<br />
administration lamin an bei mek a ni.<br />
Hetianga administration lam hnaa kan<br />
lo inrawlh hi kan zar buai mai mai thei<br />
dawn a. Chu chu kan duh lo a ni. Kan<br />
tih theih zawng a awm chuan kan thawk<br />
ang. Mahse thawk thei si lova a sir atanga<br />
lo sawisel ringawt pawh kan ti duh lo.<br />
Chu bakah a khawi lam lam pawh an inhuat<br />
belhchahna tur thu pawi sawi te a<br />
awm thei chu chu kan duh lo a ni.<br />
Hetia kan inrawlh lo, tan lam nei lo<br />
anga min ngaia lung nilo an awm chuan<br />
kan tuar mai ang. London-a ka zin tum<br />
khan Kachin State-a thil thleng chungchangah<br />
Kachin tlangval pakhat a ding<br />
lawka min sawisela. "Engvang nge<br />
sipaite hi i dem miah loh?" min ti a ni<br />
ber mai. Ka chhang a. Mi dem kual vel<br />
hi kan ti duh lo a ni. Chu ai chuan engtin<br />
nge an inrem theih ang tih lam hi a ni<br />
kan sawi duh zawk chu. A tu tu emaw<br />
dema sawi chhiat vel hi kan duh lo chutianga<br />
kan tih phawt chuan 'inrem' chu<br />
a awl lo telh telh zawk ang. Keini chuan<br />
a lehlam lehlam te hi 'dan rorelna leh<br />
human right' mitin kan thlir hram hram<br />
zawk a ni ka ti a.<br />
Mahni politics hamthat nan tan lam<br />
neia thu sawi pawng pawng hi kan ti ngai<br />
lo. tan lam nei anga thu kan chhakchhuah<br />
phawt chuan buaina hian kian lam<br />
a pan ngai lovang. Tin adminsitration<br />
lamin hma an lak meknate thuanawp tur<br />
emaw khaihlak tur emaw zawnga lo inrawlh<br />
hi tha kan ti lo. Kan tih theih ang<br />
ang lo tih erawh chu kan tum tho. Raltlante<br />
pawh kan pui ve. In hriat angin NLD<br />
hi pawl hansa a ni lo. Mahse a theih ang<br />
angin ral tlan leh harsatna tawkte a pui<br />
reg a ni. A khawi lam lam pawh thliar bik<br />
nei lovin kan pui mek a. Kan tanpuina<br />
hi administration lam emaw mi dang tu<br />
tuten emaw kan tanpuina hi min gnena<br />
kan theih ang zawng a nih chuan tanpui<br />
turin kan inpeih reng a ni.[VOA Online]<br />
n
16 | TAHANTIMES Beauty & Health 8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
a hun a hnai TaWh EM? FiMKhuR RaWh<br />
Hmeichhia an rawn tleirawl chhoh hun laia an pumpelh theih loh chu thi neih hi a ni a. Thi<br />
neih kan han tih tak chu thla tin deuhthawa an neih thin hi a ni. Thla tina thi an neih hma leh<br />
neih lai pawha an tai a nat thin avangin a hun a lo hnaih hian hmeichhe thenkhat chuan an<br />
hlau viau thin.<br />
Doctor thiam (OG) kan tihte sawi danin hmeichhe pali-ah pathumin n aan ti thin a ni<br />
awm e. Mi thenkhat chu natna engmah nei lo mahse, na an tuar a, thenkhat erawh chu<br />
natna an neih avanga na ti an ni.<br />
"Mi thenkhat na an ti lutuk lova. Na ti thin mi parukah pakhat chuan hna an thawh theih<br />
loh phal hial," tiin Dr Soe Lwin chuan a sawi. Thi neih hma leh neih laia natna pawh nei si<br />
lova na an tih chhan chu Hormone chi khat a tam lutuk vang a ni a. Chu Hormone chuan<br />
chhula tihrawl a tihtawm avanga na hi tuar an ni. Chuti anga a rawn nat chuan Hormone<br />
tihtlemna damdawi (Ponstan, Meftal, Dolfenal leh Pontalon) tih ang chi an ei a, an na a<br />
dam chauh thin. Thenkhat erawh chuan Paracetamol ang chi hcauh an ei a, an dam ve mai<br />
bawk.<br />
Heti ang damdawi ei hian pumpuiah nghawng tha lo a thlen theih avangin fimkhur a tul<br />
hle. Hun rei tak chhung hman a nih phei chuan pumpui natna a thlen theih avangin a nat<br />
lai chauhvin pum lam damdawi nei ei kawp a tha. Thi neih laia na hi a na viau a nih chuan<br />
doctor thiam pan ngei ngei tur a ni bawk.<br />
Kum upa lamte hian na an ti duh bik hle a. Thi an neih chhunga a nat reng a, a natna<br />
hmun a insawn a, chhul a thlen chuan chhul a tivung thei. Chuvangin doctor inentir ngei<br />
ngei tur a ni.<br />
Natna nei lova na hi chu kum a lo upat hnuah emaw fa neih hnuah emaw a reh ve leh<br />
mai thin. Thi neih hmaa a lo nat hian thin a ti tawi a, rilru a hah duh bik a, moral a down hma<br />
a, bing takin thil an ngaihtuah thei lova, a tap chak a, an hah hma bik thin a ni. Khangte<br />
kha rilru lama a thawh dan a ni a, taksa lamah chuan an puam duh a, hnute a na a, an rih<br />
zawng a pung a, an lu anat bakah arngeng a lo chhuak duh. Heti anga an awm chhan hi an<br />
thisen a inthlak vang ni thei bawk mahse, a chhan tak a hriat theih loh thu doctor-te chuan<br />
an sawi. Heti anga thisen tha lo a lo chhuak hi mi thenkhat chuan thil tha lo leh thianghlim<br />
lovah an ngai a. Mahse hei hi ngaih dan dik lo tak a ni.<br />
Thi neih laia lusuk a tha lo tih pawh hi ngaih dan dik lo bawk a ni a. Ni danga taksa vawn<br />
thianghlim dan te, infiamte pawh a theih tho. Regu taka thi neih loh leha nat lutuk chauhvin<br />
doctor pan a ngai.<br />
A nat loh nan ei in fimkhur a tul a, hriak tam ei in te a tha a, kua a phui loh nan thei rah,<br />
thlai hnah lam ei tam a tha. Mut kham a tul a, taks sawizawi pawh a tha. Tui luma inbual a<br />
tha bawk, tui lum ip tai vela dah a tha hle. Zial zuk hian na a tizual duh bawk.n<br />
ni Tina hMEiChhE aWMBaWR En Ziah<br />
Thin MipaTE an hRiSElna a Tha BiK<br />
Hmeichhe awmbawr ngo leh mawi tak, ni khata mi 10 vel en ziah<br />
thin mipate chu an hriselna a tha bik a. An en avanga rilrua thathona<br />
rawn awm hi darkar chanve taksa, kut sawizawi nen a inthuhmun<br />
thu Doctor pakhat chuan a sawi. He doctor pa hova zirchianna neitute<br />
chuan Germany rama Hospital pathum ami doctor 200 chu<br />
group 2-ah thenin an zir chiang ta a. Kum 5 a zirchian hnuah chu<br />
doctor mipate blood pressure lama an harsatna, thisen dawt lama<br />
natna leh lungphu dik tawk lo ang chite chu hriat theih takin a lo<br />
tha ta a ni. Heti ang hi hun rei tak chhung tih chuan lung natna vei<br />
theihna lakah 50%-in a tla hniam thei bawk.Hemichhe awmbawr<br />
en avanga rilru a lo thatho hian lung a che na bik a, thisen sem<br />
velnaah pawh a tangkai thu a sawi bawk.n<br />
hnaR pian aZiRa FOunDaTiOn<br />
hnaWih Dan<br />
hnar tawi: Hnar hmawrah foundation pan te hnawih tur. Hnar hnuai<br />
lam erawh tak deuh taka hnawih tur a ni. Heti anga kan hnawih<br />
hian hnar sei deuh angin a lan ve theih.<br />
hnar sei: Hnar hmawr lamah sen uk lam hawia hnawih tur a ni a.<br />
Mahni taksa (vun) rawng aia duk deuh zawka hnawih a tha. Hnar<br />
kaw bul velah pawh hnawih a tha duh hle.<br />
hnar parh: Hnar sir tawn tawn hnuai lam deuhah sen uk rawng nei<br />
foundation hnawih tur.<br />
hnar te leh zim: Hnar sir dawn tawn hnuai lam deuh rawng lar lo<br />
lam chhah lo taka hnawih a tha.<br />
hnar kawi deuh tak: Hnar kawi lai sir leh lamah sen uk deuh<br />
hnawih a, a sir leh lamah rawng lar lo te hnawih tur a ni.<br />
hnar zum leh lian: Hnar lian leh zum deuh nei tan foundation lar<br />
lem lo tak hman a tha a. Make-up lama mi thiamte chuan sen uk<br />
(brown) lam hman thain an hre ber. Sen uk lam deuh hian hnar te<br />
angin a lantir thei hle a ni. Kan hmai lan nalh a pawimawhna hnar<br />
hi te tawk takin a lantir thei an ti bawk. Biang leh mit uluk taka chei<br />
hian hnar a tilang nalh duh hle.n<br />
>> From UN ah thuchah<br />
A kharna atan, "Ka thusawi ka tihtawp hmain thu pawimawh tak sawi ka duh a. Eng dang ni lovin UN General Secretary pathumna Myanmar pasaltha U Thant<br />
chanchin kha a ni. U Thant khan khatih lai daih tawh khan 'Khawvel inpumkhat' (one world) tih rilru kha a nei daih tawh a. U Thant khan kawvelah hian inrem tak,<br />
thlamuang taka chenho kha a duh dan, a hmathlir a ni. Inan lohna nei theuh ni mah ila kawvel hi ralmuang taka awmtir theih a inbeisei a ni. Chu bakah khawvel<br />
mipui-te hian inhriatthiam tawnna, inlainat tawnna leh inngaihnathiamna inngaihdam tawnna nei theuh turin a duh bawk a. Chutiang taka kan nunho theih chuan<br />
khawvel hi muanawm takah kan siam thuai thei ang tih a ring a. Kei leh Myanmar mipuite hian U Thanta hnathawh te, hlawhtlinna te kha engtikah mah kan theihnghilh<br />
tawh ngai lo ang a, kumkhuain kan fak fo dawn a ni tih hi ka thu tlangkawmna ni rawh se," tiin President hian a thusawi a khar ta a ni.<br />
UN General Assembly (67)-naah hian khawvel sawrkar hrang hranga hruaitu lu 116 an tel a, foreign minister te leh sawrkar aiawh palai te pawh an tel teuh<br />
a ni. President hi USA panin September 24 khan a thlawk thla a, tun hi kum 46 chhunga Myanmar ram hruaitu USA-a an zin vawi khatna a ni. USA-a a cham<br />
chhung hian sawrkar mi pawimawhte, international level mi pawimawh te leh mi lar tak takte nen an inkawm. September 25 pawh khan Daw Aung San Suu Kyi<br />
nen minute 15 lai The Mark hotel-ah an inkawm a ni. n<br />
Thil BO REpORT<br />
Pu Zakiamlova <strong>Tahan</strong> 'E' Group Hand Phone No. 4003009166 chu October 5 zing dar 11 leh 12 inkarah a ti bo va. A hmu chuan <strong>Tahan</strong> Lal Pu.Zosangliana<br />
hnenah emaw Samari dawr-ah emaw pe turin kan ngen che u. A hmutu chu mit varna (lawmman) pek an ni ang.<br />
TaR laiNaTTuTe hNeNah –<br />
Upa (Tar) chanhaite enkawlna Sympathy helping centre<br />
(ခိုကိုးရာမဲ့<br />
ဘိုးဘြားမ်ားရိပ္သာ)<br />
chu chak zawka hma la turin rorel<br />
khawl (committee) fel taka din a ni ta.<br />
<strong>Tahan</strong> khawpuia thalai Thu leh Hlaa rawngbawl mite<br />
chuan, Tar khawhar leh chanhai tak, khawvel bang kila kimki<br />
deka awmte vantlang zinga chanvo tha siamsak turin "Sympathy<br />
Helping Centre Committee" an din fel ta a. He committee<br />
hian Sympathy Helping Centre hi a enkawl tawh dawn a ni.<br />
Chuvangin, he committee rorel anga Thalaite hmalakna<br />
kawng engkimah khawtlang nu leh pate hriat thiampuina leh an<br />
tha tichak zel tura duhsakna (thil pek leh tawngtai) lo hlan thin<br />
turin Pathian hmingin kan han ngen che u a ni e. Kan lawm e.<br />
Sympathy helping centre committee
8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
C.ROnalDO-an REal MaDRiD a ChhuahSan<br />
Duh Chhan Chu KhaWvEla FOOTBallER<br />
hlaWh SanG BER nih a Duh vanG a ni, Man<br />
CiTY lEh pSG Tan lEi a REMChan phah anG<br />
Real Madrid club striker C.Ronaldoan<br />
a club chhuahsan a duh chhan<br />
chu khawvela footballer hlawh hmu<br />
sang ber nih a duh vang a ni. Tuna<br />
ah hian Real hian a hlawh atan<br />
kum 1-ah pound maktatuai 7.98<br />
an pe thin a, khawvela footballer<br />
hlawh hmu tam 10-na a hauh. Player<br />
Eto'o nen khaikhin chuan Eto'o-a<br />
hlawh zatve vel ang chauh a hlawh<br />
a ni. Hei vang hian C.Ronaldo hi a<br />
lungawi lo hle a, kum khatah pound<br />
maktaduai 11.8 vel hmuh a beisei<br />
ta a ni. Chu mai bakah Real Madrid<br />
hian a thlalak miten an lak man atangin 50% an dawng bawk a,<br />
hemi thuah pawh C.Ronaldo hi a lungawi chiah lo. Spain ram<br />
hian tun aia tam zawka tax lak an la tum zui lehnghal a. A hlawh<br />
mai bakah item hrang hrang atangin pound maktaduai 13.45<br />
vel kum tin C.Ronaldo hian a la lut. Real nena Contract thar an<br />
ziak dawn a nih chuan a hlawh hi pun a ngiat ve tlat a ni. Heti<br />
ang boruak karah hian Man City leh PSG chuan C.Ronaldo hi<br />
lei theih dan kawng an lo dap ve ngat ngat a. Arab mi, mi hausa<br />
tawntaw ta Man City leh PSG hian an lei thei a nih ngai chuan<br />
C.Ronaldo phut zat hlawh pek hi an lo hnial hauh si lo. Engtin<br />
tak thleng zel ang maw!<br />
Khawvel Footballer zinga hlawh hmu tam top 10-te<br />
Hming Club Hlawh<br />
1. Eto'o Anzhi 15.91 (maktaduai)<br />
2. Ibrahimovic PSG 11.54 (maktaduai)<br />
3. Rooney Man U 10.98 (maktaduai)<br />
4. Yaya Toure Man City 10.34 (maktaduai)<br />
5. Aguero Man City 9.95 (maktaduai)<br />
6. Drogba Shanghai Shenhua 9.55 (maktaduai)<br />
7. Torres Chelsea 8.66 (maktaduai)<br />
8. Dario Conca Guangzhou 8.44 (maktaduai)<br />
9. Messi Barcelona 8.35 (maktaduai)<br />
10. C.Ronaldo Real 7.98 (maktaduai)<br />
n<br />
pREMiER lEaGuE-a TluK DER ChinG<br />
BERah livERpOOl paKhaTna an ni,<br />
hEi vanG hian pEnalTY paWh<br />
an hMuh TlEM phah<br />
Record lama a lan danin<br />
Premier League-a tluk der<br />
ching ber chu Liverpool club<br />
hi an ni. 2011-12 leh vawiin<br />
thlenga penalty beisei avanga<br />
tluk der ching berah Liverpool<br />
chu pakhatna an ni.<br />
An tluk der avanga yellow<br />
Card an hmuh zat pawh vawi 6 a tling. Chelsea-in an dawt a,<br />
Yellow card vawi 4 an hmuh phah.<br />
Liverpool striker Suarez chuan heti anga a tluk der thin<br />
avangin Yellow vawi 3 a hmu tawh. Hmu tam ber a ni nghe nghe.<br />
Season liam ta chhung khan a tluk der avangin Yellow vawi 3<br />
a hmu a, tun season-ah vawi 1 a hmu. Heti anga an tluk der<br />
thin avang hian penalty pawh an hmuh loh phah thu Daily Mail<br />
chanchinbu chuan a ziak. Liverpool coach pawhin he thu hi a<br />
pha lo. Club tana a that loh thu pawh a sawi.<br />
Heti anga penalty beisei avanga tluk der ching club-ah hian<br />
Premier League club lian Liverpool, Chelsea, Spurs, Mancity leh<br />
Arsenal-te tel mahse, club lian Man U chu a tel hauh lo thung.<br />
Premier league-a Penalty beisei avanga tluk der ching player-te<br />
(kum 2011 atanga tun thleng)<br />
club Player<br />
Liverpool - Suarez(vawi 3),Agger, Caroll, Belami(vawi 1 theuh)<br />
Chelsea - Oscar (vawi 1), Torres, Sturridge (vawi 1 ve ve)<br />
Spurs - Gareth Bale (vawi 2)<br />
Man City - Balotelli, Zabaleta (vawi 1 ve ve)<br />
n<br />
soccer<br />
EnGlanD SElECTED FOOTBall CapTain<br />
hlui JOhn TERRY Chu EnGlanD<br />
SElECTED nihna aTa a ChaWl Ta<br />
England captain hlui Terry chu<br />
International football inkhel<br />
chhohna tur England tan a<br />
khel dawn ta lo. Kum 31-a<br />
upa Terry hian ram tan a khel<br />
nasa em em a, captain a nihna<br />
ata vawi hnih ngawt FA-in<br />
a ban. A vawi khatna chu kum<br />
2010-ah khan a ni a. Chelsea<br />
player hlui Bridge-a nupui nen<br />
thawm an neih deuh avanga<br />
bang a ni a. A vawi hnihna chu kumin February thlaah khan a<br />
ni a, QPR defender Ferdinand chu vun rawng lam hawi zawnga<br />
a deu vang a ni. Terry chuan "Ram tan ka khel tawh lovang.<br />
Ram tan vawi 78 ka lo khel tawh a, min thlangtu team managerte<br />
chungah ka lawm hle. Ka khelpuite nena kan khel tlang thei<br />
pawh kha a chhuanawm ka ti. Ram tana ka khelh tuma mi lo pui<br />
thinte ka chhungte leh ka fan-te chungah pawh ka lawm bawk.<br />
Heti anga thu tlukna ka siam pawh ka rilru a nuam lo. England<br />
ramin hlawhtlinna an neih ka duhsak. Tunah chuan Chelsea club<br />
hlawhtlinna atan theih tawp ka chhuah ang," a ti.n<br />
EnGlanD-a a lO KiR lEh ThlEnG<br />
FERGuSOn Chu Man u COaCh ni TuRa<br />
DuhTu MOuRinhO<br />
Real Madrid-a Coach thawk mek<br />
Mourinho chuan English Premier<br />
League-a a kir leh hun thleng Ferguson<br />
chu Man U coach lo la thawk se a<br />
duh thu interview pakhat an neihnaah<br />
a sawi. Kum 49-a upa Mourinho hi<br />
Chelsea club coach-ah kum 3 chhung<br />
a tang a, Premier League-ah vawi 2 a<br />
champion pui. "Manager Ferguson hi<br />
Coach-ho zingah chuan a thiam ber.<br />
Premier League-a ka lo kir leh thleng<br />
Man U Coach a lo la thawh ngei ka<br />
beisei. Real Madrid nena contract kan<br />
ziah hi kum 2016-ah a tawp ang. Chu<br />
vangin Real nena contract kan ziah<br />
hun chhungah hi chuan club dang chu ka bengkhawn dawn lo,"<br />
tiin Mourinho chuan a sawi. Portugal mi Mourinho hi Fergusonan<br />
Man U a chhuahsan huna thlaktu atan mi tam takin an lo ring<br />
lawk sa a ni.n<br />
aRSEnal ShaRE hOlDERS ZinG a RuSSia Mi<br />
hauSa uSManOv Chuan CluB hRuaiTuTE DEM<br />
Arsenal share holders zinga tel ve<br />
Russia mi hausa Usmanov chuan Arsenal<br />
club hruaittute a sawi sel hlak<br />
mai. Arsenal-ah hian a share hi 30% a<br />
ni a, ani chuan “Arsenal hian a player<br />
tha tha a zuar chhuak a, fante an lungawi<br />
lo. Club a lo hlawhtlin theih nan<br />
player tha lei zel tur a ni” a ti. Mahse<br />
club coach Wenger erawh a fak hle<br />
thung. “Wenger-a fan ruh tak ka ni a,<br />
a lamah ka tang zel ang” a ti. n<br />
TAHANTIMES | 17<br />
pREMiER lEaGuE<br />
Sat 20 Oct 2012<br />
Tottenham 6:15 Chelsea<br />
Fulham 8:30 Aston Villa<br />
Liverpool 8:30 <strong>Read</strong>ing<br />
Man Utd 8:30 Stoke City<br />
Swansea 8:30 Wigan<br />
West Brom 8:30 Man City<br />
West Ham 8:30 Southampton<br />
Norwich 11:00 Arsenal<br />
Sun 21 Oct 2012<br />
Sunderland 7:00 Newcastle<br />
QPR 8:30 Everton<br />
ChaMpiOnS lEaGuE<br />
tue 23 Oct 2012<br />
Spartak Mkv 10:30 Benfica<br />
Wed 24 Oct 2012<br />
Barcelona 1:15 Celtic<br />
Shakhtar 1:15 Chelsea<br />
Man Utd 1:15 Sptg. Braga<br />
Nordsjaellnd 1:15 Juventus<br />
BATE 1:15 Valencia<br />
Lille 1:15 B. Munchen<br />
Galatasaray 1:15 CFR Cluj<br />
Zenit 10:30 Anderlecht<br />
thu 25 Oct 2012<br />
Arsenal 1:15 Schalke<br />
Porto 1:15 Dynamo Kyiv<br />
D. Zagreb 1:15 PSG<br />
Montpellier 1:15 Olympiakos<br />
Malaga 1:15 Milan<br />
Ajax 1:15 Man City<br />
B.Dortmund 1:15 Real Madrid<br />
Chief editor<br />
Ni Lian Sang<br />
editorS<br />
F. Lalbiakmawia<br />
The Rengs<br />
Zalianthanga<br />
MeMberS<br />
C. Zaithankhuma<br />
Laldinthari<br />
Zothankhuma<br />
PatronS<br />
Lalsawmliana [LPS-Mizoram]<br />
Vanlal Zawma [UAE]<br />
B. Zarzoliana [Malaysia]<br />
Vanlal Dika [Canada]<br />
Pachhunga [Yangon]<br />
Vanlawmsanga [Germany]<br />
Lalrinsanga [Mandalay]<br />
Lalremsanga [Australia]<br />
Zoramchhana [USA]<br />
Lallawmthara [New Zealand]<br />
EnGlanD FOOTBall COaCh hlui ERiCSSOn<br />
YanGOn-ah lO Kal<br />
September 24 khan khawvela football khel thiam,<br />
England Coach hlui chu kan ram khawpui Yangonah<br />
a lo kal. Tunah hian Thailand ram football club<br />
pakhat BEC Tero Sasana–ah khelh dan tur system<br />
(practice lak dan tur)-a director thawk mek Ericsson<br />
hian Yangon United Stadium (Practice-na field)<br />
leh player-te practice chu a en a. Yangon United<br />
president U Tae Za chuan zanriah a kilpui bawk.<br />
September 25 khan Ericsson hi Thailand ramah a<br />
kir leh tawh. Ani hian, Benfica၊Fiorentina၊ Roma,<br />
Lazio leh Man City club-ahte coach a lo thawk<br />
tawh bawk. England, Mexico, Ivorycoast ram tan<br />
coach a thawk tawh bawk.n
18 | TAHANTIMES sport digest 8 October 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> No.7<br />
paCiFiC OpEn TEnniS-ah ChaMpiOn lai<br />
RaDWanSKa Chu hnEhin RuSSia Mi<br />
pETROva Chu ChaMpiOn<br />
Japan rama an buatsaih WTA Tournament pakhat Pacific Open Tennis-ah<br />
champion lai Radwanska chu hnehin Russia mi Petrova chu a champion tlat<br />
mai. Finalah hian Poland mi Radwanska chu Petrova hian 6-0, 1-6, 6-3,-a hnehin<br />
pakhatna a la a ni.<br />
He Open-a lawmman a sen ral zat chu USD mtd 2 chuang a ni bawk. Finalah<br />
hian Radwanska hian a service tha thei hle a, mahse Petrova hian tha<br />
tak takin a lo la thei zel a. Match te vawi 3-naah Radwanska hian Double fault<br />
vawi 3 a nei a, hei hian Petrova hi a champion tir ta a ni deuh ber mai. Petrova<br />
chuan, “Inkhelh tirh lam khan ka zang a nat avangin final khelh phak hi ka inring<br />
lo hle a. Mahse a tawpah chuan lawmman ropui tak ka dawng ta a ni,” a<br />
ti. Lawmman atan dollar 385,000 a dawng a. Pahnihna hian lawmmanah dollar<br />
192000 a dawng va bawk. Petrova hian Tennis a khelh tawhah vawi 12 lawmman<br />
a dawnna a ni.n<br />
Man-u COaCh FERGuSOn-an Mi vin lEh<br />
hRaWK ChiaM a ChinG, ROOnEY Chuan Tha a Ti<br />
Man U coach Ferguson hian a hote vin leh hrawk<br />
hrep hrep a ching kumkhua a, England striker Rooney<br />
chuan tha a ti tlat. Ferguson hian 'inthlakna' pindanah<br />
a infiam mite chu a vin hrep hrep a, a hrawk chiam thin<br />
a. Chu chu Britain media-ho chuan 'hairdryer treatment'<br />
tiin an ziak thin.<br />
Ferguson hi kum 70 lai a ni tawh naa a infiam mite<br />
leh staff reng rengin an la hlau thei thin hle ni awmin<br />
Rooney chuan a sawi. Rooney hian autobiography<br />
bu a buatsiah meka, chuta tel tur te chu 'Daily Mirror'<br />
chanchin bu-ah ni tin an telh reng thin a, Ferguson hrohrang nat dan chu a<br />
sawi chhuak a ni. Rooney chuan, "Ferguson hian a tidik lo a tih mai theih<br />
loh. Ball petnaa kan hneh loh chuan min ko khawm a, kan mitah min en ran<br />
chungin min hrawk hrep hrep mai a ni. Tha ka ti kei chuan. Min han vin tak<br />
tak chu ka lu bulah engine power chak deuh an rawn hung ang ni berin ka<br />
hria. Hlauhawm tak a ni. A chang chuan ka chhang let ve bawk. Tih fuh loh<br />
chang a nei ve thin a..." a ti.<br />
"Ferguson hi a dawhtheihna a pelh tawh chuan infiam mi zawng zawngin<br />
hlau lo an awm lo. Tumahin an chhang ngam ngai lo," tiin Rooney hian a<br />
sawi chhuak bawk.n<br />
PeTer crOuhch-a nuPui a Buai Thei hle<br />
Stoke City striker Crouhch-a nupui Abigail Clancy chu hna thawk thei tak<br />
hmeichhia a ni. Ani hi model niin kum 26 chauha upa a ni a. Zan lamah a thiannu<br />
nen hlim takin ei in mahse, a tuk zingah chuan 'This Morning' program-ah<br />
hruaitu berah tangin a hnaah bahlahna a nei hauh lo. A inthuam dan pawh a<br />
pianzia nen a inmilin a inhmeh hle. A program a zawh chuan a fanu hnenah a<br />
kal nghal thin a, hei hian nu tha tak a nihzia a tarlang bawk. "Ka tih tur ka ti zo ta.<br />
Chuvangin ina awm mek ka fanu hnenah ka haw nghal thin," tiin a sawi fo thin.n<br />
aSEan hMEiChhE FOOTBall inTihSiaKnaah<br />
Kan RaMin pahnihna la<br />
AFF huaihawtnaa buatsaih ASEAN hmeichhe football intihsiakna chu September<br />
thla ni 22 khan final khelh a ni a, a thlengtu Vietnam chu penalty-ah<br />
4-3-a hneh lovin kan ram hmeichhe football team chuan pahnihna an la a.<br />
Pahnihna chauh ni mah se, MFF chuan lawmmanah cheng nuaih 150 a pe<br />
tho a ni. He hmeichhe team hi kum 2013 SEA Games-a tel tur tho an ni a,<br />
training camp an nei chho zel tho vang. An mimal hlawh pawh thla khatah<br />
nuaih thum ni tawh lovin nuai nga a ni tawh bawk ang. Final an khelh tum<br />
hian khelh atanga minute 11-ah kan ramin a rinchhan em em, team captain<br />
ni bawk San San Maw chu red card-ina chhuak a. Kan ram chuan 4-3-in a<br />
hneh ta lo a ni.n
BlessingHospital<br />
aH HENG sPECIalIsT-TE HI TlaI laM DaR 4 aTaNGa RaWN THEIH RENG a NI.<br />
og te:<br />
(Hmeichhe lam leh Naupai admit-na, Naunei duhte tan)<br />
1. Dr. Daw htay htay Kyu (og)<br />
Hmeichhe lam bik Daktor Senior tawh tak a ni. Damdawiin puiah a thawk mek.<br />
2. Dr. Daw ahmar (og)<br />
Hmeichhelam bik daktor a ni. Damdawiin puia thawk mek a ni.<br />
3. Dr. u Nyi lin Phyu (og)<br />
Hmeichhelam bik daktor a ni a, Sipai Damdawiin a thawk mek a ni.<br />
Surgery:<br />
(Ril, pumpui, rilpeng leh hmeichhe lam nilo inzai ngaite tan)<br />
1. Dr. u Min Naing (Surgery)<br />
Damdawiin puia thawk meh a ni.<br />
2. Dr. u Kyaw Myo hein (Surgery)<br />
Sipai Damdawiin a thawk mek a ni.<br />
ortho:<br />
(Ruh lam leh thahrui natna neite tan)<br />
1. Dr. u Kyaw Soe Naing<br />
Damdawiin puia thawk mek a ni.<br />
X-ray leh ultrasound:<br />
(Rill leh thin, la, Kal natna neite, naupai fel leh nau fel leh fello en chiang duhte, hmeichhe lam<br />
natna en chiang duhte, Chuap leh luruh lam en duhte tan)<br />
1. Dr. u Phyo Swe Myint (Major)<br />
Khum 100 Sipai damdawiin a Hotu pa ber a ni.<br />
Heng Specialist-te huaihawtna in Instrument kimchang tak nen Nauneihna room, nausen tan<br />
tul mamawh zawng zawng leh Operation room nuam tawk tak chu he BleSSiNg hoSPiTal<br />
ah buaisaih a ni e.<br />
• Inzai man leh Daktor rawn man chu Specialists te tan a ni a, thildang rate engkim chu a tul<br />
dan anga inbiak rem theih zel a ni e.<br />
• Damlo zual leh emergency te pawh dawngsawng thei turin Daktor Duty pawh kan nei reng<br />
e.<br />
Cherry Maung Soe + Sayama Ringi<br />
BIKE SALES & SERVICE<br />
Hei le! Kan mi leh sate rinchhanin “Bike” thar tha, “Che Koung” (Mu,facgifxkwf) packing ngat<br />
tlawm takin kan zuar ve ta.<br />
Duhsaka min rawn dawrtute hnenah present eng emaw pek zel in ni ang.<br />
Tlawmngaia rawn kawhhmuh emaw, a lei tur rawn hruaitute tan pawh lawmman (yGJc)<br />
buatsaihsak in ni ang.<br />
တံတားဦးအနီး၊ျမသီတာကုန္စံုဆိုင္ေဘး၊ဗုိလ္ခ်ဳပ္လမ္း၊ကေလးၿမိဳ႕။ဖံုး-၂၁၈၃၈၊၀၉-၄၇၀၇၃၅၆၂၊၀၉-၆၄၇၂၈၄၈<br />
Ta Da Oo kiang, Sky Net dawr bul, Bogyoke Street, Pinlong, Kalaymyo.<br />
Tel: 073-21838, 09-47073562, 09-6472848