ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...
ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...
ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ka <strong>ADB</strong>: Ka Lad ban kham sngewthuh ïa ka Asian Development <strong>Bank</strong> 21<br />
don kano kano ka jingpynjot ne mynsaw ïa kiba ym shym la thoh ne pynpaw ha ki dulir jing<strong>the</strong>w ïa ka jingktah halor<br />
ka mariang bad ka imlang sahlang, ki nongshim ram ki dei ban peit ïa kine ki jingeh da kaba pynkhreh ïa ki lad<br />
kumno ban pynduna ne kiar ïa ka jingktah bad ruh ban siew bai lut sha kito ki nongshong shnong kiba la shah ktah<br />
ne duhnong.<br />
Kum kino ki jingtip ba lah ban ïoh (What information is available): Ka soskular loan ka lah ban donkam ban<br />
pynkhreh katto katne ki kaiphot halor ki jingkhmih bniah ha mar ka por jong ka jingpyntrei kam ïa ka projek. Ka<br />
<strong>ADB</strong> ka donkam ban pynpaw paidbah ïa kine hadien ba ki nongshim ram ka la phah sha ka <strong>ADB</strong>. Ïa ki khaiphot<br />
halor ki jingïaid shaphrang jong ki loan (Progress reports on loan tranche releases) la pyntip hadien ba la kohnguh<br />
da ka Board lane Ki nongpynïaid (Management). Ïa ki khaiphot ba khatduh jinglong jingman (feasibilities), kaiphot<br />
jong ki nongai jingmut (consultant reports) ba la pynmih katkum ka TA, kano kano ka jingpynkylla ba bun ha ki<br />
rukom treikam bad ia ki lad ki lynti jong ka projek, bad ïa ka jingmynjur halor ki rukom pynïaid ia ka projek (scope<br />
of <strong>the</strong> project, and <strong>the</strong> Project Administration Memorandum) ruh lah ban ïoh.<br />
Kaei kaba ki seng bhalang ki lah ban leh (What civil society can do): Ki CSO ki lah ban peit khmih ïa ki projek<br />
ba lada ki nongshim ram ki bud ïa ki jingkular kiba ki la mynjur ha ka soskular jong ka loan (Loan Agreement), bad<br />
ban pyntikna ba lada ki lad ban pynduna bad kiar ïa ka jingktah ïa ka mariang bad ka imlang sahlang la pyntreikam<br />
ne em. La ju don ki por ba ki nongshim ram kim ju bud ïa kine ki jingkular, ha kum kine ki khep, ki CSO ki dei ban<br />
pyntip sha ka <strong>ADB</strong>. Lyngba kum kine ki jingmudui ka <strong>ADB</strong> ka lah pynshlur ïa kito kiba shimram na ka ban<br />
pyntreikam ïa ki jingkular. Lada ba ïa kine ki jingkular ym shym la pyntreikam, ka Board jong ka <strong>ADB</strong> ki don ka bor<br />
ban pynsangeh shi por ïa ki loan, wat lada ïa kine la ju pyntreikam kat kum ka soskular halor ka Loan (Loan<br />
Agreement), hynrei ka long ka ba kham niar ba ka <strong>ADB</strong> kan shim ïa kum kita ki rai. Wat la katta ruh, phi lah ban pan<br />
ne phah ïa kino kino ki jingkyrpad jong phi kiba ïadei bad kane sha ka <strong>ADB</strong>.<br />
Ki seng bhalang (NGO) kiba la rah ïa ki jingud bad diaw halor ka projek ba mynshuwa jong ka <strong>ADB</strong> ki shem ba ka<br />
<strong>ADB</strong> ka duna shibun eh ha kaba ïadei bad ki jingkhmih bniah (monitoring) ia ki projek ha baroh ki por jong ka<br />
jingpyntreikam ïa ka. Ki NGO ki ngeit ba don khyndiat ki daw kine ki kynthup ïa ka jingnoh shiliang halor ka jiingai<br />
buskit bad jingpynkiew kyrdan ïa ki nongtrei hapoh ka <strong>ADB</strong> ha kaba la ju jied da ka ba shim ba katno tylli ki loan<br />
kine ki nongtrei ki lah ban tyrwa, hynrei ym kumno yn lah ban pyntrei kham bha ïa ka projek. Kumjuh kawei na ki<br />
daw ka long ka jingïalam bakla ba ïa ka jingkitkhlieh ban bud ïa ki aiñ jong ka <strong>ADB</strong> ka hap bad ka sorkar shimram.<br />
Sa kawei ka daw ka long ruh ba ka por bad ki nongtrei kiba donkam ha ka ban khmih bniah ïa ka projek ha ka por<br />
ba pyntreikam ki kham duna shibun ban ïa nujor bad ha ka por ba dang pynkhreh ïa ka projek. Wat la katta, ka aiñ<br />
jong ka <strong>ADB</strong> ka donkam ïa ki nongtrei jong ka <strong>ADB</strong> ban pyntikna ba ïa ki aiñ jong ka la bud thik thik, bad ban ïarap<br />
ïa ka sorkar ba shimram ha kaban bud ïa kine ki ain. Lada ki CSO ki sngew ba kine kim shym la pynurlong, ki dei<br />
ban ujor sha ki nongshim rai jong ka <strong>ADB</strong> kum ka Board, u President bad u Vice-President, bad kumjuh ruh sha u<br />
Director General jong ki thaiñ jong ka tnat treikam (regional department) kiba ïadei bad ka ne.<br />
Lada ha man ka por jong ka jingpyntreikam ki CSO ki dang sngew diaw halor ka mariang bad ka imlang sahlang,<br />
bad ki sngew ba ïa ki jingdiaw bad ud jong ki ym shym la shim da ka <strong>ADB</strong>, ka jingujor lah ban ud ne thoh sha ka<br />
Accountability Mechanism jong ka <strong>ADB</strong>.<br />
Kyrdan (Stage) 6: Ka jingpyndep/jingpeit bniah ïa ka Projek (Project Completion/Evaluation)<br />
Hadien ba ka projek la pyndep bad la pynïaid kam, ka tnat treikam (department) jong ka <strong>ADB</strong> kaba peit ïa ki projek<br />
kiba la dep bad pynïaid kam (operational department) ka kitkhlieh ban pynkhreh ïa ka Project Completion Report<br />
(PCR) khnang ban pynbiang ïa ki dulir kiba ïadei bad ka jinghikai ne jingmad jingshem ha kaba ki la ïoh mad lane<br />
shem haba dang pyntreikam. Ïa kane ka dulir dei ban pynkhreh hapoh 12-24 bnai hadien ba ïa ka projek la pyndep.<br />
Ka Operations Evaluation Department (OED) jong ka <strong>ADB</strong> ka kdew bniah ïa ki rukom pynïaid bad jingpyntreikam<br />
ïa ki projek da kaba jied bad pynkhreh ïa katto katne tylli ki mat kiba ïadei bad ki kaiphot jong ki tnat, kane ka<br />
kynthup ïa ka Performance Audit Reports (PPAR) jong ka <strong>ADB</strong> ïa kaba ju kdew ïa ka rukom pynïaid, jingpyntreikam,