19.09.2013 Views

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

42 Ka <strong>ADB</strong>: Ka Lad ban kham sngewthuh ïa ka Asian Development <strong>Bank</strong><br />

6<br />

Ki jingtrei hok ha ka <strong>ADB</strong> (<strong>ADB</strong> Transparency)<br />

Kumno ban ioh Jingtip lynba ka <strong>ADB</strong><br />

Ka ka lynnong la pynbiang khnang ban iarap ia kino kino kiba kwah ban tip shaphang ka <strong>ADB</strong> namar ki lah ban:<br />

1. Kwah ban tip ia kino ki projek bad prokram ka <strong>ADB</strong> ka la mang tyngka lane ka mut ban mang tyngka<br />

ha ka ri jong ki<br />

2. Ban shim khia bad ban kham ioh jingshai ia kano kano ka projek ka Ba ka <strong>ADB</strong> ka pyntreikam, lane<br />

3. Ki Ba la shah khot kyrpang da ka <strong>ADB</strong> ban shim bynta ha ka ban ia phylliew jingmut halor ki projek<br />

kiba ka pyntreikam.<br />

Ki trai nongshong shnong ki don ka hok ban ioh jingtip (right to information) shaphang ki projek bad policy kiba lah<br />

ban ktah ia ka imlang sahlang jong ki. Ymdei tang katta, hynrei ki ba lah ruh ban ktah ia ka mariang, ka ioh ka kot,<br />

bad ia ka rukom synshar khaddar ka sorkar. Ki don ruh ka hok ban ioh jingtip janai ha ka por ka ba biang, ym dei tang<br />

ban shu long ki nong sngap ki bam lah ban leh ei ei ruh, hynrei ha kaba ki lah ban pyrshah ne ban ia sngewthuh<br />

jingmut lang.<br />

Ka ain pyntip paidbah ba thymmai (disclosure policy) jong ka <strong>ADB</strong> jong u snem 2005 (Public Communication<br />

Policy ) ka kdew shai ba ka <strong>ADB</strong> ka ong kumne “ Ka dei ban pyntip kloi ha ka por ba biang halor ki kam ki<br />

jam jong ka khamtam sha kito ki briew kiba la shem jingeh, jingjinjar na ki projek khnang ban kin ioh lad ban tip<br />

kumno ban pyntreikam kham bha ia ki projek. Ha ka juh ka por kane ka ain ka kdew shai ba lada don kino kino ki<br />

jingeh halor ki kam ki jam ha kaba kim ju pynpaw, ki don hok ruh ban tip ia ki khlem kano kano ka jingwit. Ki trai<br />

shnong namar kata ki dei ban tip ia kine ki ain bad ban pyndonkam ia kine ki ain khnang ba kin lah ban ia shim bynta<br />

ha ki kam pynroi ka <strong>ADB</strong>.<br />

Kane ka kot lyngkdop ka long ka atiar ha kaba batai kumno ban iaid ban ioh jingtip na ka <strong>ADB</strong>. Ha ka juh ka por<br />

kane ka lyngkdop kot ka batai kumno bad ha kino ki por treikam jong ka projek ki trai shnong ki lah ban ioh ne lum<br />

ia kine ki jingtip. Kine ki jingtip ki long kat kum u snem 2005.<br />

Ki jaid jingtip ki ba lah ban ioh. (Types of documents available)<br />

Harum ki dei ki dolil (document) ba pher ba pher la pynpaw paidbah da ka <strong>ADB</strong>. Kino kino ki dolil, kynthup ia kito<br />

kiba ym shym la niew harum, lah ban kyrpad na ka <strong>ADB</strong>. (see Tips section below).<br />

Ki dolil jong ki projek (Project-specific documents): Ha man ki kyrdan jong ka projek, ka <strong>ADB</strong> ka la pynmih ïa bun<br />

jaid ki dolil. Ki projek kam paidbah (public sector project) la pyntreikam da ka sorkar jong ka ri ba shimram na ka<br />

<strong>ADB</strong>. Kine ki projek ki kynthup ia kum ki kam pynbha ne shna surok, ka dam bad ka sam um dih; ki projeck kiba<br />

iadei bad ka imlang sah lang ki kynthup ïa ka thoh ka pule bad ka koit ka khiah; ki projek bad ki kam pynroi ki long<br />

kum ka tih ia ki mar khyndew, ka rep ka riang bad ka ri dohkha; ha ki projek ai ram (loan sectors) ki ram kiba ïadei<br />

bad ka pla tyngka (financial), ki bor ding (energy), bad um ki long kiba kham kongsan. Ka <strong>ADB</strong> ka bei tyngka ruh<br />

ia ki projek ba la pynïaid da ki riew shimet (private companies) da ka ba bei tyngka-pyntrei-aiti (build-operatetransfer)<br />

1 ïa ki projek ba kumjuh ruh ka kular ban ai jamin na ka bynta kito ki kam ba iadei bad ka khaïi pateng.<br />

Ia ka synduk harum la phiah katkum ki kyrdan jong ka projek ha baroh shi linter (stages of <strong>the</strong> project cycle). Ia kane<br />

la leh khnang ban pyni ïa kum kino ki dolil la pynmih ha kino ki kyrdan bad la ki la kine ki dolil lah ne em ban ïoh<br />

paidbah. Ïa kito dulir kiba ïahap bad ki projek paidbah, hynrei kiba lah ruh ban pyndonkam ha ki projek shimet, la<br />

kdew katkum ki jingdonkam. Nalor ki web link ha ki synduk, ngi la pynkhreh ha ki synduk ba bud kumno lah ban<br />

ïoh ïa kine ki dulir. Ia kine ki jingtip lah ban ïoh tang ha ka ktien phareng.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!