19.09.2013 Views

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ka <strong>ADB</strong>: Ka Lad ban kham sngewthuh ïa ka Asian Development <strong>Bank</strong> 61<br />

iadei na ka ban pynkhreh ia ka jingdon jingem, ki mar ki matta. (ii) ka jingpynthymmai ia ki ain khajna kiba iadei bad<br />

ka jinglut jingsep jong ki paidbah ban pynkhlain ban ai bor ha kaban pynbha, ban pyniaid ryntih ia ka rukom ai mar<br />

ai matta, ne pisa. (iii) ka jingpyntymmai ia ki ain khajna ban pynskhem ia ka pla tyngka jong ka sorkar bad (iv) ka bor<br />

synshar ne bor pyniaid bad ki jingpynthymmai ia ki ain kiab iadei na ka bynta u paidbah ki ba ai jingiarap , bad ka<br />

jingkit jinkyrshan ia u paidbah lynba ka jingai bor pyniaid ha ki sorkar kiba kitkhlieh kham bha bad ha ki seng shimet.<br />

Ha kat kum ka jingiohi ka <strong>ADB</strong> ka sorkar bad ki seng shimet (public sector) ki dei ban peit tang ia kito ki kam kiab<br />

la buh hi tang ia ki ha kane ka ioh ka kot jong ka pyr<strong>the</strong>i ba mynta, kiba kyrshan ia jingmih khajna bad ka jinglut<br />

jingsep. Ki saw tylli ki kyndon ba pyntreikam da ka TA ki dei ki (i) ki khajna (ii) ki khajna ba iadei bad ka jinglut<br />

jingsep jong ki paidbah, (iii). ki khajna ba dei bad ki ram , bad (iv) ka jingsynshar bad bor pyniaid ha ba pynthymmai<br />

ia ki ain ki rukom.<br />

Ka rukom treikam jong ka TA kan peit bniah ia ka jinglong jong ka sla khyndew bad ia ki kam ki jam ha ka liang ka<br />

ioh ka kot jong ki seng ha thain lam mihngi ha kaba iadei pat bad ki to ki ri kiba hap hapoh ka SASEC. Yn khmih<br />

bniah ruh ia ki kam ki jam jong ki seng kiba dei bad ka kha-i ka pateng, bad ki kam ki bapher bapher kiba iadei bad<br />

ka kam shalan shabar. Baroh ki kam shalan shabar yn peit ia ki kat kum ki ain ki kyndon ba la kdew da ka WTO<br />

(world trade organisation) lane kin pyndonkam da ka ba pyndep jong ka jingioh jong ka ri India na WTO. Ha kawei<br />

pat ka liang, ka TA kan khmih biang sa shisien ia ka rukom kha-i pateng jong ka ri India bad ki ain buh tyngka, bad<br />

kito ruh ki jingbuh tyngka bad ki ri shabar India ka ba ki ong ka Foreign Direct Investment (FDI), kiba lah ban iarap<br />

ne ktah ia ka thain lam mihngi shane. Ka jingpeit bniah ia ka iew bad ia ka seng-ain na ka bynta ka kha-i ka pateng bad<br />

buh pisa tyngka kan long ruh ka bynta jong ka TA ban thuh bniah.<br />

Ka jingpynthymmai ia ki ain ki ba iadei na ka bynta ka jingbatai ban pyniaid ia ka pisa, Ka Komputor bad ka<br />

jingpyniaid ia ka lut ka sep<br />

(Budget Procedure Reform, Computerization and Expenditure Management)<br />

Ka TA ka kyrteng “Budget Procedure Reform, Computerization and Expenditure Management”, jong ka sorkar<br />

Assam 15 kan btai bniah ia ki kyndon kumno ban pynkhlain bor ia ka sorkar ha ka ban lah ban pyntreikam ia ki ain<br />

khajna ba thymmai da ka ba thaw ia ka nuksa ne kyndon ban pynbha ia ki ain khajna, bad ban pynbha ruh ia ki<br />

jingpynkhreh jong ka hima bad ka jingbatai ia ka jingiaid ka pisa tyngka; ban pynkhlain ia ka jingpyniaid pisa tyngka<br />

jong sorkar Assam; ban pynkhlain ia ki seng shimet bad ia ka hima bor synshar; ban pynkhreh, pyntreikam da ka ba<br />

shna bha ia ki seng ha ka liang ka bor met ban pynbha ia ka jingiadei jong ki nongtrei kiba ia trei lang ha ka juh ka<br />

seng.<br />

Capacity Building for Fiscal Reforms in Sikkim<br />

Ban tei ia ka bormet ka ban peit na ka bynta ban pynthymmai ne pynkylla ia ki ain kumno ban kynshew pisa ha ka<br />

hima Sikkim 16 . Kane ka thmu ban iarap ia ka sorkar jong ka Sikkim ban shna dur thymmai ia ki lynti ne rukom<br />

pyniaid pisa ka ba kham bha ha ka ba ki bormet jong ka sorkar hi kiba dei ban peit ia ka jingpyntreikam da ka ba bud<br />

ia kine ki lynti. Ka TA ka ai nuksa bad ai jingbatai kumno ban iaid shakhmat ban ioh ia kane ka thong jong ka. Ka ba<br />

nynkong eh ka long ban iarap ia ka sorkard jong ka Sikkim kumno ban shna ia ki ain lane ki kyndon ban shim khajna,<br />

bad ia kiei pat ban nym shym. Ka ba ar ka long band iarap ia ka sorkar ha ka jingphiah, ne jingtei ia ki ophis kyrpang<br />

ka ki ju khot department khnang ba kine kin kham don bor ha ka jingsynshar, jingpyniaid kam ha liang ka pisa ka<br />

tynka jong ka sorkar. Bad ia kine ki ophis kyrpang la shna ha kata ka rukom ban pyni ia ki jingiaid beit iaid ryntih ha<br />

ka kam pisa bad ka jingtrei kam jong ka la ban iohi paidbah ia ka jingkhuid ha ka rukom treikam. Kaba lai ka TA kan<br />

shna biang ia ka jingpynkhreh ne ka ba ki ju ong ka plan na ka bynta kito ki seng ba dei hi jong ka sorkar. Ka jingthmu<br />

jong ka TA hi baroh kawei: (i) ka long ban pynkhlain bor ia ki seng ki ba rit ki ba dei na ki dong hi khnang ba kin lah<br />

ban trei kam bha. (ii). Ka ophis kyrpang kaba dei peit ia ka jinglut jingsep jong ka hima ka ba ki ong ka Directorate of<br />

Economics and Statistics ka ban lum ia ki dak ki shin kumba ka long ha ka liang ka lut ka sep jong ka hima Sikkim.<br />

Ka rukom pyntreikam jong ka TA ka kynthup ia ka jingpynmih ia ka VAT (value added tax) kane ka mut ia ka<br />

jingbuhdor halor ki mar ki matta ki bym ju buh, kiba iadei bad ka kha-i pateng jong ki paidbah.. Ka jingpymih ia ka<br />

VAT kan long bad ka jingkyrshan jong ka ophis kyrpang ka ba dei pet ia ki khajna halor ka kha-i ka pateng jong ki

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!