ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

62 Ka ADB: Ka Lad ban kham sngewthuh ïa ka Asian Development Bank
paidbah. Kane ka jingleh jong ka ban pynmih ia ka VAT ka long ban ioh shim khajna na kito ki kam kha-i ki bym la
siew hap ban siew bai khajna, bad ban pynbun ki jingsiew kiba iadei ia ki kam na ka bynta u paidbah. Ka TA ruh ka
pule bad khmih halor jong ka jingsam tyngka da ka ba buh jingthoh, da ka jingthmu ban ioh pynshongnia ia ka rukom
ba pyndonkam pisa, khnang ba ha uwei u snem lah ban btai kumno yn pyniaid ia ka pisa. Kane ka jingthoh jong ka,
kan wanlam ia ka jingpynduna bad kan ai jingiada na ka jingduhnong, jingduk bad jingjot.
Ka prokram jingiada na ka bynta ka jingshlei um ha ka hima Assam (Assam Flood Control Program )
Kane ka kot ai jingmut halor kane ka prokram ka kdew ia ki jingthmu jong kane ka projek ka ba iadei bad ka jingtei
ia ka ioh ka kot ban pynduna ia ka jingduk jong ki briew kiba im ba sah hapoh ka wah Brahmaputra bad ha wah
Barak. Ka TA na ka bynta kane ka prokram kan btai kynthup ia ka jingiada, jingpynduna ban leh kumno ynda don
jingshlei um ne jingbam um ia ka khyndew. Kane ka prokram yn pyntreikam ha ar tylli ki mat ne por ba la phiah. Ha
ka mat nynkong, kine ki long ki kam kiaba hap ban pyndep : ban pynkhreh ia ki ain ka hima ka dei bad ka jingiaid ia
ka um ka wah; ban pynkhreh ia ka jingpyniaid ia ki wah ha Assam, kiba ker kut ker sawdong ia ka rep ka riang, ka jing
ai um, ka khlaw ka btap, ka jingri dohkha, bad ka surok iaid ka kali hapoh ka hima; ban pynkhreh ia ka jingwan ki jait
jingjulor ban iada na kine ha ka dor ka ba kham tad; bad ban shna ia ki rukom trei kam na ka bynta ka jingpyniaid um
bad ki wah bad ban kdew ia ki jingbuh pisa tyngka ki ba kyrpang. Ha kine ki kam ba la kdew ha neng, ha ka phase ne
mat ba ar kin shna ia ki prokram ban ai training na ka bynta kito ki projek rit ha kine ki jaka kat kum na ki jingthoh
jingpule halor ka rep ka riang, ka jingpyniaid um, ka khlaw ka btap, ka jingri dohkha bad kiwei ki jait prokram kiba
ia dei bad ka jingtei ia ka imlang sahlang jong kito ki shnong ba lah shah bam ha ka um, bad ban shna ia ka seng
bormet ha Assam bad ia ki projek shna tyngka na ka bynta ka rukom pyniaid pisa ka ADB ruh yn pynkhreh ia ka.
La khmih lynti na ka TA ban pynmih ia ka kot lyngkdap jong ka Assam State Water Policy (ka ain halor jong ka
jingpyniaid um ka hima ka Assam), ka lynti ne rukom trei jong ka sorkar na ka bynta ban iada na ka jingshlei um ne
jing shah bam um; bad ki prokram kiba dei ia ka jingpynbha ia ka imlang sahlang na bynta ki projek ha ki jaka kiba
rit, kiba kynthup ia ki jingpynbha jingtei ia ki jaka, ka rep ka riang, ka jingri dohkha bad kiwei kiwei pat kiba iadei
bad ki kam ki jam ha ka liang ka ri dohkha. Ka jingkhmih lynti na ka projek jong ka TA la pynmih ia ka jingiada jong
ka ioh ka kot ka hima Assam lynba ki kam trei ba janai kiba la iada na ka jingshlei um bad lyngba ki training ba la ai
na ka bynta ka ka wah. b) ka jingailad na ka bynta ki jaidtbynriew ha ka imlang sahlang hapoh ki projek kiba iahap
bad ki jingkyrshan ha ka rukom ban pynmih tulop.
Sikkim Agribusiness Development Support Project
Ka TA ba kyrshan da ka ADB ha projek dei ban jingtei ia ka thung ka rep, bad ka jingdie jingthied, kaba ki khot ka
Agribusiness Development Support Project 17 ; ka ju iarap ia ka sorkar jong ka hima Sikkim ban shna dur ne pynkhreh
ia ki project kumno ban kynshew ne seng na ka bynta ban pyniaid pisa shabar, kaba pyrshang ban ialeh ha kaban
pymih tulop, bad ban plie lad lynti ban ai kam ia ki briew lyngba ka die ka thied jong ki jingthung jingrep jong ka
mariang. Kine ki jingkynshew; jingbuh tynka ka long ban pynkiew ia ka jingmih na kine ki jingthung, bad ban die ban
pyniaid sha bar ia kito ki jingrep kiba kham iohnong bha; bad ban tei ia kito ki kynhun ki ba kynshew pisa, ban
kyrshan ia kane ka jingtreikam,; bad ban kyrshan ia ka agribusiness da ka pyrshang ban die ban thied ia ka rep ka
riang, ban pynkhih ia kito ki briew shimet ban ia lum pisa, bad ban kynshew ha ka phang jong ka rep ka riang.
Ka projek ka pyrshang ruh ban ai jingiarap ban pynbun ki lad ki lynti na ka bynta ka die ka thied halor ka mar ka matta
jong ka rep ka riang (i) ban buh dor shuh shuh ha ka die ka thied jong ka rep ka riang, bad ban ialeh ban pynduna ia
ka jingduhnong hadien ba la dep lum ia ki jingthung jingrep; (b) da ka ba tei ia ka ha katta ka rukom ban pynjur ia ka
jingdawa na u paidbah bad na ki jingmih na ki seng riew shimet; bad ban pyniaid ia ki mar ki matta ki iew kiba shabar
hapoh ri la jong bad shabar ri ruh kum juh bad (c) ban pynmih ki jait kam kiba heh tulop na ka bynta ki nongrep lynba
kine ki iew. Ka TA ka ai jingtohkit kaba janai ia kaei ba ka ADB ka shem jingeh bad ia ki lad ki lynti hapoh jong ka
hima, bad ka kdew ruh ia ki jingmih jingsep jong mar kha-i. kane ka jingkdew ia ki projek la buh nongrim ha kine ki
mat kongsan kum kine ba bud (i) ka jingpule bad khmih bniah ia ka rukom iaid ka iew, (ii) ka rukom jinpyndap ne
buhai, (iii) ka lad ba ioh na ka jingia khun ki para nongdie nongthied (iv) ki lad kumno ban ioh nong, (v) ka jingpyniar
ia ka jingduhnong haba lum ia ka rep ka riang, bad (vi) ka jingbun ki nongrep kiba lah ban iohnong. Ka TA kan kdew