19.09.2013 Views

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

4 Ka <strong>ADB</strong>: Ka Lad ban kham sngewthuh ïa ka Asian Development <strong>Bank</strong><br />

bynta ki kynhun nongioh bynta ba na shabar (external stakeholders) bad ka dei ruh ban pyntikna ia kane da kaba<br />

shah ia ki nongtrei sorkar ba la jied, kynhun seng bhalang, seng shimet, ki nonghikai ba nongthohkot (academics),<br />

bad khamtam eh ia kito ki paitbah ki ban shah ktahha kine ki projek, ban iashim bynta ha ki jingpynkhreh ia ki projek<br />

lyngba ki jingtip ba biang.<br />

Ki Jingkthah ia ka mariang bad ka imlang sahlang (Environmental and social impacts)<br />

Wat lada ka <strong>ADB</strong> ka pyni ba ki kam jong ka la pyntreikam na ka bynta ka jingmyntoi jong ki paid nongshnong ba<br />

duk jong ka thain Asia Pacific, ki kam ba la bei tyngka da ka <strong>ADB</strong> barabor ki ju long kid aw ba pynjulor ia ka<br />

mariang bad ka imlang sahlang. Kane ka jingkthah ka kham jur shuh ha kito ki briew bad kynhun ba duk raitoi. Ha<br />

man ki por, ki nongshong shnong ki duh ei ia ki iing ki sem bad/lane ka lad kamai kajih; ka kthah ruh ia ka koit ka<br />

khiah, bad ka pynjot ia ki rukom im tynrai. Kham niar ba ki nongshong shnong kiba la shah ktah ha kine ki projek<br />

kin ioh bai lut bai sep ba tikna na ka bynta kine ki jingjot bad julor kiba ki shah.<br />

Dang shen ka <strong>ADB</strong> ka la pyni ba ka don ka jingthrang kaba shyrkhei ban pynbun bad pynkhlain ki jingiarap ha ki<br />

projek jong ki kam pynbha (infrastructure projects). Kane ka long kaei kaei ka ba diaw bad sngew ma namar kumba<br />

ju long barabor, kine ki projek ki ju pynmih ia bun ki jingjynjar kiba kthah ia ki nongshong shnong bad ia ka mariang<br />

ruh kumjuh. Ban pyntreikam bad pyniaid ia ki projek ba heh ka long kaba jynjar namar ha bun ki ri kiba shim ram na<br />

ka <strong>ADB</strong> kim don la ki jong ki ain lne tnat ban khmih bniah ia ki rukom pyniaid ia ki projek. Nalor kane, haduh<br />

mynta, ka <strong>ADB</strong> kam shim la lah ban pyni shai lane ai nuksa lyngba ki kam kiba ka la pyntreikam ha ki por ba<br />

mynshuwa, halor ki sap kiba ka la lah ban pyntreikam hok ia ki ain kiba ka la thmu na ka bynta ka mariang bad ka<br />

imlang sahlang. Ha kane ka rukom, ka jinglah pyntreikam jong kine ki projek ha ka ban rat dynkhong ia ka jingduk<br />

bad ki rukom pyntreikam ban ioh ia ka thong jong ka <strong>ADB</strong>, ha baroh ki liang, ki long kiba khongwain bad lah ban<br />

tohkit ar sien.<br />

Ka Samut Prakarn Wastewater Management Project, Thailand<br />

Ha ki snem kiba dang shen, ka <strong>ADB</strong> ka la bei tyngka na ka bynta ka projek ban pyniaid ia ki um jakhlia ha<br />

Thailand ha kaba la thmu ban rat dynkhong ia ka jingkynrei jong ka um jakhlia ha ki kharkhana ba marjan jong<br />

ka shnong Samut Prakarn (Samut Prakarn industrial area). Hynrei, ha ka por ba ia ka projek dang pynkhreh, ia<br />

ka karkhana pynkhuid um la pynkynriah na ka jaka tynrai (original site) jong ka rud wah ka long ka Chao<br />

Phraya-kaba long wah ba jakhlia tam sha ka rud wah Klong Daan. Kane ka wah ka long ka wah um mluh (salt<br />

water) ka kyrshan ia ka rukom im jong ki trai shnong lynba ki kam rukom tong dohkha ba pher kaba kaba jingai<br />

kumba 20 kilometer na tynrai. Ka <strong>ADB</strong> bad ka sorkar jong ka ri Thailand kim shym la ai kano kano ka jingtip ba<br />

tikna halor ka projek sha ki trai nongshong shnong ha Klong Daan, ha kaba kine ki nongshong shnong ki la tip<br />

shaphang kane ka projek tang ynda la sdang pyntreikam ia ka projek. Ka projek ka thmu ban pynkhuid ia ka um<br />

jakhlia na ki karkhana Ba marjan jong ka shnong Samut Prakram da kaba pyntuid ia kane ka um jakhlia sha ki<br />

karkhana pynkhuid um ha Klong Daan ha shuwa ban pyllait sha duriaw ha jan Klong Daan. Hynrei, kane ka<br />

karkhana pynhuid um ha ka por ba shna ym shym peit jngai ha kaba iadei bad kumno ban iakhun bad ki jakhlia<br />

nar bad kiwei pat ki jakhlia kiba kham shyrkhei jong ki kharkhana. Ha kane ka dur ka um kaba la pyllait sha<br />

duriaw ka iai long ka ba jakhlia. Nalor kane, lynba ka jingpyllait ia kane ka um jakhlia, lah don ka jingktah ba jur<br />

halor ka jinglong jong ka um mluh ha kane ka jaka. Kane kan ialam jingeh ia ki nongshong shnong shnong jong<br />

ka Klong Daan namar ka jingpduna ruh ia ki jait dohkha kum ki shimprong, ki tham, bad kiwei pat ki jait dohkha<br />

kiba ki nongshnong shnong ki donkam na ka bynta ka jingim jong ki. Namar kata, lada ia kane ka projek yn<br />

pyntreikam, kan long kaba ma shi katdei na ka bynta ka mariang ha kane ka rud duriaw bad kane kan kan ktah<br />

ia ka imlang sahlang bad ka rukom im jong ki hynriew phew hajar (60,000) ngut ki briew kiba donkam ia kane<br />

ka duriaw na ka bynta ka im suk im sain jong ki.<br />

Hadien bun snem jong ki jing iakhun bad pyrshah da ki nongshong shnong jong ka Klong Daan (kiba kynthup<br />

ruh ia ka mudui jong jingtohkit(including <strong>the</strong> filing of and inspection case) bad ka jingpynbor na ki seng khilang<br />

pyr<strong>the</strong>i (international monitoring campaign), ka <strong>ADB</strong> ka la rai ba kan ym snoh kti shuh bad kane ka Projek.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!